A N A D O L U A Y D I N L A N M A V A K F I | 1

GNOSTSZM
Turgut zgney


Gnostisizm: Batn bilgi (isel).
Gnosis: Bilme, bilgi, tanma.
Gnostik: Kendinin bilgisini bilenler anlamna gelir.

Gnosis hakikatin deneysel bilgisidir. Gnosis bir varolu halidir. sel bir bilgidir. Dardan
baknca anlalmaz.

Gnostik terimini ilk defa Pythagoras kullanmtr. Atinada Delph mabedinin alnlna Gnothi
Seaton, Kendini Tan diye yazdrmtr. Sonra tilmizi (takipisi) Parmenides kullanmtr bu
terimi ve gen Sokrates zerinde byk etkisi olmutur. Parmenides M.. 480 ylnda yazd
iirde bilen bir insana Tanrann her yerde yol gsterdiini anlatr.

Gnosis tamamen kavram d olan hakikatin dorudan doruya mistik bir deneyimidir. Bilge
Pythagoras yle syler: Biz bilgi ile ilgilenmiyoruz. Biz gerek deneyimlerle ilgileniyoruz.
Yaayp deneyimlenmedii srece hibir bilgi, bilgi deildir. Bilgi deneyimdir.

Gnostikler, Gnosis ya da mistik bilgiyi deneyimleyenlerin birer Christ haline geleceini
sylyorlard. Christ her insann iinde gizil olarak bulunan evrensel bilgisidir.

Gnostisizm, Msr skenderiyesinde M.S. 100200 yllarnda ruhsal felsefe ekolnn kurucusu
Clement tarafndan kurulmutur.


Gnostik Bilgeler:
Clement (M.S. 150215): Kendini bilmek tm eitimlerin en bydr. nk bir insan
kendini bildiinde Tanry bilir. Gerek Gnostik Tanry bilendir. man temeldir. Gnosis onun
zerine kurulur. Gnosis sayesinde insan mkemmelleir. nk bilmek, inanmaktan
stndr.

Carpocrates (M.S. 210): Ruh yaamn her zevkini tatmaldr. Bylece bu dnyadan
ayrldnda, hibir bakmdan eksik olmamaldr. zgrlk bu dnyada iken kazanlmaldr.
lmszlk cennete gitme hakk deildir. Gerek kimliimizin imdi ve burada farkna
varlmasdr.

Carpocrates kendilerinin iman ve sevgi yolu ile kurtulduklarn aklar. Hibir ey kendinden
iyi ve kt deildir. Gelenekler bunlar iyi ya da kt sayar.

Valentinus (M.S. 100170): Gnostik airidir. Hakikat ncilinin yazardr. Roma kilisesi
tarafndan heretik olarak damgalanmtr. Valentinus Yahudilerin tanrs Yehovay, Platonun
mimar tanrs Demiurgos ile zdeletirir. Yehovann gerek tanr deil ikincil bir tanrsal
A N A D O L U A Y D I N L A N M A V A K F I | 2


varlk olduunu belirtir. Eski Ahitte Yehova yle syler: Ben kskan bir tanrym ve benden
baka hibir tanr yoktur. Gnostik metinlerde Yehova, annesi Sophia tarafndan azarlanr.
Sophia yle syler: Sen birincil tanr deilsin. Yukarda her eyin tanrs ilk insan var.

Basilides (M.S. 117): sann armha gerildiine inananlar hl Yahudilerin tanrsna
tutsaktr. Bunu reddedenler kurtulmulardr. Basilides bir ncil ve 24 kitap yazd. Hepsi
kayboldu. Roma kilisesi tarafndan heretik olarak damgaland ve unutturuldu.

Hakiki gnostik, Daemonun aslnda evrenin tek ruhu, her birimizin iinde bulunan bilin
olduunu kefeder. Kendinin bilgisine varm olanlar, kim olduklarn kefettiklerinde Tanry
kefetmi olurlar. Pagan gnostikler her eyde ortak bilin olarak bulunan Tanrnn tek
bilinci fikrini kral imgesiyle sunarlar. Kral benliin evrensel semboldr. Hristiyanlar bu
pagan imgesini alarak Christ imgesini yaratmlardr.


Gnostik Ruhsalln Amac:
nsann zgrlemesidir. Gnosisi gerekletirmi bireylere bilenler ad verilir.


Dnya Ruhsall:
Gnostisizm ve Literalizm olarak iki farkl gruba ayrlr. Gnostikler zgr ruhlardr. Bir dine
taraftar kazandrma amalar yoktur. Topluluu deil kendi yreklerinin sesini izlerler.
Literalistler hakikatin sadece szckler olduuna inanrlar.