CNG

1. Khi nim v ng c bc
2. Phn loi ng c bc
Gii thiu
2.1. ng c bc t tr bin thin
2.2. ng c bc nam chm vnh cu
2.3. ng c bc lai
2.4. ng c bc n cc
2.5. ng c bc lng cc
3. Pha ca ng c bc
4. Cc c tnh ca ng c bc
5. iu khin ng c bc
6. Nhn dng ng c bc
7. So snh ng c bc vi ng c DC v ng c servo
8. Lp trnh iu khin ng c bc

1. Khi nim v ng c bc
ng c bc l mt thit b c in chuyn i cc xung in thnh nhng chuyn
ng c hc ri rc. Trc ca ng c bc quay nhng bc tng ri rc khi cc
xung in iu khin c p n n theo mt trnh t hp l. S quay ca cc ng c
lin h trc tip vi cc xung c p vo. Trnh t ca cc xung p vo quan h trc
tip vi hng quay ca trc ng c. Tc quay ca trc ng c quan h trc tip
vi tn s cc xung vo v chiu di vng quay th lin h trc tip vi s lng cc
xung c p vo.
ng c bc

B li

Dy ra t
ng c
Hnh: Mt s mu ng c bc trong thc t.
ng dng u tin ca ng c bc l vo nm 1935. Cc m hnh ng c bc
trc y c hiu sut km v khng hiu qu lm. Cc ng c bc ngy nay
c ci tin rt nhiu v c th c tm thy trong cc thit b ngoi vi my tnh, cc
robot, cc my ghi biu , cc my v x-y, cc my bm, cc ng h, cc bn v,
cc van, cc my cng c, cc thit b y khoa, cc thit b t, cc my bn hng nh,
v cc my qut,

Hnh ?: C ch li t giy s dng ng c bc c ng dng trong my in.

2. Phn loi ng c bc
ng c bc c th c phn loi da theo cu trc hoc cch qun cc cun dy
trn stator.

Da theo cu trc rotor, ng c bc c chia thnh 3 loi:

- ng c bc t tr bin thin.
- ng c bc nam chm vnh cu, v
- ng c bc lai.
Da theo cch qun dy trn stator, ng c bc c chia thnh 2 loi:
- ng c bc n cc.
- ng c bc lng cc.

Hnh ?: Cc b phn cu thnh nn ng c bc.

Ngoi ra, cc loi ny cn ri vo mt trong hai phng php cu to. Trong phng
php th nht, Hnh 1.3a, rotor c cc rng bnh thng. Stator c cc rng tng t
gi cc cun dy. Trong phng php th hai, Hnh 1.3b, mt rng ca rotor v stator
c nhiu rng nh hn. u im ca cc rng nh ny l to ra cc gc bc nh hn.
2.1. ng c bc t tr bin thin
Cc ng c bc t tr bin thin c rotor bng thp mm, rotor quay khi cc rng
trn rotor b ht bi cc rng in t trn stator. Hot ng ny tng t nh hot ng
ca cun solenoid. Cc rotor bng thp c qun tnh nh hn cc loi khc. iu ny
cho php n p ng nhanh hn. Tuy nhin, v rotor khng c t tnh nn khng c lc
t d khi ng c khng cn c cp in v rotor c th quay t do. Thng thng,
cc gc bc ca cc ng c bc t tr bin thin l 7,5o hoc 15o.

Hnh : ng c bc t tr.

2.2. ng c bc nam chm vnh cu

Cc ng c bc nam chm vnh cu cha rotor nam chm vnh cu c m men duy
tr khi ng c khng cn c cp in. Mi rng nam chm vnh cu c nh
hng theo trc vi cc cc nam v bc thay i.

Hnh : ng c bc nam chm vnh cu.

Mt s ng c bc c cc nam chm c chn vo stator ci thin trng in
t v cung cp m men cao hn. Cc nam chm c lm bng hp kim (gm nhm,
nickel, v cobalt) hoc cc cht thuc t him (samarium-cobalt). Cc ng c bc
nam chm vnh cu i hi cng sut vn hnh nh hn cc loi khc. Chng cng c
c tnh chng rung p ng tt hn. Cc gc bc c th c tm thy trn ton
phm vi cc gc chun, bao gm 1,8o; 7,5o, 30o; 45o; v 90o.
2.3. ng c bc lai
Cc ng c bc lai kt hp cc c im rotor ca ng c bc t tr bin thin v
ng c nam chm vnh cu. Mt nam chm vnh cu nh hn c bc xung quanh
trc ng c. N khc vi ng c bc nam chm vnh cu ch c mt u rotor l
cc bc cn u rotor i din l cc nam. Rng rotor c ct thnh hai chn li thp
c gn cht trn mi u. ng c bc lai ch s dng phng php cu to th
hai. Cc ng c bc lai c nhiu rng hn v c m men ln hn. Cc gc bc tiu
biu l 0,9o v 1,8o.

Hnh : ng c bc lai
Ngy nay, cc ng c bc c s dng rng ri l ng c bc nam chm vnh
cu v ng c bc lai, vi gc bc 1,8 o. chnh xc ca hu ht cc ng c

bc l 3% gc bc (bt chp s bc trn vng); th th, chnh xc c ci thin

nh vo cc gc bc nh hn.
Bng 1.1: Cc gc bc tiu biu ca cc loi ng c bc
Loi ng c bc
T tr bin thin
Nam chm vnh cu
Lai

Gc bc tiu biu
7,5o; 15o
1,8o; 7,5o; 15o; 30o; 45o; 90o
0,9o; 1,8o

2.4. ng c bc lng cc
Mi pha cha mt cun dy duy nht. Bng cch o dng in trong cc cun dy,
cc tnh in t cng b o.

a) S qun dy lng cc.

b) K hiu trn s nguyn l.

2.5. ng c bc n cc
Mt kiu qun dy ph bin khc l qun dy n cc. N bao gm hai cun dy trn
mt cc c kt ni sao cho khi mt cun dy c cp nng lng th cc bc nam
chm c to ra, khi cun dy cn li c cp nng lng th cc nam c to ra.
Cch qun dy kiu ny c gi l n cc bi v cc tnh in, tc l dng in, t
mch li n cc cun dy khng bao gi b o chiu. Thit k ny cho php lm n
gin mch in t li. Tuy nhin, m men sinh ra b gim khong 30% so vi qun dy
kiu lng cc.

a) S qun dy n cc.

b) K hiu trn s nguyn l.

Mt s ng c bc c qun hai cun dy tch bit trn mt pha, chng hn loi ra

8 dy. Ngi dng c th ty chn cch ni lng cc hay n cc cho ng c ny.
Chng c gi l cc ng c bc a nng.

Hnh ?: K hiu ng c bc a nng trn s nguyn l.

3. Pha ca ng c bc
Pha ng c bc lin quan n s lng cc cun dy c lp trn stator. Ni chung,
s rng trn stator v rotor c lin h bi
NS = N R P
trong

NS = s rng stator
NR = s rng rotor
P = s rng stator trn pha

Gc bc o tnh theo trn bc c cho bi:

0

trong N l s bc trn vng:

360
N

NR NS
NR NS

Mt ng c bc thng c phn loi theo s dy ni a ra t v ng c, iu

ny khng lin quan s pha.
4. Cc c tnh ca ng c bc
5. iu khin ng c bc
5.1. Li ng c bc
Mch li ng c bc c hai nhim v chnh:
- Thay i dng in v hng t thng trong cc cun dy pha.
- Li cng dng in c th iu khin c chy qua cc cun dy nhm t
c tc cao nht c th.
iu khin hng t thng
iu khin bc cc ng c bc i hi s thay i hng ca t thng, c lp
trong mi cun dy. S thay i hng c thc hin bng cch thay i hng dng
in, v c th c thc hin bng mt trong hai cch:
- Li lng cc
- Li n cc
Li lng cc
Hnh ? trnh by c ch li ng c bc lng cc. Trn hnh ch v ra cho mt pha,
pha cn li th tng t.

Hnh ?: C ch li lng cc iu khin dng in

v hng t thng trong cun dy.

Li lng cc cp n nguyn l m hng dng in trong mt cun dy b

thay i bng cch dch chuyn cc tnh in p ngang qua cc u cun dy. thay
i cc tnh, mt nhm bn cng tc c cn n, hnh thnh mt cu H.
Phng php li lng cc i hi mt cun dy trn mt pha. Mt ng c hai pha s
c hai cun dy v tng ng bn dy ra kt ni.
Li n cc
Nguyn l li n cc i hi mt cun dy c u ra im gia hoc hai cun dy
ring bit trn pha. Hng t thng c thay i bng cch di chuyn dng in t
mt na cun dy sang mt na cn li. Phng php ny ch i hi hai chuyn mch
trn mt pha. Hay ni cch khc, li lng cc ch s dng mt na lng dy ng
ang c ca cun dy. Cng sut tiu hao do gp i cng sut ca li lng cc
vi cng cng sut ra.

Hnh ?: C ch li n cc iu khin dng in

v hng t thng trong cun dy.

5.2. Trnh t iu khin

6. Nhng u im v nhc im ca ng c bc
Cc u im:
1. Gc quay ca ng c t l vi xung vo.
2. ng c c m men ton phn khi dng li (nu cc cun dy c cp nng
lng).
3. nh v chnh xc v c kh nng lp li s chuyn ng v cc ng c bc
c chnh xc 3%-5% bc v sai s ny khng tch ly t bc ny sang
bc k tip.
4. p ng khi ng/dng/o chiu tuyt vi.
5. Rt tin cy v khng c cc chi than tip xc trong ng c.
6. p ng ca cc ng c i vi cc xung s a vo cung cp s iu khin
vng h, lm n gin s iu khin v gim gi thnh.
7. C kh nng t c s quay ng b tc thp vi ti c ghp trc tip
vi trc ng c.
8. Mt phm vi rng cc tc quay c th c thc hin khi tc t l vi tn
s ca cc xung vo.
Cc nhc im:
1. S cng hng xy ra nu khng c iu khin hp l.
2. Khng d dng hot ng nhng tc cc cao.

7. So snh ng c bc vi cc loi ng c khc

So snh ng c bc vi ng c DC
Khi so snh ng c bc vi ng c DC, c mt s u im v nhc im lin
quan n vic s dng chng trong thit k:
1. Cc ng c bc thuc loi vng h. Chng quay mt gc c nh i vi mi
xung vo. Hu ht cc ng c DC c iu khin bng vng kn. Chng i
hi cc cm bin gc quay cm bin v tr trc v cm bin tc cm bin
vn tc. iu ny lm tng s lng thit b v gi thnh.
2. Cc ng c bc d dng c iu khin bi cc b vi x l. Tuy nhin, logic
iu khin v mch li th phc tp hn.
3. Cc ng c bc khng dng chi than. Cc chi than gy ra nhiu vn .
Chng b hao mn v phi c thay th. Chi than pht sinh tia la c th gy
nguy him cho cc mi trng d chy v d n. Cc chi than c th gy ra cc
xung in c th dn n cc gai in trong cc thit b in t.

4. Cc ng c DC c lch lin tc v c th c nh v chnh xc. S chuyn

ng ca ng c bc gia tng khng lin tc v phn gii ca n b gii hn
bi kch c bc.
5. Cc ng c bc c th b trt bc nu qu ti v sai s c th dn n
khng pht hin c. V l do ny m mt t ng c bc s dng iu khin
vng kn.
6. iu khin hi tip dng cc ng c DC cho thi gian p ng nhanh hn nhiu
khi c so snh vi cc ng c bc.
So snh ng c bc vi ng c servo
Cc ng c bc l cc ng c bc mt gc mi khi mch iu khin cp mt
xung. Chng khng i hi s hi tip v tr nu chy bn trong nhng gii hn ca
chng. Khi dng li, chng vn gi nguyn v tr.
Cc ng c servo thuc loi ng c DC chun hoc khng chi than c vng hi
tip s dng cm bin gc (encoder). Mch iu khin c v tr ca ng c v iu
khin ngun cp cho ng c.
Cc ng c bc cng c chnh xc nh cc ng c servo v n gin hn, tin
cy hn v bo dng thoi mi trong cc ng dng mi trng bi bm. Cc cm
bin gc quay ca ng c servo d b nh hng do d bn v s dao ng gy ra
nhiu vn rc ri.
ng c servo di chuyn im-im nhanh hn v tt hn khi gia tc cho cc my
mc nng ti, nhng cn c bo dng nhiu hn. H thng ng c bc c th
nhanh hoc nhanh hn nhiu h thng servo nh vo thut ton iu khin bng phn
mm.
Bng ?: So snh gia ng c bc v ng c Servo
Cc c tnh
ng c Servo
ng c bc
chuyn ng
M men cao,
C th c xem xt nu gi Cc ng dng c chu k cng tc
tc thp
thnh/tnh phc tp khng phi lin tc i hi m men cao v
l mt vn .
tc thp.
M men cao v Cc ng dng c chu k cng Nu tc thp hn 2000 rpm
tc cao
tc lin tc i hi m men cao th s dng ng c bc c th
(> 2000 rpm) v tc cao. Mt ng c kinh t hn. Cc ng c bc
servo DC c th to ra cng sut tr nn cng knh tc cao.
trc lin tc ln hn cc tc
cao khi c so snh vi cc
ng c bc.
Di chuyn
S dng servo nu bn cn cc ng c bc s mang n gii
ngn, nhanh,
yu cu ng cao.
php kinh t hn khi cc yu cu
c tnh lp li
bnh thng hn.

Cc ng dng Servo c th iu khin hiu qu

nh v
khi ti hu nh c qun tnh thay
v ma st. Kh nng ko qu sc
ng c servo trong chu k cng
tc khng lin tc cho php mt
ng c nh hn c th c s
dng.
Cc ng dng S dng ng c servo khng
trong cc mi
chi than.
trng nguy
him
Tc thp,
S dng servo DC.
mn cao
Phng php
Vng kn.
iu khin

S dng ng c bc nu m
men thp hn 500 oz-in, nh hn
2000 rpm, t s gia tc t thp
n trung bnh.

S dng ng c bc.

S dng vi bc.
c a chung s dng trong
cc ng dng vng h.

8. Cc c tnh ca ng c bc
9. S dng ng c bc
9.1 Th tc la chn ng c bc
1 Xc nh thnh phn c cu li
Xc nh c cu v cc thng s k thut i hi.

Trc ht hy xc nh cc
c im thit k nh c
cu, ng knh th,
khong cch di chuyn, v
chu k nh v.
Tnh ton phn gii i hi
T phn gii i hi,
xc nh ch ng c c
Tm kim phn gii gc bc cho ng c.
dng hay ng c gim tc
c dng.
Xc nh mu vn hnh
Tm chu k gia tc (gim
Xc nh mu vn hnh p ng cc thng s k tc) v tc xung vn
hnh tnh ton m men
thut i hi.
gia tc.
Tnh ton m men i hi
Tnh ton m men ti, m
men gia tc v m men i
Tnh ton m men ti.
hi c yu cu bi ng
Tnh ton m men gia tc.
c.
Tnh ton m men gim tc.
La chn ng c
Chn la mt ng c m
a ra mt la chn tm thi cho ng c da trn cc c tnh m men-tc
ca n tha mn yu cu.
m men i hi.
Xc nh ng c cn c s dng t cc c tnh
m men-tc .
Kim tra ng c c chn
Kim tra t s gia tc/gim
Xc nhn t s gia tc/gim tc v h s qun tnh. tc v h s qun tnh
xc nh kh nng ph hp
vi s la chn.

9.2 Nhn dng ng c bc

May mn l cc nh ch to ng c bc hu nh lun lun in loi, gc bc, in
tr cun dy v in p cun dy trn cc ng c.
Hnh : Mt mu nhn c dn trn v ca ng c bc c ch to bi hng ???
Khi cc thng tin ny khng c sn th vn c th xc nh c chng nh vo s tr
gip ca mt VOM v mt vi kim tra c bn.
Xc nh loi ng c bc n cc, lng cc hay a nng
Phn ln ng c bc trn th trng thuc loi n cc, lng cc, v a nng. Da
trn gi nh ny, bc th nht l bn c th a ra c c on u tin v loi
ng c bng cch m cc u dy ra.
Bng : Quan h gia s u dy ra v loi ng c
S u dy ra
Loi ng c
2
ng c DC chi than Khng phi ng c bc
4
ng c bc lng cc
5
ng c bc n cc Dy chung im gia
6
ng c bc n cc
8
ng c bc a nng

Bc cui cng l s dng mt ohm k xc nh s kt ni ca mi u dy ra v

kim nghim c on loi ng c ban u ca bn.
- ng c lng cc l n gin nht, bn ch cn kim nghim nhng dy no
ni n mi cun.

i vi loi n cc, in tr u V+ n u chung v u V- n u chung

l bng nhau v bng mt na in tr gia V+ v V-.

Xc nh th t cc pha
Kt ni cc u dy ca ng c bc vi ngun p theo mt mu trnh t iu khin
nht nh, ng thi quan st hng quay trc ca ng c. Nu hng trc quay thc
hin lin tc l cc pha ng th t.
Xc nh loi ng c bc t tr bin thin, nam chm vnh cu, hay lai
- Khng cn phi xem nhn ghi trn ng c, bn vn c th ni c ng c
bc ang dng thuc loi no. Khi khng cp ngun, cc ng c nam chm
vnh cu v lai c khuynh hng vu li khi bn quay rto bng cc ngn tay
ca bn, trong khi cc ng c t tr bin thin hu nh quay trn mt cch t
do (mc d chng c th vu li mt cht do t d trong rto).
- Bn cng c th phn bit hai dng ng c ny bng mt ohm k. Cc ng c
t tr bin thin c ba (i khi bn) cun dy, vi mt u chung, trong khi cc
ng c nam chm vnh cu thng c hai cun c lp, c hoc khng c cc
u chung. Cun ly u chung im gia c s dng trong cc ng c nam
chm vnh cu n cc.
10.
iu khin ng c bc
10.1 Nguyn l iu khin
bit mt ng c bc lm vic nh th no, hy xem xt mt ng c bc n
gin gm c:
- Mt rotor nam chm vnh cu c mt cc Bc Nam (N-S).
- Mt stator bn rng c li bi mt cp hai cun dy A1-A2 v B1-B2.
Hnh : Trnh t cp nng lng cho ng c bc
Khi A1-A2 (v B1-B2) c ni n in p cung cp DC v t, mt cch tng ng,
rng pha trn nh (v rng pha bn phi) tr thnh cc Bc v rng i din tr
thnh cc Nam nh trn Hnh ??. iu ny lm y rotor sang v tr n nh + 45 o, khi
cc cc rotor nm gia cc cc i din ca hai cun dy. Khi cc tnh ca cun
A1-A2 b o li nh chuyn mch in p cung cp v t, rotor tin mt gc 90 o n
v tr mi n nh -45 o. iu ny c ngha rng n c gc bc l 90 o. Mt ng c
bc c th c iu khin theo trnh t kiu bc hoc na bc. Vi gc bc
90o, mt trnh t bn bc s lin tip s lm ng c quay c mt vng. Khi trnh
t bc c lp li, ng c s quay tip tc. Nu trnh t bc b o ngc, hng
ng c cng b o theo. S lng cc bc trnh t v mu chuyn mch s thay i
theo cu to v nh sn xut ng c.
Cc kiu bc
Di y l cc kiu li ng c bc ph bin nht:
- Li gn sng (cp in 1 pha)

Li bc (cp in 2 pha)
Li na bc (cp in 1 pha v 2 pha)
Li vi bc (lin tc bin i dng in ng c)
Bng: Trnh t kch thch cho cc kiu li khc nhau.

Trong kiu li gn sng, mi ln ch mt cun dy c cp nng lng. Stator c

cp nng lng theo trnh t A B A B v rotor bc t v tr 8 2 4 6 . i
vi cc ng c qun dy n cc v lng cc vi cc tham s cun dy nh nhau th
kiu kch thch ny s sinh ra mt v tr c kh nh nhau. Nhc im ca kiu li ny
l trong kiu li ny ng c qun dy n cc ch s dng c 25% v ng c lng
cc ch s dng 50% ca ton b cun dy ng c thi im cho. iu ny c
ngha l khng s dng ht m men xut ra t ng c.
kiu li bc, mi ln hai pha c cp nng lng cng lc. Stator c cp
nng lng theo trnh t AB AB A B A B v rotor bc t cc v tr 1 3 5 7 .
M men to ra t ng c qun dy n cc thp hn ng c lng cc (xt cc ng
c c cng tham s cun dy) v cc ng c n cc ch s dng 50% cun dy trong
khi ng c lng cc th dng ht.
Li na bc kt hp hai kiu li gn sng v bc (cp in cho 1 v 2 cun).
Trnh t cp nng lng AB B AB A A B B A B A v rotor bc t v tr
1 2 3 4 5 6 7 8 . iu ny to ra s di chuyn gc bng mt na so vi cc
kiu li 1 pha hoc 2 pha. Kiu na bc c th lm gim c hin tng cng
hng c th gp phi cc kiu li 1 hoc 2 pha.
kiu li vi bc, cc dng in trong cc cun dy bin thin lin tc c th ngt
mt bc ra thnh nhiu bc ri rc nh hn.
10.2 Mch in iu khin
Mch in y c tp trung vo mt vn duy nht, l chuyn mch ng v
ngt dng in trong mi cun dy ng c. Mch in c tho lun trong phn ny
c kt ni trc tip n cc cun dy ng c v ngun cung cp, v mch in
c iu khin bi mt h thng s (mch s, mch vi x l, mch vi iu khin, my
tnh, hay PLC) xc nh khi no cc chuyn mch c ng hay m.
Phn ny cp n tt c cc dng ng c, t mch c bn c cn n iu
khin ng c t tr bin thin, n mch cu H c cn n iu khin ng c
nam chm vnh cu lng cc. Mi loi mch li c minh ha bng cc v d thc
tin, nhng cc v d ny khng c xem nh mt catalog thu o ca cc mch
iu khin c sn trn th trng, hoc thng tin c cho y khng c dng

thay th cho thng tin c tm thy trong cc phiu d liu linh kin ca cc hng ch
to.
Phn ny ch bao qut mch iu khin c bn nht cho mi loi ng c. Tt c cc
mch ny gi s rng ngun cung cp ng c cung cp mt in p li khng ln hn
in p nh mc ca ng c, v iu ny lm gii hn hiu sut ng c mt cch
ng k.
7.2.1 Mch in iu khin ng c bc t tr bin thin
Cc b iu khin ng c bc t tr bin thin thay i da trn mch nguyn l
trn Hnh ?

Hnh ?: Mch nguyn l iu khin ng c bc t tr bin thin.

Trn Hnh ?, cc hp vung c s dng i din cho cc chuyn mch, mt n
v iu khin, khng c v y, chu trch nhim cung cp cc tn hiu iu khin
m hoc ng cc chuyn mch nhng thi im tng ng quay trc ng
c.
Trit EMF ngc
Cc cun dy ng c, cc r le, solenoid v cc thit b tng t u l cc ti cm.
Nh th, dng in qua cun dy ng c khng th c ng hoc ngt tc thi m
khng lin quan n in p v cng! Khi chuyn mch iu khin cun dy ng c
c ng, cho php dng in chy qua, iu ny dn n mt s tng chm trong
dng in. Khi chuyn mch iu khin cun dy ng c m, iu ny dn n mt
gai in p c th ph hy nghim trng chuyn mch tr khi n c quan tm mt
cch hp l. Vn ny c gii quyt tng t nh trong mc ? iu khin r le v
solenoid.

Hnh: Cc mch nguyn l trit EMF ngc.

 S dng Diode
Nu cc diode dn tng i chm nh h 1N400X ph bin c s dng chung vi
mt chuyn mch nhanh, nn thm mt t in nh song song vi diode.
S dng T in
T in trn Hnh ? a ra cc vn thit k phc tp hn! Khi chuyn mch c
ng, t in s x in qua chuyn mch xung t, v chuyn mch phi c kh
nng iu khin gai dng in x ny. Mt in tr mc ni tip vi t in hoc ni
tip vi ngun cung cp s gii hn dng in ny. Khi chuyn mch h, nng lng
tch tr trong cun dy ng c s np vo t in ln n mt in p trn in p
cung cp mt mc ng k, v chuyn mch phi c kh nng chu ng in p ny.
gii quyt kch c ca t in, chng ta xt hai cng thc tnh nng lng c lu
tr trong mch cng hng:
P = C V2 / 2
P = L I2 / 2

Trong :
P
nng lng c lu tr
[W.s] hoc [C.V]
C
in dung
[F]
V
in p ngang qua t
[V]
L
in cm ca cun dy ng c
[H]
I
cng dng in chy qua cun dy ng c
[A]
Kch c ti thiu ca t in c i hi ngn chn qu p trn chuyn mch d
dng c tm bi:
C > L I2 / (Vb - Vs)2

Trong :
Vb
Vs

in p nh thng chuyn mch

in p cung cp

Cc ng c t tr bin thin c in cm bin i ty thuc gc quay ca trc ng

c. Do , vic thit k trong trng hp xu nht phi c s dng la chn t
in. Hn th na, in cm ng c thng t c nu ra trong cc ti liu.
T in v cun dy ng c, kt hp li, to thnh mt mch cng hng. Nu h
thng iu khin li ng c cc tn s cao gn tn s cng hng ca mch in
ny, dng in thng qua cc cun dy ng c, v do , m men b p s dng bi
ng c, s kh khc bit so vi m men trng thi n nh in p hot ng bnh
thng. Tn s cng hng c xc nh:
f = 1 / ( 2 (L C)0.5 )
Nhc li, tn s cng hng in i vi mt ng c t tr bin thin s ph thuc
vo gc quay ca trc ng c. Khi cc ng c t tr bin thin c hot ng vi
cc xung kch thch gn cng hng, dng in dao ng trong cun dy ng c s

dn n mt t trng hng n bng khng tn s bng hai tn s cng hng, v

iu ny c th lm gim mnh m men vn c.
7.2.2 Mch in iu khin ng c bc nam chm vnh cu v lai n cc
Cc b iu khin cho cc ng c bc n cc thay i da trn mch nguyn l
trn Hnh ?

Hnh: Mch nguyn l iu khin ng c bc

nam chm vnh cu v lai n cc.
Cng nh i vi mch li cc ng c t tr bin thin, chng ta phi quan tm n
s phn khng in cm c to ra khi mi trong cc chuyn mch c bt tt.
Tng t, chng ta c th chuyn s phn khng in cm ny sang ni khc nh s
dng cc diode, nhng by gi, 4 diode c i hi.

Hnh: Mch nguyn l iu khin ng c bc nam chm vnh cu

v lai n cc c trit EMF ngc bng cc diode.
Cc diode b sung c i hi bi v cun dy ng c khng phi l hai cun cm
c lp, n l mt cun cm duy nht c u ra gia vi u ra c in p c nh.
N hot ng nh mt bin p t ng. Khi mt u ra ca cun dy ng c c
ko xung, u cn li s b khng (fly up), v ngc li. Khi chuyn mch m, in
cm phn khng ngc s li u dy ny ca cun dy ng c n in p cung cp
dng, c xn bi diode. u i din s th xung, v khi n ang khng th
ni in p cung cp ti thi im ny, n s rt xung di t (di khng), o
ngc in p ngang qua chuyn mch u dy ny.
Mt t in cng c th c s dng hn ch in p phn khng, nh c trnh
by trn Hnh ?.

Hnh: Mch nguyn l iu khin ng c bc nam chm vnh cu

v lai n cc c trit EMF ngc bng t in.
Cc qui tc nh kch c t in trn Hnh ? cng tng t nh cc qui tc nh
kch c t in trn Hnh ?, nhng nh hng ca s cng hng th kh khc bit.
Vi ng c nam chm vnh cu, nu t in c li ti hoc gn tn s cng
hng, m men s tng n mc bng hai ln m men tc thp. M men kt qu so
vi ng cong tc c th kh phc tp, nh c trnh by trn Hnh ?

Hnh: ng cong m t quan h gia m men v tc cng hng.

Trn Hnh ? trnh by mt nh trn m men c sn ti tn s cng hng in, v mt
lm ti tn s cng hng c. Nu tn s cng hng in c t tng ng trn
ni xy ra tc ct (cutoff speed) i vi ng c nh s dng b li da trn diode,
kt qu c th l mt s tng ng k trong tc ct hiu qu.
Tn s cng hng c ph thuc vo m men, v vy nu tn s cng hng c bt
c ni no gn cng hng in, n s b dch bi cng hng in. Hn th na, b
rng ca cng hng c trn dc ln cn ca ng cong m men so vi tc ;
nu m men rt theo tc , cng hng c s nhn hn, trong khi nu m men leo
ln theo tc , n s bnh ra hn hoc thm ch cht thnh nhiu tn s cng hng.
Cc b li ng c bc t tr bin thin v n cc thc t
Trong cc mch trn, chi tit v cc chuyn mch cn thit c b b qua. Mi
trong cc chuyn mch trn Hnh ? tng thch vi ng vo TTL. in p cung cp
+5V to logic cn c n p, in p cho ng c t +5V n +24V ch cn c
n p bnh thng.
Transistor SK3180 trong Hnh l loi Darlington cng sut vi li dng trn 1000,
th th, dng in 10 mA chy qua in tr phn cc 470 hoc ln hn cho php
transistor chuyn mch dn dng vi amp chy qua cun dy ng c. B m 7407

c dng li Darlington c th c thay th bng bt k chp cc thu h in

p cao no m c th rt t nht 10 mA. Ngay c khi transistor b h, b li cc thu
h in p cao gi vai tr bo v phn cn li ca mch cng sut trnh khi ngun
cung cp ng c.

Hnh: Mch li ng c bc t tr bin thin

v n cc thc t (minh ha 1 pha).
IRC IRL540 trn Hnh l mt transistor hiu ng trng cng sut. N c th iu
khin dng in ln n 20A, v chu in p nh thng ln n 100V. N c th hp
thu cc gai in p cm khng m khng cn cc diode bo v nu n c ghp n
mt tm gii nhit ln. Transistor ny c thi gian chuyn mch rt nhanh, v vy
cc diode bo v phi nhanh hoc c bypass bi cc t in nh. iu ny c
bit quan trong vi cc diode c s dng bo v transistor chng li s phn cc
ngc. Trong tnh hung , transistor b h, diode zener v in tr 100 bo v
mch TTL.
i vi cc ng dng m trong mi cun dy ng c dn dng di 500 mA, h
mch tch hp ULN200X hoc ULN2803 ca Allegro Microsystems hoc DS200X
ca National Semiconductor hay Motorola MC1413 c th c dng.

Hnh:
i vi cc ng c dn dng di 600 mA trn cun, b li cng sut t UDN2547D
c ch to bi Allegro Microsystems s iu khin c 4 cun ca cc ng c bc
n cc c u chung.
i vi cc ng c dn dng di 300 mA trn cun, cc b li cng sut kp
SN7541, 7542, v 7543 ca Texas Instruments l mt s chn la tt;

7.3 Cc ng c bc lng cc v cc mch cu

Cc ng c bc nam chm vnh cu c mch iu khin phc tp hn bi v chng
khng c im gia trn cc cun dy ca chng. Do , o hng t trng c
to ra bi cun dy ng c, chng ta cn o chiu dng in thng qua cun dy.
iu ny c thc hin thng qua mch cu H.

Hnh: Mch cu H iu khin ng c bc lng cc.

Ch rng cu H khng ch c p dng iu khin ng c bc lng cc m
cn iu khin cc ng c DC, cc solenoid y ko v nhiu ng dng khc.
Vi 4 chuyn mch, cu H mang n 16 kiu vn hnh c th xy ra, 7 trng hp
trong s chng lm ngn mch ngun cung cp. Cc kiu hot ng di y cn c
quan tm:
Kiu thun, cc chuyn mch A v D ng.
Kiu nghch, cc chuyn mch B v C ng.
y l cc kiu hot ng thng dng, cho php dng in chy t ngun cung cp,
thng qua cun dy ng c xung t. Hnh ? minh ha kiu hot ng thun.

Hnh: Kiu hot ng thun.

Kiu suy gim hay xung dc nhanh, tt c cc chuyn mch u h.

Bt k dng in chy qua cun dy ng c s chng li ton b in p cung cp,

cng vi hai diode, v vy dng in suy gim nhanh chng. Kiu ny cung cp hiu
ng hm ng mt t hoc khng trn rotor ng c, v vy rotor s trt t do nu tt
c cc cun dy ng c u c cp ngun kiu ny. Hnh ? minh ha dng in
chy qua tc thi sau khi chuyn mch t kiu chy thun sang kiu suy gim nhanh.

Hnh:
Cc kiu suy gim chm v hm ng
cc kiu ny, dng in c th chy kp kn thng qua cun dy ng c v in tr
nh. Nu dng in ang chy trong mt cun dy ng c khi mt trong cc kiu ny
ang hot ng, th dng in s suy gim chm, v nu rotor ng c ang quay, n
s khin mt dng in hat ng nh mt s hm rotor. Hnh minh ha mt trong
nhiu kiu suy gim chm ph bin, vi chuyn mch D ng; nu cun dy ng c
trc ang quay theo kiu thun, trng thi ca chuyn mch B hoc ng hoc h.

Hnh:
Hu ht cu H c thit k sao cho logic cn thit ngn chn ngn mch k c
mc rt thp trong thit k. Hnh minh ha mt b tr tt nht c th. Vy th cc kiu
hot ng di y c th xy ra:
Bng:
XY
00
01

ABCD
0000
1001

KIU
Suy gim nhanh
Thun

10
11

0110
0101

Nghch
Suy gim chm

Hnh:
u im ca s b tr ny l tt c cc kiu hot ng hu dng u c gn gi, v
chng c lp m bng mt s lng ti thiu cc bit; iu ny c bit quan trng
khi s dng mt b vi iu khin hoc h thng my tnh li cu H b v nhiu h
thng nh th c s lng bit hn ch ng ra cng song song.
Cc mch li ng c bc lng cc thc t
Tuy c mt s mch li cu H tch hp trn th trng, nhng vic xem xt cc
mch dng linh kin ri vn hu ch.

Hnh: Mch li ng c bc lng cc thc t.

Cc ng vo X v Y a n mch ny c th c iu khin bi cc ng ra TTL cc
thu h nh cc mch li n cc da trn darling ton trn Hnh ?. Cun dy ng c s
c cp in khi chnh xc mt trong hai ng vo X v Y mc cao v mt trong
chng mc thp. Nu c hai u mc thp, th c hai transistor ko xung u tt.
Nu c hai mc cao th c hai transistor ko ln u tt. Mch in n gin ny a

ng c vo kiu hm ng c hai trng thi 11 v 00, v khng mang n kiu suy

gim.
Mch in trn Hnh ? cha hai na phn ging nhau, mi th c m t nh mt
mch li y-ko. Thut ng mch na cu H (half H-bridge) i khi c p dng cho
cc mch nh th ny. Trn thc t, cc b li ng dy ba trng thi nh 74LS125A
v 74LS244 c th c s dng nh cc na cu H i vi cc ti nh, nh c
minh ha trn Hnh?.

Hnh: Mch na cu H s dng vi mch 74LS244.

Mch ny c th li cc ng c c in tr cun dy ln n 50 cc in p ln
ti khong 4,5V s dng in p cung cp 5V.
XYE
KIU
--1
Suy gim nhanh
000
Suy gim chm hn
010
Thun
100
Nghch
110
Suy gim chm
Kiu hm ng th hai, XYE = 110, cung cp mt s hm kh yu hn kiu th nht
bi v thc t cc b li LS244 c th rt dng mnh hn cp dng.
Mt trong nhng vn vi cc chip iu khin ng c bc c sn trn th trng l
chng c tui i trn th trng tng i ngn. Chng hn, x ri cc chip cu H
Seagate IPxMxx (IP1M10 n IP3M12) th rt tuyt, nhng tic thay, n ch xut hin
trong cc u a Seagate. Hoc b li cu H kp TA7279 ca Toshiba l mt s chn
la tuyt vi khc cho cc ng c di 1A, nhng cng tic thay, chng c ch to
ch s dng ni b.
Cu H kp L293 ca SGS-Thompson l mt ng c vin nng k i vi cc chip trn,
nhng khng ging cc chip ny, n khng c cc diode bo v bn trong. Chip
L293D, c gii thiu sau, c cc chn tng thch v c cc diode bo v. Nu L293
c s dng, mi cun dy ng c phi c t ngang qua mt mch chnh lu cu
(1N4001 hoc tng ng). Vic s dng cc diode bn ngoi cho php mt in tr
ni tip c t trn ng dn dng in kp vng tng tc s gim dng in
trong cun dy ng c khi b ngt in; iu ny c th c mong mun trong mt
s ng dng. H L293 mang n nhng s chn la tuyt vi li cc ng c bc

lng cc nh ln n 1A trn mi cun dy ng c in p ln n 36V. Hnh? Trnh

by cc chn ra ca cc chip L293B v L293D.

Hnh: S cc chn ra ca L293B v L293D.

Chip ny c th c xem nh 4 na cu H c lp, c cho php theo cp, hoc nh
2 cu H y . N dng v DIP cng sut, vi cc chn 4, 5, 12, v 13 c thit k
dn nhit n bo mch PC hoc mt tm gii nhit bn ngoi.
Mch cu H kp L298 ca SGS-Thompson (v cc hng khc) kh ging cc chip trn,
nhng c th iu khin dng in ln ti 2A trn mt knh v c ng v nh mt
linh kin cng sut, cng ging nh LS244, c th ni hai cu H bn trong mt v
LS298 thnh mt cu H 4A. Mt cnh bo lin quan n L298, chip ny chuyn mch
rt nhanh, nhanh cc diode bo v bnh thng (1N400X hoc tng ng)
khng lm vic c. Thay vo , hy s dng diode nh BYV27. Cu H LMD
18200 ca National Semiconductor l mt v d tt khc, n iu khin dng in ln
ti 3A v c cc diode bo v c tch hp.
Trong khi cc cu H tch hp khng c sn cho cc dng in rt ln hoc in p rt
cao, th vic thit k s dng cc linh kin trn th trng lm n gin cu trc cc
cu H t cc chuyn mch ri. Chng hn, International Rectifier bn dng sn phm
cc b li na cu H; hai trong s cc chip ny cng vi 4 transistor chuyn mch
MOSFET p ng xy dng mt cu H. IR2101, IR2102 v IR2103 l cc b
li na cu H c bn. Mi trong s cc chip ny c hai ng vo logic iu khin
trc tip hai transistor chuyn mch trn mt chn ca cu H. IR2104 v IR2111 c
logic tng t pha ng ra iu khin cc chuyn mch ca cu H, nhng chng
cng c logic pha ng vo, trong mt s ng dng, c th gip lm gim logic bn
ngoi. c bit, 2104 c ng vo cho php, v th 4 chip 2104 cng vi 8 transistor
chuyn mch c th thay th mt L293 m khng cn thm logic b sung.
Mt s hng cn to ra cc chip cu H phc tp c cha c mch hn dng. Trn th
trng cn c mt s b li cu 3 pha, dng li cc ng c bc nam chm vnh
cu 3 pha cu hnh Y hoc . TA7288P, GL7438, TA8400 v TA8405 ca Toshiba l
nhng thit k kho lo, v 2 chip nh th, vi mt trong 6 na cu c b qua, s
iu khin kho lo mt ng c bc 5 cun vi 10 bc trn mt vng quay.
11.

Lp trnh iu khin ng c bc

2.

PHA CA NG C BC

3.

NGUYN L HOT NG
Bng : Trnh t iu khin Kiu bc
Bc
A1
A2
B1
1
ON
OFF
ON
2
OFF
ON
ON
3
OFF
ON
OFF
4
ON
OFF
OFF
5
Lp li 1 n 4

B2
OFF
OFF
ON
ON

Bng : Trnh t iu khin Kiu na bc

Bc
A1
A2
B1
B2
1
ON
OFF
ON
OFF
2
OFF
OFF
OFF
ON
3
OFF
ON
ON
OFF
4
ON
OFF
OFF
OFF
5
OFF
ON
OFF
ON
6
OFF
OFF
ON
OFF
7
ON
OFF
OFF
ON
8
OFF
ON
OFF
OFF
9
Lp li 1 n 8
kiu na bc, ng vi mt trnh t bc ng c ch quay c mt gc bng mt
na gc bc nh mc.

BI TP
1. Bn v X-Y

2. My bm lu lng khng i

3. My in

4. Ci t kiu photo

5. My chiu hnh

6. My ct dy

7. Bn nh v