Polsko-Tureckie wojny

Dodane przez Darkol dnia 09 marzec 2005

Powrt do - Dzia Tematyczny || Powrt do - Dzia Artykuw

Wojny Polski z Turcj prowadzone w XV-XVII wieku.

Do koca XV w. oficjalne stosunki polsko-tureckie ukaday si pokojowo. Jedynie
ochotnicy polscy brali udzia w wyprawach (1396, 1443, 1444) wojsk cesarskich i
wgierskich przeciw Turkom. Pierwszy zbrojny zatarg z Turcj spowodowany by
opanowaniem w XV wieku przez Turkw portw czarnomorskich - Kaffy, Kilii i
Biaogrodu, co przecinao drogi handlu polskiego wiodce do Azji, oraz przyjciem
zwierzchnictwa tureckiego przez Tatarw krymskich od dawna zagraajcych Litwie, a
pniej i Polsce. Przedmiotem sporw bya te Modawia; do zwierzchnictwa nad ni
rocili pretensj zarwno krlowie polscy, jak i Turcja osmaska.

Wyprawa na Modawi Jana Olbrachta - 1497

W 1497 r. doszo do pierwszego konfliktu polsko-tureckiego w wyniku wyprawy krla Jana Olbrachta na
Modawi. Zorganizowana zostaa w celu odebrania Turkom zagarnitych przez nich w 1484 r.
modawskich portw czarnomorskich, Kilii i Biaogrodu; krlowi polskiemu chodzio rwnie o blisze
zwizanie z Polsk lennej Modawii, planowa on obalenie hospodara Stefana III Wielkiego i osadzenie na
tronie modawskim swego brata Zygmunta.

Wojska polskie (ok. 50.000, mao przydatnego pospolitego ruszenia szlachty, kilka tysicy onierzy
zacinych i nadwornych) wkroczyy do Modawii. Ostrzeony przez Wgrw hospodar Stefan odmwi
poczenia swych wojsk z polskimi i zada opuszczenia przez nie Modawii. Zainicjowana przeciwko
Turkom wyprawa przeksztacia si w rozpraw ze Stefanem III.

24.09.1497 r. wojsko polskie oblego stolic Modawii, Suczaw. Stefan zwrci si o pomoc do Wgier i
Turcji. Jan Olbracht zarzdzi 18.10. odwrt spod Suczawy. W lad za wycofujcymi si Polakami
postpowao wojsko modawskie oraz posiki tureckie, wooskie i tatarskie.

26.10. pod Kominem, w lasach bukowiskich, Polacy zostali dwukrotnie zaatakowani z zasadzek i ponieli
dotkliwe straty, gwnie z winy pospolitego ruszenia. Turcy na t interwencj odpowiedzieli w 1498 r.
dwoma najazdami na Polsk dokonanymi przez Tatarw, ktrzy podeszli w poblie Krakowa. Podjto wic
ze strony polskiej zabiegi o zawarcie pokoju z Turcj, co sfinalizowano w 1503 roku.

Wyprawa na Modawi Jana Zamoyskiego - 1595

Polska z powodu maej liczebnoci staego wojska staraa si utrzymywa pokj z Turcj drog zawierania
rozejmw. Na przeomie XVI i XVII w. wyprawy magnatw polskich do Modawii i napady Kozakw
zaporoskich na posiadoci tureckie nad M.Czarnym doprowadziy do napicia w stosunkach polsko-
tureckich.W 1595 r. doszo do kolejnego konfliktu polsko-tureckiego, ktry by nastpstwem wyprawy
hetmana Jana Zamoyskiego na Modawi.

Siy polskie (7.000 onierzy) przekroczyy Dniestr i osadziy na tronie hospodarskim Jeremiego Mohy,
ktry uzna si polskim lennikiem. Turcy uznali to za akcj skierowan przeciwko sobie i skierowali do
walki liczne siy (ok. 25.0000 onierzy). Wojska turecko-tatarskie podeszy pod ufortyfikowany obz polski
pod Cecor. Po daremnych i nieudanych atakach na pozycje polskie (19-20.10.) zawarto ukad korzystny
dla Polski (zdoano utrzyma na tronie hospodarskim Mohy).

Stosunki polsko-tureckie byy jednak nadal napite i nie poprawi ich nowy ukad pod Busz zawarty w
1617 r., a pogbia jeszcze dywersja lisowczykw na Wgrzech w 1619 r. w subie cesarza zwalczanego
przez Turcj, ktra uznaa te dziaania wrogimi i szykowaa si do wojny z Polsk.
>>> Wicej informacji...

Wojna 1620-1621

Bezporedni przyczyn wojny z Turcj stao si przyjcie pod opiek
Polski hospodara modawskiego G. Grazzianiego. Hetman Stanisaw
kiewski na czele niewielkich si (9.000 onierzy), wobec projektowanej
przez sutana Osmana II wyprawy na Polsk, wkroczy do Modawii, aby w
ten sposb zabezpieczy pd-wsch granice kraju.

Hetman St. kiewski stan z wojskiem w dawnym obozie warownym
pod Cecor, gdzie 19.09. doszo do starcia z siami turecko-tatarskimi
Page 1 of 4 IMPERIUM OSMASKIE I JEGO DZIEJE
2008-04-06 http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6
(7.000 Turkw i kilkanacie tysicy Tatarw) pod wodz Iskandera Paszy.
Bitwa zakoczya si porak strony polskiej, w wyniku ktrej rozpoczto odwrt na pnoc. Podczas jego
trwania dochodzio do cigych walk, ktre 6.10. doprowadziy do pogromu wojsk polskich.

W 1621 roku Turcja podja zapowiadan wypraw zbrojn na Polsk,
ktra w wyniku klski cecorskiej i wiadomoci grocego zagroenia
wystawia do siln armi, ktra zaja pozycje w ufortyfikowanym
obozie pod Chocimiem. Doszo tam do miesicznych walk z liczniejsz
armi tureck (02.09-9.10.1621). Obie strony wyczerpane tymi
zmaganiami zawary ostatecznie pokj.

Polska miaa powstrzymywa Kozakw od napadw na Turcj, a Turcja
Tatarw od najazdw na Polsk, co w praktyce okazao si
niewykonalne. Mimo to stosunki polsko-tureckie przez kolejne p wieku ukaday si pokojowo, jeli nie
liczy samowolnej wyprawy Abazy Paszy podjtej w 1633 r. bez porozumienia z sutanem i odpartej przez
wojsko polskie.
Wojna 1672-1676

Wzrost de ekspansywnych, jaki nastpi w Turcji w drugiej
poowie XVII w., doprowadzi do nowej wojny. Jej bezporedni
przyczyn byy dziaania polskie na Ukrainie przeciw Tatarom i
hetmanowi kozackiemu P. Doroszence, ktry ju w 1666 r.
uzna zwierzchnictwo Turcji.

Pocztkowo Turcy zajci walk z cesarstwem i Wenecj
skierowali do walki z Polsk Tatarw, w 1672 r. za wystpili z
ca potg pod pretekstem pomocy dla Doroszenki. W sierpniu
liczna armia turecka pod wodz sutana Mehmeda IV i wielkiego
wezyra Ahmeda Kprl wkroczya na Podole. Najazd turecki
zasta Polsk pogron w walce wewntrznej midzy szlacht
popierajc krla Michaa Korybuta i zwalczajc go grup magnatw; kraj nie by przygotowany do
odparcia najazdu.

Turcy oblegli i zdobyli Kamieniec Podolski, nastpnie ruszyli na Lww, ktry oblegli 20.09. Jednoczenie
Tatarzy pustoszyli kraj midzy Sanem, Wieprzem i Bugiem; w padzierniku zostali rozbici przez hetmana
Jana Sobieskiego. Traktatem buczackim z padziernika 1672 r. Polska odstpia Turcji Podole z Kamiecem
i cz prawobrzenej Ukrainy oraz zobowizaa si paci Turkom haracz.

Sejm nie ratyfikowa tego ukadu. W 1673 r. zwikszone nowymi zacigami wojsko polskie przeszo do
ofensywy. 11.11.1673 r. Sobieski odnis nad armi tureck wielkie zwycistwo pod Chocimiem i zamierza
opanowa ca Modawi, wskutek jednak warcholstwa hetmana M. Paca i dezercji w wojsku zaj tylko
Jassy, z ktrych wkrtce wycofa si pod naciskiem Tatarw.

W 1674 roku Turcy skierowali swe gwne uderzenie przeciw
Rosji. Korzystajc z tego Polacy podjli now ofensyw. Od
jesieni 1674 do wiosny 1675 roku opanowali w walkach z
Tatarami ca prawobrzen cz Ukrainy, na co Turcy
odpowiedzieli now ofensyw w czerwcu 1675 roku. Krl Jan
III Sobieski odparszy najazd Tatarw na Lww pod
Lesienicami, ruszy na odsiecz obleganej przez Turkw
Trembowli. Armia turecka wycofaa si za Dniestr.

W sierpniu 1676 r. liczne wojska turecko-tatarskie wkroczyy
znw na Pokucie, zmierzajc w oglnym kierunku na
Stanisaww. Jan Sobieski po starciu z Tatarami pod
Wojniowem stawi opr wojskom turecko-tatarskim w
ufortyfikowanym obozie pod urawnem, gdzie zawarto
kolejny traktat pokojowy (17.10.1676), w ktrym Polska
zatwierdzia nabytki terytorialne Turcji uzyskane w 1672
roku.

Wojna 1683-1699 - Kampania wiedeska
(w ramach wojny Ligii witej z Turcj)

Ostatnia z wojen, w ktrych Turcja zagrozia powanie Europie.
W lipcu 1682 roku przywdca wgierskiego powstania
skierowanemu przeciwko Austrii, Imre Tkly, uzna
Page 2 of 4 IMPERIUM OSMASKIE I JEGO DZIEJE
2008-04-06 http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6
zwierzchnictwo Turcji, co stao si bezporedni przyczyn
wybuchu wojny austriacko-tureckiej.

Wiosn 1683 roku Turcy skoncentrowali swe siy pod Adrianopolem i przez Serbi i Wgry ruszyli na
Wiede. 14.07. oblegli stolic Austrii. Cesarz Leopold I zwrci si o pomoc do ksistw niemieckich i Polski,
z ktr 31.03. zawar sojusz przeciw Turcji. Na wie o obleniu Wiednia krl Jan III Sobieski
zmobilizowa pod Krakowem wojska koronne (ok. 27.000 ludzi) i pozostawiwszy na Podolu kilka tysicy
jazdy i kozakw ruszy, nie czekajc na nadejcie wojsk litewskich, na odsiecz Wiedna.

Wyprawa ta zapocztkowaa tym samym ostatni wojn polsko-
tureck. W pocztkach wrzenia armia polska poczya swe siy
z wojskami niemiecko-cesarskimi, nad ktrymi naczelne
dowdztwo przej Jan III Sobieski. 12.09.1683 r. armia
turecka zostaa rozbita przez poczone siy polsko-austriackio-
niemieckie w wielkiej bitwie pod Wiedniem.

W toku dalszych dziaa wojennych wojska pastw
sprzymierzonych odniosy kolejne spore zwycistwo odniesione
w bitwie pod Parkanami - 09.10.1683. 05.03.1684 roku Polska,
Austria, papie oraz Wenecja zawary przeciwko Turcji
przymierze (Liga wita), do ktrej doczya nieco poniej i
Rosja.
wicej informacji... >>> Na odsiecz Wiedniowi
oraz dodatkowe informacje w tym temacie... >>> Diariusz
medyczny z wyprawy wiedeskiej


Wyprawy modawskie Sobieskiego (1685, 1686, 1691)

Polskie dziaania wojskowe w ramach trwajcej wojny Ligii witej z Turcj. Po
wielkiej wiktorii wiedeskiej Jan Sobieski planowa szeroko zakrojon ofensyw
sprzymierzonych przeciw Turcji: wojsko polskie miao przez Modawi dotrze do
Dunaju i spotka si w Bugarii z armiami austriackimi nacierajcymi przez Wgry,
by nastpnie wsplnie uderzy na Stanbu (Konstantynopol), ktry od morza miaa
zaatakowa flota wenecka. Plany wspdziaania nie doszy do skutku, wobec czego
Sobieski zamierza ograniczy si do zajcia Modawii w celu przerwania dowozu
ywnoci dla zaogi tureckiej w Kamiencu Podolskim. Podjta w 1685 r. wyprawa
pod dowdztwem hetmana, St. Jabonowskiego wskutek sabych si dotara tylko do
jeziora Bojan, skd wycofaa si w walkach z Tatarami.

W 1686 r. Sobieski skoncentrowa ok. 40.000 ludzi i pozostawiwszy kilka tysicy dla
blokady Kamieca, 21.07. ruszy w gb Modawii, liczc na poparcie tamtejszej ludnoci. 14.08. wojsko
polskie dotaro do Cecory i zajo Jassy; gdy hospodar modawski uchyli si od wspdziaania, podjto
dalszy marsz na Budziak w celu zniszczenia osiedli tatarskich, wobec jednak trudnoci terenowych
skierowao si 25.08. ku Dunajowi, dotaro pod Weryc i tu 2.09. zrezygnowao z dalszego marszu.
Tatarzy, unikajc wikszego starcia, niepokoili nieustannie maszerujc armi, palili stepy, zagrozili te
przerwaniem komunikacji z krajem. 01.10. wojsko polskie wrcio do kraju. Wyprawa zamiast korzyci
przyniosa znaczne straty.W latach 1687- 1690 Polacy ograniczali si do bezskutecznych prb zdobycia
Kamieca i jego blokady.

Now wypraw do Modawii podj Sobieski w 1691 roku z mniejszymi
siami (28.000 ludzi); 19.08. pod Peresyt stoczy zwycisk bitw z
eskortujcymi transport do Kamieca Turkami i Tatarami, ktrzy
wycofali si, stosujc podobn taktyk jak w 1686 r. Gdy zawiodo
wspdziaanie Austriakw z Siedmiogrodu, wojsko polskie rozpoczo
odwrt. Trwa korzyci tej wyprawy byo opanowanie kilku
umocnionych nad Dniestrem i w Modawii. Ostatnim akordem zmaga
polsko-tureckich byo zawarcie pokoju w Karowicach (26.01.1699 r.),
ktry przynis Polsce zwrot terytoriw utraconych w 1672 roku (Podole
z Kamiecem i cz Ukrainy).

Powrt do - Dzia Tematyczny || Powrt do - Dzia Artykuw

Bitwy polsko-tureckie: Opis i ich przebieg

Komin 1497, Cecora 1595, 1620 | Chocim 1621, 1673 | urawno 1673, Wiede 1683 | Parkany 1683

Page 3 of 4 IMPERIUM OSMASKIE I JEGO DZIEJE
2008-04-06 http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6
opracowano na podstawie rde zamieszczonych w Bibliografii.
Page 4 of 4 IMPERIUM OSMASKIE I JEGO DZIEJE
2008-04-06 http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6