TAGALOG Int Readings 8 10

Anong klase kang sandwich?
dialog.gif (3207 bytes)

Pag-usapan ang mga iba't-ibang klase ng sandwich. Anu-ano ang mga iba't-ibang u
ri ng sandwich? Kailan kinakain ang mga ito?
img_grichi.gif (16666 bytes)wraps_mini.gif (12928 bytes)sandwich.gif (7308 bytes
)
vocabulary.gif (2771 bytes)
real.gif (626 bytes)
Glossary
(Click on the link above and a separate window will appear
listing all the highlighted Tagalog words in glossary format.)
Use the on-line dictionary for difficult vocabulary words.
MAHILIG ba kayong kumain ng sandwich?
Kung isa kayo sa mga bumibili ng sandwiches sa mga sikat na sandwich
outlets sa loob ng malls, maari n'yong "isalarawan" ang inyong personalidad
sa pamamagitan ng mga nilalaman ng inyong pagkain.
Ayon sa mga mananaliksik ng Boca Raton, Florida, maraming ebidensya ng
karakter ang nakapaloob sa bawat sandwich na kinahihiligan ng tao.
"You are what you eat, so goes the clich," sabi pa ng isa sa behavioral
scientists. Idinagdag pa nila na ang relasyon ng tao at kanyang kinakain ay
"primal."
"We use it to comfort and to punish, to show our love and to deny our love, to
celebrate our victories and soothe our defeats -- that it becomes tightly woven
into our emotional lives," sinabi ni Prof. James Radford.
Idinagdag pa n'ya na ang mga sandwich ay isa sa mga pinakamagandang
"personality indicators" dahil kinakain ito direkta mula sa kamay hanggang
bibig. Dahil dito, nadadagdagan daw ang emosyonal na koneskyon nito sa
kumakain.
Ito ang mga inilalarawan ng sandwich mo sa iyo...
Bologna and American Cheese:
sub.gif (12267 bytes)
Makaluma ang iyong paniniwala, at simple ang pananaw. Prangka at direkta
sa punto ang mga pananalita. Mahalaga sa iyo ang pagiging matapat. Medyo
inosente at madaling magtiwala.
Turkey Sandwich:
Mahiyain at tahimik. Handang tumulong kapag hiningan sa panahon ng
kagipitan. Lumalayo sa kaguluhan, may ugaling umiwas sa away. Hindi
mapagsugal sa t'yansa bagamat mabuti at mapagbigay na magulang.
Club Sandwich:
Galante at mapagmahal. Mapagbigay sa iba, maging sa sarili. May likas na
talino sa paglikha at inobasyon. Mahilig mangalikot ng mekanismo. May
ugaling gumawa ng kumplikasyon.
Ham and Swiss:
sandwich.gif (7308 bytes)
Tahimik at pribado. Kakaunti ang kaibigan bagama't napakalapit niya sa mga
ito. Matapat na kaibigan at mapagbigay ng suporta. Matigas ang ulo at may
ugaling kumapit sa makalumang paniniwala.
Italian Hero:
img_cluwhe.gif (18148 bytes)
Mataas ang pamantayan at may kayabangan. Agresibo at mahilig sumugal
sa pagkakataon. Magaling na pinuno, ngunit nakalilimot kung may mga
sumusunod. Kailangang makinig paminsan minsan sa payo ng katrabaho't
kaibigan.
Peanut Butter and Jelly:
Photo
May kakaibang talento at mahilig mag-eksperimento. Mahilig ipaghalo ang
ang iba't ibang tao at mga ideya. Lalo na ang mahilig sa crunchy style ng
peanut butter. Hindi natatakot marumihan paminsan-minsan.
Tuna Salad:
Kalmado at may kaliwanagan sa pag-iisip. Laging hinihingan ng payo.
Magaling lumutas ng problema bagama't mahilig magbintang. Iwasang dalhin
ang problema ng iba, lalo na't hindi mo sila responsibilidad
cultureNote.gif (2508 bytes)
This space shows a quiz in java-enabled browsers.
comprehensionQs.gif (3207 bytes)
Complete each sentence below using the correct adjective.
1. Hindi siya masyadong nagsasalita kapag maraming tao. Puwedeng mong sabihin na
__________ siya.
2. Hindi makabago ang paniniwala niya. ________ ang mga pananaw niya.
3. Maasahan mo ang isang kaibigang ito sa anumang bagay. Tunay na _____________
_na kaibigan siya.
4. Hindi siya natataranta. ____________ siya sa bawat sitwasyon.
5. Masasabi mong mapagmataas ang isang tao kung may ________________ siya.

dialogVar.gif (3207 bytes)
Describe the following people. Guess what these people's personalities are:
gma.jpg (13728 bytes)
mother.gif (64857 bytes)
madasalin.jpg (24244 bytes)
pacman01.jpg (18601 bytes)

Pag-usapan ang mga iba't-ibang klase ng sandwich. Anu-ano ang mga iba't-ibang u
ri ng sandwich? Kailan kinakain ang mga ito?
img_grichi.gif (16666 bytes)wraps_mini.gif (12928 bytes)sandwich.gif (7308 bytes
)
Glossary
MAHILIG ba kayong kumain ng sandwich?
Kung isa kayo sa mga bumibili ng sandwiches sa mga sikat na sandwich
outlets sa loob ng malls, maari n'yong "isalarawan" ang inyong personalidad
sa pamamagitan ng mga nilalaman ng inyong pagkain.
Ayon sa mga mananaliksik ng Boca Raton, Florida, maraming ebidensya ng
karakter ang nakapaloob sa bawat sandwich na kinahihiligan ng tao.
"You are what you eat, so goes the clich," sabi pa ng isa sa behavioral
scientists. Idinagdag pa nila na ang relasyon ng tao at kanyang kinakain ay
"primal."
"We use it to comfort and to punish, to show our love and to deny our love, to
celebrate our victories and soothe our defeats -- that it becomes tightly woven
into our emotional lives," sinabi ni Prof. James Radford.
Idinagdag pa n'ya na ang mga sandwich ay isa sa mga pinakamagandang
"personality indicators" dahil kinakain ito direkta mula sa kamay hanggang
bibig. Dahil dito, nadadagdagan daw ang emosyonal na koneskyon nito sa
kumakain.
Ito ang mga inilalarawan ng sandwich mo sa iyo...
Bologna and American Cheese:
sub.gif (12267 bytes)
Makaluma ang iyong paniniwala, at simple ang pananaw. Prangka at direkta
sa punto ang mga pananalita. Mahalaga sa iyo ang pagiging matapat. Medyo
inosente at madaling magtiwala.
Turkey Sandwich:
Mahiyain at tahimik. Handang tumulong kapag hiningan sa panahon ng
kagipitan. Lumalayo sa kaguluhan, may ugaling umiwas sa away. Hindi
mapagsugal sa t'yansa bagamat mabuti at mapagbigay na magulang.
Club Sandwich:
Galante at mapagmahal. Mapagbigay sa iba, maging sa sarili. May likas na
talino sa paglikha at inobasyon. Mahilig mangalikot ng mekanismo. May
ugaling gumawa ng kumplikasyon.
Ham and Swiss:
sandwich.gif (7308 bytes)
Tahimik at pribado. Kakaunti ang kaibigan bagama't napakalapit niya sa mga
ito. Matapat na kaibigan at mapagbigay ng suporta. Matigas ang ulo at may
ugaling kumapit sa makalumang paniniwala.
Italian Hero:
img_cluwhe.gif (18148 bytes)
Mataas ang pamantayan at may kayabangan. Agresibo at mahilig sumugal
sa pagkakataon. Magaling na pinuno, ngunit nakalilimot kung may mga
sumusunod. Kailangang makinig paminsan minsan sa payo ng katrabaho't
kaibigan.
Peanut Butter and Jelly:
Photo
May kakaibang talento at mahilig mag-eksperimento. Mahilig ipaghalo ang
ang iba't ibang tao at mga ideya. Lalo na ang mahilig sa crunchy style ng
peanut butter. Hindi natatakot marumihan paminsan-minsan.
Tuna Salad:
Kalmado at may kaliwanagan sa pag-iisip. Laging hinihingan ng payo.
Magaling lumutas ng problema bagama't mahilig magbintang. Iwasang dalhin
ang problema ng iba, lalo na't hindi mo sila responsibilidad
Complete each sentence below using the correct adjective.
1. Hindi siya masyadong nagsasalita kapag maraming tao. Puwedeng mong sabihin na
__________ siya.
2. Hindi makabago ang paniniwala niya. ________ ang mga pananaw niya.
3. Maasahan mo ang isang kaibigang ito sa anumang bagay. Tunay na _____________
_na kaibigan siya.
4. Hindi siya natataranta. ____________ siya sa bawat sitwasyon.
5. Masasabi mong mapagmataas ang isang tao kung may ________________ siya.

Describe the following people. Guess what these people's personalities are:
gma.jpg (13728 bytes)
mother.gif (64857 bytes)
madasalin.jpg (24244 bytes)
pacman01.jpg (18601 bytes)

Herbal na Gawa sa Kusina
Ginger rhizome Nakagagamot ang luya sa sakit ng ulo, hilo, at "morning sickness
" ng mga buntis na babae. Nakagagamot din ito ng "acute bacillery dysentery" at
iba pang pamamaga.
Garlic Bulb Mabisa ang bawang sa paglaban ng mga "bacteria" na nagbibigay ng
mga nakamamatay na sakit. Nakabababa rin ito ng "cholesterol," mabisa rin ito l
aban sa "blood clots" at maaaring makatulong sa paglaban ng sakit na diabetes at
kanser.
Anu-ano pa ang mga iba't-ibang mga halamang gamot na alam mo?
Gumawa ng listahan ng mga ito.
Glossary
Herbal na gawa sa kusina
ni Arlyn Floro
Maraming karamdaman ang malulunasan sa pamamagitan ng mga gamot na herbal. Ito a
y yaong mga maaaring gawin sa bawat tahanan. Mura na ay mabisa pa.
Ang buhok ng mais ay maaaring pakuluan at gawing tsaa. Gamot ito para sa mga bin
abalisawsaw.
Ang bawang na dinikdik ay mabisang itapal sa pigsa. Ang katas nito ay mabuting p
ampurga at maaaring itapal kung nirarayuma. Ang pagkain ng bawang ay nakakapagpa
baba rin ng kolesterol.
Ang ojas de lantin naman ay epektibong gamot sa sakit ng ngipin. Samantala, ang
pinaglagaan ng tsaang gubat ay mabisa para sa mga nagtatae, inuubo o sa may mga
sakit na sipilis.
Kapag pinulbos naman ang bulaklak ng lagundi, makabubuti ito sa mga dumudura ng
dugo. Ang prutas nito ay lunas sa sakit ng ulo at ubo. Pinanglalanggas din ang d
ahon nito sa sugat.
Nakabubuti naman para sa sakit ng ulo, tainga at rayuma ang langis ng pandan. Na
katutulong din ito para sa maayos na pagdaloy ng dugo sa katawan.
Ang pagkain naman ng guyabano ay mainam na panlinis ng dugo. Samantala, mainam a
ng pulot-pukyutan sa pagpatay ng mga mikrobyo sa katawan. Nakagagamot din ito ng
sakit ng ulo at nerbiyos.
Para naman sa mga hindi makatulog, ang dahon ng ikmo ay nakagagamot ng insomia.
Ang luya, kalamansi, sampalok, gumamela, sambong, oregano, kampanitulot, damong-
maria at alagaw ay mabisang gamot para sa ubo, sipon at lagnat.
Kailangan lamang na pakuluan ang mga ito at saka inumin.
Ang ipil-ipil naman ay mabisang pampurga laban sa mga bulate at ang kabuyaw ay m
ainam sa mga taong mahiluhin. Samantala, mabisa ang buto ng kakaw sa eksema.
Mabisa naman sa sakit sa bato, diabetis, sakit sa pantog, at maging sa alta pres
yon ang banaba. Mabisa rin ang kalachuchi bilang panlaban sa ubo, sakit sa balat
at tumor.
Ang kampanilya ay nagsisilbing gamot sa pagkalason; ang kandilidilian, sa ulcer
at ang kasoy ay mabisa sa sobrang sakit ng ngipin at impeksiyon sa gilagid. Ang
pinakuluang dahon ng bayabas naman ay mabisa na panghugas sa kapapanganak pa lam
ang, skin alergy, sakit ng ngipin, pagtatae, panlanggas sa sugat, hilo, eksema,
rayuma, pamamaga ng buto, sakit sa sikmura at pamamaga ng gilagid.
Writing in the Target Language: Gather information about the following herbal p
lants. Write their uses. Visit this herbal site for additional information.
Bayabas.jpg (22949 bytes)
Bayabas
Damongmaria.jpg (19933 bytes)
Damong Maria
Dalanghita.jpg (11399 bytes)
Dalanghita
Kamote.jpg (11056 bytes)
Kamote
Maging Mapili sa Pagkain ng Baboy
Pag-usapan ang mga sumusunod:
bullet Ilarawan ang pagkaing Pilipino.
bullet Palakain ba ang mga Pinoy ng karneng baboy?
bullet Palakain ka ba ng gulay o karne? Bakit?

Glossary
Basahin ang sanaysay.
Maging mapili sa pagkain ng baboy
ni Arlyn Floro
Part I
MARAMi pa ring Pilipino ang mahilig kumain ng karneng baboy, kahit pa ito ay kil
alang mapanganib na nakapagdudulot ng sakit na high blood, sakit sa puso at mara
mi pang iba.
Hindi naman sana ito masama kung hindi sobra ang pagkain at siguraduhin lamang n
a sariwa ang karne. Mas makatutulong ang iyong kaalaman upang hindi ka maloko ng
mga tinderang mapagsamantala.
Madali lang naman makilala ang baboy na sariwa, kung ito ay bata pa at kung ito
ay matanda na noong kinatay. Ang baboy na bata pa ay manipis at makinis ang bala
t. Samantala, makapal naman ang balat ng matanda at nakakikilabot ang kapal ng t
aba.
Part II
Litson-biik
Sa litson, mas piliin ang medyo biik pa dahil sa manipis ang taba nito. Mas maga
ndang iwasan ang pagkain ng sobrang taba upang makaiwas sa anumang komplikasyon
sa inyong kalusugan.
Bukod sa malambot kainin ang litson-biik, mas malaki rin ang posibilidad na kont
i rin ang iyong makain dahil in terms of size at kung ilan man kayong kakain, ma
s mami-minimize ang pagkain nito dahil sa iisipin mong marami pa ang kakain. Sub
alit kung ikaw ay sadyang matakaw sa pagkain, mas di hamak na maliit ang porsyen
to ng taba sa mga biik kaysa malalaking baboy, kaya kung ikaw ay conscious sa iy
ong figure iwasan ang pagkain ng matataba.
Part III
Sariwang karne
Makaiiwas ka rin sa mga tinderang nagkukuwaring bagong katay ang ibinebenta nila
ng baboy, yun pala ito ay double dead na.
Madali namang malaman na ang iyong nabiling baboy ay double dead lalo na kapag m
akita mo na ang balat at laman ay nangingitim na at ito ay may kakaibang amoy.
Pupuwede namang kainin pa ang baboy na namatay sa aksidente tulad ng nasagasaan
at ito ay walang anumang sakit, pero kung ang baboy ay namatay dahil sa malubhan
g sakit, ito ay delikado sa kalusugan ng kakain.
Dapat mo ring malaman kung ang baboy na iyon ay inunahan ng patayin ng may-ari u
pang maiwasan na ito ay namatay dahil sa sakit. Mapapansin mo na mayroon itong m
ga bukol o butil-butil sa laman na maitim, na kadalasang nakadikit sa taba o sa
mismong laman. Kung tawagin ito ay kulani.
Madalas na makabibili tayo ng double dead na karne sa mga palengke na kilala sa
pagbebenta ng murang gulay, prutas at kung anu-ano pa. Ang Balintawak, Divisoria
, Blumentrit Market at marami pang iba ay minsan ng nahuling nagsasagawa nito. M
alaki ang pagkakaiba sa presyo dahil ito ay mas mababa kung ikukumpara sa bagong
katay na tinatatakan ng National Meet Inspection Commission.
Part IV
Payo
Sa mga mamimili, siguraduhin ninyo na ang inyong nabili ay bagong katay at sariw
a. Malalayo kayo sa sakit na dulot ng pagkain ng double dead na baboy.
Sa pagkain ng baboy, makakukuha rin ng protina na pangunahing bitamina ng ating
utak. Hindi naman ito masama sa kalusugan kung hindi sobra-sobra ang pagkain nit
o. Kadalasan na inihahain ng mga Pinoy sa hapag kainan ang lutong sinigang, prit
o, adobo, litson kawali, menudo at marami pang iba.
Maghanap ng iba pang mga Pagkaing Gulay at sumulat ng mga "recipe" ng mga ito. .

eggplanttofu.jpg (9723 bytes)
Tortang Talong
Adobong Gulay at iba pang mga Pagkaing Gulay

Paunang Lunas o First Aid

wpe1.jpg (7485 bytes) wpe2.jpg (7245 bytes)
Philippine National Red Cross
Use the on-line dictionary for vocabulary words.
First Aid
Part I
NASA loob ka ng iyong kusina habang naghahanda ka ng napakasarap na pagkain para
sa iyong pamilya, dahan-dahang hinihiwa ang bawat karne nang hindi mo inaasahan
, nahiwa mo ang iyong daliri. Ano ang iyong gagawin?
Hayaan mong magbigay pa ako ng isa pang halimbawa.
Tahimik kang naglalakad malapit sa swimming pool nang bigla-bigla, nakita mo ang
isang kaibigan na lumulutang sa ibabaw ng tubig. At muli, ano ang iyong gagawin
? Ang mga aksidente ay mga pangyayaring hindi inaasahan. Sa ayaw man natin o hin
di, ang ganitong emergencies ay bahagi ng katotohanan sa buhay. Kahit anong pag-
iingat ang gawin natin, lagi pa ring may posibilidad na nangyayari kung saan mad
alas wala ibang taong mahingan ng tulong, lalo na sa mga nakaaalam patungkol sa
mga aksidente.
May mga panahong walang ibang maaasahan kundi sarili mo lang. Ang tanong diyan:
Paano mo haharapin ang ganitong mga sitwasyon? Dito pumapasok ang dapat kahalaga
han ng may kaalaman upang maging handa kung sakaling dumating ang hindi inaasaha
ng aksidente.
Part II
Aksidente
Araw-araw, libu-libong buhay ang nasasayang at maraming tao ang naghihirap mula
sa mga aksidente dulot ng kawalan ng sapat na kaalalam at pagsasanay. Ang kapala
ran ng mga taong ito'y dapat sana'y naagapan kung may mga tao sa paligid nila an
g nakakaalam ng paunang lunas.
Ang paunang lunas o First Aid ay ang madalian at mabilis na pansamantalang pagga
mot na ibinibigay sa naaksidenteng tao hanggang dumating ang isang propesyunal.
Malaki ang naitutulong ng first aid upang protektahan ang buhay, pawiin ang saki
t at upang maiwasan ang kapansanan.
Part II
Paunang lunas
Madalas na ang dalawang salitang ito'y winawalang bahala. Kakaunti lang ang naka
iintindi sa halaga at tamang pagsasagawa nito. Sadyang hindi tayo mulat sa kahal
agahan ng paunang lunas, mapa sa araw-araw o sa panahon ng krisis. Upang humikay
at na palawakin ang kahalagahan ng kahandaan sa paunang lunas, nagsama ang Phili
ppine National Red Cross at ang Safety Organization of the Philippines Inc., sa
paglulunsad kamakailan ng ika-12 First Aid/CPR Team Competition.
Ayon kay Dr. Li-Ann Orencia, isang physician, "Ang kaalaman sa first aid ay napa
kahalaga dahil nagbibigay ito ng pag-iingat sa buhay sa panahon ng aktuwal na ak
sidente. Aming sinisigurado na ang aming mga kasamahan ay nagbibigay ng tamang p
reparasyon sa paunang lunas, nang sa gayo'y maging handa silang harapin ang mga
di inaasahang kaganapan maging sa lugar ng ating pinagtatrabahuan o sa ating kom
unidad" Hindi nga naman natin masasabi kung kailan darating ang pangangailangan
sa paunang lunas. Walang masama sa pagiging handa.
Lahat tayo ay may pananagutan sa isa't isa. Ito ang tungkulin natin ang maging h
anda sa pagliligtas sa kapwa tao, mula sa pakikipaglaban sa buhay at kamatayan.
Lagi nating tandaan na kahit ang kaunting kaalaman sa paunang lunas ay makalilig
tas ng buhay
Gawin ang mga sumusunod:
1. Nakasaksi ka ng isang aksidente sa daan. Magsulat ng isang "dialog" tungkol
dito. Punan ang mga linya ng mga sumusunod na karakter:
ikaw
pulis
matandang ale
Isang Binata
Paramedik
Drayber ng Dyip
Mga Pasahero
2. Ano ang gagawin mo kung nagyari ang mga sumusunod na aksidente:
Nahiwa ang daliri mo
Nalulunod ang kaibigan mo
Nakainom ang anak mo ng nakalalason na gamot
Nahilo ang nanay mo
Nabulunan ang pamangkin mo

Halamang Gamot, Sariling Atin
Halamang gamot, sariling atin
Ni Arlyn Floro
Source: Kabayanonline
Part I
ISA ka ba sa mga taong bukang-bibig ang "Uminom ka ng gamot?" O di naman kaya ay
konting sakit lang na maramdaman ay pupunta na ng hospital? Mahalaga na mabatid
natin ang simpleng paggamit ng mga halamang gamot.
Ampalaya
Ampalaya.jpg (13878 bytes)
Ito ay mabuti para sa mga taong may diabetes. Malaki ang maitutulong ng paglaga
sa dahon nito at pag-inom ng isa hanggang tatlong beses maghapon. Kailangang inu
min ito kalahating oras bago kumain. Mainam din ito para sa mga babaing kapangan
ganak lamang. Ito ay nakapagpapalakas sa kanila.
Samantala, isang kutsarita naman ng pinaglagaan ay mainam para sa mga sanggol pa
ra hindi sila maging sakitin.
Part II
Sampa-sampalukan
Ito ay pangkaraniwang klase ng damo. Ang pinaglagaan nito ay gamot sa mga hirap
sa kanilang pag-ihi. Kailangan lamang pitpitin ang dahon at mabuti na itong pant
apal sa mga maga sa katawan.
Katanda
Ang katas nito ay mabisa sa eksema, buni at lahat ng klase ng kagat ng mga insek
to. Samantala, ang pinaglagaan ng dahon at bulaklak nito ay mabuting pang-alis d
in ng plema.
Talampunay
Talampunay.jpg (10621 bytes)
Mabisa ang tuyong dahon nito sa pagpapabuti ng mga may sakit na asthma. Mabuti d
in ito para sa mga maga sa katawan. Kailangang dikdikin lamang ang sariwang daho
n nito. Kung pakukuluan ang dahon, mabuti ito para sa mga sakit sa tainga.
Part III
Malatabako
Nakabubuti ito para sa mas malimit na pagdumi at sa paglinis ng dinadaanan ng ih
i.
Soro-soro
Magandang lunas ito para sa mga may luga sa tainga. Hugasan ang murang dahon, pa
tuyuin, basain ng langis, painitan sa apoy, dikdikin hanggang malanta, katasin a
t patuluin sa tainga.
Ojas de lantin
Mabisang gamot ito sa sakit ng ngipin.
Part IV
Malbas
Ito ay ginagamit sa paglalabatiba.
Gumamela
Gumamela.jpg (8535 bytes)
Gamot ang bulaklak nito sa may mga pigsa. Kailangang dikdikin ang buko ng bulakl
ak at samahan ng konting asin at saka itapal sa pigsa. Ang katas nito ay mabuti
rin gawing gugo.
Sitsirika
Tsitsirika.jpg (34309 bytes)
Mabisa ito bilang natural na gamot sa diabetes. Ang pinaglagaan nito ay gamot di
n sa sakit sa ngipin, at ganoon din sa kanser.
Caimito
Caimito.jpg (13420 bytes)
Gamot din ito sa diabetes. Nakapagpapaalis din ito ng mga bulate. Nakabubuti ang
pinaglagaan nito sa tiyan at baga. Ang katas nito ay mabuti rin sa paghilom ng
sugat.
Bisitahin ang "herbal site" na ito at gumawa ng isang munting aklat tungkol sa m
ga na halamang gamot.
Mga Simpleng Paraan
Tungo sa mahabang buhay
wpe2D0.jpg (22394 bytes)
Mga Simpleng Paraan
Tungo sa mahabang buhay
Ni Arlyn Floro
Glossary
Part I
NABATID ng mga dalubhasa na posibleng madagdagan pa ang buhay ng tao sa pamamagi
tan ng ilang simpleng paraan. Malaki ang maitutulong ng pang-araw-araw nating ga
wi, pag-iisip, maging ang pananaw natin sa pag-ibig, buhay at mundo. Mas mabutin
g umpisahan na ang mga sumusunod na paraan.
Ehersisyo
Hindi lamang ang ating katawan ang pangunahing pinag-eexercise kung hindi maging
ang ating utak. Sa edad pa lamang na 8 hanggang 10, kailangang hasain na ng pus
pusan ang kakayahan ng utak na mag-assimilate ng karunungan. Malaki ang naitutul
ong ng mga libro, computers, paglalakbay at pakikisalamuha sa iba. Mahalaga na p
alaging nae-exercise ang ating utak. Hindi tayo madaling ma-depressed o mag-isip
ng kung anu-ano.
Bukod sa palagiang pag-eehersisyo tuwing umaga katulad ng pagte-treadmill, aerob
ics, jogging, brisk-walking at kung anu-ano pa, dapat ding isaalang-alang ang at
ing kinakain sa bawat araw. Kailangang malaman natin ang mga pagkain na nakatutu
long sa ating kalusugan. Tandaan natin na ang pagkain ng mga matataba ay siyang
nagiging pangunahing dahilan upang tayo ay magkaroon ng mga kumplikasyon sa loob
ng katawan na nauuwi sa matinding sakit at maagang pagkamatay.
Part II
Paglilibang
Door Family.JPG (136192 bytes)
May mga simpleng paraan upang tayo ay malibang. Mahalaga na bigyan natin ng opor
tunidad ang ating sarili sa mga kaalaman o gawaing makapagpapaunlad sa ating per
sonalidad.
Kailangan din nating magbasa-basa ng mga librong may kinalaman sa kung ano ang p
upuwede nating inegosyo na papatok sa hilig natin. Huwag nating pabayaan ang ati
ng sarili na hanggang doon na lamang ang ating nalalaman. Magandang mag-aral din
tayo ng mga salitang banyaga. Dito "hindi kakalawangin" ang ating mga utak.
Part III
Positibong pag-iisip
Katulad ng mga madre na pinag-aaralan ang bawat positibong salita na kanilang bi
nibitawan, malaki rin ang maitutulong kung iisipin natin na kung mayroon mang pa
ngit na nangyayari sa ating buhay ay may kapalit naman itong kaginhawaan. Ang la
hat naman ay napagdaraanan.
Kapag tayo ay galit, dismayado, malungkot, tayo ay nagre-release ng stress hormo
ne tulad ng adrenaline at cortisol na siyang nagpapahina sa ating immune system
na nagiging dahilan ng stroke o atake sa puso.
Malaki ang naitutulong ng presensya ng mga positibong tao sa ating buhay dahil s
ila ang unang hihikayat sa atin na tuklasin pa ang ibang bagay na mas magpapasay
a sa atin.
Part IV
Pagiging madasalin
Shrine of Our Lady of Mount Carmel
Ang taong mas bihira lamang o hindi nananalangin ay may 50 porsyento na mas nahi
hirapang harapin ang mga pagsubok sa buhay. Iyong mga nao-ospital na hindi gaano
kalakas ang pananampalataya ay mas matagal gumaling.
Kailangan ng bawat isa sa atin ang pagkakaroon ng malusog na kaugalian katulad n
g pag-iwas sa masamang bisyo, pagdalo ng mga spiritual service at retreats o rec
ollections.
Minsan, nakatutulong rin ang pagkakawang-gawa upang tayo ay malibang. Mas masara
p kasi ang ating pakiramdam kung tayo ay nananalig sa Diyos at nakatutulong sa i
ba.
Part V
Pagkamalikhain
Ayon sa isinagawang survey ng Center for Retirement sa South Hampton sa New York
, sa 600 katao na nasa pagitan ng edad 80 hanggang 100, mas marami ang tumuklas
ng kanilang mga kakayahan. Napatunayan din ng Okinawa Centenarian Study na nadar
agdagan ang haba ng buhay kapag umiiwas sa pag-iisip ng problema at ituon ang at
ensiyon sa paglinang ng bagong kakayahan.
Samantala, ayon naman kay Bradley Willcox, MD, sadyang nakapagpapahaba ng buhay
ang pagiging creative. Hindi lamang ito nakalilibang, pupuwede pa natin itong pa
gkakitaan.
Part VI
Pakikisalamuha
Ang pag-iisa ay napatunayan ding nakasasama sa kalusugan ng tao. Doble ang antas
ng mga matatandang maagang mamatay dahil sa hindi sila approachable. Hindi rin
sila palakaibiganin. Ayaw din nila masyadong makipag-usap at makihalubilo sa iba
.
Ang pag-iisa ay lalong nagpapataas sa antas ng pagiging masasakitin ang isang ta
o. Ito ang ipinahayag ni Lisa Berman ng Harvard School of Public Health. Idinagd
ag pa niya na habang nakikipag-interact tayo sa iba, mas lumalawak ang ating pan
g-unawa sa mga bagay-bagay.
Importante na maganda ang relasyon natin sa ating ka-pamilya, kaibigan at mga ka
trabaho.
Part VII
Maayos na Pagtratrabaho
Lubhang napakalaki rin ng naitutulong kung tayo ay nalilibang sa ating propesyon
o sa trabahong ating pinili. Maiiwasan natin ang pagkatanggal sa trabaho kung t
ayo ay responsable at maayos ang ating paggawa. Ang pagkakatanggal ay posible pa
ng maging sanhi ng depression. Makabubuti kung igugugol natin ang ating oras at
buhay sa makabuluhang gawain.
Magsulat ng maikling sanaysay tungkol sa mga sumusunod:
1. Ano ang ginagawa mo para mapabuti ang iyong kalusugan?
2. Sino ang maitutuiring mong idolo ng mabuting kalusugan?
Simple lang ang Pneumonia Virus
wpe3.jpg (18600 bytes)
Simple lang ang pneumonia virus
ORA MISMO ni Butch M. Quejada
Pilipino STAR Ngayon 03/20/2003
Part I
PAG-IBAYONG pag-iingat lang ang kailangan at huwag mag-panic sa pag-usbong ng ba
gong balitang yumanig sa tenga ng Noypi hinggil sa sakit na Severe Acute Respira
tory Syndrome (SARS) o atypical pneumonia virus porke nakakamatay daw ang sakit
na ito.
Ilang medical practitioners ang nakaututang-dila ng mga kuwago ng ORA MISMO, kah
apon ng madaling-araw matapos silang dumating galing US of A tungkol sa nasabing
sakit at ang sabi nila "isang simpleng sakit lang ang pneumonia kung maaagapan.
"
Sabi nila, ang virus ay puwedeng gumaling o lumala kumporme sa resistensiya ng t
aong kakapitan nito.
Wala pa kasing gamot sa virus kaya instant millionaire ka kapag nakaimbento ka n
g gamot laban dito.
Sabi ng mga doktor, madaling mahawa ng virus ang mga bata at mga matatanda dahil
mahina ang kanilang resistensiya kumpara sa mga taong malusog ang pangangatawan
.
Part II
Sa ngayon anila ay hindi pa malaman kung gaano kalakas ang SARS kapag tumama sa
Noypi.
Simpleng trangkaso lang umano ito kaya dapat maging kalmado ang Noypi at huwag m
ag-panic.
Supportive medicine ang kailangan kapag tinamaan ng sakit na pneumonia. Uminom n
ang maraming tubig at mag-take ng vitamin c.
Kung may sipon, gamot ng pang-alis ng bara ng ilong; kung may ubo, gamot sa ubo
at kung may lagnat, gamot sa lagnat.
Ayon sa mga doktor, sanay sa hirap ang mga Noypi kaya hindi basta tatamaan ng ma
tinding sakit.
Sabi nila, noong madiskubre ang Russian flu (trangkaso) sa Western Europe at nag
-panic ang mga tao doon tulad ng SARS. Ngayon kasi hindi nila malaman kung anong
klaseng sakit ang tumatama sa kanila kaya lahat ng klase ng pag-iingat ay ginaw
a ng gobyerno nila.
Hindi alam ng mga taga-Western Europe na mas matindi ang sakit na trangkaso sa P
inas pero pa-easy-easy lang ang Noypi rito.
Pagsusulat:
Maglista ng mga paraan kung paano maiiwasang magkaroon ng Pneumonia at iba pang
nakakahawang sakit kagaya ng TB.
Pag-inom ng tubig, solusyon sa diet

Pag-inom ng tubig, solusyon sa diet
Ni Divina Gracia Lutrania
Part I
PAGOD ka na ba sa dami ng mga ipinapayong pampapayat, at tila wala ka namang ora
s na pwedeng ilaan sa pag-eehersisyo? Ngayon na ang panahon upang pansinin mo an
g mga bagay na karaniwang matatagpuan sa iyong kapaligiran.
Nakababawas ng pagkagutom ang tubig. Ito ang ipinahayag ni Mara Vitolins, RD., P
.H., isang propesor ng public health sciences (epidemiology) sa Wake Forest Univ
ersity Baptist Medical Center. Ayon sa kanya, mahirap ipaliwanag ang pagka-uhaw
sa pagkagutom. Subukan daw na uminom ng tubig at maghintay ng 20 hanggang 30 min
uto at obserbahan ang sarili kung gutom pa rin.
Part II
Nakababawas ng calories
Karamihan sa mga tao ay umiinom ng softdrinks, kape at iba pang inumin at talaga
namang nakakalimutan at binabalewala na ang pag-inom ng tubig. Ito ang dahilan
kung bakit mas tumataas ang calorie intake.
Karamihan sa mga inumin ay mayroong caffeine. Ang caffeine ay nagsisilbing diure
tic na siyang nagiging sanhi ng dehydration. Sa panahong nauuhaw ang isang tao,
siya ay dehydrated na.
Mahalagang nutrient ang tubig at mahalaga ito sa pagkilos ng katawan. Tumutulong
din ito upang mailabas ang dumi sa katawan ng tao. Ang tubig din ang nagdadala
ng nutrisyon at nagpapa-ayos ng temperature ng katawan. Tumutulong din ito upang
mabawasan ang fluid retention, at tumutulong maging normal ang pagdumi.
Part III
Sapat na tubig
Ayon kay Vitolins, isang paraan upang mabilang kung gaano karami ang tubig na da
pat inumin at upang mabawasan ang timbang ay sa pamamagitan ng pagkuha ng timban
g. Saka ito hatiin sa dalawa. Ang resulta ay siya ring bilang ng dapat mong inum
ing tubig kada araw. Kung may 100 pound ang isang babae, ang kailangan niyang in
uming tubig ay 50 ounces kada araw. Umaabot ito ng 12 ounces na baso ng tubig o
3 bote na may 500 milliliters o 16.9 ounces.
Kung mas maraming uminom ang tao, mas nararanasan nila ang benepisyo ng tubig. "
Ang pag-inom ng sapat na tubig ay hindi lang nararapat tuwing summer. Higit pa n
ga dapat kapag tag-ulan upang makaiwas sa sakit," dagdag ni Vitolins.
Marami ang pinapawisan tuwing tayo'y nag-eehersisyo o di kaya'y kung sadyang mai
nit ang panahon. Isa lamang ang tiyak: lahat ng tao ay nangangailangan ng tubig,
kahit ano pa man ang panahon, mataba man o payat.
Pagsusulat:
Magsulat ng isang munting aklat tungkol sa mga benepisyo ng pag-inom ng tubig.
Gawin ang munting aklat na ito para sa mga bata sa mababang paaralan.

Pagtatae, maiiwasan
Pagtatae, maiiwasan
ni Arlyn Floro
Part I
Lahat ng tao ay nakararanas ng pagtatae na kadalasan ay nauuwi sa tinatawag na d
isinterya. Ito ay ang pagkakaroon ng plema at dugo sa dumi.
Iba't ibang klase ang pagtatae. Maaaring mahina o malakas ito at kung minsan nam
an ay maya-maya at biglaan. May mga pagkakataon naman na paulit-ulit at ang mala
la ay tumatagal ng ilang araw. Wala itong pinipiling tao, maging bata
man o matanda.
Subali't kadalasang umaatake ang disinterya sa mga bata. Lubhang delikado ito at
pelegroso para sa kanilang kalusugan. Kapag hindi ito naagapan, mauubusan sila
ng tubig sa katawan at maaaring mauwi sa kamatayan.
Maraming kadahilanan ang pagtatae. Kabilang na dito ang hindi wastong pagkain. K
ailangan ng mga bata ang mabitaminang pagkain upang lumakas ang kanilang resiste
nsiya.
Samantala, may mga impeksiyon din na sanhi ng virus o intestinal flu. Nakukuha i
to sa mga bakterya na kadalasang napapasama sa pang-araw araw na kinakain. Kinak
ailangang makaugalian na malinis ang bawat kinakain upang maiwasan ang viral inf
ection na ito.
Part II
Minsan naman, ang mga bulate ang nagiging sanhi ng pagsakit ng tiyan. Makabubuti
ng painumin ang mga bata ng mga gamot na pangpurga o magpatingin sa espesyalista
.
Posible rin namang maging dahilan ng pagtatae ang pagkalason sa pagkain. May mga
pagkain kasing panis o sira na ang pinagtitiyagaan dahil sa pagtitipid. Hindi i
to nakabubuti.
Maging ang dami ng gatas na itinitimpla sa mga sanggol ay dapat ding isaalang-al
ang dahil sa may tamang dami ng gatas na nararapat sa mga sanggol. Dapat din isa
alang-alang ang pagpapa-inom tulad ng ampicillin, tetracycline at marami pang ib
a.
Sa kabilang banda, mainam sa nagtatae ang pag-inom ng tsa, sabaw ng nilagang kar
ne, manok o mungo.
Nakakatulong din ang pag-inom ng kool-aid, rehydration drink at maging ang gatas
ng ina.
Dapat din na balansehin ang pagkain ng kanin. Nakatutulong ang pagkain ng oatmea
l sa umaga, biskwit sa meryenda, hinog na saging, mais, patatas at papaya. Nguni
t kapag nasobrahan naman ay posibleng magpahirap din sa pagdumi.
Sa matatanda naman, marapat na huwag uminom ng alak, iwasan ang pagkain ng matat
aba o mamantikang pagkain at halo-halong prutas.
Sa simpleng paraan na ito, makaiiwas ang lahat sa panganib na dulot ng pagtatae.
Maglista ng mga alternatibong gamot sa pagtatae. Bisitahin ang Website na ito.
Underarm mo, alagaan mo
wpe1D.jpg (3254 bytes)
Underarm mo, alagaan mo
ni Charina M. Solano
Source: KABAYANONLINE
Part I
UNDERARM odor. Nakahihilo ang amoy. Nakaranas na ba kayo ng ganitong kahihiyan?
Nagtataglay ba kayo ng di-kanais-nais na amoy? Nagtataka ka ba kung bakit nagkak
aroon ka ng ganito samantalang wala naman ito noong bata ka pa? Ito ang pangunah
ing kahihiyan na pinuproblema ng karamihan. Ang mabahong hininga, mabahong paa,
ngunit higit sa lahat ay ang pagkakaroon ng amoy sa underarm o kilikili.
Karaniwan na ang bad odor sa mga teenager dahil sa kanilang hormonal changes at
naging mas aktibo ang kanilang sweat glands. Ang bad odor ay karaniwang nakukuha
pag ang isang tao ay emotionally stressed. Dahilan din ang mga maaanghang na pa
gkain, sibuyas at bawang.
Ang pawis ay binubuo ng tubig at asin na inilalabas ng glandula sa ating balat.
Ang fresh sweat ay hindi mabaho ngunit ito ay bumabaho dahil sa bacterial decomp
osition na nakadikit na sa ating katawan.
Maraming mga iba't ibang brand ng antiperspirant at deodorant ang nagsusulputan
ngayon. Nakalilito kung ano ang dapat na piliin upang maging hiyang sa'yo. Lalo
na sa mga maseselang balat.
Part II
Paano ba malulunasan?
Karamihan sa atin ay nag-iimbento kung paano malulunasan ang problemang ito. May
roong gumagamit ng tawas, kalamansi, at langis na nilaglagyan ng asukal. Karaniw
ang gumagamit nito ay ang mga nagtataglay ng allergy sa deodorant o antiperspira
nt. Ngunit ang iba sa kanila ay kumukonsulta sa doktor.
Ang paliligo sa araw-araw ay isang mabisang paraan higit sa alinman. Huwag magla
gay ng deodorant sa parteng balat kung ito ay hindi pa nahuhugasan dahil nakadar
agdag ito ng sobrang pangangamoy. Hintayin muna ang 20 minutos bago maglagay ng
deodorant, mas mabisa ito kung hahayaan muna nating matuyong mabuti at magsara a
ng pores ng ating balat. Biente-Quatro oras naman ang hihintayin kung kayo ay na
g-ahit sa inyong underarm bago maglagay ng deodorizer.
Kung matindi ang pangangamoy ng parteng katawan, mas mabuting maglagay ng deodor
ant bago matulog. At upang maiwasan ang kahihiyan dulot, maglagay ng deodorant b
ago umalis ng bahay, umaga man o gabi.
Sa kababaihan, ang pagkakaroon ng vaginal odor ay sanhi ng distress, ngunit may
odor na natural itong tinataglay na hindi dapat ipagkamali. Ang paggamit ng femi
nine deodorant sprays ay hindi magandang gamitin dahil ang naging sanhi nito ay,
pangangati, pamumula, pamamaga, Cystitis, at UTI. Palagian ang paghuhugas nito
gamit ang mga unscented o walang bangong sabong pampaligo. Kung nakararamdam kay
o ng kakaiba, ikonsulta agad ito sa inyong doktor.
Sa mababahong paa, huwag kalimutang lagi itong hugasan gamit ang maligamgam na t
ubig na nilagyan ng asin at pagkatapos ay maglagay ng foot powder. Iwasang magsu
ot ng nylon fabric sa mga apektadong balat, inirerekomendang gumamit ng cotton f
abric. Sa medyas, cotton at wool fabrics naman. Huwag magsuot ng mga yari sa pla
stic na sandalyas.
Ang mabahong hininga ay sanhi ng mga nakatagong pagkain sa pagitan ng mga ngipin
, kaya pagbutihin ang pagsepilyo at gumamit ng dental floss. Mas mabuting gumami
t ng mga toothpaste na pinapatalastas at magsepilyo dalawa o tatlong beses isang
araw. Laging bumisita sa inyong dentista buwan-buwan
Makipanayam sa limang mga kaibigan at alamin kung paano nila pinangangalagahan a
ng kanilang pangangatawan.
Isulat ang iyong pakikikipanayam sa isang sanaysay.
Varicose veins:
Maiiwasan sa pamamagitan ng paglalakad
wpe2D.jpg (22421 bytes)
Varicose veins: Maiiwasan sa pamamagitan ng paglalakad
WHAT'S UP DOC? Ni Dr. Tranquilino Elica?o Jr.
Publish Date: [Sunday, March 16, 2003]
Part I:
KARANIWAN na ang mga kababaihan ang tinatamaan ng varicose veins kaysa sa mg
a kalalakihan. Ang varicose veins ay kadalasang nakikita sa mga binti bagamat ma
aari rin itong makita sa ibat ibang bahagi ng katawan. Kadalasang lumalabas ang v
aricose veins makaraang makapanganak ang babae.
Nasa panganib magkaroon ng varicose veins ang mga taong ang trabaho ay kinap
apalooban nang mahabang oras ng pagtayo. Nasa panganib din na magkaroon ng varic
ose veins ang mga taong matataba. Nasisira ang daloy ng dugo pabalik mula sa paa
at mga binti.
Part II.
Ang mga taong madalas kumain ng mataas sa fiber ay nababawasan ang panganib
sa pagkakaroon ng varicose veins. Dagdagan ang pagkain ng mansanas, sariwang ber
deng gulay, wheat pasta, wholegrain bread at brown rice.
Ang pinaka-da best na payo para maiwasan ang varicose veins ay panatilihin a
ng katamtamang pangangatawan. Iwasang maging obese. Dagdagan ang pagkain ng mga
prutas at fiber.
Ang pagkakaroon ng regular exercise, lalo na ang paglalakad ay pinakamahusay
na paraan para hindi magkaroon ng varicose veins. Iwasang tumayo nang matagal n
a oras at iwasan ding mag-cross legs. Put your feet up whenever you can.
Magsulat ng isang "fiction" story tungkol sa dalawang Pilipina, isang pabaya at
isang maalagain sa katawan.

anabnr2.gif (15838 bytes)
Basahin ang sanaynay tungkol sa mga kabatang Pilipino..
Kung gusto mong pakinggan ang sanaysay, i-klik ang audio.
Pagkatapos basahin ang buong sanaysay, gawin ang "post reading activities" sa
ibaba at pag-aralan ang mga kahulugan ng mga salita sa talasalitaan.
Talasalitaan
Sanaysay
Pagsulat
Iba Pang Gawain
anarule.gif (1534 bytes)
Sanaysay
Patuloy na pagtaba, puwedeng maiiwasan
ni Jilliane Benoza
Source: Kabayanonline
(Source: Manila Bulletin)
Part I
SA panahon ngayon, sari-saring gamot na dulot ng teknolohiya ang nagsusulputan u
pang malunasan ang lumalalang suliranin ng "obesity". Nandiyan ang mga pills, ip
inapahid, iniinom at ang liposuction.
Ang obesity ay kilala bilang isa sa mga mapanganib na kalagayan ng katawan na na
kapagdudulot ng mga karamdaman tulad ng sakit sa puso, diabetis, high blood pres
sure, stroke at iba pang uri ng kanser.
Sanhi ng Pagtaba
Ito ay resulta ng hindi sapat na paggamit ng calorie intake. Ibig sabihin, mas m
arami ang kinakain kaysa sa nagagamit o natutunaw na calorie ng katawan.
Nag-uumpisa ang pagtaba ng isang tao sa panahon ng adulthood o sa mga edad na 12
hanggang 16 kung saan umaabot ng 60 porsyento ang itinataas ng kanilang timbang
. Minsan naman ay dahil din ito sa pagdadalantao ng mga kababaihan. Habang nagka
ka-edad din ang isang tao ay bumabagal ang 'metabolic rate' nito at nagiging dah
ilan ng pagtaba ng isang tao. Ang kasarian ay isa ring dahilan. Mas mataas ang "
metabolic rate" ng mga lalaki kaysa sa mga babae.
Samantala ang mga kababaihan, lalo na ang mga nasa "menopausal stage" ay mas tum
ataba dahil sa bumababa ang metabolic rate nila. Nagiging sanhi rin ang hindi ba
lanseng pagkain dahil sa nauuso ngayon ang "fast foods". Hindi lahat ng calories
na nakukuha natin dito ay ating nagagamit.
Minsan ay naiipon ito sa ating katawan na siyang nagpapataba sa atin.
May mga kaso naman na namamana natin sa ating mga magulang ang pagiging malusog
nila dahil sa pagkakaroon ng parehong ugali lalo na sa pagkain.
Maaari rin namang makapagpataba ang stress o problema. Mas ninanais kasi ng isan
g taong problemado na kumain ng kumain upang makalimot sa kanyang problema.
Part II
Lunas
Maaari pa rin namang malutas ang obesity. Depende ito kung gaano kalusog ang isa
ng tao. Para sa iba ay umeepekto ang pagdidiyeta, ehersisyo, o minsan naman ay t
alagang gamot na ang itinatapat dito.
Maaari ring sundin ang mga sumusunod:
o Isipin ang ninanais na timbang at idikit ito kahit saan basta dapat ay makikit
a ito araw-araw.
o I-enjoy ang pagkain ng masustansyang gulay at iwasan ang mga mamantika.
o Iwasan ang mga pagkain na alam mong makapagpapataba.
o Subukang bawasan ang pagkain ng madami.
o Importante ang pag-inom ng tubig. Siguraduhing uminom ng walong baso ng tubig
araw-araw.
o Maging masaya at huwag isipin na mamamatay ka kapag hindi ka nakakain.
o Isipin na hindi ka makakapagsaya kung hindi mo kasama ang iyong pamilya ng may
malakas na pangangatawan.
o Kumain ng mga pagkain na steamed, nilaga, broiled o inihaw.
o Panatilihin ang pagdi-diyeta hanggang sa ikaw ay pumayat.
top
Talasalitaan
Hanapin sa binasa ang mga sumusunod na salita sa ibaba.
1. sari-saring gamot
6.pumayat
2. pagtaba
7.nakakakain
3. malakas na pangangatawan
8.malusog
4. pagdidiyeta
9.pumayat
5. makapagpapataba
10.balanseng pagkain
Isulat ang pangungusap na kinapapalooban ng mga salita sa itaas.
top
Pagsusulit
Bigyan ng buod ang binasang impormazyon tungkol sa mga kabataan sa Pilipinas. It
ala ang mahahalagang detalye sa bawat talata.
Talata 1 Talata 2

Mahalagang Detalye.JPG (6114 bytes)

Talata 3 Talata 4
Talata 5

top
Iba Pang Gawain
top
Indigestion, paano maiiwasan?
Kindigestion.gif (9253 bytes)

Indigestion, paano maiiwasan?
ni Arlyn Floro
Ang indigestion ay ang hindi pagkatunaw ng pagkain sa inyong tiyan. Dulot ito ng
sobrang dami ng inyong nakain at hindi nakayanan pang tunawin kaya nakakaramdam
ng pananakit ng sikmura. Narito ang ilang solusyon kung sakaling makaramdam ka
ng pananakit ng tiyan.
Sa sandaling makaramdam ka nito, huwag ka munang kumain ng mga limang oras. Saba
yan mo ito ng pag-inom ng maraming tubig. Makatutulong ang pag-inom ng maligamga
m na tubig kada isang oras.
Papaya
Ayon sa mga nakatatanda, ang pagkain ng papaya ay mabisa dahil matapos mo itong
makain ay agad kang dudumi
. Kung madalas kang makaramdam ng ganito, ugaliing kumain ng papaya. Gawin itong
dessert matapos kumain.
Mga dahon
Ang dahon ng anonas ay mabisa ring paraan. Sa pamamagitan ng pagpapainit sa apoy
ng dahon at saka pagtatapal nito sa iyong tiyan, maiibsan ang pananakit nito.
Maging ang dahon ng kamatsili ay nakatutulong din. Pakuluan ang isang dahon nito
sa lima hanggang anim na basong tubig sa loob ng 10 minuto at samahan ng kalaha
ting kutsaritang asin. Saka ito inumin. Para sa mga matatanda, dalawang tasa sa
unang inom at matapos ang apat na oras ay isang baso na ang inyong inumin.
Kapag naman bata, isang tasa bilang pauna at kalahating tasa kada apat na oras o
higit pa. At para sa sanggol ay isang kutsarang pinakuluang dahon at isang kuts
arita matapos ang apat na oras.
Tamang pagkain lamang
Ipinayo ng mga doktor na ang pinakamabisang paraan pa rin ay ang pagkain lamang
ng kaya ng iyong tiyan nang sa gayo'y hindi mahirap matunawan.
Melanoma: Kanser sa balat
skin.jpg (11374 bytes)
Melanoma: Kanser sa balat
Ni Marcela Madlangsakay
Part I
MELANOMA ang tawag sa tumor sa melanocytes, ang pigment-producing cell na nagbib
igay ng kulay sa ating balat. Ang cell na ito ay makikita sa buong balat natin,
pero mas marami sa mga nunal o mole. Kapag ang isa sa mga cell na ito ay naging
malignant o malala, ito ay nagiging tumor na tinatawag na melanoma. Nagkakaroon
ng melanoma ang mga nunal na naka-expose palagi.
Madalas magkaroon ng sakit na ito ang mga taong mabilis magkaroon ng sunburn o y
aong may fair complexion. Hindi ito nakahahawa sa pamamagitan lamang ng pisikal
na kontak subalit ang melanoma ay maaari ring kumalat.
Bago matanggal ang melanoma sa balat, ilan sa mga malalalang cell ang maaaring d
umagsa, maaaring sa lymphatic vessels o sa blood vessels. Ang lymphatic vessels
ay binubuo ng lymph fluid na pinatutuyo ng lymph node groups. Kung ang cells ay
makapapasok sa mga daluyang ito, ang lymph fluid ay madadala sa lymph nodes. Ito
ay maaaring maging tumor.
Kadalasan itong kumakalat sa lymph nodes kung saan malapit ang lugar ng tumor. K
ung ang pangunahing melanoma ay nasa braso, ang lymph nodes ay maaaring nasa kil
ikili. Para sa pangunahing melanoma sa hita, nasa singit marahil ang lymph nodes
. Kapag tumor naman sa ulo, maaaring nasa parehong kabila ng leeg ang lymph node
s.
Part II
Operasyon
Ang pinakamabisang paraan ng paggamot sa melanoma ay surgery o operasyon. Ang ka
pal ng tumor at gaano katindi ang dikit nito sa balat ay maaaring magpabalik-bal
ik. Ang kailangang gawin ng mga taong may melanoma ay magkaroon ng regular na da
law sa doktor upang masuri ang posibilidad na ang tumor ay maaaring bumalik. Pag
katapos ma-operahan, kailangang mag-therapy para maiwasan itong bumalik gaya ng
adjuvant theraphy. Ito ay ginagamit para matigil ang pagkakaroon muli ng melanom
a.
Immunotheraphy
Ang isa pang paraan upang maiwasan ang melanoma ay ang Immunotheraphy. Ito ang p
inakabagong paraan sa paggamot ng kanser. Kabilang sa immunotheraphy ay ang inte
rferon at interleukin. Nilalabanan nito ang epekto ng tumor ng melanoma at iniiw
asan o nilalabanan ang pagbabalik nito.
Pagbibilad sa araw
Wala pang ebidensya na makukuha ang melanoma sa pagbibilad sa araw. Pero ang sob
rang pagkabilad sa araw ay maaaring makapagpataas ng tsansang magkaroon ng melan
oma o kahit ano pang klase ng kanser sa balat. Mahalaga ang magkaroon ng panlaba
n o pamahid sa balat para magkaroon ng proteksyon laban sa sikat ng araw.
Napapanahong gulay, mas masustansiya
watch_01_01.gif (20479 bytes)
Napapanahong gulay, mas masustansiya
Source: Kabayan Online
PILIIN ang mga napapanahong gulay dahil ang mga ito ay mas mura at mas masustans
iya.
May angkop na tanim na mga gulay at mga prutas sa bawat panahon ng taon, ang tag
-araw at tag-ulan.
Gayunpaman, ginagawang posible ng makabagong teknolohiya na makapagtanim ng mga
gulay na wala sa panahon.
Dahil karamihan ng mga gulay at prutas ay nabibili sa anumang panahon, ang mga m
amimili lalo na ang mga nakatira sa lungsod o bayan ay nakakaligtaan na o hindi
na alam kung kailan pangkaraniwang inaalagaan ang mga halamang ito sa bukid.
Subalit, base sa mga pag-aaral sa Kagawa Nutrition University, Laboratory of Bio
-organic Chemistry sa bansang Hapon na ipinadala sa Philippine Council for Agric
ulture, Forestry and Natural Resources Research and Development ng Department of
Science and Technology (PCARRD-DOST), ang hindi napapanahong gulay at mga pruta
s ay ganap na mababa ang sustansiya sa kabila ng maganda nilang anyo at mas mata
as na presyo.
Natuklasan sa pag-aaral na ang taglay na bitamina C ay lubhang naaapektuhan ng p
anahon sa paghahalaman. Sa spinach, halimbawa, ang bitamina C ay nababawasan ng
may ikawalo hanggang ikalimang bahagi kapag itinanim ng wala sa panahon. Sa mga
di-panahong ani ng kamatis at broccoli ang nababawas ay hanggang kalahating baha
gi.
Nakita rin sa pag-aaral na ang taglay na karotina, isang pangunahing sustansiya
sa produksiyon ng bitamina A, ay naaapektuhan din ng panahon ng pagtatanim. Sa b
roccoli, ikaapat na bahagi ang nababawas at sa carrot ay mahigit sa kalahati.
Gayunpaman, ang bitamina C at karotina na taglay ng ilang gulay at prutas, tulad
ng di-maanghang na sili, celery, at kiwifruit, ay hindi nagbabago sa iba't iban
g panahon.
Base sa resulta ng pag-aaral, upang makakuha ng karagdagang bitamina sa pang-ara
w-araw na pagkain, ipinapayo na piliin ang spinach, broccoli, kamatis, carrot, a
t repolyo, at iba pang gulay na itinamin sa tamang panahon.
Bengie P. Gibe, S&T Media Service
upo.jpg (7820 bytes) labanos.jpg (10995 bytes) ampalaya.jpg (10862 byte
s) labong.jpg (14654 bytes)

Pag-iingat sa ubo at sipon
Basahin at pag-usapan ang Health Trivia na ito:
Health Trivia
ni Arlyn Floro
ALAM n'yo ba na may 206 na buto tayo sa ating katawan? Ang tawag sa pinakamaliit
na buto ay "stapes" na matatagpuan sa loob ng ating tainga at tumutulong sa ati
n para makarinig.
Samantala ang platelets, ang component ng ating dugo ay tumutulong sa pagtigil s
a pagdurugo ng ating sugat.
Nabatid na ang kauna-unahang pagsasalin ng dugo ay noong 1665. at ang kauna-unah
ang heart transplant sa tao ay isinagawa noong 1905.
Sa ating katawan limang litro ng dugo ang kailangan para sa normal na pangangata
wan, samantala ang dugong dumadaloy sa ating utak ay 750 ml kada minuto.
Ang ating kidney o bato ay may isang milyong maliit na "nephron" na nagpapatuloy
sa paglilinis ng ating dugo.
Pag-iingat sa ubo at sipon
ni Arlyn Floro
KAHIT tag-init na ay pangkaraniwan pa ring sakit ng mga Pinoy ang ubo at sipon.
Sa pag-aakala ng iba na hindi ito delikado, binabale-wala lamang nila ito. Lingi
d sa ating kaalaman, ang ubo at sipon ay maaaring simula ng pagkakasakit na kapa
g hindi agad naagapan ay posibleng mauwi sa malubhang karamdaman.
Narito ang ilang paraan upang maiwasan ang pagkakaroon ng ubo at sipon.
Tubig
Malaki ang maitutulong ng pag-inom ng maraming tubig. Dapat ay lumampas sa walon
g baso ng tubig bawat araw ang iyong iinumin kapag ikaw ay inuubo at sinisipon.
Sa pamamagitan ng pag-inom ng tubig, matutunaw ang plema na siyang nagpapasikip
sa ating paghinga.
Usok (steam)
Kapag ikaw naman ay nagpapahinga, makatutulong din ang paglanghap ng usok ng mai
nit na tubig. Kumuha ng isang palanggana ng mainit na tubig at isang tuwalya na
pupuwedeng isaklob sa mukha habang nakayuko sa palanggana na may mainit na tubig
langhapin ito ng 15 minuto. Gawin ito ng dalawang beses sa isang araw.
Oregano
Malaki ang pakinabang sa dahon ng oregano. Kumuha ng 15 pirasong dahon, pakuluan
ito sa dalawang basong tubig, palamigin at saka inumin. Mapapansing matapos lam
ang ang ilang minuto ay lalabas na ang plema.
Katuray
Ang bulaklak at dahon ng katuray ay magagamit sa pagpapagaling ng ubo at sipon.
Magpakulo ng isang bulaklak at dahon nito sa dalawang tasa ng tubig sa loob ng 1
5 minuto. Inumin ito kapag kaya na ang init.
Alagaw
Ang dahon ng alagaw ay sikat sa mga probinsiya. Kapag ito ay ininom, agad na gig
inhawa ang pakiramdam. Matapos na pakuluan ang pinag-putul putol na sariwang dah
on sa dalawang basong tubig sa loob ng mga 15 minuto, salain ito at pigain kasam
a ang dalawang kalamansi. Lagyan ng isang kutsarang asukal saka inumin.
Citrus fruits
Ang pagkain ng mga prutas na mayaman sa bitamina C ay malaki ang maitutulong sa
mabilis na pagbuo ng mga plema. Ang pag-inom ng katas ng dalandan o kamatis ay m
abisa rin sa sipon.
Para makaiwas
Kusang umiwas sa taong may sipon at ubo para hindi mahawaan dahil mabilis ang pa
gkalat ng virus nito. Kapag hindi naagapan ang sipon, mauuwi ito sa pulmonya. An
g pamamaga ng lalamunan ay dulot din ng sipon. Makatutulong ang pagmumumog ng ma
init na tubig.
Agapan ang simpleng sipon para hindi mauwi sa sinusitis. Ang maya-mayang pagsing
a ay nakasisira rin sa ating tenga.
Kadalasan ang simpleng ubo at sipon at nauuwi sa trangkaso dahil sa impeksiyon d
ulot ng mga virus, na nauuwi rin sa pananakit ng kasukasuan at lalamunan.
Sa tulong ng pag-inom ng maraming tubig, ang ubo at sipon ay maaaring maagapan.
Hindi nararapat ugaliin ang pag-inom ng mga artipisyal na gamot tulad ng penicil
lin, tetracycline at iba pang klase ng antibiotics dahil kung hindi hiyang mas l
alo itong makasasama.

TAGALOG Int Readings 8 10

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TAGALOG Int Readings 8 10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Anong klase kang sandwich?

dialog.gif (3207 bytes)

You might also like