Professional Documents
Culture Documents
paupika
kuman sumanastva hi yti yasya padbjayo |
sumanorpaa-mtrea ta caitanya-prabhu bhaje ||1||
rmad-agni tair bhakty samlipynulepanai |
nivedyottama-pupi tan-mudr ca pradarayet ||2||
vicitra-pupa-pradna-prakaraa-likhana-sauhavya nijea-deva-rpa
parmaa-guru-vara araa ytikuman iti | sumanas pupm arpaamtrea sumanastvam iti leea pdbjayo pupavat sasaktatay
priyatamatvam abhipretam ||1||
atha pupi
nrasihe
pupair araya-sambhtais tath nagara-sambhavai |
aparyuita-nichidrai prokitair jantu-varjitai |
tmrmodbhavair vpi ptai sampjayed dharim ||3||
tair likhitair bhakty prty abhakti-cchedena v | tasya pupa-nivedanasya
mudrm | aparyuitair nichidrai ca avidra-dalai | tmana | rma
upavana tad-udbhavai ||2-3||
vmana-pure r-prahlda-bali-savde
tny eva supraastni kusumni mahsura |
yni syur vara-yuktni rasa-gandha-yutni ca ||4||
jt atg suman kunda cru-pua tath |
va ca campakoka kara-vra ca ythik ||5||
pribhadra pal ca bakula giri-lin |
tilaka jsuvanaja ptaka tagara tath ||6||
etni supraastni kusumny acyutrcane |
surabhi tathnyni varjayitv tu ketakm ||7||
atg ata-patrik, cru-pua karikra, va jhi-bheda |
pribhadra palahadeti prasiddham | giri-lin veta-kaja jsuvanaja
javkusuma ptaka piyalti prasiddham | ketakm iti vana-ketakm ||5-7||
viu-dharmottare
kukumasya ca pupi bandhu-jvasya cpy atha |
campakasya ca deyni tath bhcampakasya ca ||8||
pta-ythika-jny eva yni vai npajny api |
majarya sahakrasya tath dey janrdane ||9||
mallik-kubja-kusumam atimukakam eva ca |
sarv ca ythikjtyo mallikjtya eva ca ||10||
y ca kubjakajjtya kadamba-kusumni ca |
ketak pal-pupa kva-pupa tathaiva ca ||11||
evam dni deyni gandhavanti ubhni ca |
kecid vara-gud eva kecid gandha-gud atha ||12||
anuktny api ramyi tath deyni knicit |
dee dee kle yni pupy anekaa ||13||
gandharvopapannni tni deyni nityaa ||14||
npa kadamba-bheda | atimuktaka mdhav-lat | kva-pupa
kaatuhulti prasiddham | vsant vasantodbhav vrik ca y mallik |
tasy pupam ity artha ||8-14||
ki ca tatraiva r-vajra-mrkaeya-savde
madhyenya-varo yasya syt uklasya kusumasya ca |
ubha-sukla tu vijeya keava-priyam ||15||
sknde
vsanti mallik-pupa tath vai vrik tu y |
kusumbha ythike dve ca tath caivtimuktakam ||16||
ketaka campaka caiva ma-vntakam eva ca |
purandhri-majar-pupa cta-pupa tathaiva ca ||17||
punandhri pugavti prasiddh | tasy majar pupa ca ||17||
ki ca
kaakny api deyni uklni surabhi ca |
tath raktni deyni jalajni dvijottama ||22||
kaakni kaaka-yuktni ||22||
ythikapada kunda-kadamba-ikhi-pigikam |
pal campaka hdya lavagam atimuktakam ||24||
ephl sehalti prasiddh | madhu madhuka-pupam | piik nandyvarta | aapada
nga-keara ikh ckriyeti prasiddh | pigaka haridr-kusumam ||23-24||
atha smnyatokhila-pupa-mhtmyam
viu-dharmottare
dna sumanas reha tathaiva parikrtitam |
alakmy amana mukhya para lakm-vivardhanam ||
28||
dhanya yaasyam yuya mgalya buddhi-vardhanam |
svargada ca tath prokta vahnioma-phala-pradam ||29||
na ratnena suvarena na ca vittena bhri |
tath prasdam yti deva cakra-gaddhara ||30||
tatraivnyatra
dharmrjita-dhana-krtair ya kuryt keavrcanam
|
uddhariyaty asandeha sapta prvs tathparn ||
31||
dharmea nyyena arjita yad dhana, tena krtai kusumai | etena
nyyoptta-vittena pupa-krayaam api asta brhmader iti bodhitam ||
31||
viu-rahasye r-mrkaeyendradyumna-savde
tu-klodbhavai pupair yorcayed rukmi-patim |
sarvn kmn avpnoti yn divyn y ca mnun ||55||
atha pupa-viea-mhtmyam
tath ca nrasihe
pupa-jti-vieea bhavet puya vieata ||56||
ki ca
tatra droa-pupa-mhtmyam
nrasiha eva
droa-pupe tathaikasmin mdhavya nivedite |
dattv daa suvarni yat phala tad avpnuyt ||58||
jty mhtmyam
droa-pupa-sahasrebhya khdira vai viiyate |
am-pupa-sahasrebhyo bilva-pupa viiyate ||59||
bilva-pupa-sahasrebhyo baka-pup viiyate |
baka-pupa-sahasrd dhi nandyvarta viiyate ||60||
nandyvarta-sahasrd dhi karavra viiyate |
karavrasya kusumt veta-pupam anuttamam ||61||
nandyvarta pi-tagaram | karavra raktam agre vetam ity ukte ||61||
viu-dharmottare
sarvs pupa-jtn jtya rehatam mat |
jtnm api sarvs ukl jti praasyate ||72||
skndepi brahma-nrada-savdemallik ity di-loka-trayam ste ||73||
ki ca tatraivnyatra
jt-pupa-pradnena gandharvai saha modate |
jt-pupaka dattv vahnioma-phala bhavet ||74||
jt-pupa-sahasrea yathe gatim pnuyt |
vetadvpam avpnoti laka-pj-vidhyaka ||75||
laka jt-pupm eva, tena pjy vidhyaka ||75||
jt-pupa-kt ml karpra-paa-vsitm |
nivedya devadevya yat phala prpnuyn nara |
na tad varayitu akyam api vara-atair api ||76||
karprasya paa cra-gandhas tena vsitm ||76||
mlaty mhtmyam
sknde r-brahma-nrada-savde
varn tu yath vipras trthn jhnav yath |
sur tu yath viu pup mlat tath ||77||
mlaty hi tath deva yorcayed garuadhvajam |
janma-dukha-jarrogair muktosau muktim pnuyt ||78||
mlavaty iti phepi mlavaty eva mlat | mukti paramnanda-lakam ||78||
kamalasya mhtmyam
sknde brahma-nrada-savde
ubhrubhrair mah-gandhai kusumai pakajodbhavai |
adhokaja samabhyarcya naro yti hare padam ||94||
tatraivnyatra
aho na vinas te patit kali-kandare |
yair nrcito harir bhakty kamalair asitai sitai ||95||
padmenaikena devea yorcayet kamal-priyam |
varyuta-sahasrasya ppasya kurute kayam ||96||
padmai padmlay-bhart pjita padma-hasta-bht |
dadti vaiavn putrn bhaktim avyabhicarim ||97||
apraayenpy arcita san | padma-hasta-bhd iti yadyapi hastena padma bibhartty
artha ||96-97||
tatraiva r-ivom-savde
padma-pupi yo dadyt tasmc chata-gua bhavet ||98|||
tasmd iti prgvat | tatra prvokt saurvara-pupa-daaka-phala-pradnt karavrapuprpaa-phald iti jeyam ||98||
sknde ca r-brahma-nrada-savde
krttike nrcito yais tu kamalai kamalekaa |
janma-koiu viprendra na te kamal ghe ||103||
nlotpalasya mhtmyam
viudharmottare
dattv nlotpala mukhya kusuma kukumasya ca |
tulya phalam avpnoti bandhu-jvasya ca dvij ||104||
suvara-daa-dnasya phala prpnoti mnava |
dattv nlotpala vior ntra kry vicra ||105||
nlotpala-ata dattv vahnioma-phala labhet |
nlotpala-sahasrea puarkam avpnuyt |
laka-pj nara ktv rjasya-phala labhet ||106||
kumudasya mhtmyam
viudharmottare
rukma-maka-dnasya phala kumudato bhavet |
kumudn ata dattv candra-loke mahyate ||107||
sahasra ca tath dattv yathe gatim pnuyt |
avamedham avpnoti laka-pj-vidhyaka ||108||
raktotpala-prade vios tath syd dvigua phalam ||109||
kadambasya mhtmyam
sknde brahma-nrada-savde
jta-rpa-nibhair viu kadamba-kusumair mune |
yercayanti ca govinda na te saurija bhayam ||110||
kadamba-kusumair hdyair yercayanti janrdanam |
te yamlayo naiva na jyante kuyoniu ||111||
ki ca
na tath ketak-pupair mlat-kusumair na hi |
toam yti devea kadamba-kusumair yath ||112||
dv kadamba-pupi prto bhavati mdhava |
ki puna pjitas tai ca sarva-kma-prado hari ||113||
yath padylay prpya prto bhavati mdhava |
kadamba-kusuma labdhv tath prti loka-kt ||114||
sakt kadamba-pupea helay harir arcita |
he viea
tatraiva
ghangame ghana-yma kadamba-kusumrcita |
dadti vchitn kmn ata-janmni sampada ||117||
kadamba-kusumair deva ghana-vara ghangame |
yercayanti muni-reha tair pta janmana phalam ||118||
sampada ca vibhtr dadti | ghana-yma iti ghana-varam iti ca kadamba-pupabhaena obhtiayobhipreta ||118-119||
karavrasya mhtmyam
sknde r-ivom-savde
karavrair mahdevi ya pjayati keavam |
daa-sauvarakai pupair yat phala tad avpnuyt ||119||
karavrai suraktai ca yo viu sakd arcayet |
gavm ayuta-dnasya phala prpnoti mnava ||120||
tatraiva brahma-nrada-savde
yercayanti surdhyaka karavrai sitsitai |
caturyugni viprendra prto bhavati keava ||121||
sita-raktair mah-puyai kusumai karavrajai |
yocyuta pjayed bhakty sa yti garuadhvajam ||122||
purandhri-pupasya mhtmyam
purandhri-pupair ya kuryt pj madhuripor nara |
tasya prasdam yti deva cakra-gaddhara ||123||
ramy purandhri-majaryo dayits tasya nityaa |
purandhri-pupa yo dadyd ekam apy asya maale ||124||
tila-prastha-pradnasya phala prpnoty asaayam |
purandhri-majar-pupai sahasrercayed dharim ||125||
agniomam avpnoti kulam uddharate tath |
karpra-paa-vsena purandhrim adhivsitm ||126||
mah-rajana-rakte ca tath stre niveitm |
ml pupa-sahasrea ya prayacchati bhaktita ||127||
avamedha-phala tasya ntra kry vicra |
agastya-pupasya mhtmyam
sknde brahma-nrada-savde
agastya-kusumair deva yercayanti janrdanam |
darant tasya devare narakgni pramyati ||129||
na tat karoti viprendra tapas toito hari |
yat karoti hkeo muni-pupair alakta ||130||
muni-pupa-kt ml ye yacchanti janrdane |
devendropi muni-reha kampate tasya akay ||131||
ki ca tatraivnyatra
muni-pupa-kt ml dv kahe vilambitm |
prto bhavati daityrir daa-janmni nrada ||132||
agastya-vka-sambhtai kusumair asitai sitai |
yercayiyanti devea samprpta parama padam ||133||
he devare ! tasya darant te darand ity artha | kahe tmano bhaktasya v ||
129-132||
viu-rahasye
agastya-sambhavai pupai kiukai sumanoharai |
samabhyarcya hkea janma-dukhd vimucyate ||134||
kiukai pala-pupai | ki v kiuka-pupkrair ity artha ||134||
ketak-pupasya mhtmyam
sknde tatraiva
ketak-pupakeaiva pjito garuadhvaja |
sam sahasra suprto jyate madhusdana ||139||
patrakaikeneti phe ekenpi patreety artha | tathpi patra-abdotra pupa-patra-para
| yad v, ketak-abdena tat-pupam | tasyaika-patrea kvacic ca patraikenaiveti pha
||139||
vieata che
tatraiva
keava ketak-pupair mithunasthe divkare |
yenrcita sakd bhakty sa mukto narakravt ||142||
ketak-pupam dya mithunasthe divkare |
yenrcito harir bhakty prto manvantara mune ||143||
rvae mhtmya-viea
karkarigate srye ketak-patra-komalai |
yercayiyanti govinda samprpte dakiyane ||144||
ktv ppa-sahasri mah-ppa-atni ca |
tepi ysyanti viprendra yatra viu riy saha ||145||
krttikepi mhtmya-viea
tatraiva
krttike ketak-pupa datta yena kalau hare |
dpa-dna ca devare trite sva-kulyutam ||146||
kundasya mhtmyam
sknde tatraiva
abyarcya kunda-kusumai keava kalmapaham |
prayti bhavana vior vandita muni-craai ||147||
daama-skandhe [BhP 10.30.11]
apy eapatny upagata priyayeha gtrais
tanvan d sakhi sunirvtim acyuto va |
kntga-saga-kuca-kukuma-rajity
kundasraja kulapater iha vti gandha ||148||
rsa-kry antarhitasya r-bhagavatonveae virahkuln r-vallavn
vacanamapti nirdhrae prane v | bho ea-patni he sakhi, vo yumka d
gtrai rlocandy-avayavai sunirvti paramnanda tanvan san priyay r-rdhay
sahcyuta iha upagata nikaa prpta | tasya ligam huknteti | kula-pate rkasya | eva rsa-krya r-bhagavat skd-bhaa-bhta-kunda-mly
ghtatvt | tayaiva ca bhagavad-upagama-vijnt tat-priyatva-siddhy mhtmyaviea sagata ||148||
pvant-kusumasya mhtmyam
viu-pure
arcayitv hkea pvant-kusumair nara |
ha-pua-gakra kra lokam avpnuyt ||150||
pvant kunda-bheda | ha-puair antar bahi sukha-prai | gaai pradair
kra vypta kra ka-sambandhina | ha-puta ity asamasta-phe
narasya vieaam | phntara sugamam ||150||
karikrasya mhtmyam
tatraiva
karikra-mayai pupai kntai kanaka-suprabhai |
arcayitvcyuta loke tasya loke mahyate ||151||
rakta-ata-patriky mhtmyam
sknde tatraiva
kukumrua-varhy ata-patrikm |
yo dadti jagannthe vetadvpt paten nahi ||153||
sevant-pala-pupayor mhtmyam
tatraiva
sevant-kusumai pupai kiukai sumanoharai |
samabhyarcya hkea janma-dukhd vimucyate ||154||
kubjasya mhtmyam
tatraiva
gandhhyair vimalair vanyai kusumai kubjakodbhavai |
bhaktybhyarcya hkea vetadvpe vasen nara ||155||
campakasya mhtmyam
sknde tatraiva
nlotpala-sama dna campakasya janrdane ||156||
janrdane dna samarpaam ||156||
tatraiva brahma-nrada-savde
var-kle tu devea kusumai campakodbhavai |
yercayanti nar bhakty sasre na punar gati ||157||
aoka-bakulayor mhtmyam
viu-rahasye tatraiva
aoka-kusumai ramyair janma-oka-bhaypaham |
pjayitv hari deva yti vium anyam ||158||
palasya mhtmyam
tatraiva
yercayet pal-pupai sarva-ppa-hara harim |
sa puytm para sthna vaiava vrajate dhruvam ||160||
ya puna pal-pupair vasante garuadhvajam |
arcayet paray bhakty mukti-bhg bhaved dhi sa ||161||
tilakasya mhtmyam
viu-rahasye
tilakasyojjvalai pupai sampjya madhusdanam |
dhta-ppm nirtaka kasynucaro bhavet ||162||
nirtaka sasrdi-bhaya-rahita ||162||
javy mhtmyam
viu-rahasye
samujjvalair jav-pupair abhyarcya jala-yinam |
supuy gatim pnoti vta-bhr vta-matsara ||163||
javpupai pumn bhakty sampjya puruottamam |
uttam gatim pnoti prasanne garuadhvaje ||164||
samujjvalai uklai | tat-pjayaiva prasanne sati | dvitynto v pha | puruottamam iti
vieaam ||163-164||
aarakasya mhtmyam
sknde tatraiva
aaraka-pupair ya pjayet jagat patim |
sa puyavn naro yti vios tat param gatim ||165||
kusumbhasya mhtmyam
tatraiva
kusumbha-kusumair hdyair yercayanti janrdanam |
te mamlaye vsa prasdc cakrapita ||166||
mama brahmaa ||166||
malliky mhtmyam
sknde tatraiva
mallik-pupa-jtn ythikys tathaiva ca |
tath kubjaka-jtn phalasyrdha prakrtitam ||167||
phalasya prva-muktasya nlotpalrpaa-phalasya | tatra tathaiva krama-pht ||167||
tatraiva r-brahma-nrada-savde
sugandhair mallaik-pupair arcayitvcyuta nara |
sarva-ppa-vinirmukto viu-loke mahyate ||168||
mallik-kusumair deva vasante garua-dhvajam |
yorcayet paray bhakty dahet ppa tridhrjitam ||169||
tridheti | mah-ptakdi-bhedena kyikdi-bhedena v ||169||
kumbh-pupasya mhtmyam
sknde tatraiva
kumbh-pupa tu devare ya prayacchej janrdane |
suvara-pala-mtra tu pupe pupe bhaven mune ||170||
gokardn mhtmyam
viu-rahasye
gokara-nga-karbhy tath villtakena ca |
arcayitvcyuta deva devnm adhipo bhavet ||171||
ajal-botak-pupai kuma-timirodbhavai |
alaktv nara ka ktrtho hari-loka-bhk ||172||
nga-kara hastikareti prasiddha | ajal yma-pupa | botak botakavo iti
prasiddh | timir tritayeti prasiddh ||171-172||
drvdi-pup mhtmyam
sknde tatraiva
gha-drvbhavai pupais tath ka-kuodbhavai |
bhdhara samalaktya viu-loke vrajen nara ||173||
viu-rahasye ca
ara-drvmayai pupais tath ka-kuodbhavai |
bhuvaneam alaktya viu-loke vrajen nara ||174|| iti |
vara-bhedena pup phala-bheda ca darita |
tath te ca sarve mly mahimdhika ||175||
atha pupa-maapdi
pup maapa chatra vitna vaiavottama |
doldika ca nirmya r-kya samarpayet ||183||
atha pupa-maapdi-mhtmyam
viu-dharmottare
ka-vemani ya kuryt surpa pupa-maapam |
sa pupaka-vimnais tu koibhi krate divi ||184||
surpa sundaram ||184||
tatraiva sknde ca
ktv pupa-gha vio pupair v tad-vitnakam |
phalena yogam yti rjasyvamedhayo ||185||
tatraiva sknde ca
keavopari ya kuryc chatra v pupa-maapam |
pupais tan-macaka vpi tasya puya vadmy aham ||186||
macaka paryakam ||186||
vieata krttike
sknde r-brahma-nrada-savde
mlat-mlay yena krttike pupa-maapam |
keavasya ghe cakre na may vidita phalam ||188||
atha suvara-pupdi-mhtmyam
svara-ratndi-pupai ca bhagavanta samarcayet |
na ca nirmlyat ynti tni tan muhur arpayet ||189||
tat tasmt ||189||
atha svara-pupdi-mhtmyam
sknde
svara-puprcito yasya ghe tihati keava |
tasyaiva pda-rajas udhyati kiti-maalam ||192||
suvara-pupair abhyarcya rjasya-phala labhet |
ratnair devam athbhyarcya rj bhavati bhtale ||193||
svara-pupair arcita abhiikta | eva pupa-prcuryam uktam | phntara sugamam
| tasyaivety atrya bhva | yasya pda-rajo-mtrea jagat pavitra syt tasya svargdiphalntara kiyan mtram ? r-r-bhagavat-prada-vara evsv iti ||192|| ratnai
ratnamaya-pupai ||193||
tatraiva r-ivom-savde
pupajtiu sarvsu sauvara pupam uttamam ||194|| iti |
evam uktair anuktai ca obhhyair v sugandhibhi |
sampjyo bhagavn pupair na niiddhais tu dukhadai ||
195||
nradye rkas-apathe
prakyrmajtai ca kusumair arcayet surn |
tena ppena lipyeya yady etad anta vade ||202||
jna-mlym
kalikbhis tath nejya vin campakajai ubhai |
ukair na pjayed viu patrai pupai phalair api ||203|| iti
|
jti-ythyos tath mall-nava-mlikayor api |
kalikbhir harer bhaktai saurabhyt kaicid iyate ||204||
atrpavda
viu-rahasye
na ukai pjayed viu kusumair na mah-gatai |
nvira-dalai kliair na caivu-vikitai ||205||
u-vikitai bald vikitai ||205||
pdme
ka-koopa-biddhni ra-paryuitni ca |
varjayed ranbhena vsita yadi obhanam ||206||
sknde r-brahma-nrada-savde
na vira-dalai liair nubhair nvikibhi |
pti-gandhy-ugra-gandhni amla-gandhni varjayet ||210||
vira-daldibhi pupair na pj kryeti ea | liai anyonya-salagnai ||210||
ka-koopabiddhni ra-paryuitni ca |
bhagna-patra ca na grhya kmi-dua na charet ||211||
varjayed ranbhena vsita yadi obhanam |
sthalastha noddharet pupa chedayej jalaja na tu |
yni spni cspyair lokyuktai ca varjayet ||212||
noddharet mlato notpayet | loke ayuktair nindyai ca spni pupi varjayet ||212||
atrpavda
jna-mlym
na paryuita-doosti jalajotpala-campake |
tulasy-agastya-bakule bilve gag-jale tath ||213||
viu-dharmottare ca
na ghe karavrasthai kusumair arcayed dharim |
patitair mukulair mlnai vsair v jantu-ditai |
ghtair aga-saspair ditai caiva nrcayet ||214||
ki cnyatra
nrka nomattaka jhii tathaiva giri-karikm |
na kaakrik-pupam acyutya nivedayet ||216||
kaja lmal-pupa ira ca janrdane |
nivedita bhaya cogra nisattva ca prayacchati ||217||
nisattvam iti phe nisattvatm ity artha ||217||
sknde tatraiva
yercayanti trilokeam arka-pupair janrdanam |
tebhya kruddho bhaya dukha
krodha viu prayacchati ||218||
unmattakena ye mh pjayanti trivikramam |
unmda drua tebhyo dadti garuadhvaja ||219||
kcanvayavai pupair yercayanty asura-dviam |
dridrya dukha-bahula te viu prayacchati ||220||
giri-karikay viu yercayanty abudh nar |
te kula-kaya ghora kurute madhusdana ||221|| iti |
atha pupa-grahaa-kldi
madhyhne snnam carya samhtai |
naiva sampjayed viu yan niiddhni tny api ||222||
api-abda prva-niiddhpekay samuccaye | tni madhyhna-snnntaram htni
kusumni ||222||
khalv iti samuccaye | pitara ca na ghanti | bhasmbhavati viphala syd ity artha ||
223||
niiddha-pupa-sagraha-lokau
klia paryuita ca bhmi-patita chidra ca knvita
yat keopahata ca gandha-rahita yac cogra-gandhnvitam |
haste yad vidhta prama-samaye yad vma-haste kta
yac cntar-jaladhau tam arcana-vidhau pupa ca tad varjayet
||229||
atha patri
viudharmottare
pupbhvena yo dadyd atra drvkurn api |
sopi puyam avpnoti pupa-dnasya vai dvij ||232||
pupbhve hi deyni patry api janrdane |
patrbhve payo deya tena puyam avpnuyt ||233||
nivedya bhakty madhusdanya
druma-cchada vpy atha sat-prasnam |
drvkura v salila dvijendr
prpnoti tat-tan-manas yathecchati ||234||
drumasya chada patram | prasna pupam ||234||
tatraiva ttya-ke
bhga-rjasya bilvasya baka-pupasya ca dvij |
jabmra-bja-pr patri vinivedayet ||235||
etem api caikasya patra-dna mah-phalam |
patri sa-sugandhni pallavni mdni ca |
tena puyam avpnoti pupa-dna-samudbhavam ||236||
te madhye ekasya kasyacit pallavni ca nivedayed iti prvenvaya ||236||
nrasihe
patry api supuyni hari-prti-kari ca |
pravakymi npa-reha uva gadato mama |
apmrga tu pratham bhga-rja tata param ||237||
para reham ||237||
vmane
gneye
ketak-pupa-patra ca bhgarjasya patrakam |
tulas kla-tulas sadyas tui-kara hare ||243||
bilva-patra am-patra patra bhgarajasya ca |
tamla-patrasya hare sadyas tui-kara bhavet ||244||
ketaky pupasya patram | bhgarja-bhgarajayor avntara-bhedo jeya ||243-4||
sknde r-brahma-nrada-savde
am-patrai ca yo deva pjayaty asura-dviam |
yama-mrgo mah-ghoro nistras tena nrada ||245||
kumbh-patrea devare yercayanti janrdanam |
koi-janmrjita ppa dahate garua-dhvaja ||246||
sakd abhyarcya govinda bilva-patrea mnava |
harir dadyt phala tasmai sarva-yajai sudurlabham ||247||
bilva-patrea ye deva krttike kali-vardhana |
pjayanti mah-bhakty muktis te mayodit ||248||
mruka ketak-patra tath damanaka mune |
datta-mtra hare prti karoti ata-vrikm ||249||
damanaikena devea samprpte madhu-mdhave |
go-sahasrasya tu mune sampjya labhate phalam ||250||
deveam arcayantv iti ea | phntara sugamam ||250||
atha tulasy-arpaa-nityat
pdme
tulas na ye hari-pjanrtha
sampadyate mdhava-puya-vsare |
dhig yauvana jvanam artha-santati
te sukha neha ca dyate pare ||259||
grue r-bhagavad-uktau
tulas prpya yo nitya na karoti mamrcanam |
tasyha pratighmi na pj atavrikm ||260||
prpya nya ity artha ||260||
bhan-nradye ca yajadhvajkhynnte
yad ghe nsti tulas lagrma-ilrcane |
mana-sada vidyt tad-gha ubha-varjitam ||261||
ata evoktam
vyu-pure
atha tulas-mhtmyam
tatra svata paramottamat
sknde
sarvauadhi-rasanaiva pur hy amta-manthane |
sarva-sattvopakrya viun tulas kt ||267||
ata eva
na vipra-sada ptra na dna surabh-samam |
na ca gag-sama trtha na patra tulas-samam ||268||
na vipra-sadam ity di traya dntatve sdhya-sannidhau siddha-nirdeo dnta
iti nyyt | evam agrepy hyam ||268||
r-bhagavad-durlabhat
nradye
tvad garjanti pupi mlaty-dni bhsura |
yvan na prpyate puy tulas ka-vallabh ||270||
viu-rahasye
k vpy athavk tulas ka-vallabh |
sit vpy athav k dvda vallabh hare ||271||
tvad garjanti ratnni kaustubhdny aharniam |
yvan na prpyate k tulas-patra-majar ||272||
agastya-sahitym
prvam ugra-tapa ktv vara vavre manasvin |
tulas sarva-pupebhya patrebhyo vallabh tata ||273||
pdme vaikha-mhtmye r-yama-brhmaa-savde
sarvs patra-jtn tulas keava-priy ||274||
ki ca
sarvath sarva-kleu tulas viu-vallabh ||275||
tatraivottara-khae krttika-mhtmye r-nradoktau
tulas-dala-pjy may vaktu na akyate |
atyanta-vallabh s hi lagrmbhidhe harau ||276||
lagrmbhidhe r-lagrma-il-sajake | r-vnd-bhaktyaiva | tadrpevatratvt tad-khyyik tatraiva vistrsti ||276||
agastya-sahity
nlotpala-sahasrea trisandhya yorcayed dharim |
phala vara-atenpi tadya naiva labhyate ||287||
tenpi vara-atenpi | tadya tulas-sambandhi tat-prakarat | phala naiva labhyate ||
287||
eva svbhvika r-tulasy mhtmya likhitvdhun rmac-carabja-viayakasamarpaa-mhtmya likhan tatrdv akhila-pppahritva vilikhatirmad ity din |
prabhu ppn niyantpi nirkya mrjayatti mrjanasya samyaktvya nirkaa | ki
v guhyatvd itas tatovalokanam iti jeyam ||292||
sknde
tulas-dala-lakea yorcayed dvrak-priyam |
janmyuta-sahasr ppasya kurute kayam ||293||
brhme
ligam abhyarcita dv pratim keavasya ca |
tulas-patra-nikarair mucyate brahma-hatyay ||294||
tulas-patra-nikarair abhyarcitm ||294||
atha vairi-nakatvam
pur krauca-vadhrthya komalais tulas-dalai |
arcayitv hkea svmin nihato ripu ||300||
kvacic ca tulas-dala-komalair iti pha | arthas tathaiva | svmin krttikeyena ||300||
sarva-sampat-pradatvam
agastya-sahity ca
mlyni tanvate lakm kusumntaritny api |
tulasy svayam nya nirmitni tapodhana ||301||
kusumair antaritni | madhye madhyenya-pupair grathitnty artha | tulasy mlyni
samarpitni santi | lakm sampada tanvate vistrayantti jeyam | patra pupa
phala caiva r-tulasy samarpitam iti tat-sahity nirantara-prva-lokai
samarpaasya praktatvt | yad v, bhagavad-artha nirmitny api lakm tanvate | astu
tvat samarpadi ||301||
parama-puya-janakatvam
sknde
ka-mrdhani vinyast tulas-patra-majar |
suvara-koi-puyn phala yacchaty atodhikam ||302||
trtha-ytrdibhir aho kla-kepea ki jan |
yercayanti harer bimba tulas-dala-komalai ||303||
bimba r-mrtim ||303||
agastya-sahity ca
pupntarair antarita nirmita tulas-dalai |
mlya malayajlipta dadyt r-rma-mrdhani ||
304||
ki tasya bahubhir yajai sampra-vara-dakiai
|
ki trtha-sevay dnair ugrea tapaspi v ||305||
vca niyamya ctmna mano viau nidhya ca |
grue
yasyrmodbhavai patrais tulas-sambhavair hari |
pjyate khaga-rdla tridaa puyam pnuyn ||308||
tridaa puyam iti | sa rma-kart trayodaa puya-bhga prpnuyt | pjakas tu
dvdaa bhgn ity artha ||308||
anyatra ca
tulas-dala-mlyena viu-pj karoti ya |
patre patrevamedhn dan labhate phalam ||309||
ata eva viu-rahasye sknde ca
ghtv tulas-patra bhakty viu samarcayet |
arcita tena sakala sad evsura-mnuam ||310||
sa-devsura-mnua jagad iti ea | yad v, sakala vivam ||310||
ki ca k-khae
lagrma-il yena pjit tulas-dalai |
sa-prijta-mlbhi pjyate sura-sadmani ||311||
sarvrtha-sdhakatvam
sknde
samajar-dalair yukta tulas-sambhavai kitau |
kurvanti pjana vios te ktrth kalau nar ||312||
agastya-sahity
patra pupa phala caiva r-tulasy samarpitam |
rmya mukti-mrgasya dyotaka sarva-siddhim ||313||
sarva-siddhida sarvrtha-siddha-dyakam ||313||
mukti-pradatvam
pdme devahti-vikuala-savde
tulas-majarbhir ya kuryd dhari-harrcanam |
grue
tvad bhramati sasre vimha kali-vartmani |
yvan nrdhayed deva tulasbhi prayatnata ||315||
tatraiva bhagavad-uktau
tulas-patram dya ya karoti mamrcanam |
na punar yonim yti mukti-bhg bhaven nara ||316||
kalir vartma yasya tasmin | prya ppa-mayatvt sasrasya ||315-316||
agastya-sahity
tulas-patram dya yorcayed rmam anvaham |
sa yti vata brahma punar vtti-durlabham ||317||
punar-vtti-durlabham iti apunar-vttikam ity artha ||317||
vaikuha-loka-prpakatvam
pdme tatraiva
ropya tulas vaiya sampjya tad-dalair harim |
vasanti modamns te yatra deva caturbhuja ||319||
tatraivnyatra
tulas ka-gaurbh taybhyarcya janrdanam |
naro yti tanu tyaktv vaiav vat gatim ||320||
gati gamya sthnam ity artha ||320||
viu-rahasye
ka ka-tulasy hi yo bhakty pjayen nara |
sa yti bhuvana ubhra yatra viu riy saha ||321||
ubhra nirmalam ||321||
bhan-nradye r-yama-bhgratha-savde
yorcayed dhari-pdbja tulas-komala-cchadai |
na tasya punar vttir brahma-lokt kadcana ||322||
grue
krcanrtha bhik yacchanti tulas-dalam |
anyem api bhaktn ynti tat parama padam ||323||
ata eva hari-bhakti-sudhodaye vaiava vipra prati yamadtnm uktau
r-bhagavat-pranatvam
brhme
tulas-dala-gandhena mlat-kusumena ca |
kapilkra-dnena sadyas tuyati keava ||326||
pdme krttika-mhtmye vndopkhynnte
ity eva vallabh vio prva-janman athdhun |
pryate pjito hy asy dalair daitya-balntaka ||327||
sknde
suvara-mai-pupais tu prto bhavati ncyuta |
tulas-dala-bhgena yath pryeta keava ||328||
ata eva tatraiva brahma-nrada-savde
patra pupa phala toya tulas-gandha-vsitam |
phala laka-gua prokta keavya niveditam ||329||
tulas-gandha-mira tu yat kicit kurute hare |
kalpa-koi-sahasri prto bhavati keava ||330||
ki ca, dvrak-mhtmye mrkaeyendradyumna-savde
ya punas tulas-patrai komalair majar-yutai |
pjayet stra-baddhais tu ka devaki-nandanam
||331||
y gatir yoga-yuktn y gatir yaja-linm |
y gatir dna-ln y gatis trtha-sevinm ||332||
krttikdau phala-viea
tatra krttike grue
gavm ayuta-dnena yat phala labhate khaga |
tulas-patrakaikena tat phala krttike smtam ||
335||
sknde r-brahma-nrada-savde
tulas-dala-lakea krttike yorcayed dharim |
patre patre muni-reha mauktika labhate phalam
||336||
mauktika phala mokam | mukte phala bhakti v ||336||
tatraivgre
tulas-dalni puyni ye yacchanti janrdana |
krttika sakala vatsa ppa janmyuta dahet ||
337||
iv kratu-atai puyair dattv ratnny anekaa
|
tulas-dalena tat puya krttike keavrcant ||
338||
te ppa dahet nayati | yo yacchatti v pha | tata ca sa
evtmanonyasypi ppa dahet | puyair uttamair avamedhdibhir ity
artha | yat prpyate tat puya syt ||337-338||
ki ca
ya punas tulas ppya krttika sakala mune |
arcayed deva-devea sa yti param gatim ||339||
pdme krttika-mhtmye
majarbhi sapatrbhir mlbhi cpi keava |
tulasy krttike prto dadti padam avyayam ||
340||
atha mghe
sknde tatraiva
sntv mah-nad-toye komalais tulas-dalai |
yorcayen mdhava mghe kuln trayec chatam
||341||
sukomalair dalair yas tu majarbhir janrdanam |
arcayen mgha-mse tu kratn labhate phalam ||
342||
atha cturmsye
sknde
sampjya tulas-bhakty ghana-yma janrdanam
|
caturo vrikn msn avamedhyuta labhet ||
343||
tulasy bhaktir mldi-racan, tath ||343||
atha vaikhe
pdme vaikha-mhtmye r-yama-brhmaa-savde
[5.98.9-10]
tulas gaura-kkhy taybhyarcya madhudviam
|
vieea tu vaikhe naro nryao bhavet ||344||
mdhava sakala msa tulasy yo'rcayen nara |
trisandhya madhuhantra nsti tasya punarbhava ||345||
nryaa iva bhavet | tat-srpya-prpty | punarbhavo janma-lakaa
sasro nsti | nitya-vaikuha-vst ||344-345||
atha tulas-grahaa-vidhi
vyu-pure
asntv tulas chittv ya pj kurute nara |
sopardh bhavet satya tat sarva niphala bhavet ||346||
tatrdau mantra |
sknde
tulasymta-janmsi sad tva keava-priye |
keavrtha vicinvmi varad bhava obhane ||347||
mokaikaheto dhara-praaste
vio samas tasya guro priyeti |
rdhanrtha vara-majarka
lunmi patra tulasi kamasva ||349||
tan-mhtmya ca
sknde
mantrenena ya kuryd ghtv tulas-dalam |
pjana vsudevasya laka-koi-phala labhet ||351||
ki ca
lagrma-ilrcrtha pratyaha tulas-kitau |
tulas ye vicinvanti dhanys te kara-pallav ||352|| iti |
kitv iti | pthivym eva | r-tulasy sattvt | ata kitir api dhanyeti bhva ||352||
atha tulasy-avacayana-niedha-kla
viu-dharmottare
na chindyt tulas vipr dvday vaiava kvacit ||354||
grue
bhnu-vra vin drv tulas dvda vin |
jvitasyvinya na vicinvta dharma-vit ||355||
pdme ca r-ka-saty-savdya-krttika-mhtmye
dvday tulas-patra dhtr-patra ca krttike |
lunti sa naro gacchen niraynati-garhitn ||356||
eva dvdaym eva niedhd amvasydv api tad-avacayo vihita iti jeyam ||356||
ata evoktam
devrthe tulas-cchedo homrthe samidh tath |
indu-kaye na duyeta garvrthe tu tasya ca ||357||
tad evbhivyajayaitdevrtha iti | samsnta-pravienpi chedena sahgrepy
anvaya ||357||
athgopga-pj
mantra-vara-padny dau tat-tan-nysa-padeu ca |
veu ca ml rvatsa kaustubha ca yathspadam ||359||
tad eva vivicya darayatimantreti | tasya tasya nysa-sthneu yathspada yathsthnam | ayam arthaprva r-mrtau yasminn age yan nyastam asti | tasmin tad
eva kramea pjayed iti | prayogar-mastake o hr nama | lale o kl nama
ity di | r-netra-dvaye kecid api pj kurvanti | o hr nama ity di | atra sarvatra
nija-sampradya-vyavahra evnusartavya | ata eva likhitayath-sampradyam iti |
vev-d ca r-mukhdau prvavat pjayet | prayogar-mukha-veave nama ity
di ||359||
athvaraa-pj
iti prathamvaraam |
tad-bahi cgni-kodau kearev gga-devat |
hdaydi-yut pjy sva-sva-vardi-obhit ||363||
agnikodv iti koa-catuaye prathamga-devat-catuayam | anty ca caturdikv
eveti jeyam | hdaydi-mantrai hdayya nama | irase svh ity dibhir yukt |
prayogahr hdayya nama | nama irase svh nama ity di | tad-vardika
cokta krama-dpiky [4.30]
muktendu-knta-kuvalayahari-nla-huta-sabh pramad |
abhaya-vara-sphurita-kar
prasanna-mukhyogadevat smary || iti |
asyrtha ukla-nla-rakta-var str-rp abhaya-varakar pradhna-devatsvarp dhyey ity artha ||363||
iti dvityvaraam |
tato bahi ca prvdi-dig-dalev aasu prabho |
mahi rukmi satyabhm ngnajit kramt ||364||
sunand mitravind ca sampjytha sulaka |
jmbavat sul ca tat-tad-dravydi-bhit ||365||
mahi dhyna likhatitat tad iti | tena tena kamaldin dravyea | di-abdd rpabhadin ca bhit | tac cokta tatraiva [4.33]
tapanya-marakatbh susitavicitrmbar dvias tv et |
pthu-kuca-bharlasgy vividhamai-prakara-vilasitbhara || iti |
asyrthadvia yugmaa | kramea kcana-marakatavad-var ratna-prita-satptra-lakita-vma-kar iti ||365||
iti ttyvaraam |
prvdy-aa-dalgreu vasudeva ca devakm |
r-nanda r-yaod ca balabhadra subhadrikm ||366||
gopn gop ca tad-bhva-trapay drata sthit |
vicitra-rpa-vedi-obhamnn imn yajet ||367||
prva prva-dik-sthitam | tad-diu aasu dalgreu vasudevdn aau yajet pjayed
iti dvbhym anvaya | kramd ity agre likhitatvt sarvatraiva sambandhanyam | tatra
iti caturthvaraam |
tad-bahi caturasnta-prvdy-catuaye |
santna prijta ca kalpa-drumam athrcayet ||368||
haricandanam apy eva divya-vkn abhadn |
kariky ca sampjya mandra deva-phata ||369||
karikym devasya bhagavata phe mandra ca | ca-abdt divya-vkam
abhadam dau sampjya pact tebhyo vsudevdibhyo bahi caturasrbhyantare
prvdi dik-catuaye santndn kramercayet | eva likhita-prakrea abhadyakn divya-vkn pacrcayet ||369||
iti pacamvaraam |
dhynrtha te vardika likhatitat tad iti pdenaikena | sa prasiddha kapidivaro ye, tn | divya vicitra-mai-gaa-kiraa-prasphuradi-mayo vea bhaa
ye tn | adhun adha-rdhva-dig-dvaya-playo pjsannivea likhati anantam iti |
tath tenaiva prakreetibjdin vardin cnvitam ity artha | ananta nirte
ambupasya varuasya ca madhye arcayet | brahma ca indra-rudrayor madhye
tathaivrcayet | tatra bjkaril v m k r y s h hr iti | |371||
iti ahvaraam |
tato bahi ca-diku mauli-sthntma-lakan |
bhagavat-prads tatra varyudha-vibhan ||372||
vajra akti ca daa ca khaga-pkun kramt |
yajed gad trila cakrbje tv adha-rdhvayo ||373||
mauli-sthni tmana tmano lakani yudha-cihnni ye vajrdn | tn yajed iti
dvbhym anvaya te tda-mrtimattvdau hetubhagavat-pradn iti | tn eva
vivicya likhativajram iti | aa-diku vajrdn aa | cakra padma ceti dve adhardhve ca kramd yajet | vardika cai tatraivoktam |
arcy bahir nija-sulakita-maula-yukt
sva-svyudha-bhaya-samudyata-pi-padma || [Kd 4.43]
kanaka-rajata-toyadbhra-campruahima-nla-jav-pravla-bhsa kramata || [Kd 4.44] iti |
tan-mhtmya ca
viu-dharmottare
akha cakra gad padma tomara muala halam |
anyad vpi hare astra smtv ppt pramucyate ||374||
anyat vajrdika smtvpi, ki puna pjayitv ity artha ||374||
iti saptamvaraam |
sarvnanda-prada hy etat saptvaraa-pjanam |
aaktogendra-vajrdyam vti-trayam arcayet ||375||
aakta saptamvaraa-pjane asamartha cet | agendra-vajra-yuktam varaa-traya
pjayet | etad api prvavat sakma-japdbhipryeaiva ||375||
tni nmny eva likhatir-ka iti dvbhym | nama iti abdena yutai tair nmabhi
pj kuryt iti prveaivnvaya | eva r-kvatra-sambandhi-nmnm agre
lekhyena mhtmya-vieee pj svata sampadyate eveti bhva | prayogarkya nama ity di ||385-386||