Nr: 68(14) 06.04.

1989

*Week 14

The Kurdish Newspaper

PRICE
BIHA FYAT

Tel; [46] 08-29 83 32

Telex; 131 42

Telefax; 08-29 50 56

2.5 DM
5 Skr
3G
2.5 Sfr
1
1.5$

KURDOLOG U DIROKVANE SOVYETI DR. MIKHAIL SEMEHOVI LAZAREV

L mixabin, Kurd di
pla daw de, fersendek
din ji dest xwe revandin.
Wan di klka er di nav
Iraq ran de karibn hzn xwe bidin ser hev chek rizgarkir wek Kurdistanek serbixwe lan bikin.
Ber her tit div
Kurd bizanibin, ku siyaseta navnetew ji Moskovay ji Wainton dert.
Pirsa Filistn li Rojhilatanavn ya her yeke
min b. Niha ev problem
ber bi areserkirin ve die. L pirsa Kurd hertim
duyemn b. Keng Ereb
srayl li hev bikin, hing
pirsa Kurd dibe ya yekemn.

SOVYET KURDOLOG VE TARH DR. IVIIKHAIL SEMENOVIC LflZflREV

Ne yazk ki Krtler son dnem

lerde bir frsat daha ellerinden kar
dlar. Krtler, ran-lrak Sava srasn
da glerini birletirip, kurtarlm bir
blgede bamsz bir Krdistan ilan
edebilirlerdi.
Krtler bilmelidirler ki, dnya si
yaseti Moskova ve Washingtonda te
spit ediliyor.
SAYFA 3

RUPEL 2

Kerim Hiisami Mehabat ehitlerinin 42. Yldnmnde Cumhuriyeti anlatyor:

Cumhuriyetin rgtlenmesi ve
ilikileri, bamszlk, federasyon
ve otonomi gibi idari biimlerin
karmyd
SAYFA 6-7

hkmeti
iltica hakkn
SAYFA 3

p o litik a ekon om i * to p lu m
KURDOLOG DROKVAN SOVYET DR. MIKHAIL SEMENOVI LAZAREV

Berjewendiya Sovyet
di Kurdan de tuneye
Ber endak, li S w idi Komta Pitgiriya Kurdan j i gelek partiyan kesin bi
nav deng hate damezirandin. Hun wek
dosti m ileti Kurd, nikarin bi deliva <nsiyatva) xwe titek xviha li vir ava
bikin?
Mixabin na. Ez dibjim na ji ber ku
ev der ne Swd e ez j ne ji wan kesn
im, ku ev tit ji destn wan t me.

Bav Naz ji bo Kurdistan Pess bi

Kurdnas Sovyet Dr. Mikhail Semenovi Lazarev re hevpiyvnek kir.
Dr. Lazarev bi xebatn xwe y Kurdnas ve t nasn. Lazarev demek dirj li Ensttya Rojhilatnas ya Moskovay kar kiriye. Niha j ew yek ji serokn xebata lm ya v Enstty ye.
Ji 1970-75-an w li Ensttya Asya
Afrqay ku girday Unversta
Moskovay ye xebitiye.
Dr. Lazarev li sertarxa Kurdan ders
j daye. W bi qas 110 berhemn lm
weandiye.
Dr. Lazarev pirsn Kurdistan Press
weha bersivand:

Heger hun nikaribin, ca w i k bikaribe?

Div merovek mna Saxarov bi nav
deng be. Ez bi xwe di civaka Sovyet
de ne exsek mezin im. Ji bil v tit,
berjewendiya (meslehe) dewlet j di
Kurdan de tuneye. Ji ber v yek dewlet
rola xwe nalze. Ez dikarim xwe we
fam bikim, l ez i bikim, siyaset her
siyaset dimne.

Demek d irij e ku kurdnasin Sovyet,

xwej i berpirsen siyas di derheqa rewa
Kurdan de, didin al. Ew dibjin: Em
alim in siyaset ne kare me ye. Yanj di
b i jin : Em merovin bik in pirsin si
yas zedey teqeta me ye. Ma i dibe em
ilm dr siyaseti bikin? Bi xwe hun p i
dizanin ku heya prsa zim ani kurd, roja
ro bi siyaseti ve giriday ye. Ed merov
ilo dikare droka wan dr siyaseti
bike?
Roja ro, em bixwazin nexwazin, di
pirsa Kurd de her tit bi siyaset girday ye. Helbet nabe em drok ji siyaset
cda bikin. Bi xwe ez ji tikek natirsim
ez dikarim nrna xwe vekir bbjim.
L pirsa hevgirdana siyaset ilm bi
hev re pirsek ne rehete cediye.
Wej i mijve nivisb ku di droka Kur
dan de, her tim du faktr ne j i berjewendiya Kurdan bun her tim j ew dibn
asteng diketin piiya piketina serhildanin wan. Ne teni wilo, heya dibn
sedema ne serkewtina Kurdan. Yek j i
wan fako ran , faktre derve ye. Bi gotinek din raya git li chani ne bi Kurdan
re b hn j ne bi wan re ye. D i nirna
we de, Kurd i dikarin bikin ku evfaktr
bibe j i berjewendiya wan?
Ber her tit div Kurd bizanibin
ku siyaseta navnetew ji Mosko Wainton dert. tit ku niha Gorbaov li
Sovyet dike, ne dplomasiyete. Heger ew here ser, b guman w ji salih
(berjewendiy) Kurdan be. Div Kurd
v tit j bizanibin. Ya din hun p diza
nin ku pirsa Filistn li Rojhilatanavn ya
her yekemn b. Di hundir 40 sal de,
ew li ser hem pirsan diket. Diyare ev
problem ber bi areserkirin die. L
pirsa Kurd hertim duyemn b. Di herm de areserkirina du probleman bi
hev re dijwar b. Di nrna min de keng
Ereb Israyl li hev bikin, hing pirsa
Kurd dibe ya yekemn.
L i b eli pirsa Kurdj i ber xwe ve nabe
ya yekemn. Gelo Kurd dikarin i bikin
ku pirsa xwe bikin ya yekemn?
Helbet ji ber xwe ve titek nabe.
Ber her tit, div Kurd ji br mekin ku
pirs problemn hundir en xiru tunene.
RUPEL / SAYFA 2

U prensp?
Ew j bi siyaset girday ye.

Kurdolog Drokvan Sovyet Dr. Mikhail Semenovi Lazarev

L mixabin Kurd di pla daw de, fersendek din ji

deste xwe berdan
Wan di klka er di nav Iraq Irane de
karibn hzn xwe bidin ser hev ciyeM rizgarkiri
wek Kurdistanek serbixwe lan bikin.

Ew li ser pereyi bakr j i Kurdistani

nivis ye?
Na, ew li ser hem pereyn Kurdistan ye.
Manaxwe, e\vberdewama pirtuka we
'pirsa K urd (ji sala 1890-1917-an) ye?
Bel berdewama w ye.

niha hun li ser i kar dikin?

Beri her tit div Kurd bizanibin ku siyaseta

navnetewji Moskovay ji Wainton dert.

awa problema xwediyn c li Afrqa

Bar bi pwendiyn navnetew heye,
wilo j problema Ermeniyan li NagornKerebax ji areva snor Sovyet dert.
Bi v gotin ez dixwazim bibjim ku
problema Kurdan j ne ten bi Kurdan ve
girday ye. Helbet Kurd li welat xwe
i dixwazin bikin, bela bikin. L mixabin wan di pla daw de, fersendek din ji
dest xwe berdan. Wan di klka er di
nav Iran Iraq de, karibn hzn xwe
bidin ser hev ciyek rizgarkir wek
Kurdistanek serbixwe lan bikin. L ev

Ba e. Ez dinirim wexti \ve tuneye, ji

ber vi endi emi dr d irij nein pir
sin x\iye. E zi pirsa daw bikim. Me bihstiye ku pirtukek we nizk li ser Kur
dan derti. Hun dikarin end gotinan li
ser j i xwendevanin Kurdistan Press yi
re b ijin ? Meselen, li ser kjan qonaxi ji
qonaxin droka me ye?
Raste, nzk kitbek min bi nav,
Emperyalizm Pirsa K urd (ji sala
1917-1923-an, yan ji orea Oktober
heya pey mana Lozan) dert. Pirsa ye
kemn t de ev e: Kurdistanek serbixwe
iye ima neb? Ji ser heya bin xapandin b. Kes guh nedida arensa
Kurdan. E w bbn lstika dewletan ne
zdetir.

tit nekirin dsa xwe bi salan li pa xistin. Roja ro ji Kurdan re, perak erd
rizgarkir divt. U ji bo balkiandina ra
ya git li ser pirsa Kurd j, Kurdn li
dervay welat dikarin rolek mezin bilzin tesr li kesn xwed gotin bikin.

Wek Kurdnas, hun dikarin rola xwe

bilzin ku li Sovyeti bideng li ser Kur
dan bite ikandin?
Na, mixabin roja ro ev ji dest min
nay.

Niha ez li ser qonaxa 1923-1939-an

dixebitim ew j berdewama her du pirtukn ber xwe ne.

Spas, l i mixabin em negihan li ser

rewa Kurdan a niha bipeyivin.
N e xem e, carek din. L di eyn
wext de, ez dikarim v valahiy ji hevpeyvna me, bi du destnivisn xwe li
ser Kurdan dagirim. Tu dikar wan ji
xwendevann Kurdistan Press re bike
kurd.
Careke din spas b i guman em i n i
zk destnivisin we bikin kurd.

Bav NAZ
Mosko
KURDSTAN PRESS 06 NSAN / NSAN 1989

rzan a b o r civa k
SOVYET KRDOLOG VE TARH DR. MKHAL SEMENOV LAZAREV

Sovyetlerin
Kltlerden
kan yok

Bav Naz, Sovyet Krdolog Dr. Mikhail Semenovi Lazarev ile Kurdis-

grt. Dr. Lazarev Krdoloji alannda yapt al

malar ile tannyor.
Uzun bir sre Moskova
Dou Bilimleri Enstits1
nde alan Lazarev, halen
bu Entstit'nn yneticile
rinden biri. 1970-75 yllar
arasnda Moskova niver
sitesine bal Asya ve Afri
ka Enstits'nde de alan
Lazarev. uzun bir sre Krt
tarihi zerine dersler de
verdi. Yaklak 110 bilimsel
eseri bulunan
Lazarev.
Kurdistan Press in sorula
rn yle cevaplandryor:

Ya prensipler!?

Onlar da siyasete ba
mldr.

Ne yazk ki Krtler
son dnemlerde bir frsat daha
ellerinden kardlar.
Krtler, ran-lrak Sava srasnda
glerini birletirip
kurtarlm bir blgede bamsz
bir Krdistan ilan edebilirlerdi.

Z Uzun bir zamandan beri

So\yet Krdologlar Krt
sorunu ile ilgili sondan ce
vaplamaktan kanyorlar.
Bu tavrlarn, Biz bilim
adamyz siyaset bizim ii
miz deildirYa da Bizim
se\iyemiz bu siyasi sorular
ce\'aplamaya el vermiyor*
gerekesiyle hakl gster
meye alyorlar. Sizce si
yasetle bilimi birbirinden
aynnak mmkn mdr?
Bildiiniz gibi Kn dilinin
sonnlar bile bugn siyase
te baldr. Artk bu dunun
da insan Krtlerin tarihini
nasl siyasetten uzak ele
alabilir?
Z Z Biz bugn istesek de
istemesek de Krt sorunu
ile ilgili her ey siyasetle
ilikilidir. Tarihi siyasetten
ayrmak mmkn deildir.
Ben ahsen hi bir eyden
ekinmeden kendi grle
rimi aka ifade edebili
rim. Ancak siyaset ile bilimi
birlikte ele almak basit bir
sorun deil, ciddi bir aba
gerektirir.

Z Siz Knlerin tarihinde iki

faktrn srekli Knlerin
karlarna kar ilediini
ve bunlarn Krtlerin ba
lattklar bakaldrlar kar
snda en byk engeli te
kil ettiklerini yazmtnz.
Hatta bunlarn sadece engel
olmakla kalmayp, baar
szlklarn sebebi olduunu
yazmtnz. Bufaktrlerden
birini d faktr olarak be
lirliyorsunuz. Baka bir de
yimle dnya kamuoyu Krtlerden yana deildi. Ve bu
gn de onlarla deil. Size
gre Krtler bu faktrleri
kendi yararlarna nasl d
ntrebilirler?
Hereyden nce Krt
ler unu iyi bilmelidirler ki,
uluslararas siyaset Mosko
va ve Washingtonda tayin
edilmektedir. Bugn Gorbaovun Sovyetler Birlii1
nde yaptklar, diplomatik

ANK Atina

devlet de bir rol oynamyor.

Ben sizi ok iyi anlyorum.
Ama ne yapalm, siyaset her
zaman
siyaset
olarak
kalyor.

tan Press okuyucular iin

Krtler bilmelidirler ki,

dnya siyaseti Moskova ve Washingtonda
tespit ediliyor.
manevralarn aralar deil
dir. Bunun baarya ulama
s kukusuz Krtlerin de ya
rarnadr. Krtlerin bunu da
bilmeleri gerekir.
te yandan Ortadouda
Filistin sorunu bilindii gibi
gndemin birinci maddesi
ni tekil ediyordu. Filistin
sorunu son krk ylda btn
dier sorunlarn nne
kan bir kapsamdayd. G
rld kadaryla bu sorun
yava yava bir zme do
ru gidiyor. Krt sorunu her
zaman ikinci srada kalm
tr. Blgede ayn anda iki
sorunun zm olduka
etindi. Bence Araplarn ve
sraillilerin
anlatklar
gn, Krt sorunu Ortadou
gndeminin birinci madde
sini oluturacaktr.

Ancak Krt sorunu ken

diliinden birincil sraya
ykselemez. Krt sorunu
nun gndemdeki yerini ala
bilmesi iin Krtler ne ya
pabilirler?
Elbet hi bir ey kendi
liinden olmaz. Her eyden
nce Krtler unutmamal
drlar ki, sorunlar hi bir
zaman tecrit edilmi bir i
sorun olarak kalamaz. Nasl
ki, Gney Afrika yerlileri
nin uluslararas ilikileri
varsa, nasl ki Ermenilerin
Nagorna Karaba sorunu
Sovyet snrlarn ayorsa,
Krt sorunu da sadece Klt
leri ilgilendiren bir sorun
olmann tesindedir.
Elbette Krtler kendi lke
lerinde istedikleri eyi iste
dikleri gibi yapabilirler. Ne
yazk ki Krtler son dnem
lerde yine nemli bir frsat

KURDSTAN PRESS 06 NSAN / NSAN 1989

ellerinden kardlar. Krt

ler, ran-lrak sava dne
minde glerini birletirip,
kurtarlm bir blegede ba
msz bir Krdistan ilan
edebilirlerdi. Maalesef bu
nu yapmadlar. Yine yllarce geriye dtler. Bugn
Krtlere kurtarlm bir
alan gereklidir. Ayrca yurtdndaki Krtler kamuoyu
nun dikkatlerini Krt soru
nuna ekmek ve nemli
destekler kazanabilmek iin
byk bir rol oynayabilirler.

Bir Krdolog olarak Kr

distan sorununda Sovyetler
Birlii nin sesizliini kr
mak iin bir rol oynayamaz
msnz?
Hayr, maalesef bugn
byle bir ey elimden
gelmiyor.
Bir sre nce sve'te
iinde nemli ahsiyetler ve
parti temsilcilerinin bulun
duu Krtlerle Dayanma
Komitesi oluturuldu. Siz
bir Krt dostu olarak giri
imde bulunup benzer bir
komiteyi burada kuramaz
msnz?
Malesef hayr. Hayr
diyorum nk buras ne s
vetir ne de ben byle bir ii
baaracak durumdaym.
Siz de yapamyorsanz
byle bir eyi kim yapabilir?
Byle bir eyi yapabil
mek iin Sakharov gibi nl
bir ahs olmak gerekir. Ben
Sovyetler Birliinde ok
fazla tanna bir ahsiyet de
ilim. Bunun dnda, dev
letin de Kltlerden bir ka
r yoktur. Bundan dolay

U n hkmeti
itica hakkn Maiyet!

Evet. Fazla vaktinizin ol

mad grlyor. Onun
iin sorularmz uzatma
dan son sorumu soraym.
Yaknda Krtler zerine bir
kitabnzn kacan duy
duk. Kurdistan Press oku
yucular iin kitabnz zeri
ne baz ksa bilgeler verebi
lir misiniz? Yani kitabnz
Krt tarihinin hangi dne
mini konu alyor vb. ?

Evet,
yaknda
Emperyalizm ve Krt
Sorunu' adl (1917-1923, ya
ni Ekim Devriminden Lo
zan Antlamasna kadar
olan dnemi konu alan) ki
tabm yaynlanacak. Kitap
ta, bamsz Krdistan ne
dir ve neden gereklemedi
i sorunu ele alnyor. Bu
dnem batan sona Krtle
rin oyaland, kimsenin
Krt sorununun zmne
nem vermedii bir dnem
dir. Krtler, devletlerin
oyunca olmaktan baka
bir ey olamadlar.
Kitabnz Kuzey Krdis
tan zerine midir?
Hayr. Krdistann b
tn paralarn kapsyor.
O halde bu eseriniz daha
nce yaynlanan Krt
Sorunu adl (1890-1917yl
larn kapsayan) eserinizin
devam m oluyor?
Evet.
imdi ne zerine al
yorsunuz?
imdi de 1923-1939
yllarn kapsayan dneme
ilikin bir alma srdr
yorum. Bu almam daha
nceki iki kitabmn devam
niteliindedir.
Teekkrler Sayn Laza
rev, ne yazk ki Krtlerin bu
gnk durumu zerine g
rlerinizi alamyoruz!
Bir daha ki grme
mizde ona da deiniriz. Bu
boluu doldurmak iin ben
gazeteniz okuyucular iin
iki makalemi size veriyo
rum. Artk bunlar evir
mek zahmetine katlanrs
nz herhalde.
Bir kez daha teekkrler.
Kukusuz en ksa zamanda
makalelerinizi evirmeye
alacaz.
Moskovq

Bav NAZE

17 Mart 1989da Yunanistann Yannia ehrinde gz

altna alnan Trk politik mlteci Ylmaz Zeki 23
Mart gn Trkiyeye iade edildi. 23 yandaki Yl
maz Zeki, uzun bir sreden beri eiyle birlikte Yuna
nistanda politik snma hakknn kabul edilmesini
bekliyordu.
Ylmaz Zekinin Trkiyeye iadesi ile ilgili; KKEML ve Politik ve Toplumsal Haklar Savunma
Hareketi tarafndan oluturulan Ylmaz Zeki ile Da
yanma Komitesi, yaynlad bildiride Ylmaz Ze
ki nin Nisan 1988 de ei ile birlikte Yunanistan a ge
tiini, politik snma iin bavurduunu, fakat Yunan
hkmetinin bu bavuruyu reddettiini ve Ylmaz
Trk Cuntasna verdiini" yazyor. Bildiride ayrca
hkmetin Ylmazn 8 aylk hamile eine ise, isterse
kocasyla birlikte gidebileciini belirttiklerini, Yl
mazn ise, Trkiye'de 15 yl cezaya arptrlm
bulunduunu belirtiyor.
Yunan gazetelerinde yer alan haberlere gre, hk
met Ylmaz Zekinin iadesine gereke olarak ajan"
sulamas yapt, ama bunu gerekelendirecek hi
bir aklamann ise yaplmad yazlyor.
Yunan basn herhangi bir politik mltecinin bundan
byle bu tr bir sulama ile Trk devletine iade edile
bilecei konusunda endielerini belirtiyorlar.
23 ve 24 Mart tarihlerinde Selanik ve Atinada Yl
maz iin yaplan gsterilerde Davos grmelerini,
Trk devletini ve Yunan hkmetinin bu iade kararn
protesto eden sloganlar atld.

Smrge vaHsi de
hanedankk kursyol
Smrge valisi Kozakolu da hanedanlk kuruyor.
Kars, kz ve olunun ortak olduu irketler, smr
ge valisinin nfuzundan yararlanarak kirli iler
yapyor.
21 Mart 1989 gnl Tercman gazetesinde Ekono
mik Panoroma dergisinden alnt bir haber - yorum
kt. Bu yazya gre: Kozakolu ailesinin kirveleri
olan Hseyin zusta, sahibi olduu Sultan Hallar
irketini iflas ettirerek; Anadolu Sanayi rnleri ad
altnda yeni bir irket kuruyor. Bu irketin ortaklar
arasnda smrge valisinin olu Ferhan Kozakoluda var.
Anadolu Sanayi rnlerinin borcu 1 milyar 134
milyonu bulunca, bu kez de Kirve zusta ailesi ile
Hayri Kozakolunun kz Faika Kozakolunun
ortak olduu Kent Halclk adna baka bir irket ku
ruluyor. Anadolu Sanayi rnleri ile ayn binada a
lmalarn srdren ..Kent Halclk, iflasa doru gi
den Anadolu Sanayi rnleri irketinin btn malla
rn mevzuaa ile satn alyor. Alacakl Zafer Sinann
avukat, haciz ilemi srasnda tm mallarn yeni ku
rulan irkete satldn renince; " hileli satn
iptali" iin stanbul cra Tetkik Hakimliine dava
ayor. stanbul 6. cra Tetkik Hakimlii; satn hi
leli olduuna" karar vererek iptal ediyor.
flas durumundaki bulunan irket, Kozakolunun
forsundan yararlanarak 4 milyar bor alyor.
Tm bu olaylar kendisine sorulduunda "... Btn
gelimelerden habersiz olduunu, 9 yldr stanbuldan uzakta yaadn, irketlerin kuruluundan ve if
lasndan haberi olmadn..." aklyor.
Ekonomik P&naroma ise, Smrge Valisinin akla
malarn inandrc bulmayarak; "... Ancak Kozakolu nun hi bir eyden haberi olmad eklindeki
szleri zihinleri kurcalyordu. nk bir baka irket
le bu kez ei Sabriye Kozakolu ve kz Faika Kpzakolu Hseyin ztuna nn ei Zuhal Ltfiye ztuna
ile ortak bulunuyordu. Kozak Tekstil adl bu irketin
sermayesi 2 milyon lirayd. irketin merkezi 4. Le
vent'te Selvi Sokakta grnyordu" diyor.
Anlalan, Smrge Valisi Krdistanda aktt kan
lar ailesini zenginletirmeye tahvil ediyordu. Vatan Millet Sakarya edebiyatnn arkasnda, zalar Hane
danlnn yansra sessizce bir Kozakolu Hane
danl douyordu.
R U P E L /SAYFA 3

p olitika ekon om i to p lu m

Politika perwerde
hndekaiya biyaniyan
liSwd-IVL piraniya wan pirtkan ji bo zarokn
bk yn zarokxanan in. Ji bo dibistanan mirov nikare bikarbine. Piranya
wan irokn Kurd an ji yn Swd ne.
end sal ber end kovarn zarokan
hebn, l niha dido mane. Ji wan yek
Kullk ya din j Koer e. Kullk bi zaravay kurmanc bi tpn latn tt nivsn.
Koer j, bi zaravay soran bi tpn
ereb tt nivsn. Her du j ji aly pedegoj, metodk fom de gelek jar qels
in. Pwistiya ku heye. J re bersv nadin
kmasiy t nakin.
J der vana, instituya metaryalan a
Swd ji beri 5 salan ve bi mamoste zimanzanayn Kurd ve danstandin hevkar kir, ku bi hev re prtk metaryaln Kurd bikin. Ji mamoste zimanzanan Komta Amadekirina Metaryaln
Kurd sazkirin.
Komte heta niha 3 pirtkn dibistan
kiriye:
1- Em Bixwnin -1
2- Em Binivsin
3- Em Bixwnin -2
4- Pirtka muzke.
Xebata komt bi rk pk namee.
Xebat gelek giran e. Di plan programa
komt de gelek pirtk metaryaln din
hene. Ev komita han bi ten ji bo zaravay kurmanc ye. Ji bo soran heta niha
h xebat nehatiye kirin. Niha hewl he
ye, ku ji bo zaravay soran j komtek
bt amadekirin.

vsara xwe bnim.

Plana Dersa Kurd
(Pngava nizim -navn bilind)
Sinif: 1.
1.Peyvn:
a- Dibistan i ye, em ima diin dibistan?
b- Hevalt, rabn rnitin
c- Malbat, bav, d, xwk bira
- Welat danistandin
d- Demsal -payz
e- Xwarin vexwarin
- Mwe hinayyn payz
f- Heywan
g- Spor
2. Lstik:
a- Lstikn Kurd
b- Lstikn Swd yn welatn din
3. rok:
a- rokn Kurd
b- rokn welatn din
4. Wne:
a-Wneyn serbest li gor babetan
5. Metamatk:
a- Hejmartin ji 1 (yek)b- Komkirin ji hev derxistin
6. Trafik:
a- Li ser trafk peyvn bikaranna
materyaln trafk

Li Swd km j be end pirtkn zarokan yn bi kalte hatiye apkirin.

Ji bil komit, Yektya Mamostey
Kurd. (Komela Mamosteyn Kurd) ku
60 endamn w hene, dixwaze kovarek
zarokan bi tpn latn bi zaravay kur
manc derne. end endamn Yektya
Mamostan di nav xwe de li ser erdngar
(corafi) droka Kurdistan dixebitin.
Di navbera saleke de d wek pirtk ap
bikin. end kesjbi exs li ser metaryaln soran kar xebat dikin. Berhemn
wan gehitne merheleyn daw.
Plana Dersa Kurdiya Salane
Mamosteyn kurd li Stockholm di
sala 1987 an de civyan plana salane ya
perwerde frkirina dersa kurd derxistin. Heta ro her mamosteyek Kurd v
plana han j xwe re kir wek rberek. Di
kjan sinif pengav de mirov i bi zaro
kan dide frkirin di plan de gelek dyar
zelal e. Bi hv bawerya ku kara v
plana han bighe gelek mamostn deri
Stockholm yn li welatn din. Ez d
bi pkekirina plana salane dawya niRUPEL/ SAYFA 4

7. Reng:
a- Navn rengan
8. Paqij, rabn rnitin:
a- Paqijiya ser sib, nvro var
b- Paqijiya kincn xwe
c- Paqijgirtina titn xwe yn dibistan
9. Navn Rojan:
10. Frbna saet
11. Roj, hefte meh
12. Demsal sal.
Snf: 2.
1. Destpka alafaba Kurd:
a- Tpn ku di kurd de swd de wek
hev in
b- Tpn ji hev ch
2. Navn rojan
a-Roj hefte
b- Meh, demsal sal

Vard Boyutlarda Prestroyka zerine

Eletirel Notlar (IV)
Kuku yoktur ki, bu trdeki bir yenilen lar iyerlerine ortak olma olanaklarn (hisse
almlarnn 10.000 rubleyi gememesi koulu
me"nin yleine yansmalar da oluyor!..
ile) sunduklarn belirtti... te byleine bir
Ingiltere Komnist Partisinin yayn organ
olan Marxizm Todayn ynetmeni Martin kesitte de, Prestroyka benzeri bir hummaya
Jacques, Marksist ya da Marksizm sonras tutulmu inden de, Sosyal Bilimler Akade
bir kendi kendine yeten dnce sistemine misi Mikro Ekonomi Blm sorumlusu
inanmyorum" diyerek ekliyor: Sa yeni Hua engin, Kamu mlkiyeti artk sosya
zamanlar eline geirdi. Sol bu yeni zaman lizmin nkoulu deildir diyen sesi, (Kom
Partisince
yaymlanan
Halkn
lar yakalyamazsa gelimeleri kenardan nist
Gnl" gazetesinden) ykseldi. (Cumhu
seyredecek/\Marxizm Today, Aralk-88)
Yukarda bir ka ksa rnekle nakletiim ve riyet, 15.01.1989dan naklen)
kabul edilebilmesi olas olmayan bu tr sy
Tm bunlarn doal karlanabilir eyler
lemler neyin diyetidir diye dndmde,
aklma gelen ilk yant prestroyka gibi olmad, elbette ok aktr... nk bu y
nelimler, ac ve anlamldr ki, dost saflardan
geliyor...
O da m neden ?.. Kanm odur ki, prestroy- ok dman saflarn konayyla kar karya
kac ekonomik reformlarn belirleyici yne dr. rnein, ABDye ilikin olarak, Bu l
limi, tek dnya pazarndaki i blm iinde keye sayg duyuyorum. Buras, parlak bir ge
etkin bir yer alabilmektir. Bu amala prest lecei olan byk bir lke" (Cumhuriyetten
naklen 08.01.1989) diyebilen ve antiroyka ile, Ruble konvertibl hale getiriliyor.
Bir sosyalist yap asndan pek makul kar Sovyetliiyle maruf olan Andrei Sakharov,
lanmamas gereken bu nlem hakknda, Le Bostondaki Sanat ve Bilimler Akademisi1
Mondein da ifade ettii gibi: Sovyet paras nde dzenledii basn toplantsnda, prestruble, aamal olarak konvertibl olmak duru roykaya Batnn tam desteini isterken;
keskin ve elikili bir aamada olduunun
munda... 1985 Mart nda iktidara geldiin
den bu yana Gorbaov, ticari alanda bir dizi altn izdii prestroyka'nn baarszl
giriimde bulundu: Batl hkmetlerle g tm insanlk iin tehlikeli' sonular
diyordu.
(Cumhuriyet.
rmelerin yeniden balatlmas, GTTa dourabilir"
(Gmrk ve Ticari Tarifeler Konusunda Ge 09.11.1988den naklen)
Ne yazktr ki, Batl evrelerin engin
nel Anlama) yelik bavurusu. Uluslarara
s Para Fonu ve Dnya Bankas fna yelie ni desteini alan prestroykay, daha da yalan
yetlenme, ATna ynelik olarak yeni alm dan tanyabilmek iin, u verileri nakletmek
lar bunlarn balcalar. Baz nemli durumundayz:
I- Tarmda retimi artrmak iin 50 yla ka
ilerlemeler kaydedilmi olmakla birlikte he
dar varan srelerle iftilere toprak kiralana
nz ok nemli sonular elde edilmi deil.
Bat yla ticari al veri gerek anlamda can rak, bu topraklar zel iletmeleri halinde i
lanmad. Uluslararas ekonomik ilikilerde letmeleri ve kar amacyla retim yapmalar
S.B hala kendine zg bir partner olmaya tevik ediliyor.
devam ediyor. Bu parann konvertibl olmas - II- Sanayi kesiminde de iletmeler alanla
yani baka dvizlerle serbeste ve srekli ra kiralanarak, tamamen zerk, kar amal
olarak deitirilebilir olmas- bir dizi arta iletmeler biiminde almalar ng
bal. zellikle lke iindekifiyatlarn dze rlyor.
yi ve yaps teki lkelerde yrrlkte olan fi III- Izvestia gazetesinin tahminlerine gre %
13lk bir kesimi zararla alan Sovyet sana
yatlarla zde deilse bile, hi olmazsa yakn
olmal. SSCB de fiyat sistemi kkl biimde yi kurulular, Sovyet bankalarnn da artk
deimedike ruble konvertibl olamaz. Baz kar amacyla alma ynelimlerini benim
semesinden tr, (bir anlamyla) kaderle
ekonomistlerin nerilerine karn Gorbaov,
henz fiyat reformuna girimekte tereddt riyle babaa braklarak, iflasn eiine itili
yor.
ediyor. Gerekten de konu olduka tehlikeli.
Uzun zamandr Polonya, u sralarda in IV- Gorbaovun Kasm-88deki konumala
bunun deneyini yapyorlar. Bu alanda hare rnda, (aka) kolektiflere ve devlet iftlik
kete gemek toplumsal ve siyasal bakmdan lerine snrlamalar getirerek, zel aile tar
kolay deil. Oysa bu lkelerdeki ekonomik mn tevik edeceini ve Batl firmalarla or
yatrmlara
ynelineceini
dnmn anahtar burada. Rublenin kon- tak
vertibilitesinden yana olmak, hele belirli bir aklamasndan sonra da Maliye Bakan Bosre verilmiyorsa fazla nemli deil Asl ris I. Gostevde zgn bir hisse senetleri
nemli olan, konvertibiliteye geiin koulla piyasas " oluturacan aklad. Ve de
ifti topran efendisi olmaldr", &iyen
rn saptamak/\Lq Monde, 11.10.1988)
Kanm odur ki, Prestroykann nlemleri fi Gorbaov bir kez daha, 1989 ylnda zel gi
yat sistemindeki kkl deiikliklerle, kon riimciliin genileyeceini, bu olgunun da
vertibiliteye geiin koullarn oluturmaya tketim mallarnda miktarn artmasna ve
doru ynelip; alnan ekonomik nlemlerle kalitenin ykselmesine yol aacan vur
merkezi planlamann snrlar minimalize gulad.
V- Ayrca Moskova ABD ve Kanada Aratr
edilirken, fiyat kontrollerinin terk edilerek,
fiyatlarn arz ve talebe gre ayarlanaca bir malar Enstits Ekonomi Blm Bakan
dzenlemeye yneliyor. Tm bunlar ise, bize Nikolai Shemelev Ocak 89da Newsweek
ister istemez; bu yeni bir serbest sosyalist dergisiyle yapt bir syleide, Prestroyka1
(!) pazara geiin, yukardan aayaki bir nn almlarna ilikin olarak unlar kaydet
senaryosu mu? Sorusunu sordurtuyor. Ya da ti: Drt ya da be yllk bir gei dnemine
ihtiyacmz var. Bu dnemde daha iyi tatmin
bu yollu endielerimizi glendiriyor...
Endielerimiz nedensiz deildir. rnein bu olmu bir tketici piyasasna sahip olmak
ynelimlerin Batca olumlu karlanmasn ok nemli. lkemizdeki tketici piyasasn
dan sonradr ki; Federal Almanya Babakan gelitirmek iin yanlzca gerek firsat g
Helmut Kohl ile 1,5 milyarlk 30 anlama im ryorum: Birincisi daha fazla zgrlk, da
zaland. ngiltere S.Bne yeniden bor ver ha ok sayda zel ve kk apta tarmsal
meye balad.talya Babakan Ciriaco De giriim. kincisi, kentlerdeki kooperatifleme
Mita S.Bne 775 milyon dolarlk ticari kredi hareketi, zellikle hizmet sektrnde. n
vermeyi kabul etti. zetle son ylda c olarak da zellikle gei dneminde, tke
S.Bnin batdan ektii kredilerin toplam 9 tim mallarnn ithalatnda art... Perakende
sat fiyatlar konusundaki reformun sosyal
milyar dolarken; son aklamalar sonras,
S.Bi bu rakamn ok tesindeki kredilere sonularndan korkuyorum. Ltfen altn i
mazhar oldu. (Veriler Le Monde zin. Perakende" sat fiyatlar diyorum.
02.11.1988den) Tm bunlardan, baka Sov nmzdeki bir ya da iki yl iinde toptan sa
yet Devlet Bankas Yneticilerinden Valeri- t fiyatlarndaki tamamiyle geerlilikten
an Kulikov Sovyetskaya Industriadaki bir uzak olan oranlan deitirmek amacyla re
sylei de yeni tahvil yasa sn aklad; iki form yaplmas mmkndr.
tr tahvil ve hisse senedi dzenlemesi ngr
Temel DEMRER
dklerini, bylelikle de alanlara altk

A. Tgris
KURDISTAN PRESS 06 NSAN / NSAN 1989

rzan afoor civa k

Kadnlar kendi inrilanni

kendileri amaldf
Ksa bir ziyaret iin svete bulunan
KYB lideri Celal Talabaninin ei Hero
Hanm gazetemizi de ziyaret etti. Arka
damz Hero Hanmla kadn sorunu ve
Gney Krdistan hareketinde kadnn ro
l konularn grt.
Hero Talabani yllardan beri ei ile bir
likte devrim saflar iinde bulunuyor. G
ney Krdistan hareketi geliip, byk bir
boyuta ulaamasna ramen bu hareket
iinde kadnlarn gze arpan bir etkinli
i yok. Kukusuz bunun bir ok sebebi
var. Ne yazk ki, onbinlerce insann yaa
d, yaklak 15 000 km2lik bir kurtarl
m alan yaratan ulusal kurtuluu g
ler kadnlarn siyasal hayat iinde yer al
malarn salayamadlar.
Hero Hanm, bu konular zerine arka
damzn sorularn yle yantlad:

Z Yaklak iki aydr gazetemizde kadn so

runu ve Krt kadnn sorunlar tartlyor.
Uzun zamandan beri devrim iinde yer alan
bir Krt kadn olarak Krt kadnnn konu
munu nasl deerlendiriyorsunuz?
Z Z Ben. drt olu ve ei ehit olan bir Krt
kadn grmtm. Kadn bizim karargah
mza gelmiti. Ben. kadna ne diyeceimi
bilemiyordum. Karargahta tek kadn da ben
olduum iin onunla benim grmem ge
rekiyordu. Oysa ben kadna ne diyeceimi
bilemiyordum. Kadn geldiinde ne dedi biliryor musunuz, elini topraa basarak; 4Ev
latlarm ve eim ehit dtii. Onlar sadece
benim deil bu topran malydlar... dedi.
ehit anas kadn konumasna devam ede
rek. liBu kutsal topran insanlar olan
eim ve ocuklarmn bu topraklar iin kur
ban gitmesi doaldr'' dedi. Ben byle Krt
kadnlar tanyorum, byle pemerge eleri
ve analar grdm.
Oysa bugn halkmzn iinde bulunduu
ar koullara gre kadnlarmz korkaklamlardr. Kadnlarmz imdi daha ok ken
dilerini. kendi hayatlarn ve rahatlarn d
nyorlar. Elerini ve evlatlarn yurtdna
kamak iin ikna etmeye alyorlar. Krdistanda hayatn ekilmez olduu, kimyasal
silahlarn olduu, artlarn ok ar olduu
bir gerektir. Ancak, insan bir kez yaar,
yz kez yaamaz...
Z Ben ahsen Soran blgesini grmedim.
Ancak sosyal ilikiler asndan Soran bl
gesinin Behdinan a gre daha ileri olduu,
bu blgede kadnlarn hayat iinde daha et
kin rollere sahip olduu biliniyor. Ancak,
Behdinan blgesinde pemerge saflarnda,
devrim iinde hemen hemen kadnlara hi
rastlayamadm. Size gre kadnlar neden
devrim iinde aktif bir biimde yer alam
yorlar?
Z Z Bence bu kadnlarn kendi hatalarn
dan kaynaklanmaktadr. Belki bazlar bu
sylediklerimden rahatsz olabilirler, ancak
ben doruyu sylyorum.
Gney Krdistan'da kadnlar kendi yollar
n kendileri amaldrlar. Bu bakalarnn
bize balayaca bir ey olamaz. Bizim bir
eyler yapmamz gerekiyor. Biz bir eyler
yapp pemergenin iine girebilirsek; pe
merge bizim yol yryebildiimizi, koul
lara gs gerebildiimizi grrse, bize ba
k deiir. Pemerge benim ala dayana
bildiin^, top atlarndan korkmadm
bilirse, bana kar davran da deiir. Bun
dan dolay kadnlar kendileri iin kendi yol
larn amaldrlar diyorum...
Siyasi gler kadnlarn aktifbir biimde
devrim saflarnda yer almalarn salayc
koullar yaratyorlar m ?
Evet, siyasi gler buna yol veriyorlar.
Tabii bir koulla, o da kadnlarn kendileri
nin devrim iinde yer alabilmelerine ba-

Hero Talabani; Krt kadn rgtleri 60l yl

larda daha gl id i
Foto; ANK
l rnek olarak ben yaadm bir deneyi an
latmak istiyorum; iki grup kz ve erkek ni
versiteli gen pemerge glerine katlm
t. Bunlarn tm aydn niversite renci
leri idi. Tabi ki btn bilgilerini kitaplardan
almlard. Oysa pratik hayatla kitaplarda
yazlanlar birbirini pek tutmuyordu...
lk defa pemerge karargahna giden bir in
san bir ka gn oturup dnmeli, etrafn
inceleyip yapabilecei ileri tespit etmeli,
ondan sonra kendi gcne ve yeteneine g
re ilere bir yerinden katlmaldr. Biri kal
kp, ben nasl yemek yaparm, nasl nbet
tutarm derse kimse onu kabul etmez. n
k btn erkek pemergeler bu ileri yap
yor. Herkes bulak ykyor, hamur youru
yor, yemek yapyor, temizlik yapyorsa, be
nim kalkp, yapmyorum demem pemerge
nin bana olumsuz bir ekilde bakmasna yol
aar. Ve sorar bu neden karargaha geldi, bu
ras hanmlarn yeri deil der...
Pemerge saflarna gelen kzlar biz ok
seviyorduk. Ve yava yava kendilerini hal
ka, pemergelere sevdirip kabul ettirebile
ceklerini bekiliyorduk. Bir ara ben fotoraf
ekmek iin onlarn bulunduu karargaha
gitmitim. Yanlarnda onbe gn kalp kendi
karargahma dndm. Aradan henz bir
ka gn gemiti ki, kzlarn bulunduu ka
rargahtan gelen pemergeler; Karargah
mza gelen be alt bayan bu soukta bizim
ykadmz temiz bardaklar, tabaklar kul
lanp yerine bulaklarn brakyorlar. Elle
rini hi bir ie srmyorlar ve stelik bir de
kendilerine pemerge diyorlar diye dert
yanmaya baladlar.
Kimse bu tr davranlar kabul etmez. Ar
tk halkn bu tr eyleri kabullenecei d
nemler oktan geti. Bu ok kk bir r
nektir. Bahsetmeye zerinde konuulmaya
demez denilebilir. Ama ben pemergenin
iinde yaadm. Pemerge bu tr eyleri g
rrse o kadn ister felsefe doktoras yapm
olsun, ister tp isterse de yetmi doktora
yapm olsun onu kimse kabul etmez. Pe
merge, kadnlar bir bac gibi, bir arkada
gibi kendisine yakn bir insan olarak gr
mek ister.
Gney Krdistan daki kadn rgtlenme
lerin dzeyi nedir?
Daha nceleri kadn rgtlenmesi var
d. 60l yllarda durumlar ok iyiydi, ol
duka glydler. Eski durum bugnkn
den daha olumluydu denilebilir.
Avrupa daki Krt kadnlar neler yapabi
lirler?
Bir ok eyler yapabilirler. Ancak im
diye kadar kendilerini toparlayabilmi de
iller. Henz bir rgt iinde toparlanabil
mi deiller. Baz problemlerin engellerin
olduu dorudur. ocuk bakm vb. gibi
ama btn bunlar alabilir kk ve basit

KURDSTAN PRESS 06 NSAN / NSAN 1989

Nasl bir Avnpa?

Avrupa dncesi son dnemlerde bir daha
gncellik kazanyor. Baz kar merkezleri dnya kamuoyunun dikkatini bilinli olarak Avrupaya kaydrmak istiyor. Sermayenin dalkavuklar yeni smr plann uygulamaya hazrlanyorlar. kibin ylnn Avrupasnn kar evreleri,
imdiden garanti altna almak istiyor. te Avrupa Topluluu bu smr plannn bir kesitidir,
Amerka ve Japonya dnya kapitalist sisteminde
yar halindeler. Avrupa Topluluu bu iki kapitalist gc dengelemek istiyor. plak sermaye karlarna gre Avrupay dzenlemek, ona yeni
bir kimlik ve elbise aramann altnda sinsi smr ve paylam planlar yatyor. Avrupal sermayedarlar byle dnyor. Peki sosyalistler bu
konuda ne dnm, dnyor, dnmeli?
Bizim iin nemli olan budur.
Leninin Austos 1915te yazd Avrupa Birleik Devletleri ile ilgili bir makalesi var. Bu
dnemde Rus Sosyal Demokrat Partisinin d
lkelerdeki seksiyonlar konusuyla ilgili bir konferans dzenlenmi. Tartmalarda konu, daha
ok siyasi boyutlar ile incelenmi. Avrupa Birleik Devletlerinin ekonomik yanlar bu konferansta ele alnmam. Bundan dolay da konferans ileri bir tarihe ertelenmi. Lenin, konuya
aklk getirmek iin ksa da olsa dncelerini
yazm. Onun dncelerini zetleyerek konumuzla olan balantsn grmeye alalm.
Lenine gre sermaye tekelci ve ok uluslu bir
konuma girmi durumda. Yani kapitalizm en
yksek aamas olan emperyalizmi yayor,
Dnya birka tane byk gcn arasnda paylalm ve blnm durumdadr. Bu byk gler zaten baka lkeleri talan ediyor ve smryor. Dnya nfusunun kk bir aznln oluturan bu lkeler, nfuslar milyonlar bulan
smrge ve yar smrge halklarn kann emiyor, entrikalar dzenliyor ve sermaye ihra ediyor. Bu lkeler Fransa, Almanya ve ngilteredir,
Avrupann "uygar lkeleri karlar iin geici de olsa anlaabiliyorlar demek. Fakat kapitalizmin temel yasalarn kavrayan herkes iin bu
birleme ve beraber almann geici bir heves
olduu aktr. lerde kar atmalarnn ve
halk savann kacan sylemek kehanet olmaz diyor Lenin*.
u konu ok nettir. Avrupa metropollerinde
merkezileen ekonomik, askeri ve ideolojik olanaklar, yarn olas sosyalist bir devrime kar seferber edilecektir. Bu balamda sosyalist devrimi engelleme merkezi, Avrupa metropollerinde
sermaye iin bir kumanda grevini stlenecektir.
Hepimiz biliyoruz. Bu gne kadar sosyalistler
genel anlamda zgr uluslarn berabarliini ve
enternasyonalizmi ileri bir gr olarak grd,
Fakat somut toplumsal ve ekonomik tahlilleri
gznne almadan byle sloganlar gndemletirmek, siyasi yanllara neden oluyor. Kapitalist
ve emperyalist ilikilerin egemen olduu bir Avrupada beraberlik ve enternasyonalizm varolan
ilikilere gre somutlar. Bunun da sermaye
ilikileri olduu bir gerektir. te Lenin bu gereklere dayanarak Avrupa Birleik Devletleri
slogann ve hatta Dnya Birleik Devletler slogann doru bulmaz.
u konu bizim iin ok net. Avrupa Birleik
Devletleri ve Avrupa Topluluu ayn olgular deildir. Zaten bu nemli bir konu da deil. nemli olan perspektiftir, eilimdir ve politik tavrdr.
Lenin sermayenin egemen olduu lkelerde
merkezilemeye, monopolizme ve sermaye ihra
cna kar ok net tavr koymutur.
Durum marksistler asndan byle iken, Trkiyedeki sosyalist gler konuya nasl yaklayor?

sorunlardr. Hatta halkmzn iinde bulun

duu koullar yannda zerinde durulmaya
demez sorunlardr. Halkmzn iinde bu
lunduu durum Avrupadaki kadnlarmzn
sorunlaryla kyaslanmayacak denli ardr.
Size siyasal duruma ilikin bir soru sor
mak istiyoruz; Irak'n son byk saldrlar
ile Krt hareketi bir ok askeri mevzisini
terk etmek zorunda kald... Hemen hemen
kurtarlm blge kalmad. imdi kamuoyu
nun dikkati Gney Krdistanda bu yaz
olumlu gelimelerin olaca noktasnda
odaklam bulunuyor. Sizin askeri ve siyasi
duruma ilikin dnceniz nedir?
Benim moralim olduka yksek. n
k ben buna benzer durumlarla bir ok kez
karlatm. Benim iin yeni bir ey deil.
Karargahlarn igal ediliini ilk defa grm
yorum. Daha nce de karargahlarn igal
edildiini grdm, yaadm. Ben Krt hal
kn ok iyi tanyorum. Bundan dolay da

Genel izgileri ile Avrupa dncesi konusunda bugne kadar sol ciddi bir perspektif sunamad. Trk solu Kemalizmden devrald ilerici gerici ikilemini aarak kendisini yeniliyemedi.
Doru teorik ve politik zmler retemedi. stisna baz radikal sol gruplar dnda, sol batllamaya her zaman sempati ile bakt. Avrupay
ilerici, demokratik, kltrl, kendi lkesini kltrsz, insann kk grd. Sol, Avrupadaki
olumlu yanlar, yani insan haklarn demokratik
gelenekleri, bilim ve teknolojiyi n plana karrken, Avrupann pisliklerini net bir biimde
gremedi. Bundan dolay da bilinsiz bir biimde sol, Avrupa hayranln ve sempatisini iledi.
Trkiyedeki demokratikleme srecini de yine
Avrupa Topluluu ile olan sk balarla garantiye
almak istedi. Kimisi de derin bir kompleks edas
ile
biz
daha
Avrupa'nn
seviyesine
gelmemiiz dedi. Yabanc lkelerin hayranl
bu biimde de kendisini gsterdi,
1960-1970lerde Trk solu, szkonusu Avrupa
hayranlna dayanarak, dardan ynla ithal
teorisini kendi lkesine uygulamak istedi. in,
Sovyetler, Arnavutluk, Fransa, talya, ngiltere
artlarna gre retilen teori ve pratikleri Trkiyeye tad. Bu ithal teorilerinin izdii sorunsal
ve curcuna iinde sol hazin sonular douran i
ekimelere sahne oldu. Bu ithal teoriler nda sol, NATO, Avrupa Topluluu, Varova Pakt
ve SEV gibi kurululara tavr ald. Bir futbol takimini tutar gibi sosyalist lkelere taraftar toplayan sol, huzurunu taraf tutmakta buldu. Fakat
Trkiyenin somut sorunlar ile ilgili tarih, kltr, sosyolojik yap, d politika konusunda sol
retken olamad. Avrupada retilen tezleri yeterli buldu. Avrupadaki ithal teorileri Trkiye1
deki sosyal ve psikolojik yap ile biraraya gelince
sol elli paraya blnd. Ve bundan dolay da alternatif politikalar retemedi, enerjisini i ekimelerle tketti. Solun Avrupaldan ald dnya
gr Ortadou toplumlar ile ilgili konularda
kendini gsterdi. Uzun dnemlerden beri Avrupal, Douyu cehaletin, gericiliin, mistizmin,
uyuturuculuun, geri kalmln ve haremciliin merkezi olarak anlatmaya alt,
Avrupa burjuvazisi, sosyal kntsn, militarzmini, smrgeciliini, entrikacln, iki
yzlln ve sava rtkanln rtbas etmeye alt. Burjuvazi belli derecede baarl da
oldu bu konuda. Avrupa burjuvazisi kendisini
bilimden ve bartan yana uygar ve aydn olarak
Douluya tantt. Fakat hem Dounun tarihi
hem de Avrupann tarihi bunun tersini kantlyor. Sorun sadece corafya kavramlarna gre
topluluklar, halklar snflandrmakla zlmyor. Yani hem Dou, hem Avrupa halklarnn ortak yanlar* deneyimleri, tarihleri var. nemli
olan dnya halklarnn deneyimlerini, kltrlerini tantmak, halklar arasnda gerek dayanmay salamaktr. Bylesi temiz idealleri sermayenin irkin emellerine alet etmek ve onlar ayn
eymi gibi tantmak sahtekarln ta kendisidir,
te bu olaylara dayanarak diyebiliriz ki, Avrupa Topluluu sermayeden yanadr. Yeni bir blgecilik ve bloklama eilimidir. Ulusal bamszla kar oluan yeni bir kurulutur. Halklarn enternasyonalizmi yerine sermayenin enternasyonalizmi dir. Avrupa Topluluu emekilerin topluluu olamaz. Sosyalistler Avrupa Topluluuna hayr demelidir,

Cihangir ERO
*Lenin bunlar yazdktan sonra Avrupa iki byk sava
yaad. Yani Avrupa 'nn somut tarihi bu byk devrimciyi bir daha dorulad.

pemergeye sonsuz bir gven duyuyorum.

Mbalaasz sylyorum; durum bundan
daha kt olsa da, ben yine pemergeye g
veniyorum. Pemergenin yle kolay kolay
davasndan vazgemeyeceini biliyorum.
Yani Saddam yle kolay kolay Krt halkn
yokedecek planlarn uygulayamayacaktr...
Geirilen kt bir dnem ve k koullarn
dan dolay azalan aktivite hi bir eyin delili
deildir... Durumun giderek iyileeceine
inanyorum.
Yani biz Hero hanm Krdistan a dnyor
diyebilir miyiz?
Ben dneceim. Avrupada kalmak ni
yetinde deilim. Zaten Avrupaya km da
son gelimelerden nceydi.
Ziyaretiniz ve sylei iin teekkrler.
Asl biz gazetecilik alannda Krt hal
knn mcadelesine yaptnz hizmetlerden
dolay size teekkr ediyoruz.

RUFEL i SAYFA 5

Cumhuriyetin rgtlenmesi
federasyon ve otonomi gibi
Mehabat Krt Cumhuriyeti kurulduk
tan 14 ay sonra, Cumhurbakan Kad
Muhammed ile kardei Sadri Kad ve
amcasnn olu Seyfi Kad Cum huriye
tin ilan edildii arra meydannda 31
Mart 1947 gn saat 03 te idam
edildiler.
Mehabat ehitlerini andmz bu
gnlerde, uzun yllardan beri Dou
Krdistan hareketi iinde aktif bir ekil
de yer alan Kerim Hsami Mehabat
gnleri ile gnmz Krt hareketinin
konumunu karlatrd.
Yakn tarihimizin bilinmeyen baz yan
larn farkl alardan ele alan bu tr r
portajlarn olumlu tartmalara yol aa
ca dncesiyle, syleinin birinci
blmn bu saymzdan itibaren oku
yucularmza sunuyoruz.

Sayn Hsami, bu rportajmzda, biz

Mehabat Cumhuriyeti nin genel olarak bi
linen yanlarndan ziyade, Cumhuriyetin
kurulu koullar, o gnk Krt hareketinin
siyasal yaplanmas d ilikileri ve benzeri
konular zerinde durmak istiyoruz.
Mehabat Cumhuriyeti hangi temeller ze
rinde kuruldu? Krt hareketinin gl bir
ykselii sonunda m kuruldu? Yoksa d
koullar m Cumhuriyetin kuruluunu be
lirledi?
Hereyden nce benimle byle bir sy
leide bulunduunuz iin Kurdistan Pres
se teekkr etmek istiyorum. Elimden gel
diince sorularnz cevaplandrmaya al
acam.
Mehabat Cumhuriyetinin kurulduu, -ki
ben bunu yazlarmda Krdistan Demokra
tik Cumhuriyeti- olarak adlandryorum.
Bana gre baz kiilerin belirttikleri gibi bu
Cumhuriyet yabanclarn eliyle kurulmu
ve yine yabanclarn eliyle yklm bir dev
let deildir.
Krt hareketinin Dou Krdistandaki
gemii 2. Dnya Savandan ncelere da
yanr. 1937ylnda ran Krdistannda
Aziz Zendi nderliinde Rzgari Partisi
kuruldu. Bundan baka yine ayn dnem
lerde nder Kad Muhammed, eyh Ahmedi Slilava, Mela Ahmedi Feyzi, Kad Kak
Ahmeyi Bokani tarafndan illegal bir rgt
kurulmutu. rgt Krdistanda Krt dili
nin serbestliini ve Krt kltrnn geliti
rilmesini amalyordu. O dnemler randa
Krt dili yasaklanmt.

Kad Muhammed, arra Meydanrda 31 Mart 1947de ran tarafndan idam edildi.
Krdistanda belli bir politik gelime zaten
mevcuttu. ran hkmeti savatan bahset
mek istemiyordu. Halkn savatan bahset
mesi yasaklanmt. Eyll 1941de Sovyet
askeri uaklar Krdistanda farsa, trke
ve krte bildiriler datmaya balad. ran
Krdistannda ilk defa krte yazlar Sov
yet uaklar tarafndan kyler ve ehirler
zerine atlyordu.
Krdistandaki ran ordu birlikleri 24 saat
iinde dald. Halkn eline ok miktarda
silah geti. Kzl Ordunun Krdistana gi
rii halk tarafndan sempatiyle karland.
1. Dnya Savann ac anlarn hala bel-

Bir Rus askeri aracna binmitim. Arata

benden baka bir ka kii ve azerice bilen
bir Rus subay vard. Bana, Bu millet ne
den bu kadar yoksul, hepsi souktan
titriyor99 dedi. Ben de, Acem hkmeti
imkan tanmyor99diye cevapladm. Subay;
Hayr yle deil, bu halkn kendisi bir ey
yapamyor. imdi artk Acem hkmeti
yok. Neden birlik olup ayaklanmyorsu
nuz?"
Yolculuk boyunca Urmiyeye kadar o Rus
subay ile konutuk.
1942de Komela JK. henz kurulmamt.
Urmiyede Ruslarla ilikisi olan eyh Ce-

tandan elini tutup kalabala gsterdi.

Aln size mer-Han. Biz ne zamana kadar
mer-Han lar bekliyeceiz! dedi. kak
aalar bu durumdun olduka rahatsz ol
dular. eyh Celalin krsden inmesini is
tediler. Orada bulunan iki Rus subay m
dahale edip, eyh Calalin konumasn
srdrmesini saladlar.
eyh Celal, ulusal birlik, ran hkmeti
ve aalarn basklar zerine konutu.
Demek istediim u: Kzl Ordunun Kr
distana girii, Krt hareketinin gelime
sinde sadece d bir etkiydi. Elbette daha
nceden i koullar vard. ran hkmeti
nin halka yapt zulm, 1937-38den beri
kurulmu olan ve faaliyetleri sren Krt r
gtlerinin varl, 1942de Komela Jiyanexvey Krdn (Komela JKnn) kurulmas
vb.i koullar zaten mevcuttu.
Komela JK, Irak Krdistannda faaliyet
gsteren Hiva (umut) rgtnn yardmy
la kurulmutu. Komelann ilk kurulu top
lantsnda Irak Krdistanfndan MirHacda bulunuyordu. JK kurucularnn t
m kent kk burjuvazisiydi. O dnemler
pek zengin yoktu. Zaten burjuva kelimesi
henz dilimize girmemiti. Fakir ve zengin
diye insanlar iki kaba grupta ifade ediliyor
du. Aa eyh kelimeleri vard.
Komela programnda byk Krdistan
amalyordu. Ancak Komela nn ran Da
nma Bakan Halil Fehmi'ye sunduu bir
belgede savan srd bu dnemde sa
dece ran snrlar dahilinde mcadelemizi
srdreceiz. Ancak savan sona ermesiy
le Krt sorunu uluslararas bir sorun ola
rak ele alnp, Krtlerin haklar verilmeli
dir. O zaman biz ran iin iyi bir komu ola
biliriz." deniyordu.
Komelann dier bir zellii de aala,
feodallere ve zulme kar olmasyd. O d
nemin airlerinin tm aalara ve feodalle
re kar iirler yazyordu. ran Krdistan1
ndaki aalarn ou okumu insanlard.
ok ksa bir sre iinde Komelaya ve al
malarna katldlar. Tabi sonradan onlarn
Komelaya katlmalarnn Krdistan iin
olmad, kendi karlarn ve amalarn
korumak niyetiyle Komelaya katldklar
ortaya kt. nk Komela, aalara kar
bir tavr almt.
Bu koullar iinde Sovyetler Birlii bir
grup tannm Krt ahsiyetini Bak'ye da
vet etti. Bu davete katlanlarn tm airet
lideri, aa ve feodallerdi. Sadece kentli bir

Krt hareketinin Dou Krdistandaki gemii

2. Dnya Sava ndan ncelere dayanr
1937 Ylnda Aziz Zendi nderliinde Rzgari Partisi kuruldu
Komela Jiyanewey Kurd kent kk burjuvalarnn
oluturduu iinde aydnlarn da yer ald bir rgtt
Krdistan Demokratik Cumhuriyetinin kuruluunu
sadece d etkene balayan grler yanltr
ehit Sadri Kad
Irak Krdistan ile olan youn ilikiler,
eyh Mahmut hareketinin etkileri, ran
Krdistannda ulusal bilincin ve hareketin
ykselmesini olumlu ynde etkilemiti.
Bu koullarda, 1938 - 39 yllarnda, ah
hkmeti Krdistanda meydana gelen si
yasi gelimeleri nlemek iin Krt aydnla
rn, baz airet liderlerini tutukluyor. Tu
tuklanan yaklak 500 kiiyi Gneye sr
gn ediyor. Bunlarn bir ksm srgn
yerinden kap, Krdistana gelmi illegal
bir ekilde yaamlarn srdryorlard.
2. Dnya Sava'nn balad dnemde

leklerinde tayan yallar Kzl Ordudan

korkuyorlard. nk o dnem Rus Ordusunun zulmn yaamlard. Ancak Sov
yet subay ve askerlerinin uygulamalar yol
daa ve dostayd. Ksa bir srede halkn
sempatisini kazanabildiler.
Bu dnemde Rus subaylar Urmiye ve Negadehde tannm Krt ahsiyetleri ile g
rp, onlar Krt ulusal birlii dorultu
sunda zgrlk iin mcadeleye ar
yorlard.
Bu konuda iyi bir rnek hatrlyorum:
Ben o dnemlerde 20 yalarnda bir gen
tim. Negadehden Urmiyeye gidiyordum.

lali Tahiri vard. eyh Celal 1. Dnya Sava

nda Ruslara esir dm, orada rusa
renmiti. Rus subaylar Urmiyeye geldikle
rinde onunla iliki kurdular.
eyh Celaldan Urmiyede hutbe vermesi
ni istemilerdi. eyh Celalin konuaca
haberi halka yayld. Ben de gittim. Ben
eyh Celalin yannda alan bir kyl
idim. eyh Celal bizim kymz kirala
mt. eyhi dinlemeye kalabalk bir kitle
gelmiti. kak aalar da gelmilerdi.
Omer-Hann beklenmesini istediler. Ne
kadar beklendiyse mer-Han gelmedi.
eyh Celalde orada bulunan yoksul bir va

ehit Seyfi Kad

aydn olan Kad Muhammedin durumu
farklyd.
imdi Rus diplomatlar ile konuulduun
da bu durum eletirilip, siz aalara nem
veriyordunuz" denildiinde; onlarn ceva
b o zaman kimin gc vard ? Yoksul, g
sz insanlarla neyi zebilirdik? Ondan do
lay biz aalar davet ettik oluyor.
Bak ziyaretinden dnen heyet, yaplan
grmeyle ilgili hi bir aklama yapma
d. Neden gittiler? Sonu ne oldu? Bu ko
nularda hibir aklama yaplmad!

ve ilikileri bamszlk,
idari biimlerin karmyd
Bakye giden heyetin dnnden sonra,
Mehabat'ta Krt - Sovyet Kltr Merkezi
kuruldu.
Kltr Merkezinde baz edebi ve sanatsal
etkinlikler srdrlyordu.
Bak ye davet edilen heyet iinde Komela J.K nn sorumlu veya yeleri yok muy
du? Kad Muhammed o dnem J.K ya ye
deil miydi?
EZ Bakye giden heyet iinde Komela
ye ve temsilcileri yoktu. O dnemlerde
Kad Muhammed henz Komelaya ye ol
mamt. Kad Muhammedin Komelaya
yelii ok sonralara rastlar.
1945 Eyll'nde ran-KDPnin kuruluu
na ilikin bildiriler yaynland. Komelann
KDPnin kurulmasndan sonraki durumu,
KDPnin kuruluunu nasl karlad, ne
den dald, konularnda hi bir ey bi
linmiyor.
Artk KDP bildirilerinde, yaynlarnda,
byk Krdistan anlay, Krt ulusunun
zgrl gr artk ilenmiyordu. Bilidirilerinde Biz ran erevesinde otonomi
istiyoruz' deniliyordu. Bu otonomiyi de
Nasreddin ah dnemindeki ran Yerel Y
netim Organlar Yasas erevesinde talep
ediyorlard. Bizim ran hkmetine hi
bir dmanlmz yoktur ve benzeri g
rler ileri srlyordu.
Yani ksacas KDP. bir yandan otonomi is
tiyor. te yandan yapt baz uygulamalar
ve ileri srd talepler otonomi erevesi
ni ayordu. Bamsz devlet statsne
denk den talepler ileri srlyordu. r
nein; Btn uluslararas platformlara
katlrz diyordu KDP Yine istediimiz
devletlerle antlama imzalayp, ekonomik
ticari ilikiler kurabiliriz deniyordu. te
bu talepler otonomiyi aan taleplerdi. Ama
te yandan otonomi istiyoruz deniyordu.
Bana gre KDP proram Komela progra
mna gre daha geri bir programd. nk
Komela program genel ve Krdistani bir
programd. KDP program ona gre ge
riledi.
Z Komela liderlerinin KDPnin kuruluu
na kar tavrlar nasld?
___ Hibir tavrlar yoktu. Bu konu halen
de bilinmiyor. KDP'nin ilk kongresine katlanlarn iinde Komela ya ye olan hi
kimse yoktu. Krdistan hkmetinde de
bir kiinin dnda Komeladan kimse yer
almyordu. Yani artk Komela yelerinin
grnrde hibir rol kalmamt.
_ Siz o dnem Komela ya ye miydiniz?
Z Z Evet. Ben Sanduz Blgesinde Kome
la mn 14 numaral yesi idim. Ben ve Mehabat Cumhuriyetinde ilk kahramanlk ni
ann alan Kaptan Kadirinin sorumlulu
unda olan Sanduz blgesinde Komela
olduka aktifti.
KDP Kurulu Kongresi'nin yapsna ba
kacak olursak; Kongreye 72 kii katlmt.
Bu 72 kiiden 24 aa idi. 12 kiisi airet
reisi, 18'i kent burjuvazisi, 7-8 molla geri
kalan birka delege ise, yoksul halktan ki
ilerdi.
O dnemler Komelann neden lavedildii. yelerinin durumu, neden byk Krdistan' amalayan Komela programnn
geri ekilip, yerine otonomi programnn
getii konular hi tartlmad.
Bana gre bu geri bir admd. Bu da Azerbeycan ordusu ve Bagirofun etkisiyle ol
mutur.
Komela Irak Krdistannda da kurulmu
tu. Mesela brahim Ahmet Komelann Sleymaniye sorumlusu idi. imdi elimde
Komela genlik tekilatnn, Komelann
Sleymaniye blgesine yazd mektup var.
O mektupta, Komelann Sovyetlerden ya
na olmas isteniyor. Ayrca Komelann
Molla Mustafaya yazd bir mektup da
var. Bu mektupta da Moa Mustafa destek
leniyor ve Sovyetlerden yana olmas neri
liyor. Yani Komela sol eilimli bir rgtt.
Z ran Krdistani ndaki Rzgari nin Irak
Krdistaninda IK P nin oluturduu Rz-

Cumhuriyetir kuruluu btn Krdistanda byk bir umut ve sevin kayna olmutu.
gari ile bir balants var myd?
Hayr. Hibir ilikileri yoktu. Ancak o
dnemlerde Irak Krdistamndan birka
kii gelmiti. Bunlardan Mehmet Tevfk
Vurdi ve Osman Dan sol eilimlere sahip
kiilerdi. Bu da ilikilerinden ortaya k
yordu. O dnemlerde Krdistanda matbaa
yeni kurulmu Krdistan gazetesini yayn
lanyordu. Bu iki arkada matbaa iilerini
grev iin rgtlemeye almlard. Bun
lar IKP veya Rzgari ile gizli ilikiler iinde
olabilirlerdi.
Komela iinde de farkl siyasal eilimler
vard. rnein Komelann bir yaynnda,
Yaasn milletlerin kurtarcs Byk
Britanya deniliyordu. Son dnemlerde
elime geen afak adl bir Grc gazetesin
de, Ingilizler kendi yanllar olacak bir
Krdistan devleti kurmaya alyorlar
diye yazyor. Bu tr bir grn ileri srl
mesinin sebebi yukarda verdiimiz rnek
te grld gibi, ngiliz yanls propagan
dalardr.
Krdistan iin ok nemli bir sorun olan
kyllerle feodallerin elikileri konusun
da, KDP programnda hi bir zm ileri
srlmyordu. KDP hem aalarn, hem de
yoksul iftilerin karna olan bir dzen
(!?) kurmaya alyordu.

lamalard. Yin otonomi erevesini aan

bir dier uygulama da ticari alanda kurulan
ve d ticaret yapan Terakki irketi idi. Bu
irket direkt olarak SSCB ile kurduu ili
kiler sonucu iki yldan beri ran tarfndan
satn alnmayan ve ambarlarda bekleyen t
tn rnn SSCBye satt.
Hkmet sadece SSCB ile mi ticari ili
kiler kurdu?
Evet, sadece SSCB ile ticari ilikiler
kurulmutu.
Hkmet hangi para birimini kulla
nyordu?
ran paras olan Tmen kullan
lyordu.
Peki bu nasl oluyor. Devlet Krt devleti,
para ran paras ?
Evet, maalesef ran paras kullanl
yordu. Devlet satt eylerin karlnda
Sovyetlerden Tmen alyordu. Bankalar da
ran bankas idi.
Maliye ve hkmet btesi de mi Tmen
le hesap ediliyordu?
Onlar da Tmen kullanyordu.
Bu uygulamalara bakarak yle denile
bilir mi; Mehabat Cumhuriyeti ne tam ba
msz bir devlet, ne federasyon ve ne de
tam bir otonomi idaresi idi.
Evet, Cumhuriyetin rgtlenmesi ve

KDP, bir yandan otonomi istiyor

te yandan yapt baz uygulamalar ve ileri srd talepler
otonomi erevesini ayordu.
Bamsz devlet statsne denk den talepler
ileri sryordu.
Krdistan Milli Cumhuriyetinin kurulu
una bakacak olursak; KDP programnda
her ne kadar otonomi savunulup, ranla
bar iinde olunaca yer alyorduysa da,
pratikte byle deildi. Cumhuriyetin ilan
edildii 17 Aralk gn, Krdistandaki b
tn ran bayraklar indirilip, yerine Krdis
tan bayraklar ekildi. Bayrak zerindeki
ran armas deitirilip, yerine iki baak,
bir kalem konuldu. Bayran deitirilme
si, Kad Muhammed yarglandnda ran
tarafndan en nemli su olarak ne srl
mt. Bunun dnda Milli ordunun olu
turulmas, ran ordusuna hi benzemeyen
bir hiyerari ve klk kyafete kavumas uy
gulamalar otonomi erevesini aan uygu

ilikileri btn bu idari biimlerin karm

bir nitelikte idi. ran hkmetinin Krdis
tanda hi bir otoritesi yoktu.
Peki neden hkmet bir milli ekonomi ve
eitim politikas gelitiremedi?
Bunlara baland. Baz renciler ei
timi iin Tebrize ve SSCBye gnderildi
ler. erde de okullarda krte eitime ba
land. Yava yava teknik ve idari kadrola
rn oluturulmasna da allyordu.
Ancak, cumhuriyetin mr olduka ksay
d. Gerekten de 11 ayda bu ilerin tmn
baarmak mmkn deildi.
Ama bir ok ey yaplmaya alld. lk
defa kadnlarn siyasi ve idari ilere katl
mas saland.

Kerim Hiisaml
kimdir?
1926 ylnda doan Kerim Hsami,
1946-47 yllarnda Komela yelii ve
Sanduz Blgesi sorumluluunu yap
t. 1947 ylnda Krdistan Genlik r
gt almalarna aktif olarak katl
d. 1948 ylnda Rga (Yol) gazete
sinin yaynlanmasna katkda bulun
du. Komelay canlandrmak iin
Komela Komunstn Kurd (Krt
Komnistler Birlii)ni oluturdu. TUDEHle iliki kurdu. TUDEHin neri
si zerine, ran-KDPnin yeniden r
gtlendirilmesi almalarna katld.
1950-52 yllarnda gazetecilik yapt.
1952de siyasi sebeplerden dolay
tutukland. 1953 ylnda TUDEH
Genlik rgt ile birlikte Roman
yada yaplan Dnya Genlik Festivaline katld. 1953den sonra illegal
olarak Krdistanda siyasi faaliyetle
re katld. 1953de tekrar tutukland,
yaklak 3 yl hapis yatt. 1958de
Iraka geti ve bir yl Irakta kald.
1960 ylnda ekoslovakyaya iltica
etti. 1964 ylna kadar KRParti Okulunda ekonomi, sosyoloji ve felsefe
renimi grd. 1964 ylnda TUDfcHin Bulgaristanda bulunan rad
yo istasyonunun krte blmnde
almaya balad. 1970 ylnda KDP konferansnda Polit Bro yeli
i ve Gn. Skr. Yardmclna seildj.
1979da ran Krdistamna dnd. KDP MK yesi olarak grev yapt.
1980 Kongresinde MKya seiemedi. 1984e kadar Mehabat sorumlusu
ve -KDP radyo yayn sorumlusu ola
rak alt. 1984den sonra 1964 yln
dan beri yaad Bulgaristana dn
d. Kerim Hsami, 2 yl nce svee
yerleti.
Politik almalarnn dnda Hsaminin bir ok aratrma ve eviri
eserleri de yaynland. Bunlardan en
nemlileri clltk Anlarm,
Krtler ve Yabanc Kltrler , Hemini Anarken saylabilir. Hsami,
ayrca Maksim Gorkinin Ana , Ya
ar Kemalin nce Memed , George
Politzerin Felsefenin Temel lkele
ri , Bulgaristan Ksa Tarihi ve on
larca bilimsel ve edebi eseri krteye kazandrd.

edebiyat sanat ve kltr

Di Nabeyna du iyan de newalib br heb, di dev newal de, li bin dara deviya i10 avebe sar ji baniye derdibet dibet nava
newal di.
Leber x Seid ji clheb dr ve hatibn
11sere iyan rnitibn, bihna xwe didan,
hem ji reht, t! biri bn, di bb efeqa
ser sibe, ron dab erde.
Ji mehbuman yeb got: Di newale de ka-

nheye em end nobedar li vir belin biin

serkaniye av vexwin li we dere bihna xwe
bidin. Mehbuman end novedar li sere iya hitin yen din bere xwe dan newal,
n ser baniye ter tij av vexwarin, tbniya xwe birin, le hem bir bn nane
wan j qediyab, fiebn tifingn wan ji
hendib mab? Ew bibn end car bu bi leber rom! re betibn er pir gule teqandibn.
Em Heydo, yeb ji van ji cih xwe rab u
gote: Geli hevalan hn dizanin ku ev bn

ew nemirib, hem hevaln w p a

ecb mabn. Di zozanan de w dann bine
bepra ivaneb, ji ivan re gotin: Evheval

C e \ vahur
ma
den xist, xwba w der vebir xwe avt ustiy w. Ew derbas hundir b, bav w bal
b dya w j pr b, deste dya xwe
bab xwe ma bir, rnit ew bi hev re
peyivn.
Wan ji Cewahr re ann nan dann, Cewahr nan xwe xwar, xwba w lez bir tetebe
nan li tenr xist. Cewahr j hineb fieb
xwe y zde bu di badn da veartib,
an, bav w j bi we balitiya xwe rab,
nava gund mala ap w pismam w geriya, j re fieng peyda bir an.
Hing hem tit Cewahr hazir bn, ew
rab, xatir ji dya xwe bav xwe xwest bu
derbeve bie. W hew dt bu xwba m bi
bazdan bet hundir u giriya, go: Heywax

m
xilas nekirji hn qet xem mexwin. bi hezaran lekern ex Seid ehd ketine de ez j ji
wan yek bim.

Cewahir ji heval xwe hineb fieb stand,

rext xwe y vala tij feb bir. tifiga xwe girt
dest xwe, xatir ji wan xwest bete r.
Cewahr gihit gund. bet nava gund, her
der bdeng b, raste rast mala xwe, li

xem mexwe ji piran pir die hindikan hin

dik die ewhetanmin bikujin ezehey end
hebji wan bikujim. Lez li berkutina xwe
nakevim, ez li ber hevaln xwe dikevim ku
hem li hviya min in, bir befiek in, gere
min van titan bigihitandina wan, le ez i
bikim kare min rast ne, niha ez e derkevim er bikim, germinxilaskir, kirgermin

Cewahr li dij leber rom ereb dijwar

bir, heba esber bu dt p ve da qeliband, l esber pir bn, ji her der ve gule
web baran dihatin p, end gule lbetibn j, l hja nebetib erde, er dirj ajot.
Cewahr xwe biandib bine gund h j tifing diteqand, ae w ji ber gulan bib web
serat, derb gulan d sar bib hieb giran betib ae w.
Tebu reqa deng tifingan b hevaln
Cewahr ew hem hatibn albariya w.
Di nabeyna lebern ex Sed lebern rom de ereb pir giran b, pir esbern
rom hatin butin, ew n din j pada biiyan reviyan n. Pit bu er sebin, hevaln Cewahr l geriyan meze birin bu di
aliye bine gund de li pey bevir, wa ye Cewahr dirj bye, ew gihitin ser le meze bi
rin bu Cewahr hja nemiriye, eniya w ma
birin.
Cewahr nemirib, l xayis betib, b he
bib. Hevaln w zanibn bu ew esber
rom dsan bn bavjin ser v gund, ji
ber v yeb w di gund de nehitin, w li ser
hesp girdan, triba nan fieban girtin
bere xwe dan zozan iyey jorn.
Bist ar glle li Cewahr betibn l h j

Em li ber heybeleb civva bn. Heybel. li qiraxa gole, li ser erwazeb b. Em deh bes bn;
pnc be. der heybel em pnc bes j mr bn.
Wisa dixuya bu heyniya heybel. ji min p ve
bala beseb din ne biandi b. Belb j. ji ber bu
ez bi ten biyaniy w der bm, loma...
Ne dihate fam birin b heybel temsliya i di
bir. Tu nivs j li ser hm w ne dixuya. Dib bu
heybel qehremaneb b... L tu diruv qehremaniy j p nedibet! ipya b. lingn w yn ji
hev. ji bo gav avtin amade bn. Qopal di
dest de bu bilind biri b. ji daristan beramber
me p va tu dever nan ne dida. Birhen w mna hejibn ser snca bel bn. Bevila w ya mezin dmena dev rw w y ne li hev btir xera
dibir. Qama w ne bin ne dirj b. L dsa j. hm w y ji mermer dida xuyanbirin bu di wexta xwe de bi qedir qmet b ye.
Me sifraxwe li tnita heybel dan b. Lewra ji
v der me bi hesan dibari b li gole nahiya
daristan temae bibira. Bi rast cheb ewqas
xwe b bu meriv dibar b li wir danta di rojeb de end iir binivsiya.
Min pita xwe da b hm heybel. Pein, min
go qey bi bopal di deste xwe de gefta li min di
be. ez j tirsiya bm. L d re min xwe bi xwe
Ma meriv qet ji heykelekj ditirse! got pala
xwe da hm w.
Rob di asiwan de hd hd di ava, na xwe
b dil ji tava hv re dihit. Li jor ezmaneb b
ewr. ji strban xemil li xwar j xweibbna
xwezayeb bu bi bjan ne dihat teswrbirin...
Me him ji fby ser ifre ditamand him j eraba xwe hd hd wedixwar. Ger nizam ima. min hineb bi pt wedixwar!
Daw yeb ji me ebireb dibnand! Dest p di
bir ji mijarn romantb daxev. Behsa heway
bir: w bhnb te digo qey ji bo bu axaftina w
romantbtir bibe, di ser me re pleb bay henib
derbas b. W axaftina xwe berdewam dibir. bi
renaeb geleb xwezay gotina xwe ji ser heway aiqulipande ser cemed. Lerzeb ji sermaye
bi me teva digirt! W pyaloba xwe hildida. gurpeb ji eraba xwe vedixwar. me j p re... W
axaftina xwe bi badbirina roba H. C. Andersen
ya. Xatna Cemed" ve didomand. Digot bu:
'Teserdar neynikek serikirib. Yeku di veneynik re li xwe dineri... Li dine her tit xirab didt.
Dre; ye serdar xwest ku v neynik derxne ez
men, da mi/ayiket j t re li xwe meyze bikin. Lc
neynik li ezmn hur hridib. wekexweliydibariya xwar. Ew kesn ku piek ji xweliya vneyni-

k keti b avn wan, destpe dikirin her tit ewtxirab didtin.'

Bi d de j w got bu bfa w mer geleb ji v
rob re t. Dema bu weha got. min gotina w
bir digel bu qet pwst nedibir. dsan j min
got: Kfa min zdetirinji roka Keika Kibritfiro re t. L p re p re j ez bi gotina xwe pomam bm.
Sere tev fitiln ser min. avan teva li min nr,
bomeb guh xwe mi biri bn mna bu bibn,
De beje veca
em li teguhdari
bikinr L mixabin, titeb
min bu ez ji
wan re bibm
tune b. Ne ziman min tr
dibir ne j di
le min qm di
bir. Min ji her
bes btir dixwest bu guhdar bibim. De
ma bu wan j
evaya fam bir,
dest p birin
cot bi cot bi
hev re axifn.
Yeb bi yeb ji
hev re nav
roba bu j hes
dibirin gotin.
Wisa peyy direj dib, ji mijareb derbas
ser yeb din
dibn.
Mna heybel.
heyniya min li
wir j zde ne
di bala beseb de b. Pein li gora dile min b.
bfa min ji v re dihat. Mna nerivaneb tene bi
avn xwe min civat dadiwerivand di sere
xwe de analza exsiyetn wan dibir. L bi d re
ez ji v vatiniy aciz bm min xwest xwe bidim xuvabirin. Xwestineb bu ez bi hineban re
mijl bibim li cem min b bu d min nibar
b re li ber bigirta. Cara dawn dema min bi awirn xwe civat dawerivand: li aliy xwe y ep
min beeb beif bir. Du gavan dr min ew bi tena sere xwe b. Yen din tev bbn zo. Ango

yeb nr yeb m...

Li we dere ez. beib heybel ma bn. Li gor
bu heybel bgiyan, ji bevir b: ez beib piba
hev dibetin. Gava bu ez wisan fibirm. tu sedem
ji bo bu neim p re neaxifim min nedt. Ji xwe
dema bu we j careb, diduyan di bin avan re
li min meyizand, d ji bo axaftin ez amade
bm.
By bu ez bizanibim ba ez d i j re bibm.
min hilda xwe bu herim cem. L bi hildana min
re, ji nibe va
phneb wisa bi
pt li pita min
bet... Dinya li
dora min zivir, babob min
zz bn, min
nema ber xwe
dt, di ch
xwe de ez bumim bhemd xwe ez
qriyam!
Hem fitiln
ser min bi
deveb gotin,
ib? Dema
min sere xwe
zivirand, li pa
xwe min ji
heybel p ve
tu bes nedt,
Heykelphnek
li min dar min
got. Hem bi
min beniyan,
teva, Henekn
te iqas xwein,
lo! gotin.
Bi rast li pamin ji heybel
p ve tu bes tune b. Dema min l nr b. ez
tgihiti bm bu lingn w j ne li ch bere bn.
Kopal bu di dest de j bilindtir bib. avn w
yn bevir bi awirn dijwar li min dinrn. Webe
bu bibe, Eer tu xwe hinekdin nzk w bik,
ez d vkopal li ser te bidimr
Yen zo zo rabn li nava daristan belav bn. Li
w der beib, ez li pa min j heybel ma b.
Ji tirsa heybel bey bu ji ch xwe biqeliqim ez
rnit bm difibirm b ez d xwe ava ji nav
lep v heybel avnebar xilas bibim! Keib j li

end roj em bi leker Kemore er dikin, na

ne me qediya, turikn me vala bn, fiek
me neman, beri her tit dibe em ji xwe re
nan fiek peyda bikin, em van bi dest nexin li piiya leker dujmin em nikarin bisekinin er bikin. Ji vir gnde heri nziktir
gnde mala Cewahr e Bila heval Cewahr
bie gund ji me re nan fiek peyda bike
bi xwe re bne
Cewahr xorteb pir mrxas, egt jr b.
Ev ji tu titeb neditirisiya, gule berdana or
ta eniya w, aw xwe nedibuta, betib pir
eran, web er pilingan er dibir.
Cewahr ji cih xwe rab ji hevaln xwe
re gote: Keke Emer rast dibje ez de niha

herim gund van titan peyda bikim hetan

end seetan vegerim, b m Hem hevaln
w gotin: De ba e bila end kesji bi te re
ben bi hev re herin werin, l hayi ji xwe
hebin, hn rast leker rom neyin. Cewahr got: Na, ez bi tene biim ewhn ba be
piran ndina nava gund ne ba e

RPEL / SAYFA 8

mala me ewit, leker rom armedor li

gund girtine hinekje j wave ketin nava
gund, li nav malan dierin, her deriseh di
kiny
Cewahr mehda xwe xirab nebir u dil da
ber xwba xwe got: Xwka min metirse

mebirindare bilinen wipir xdar in, mehviya xwej biriye ewd bimir, em dr dirj nikarin li vir bisekinin, em mecbr in bi
in qada er, heval me bila li vir, ber te be
tu l mzeke ger ew mir, w bio defin bi
ke
Hevaln Cewahr li w dere nibaribn bisebinin end seet rnitin, bna xwe dan
lxistin, n. Cewahr bb du roj bu xayis
betib. pitra he wi hat ser, av xwe ve
bir bu way di bin bepir de ye u yeb ji li ber
rnitiye. Gava wi av xwe vebir. beyfa i
van hat got: Ba e ku te ave xwe vekir,

vaye li virrheye devxwe veke ez r bikim

deve te vexweivan tasebe r berda qiriqa
w, Cewahr hem vexwar. hei w henib
hat sere w, ji ivan re gote: Birako derba

min xedar e iae min pir di, le gere ez nemirim, heyfa (tola)xweji wan kikn rom
bistnim. Nuha lazim e ez birina xwe der
man bikim, ka rn te heye an na?" ivan
got: Rnj, m astj irj, hem titheye tu
i dixwazez bnim. Cewahr got: Rn bi
ke taw bide seragir, bila rn pir bikijhja bne
ivan rn bir taw di buib de agir p
xist, taw da ser agir, rn ba bijiya an ber
Cewahrgot: Eve m inrunkijandan, ez
i bikim? Cewahr got: We run kijand

berde ser derb min, ciy ku gule le ketine

ivan w rn bijand berda ser birine Cewahr, pa j Cewahr j ra gote (hebib me
in serjbe post w bne bibne ser van
birnn min)
ivan post j an dan ser derb Cewahr
bi v tewir Cewahr di il rojan de rihet
b, hing ew banb ser xwe biger. dawiy
Cewahr pir ba rihet b gihite hevaln xwe, hem hevaln w t de a man.
hiniban got: Tebst ar gule xwar tu nemiriya, tu hinge namiri. Cewahr bi bst
ar gulan nemirib l dawiy Cewahr ten
bi yeb guleb hate butin.

ch xwe rnit, guib tir di dest de. j dixwar:

ser gav j li min dinen dibiir.
Teqneb weha me li hev meyizand. dawn min
biryar da bu rabim biim bale. Min pyaloba erab ya dawn bi ser xwe dabir, hem hza xwe
civand hineb bi hrs ez rabm ser xwe. L bi
rabna min re phneb ji ya bere bi deh caran
hztir li pita min bet. Ez bi dev ruwan betim,
li erd dirj bm. Hi min ne b, l janeb
wisa dijwar bi can min tev girti b bu. d min
nibari b xwe bilivanda. Te digot qey qoriba
min bi derbebe re feli b. Webe bu bhna min
bi careb ibiya be. deng his ji min demedibet.
Wilo dixuya bu beib titeb fam nebiri b. Ji
dlva bu were albariya min bibe. tiqe tiq w bi
hal min dibeniya. Evaya j. ji derba heybel btir bi min zor dihat.
Nizanim b li erde ez iqas dirjbir ma bm.
Dema bu ez bi ser xwe ve hatim yen din ji nava
daristan vedigeriyan. Tit bu bi sere min de hatib min ji wan re qal nebir. -ji xwe d beseb ji
min bawer nebira-. her weha beib j behsa ti
teb nebir. L gava bu av w bi min dibet ew
her dibiir.
ev dereng beti b, d wexta yna mal b.
me firaxn xwe topx birin em bi re betin. De
ma em gihitin bajr, me ji hev xatir xwest em
belav bn. Her bes reya mala xwe girt: le ez
unde vegeriyam cem heybel.
Min end fitil li dor avetin, hezar er min j re
birin. W qet di xwe demedixist, mna hem
heybelan ji ch xwe ne diliviya. b deng his
b. Di dile xwe de min got, Keik ne li vir e loma!..y L min dev j bemeda: ez m ser hm
w. min xwe day da w bixim erd. qeweta min
tere nebir: bi her du destan bi bopal w ve min
xwe dalqand bu bibnim le ew j neibest. Dawn min dt bu bi v aw ez d nibaribim xisareb bidim. Ez dabetim. m ji perava gole min
ber snga xwe tij bevir bir hatim li ber vebetim. L w j xr nebir! Kevir bu min davetine
dsa j di pengizn, dihatin li bin guh min dibetin. Min fam bir bu ji w zdetir ez d xwe birndar bibim. ev j dereng bib d. Ji near min
bevir avtin erde ps ps riya mal girt...
Bere bu ez ji cem bi dr bevim min j re. Tu
qetnefikire ku ez d wilo devji te berdimrEz niha
diim le, bizanibeku ez d sib dsan vegerim. Ez
devji te bemadim ta ku teji erhime te bigindirinim... got.

KURDSTAN PRESS 06 NSAN / NSAN 1989

ed eb iyat lun er a n d
ew ne xweeb pir bhal e.
Sibehi Lehd xatir ji min xwest.
Got; ax bi min, re derd welat rn, dtina hevala.
Ez bi iya y Omerya dibetim bi mw
tir.
Cems Tirbo bi piran t de buhir
Li xestexana ewit bes tne al min
biir
Min got lawo; Ma t tenbiya buflete giran hr li b bin,
got yad min digo tu geleb bi aqil,
bulfet hr ne ji welat min tir.
Mn derd welat rn dtina hevala
bi xwe r bir.

!
!I

Ez bi serebany dibetim, bi devy

Bejna bav Ferat welat, bejneb bi al
ap e hindirn burmanciy,
li ser bum Kolos Serhediy,
Ez m qesr min li w pirs, min ne
dy,
Got ma boray bi av te de hafiye
Ew ro bist e roj in bo li Tuxaya ewit, teb hcre de cezel, FidaVy.

SPA ERF
Herdekiku t gotin herkalemr prejineka Kurd dengbj, ar rokbjek
hja ye destana dayka Kurd Seda, nimna vyekye destanji aliyjinekehja ku niha 70 aliye li Kurdistana 3akurdij, hatiye gotin. Nav w Sda erif
e. Wev destan li sers camrn Kurdgotiye Evs camrn Kurdmirovn (nasn)
wne hersj niha mirine Ji wan Zbr
Yildirim netca kencn dewleta Tirk, di
sala 1986 an de vvefatkiriye Navaf Yildi
rim Nsana 88-an M. Latif Yildirim j
Hezirana 88-an de bi dest eskern Tirk
hatine ehdkirin. Her s mirov j welatpervver oreger bne
Xaltik Sda weha dest bi axaftina xwe
dike destana xwe dibje:

LATO!
Ez elek silava li we dikim. We ev titji
min mestib. Min gelek emir buhurandiye nemajim in t. Titku idare bibe..
Ez tm avn we..
Ez bi newala sere kanya dibe tim bine li
dara.
Esber Tirbo arhawr ardora.
Xwe ji baa brdan nevalan
Hatin dev derya, dere mala,
Bav Ferat Welat pit webir deste
wala.
Heger dor mevdely di dest de ba
Wel dijmin tre nedibir bi sedan bi
hezaran,
Girtin. birin tuxaya ewit dann.
Le vehewiyan webe go tu vehew li berab mana.
Bi s cha birndarbirin, l li xwe danan,
miqabil av dijmin neyara.
W ax go ax mala,
ar penc peyab malbate, peyab li sere
cara.

Ez bi serebaniya dibetim bi merg ban

Leber Tirbo girt ser, bi piran bi gran
Bav Ferat Welat bir li Tuxay dan,
Dar bazar li ber dan
Dar dijmin qebl nebir, desthilan,
Pols cenderma ew li hev hilan
Ji heyama ber de, dibjin bo; piran y
meran dan
Got wel ez nabim,
ez wan galgal gotina we qebul nabim,
Ez qelem li ser baxez danaynim.
Ez mza nabim,
Heger ez got can xwe bi pere
pera, bi qet qeta bim
Heger fermana hubumet li ser xwe
rabim,
Ez r li sere iya, re sere ol iya
r li ser teht lata nayim,
Teslim Tirba nabim.
Ez bi nevala serebaniya dibetim bi dore
ber
Lebere Tirbo bi girani, bi timam girt
ser
Ban bir Baw Ferat Welat
Go Kurdo, em hatine ji can te re
Go, d wre wre, Tirbo wre ro fersende ji te re
Wele ez Bav Ferat Welat bm fde
nab min ne tifenge ne xener

ereb dadibete li iyay Omeriya

li snc rza li sibab
leber Tirbo bi piran dor belabe.
Ap Welat Ferat ji (...) xwe da bi lebe
re Tirbo re betiye sintab.
Deng qr nal tdana betalnab
fieb w hindib in, tra arsed nefer
nab.
Gidiyano, ez betim bext we xwed
de
hun derb bera p bigihnin
Lo go feb nema, tirsa min bo er zozana xwe feda b.
Go xwe fida bir p ve
hun jr i bibin feyda nab.
Go lawa mere mere er mr e,
bi du te de ferman pir esber e,
piya te bemn er e,
ez ditirsim, derdeb li bjn bal te bev e,
tu ji min Kurdistan re bibe bul
bedere,
hema xwezba lawibeb te heba,
w bhna me p bihata dere,
ez nizanim b li dewsa te bibim lder
rbere.
Ew preb Kurdan li dev derya bejin;
heyran em we nas nabin
w xort Kurdan, pit aw te
poman,
ji dev deriya bir vegerin.
Lawo te nav di xwe bida, te bigota;
ez erbar erim,
ez ne hite ser rim,
ez Keb Zibrim,
ez hefad Kurdistan jor jrim,
ez hefad Kurdistan jin merim,
ez roj bsta bi ser ser xort Kurdistan

Ez bi iyay jor dabetim, iyayeb n

e,
Tirbo bi teyara, bi cemsa esber dibne,
li dora ar pnc peyab mala bav min
datne
peyay mala bav min zaronin,
nanin,
nizanin bi derb bere xwe biqadnin,
derb bera z xerc dibin, diteqnin,
pere teyara bi ser ser xwe de dixnin.
Bangbirin gotin Kurdo teslm e!
Gotin em nabin, em ferx Guhderz
Selaheddn Eyyb ne,
me hev di diye, me qerar bi hev re
danne,
ez gora re dibnim, em tirbo teng
dibnin,
em roja deha bi ser ser xortn Kurdistan digrnin,
ez yeb xwe bi deha ji we dihesibnim.
Em bi xwna Qaz Mhemmed ahdbirne,
ez di heyata xwe de dest xwe hilnagerim,
naben, Tirbo em teslm in.
Ez bi iyay Omeriya dibetim,
snc rza li zinara,
xwe t deng bur bava feris pehlewana ejdeha
xwe t deng belebofa, mevdeliya
havrdora.
Ap Serhat Welat mreb nestele b.
Tu car ber xwe naguhze ji ber glle

tifing van neyaran

Megn megn
derd welat
ji derde wdi
ez him r i
beder ji bo j
r beran m
Megr d
derde w
beder b
iyayi
li m irti
Te bigota i
ez gur d(
ez sr zd

Le wle, ew biray min delal, bo li sere ,

teht lata diqern,
Heyfa min namin ji we re
Ew bray min bo li sere teht lata &
gerin, w heyfa min hilnin bi dest x
re,
4
Heyfa min ne awi nefer erin
Ez bi serebaniya dibetim, serberjre
Bav Ferat Welat birine ji ezyet
bnce re
Got ez nxwem, nxwe dih
prim,
wexta bo ez ji tuxay hatime, ez roj
roja dijmrim.
Ez dizanim ez herim car heval.
peya,
#4:
L ez nizanim, ez bul beder xwelU'
helin ji b re.
Ez bhelim. Ji braye xwe y bibr<
ji Mihemmed Latf bo li sere iya
val Kurdistan webe re
Ez bul bedere xwe bihlim j re'

Li ber xestexana bajar Mrdn,

KURDISTAN PRESS 06 NSAN / NSAN 1989

RPEL / SAYFA 9

tarih d ro k
Trkler bundan be sene evvel bir af
daha ilan etmek suretiyle, Krt mcadelesi
ni durduracaklarn hayal etmilerdi. Bun
dan sonra geen olaylar pek gzel ispat et
mitir ki; Krt yurtseverleri yksek gayaye
doru alm olan yolda hi bir sese kulak
vermeksizin ok emin admlarla yollarna
devam etmektedirler.

Merhum eyh Abdrrahman efendi ok kymetli ve mille

tini ok seven ei az bulunur aydn yurtsever bir kii idi. Kay
bna btn millete derin hzn ve ac duyduk. Krt milleti
kurtuluu yolunda kymetli bir evladn daha kaybetmi
oldu.
Ar arpmalarnn Krtlerin zararna sonulanmas ze
rine ierde ve darda yaynlanan gazetelerde Hoybun Cemi
yeti yneticilerinin Hoybunu datarak Trk hkmetine il
ticaya karar verdiklerini bildiren baz yazlar grld. Trk
ajanlar bu konuda baz ahslarn isimlerinden de bahsetmi
olduklarndan 12 Austos 1933 tarihinde Hoybun Cemiyeti
Merkezi Halepte karlmakta olan Doru Yol gazetesinin
bu konudaki yazsn yalanlamak zere ad geen gazete m
driyetine gnderdii aklama ile Hoybunun bu konuya dair dncelerini
bildiren yaynlanm brornn sureti
ni aynen buraya aktaryorum.

Doru Yol Gazetesi Mdrlne

Gazetenizin 6 Austos 1933 tarihli ns
hasnda Hoybun Cemiyeti kendiliinden
dald bal altnda Elifba ve Elnida!? gazetelerini kaynak gstere
rek, yaynladnz makalede Hoybun
Cemiyeti yeleri Trkiye hkmeti ta
rafndan kararlatrlm aftan yararlan
mak iin cemiyeti datm olduklar
haberini okuduk. Krt milletinin zu
lmden kurtuluu amacyla senelerden
beri aktt kan ve katland ok byk
fedakarlldarm dourduu bir ulusal za
ruretin ifadesi olmak zere milletin si
nesinde yer bulmu ve bizzat onun r
n olan bu siyasi cemiyetin kendi teki
latna dayanarak, hsan Nuri. Biro.
Ferzende, Mamo, Nadir gibi byk ev
latlarnn himmetiyle yaratld mca
delenin hayret verici yanklar daha bu
gne kadar kulaklarmzda nlamakla
beraber, btn almalaryla milletin
kurtulu mcadelesine varlyla vakf
olan bu milli oluumun Krtleri zulm
YirrnialtncBlm Say 67; Sayfa 8'de
ve iddet ile hayattan silmek isteyen
Fransz, Alman, talyan, svire vatandalarnn din
Trk hkmetinden, bekleyecek hibir
leri de ayn deildir. Protestanlar, Katolikler, Ortodokaff olmayaca ak bir gerek deil mi
slar, Falonistler vardr. Din ve rk anlamazlklar her
dir? Bir defa dnmeli ki Krdistan'n
memleket halknn eilim ve alkanlklarnn anlam
her bir tarafn harabeye eviren, binler
olan idari kurallara ve adliyedeki bamszl sayesin
ce ky tarmar eden, onbinlerce Kr
de naiz ve tesirsiz kalmtr. bilir yneticilerimiz
d oluk, ocuk, kadn, ihtiyar demeyip
phesiz unu takdir ve idrak etmekten ekinmezler:
yakt kylerin ateinde yakan, masum
amz ulus adr. Ve en baskc hkmet ve devlet
insanlarn kollarn balayp makinal
ler dahi bu akmn nne gemeye muktedir olmam
tfek ateine tutarak katleden ve Krt ol
ve olmayacaktr.
maktan baka hi bir suu olmayan Ke
Toplumun doal isteklerine kar gelmekle o arzular
mal Fevzi, Doktor Fuat, Davavekili Mekabul etmekten ve o arzulara boyun emekten baka bir
hemet, Tayip Ali gibi bir ok ahs Krt
ey yaplm olamaz. Farkl elerin birliini istiyoruz.
olduklarn sylediklerinden dolay
O zaman farkl elerin ayrln da isteyebilmeliyiz.
idam eden, bu zalim idareden af talep
Bu balamda sosyolojik olarak ayrlk demek, ayrmc
etmek zavall bir hareket olmaz m? Bu
lk demek deildir. Allah kardei karde yaratm, kese
gn bile, Krdistanda srp gitmekte
sini ayr yaratm, ataszmz de bunu syler. Krtler
olan mcadele ortada dururken, byle
dillerini yaz dili haline getirmek istiyorlar, ulusal ah
bir iftiray Krt genlerine yneltmek
siyetlerini, daha bilinli ve daha anlalabilir bir seviye
byk bir gnah olur. rnein, milli
ye ykseltmek istiyorlar. Ben eminim ki, aydn hk
karlara ters den bir ka kiinin af tale
(Doza Krdistan S. 159)
Hoybun
kurucularndan
Mustafa
ahin
Bey
metimiz bunu iyi gzle grecektir. Krt vatandalar
bi olsa bile, kiisel davranlarn tesine
mz Ermeni vatandalarmzla yan yana yayorlar.
gemeyen bu hareket bir siyasi cemiyete
Ermeni vatandalarmzn kylerinde Sheksparein
nasl mal edilebilinir?
Hanleti, Mkyoji Jol Cesaren fradliri okunuyor. Ermeni ynde airet mensuplarna datarak, blge ahalisini silah
Trkler bundan be sene evvel bir af daha ilan etmek sure
kylerinde Dantenir, Montesqueonun, Darwinin bundan landrd. syanclar ay bir mddet Trklerle arptktan tiyle, Krt mcadelesini durduracaklarn hayal etmilerdi.
elli yl nce, evet elli yl nce ermeniceye Venedikte Mar- sonra Iraka ilticaya etmeye mecbur kaldlar. eyh Abdur- Bundan sonra geen olaylar pek gzel ispat etmitir ki; Krt
kntalistler okulunda tercme edilen ve yksek Ermeni ku rahman ve arkadalar Iraka iltica ettikten sonra, evlerinde yurtseverleri yksek gayeye doru alm olan yol zerinde
ruluu tarafndan baslan eserleri okuyorlar. Bu durumda ar ileriyle megul ve hibir harekete katlmam mntka hal hi bir sese kulak vermeksizin, ok metin admlarla yollar
tk silahlar atp imparatorluk bnyesinde istikrarl bir hu kndan yz kiiyi askeri kumandan toplatarak Haske de na devam etmektedirler. Hakkndan emin ve bunu milli
zur grmek bizlere nasip olur mu?
resinde toplu halde mitralyoz ateine tutarak ldrtt.
inancn yakt ak kaynandan ald kuvvetle gerekleti
Benim gnlm mit ile doludur. midi olmayanlar yanma
Hoybun Cemiyeti9nin olumasndan sonra eyh Abdur- receine emin olan Krt genleri hi bir an pheye kapl
gelmesinler, her gelen ad gider.
rahman cemiyette katlmakla Hoybun Cemiyetinin Musul
madan mit dolu gzlerinin sonsuz baklarn meydana ge7 Temmuz 1913 Abdullah Cevdet sorumlusu olarak almakta iken, 1932 senesinde Hakkari tirecii olaylara yneltmilerdir.. Zulm saan mahkemele
ve Mkis evresinde Mkisli Arif beyin ciddi bir kuvvetle is rin kurduu idam sehpalarnda, Yaasn Krdistan! diye
Rahmetli Doktorun ada bir insan sfatyla kavryarak yanda olduunu ve brahim Heski Paann olu Davut aa haykran kahramanlarn hatralar kalplerde yaadka ideali
syledii bu szlerin ve tartt dncelerin kymetini ne nn da drt yz kiiden mteekkil bir kuvvetle tekrar Ar uruna lmesini ve ldrmesini bilen inanl bu bahtsz
o zamanki oven ttihad ve Terakki hkmeti ve ne de bu- ya dnerek yerletii haberinin dorulanmas ile Trk askeri genler hi bir zaman en tabii hak olan milli davadan vaz ge
gnki lafta demokrat olan Cumhuriyet Hkmeti anlayama harekatna sahne olan Zilan deresi ve evre halknn perian emezler. Her milletin kavutuu ve kavumakta olduu me
dklar gibi, koyu bir ulusal tutuculukla anlamak da isteme hallerini yakndan gzle grerek, cemiyet merkezini gerek sut hayata nihayet Krt milleti de mevcut ve mukadderdir.
mektedirler. Khne, rm Osmanl mparatorluunun durumdan haberdar etmek ve rana iltica etmi arkadalar Bunu kalbimizin btn kudretiyle byle bilir ve inanrz.
enkaz zerinde 1914 savandan sonra alt adet gen Arap nn da durumlarn anlamak ve kendileriyle iliki kurmak Okumasnlar diye kapatlan okullarn dnda kalm kanl
hkmeti kurulmasn bile Araplarn aleyhine yaplm bir i grevi ile deerli bir vatansever olan eyh Abdrrahman canl genlerden tutunuz da, son nefesini saymakta olan ihti
gibi deerlendirmek safln ara sra baz Trk gazetelerin Efendi Garisi liderliinde fedakarlk ve cesaretleriyle tann yarlara varncaya dek, btn millet bu refah ve saadet getire
de grmekteyiz. Bu ne derin bir safdillik ve gerei grme m Kever blgesinin Ersi ' kynden Yusuf Mirza ve cek gn beklemektedir.
mezliktir. Anlalamaz.
Eruhlu Abdrrahman Mehemed, Ali Koli ve Molla refakati
Bu gereklik herkesin, ve zellikle herkesten ok Trk h
eyh Said isyannn genel ekli bastrldktan sonra, askeri ile dzenlenen yirmi kiilik bir silahl eteyi Hoybun merkez kmetinin malumu iken nasl olur da vatann dnda zellik
harekat kumandanlarnn yaptklar zalim uygulamalara kar heyeti tarafna gndermiti. Bu mfreze Eruh kazas yak le yurdu iin kalbi arpan bilinli Krt milletinin hak ve a
milli deerleri tahamml etmeyen Eruh airet reisi Yakup nnda Geveri Mirde de bin iravde istirahatta iken eyh da varln inkar eden bu idare sistemi Krdistanda devam
aa ile Bervari airet reisi Grgin aa ve Heske kazasnn Abdrrahman efendi zel hizmetinde bulunan Siirili Nec- ettike oraya dnlerine imkan var mdr?. Bu aklamann
Garsan aireti blgesi halk eyh Abdrrahman Garsi li mo ile kafileden uzaklaarak silahn Necmoya teslim edip yaynlanmas dilei ile sayglar.
derliinde isyan edip, Heske ve Dehuk kaza merkezlerini i abdest bozmak istedii bir srada hain Necmo kendisine ar
gal ederek, mevcut bulunan Trkleri esir ettiler. eyh Ab- kadan ate ederek ldrdkten sonra kafasn kesip karanlk
durrahman Trklerin ellerinde depolarda mevcut silah ve tan istifade ederek kamay baarm olarak gtrp Trklemhimmata elkoyup, karargah olarak kulland Ersi k- re teslim etmi.
Devam edecek

BOLUM

RPEL / SAYFA 10

27

KURDSTAN PRESS 06 NSAN / NSAN 1989

Bl XWENDEVANAN RE OKUYUCULARLA

TEVGERin seimlerde ald tavr

reformisttir!

Krdistan Kurtulu Ha
reketi (TEVGER), 26
Mart 1988de Trkiyede
yaplacak olan Yerel Seimlere ilikin tavrn
bir bildiri ile kamuoyuna
aklad. Trk Devleti
nin igali altnda bulunan
Kuzey Krdistandaki ge
nel politik durumu belir
ledikten sonra,TEVGER
seimlerde herhangi bir
burjuva partisine oy ver
memeyi nermemekle
beraber, seimlere eitli
biimlerde katlmay nermektedir. Seimlere
katlmann temel nedeni
ise, seimleri canl bir
politik alma ve ortak
platform a... dntr
mek olarak aklamtr.

TEVGER, smrgeci
burjuva partilerinden her
hangi birisine oy verme
yi nermiyor. Bu, kendi
iinde
sevindiricidir;
... Yurtsever demokratik
hareketin karlar gere
kiyorsa, partili olup ol
mamasna baklmakszn
ilerici, yurtsever ve de
mokrat adaylarn seil
meleri iin aba harcyalm , onlara destek ola
lm. szleri TEVGERin
sz konusu partilere oy
vereceini gsterir. Eer
...2 6 M art seimleri
bundan ncekilerde ol
duu g ib i, yine mevcut
burjuva partileri arasn
da bir yar biiminde
geecek... ise u soru
yu yantlamak gerekir:
Karekterinde bir dei
iklik olmayan Trkiye1
deki faist rejmin partile
ri hangileridir. Kukusuz
bunlar faist, yar-faist
ve dier gerici sosyaldemokrat burjuva partileri
dir. Sz konusu btn
partilerin ortak bir ve tek
paydas vardr. O da u
dur: Krdistan hep Trk
devletinin igali altnda
ve smrge kalacak,
Trkiyede
kapitalizm
hep devam edecek.

TEVGER, kendi gere

i kadar bundan emin
dir; Ama yine de bu ya
rta yer alacak. Bunun
gerekelerini ise yle
aklyor
TEVGER:
Hereyden nce ilerici
ve demokratik evreler,
yurtsever insanlarmZy
bundan yararlanarak kit
lelerle daha iyi ba kura
bilir. Faist smrgeci
rejimin i yzn aa
karma ve propaganda
faaliyetlerini hzlandra
bilirler. Derin ekonomik
bunalm larn nedenleri
n i, al, yoksulluu ve
terr anlatmak iin bu
bir frsattr. Yine seim
dnemi Trkiye ve Krdistanl demokrasi g
lerinin bir araya gelerek
ortak alma yapmalar
iin de daha iyi olanak
lar sunuyor. Bundan ya
rarlanalm .
TEVGERin seime ka
tlma gerekeleri ilgin
tir. Seimlerde gsterdi
i hedefler, sanki sei
min olmad bir dnem
de gereklemezmi gibi
bu tavr alm.
Bir politikay eletir
mek, bir kurumu tehir
etmek, devlet terrn
anlatmak, ya da daha iyi
anlatmak
gerekiyorsa
(zellikle bugn) bu kit
lelerin en fazla politize
olduu seim dnemle
rinde, seimlere hi katnlmadan da yapabilir.
Bir kurumun ileyip ile
memesi ,
seilenlerin
doru i yapp yap
mamalar her zaman
devrimci propaganda yo
lu ile tehir edilebilir,
aa karlabilir.
Eger devrimciler, bir
kurumun iine girmeden
anlayamyorlarsa, alter
natif kurum oluturma
lar mmkn deildir.
Trkiyedeki demokra

KlRPISTANf
Kurd -Tirk
Krte -Trke
Roj nama Heftey Haftalk Gazete
Hejmar -Say; 68 (14) Hefte 14
06 Nsan Nisan 1989

Kurdisk Turkisk
Veckotidning
Nummer; 68 (14) Vecka 14
30 Mars Adar 1989

nemli bir kesmi tecr

ildir.
2- Genel olarak halk besiz" ynlar deildi
ler. Bu ynlar 12 Mart
mzn, zel olarak da tek
tek insanlarmzn devlet
yaam, 12 Eyll ve
Trk smrgeci devleti
kurumlarna dnsel inan ve ballklarn
nin getii yeni -ak
katliamc- idare biimini
sadece arttrr. n
yaayan ynlardr.
k Krdistan herhan
gi 9 bir lke deildir. So
Sessiz kalmak ya da
a- Trkiye de demokra mut durum TEVGERin
boykotun baarya ula
bildirisinde belirtildii
si ikilemi gemite AP
mamas halinde yn
ile CHP arasnda iken,
halde, sradan, kendi
lara ne diyeceiz?" ek
bugn ise sosyal demok devlet kurumlan olan bir
lindeki kaygl soruya ve
ratlar ve geni anlamda lkeymi gibi tavr aln
rilecek cevap nemlidir.
siyasal gericilik arasn mtr. Seimlere katl
TEVGERin politikasn
dadr. Bu sreteki parti mak, halkmzn smr
imdilik destekleyen ge
lerin karekteri zaten or geci devlet kurumlarnni halk ynlar zaten
tadadr. Bu demokrasi dan koparlmas 9eyle
yok. Eer d i e r" y
gleri Krdistan kurtu mini beraberinde getir
nlar, yani Sosyal De
lu mcadelesinin gle mez, tersine onlardan
mokratlara oy verenler,
ri deil, dmanlar beklentileri arttrr.
alnrlarsa ne olur? Ce
Burjuva toplum ideali
drlar.
vap nemlidir. Ksa va
b- Demokrasi ilk tahli- nin sonularndan olan
dede bu ynlar incit
de bir devlet biimidir.
seimlerin Avrupa kamu
meyen bir tavr m alna
c- eitli demokratik oyunda saygn bir yeri
cak; yoksa bugn iin
sorunlar bugn, sosyalist vardr. Ulusal varlm
daha az ynla radikal,
hareketin bir parasdr- z inkar eden bir ilikinin
uzun dnemli perspektifi
lar, yoksa burjuva de bizim de alternatifimiz
olan bir politika m izle
necek? Bu sorun bir ter
mi gibi kamuoyuna su
mokrasisinin deil.
cih sorunudur. Ve dev
Onun iin Krdistan1 nulmasn nlemek, hem
rimci tavr kincisidir.
daki ulusal demokratik nemli hem de gerekli
hareket ile Trkiye de dir. Boykot bir de bu a
mokrasi gleri arasn dan ele alnmaldr.
Onun iin TEVGERin
daki ilikilere, tek tek
alaca en doru tavr y
TEVGER
seimleri
zel sorunlar arasnda
nlar kendi program
deil, genel stratejik esas boykot etmeledir. Eer
etrafnda toplayp ayak
larda yaklalmaldr.
seimler boykot edilme
lanmaya hazrlamaktr.
yecekse sessiz" dahi
TEVGERin yapaca aji
TEVGERin seim tavr kalnabilinir. Ky bas
tasyon ve propaganda fa
Krdistann bamszl knlarnn, keyfi tutukla
aliyetlerinin tm, prog
n hedefleyen program malarn ve ikencelerin,
ramnda hedefledii Kr
ile badamyor. zellik katliam larn ard arkas
distann bamszlna
kesilmiyor. 99 TEVGER1 hizmet etmeli ki, yn
le, bugnk koullarda,
Trk devletinin igali al in bildirisinde yapt bu
lara gven verebilsin.
tnda bulunan Krdistan belirleme sessiz kal
Boykotla ilgili olarak
parasnn kurtarlp ba mak iin yeterli bir ne
sylenecek bir baka ey
mszlnn hedeflen dendir. nemli dier bir
varsa, o da boykotun do
dii bir dnemde, smr nesnel gereklikse, Krruluu, yanlz seimle
geci devlet kurumlarnda
distan idare edi biim i
rin bir kandrmaca olma
nin deimi olmasdr.
yer almak, bamszla
sna bal deildir. Yani
deil, bamlln deva Krdistandaki bugnk
bir seimin verecei ka
mna hizmet eder. n idare biiminin en zgn
zanmdan daha fazla ka
k:
ve belirgin karekteri
zanmn boykot yoluyla
1- Seim sistemi mevcut onun katliamc oluudur.
elde edilmesi, boykot
ilikiler ierisinde bir TEVGER ynlarn bir
iin, tek nesnel ye doru
hareket alandr. Yoksa yann dikkate almam
koul deildir. rnein,
onlar deitirici karek- tr. Ynlar, zellikle oy
herhangi bir lkede, ege
terde bir eylem alan de kullanan ynlarn
men glerin srf dev
si gleri ile ibirliine
gelince: Krt ulusal de
mokratik hareketi, Trk
iyedeki demokrasi m
cadelesi ve grlerinin
bir paras, faktr ya da
dolaysz bir mttefi
deildir. nk,

Berpirsiyar Git
Genel xaxin ynetmeni
Orhan KOTAN. 08 -29 50 56
Berpirsiyar Algir
Yardmc ynetmen
etin EKO. 08 - 29 83 32
Adress; Box 7080, 17207 Sundbyberg
Bro; rsvngen 6C, Hallonbergen
Tlf; (46] 8-29 83 32
Telex: 131 42 ANK S
Telefax; 08-29 50 56
Bankgiro; 343-5559
Postgiro; 2 65 33-0
apxane Bask;
Tidnings Tryckarna p land AB

Chefredaktr och ansvarig utgivare

Orhan KOTAN. 08-295056
Redaktion sekreterare
etin EKO. 08-298332

Nivsarn ku tn andin li xwediyan venagerin

TEVGERin 26 Mart
1989 Mahalli Seimle
rinde ald tavr devrim
ci deil, reformisttir.
nk:
a- Seimlere katlmak,
programnda Krdistan1
n bamszln hedef
leyen TEVGERin varl
na kar bir tavrdr. Y
nlarn nderlii roln
stlenmesine yardm eden deil, kar bir tavr
dr.
b- TEVGER bugnk
znel koullar, yani ken
di program ve rgtlen
mesi ile dier ulusal de
mokratik hareketlerin r
gtllk ve mcadele d
zeyini dikkate alma
mtr.
c- Sorun Trk devleti
nin igali altndaki Kr
distan paras olduu
iin net olmak gerekir.
Biz Trkleri yurdumuza
davet etmedik. Yurdu
muza silah zoruyla gel
miler ve silah zoru ile
igal altnda tutmaktadr
lar. Ne smrgeci Trk
leri ne hi bir zaman ol
mam demokrasisini ne
de kurumlarn istemiyo
ruz. Yurdumuzdan defo
lup gitsinler!
d- Bugnk zorunluluk
Krdistanda ynlarn
rgtlenip / silahlanp,
ulusal bir ayaklanmaya
hazrlamaktr.

L. RONAH

ABONE

Gnderilen yazlar iade edilmez

Redaksiyon dikare nivsarn ku ji
rpeln xwendavanan Serbest
Kurs re tn andin, li gor dzena rpelan, kurttir bike.

rimci durumu atlatmak

ve dzen snrlar iinde
yeni bir ynetim biimi
ne gemek iin, seim
yapmalar dahi, boykot
iin tek neden olmaldr.
Nesnel politik durumun
yan sra ahlaki, hatta si
yasal itibar -rnein bir
partinin, cephenin vb.durumu dahi boykot iin
yeterli neden olabilir.

CU 3 Meh 3 Aylk
48 SEK-24 DM

6 Meh 6 Aylk Salek Yllk

96 SEK48 DM
208 SEK-104 DM

Serbest Krs ve Okuyucu Sayfas

iin gefen yazlar, zne dokunulma*
dan sayfa dzenine gre redaksiyon
tarafndan ksaltlabilir

NAV/PANAV
SM/SOYSM

Eger xwediyn nivsarn kurd titek taybet nebjin, redaksiyon dika

re, li gor standardn ziman kurd,
guhertinn pewist ke

NAVNAN
ADRES

.........

WELAT/ULKE

:............................................................................

Postadress; Box 7080, 17207 Sundbyberg

Beskadress; rsvngen 6C, Hallonbergen
Tlf; [46] 8 - 29 83 32
Telex; 131 42 ANK S
Telefat; 08 - 29 50 56
Bankgiro; 343 -5559
Postgiro; 2 65 33 - 0
Tryckeri; Tidnings Tryckarna p land AB

ISSN 0283 4898

Tarih / Drok.............................

Hn dikarin heq abonet li ser hesaba GILALA AB Postgiro 26533-0

Stockholm raznin sretek j ji Box 7080,172 07 Sundbyberg-Sweden re
bi garta abone rkin.___________________________________________
Abone cretini GILALA AB PG; 26533-0 Stockholm kontosuna yatrarak, bir
kopyasn Box 7080,172 07 Sundbyberg-Sweden adresine abone kartyla bir
likte postalayarak abone olunabilir.

POSTTIDNING
adress; Box 70 80, 172 07 Sundbyberg-Sweden

Ortega szn
yerine getiriyor

Tel; 08 - 29 83 32
Fax; 08 - 29 50 56
Telex 131 42

Sedam ji dostn xw e
yn Sovyet zivr b
AN K Moskov

Di hundir v meha daw de, rojname, radyo

ikaragua Devlet Bakan Daniel Ortega, geen ubat

televizyona Iraq rek b hempa dibin ser

ay ierisinde San Salvadorda dzenlenen Merkez
Yektya
Sovyet. ima gelo? Gelo Sovyet ne
Amerika Devletleri Bakanlar toplantsnda, halen
ma
ek
dide hikumeta Iraq Peymana
tutuklu ya da gzaltnda tutulan Diktatr Anastasio SomoDostaniy di nav xwe de iknandine? Yan j
zaya bal ulusal askerlerden bir ksmnn serbest brakla
Yektya Sovyet ca alkariy bi ran re, dij
cana dair sz vermiti.
Iraq dike? Yan j alkariya Kurdan dike?
Ksa bir sre nce Bakan Ortega tarafndan, 1932 kiiyi
Na, qet titn weha ne qewimne. L Sedam
kapsayan bir liste incelenip, serbest braklmalarnn onay
dktator
dirann xwe li Sovyet q kirin, ji ber
iin kongreye sunuldu.
ku
Profesor
Zorn rojnamevan Televizyona
Bakan Ortega, ayrca Kontra liderlerine arda buluna
Sovyet,
di
programa
xwe rojane de (ji bil erak, esir aldklar NikaragualI iftileri serbest brakmalar
m

yekemiy)
ya
bi
nav 'Ev Roj li Chan istedi. Basna yaplan bir aklamada ise, Kontralarn de
n

gotib
ku
gelek
serbaz
ji Ordiya Iraq hanetimindeki blgelerde kyl halkn bask altnda tutulduu
tine
derkirin.
Sebeba
v
yek,
w spart du ti
ve halkn zor artlar altnda yaamaya mecbur edildii g
tan.
Yek
j
ew
b
ku
Sedam
Hsn
baskn harlerine yer verildi.
wrdarn Wezr Berevan Xeyralah bir. Ev

dubend di nav herduyan de b. ji ber ku Se

dam jinek an ser xwka wezr xwe. Li gora
gotina Zorn, ev tevlihevbn ji ber v yek kete
nav malbata Tekrtiyan.
Her sedem din j paqijkirina Ordiya Iraq ji
hinin serbazan, Zorn nerazbna wan j spart
rewa welat a ne xwe, ji ber encam er navbera Iraq Iran.
Reben Zorn ewqas, di derheq rejm Sedam gotib. Lbel Holak Bexd, xwe zivr
kir heya niha j bi televzyon rojnamn xwe.
li ser pita Sovyet danekeve.
Gelo Sovyet w uzra xwe j bixwazin an na?
Helbet em p nizanin, l titek ji me eyane; Ye
ktya Sovyet li ser ra dktator Bexd. xwe
ker lal dike.

Sri Lankada
toplu katliam!
sa bir sre nce Sri Lankann kuzey blgesinde yer
alan Velikanda kynde kadn ve ocuklarn ounlu
unu oluturduu 37 kyl ldrld.
Sri Lankann kuzey ve gney blgelerinde bamsz bir
devlet kurmak isteyen Tamil gerillalarndan 20 kadar ey
lemci gece ge saatlerde Velikanda kyn basarak 37 kiiyi
ldrdler.
Kolombiya hkmeti adna aklama yapan askeri bir yet
kili uzun sredir devam eden grmelerde, bu tr eylemle
rin yaplmayacana dair Tamil liderlerinden sz aldklarn
bu eylemin verilen sze ramen yapldn belirtti.

Sudan'da alarm!
olitik reformlarn yaplmasn isteyen Sudan Silahl
Kuvvetleri Komutan ile Babakan Sadk Mehdi ara
snda kan anlamazlk zerine ordu, Silahl Kuvvet
ler Komutan tarafndan alarma geirildi.
Ordu tarafndan yaplan aklamada ise, hkmetin en ksa
sre iinde politik reformlar yapmas ve ordunun ihtiyac
olan ara gerelerin temin edilmesi istendi.

Haxistina
xaHn
Kurdn
Sovyet
AN K Moskov
Diroja30. 1. 1989-andelipaytextGurcistan, Tibls, raxistina xaln Kurdn Sovyet
veb heya 20. 2. 89-an dom kir. Ev roj b
cejnek kultur di jiyana Kurdn Sovyet de.
Gelek hozan nivskarn wan bedar v roj
bn. Herwiha Sekreter Yekem y Partiya Komunist Grcistan, li ser vekirina raxistin
hazir b. Televizyona Sovyet j, ciyek taybet
da v nu di hundir 15 deqqan xalieyn
hunermendn Kurd pk temaegern xwe
kir.
Bi taybet s xalan bala tameegeran
kiand:
1-Xala bi nav Kurdistan' a hunermend
Kele Qaso.
2-Xala bi nav Heleb " ya hunermend
Andoy ildergu.
3-Mdalyon li ser Ylmaz Gney a huner
mend Tmr ildergu.
Hvya me ev e ku di p de j berhemn hunermendn me bibin rengvedana jiyana Kurd
Kurdistan.

Serketina
artst
Kurd
AN K Moskov
Di film A iq kerm 9 de rola yekemn ji artst Kurd re. Ev cara piye ku artstek Kurd,
li Yektya Sovyet, rola yekemn dilze.
Film bi nav Ai q Kerm e. Rejsor film
Srg Perecano li Sovyet pir bi nav deng e.
Nav artst Kurd ku di v film de rola yeke
mn dilze, Yura Migoyane ye. W bi xwe ber
artst nekirib. Li gel ku ev cara p bi v rol
radibe, her rejsor cy yekemn day.
Dema ji rejsor, di televizyona Sovyet de pir
sin: ilo te cesaret kir, rola yekemn da arts
tek ne profesyonel? U ima te ye Kurd hilbija r t?
Srg Percano di bersiva xwe de wiha got:
Ber her tit ez Kurdan j i mj ve nas dikim
sempatiya min j i wan re heye. Her hilbijartina Y u ra ji bo v rol, li gel ku bere ew ne artist
b , j i du titan hatiye; ew cran mine ez vvf
xwe nas dikim. J i b il v tit rewetn leheng
bi git te de tne gewde kirin.
De hviya me eve ku artst me Yura migoyan, w ne cara p daw di snema de, rola
xwe bilze.

Cezaevinde gal
Guatemala kentinden 16 km uzaklktaki El-Pavon hapisha
nesinde bulunan tutuklu ve hkmller, geen hafa yaplan
ziyaret gnnde, grlerini esir alarak ayaklandlar.
Cezaevine yaplan baarsz operasyon srasnda ise, 7 ki
inin ld 20 kiinin yaraland bildiriliyor.

Hiya Taze dixwaze taze be

AN K Moskov
Pit xir cirek dirj berpirsiyar rojnama
Riya Taze Mroy Esed, hate avtin.
Weku em p dizanin, Miroy Esed, di hundir demek dirj ji berpirsiyariya xwe roleke ne qenc di rojnam de dilst. W bi her
aw r nedida neyn li ser Kurdistan

bi her away j r li piya ziman kurd y

edeb digirt. Hvya me eve ku berpirsiyar
n Ttal Eso, d bihle ku bi rast j Riya
Taze bi her titn xwe taze be, da ku ew cy xwe li nav hem Kurdan bigire. Em pketin berdewam ji rojnama xwe re dixwazin ji serok n re serfraz.