Nr: 78(24) 18.12.

1989______ Year: 4

Tel; [46] 08-29 83 32

The Kurdish Newspaper

Telex; 131 42

Telefax; 08-29 50 56

TRKYEDE
Anti-Krdizm
TIRMANIYOR!

DEBAT
SHP Genel Bakan nn,
parti iinde Pan-Krdizm yapldn
iddia ediyor. Partiden ihra edilen yedi
milletvekilinin lkenin niter yapsna
ters den bir konferansa katldklar
iin ihra edildiklerini belirtiyor. Bu be
lirleme Kk Kurultay delegeleri ta
rafndan heyecan iinde ve ayakta al
klanyor.
Ayn gnlerde kk bir snr

ky olan kiyakada 22 kiilik bir aile

oluk-ocuk katlediliyor, arkasndan 7
oban boulduktan sonra kuruna di
ziliyor.
Bunu izleyen gnlerde Vatan
Gnei ve Medya Gnei isimli yayn
organlarnn brolar, sahip ve sorum
lularnn evleri baslyor, dergiler mat
baada iken toplanyor ve grevliler
gzaltna alnyor.

Asambleya Yekitiya Parlamenteren Ewrupa

I

RUPEL 2

REWA EDEBYATA
KURMANCl
L KURDSTANABAR

p o litik a * e k o n o m i * t o p lu m
Yektiya Pariamentern Ewrapa:

Avrupa Parlamenterler Birlii:

Div maf and ya

Kurdan b daynr

Kltlerin kltn
haklan verilmelidirf

Komsyona Git ya Asambleya

Yektiya Parlamentern Ewrupa Rojawa di 5 Kann de raporek qebl
kir. Di rapor de ji bo Kurdan mafn
and dar hat xwestin.
Di rapora Asambleya Yektiya Parlamente
rin Ewrupa Rojawa de li ser rewa Rojhilatanavn Rojhilatanzk hat sekinin. Rapora
Ewlebna Ewrupa Rdanen Rojhilatancvfi Rojhilatanczk ji al parlamenterek Ital hatib amadekirin.
Asambleya Yektiya Parlamentern Ewrupa Rojawa rxistineke ewley ye. 9 welatn
Ewrupa Rojawa endamn w ne. Pit endametiya Ispanya Portekz tesra v rxistin xurttir b. Ev rxistin d di peroj de
bibe rxistinekji rxistinn Ewrupaya Yekgirt. Meclsa Parlamenteran ji parlamentern welatn endam pk t. Tirkiye j end
caran ji bo endametiy miracaat kirib, l
daxwaza Tirkiye heta niha nehatiye qeblkirin. Ji bo w, parlamentern Tirk di civnan
de dikarin wek avdr amade bibin. Yektiya
Parlamentern E w rupa Rojawa bhtir rxistinek star ye.
Civna Yektiya Parlamentern Ewrupa li
Pars hat kirin. Di rapor de xeyn rdann git yn Rojhilatanavn, bi taybet li

ser Kurdan hat sekinin. Rewa mhacirn

(penabern) Kurd li Tirkiye Iran hat ziman pwistiya alkariya wan hat niandan.
Her weha ropor de t gotin, ku ew welatn
ku Kurd l dijn div mafn and (kultur)
dar yn Kurdan b qeblkirin.
Gava parlamentern Tirk dtin ku di rapor
de beek j li ser Kurda ye daxwaza mafn
and dar ya Kurdan heye, gelek qehirn
aciziya xwe ann ziman. Di v war de tewrn parlamentern ANAP, SHP DYP wekhev b. Tewrn parlamentern Tirk car din
nan da ku partiyn burjuwa yn Tirk hn
ne amade ne ku behsa mafn kurdan yen
and dar j bikin.
Pit reaksiyona parlamentern Tirk, parlamenterek ji Partiya Navend ya Fransa peyiv. Parlamenter: Em rojaway mana gotina xudmwcar (zerklik) dizanin. Gava
pir s , pirsa maf mirovan be, roka midaxala karen hundir nikare kes ji xwed derketina mafn mirovan dur bixe.
Di gel hemberderketina parlamentern
Tirk, rapor nehat guhertin, wek ikl xwe y
p hat qeblkirin. Qeblkirina v rapor
nan dide ku pirsa kurd d di rojeva navnetew de ch xwe girtiye w hd hd
pirsa kurd bikeve rojeva rxistinn din j.

Bat Avrupa Parlamenterler Birlii

Asamblesi Genel Komisyonu 5 Aralk ta
rihinde yapt toplantsnda Krtlerin
idari ve kltrel haklarnn verilmesini
ieren bir raporu kabul etti.
Avrupa Parlamenterler Birlii Asamblesi1
nde Ortadou ve Yakndoudaki gelimeler
ele alnd. Avrupa Gvenlii, Ortadou ve
Yakndou daki Gelimeler konulu rapor,
bir talyan parlamenter tarafndan hazr
lanmt.
Daha ok gvenlik rgt niteliinde olan
Avrupa Parlamenterler Birlii Asamblesine
9 Bat Avrupa lkesi ye. spanya ve Porte
kizin de yelie kabul edilmesinden sonra,
rgtn etkisi daha da artm bulunuyor.
Avrupa Parlamenterler Birliine, ileride
oluacak Avrupa Birlii'nin bir rgt gz
yle baklyor. Parlamenterler Meclisininin
ye lke parlamenterlerinin oluturduu r
gte ye olmak iin Trkiye de bir ka kez
bavuruda bulunmu. Ancak Trkiyenin
yelik bavurusu kabul edilmedii iin,
Trk parlamenterler rgtn yapt toplan
tlara gzlemci olarak katlabilmekte.
Bat Avrupa Parlamenterler Birlii daha
ok istiari bir rgt nitelii tamakta.
rgtn 5 Aralk tarihinde Pariste yaplan

son toplantsna sunulan raporda, Ortadou

ve Yakndoudaki gelimeler zerinde ge
nel olarak durulurken, zel olarak Krtler1
in durumu ele alnmakta.. ran ve Trkiye1
deki Krt mltecilerin iinde bulunduklar
kt koullarn dile getirildii raporda,
Krtlerin yaadklar lkelerde idari ve kl
trel haklarna kavumalar gerektii de
vurgulanmakta.
Raporda Krt sorununa deinildiini g
ren Trk parlamenterler rahatszlklarn di
le getirmekte gecikmediler. Bu konuda
ANAP, SHP ve DYPli parlamenterler ortak
tavr taknrken, bir kez daha Trk burjuva
partilerinin Krtlerin kltrel ve idari hak
larn dahi tartmaya hazr olmadklar ger
ei ortaya kt. Trk parlamenterlerin tep
kileri zerine konuan bir Fransz parla
menter; Biz Batllar zerklik kelimesinin
ne anlama geldiini ok iyi biliyoruz. Sorun
insan haklar ihlalleri olduu zaman, hi
kimse iilerimize mdahale ediliyor diye
rek, bizi insan haklar iin yaptmz al
malardan alkoyamaz. tirazlara ramen
rapor ilk ekliyle kabul edildi. Raporun ka
bul, artk Krt sorununun uluslararas ku
rulularn gndemine girdiinin gstergesi
olarak deerlendirilmekte.

Seksenli Yllar

Saln Hetey

8CT1 y llar ardnda dev boyutlu sorunlar brakarak bir kaos

iinde bitiyor. nsanlk, 9 0 l yllarda zm ek zorunda oldu
u bu byk sorunlarla yzyze..
Yaklak son y zyldr insanl u ya da bu lde biim
lendiren ideolojik ereve, 8 0 li yllarda atrdyarak ykl
maya balad. D eerler, inanlar sarsld. Yerleik sanlan si
yasal ve toplum sal rgtlenm eler alt-st o ld u ..
Em ek cephesi iin 8 0 li y llar devasa o k larn yaand bir
dnem olarak hatrlanacak. zelikle Sovyetler B irliinden
gelen etnik ve dinsel kkenli ayaklanm alar, in de aktlan
onbinlerin kanna bulaarak em ek cephesinin stne d kl
d .. D ou Avrupa'da sistem kerken, b rokratik diktatr
lklerin irkin yz btn irenlii ile ortaya serildi..
kinci E m peryalist Paylam Savandan sonra dnyay sar
san ulusal kurtulu hareketleri ile ykselen devrim ci dalga
geriye d t .. A nti-em peryalist ulusal kurtuluu lkelerin
ekonom isi, em peryalist m etropollere baland.

Saln hety li d xwe pirs pirsgirikn gelek m ezin dih1in di nav kaosek de xilas dibin. M irovah di saln nod de
div van pirsn m ezin ku li piya wan de ne, areser bikin.
Ew erew a deolojk ku nzik sed sal b, ikil dida m irovahiy, di saln hety de diqelie diruxe. H jay baw er
hejiyan, rkxistinn siyas civak ku wek rkxistinn sabt
dihatin dtin, ser bin bn.
Eniya ked d di dihat de, saln 80 wek dem n okn m e
zin bi br bne. Bi taybet serhildan tevgern m ill ku li Ye
ktiya Sovyet dihatin xw na deh hezaran ku li n hate rijandin tevlihev b li ser eniya ked rijiy a ... Sstem a Rojhilata
Ew rupay hilw eiya, gava ev sstem hilw eiya, rik qirj
y dktatoriya brokratik j bi hem gem ariya xwe derket
ho l...
Pln tevgern rizgarxw azn netew ku pit er D uyem n
a C han bilind bb, dinya dihejand; bi pa de k e t... Ekonom iyn w elatn ant-em peryalst n rizgarxw azn netew , bi
ekonom iya m etropoln em peryalstan ve hat girdan.

A B D -SSC B ilikilerindeki yum uam a, NATO - VAROVA

Paktlarnn fonksiyonlarnn deim esi, dnya dzeyinde ye
ni dengelerin olum asna doru evrim leti..
Bu kargaa iinde 8 0 li yllar tm ile kapsayan ran-Irak
Sava, arkasnda m ilyonlanca l ve yaral ile, ekonom ileri
km harebe halinde iki lke brakarak bir ate-kes ile so
nuland zam an, zerinde kyam etler koparlan hi bir so
run zm lenm edi. Ve bir santim lik snr deim esi olm ad.
A m a savan deheti, Saddam rejim i tarafndan K rdistana
kusuldu ve 300 bin yoksul Krt kyls, yurdundan srld.
M uhacir oldu.
T rkiyede ise, 12 Eyll kabusu yaand. 12 Eyll rejim i,
ideolojik ve politik yaplar tahrip etm ekle kalm ad, bir kim
lik deiim ini, bir kiiliksizletirm eyi de b eraberinde tad.
Krt hareketi btn boyutlar ile bu srecin m erkezinde yer
ald.

N erm bna peyw endiyn Yektiya Sovyet A m erka, fonksiyonn paktn NATO VAROVA j guherand li seranser
dinya tewazineke (denge-balans) n pk an.
Di nav v tevliheviy de, di saln hety de, er ran Iraq dom kir. Ev er, li d xwe bi m ilyonan kut b irndar
du w elatn hilweiyay hit. Gava ev er bi biryara lihevhatin
rawestiya, yek ji ev pirsn ku li ser qiyam et dihat rakirin, nehatib helkirin snora van dew letan bi santm ek j neguhur.
L deheta er ji al rejm a Sedam li ser K urdistan teqiya.
300 hezar gundiyn belengaz n K urd, ji ch w arn xwe
bn, m ihacir b n ...
Li Tirkiye tevliheviya 12 lon hat jiyan. R ejm a 12 Ilon
ji alk, awahiyn deolojk siyas hilw eandin, ji aliy din
j exsiyeta civak guherand, b exsiyetiyek kr pk an.
Tevgera K urd, bi her away, di navenda van guhertinan de b.

9 0 l yllarda btn bunlarn hesab-kitab g r le ce k ...

Krt hareketi, zerindeki l topran atarak, 9 0 l yllarn
bekledii dinam ik, devrim ci alm alara hazr olm ak zo run
da. nk, Krt sorunu 90'l yllarn gndem indeki en
nem li sorunlar dan biri olacak..

Di saln nod de, hesabn van kirdeyan d bte dtin. Tevge

ra Kurd div, rabe ser xwe xwe ji bo xebatn dnam k oreger yn saln nod am ade bike. Lew ra pirsa kurd d yek
j pirsn girngtirn yn saln nod be.

Orhan KOTAN
RUPEL / SAYFA 2

KURDISTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

r z a n a h o r c iv a k

TCHe anti-kurdizm
trmanyor!
SHP Genel bakan nn, parti iinde Pan-krdizm yapld
n iddia ediyor. Partiden ihra edilen 7 milletvekilinin lkenin niter yapsna ters den bir konferansa katldklar iin ihra edildik
lerini belirtiyor. Bu belirleme Kk Kurultay delegeleri tarafndan
heyecan iinde ve ayakta alklanyor..
Ayn gnlerde kk bir snr ky olan kiyakada 22 kiilik
bir aile oluk-ocuk katlediliyor, arkasndan 7 oban boulduktan
sonra kuruna diziliyor...
Bunu izleyen gnlerde Vatan Gnei ve Medya Gnei isimli
yayn organlarnn brolar, sahip ve sorumlularnn evleri baslyor,
dergiler matbaada iken toplanyor ve grevliler gzaltna alnyor...
Kuzey Krdistanda Temmuz - Aus
tos aylarnda trmandralan terr, O r
du yksek kademelerindeki* atamalar
tamamlanp, Cumhurbakanl sei
mi bittikten sonra ksmen durdu
rulmutu.
zal'n Cumhurbakanlna olduu
kadar, liberazisyon programna da
kar olan MT ve Ordu iindeki mili
tarist kanat, Cumhurbakanl sei
minden hemen sonra sahneye koydu
u yeni oyunlarla istikrarszl ve te
rr kkrtmaya balad. SHP'ye
verilen destek, SHP iinde zaten var
olan ovenizmi harekete geirmeye
yetti ve Paris Konferansna katlmalar
gereke gsterilerek 7 Milletvekili ih
ra edildi. hra, yalnzca Dou ve
Gneydou SHP rgtleri tarafndan
deil, SHP'nin elit kadrosu tarafndan
da tepkiyle karland. 13 il ve ile r
gt istifa ederken, sol kanat milletve
killerinden de fla isimler partiden ay
rldlar.
SHP'de derin sarsntlar olduu bu
dnem, ayn zamanda ABD'de Erme
ni tasars'nn gndemletii bir d
nemdi. Tam da bu karmaa iinde
Hakkari katliam yapld. Avrupa Par
lamenterler Birlii ise Kiirtlere zerk
lik tezini tartmaya hazrlanyordu.
zaln basna verdii bir demete
Trkiye'de herkesin kendi ana dilini
konumas iin gerekli yasal dzenle
meler yaplacaktr biimindeki bir
aklamasn izleyen gnlerde ise, si
yasi polis, nce Vatan Gnei ve daha
sonra da Medya Gnei dergilerinin
brolarn basarak sorumlularn tu
tuklamaya giriiyor ve dergilere mat
baada iken el koymaya balyordu.
Ayn dnemde Genel Kurmay yetki
lilerinin azndan, SSCB ve ABD ara
sndaki yumuamann Trkiye'yi etki
lemeyecei, Gney snrlarndaki teh
likeli gelimeler nedeni ile Trkiye
nin herhangi bir biimde silah indiri
mi program iine giremeyecei vur
gulanyordu.
Anlald kadaryla Trkiyenin
politik gndeminde istikrarszln ve
terrn merkezine Krt sorunu oturtumutu ve nmzdeki gnler bu
erevede youn provakosyonlara
gebeydi.
Trkiye'deki militarist evrelerin ve
SHP Genel Bakan'nn anti-krt ie
rikli ovenizm kkrtcl ise siyasi
poliste hemen yanksn buldu. Ol
duka zor artlarda yayn yapan Krt
basnna kar giriilen yldrma, sin
dirme operasyonlarn bu erevede
ele almak gerekli.
Bu gne kadar 12 say yayn yapan
Medya Gnei, 8 say yayn yapan z
gr Gelecek ve 4 say yaynlanabilen
Vatan Gneinin tm saylar toplatl
m durumda. Bu dergilerin sorumlu
lar hakknda alan davalarn saysn
saptamak mmkn deil. Son geli
melerin bir uzants olarak gene bu
dergilere uzanan devlet terrnn uy
gulamas iinde Medya Gnei sahibi
k r d is t a n p r e s s

ve Yaz leri Mdr Cemal zelikin tutuklanmasndan sonra, 12

Aralkta derginin yeni Yaz leri M
dr Yakup Karademir ile dergi alnlar gzaltna alndlar. zgr Gelecekin Sahibi Mehmet bayrak ile Ya
z leri Mdr Bekir Kesen Ocak ubat 89 ve Temmuz - Austos 89da
iki kez gzaltna alndlar. Dergi al
anlarndan Celal Gl ile, dergide ya
ynlanan bir yazsndan tr Dr. Nuran zkan da gz altna alnanlar
arasnda..
Ar basklarla yzyze olan Top
lumsal Dirili dergisi ise yayn hayat
na son vermek zorunda kald.
Eyll 1989da yayn hayatna giren ve
imdiye kadar 4 says yaynlanan ay
lk Vatan Gnei dergisinin yazileri
mdr, derginin sahibi ve alanla
rnn 4 Aralk gn stanbul polisi ta
rafndan gzaltna alnmas nedeni ile
ANK'ye bir aklama yapan Vatan
Gnei sve Temsilcisi zcan Karata, dergi zerinde younlaan bask
larla ilgili olarak unlar syledi:
Vatan Gneinin 4. says baskdan
ktktan hemen sonra, derginin Caalolundaki merkez brosunu basan
stanbul 1. ube polis ekipleri, Vatan
Gnei Yaz leri Mdr Rfat Erolu, Frat-Dicle Yaynclk Ltd. ti.
adna dergi sahibi olan Rfat Sefal ve
irketin ortaklarndan kran Duran
ile o srada broda bulunan ve ismini
tesbit edemediimiz okur ile birlik
te toplam alt kiiyi gzaltna alyor.
Ayrca ekipler, tm arive el koyuyor.
Vatan Gnei, smrgecilerle ak
kavgay kabullenerek yayna balam
t. TCnin resmi politikas ve Krdistan zerine oynanan oyunlar boa
karmak iin, bu gerekliydi ve bunun
bedelinin olaca tarafmzdan bilini
yordu .
Gerek demokrat basna ve gerekse
Vatan Gneine yneltilen bu saldr
lar 141 ve 142nin kaldrlmas dorul
tusunda mangalda kl brakmayan ik
tidar ve burjuva muhalefetin gerek
yzn gsteren olaylardr. Bugne
kadar Vatan Gneinin yaynlanan
her drt says da toplatld.
Son basknda gzaltna alnanlarn
durumu ile ilgili, aradan on gn ge
mesine ramen haber alamyoruz.
Avukatlar ve yaknlar ile grtrl
myorlar. Sistemli ikencenin hala
srd Trkiyede gzaltnn ikence
demek olduunu hepimiz biliyoruz.
Bu nedenle arkadalarmzn yaam
larndan endie duyuyoruz. zellikle
irketin ortaklarndan biri olan k
ran D urann ikenceyi kaldramaya
cak kadar ar hasta olmas endieleri
mizi arttryor.
Krdistan Pressin yayma girerken,
TCde militarist glerin uygulamaya
soktuklar anti-krdizm trmanmaya
devam ediyordu.

m k a n u n / a r a l ik m 9

deolojik tahribatlar
Krdistan Press'te sk sk Krt hareketinin
son derece ciddi ideolojik tehditlerle yzyze
olduuna iaret edilmiti. Son dnemlerde bu
ideolojik tehditler birer ikier ortaya kmakta
ve somut politikalara dnmektedir.
Uluslararas dzeyde bu ideolojik tehditlerin
somut
politikalara
dnmesi;
sosyaldemokrasinin program iinde gerekleiyor.
Avrupa sosyal demokrasisi Krt hareketini,
Ortadou'nun statik dengelerine dokunmadan
kltrel haklar dzeyinde bir ereveye oturt
ma faaliyetleri iindedir. Bu faaliyetler, uzun
sre lke gereklerinden kopuk kltr faaliyet
leri srdren Avrupa'daki Krt aydnlar tara
fndan da bilinli ya da bilinsizce desteklen
mektedir te yandan uygulanan yanl politi
kalar nedeni ile devrimci umutlarn tketen
ran ve Irak'taki Krt rgtleri, sosyal demok
rasinin programna kar fazlaca eletirici de
illerdir. Ayrca perestroyka frtnas iinde
ideolojik temelleri parampara olan pro-sovyet
gruplar da; genel eilimleri itibar ile sosyal
demokrasinin programna kar bir cephe sava
iine girememektedirler.
Geriye Krdistan devriminin bamszlk
radikal gleri kalmaktadr ki, genel siyasi yel
paze iinde bu gler olduka yalnz kalmakta
drlar.
Tam da byle bir dnemde dikkatlerin youn
lat Trkiyeden Krt hareketini tahribe y
nelen, Krt hareketine yn verme iddias ta
yan sorumsuz sesler ykseliyor.
12 Eyll baskn iinde kendi telana den
Trk solu, Krt hareketine akl verme hastal
na ksmen ara vermiti. Ortadou ve Avrupa
gereklii de, Krt hareketinin daha zerk bir
yaplanma iine girmesinin maddi artlarna
sahipti. Sular biraz durulmaya yz tutunca,
Trk solunun eski hastalklar birer ikier nk
setmeye balad. TP - TKP izgisi, savruldu
u bolukta TBKP'ye ideolojik bir zemin arar
ken, Krt hareketini de 10 yl gerilerdeki tart
malarn iinde yeniden ele alma gayretkeli
ine giriyor. Bunlar iinde smrge Krdistan
tezinin yeniden tartma gndemine sokulmas
kadar, Krdistanda seksiyon rgtlenmesine
yneli olduka dikkat ekici.
nmzdeki dnemde bu sorunlar deiik
boyutlaryla ele almak kanlmaz olacak. Ve
Krdistanl devrimciler gene almalarnn
byk bir blmn ezen ulus solu ile boaz
lamaya vermek zorunda kalacaklar.
te yandan gene ideolojik adan tm ile bir
reddi-miras zerinde politika yapan eski TKP
cephesinden de Krt hareketine kar bilinli
ve sistemli bir saldr balatld gzlemlen
mektedir. Hareketin doal lideri Dou Perinekin belirlemelerinde ifadesini bulan bu sal
drlar her ne kadar bilinli kadrolar tarafndan
ciddiye alnmamakta ise de, ortada ideolojik
bir sava olduu ve ideolojik savata her olgu
nun ve olayn ciddiye alnmas gerektii bilin
melidir. Esasen ciddi olmayan tavr, hareketi
uzun sreler iinde youn biimde tahrip et
me potansiyeli tayan bu tr ideolojik saldr
lar karsnda suskun kalmaktr.
20 yldan fazla bir sredir kendisini grmedi
im Dou Perinek'in bu son lgnlklarn
anlamakta glk ektiimi belirteyim. Esa
sen 60l yllarn sonunda yollarmz ayrlm
t. Aka belirtmek gerekir ki, o gnlerden bu
yana hayat Dou Perineki dorulamad. Bu
nunla birlikte neredeyse otuz yla varan mca
dele srecinin bilgi ve deney birikimine sahip
olmas yabana atlacak bir ey deil. Bu ba
lamda zellikle Krt hareketine kar daha say
gl ve daha duyarl olmas gerektiini bu bilgi
ve deneyleri gerei bilmesi gerekirdi. Oysa
zellikle son dnemlerde, brakalm duyarl ve
saygl olmay, dpedz saldrgan ve sulayc
bir tavr iine girmesi endie vericidir. Perin
ek, Krt hareketini soyut kategoriler iinde

ele alyor ve son otuz yln ortaya kard Krt

halknn biricik gvencesi olan politik insan
esini ibirliki ilan ediyor.
u tez Dou Perinek e ait ; Krt rgtleri ve
liderleri arasndaki ayrm izgisi, bugn ba
mszlk ile zerklik arasnda deildir. Basn
saflamay yanl yanstt, Blnme, sorunu
kendi halkyla birleerek zme kararnda
olanlar ile bat marifetiyle zme planna ya
tanlar arasndadr.
Otonomi ve bamszlk Krt hareketinde bir
birini dtalayan iki tez deil. Tersine iki politik
alternatiftir. Kimse otonomi istiyor diye hain,
ibirliki ilan edilmi deil. Ve de kimse ba
mszlk istiyor diye kahraman olmaz. Bu ya
pay ayrm, Perinek'in yerlere gklere sdramad A. calann zerinde homurdand
kk burjuva fanatizmini kkrtan tutarsz bir
ajitasyondur. Otonomi ve bamszlk, hareke
tin alaca politik biimlerdir. Esas sorun Krt
ulusunun kendi kaderini zgrce tayin etme
hakknn titiz bir dikkatle hayata geirilmesi
dir. te yandan Suriyenin kucanda oturup,
ranla cilveleerek, Irak a gz krpan bir ba
mszlk hat olamaz. Kald ki sorun lke te
melinde konulmad srece bamszlk tez
yalnzca lafazanlktr.
Krt ulusal sorununa blgenin devrimci dina
mikleri iinde zm arayanlarla, bunu Bat
marifetiyle zme gayreti iinde olanlar ara
snda somut bir ayrm var tabii. Ama, bu tera
zinin bir kefesinde Dou Perinek'in koyduu
gibi PKK, br kefesinde de dier btn Krt
rgtleri durmuyor. Tersine terazinin bir kefe
sinde radikal Krt rgtleri, br kefesinde
Avrupadaki rgtsz Krt aydnlar ile sosyal
demokrasinin ekim alannda bulunan gler
duruyor. PKK ise, terazinin dnda nc bir
hattr.
Dou Perinek bu hat iin, Krt rgtleri
iinde en yerli olan, Anadolu topraklarna ve
Trk halkna en sadk olan kavramm kulla
nyor. Buna bal olarak PKK Genel sekreteterinin Bende Krtlk ak yok! szlerini
manete karyor.. Krt rgtlerinin Anadolu
topraklarna ve Trk halkna sadk olma gibi
bir grevleri ya da sadakat vaadleri olduu ka
nsnda deilim- Ama Krt rgtlerinin Krtdistan topraklarna ve Krt halkna sadk olma
gibi temel ve hayati bir grevleri olduu kesin
dir. Bu sadakat terazisinin banda ezen ulus
mantnn durmas isepekdeenternasyonalist
bir tavr deil . Kald ki, Krt rgtlerinin trafik
komiserliine soyunmak imdiye kadar ezen
ulus solunu hep batakla gtrd.
Dou Perinek'in Sosyalist Sol Konuuyor
daki tutumu ise daha sorumsuzcadr. Trk solu
ile ilgili olduka duyarl ve titiz bir cevaplan
drma eilimi iinde olan Perinek, Krt solu
(Perinek'in ifadesi ile Krt milliyeti rgt
lenmesi!!) sz konusu olunca, saldrgan ve
haddini bilmez bir tutum alyor.
Trk solu ile ilgili Perinek'in tavr u; Sosya
list solun hibir rgt, birbirinin rakibi ya da
alternatifi deildir.
Krt solu ile ilgili tavr ise yle; Trkiye'de
PKK dnda ciddiye alnacak bir Krt rgt
yoktur!
Aradaki deerlendirme fark ok ak.
Perinek - calan ibirlii hangi biimler
iinde ve nereye kadar srer bilinmez. Ancak,
imdiye kadar PKK ile ilkesiz, pragmatik ili
kiler iine giren kiiler ve rgtler bu ilkesizli
in ve pragmatizmin faturasn ok ar olarak
dediler. Kald ki, ezen ulus solu iin belki de
en tehlikeli tavr, PKKnn dier Krt rgtleri
ne kar olan sorumsuzluunu kkrtmak ve
onaylamaktr.
Byle lanetli bir greve talip olmamak
gerekir.

O.K.

RUPEL / SAYFA 3

FMLN ber bi serketin dimee

l _ Hzn

FMLN di van rojn dawn de

li dij hzn hikmet rn biserket
pk ann hin taxn San Salvador
xistin bin kontrola xwe. Daxwaza
FMLN lihevhatin e. L ji bo lihevhatin
ertn ku FMLN dide p, hikmet qebl nake.
A N K Kln
Di ll'c Kann dc FMLN (Eniya Rizgariya
Netew ya El SalvadorFrcnte Farabundo
Marti Liberacion Nasional) bi riek mezin
hin taxn paytexta E1 Salvador San Salvador
xist bin kontrola xwe. FMLN bi v ri ve xelkc Salvadore ban serhildan kir. Pit rdann dawn, gelek pispor dibjin ku netca er
dc di wcxteke nzk dc xuya bibe.
FMLN di sala 1980' dc ji aliy pcnc grup
partiyn ep hatib damezirandin. Fling olgariyek bi girday Amcrka li ser hikum b
nsbeta wan j, di nav nifusa Salvador de sed
yek b. L erdn Salvador sed penc dest
wan dc b.
FMLN di saln 1980 81'an de di gundan de
bb xwed hzcke mezin, rxistina xwe di nav
xelkc de xurt kirib. FMLN di sala 1981e de
xelk bajr ban serhildan kir, l bajar bedar serhildan nebn, ji bo w pa ve kiiya.
Pit w li hember hzn ku bi alkariya Ame
rika hatibn pkann, er xwe domand. L hzn ant-gerlla yn Amerk nikaribn FMLN
bikandana. Ji bo w li ser pniyara Amerika,
di sala 1984an de bi taktkeke n siyaseta lihevann hat bikarann. Bi v taktka n, bi serokatiya Napoleon Duarte, Partiya Fileyn De
mokrat bi netca hilbijartin hat ser hikum.
d terora dewlet ber xwe dab serokn si
yas ku hatibn hilbijartin. Duarte, nav v te
rre danb Kampanya maf mirovan ji bo
dinya wisa pk dikir. Duarte, di bajaran de
4'mqf mirovan diparas l gund bombebaran
dikirin. dixwest pitevann gerilla bikne. Bi
netca poltka w, niha 1,5 milyon mirov di welatn cran li kampn nzk San Salvador

El Salvador: 21.000 km2- Nifs: 5 milyon, %57 di gundan de dijn- Nsbeta xwendin nivsandin: di bajaran de %60, di gundan de %30- Nsbeta bkariy: (be
ta!) %60- Girtiyn syas: (1986) hezar kes- Deyn derve: 2 milyar Dolar- Maln
firotin derve: qehwe, pemb, ekir %80- Mesrefa esker di butey (mzan) de:
% 50
de bne mihacir.
FMLN di saln 1986-87 an de digel xebata xwey ekdar, di bajaran de j bi
awak xurt xebit, bi netca w xebat tesra xwe di nav UNTS (Yektya Netew ya
Karkern Salvador) de zdetir kir. Bi v
away di bajaran de j tkon germ b.
d siyaseta Duarte j flas kirib. Hilbijartina 1989 an bi bedarbna %35 b,
partiya fast ARENA bi ser ket. Serokek
ji ARENA bi xwe li dij oregeran di nav
hzn kutin de ch girtib.
ARENA bi soza (weed) guhartina rewa
ekonomiy ketib hilbijartin. Bguman

reformn ekonomk ku ARENA kir, bi

berjewendiya olgariy b. Ji bo ravves
tandina feqrbna xelk ARENA prog
rama alkariya xw arin kir, l ji v
alkariy ten xelk Gundn Navend
yn ku Duarte avakirib stfade kirin. Ji
aliy din ji bo ar bajarn ku di bin kont
rola FMLN de bn, programa alkariy
bi nav Oriene 89 hatib amadekirin,
w ev program di havna 89an de dest p
bikira, l ne kir.
FMLN li hember van programan, rn xwe frehtir kir di meha Tebax de
hikumet ban lihevhatin kir. ertn Eni-

y ji bo ravvestandina er, ev bn:

- Ravvestandina er, reforma ax, dayina
mafn demokrat cezakirina kesn li dij
mafn mirova.
- Pit pkanna van ertan, ew d ji er rawestandin derbas aitiy bibna.
-Heya sala 1990 rola FMLN di nav rxistina dewlet de bihata tesbtkirin.
L li hember van daxwaziyn FMLN dsa j terora ARENA wek ber dom dikir.
Ji bo ku FMLN rewa xwe ya esker hin
batir bi hztir bike, di roja 11. 11. 1989
an de dest bi r kirin. Ji hing ve hin taxn paytext ketiye bin kontrola FMLN,
hzn FMLN bi alkariya gel li hember
rn hikumet li ber xwe didin. ARE
NA j texsr nekir, li ser wan taxn karkeran bombe barand. Her weha gelek ldern sendka kesn oreger bi dest hzn hikumet hatin kutin. Di 16
Tern de Rektor Unversta Katolk
digel 6 doentan (hem j kee bn) bi
dest hikumet hatin kutin.
Gava hzn hikumet bombe li ser taxn
karkeran barandin, FMLN j hzn xwe ji
wan taxan kiand du taxn dewlemendan ku dostn olgariy bn, xist bin
kontrola xwe. Helbet hzn hikumet d
nikaribn ew tax bombebaran bikirana.
Iro 7 ji 14 bajarn E1 Salvador di bin
kontrola gerllayn oreger de ne. Li
paytext er dom dike. Timn taybet yn
ant-teror ji Elmanya Fransa bo alkari
ya ordiya ARENA ne EL Salvador.
Radyoyn FMLN Radio Venceremos
Radyo Farabundo M arti xelk Salvador raya git ya din ban pitgiriya
cebhe kirin. Li gora neya Radyoyn
FMLN; Li Salvadore ne er navxoy,
erek li dij olgariya nokern Amerka
dom dike. Em di v er de li benda alkar
pitigiriya geln chan ne.
Di v er de FMLN dixwaze, ertn
xwe bide qeblkirin.

Yewnanistan neheq li Kurdan dike

C Di van mehn dawn de bi
dehan milteciyn kurd n
Kurdistana Bar ji Tirkiy
derbas Yewnanistan bn.
L hikumeta Yewnan ew wek penabern siyas qebl
nekir.
A N K Atna
J kampa Diyarbekir 8 mr, 5 jin
16 zarok di meha Tern de derbas
Yewnanistan bn li bajar Selanik
xwc teslm meqamn Ycwnan kirin.
Meqamn Ycwnan dewsa ku ji wan re
miamele penabercn siyas bikin. ev
yek nekirin. rabn 29 kesan tev jin
zarokan girtin avtin girtxan. Za
rok jin end roj li ba pols man pe
rian bn. Pit 3 rojan zarok jin hatin
bordan. 8 m erdi hepse de man. Meqamn Yewnan 10 meh hikm hepis daye
wan. Yewnanistan bi v biryara xwe
dixwaze nav be ra xwe ereban bi tay
bet Iraq xwe bike.
Dsan herkes p dizane ku bi taybet
pit sala 198" her sal bi hezaran Kurd,
Tirk ran ji Tirkiy derbas Yewnanistan dibin. L Yewnanistan miame
le penehende siys bi wan dike. Gava
penabercn Kurdistana Bar j tn,
meqamn Yewnan wan digirin davjin
hepse. Demokrat epn Yewnan li
ser v rew weha dibjin: Yewnanistan dixwazc navbera .vuv bi dewletn
Ercb lraq xwetir bike. Ji bo w j
Kurdn Iraq davje girtxan.
RL PEL / SAYFA 4

Mihacirn Kurdji berzordestiya Iraq derbas Tirkiye bbn, niha jji ber zordestiya Tirkan hin ji wan derbas Yewnenistan dibin, L hikumeta Yewnanistan ji wan re miamele penahendn siyas nake
Foto; ANK

Pit ku mehkema Yewnan ji her me

r re 10 meh hikm hepsda, jin zarokn wan bxwed, bkes li ort man.
Ger penehendn Kurd li Yewnanistan
Yewnan heq kefaleta jin zarokn
Kurdan nedaba (nzk 1 200 000
Drahm) w ew j wek mran di heps

de bimana. L milteciyn Kurd ji yn

Kurdistana Bakur bar ku rewa
wan bi xwe j ne ba e, alkariya jin
zarokan kirin. Niha jin zarok hatine
berdan l dsa perian in. Yektiya Miletan xeyn heq wan otl ji wan re
tu alkar nake.

Niha Selim Ebdullah Hesen, Mesut

Reit husn, Ceml Taha Qadir, Mecd
Ehmed Hesen, Sadiq Mistefe brahm,
Rehman Ret Husn, Mecd silman
Mecd Had Mihemed Salih di girtgeh de ne w di meha Kann de d
sa derkevin ber mehkem.

ANK li Atna li ser rewa girtiyan bi

nner YNK Dr. Rnas Kurd re xeber
da: Dr. Rnas Kurd: Ev 8 kes hevaln me ne. Di kampan de zordestiy
Tirkan gihitye radeyek wisa ku d
xelkji wir direve. Hinek ji wan ji near xwe teslm Iraq dikin, hinek der
bas Yewnanistan dibin hin j diin
chn d in ... MIT Mixaberata Iraq bi
dek dolaban dixwazin mihaciran near bikin ku xwe teslm Iraq bikin.
Kesn ku xwe teslm Iraq j dikin, ch wan yan girtxane ye, yan j kamp e.
H erend, Komta Maf Mirovan, rkxiravn pennahendn yn ehan Xaa Sor dibjin em li maf miletan pirsyar dikin, l bel em din bjin, ev
rkxirawe hem nehatin seredana me
bi durist maf me nehat pirsyarkirin.
Heta ro j rewa penahendn Kurd li
kampn Tirkiye Iran zor xirab e. Ji
ber w hinek penahende ji Tirkiy revn derbas Yewnanistan bn, xwe
teslm pols Yewnan kirin. L li vir j
ev mirov hatin girtin, heta niha j nehatine berdan. Ed em tnagihn, sc
van mirovan iye ku Yewnanistan wan
digire davje zndanan. Ev kes ji dest
rejma Tirkiye revne hatine vir... bikt wan b xudan mane, kesek nne
ku li van mirowan pirsyar bikit.
Em bi nav YNK, bi rya rojnama
Kurdistan Pres hem partiyn Kur
dan agahdar dikin daxwaz ji wan di
kin ku arek bo van mirovan -ewt di
girtgeh de- bte dtin, ev mirovn me
bn berdan.

KURDISTAN PRESS 18 KANN / ARALIK 1989

r z a n a b o r c iv a k
Perestroyka ve
Glasnostun Dou Av
rupa lkeleri zerinde
yaratt etki btn h
zyla devam ediyor. Ar
tk bu lkelerde ylesi
ne hzl gelimeler ya
anyor ki, gnlk ba
sn bile gelimelerin
gerisinde kalyor.
ANK alanla
rndan bir Alman arka
damz Dou Alman
yadaki son gelimeleri
Krdistan Press okuyu
cular iin deerlendir
di.
A N K Bat Almanya
Dnya vc Alman kamuoyu
krk yldr iki Almanya'y
ayran devlet snrnn dn
yann en almaz snrlarn
dan biri olduuna almt.
Son bir ay iinde bu alla
gelmi haritada byk dei
ikliklerin yaandn dn
ya basn her gn ilk sayfa
lardan byk manetlerle
kamuoyuna duyuruyor: De
mir perde delindi! Berlin
Duvar ykld! gibi.
ki hafta iinde Dou Al
manya (DDR-Demokratik
Almanya Cumhuriyeti) hal
knn yarsndan fazlas zi
yareti olarak Federal Al
manya ya geldi. Snra yakn
Federal Almanya kentleri
nin sokaklarnda her cu
martesi pazar byk kala
balklar dolamaya bala
yp, alman almana sohbet
ler edildi. Federal Almanya
otobanlar DDR markal
Trcbi ' lerle
dolarken,
kendi maln pazarlayabil
mek iin hibir frsat kar
mayan kapitalistler bunlar
hemen reklam malzemesi
yapt. Ayn zamanda Ber
lin'de baz uyank ticaret
adamlar duvarn yklma
sndan 3 gn sonra, Ber
lin - ben de oradaydm ya
zl tirtleri satmaya bala
d. Bu iki olay ne kadar da
gelimelerin yannda birer
espri gibi gzkyorsa da,
gerekten bunlar bu alman
alman
yaknlamasndan
esas kimin faydalanacann
birer gstergesidir.
Alman topraklarndaki
tarihi gelimeler ' e nihayet
dier tarafdaki yaknlarna
kavuabilen Almanlar ka
dar, son gelimeleri ufukta
grnen bunalma bir
zm gibi gren alman sana
yii de sevindi ve sevinecek.
Her iki Almanyada cere
yan eden olaylara yakndan
baklrsa, u sonuca varma
mak mmkn deil:
DDR, dier Dou Bloku
lkelerindeki gelimelerin
etkisinin dnda kalmay
baaramad. Macaristan ve
ekoslovakya kendi snrla
rn anca yzbinlerce
DDR vatanda bu frsat
yakalayp ' Bat Almanyaya
geti. Bu kitlesel g olay
nn balatt hareketlilik
btn DDR halkn etkiledi.

Kasm aynda Dou Berlin

ve Dresden kentlerinde ilk
yryler yapld. Bu y
rylerde, yzbinlerce kii
zgr seim, toplumsal me
kanizmalarn demokratik
letirilmesi ve serbest dola
m hakkn talep etti. Bu
olaylar zerine, -tabii ki
Gorbaovun
etkisiyleDDR Devlet Bakan Erick
Honecker istifa etti. Onun
yerine geen Egon Krenzin
ilk ii, DDR vatandalarna
serbest dolam hakkn ta
nmak oldu. Bundan sonra,
milyonlar bir hafta sonu iin
olsa bile Batya seyahat et
meye kalkarken, milyonlar
ca insan da sokaa dkl
meye devam etti. Dresden1
de gazeteci ve sanatlar,
fikir zgrl iin 300 bini
akn kiinin katld bir
miting dzenlediler. Leipzigde 'imdi eim " tale
biyle 500 binden fazla insan
yrd. Egon Krenz seim
vaadederken, eski bakan
Honcker hakknda soru
turma ald. Olaylar bylesine hzl bir ekilde devam
ederken, hkmet yapt
uygulamalarla muhalif akmlar sollad ve onlar da,
birden bire bu kadar etkili
olduklarna aakaldlar.
Eskidan beri baz muhalif
gruplarn federasyonu nite
liindeki Yeni Forum ' bi
le, olaylarn gelimesine so
mut bir cevap veremedi. Ye
ni Forum ad altnda, DDR
Yeilleri, imdi Demokra
si Demokrasiye Kalk '
Bar ve nsan Haklar
Komitesi ' Birleik Sol
(VL) gibi komiteler ve insiyatiflerin yannda, DDR
Sosyal Demokrat Partisi
(SDP), DDR Liberal Partisi
(LDPD) ve kiliseye bal bir
takm gruplar biraraya gel
milerdi. Bugnlerde Yeni
Forum" sokaktaki insanla
rn basksna dayanarak,
D D Rd e mevcut olan b
tn gleri (Yani hkmet,
Yeni Forum, kilise, partiler
us. ANK) yuvarlak masaya
a r ryor O yuvarlak
masada, hereyden nce se
im ve referandum gibi so
runlar tartlacak.
Yeni bir Dou Almanya1
nn toplumsal yaps ile ilgili
Yeni Forum federasyon ola
rak u anda ok somut ey
ler syleyemiyor. rnein
Yeni Forumun retim ala
nnda artk tembellik yapan
lar atlsn ama gerekten
dezavantajl olanlar, yani
hasta ya ve sakatlar korun
sun; sosyal sigorta sistemi
kalsn, ama sahte hastalara
ceza verilsin; dnya piyasa
sna girmek istiyoruz, ama
ne zenginlerin borlular ne
de yoksul lkeleri smren
ler o l a r a k . eklindeki is
teklerine bakldnda, kul
lanlan terminolojiden bile,
bu fikirlerin birer dilekten
baka bir ey olmad belli
oluyor. Bu tr reformlarn
mevcut sistem iinde ger
ekleip, gereklemeyece
i de aklanmyor.
Sosyal demokratlar te

KRDSTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

kelleme yasa olan bir

sosyal piyasa ekonomisin
den yana olduklarn ifade
ediyorlar. Demokrasi insiyatiflerinin retim konu
sunda demeleri ya da ak
lamalar yok, bunlarn talep
listelerinde, Basn zgr
l", Fikir zgrl "
Serbest Dolam Flakk
gibi talepler yer alyor.
Sadece, yaklak 500 yesi
olan Birleik S o l" (VL)
DDR 'deki sistemden ger
ek bir sosyalizme gemek
istediini ' iddia ediyor.
VL'nin programnda fabrika
konseyi kurmak gibi adm
lar da yer alyor. VLnin bir
,szcs imdiki durumu
yle deerlendiriyor:
Eski hkmetimiz biraz
akll davransayd, serbest
dolam hakkn oktan ve
rirdi. Bu ekilde imdiki pa
nii engelleyebilirdi. Biz
imdiki durumdan memnun
deiliz. Serbest dolam
hakkn bizim devletimiz bir
hediye olarak, biraz da ken
disini kurtarmak iin ver
miti; oysa nemli olan, y
le yaplar kurulmal ki, ii
lerin meru temsilcileri bu
tr haklan kendileri alabil
sinler. Bu yaplar D D Rde
henz yok." DDR halknn
bir referandum da buna y
nelik oy kullanp kullanma
yaca sorulduunda, ayn
szc: Yok, gereki ol
mak gerekir, bugn yaplan
bir referandumda saa ka
y olacak. ' diyor.
Gerekten, dardan ge
len bir gzlemcinin de dik
katini eken olay, DDRdeki
halk hareketinin henz re
tim alanna sramamasdr.
Her gn birok kentte yr
y olduu bir dnemde
grev" szc henz du
yulmuyor. retim alanyla
ilgili talepler de muhalefetin
en acil talepler arasnda
deil.
Bu yzden, u anda dou
ya bakp Quo vadis DDR '
sorusunu soran Bat Alman

solunun aklna pek net bir

cevap gelmiyor.
DDR Dou Blokunun en
gl lkesi idi, bir de ken
di lkesinde Macaristan ve
ya Polonyada hem manevi
hem maddi anlamda ok
gl bir faktr olan katolik
kilisesinin de etkisi yok de
nilecek kadar azd. Ama di
er yandan onun tam yann
da Bat dnyasnn en gl
lkelerinden biri, yllardr
propagandalarn
DDRe
yanstan Federal Almanya
vard.
Douda DDR halk hala
sadece ve sadece kendi de
mokratik haklar iin mca
deleler verirken, Batda bir
ok kesim tarafndan ufuk
taki birlemenin manzara
lar iziliyor. Geri Baba
kan Kohl ilk heyecenla
Oder Neibe snr" nn
(ikinci dnya savandan
sonra mttefikler tarafndan
belirtilen DDR -Polonya
snr- ki eskiden Alman
topraklarndan, bir ksm
Polonyaya verildi) gene szkonusu olabileceine ilikin
sarfettii szleri geri almak
zorunda kald. Ama bu gn
lerde bir suikast sonucu
Frankfurtta ldrlen De
utsehe Bank ' Bakan Herr
hausen Spiegel" dergisine
verdii bir syleide ok net
bir ekilde: Ben birleik
bir Almanya istiyorum. O
zamanda DDR ekonomisi
gl federal sermayeden
korkmamal. Zaten bir lke
olacak ve bizim sermayemi
zin gll onlarn da
avantaj olacak " diyor. Ay
n syleide: u anda ben
DDR\e acil yardm yapmak
tan yana deilim. Sosyalist
sistem tam ksn, ondan
sonra biz iimize balayaca
z. diyerek sermayenin
beklentilerini ok net bir e
kilde ifade ediyordu.
AEG yneticilerinden biri
Herrhausenden biraz daha
diplomatik bir ekilde: u

anda birleme szkonusu

deil, ama tabii ki D D Rin
bir numaral ticaret orta
biz olacaz! diyor.
Anlalan Federal Alman
sermayesi itahl bir hazr
lk iinde. nne, ekono
mik reformlarn -zellikle
birok retim kolundaki
subvansyonlarn kalkmas
nn- altndan kalkamayan;
teknolojiye, yatrmlara su
sayan, koskoca bombo bir
DDR piyasas seriliyor;
hem de etnik nedenelerden
dolay herkesin Federal Al
manyaya ncelik tanmak
zorunda olduu bir piyasa.
Batl lekelerle ortak yat
rmlar yaplmas DDR de
henz yasak. Krenz, bu ya
san en yakn zamanda kal
kacan aklad. Ondan
sonra zaten konfederasyo
na doru giden iki Alman
ya nn ticari ibirliine hi
bir engel olmayacak. Her
kesten nce, dnden gelme
ye hazr olan Batidakiler,
gelme artlarn bir katalog
eklinde dier tarafa ilettiler
bile:
-Planl ekonomi kaldrlsn
-Subvansyonlar kaldrlsn
-Serbest piyasa kurallar
geerlilik kazansn
-zel teebbs destek
lensin
-Fiyatlar serbest bra
klsn.
Bu artlar yerine getirdik
ten sonra, iki Almanyann
birleip birlememesi ser
maye iin nemini kay
bediyor.

mi ifade, yumuak deterjan

Vernell" reklamn andr
maktan baka bir ie yara
myor. Sol, DDRde sosya
list bir alternatif doup doamayaca
konusunda
yrekten inallah1' de
mekten baka birey ya
pamyor.

Ksacas: Her iki Alman

yada dnya tarih yazld,
ama sosyalistler her iki Al
manyada olaylar seyret
mekle
kaldlar.
Egon
Krenz, Gorbaovun emri
zerine, ortak yatrm yasa
n kaldrrken, Federal Al
man politikaclar konfede
rasyonu, iadamlar yatr
mlarn hazrlarken, Bat ve
Dou solu hala aknln
atmakla megul.
ki Almanyann birleme
si, kapitalist bir DDR per
spektifine kar savaan sos
yalistler tarafndan deil,
daha ok, gl bir Alman
yadan korkan AT tarafndan
engellenecek. Berlin duva
rnn yklmasndan sadece
birka gn sonra, Fransa
Devlet Bakan Francois
Mitterrand bir toplantda,
Dou lkeleriyle kurula
cak ticari ilikilerin Avrupa
Topluluu 'nun ortak insiyatifinden kaynaklanmas ge
rektii "m vurgulad. Bat
Alman sermayesi Dou Al
manya piyasasn kendi ala
n olarak grp, oradaki fa
aliyetini Avrupa Topluluu
ortak piyasasnda kendi ko
numunu glendirmek iin
yrtmek isterken, dier
AT yesi lkeler Dou Al
DDR dnyann en yeni en
manyaya ortak yatrm alan
ada
smrgesi
mi
olarak bakmay yeliyorlar.
olacak?
10 Bat Alman Yeil parla Bu eliki belki ok hzl bir
menterin baz Avrupal par birlemeyi engelleyebilir,
lamenterlerle birlikte yap ama DDR'in kapitalistletklar Dou Avrupa Dev me srecini frenlemek nite
liinde deil.
letlerinin AT tarafndan
smrgeletirilmeine kar
DDR kendi gcyle buna
" bal altndaki akla
mada yle bir perspektif i bir alternatif koyabilecek
ziliyor. Ayn aklamann
mi?
ki seeneimiz var:
son blmnde, Bugn
DDR halknn zgr iradey D D R nin bamszln ko
rumaya alp, bizim lke
le kendi kaderini kendisinin
tayin etmesi nnde en b mizle dayanmay amala
yk engel SED (Dou Al yan bir topluluk ierisinde
manya Sosyalist Birlik Par olan lkelerle birlikte aba
sarfedip, gerekten zgr
tisi) deil, Federal Almanyann AT ve Nato ereve bir toplum iin alabiliriz.
Ya da ekonomik amazlar
sinde uygulanan politika
dan dolay Federal Alman
s." olduu belirtiliyor.
Ama aklamann tm en ya ya balanp, kendi ahla
azndan Yeni Forum" un ki ve siyasi deerlerimizin
nerileri kadar soyut. Fede indirimli satn seyretmek
ral Alman solunun bu geli zorunda kalmak!
Hala birinci alternatifi
melere kar taknmas ge
reken bir tavr iermiyor.
semek iin ge deil! Biz
Douda olduu gibi, Bat1 Almanya nn anti-faist, h
manist geleniinden esinle
da da sosyalistler veya en
geni anlamda so T \ geli nerek, Federal Almanya'nn
sosyalist bir alternatifi ol
meleri izlemekte bile zorluk
maya alalm.
ekiyor. Bat Alman sosyaldemokratlarnn sol kanat
Birok Dou Almanya'l
aydnn imzalad bu ar
temsilcilerinden biri olan
Karsten Voigt, ki Alman da, sosyalizmi kurtaracak
ya nn birlemesi NATO ile ya da gerek sosyalizmi ya
ratabilecek ekonomik bir
Vasavia Anlama rgtnn
zlmesiyle beraber gel yol gstermiyor. Bu ekilde
meli ve biz her iin m her iki Almanyann solu
belki de son 50 senenin en
cadele etmeliyiz derken,
Yeillerden Antje Vollmer zor grevi nnde olduka
yumuak bi r iftde\ 7etii - aresiz grnyor.
lilk" ten szediyor. Bu de

mete kullanlan yeni tre

RUPEL / SAYFA 5

p o litik a e k o n o m i * t o p lu m

Komeleyeke and
hat damezrandln
Ronakbr nivskarn
kurdan li Kurdistan ko
meleyeke and damezrandin. Bila Komele ji bo
gel me torevann me
proz be. Li jr, em belavoka damezrandin ya
Komel, bguhern, diwenin.
Rewenbir ya Kurd -mna
pikek ji err vebirandina
Nejad li Kurdistana Iraq
to kirctkirin nehclan
dibt. Ka ewa ev e endn
sal e gele me ji mated netew dmokrati yd xwe hatiye bbarkirin, her wesan
kelepor
Rewenbry
dewlemend w li jcr mtirsya jibrn neman da
ye. Rewenbr ya Kurd bigit nemaze ziman Kurd
li pda herdem ke ji stond xmey bo hebna mil
lete me y Kurd parastye.
Ji lewra berevankirin werarkirin parastina w erk
oregr netewye li ser
milc torevand (Edbd)
welatperwerd Kurd. adbina kurd gel me rewenbrd w bi mafd xwe
yd rewenbr mafek siroti rewa ye bo her kes,
bo me j heye bi v maf adbibn serxwebna rewenbrya Kurd biparzn.
Ziman her zimanc hebt
amane bo hizrbra. ew
millete bo nebt ziman
xwe y netew bi kar bnt
milletek bbare ji hizirkirna. ev yeke j naguneft digel
iyasa biryar peymand
nvdewletan li bara mated
mirovan. Zrbn hemrengiya zimana rengd
derbirna netew ne dij
yekbna armancd milletan e di xebat da ji bna
rizgary pdan
wekheviy, belk harkare
bogehtinaarmanca. Li ser
v bingeh, di van, mehd
dmahiye de end pckol
danstandind ba di navbera pitirya wan torevand
di kemya (arwa) berhingrya Kurdistan da dijn hatne kirin ji bna damezrandina ketyeka hevgirt bo torevand Kurdistan. L cnd kawdand xoyet babet ku di bestne bi

mercd kar v, li ser me

pdvkir ku (Komela Torevand Kurdistan) damezrnn, mna rkxistinek bo
wan trevana yd ku dikarin di kawdand niho da hz iyand xwe bikene yek.
Komela Torevand Kurdistan ser xwe hilda di
Kombneka damezrandin
da li 28-8-1989 ya ku hem
layd babet dayne ber lkoln dt ku end rkxistin ketyd torey rewenbr li nv dervey Kurdistan hene neyayne
bibne yek ji ber end egerd xoyet ku bindest sitemkary peywendyd
neba alozd bir niho di
rz bizava rizgarxwaza
Kurd da ferzkirne. W ax em dibnn ku her kesek
maf hey xwe rkbxt ra
ya xwe derbidrt bi azad
binvst htrama v maf j
digirn, em v maf di deyne
xwe j madem kawdana heta ro nehlaye ev rkxistind he bibne yek, l em di
bnn erk me hem torevand kurd e ku bizav bikeyn
ji bna diristkirna ketyeka
berfireh bo torevand Kurdistan, ku xizmeta rewenbrya Kurd hevgirtina
tkoina gel me biket bi
zava w linv bizava chan
birengek jwar (hezar)
bidete xoyakirin. Ji ber v
yek eewher xebata kome
la torevand Kurdistan
kar w y xmey ew e ku
pkol harkary di gel
ket komeld kurd yd
torey bket ji bona diristkirina (ketya gitya torev
akd Kurdistan) ku bizav
biket ji bo:
- dewlemend kirin Q werarkirina rewsenbriya Kur
d.
- parastina Kelepor rewenbry kurd.
- yekxistina bizavd torevand Kurd ripinkirin
gekirna p bn berhemd wan.
- yekxistina erengyd
wand rewenbr civak
di kemya bizava netewya
rizgarxwaza Kurd da armancd getyd w.
- Berevankirin ji mafd

rewenbr bo netewd bik di Krdistan da, bere

vankirin j i torevand wan
pitgirya wan bo werarkirin
dewlemendkirina tor
wan.
- Berevankirin ji azad
yd git di Iraq da ji
rewenbr ya dmokratya
Iraq.
- Berevankirin ji keramet
mafd torevan li nv
dervey Kurdistan, nemaze
azadiya derbirin nivsn
berfrekirna pdv yd
madd bo hind, misogerkirina jiyaneka ba bo wan,
xebatkirin dij her reng sitem bindestkirina mafd
pey civak ku to wan
dibin.
- Harkar digel hem rkxistind civak pey yd
Kurdistan digel kombestd rewenbr yd welatparzd Iraq, yekt komeld rewenbr yd Ereb
dever chan. Pkolkirin
bo bilindkirin gehandina
deng gel me dihindir
mnberd rewenbr yd
chan da.
Kombna damezrandin
pwtek mezin bi seruber
gity gel me kir, nemaze
qurban yd miextkirn
xopakkirin ek kmyaw derbeder penahindn Kurdistana raq, her
wesa tirorkirin kirtkirina mafd dmokrat mafd mirova li Iraq.
Xoragirtina gel me di
Kurdistan da qehreman
gernasyd pmerg
mrxas bi avek pirr rzubiha hatine helsengandin.
Li dmahiy kombn
destema rvebery bo komel hellbijart biryar da
ku govareka werz bi zimane Krd binav B ang
derbxt.
Herman nemir bo ehdd peyva kurd hem ehdd Kurdistan.

Komela
Torevand Kurdistan
Dwmahya ebaxa 1989

Tiirii Heyeti Atina'da

protesto edildi
A N K Atina
Yunanistan ile ticari ilikiler gelitir
mek ve Trk-Yunan Ticari Dernei kur
mak iin Atinaya gelen Trk Ticaret
Heyeti protesto edildi.
30 Kasn tarihinde Japonya yolculu
undan dnen Trk Ticaret Heyeti ile
birlikte Yunanistana gelen mankenler
de yaplan defilelerde Trk rnlerini
sergilediler. Trk-Yunan Ticaret Dem e
RUPEL / SAYFA 6

i kurma almalarn balatan ticari

heyet onuruna Trk Eliliinin verdii
yemek, otel nnde toplanan yaklak
yz kadar Krt, Ermeni ve Kbrslnn
protestolarna neden oldu.
Yer yer polisin mdahale ettii protes
to gsterisi yaklak iki saat srd. Bir
ok Yunan i adamn etkileyen Protesto
gsterileri, defile ve yemee katilimin
azalmasna neden oldu.

ek me yekti ye
Ch ajtasyonen p xebatn rojane
di nav tevgera Kurd de nemaye.
Heval tekoer Orhan Kotan bi van gotinan nivsa xwe davv an b, di quncik
xwe de y nv rpel li Kurdistan Presse
hejmara 75 an de.
Diyare duriste ku bar pwstiyn
Tevgera Rizgarxwaz Kurd ro bi xurt
tnber av, nemaze di bin siya guhertinn
bingeh ku li hem atiyan dibin taybet di
tevgera oreger de weiatn sosyalist.
Ev niana berz dibe li seranser dinyay
-niana guhertin- pkn xwe gihandine
Tevgera Kurd ji ber ku ev guhertin ekere
ne milet welatn chan d z deng
bas hev dibihtzin erxa felek ber bi
p t badan. Li gel van sedeman ji ber ku
Tevgera Rizgarxwaz Kurd gelek bi hewcey guhertinn kr bingeh ye. Gelo
ima?
1-Di v qonaxa daw de ji sedsala bsta
pit 40 saln tkon, hin qizenciyn
mill nehatine dest, gel Kurd her ji mafen xwe yen mill, demokrat mirovay
bpar e.
2-raman politika Tevgera Rizgarxwaz Kurd gelek nehatiye guhertin belki
vvek xwe maye, paket ye, ne zengin ne
j zelal e.
3-Xwuyaye her end km an zde rewa
n, civak li Kurdistan bi git piek hatiye guhertin, n kirkar freh bye,
qefln belengaz rncber zehmetkan
mezin dirj bne. Lbel awira siyas di
tevgera m edebi w qas ligor w pvan
nehatiye guhertin.
4-Serhik birvebirina a ji aliy serkomn Tevgera Rizgarxwaz Kurd ne
maze serkoma Tevgera Kurdistana Iraq
btirn serkomen Tevgera Kurdistana
Iran hinek serkomn Tevgera Kurdis
tana Tirkiy kurdistana Suriye.
Eger em bi rast bi zeial, b fetl xap
li rewa Tevgera Kurd temaekin, yekser
t beravan ku riya serketin diyare, ew j:
Yekti ye (rxistina yekgirt, en, kangre
mill hwd.) Ev yekt bi hem rengn
xwe nay pkann, eger end gav neyn
avtin. Di piya wan de ev in:
a-Bi daw anna -qutkirin- peywendiyn
ekere dizi ewn ku hatine hunandin
avakirin navbera serkomn Tevgera Rizgarxwaz Kurd rejmn ku her ar
pern welat dagr kirine.
b-Bawer ann xebatkirin ji bo pekanna v diruma strateji: kurdistan ar pere ye, gel Kurd li wan paran maf w
arens heye t dtin xebat ji bo w
dibe.
Eger ev herdu rast bn dtin u xebat ji
wan re be kirin; wek dtin baweriyn
stratej yektiya Tevgera Rizgarxwaz
Kurd pit end rojan pk t.
Mixabin ev herdu bendji aliy gelek rxistin serkomn Kurd nayn dtin, ne
maze ji aliy wan ku xwe mezin giring
dibinin, tev hinek gelek pik j ketine
w riya ewt.
Eger em btir ekere bikin, em v pirsa
han bikin: Tevgera Rizgarxwaz Kurd ki
ye i ye? awa dinere?
Kurdistana Trkiye:
1-PKK, li Suriye ye pare Kurdistana
Suriye nadin ber av, tev ew dibinin her
ew bi tena xwe oreger in yektiy bi
aliyn din re qebl nakin.
2-Her -8- al iyen ku bi nav -Tevger- xwe
nian didin, btirn wan pare Kurdistana
Suriye nabnin. Dibe peywendiyn wan
diz hene yan j w bibin (ne gereke ev
pey wend yekser bin -direkt-, belk bi wasite bin). Tev w ev kombna wan wek komika qelsa ye- her yek ji wan bi lingek
ye yanj seqet e. Ji ber wisa nikarin biryara gavn stratej bigrin.
Li dervey wan hin rxistinn din hene
xurt xwedan bawer in, l ew j yeko ye-

ko nikarin xwedan biryarn giring bin. Li

gel wan tevgerek demokrat nv ekere 1i
Kurdistana Turkiy roj bi roj t xwiyakirin. L ew j dr peywendiy Kurdistan
ye.
Kurdistana Iraq:
1-Eniya Kurdistana Iraq ku li am hate
damezirandin li w bi c bye, hem hzn w parek yan du parn Kurdistan
nabnin. Ji ber ku danstandinn wan bi
- s ilili
rejimn Suriye Iran re hene.
Kurdistana Iran:
1-PDK-, hebn, war u baregehn w li
Iraq ye. Diyare ew j par Kurdistana
Iraq nade ber av, her her xwe ji xebata
Kurdistan bi dr dike.
2-PDK- Serkoma oreger hin rxistin grupn dtir ku li Iraqin ew j heya
roja ro wek PDK dibinin. Di nav wan de
rxistinek bi nav EYDK diyare rikek
Kurdistan girtiye, le heya niha b hz e.
Kurdistana Suriya:
1-Hevkariya demokrat Kurd ku end
rxistin in, li ser pirsa Kurdistan mafe
arens ne wek hev in.
2-Di v war de Parti Hevgirtina gel bi
tenha li Suriya xwedan programek Kurdistan ye xebat bo maf arens dike.
Peywend bi her ar rejman re karek xirab ewt dibine.
Piti v rzkirina kurt bilez pirsek dtir
dte ber avan: Gelo serkomen van hem
rxistinan dikarin bi hev re bibin yek? Le
beri v pirs pirsek din heye: Gelo ev serkom di war n, ideoloji siyas i ne?
Serkoma ro Tevgera Rizgarxwaz Kur
d dajo, bi git du bende:
1-Aliy birjuwa mill ser bi rast.
2-Aliy demokrat oreger ser bi ep.
Di orte de hin xz rzn din j hene.
Eger em burjuwa xwe ya mill li gor pvana klask vejnin; wek burjuwa milli
Ewrup ku rolek pver lst, em bikevin
aiy. Ji b e rh erd u ji hev cidane, nemaze
burjuwa me qels e ne oreger e her
her berdevke dijmin e. Ev rastiya han bi
dehen salan xwe nan dide. ro j diyar
dibe di peywendt girdann hin serko
men Tevgera Rizgarxwaz Kurd bi rejmn ku Kurdistan pare kirine. Ji aliye
din ve burjuwa ewrup di kat xwe de mil
l b, yektxwazb (yektiya Elman, tal
ya, Fransa hwd.). L a me heremiye (qlm). Dikare du pare an s pare bi qurbana parek bike daw j ew pare azad
rizgar nabe belki btir b hv dibe wek
rdann ro.
Em bn ser pirsa xwe ya p:
bersiv li gor dtina me ev e :
Ev serkom hem nikarin bibin yek (nabjin em nikarin bibin yek). Ji ber rew
bawer, politik pratik ne yek in. Veca ji
ber wisa ro pkanna yektiya hem aliyn Tevgera Rizgarxwaz Kurd mixabin
nabe. L dibe ku gelek ali serkomn
nitimanperwer, oreger bibin yek bi
hev re kar bikin, bi rengek tebt li ser
hmn bingeh stratej xurt. Di v war de
Konferansa Pars (14-15, 10, 1989) hevdtin komcivnn li dora w bn, bi rast
carek belu zelal kirin:
1-ara yektiya bhtirn hzn Kurd
heye.
2-ertn objektif bo pven hene, l
yn sbjektif winda ne.
3-Pir kes rxistin p bne kakil vala ne hin j j i deve ketine, li hop hope
neketine.
4-Ev rika (menhec-medrese) keysbaz, bbext, derewn ku endn salan gel
dixapnin li her ar parn welat, taz b
ye, li ber mirin ye. L div ney jibrkirin ku hin agirtn pik li du wan
diminin.
Daw daw gel me d bigh armanc
xwe em ixas bjin, dirj bikin; ek
me bi ten yekt ye.

Selah Bedredn

KURDISTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

r z a n a b o r c iv a k
BLM

3
brahim
Ahmedin
Anlar

Abdurrahim erif, Hamdi Ahmed Taha ve brahim Ahmed Badat Cezaevinde (Ocak 1951)

1964
1975
_____ ____

Foto; A N K

Ariv

64 Momerandumu zerine anlaamadk

..I

Fransz Havayollar'na ait

uamz Tahran Hava lan1
na yaklatnda, kar ya
ndan dolay uaa ini izni
verilmedi. Pilot, uan
inebilecei birka havaalan
olduunu, Tokyo, Pakistan
ve Madagaskar arasnda
yolcularn bir seim yapma
lar gerektiini belirtti. Yol
cularn ou uan Pakis
tana inmesini istedi. Uak
Pakistana indi. Ben ve Seyit
Azizin zerinde 20 taban
ca, 10-12 bin civarnda mer
mi ve 100 bin Dolar para
vard... Havaalanndan na
sl kacamz dnyor
duk. O dnemler Pakistan
ynetimi Irakla iyi ilikiler
iinde idi. Pakistan Iraka
silah satyordu...
Neyse, havaalanna indik.
Uak irketi sorumlusu yol
culara; yiyecek ve otel mas
raflarnn dnda, irketin
hibir gideri stlenemeye
ceini belirtti. Evine telefon
amak isteyen birok yolcu
nun cebinde para yoktu.
Yolcular
rahatszlklarn
dile getirmeye baladlar.
Ben de bu frsat karma
dm; Kime para lazmsa,
20 dolara kadar verebili
rim ," dedim. Bunun zeri
ne yolcular benim milyoner
olduumu zannetiler.
Tabanca ve mermileri ne
yaptnz.?
Tabanca ve mermileri
havaalannda braktk. Para
nn 50 bin dolar bende, 50
bin dolar da Seyit Azizde
idi. Bir mddet sonra, ir
ket sorumlusu, irketin ye
mek masraflarn da stle
nemeyeceini bildirdiin
de, ben; Kim yemek yemek
istiyorsa,
deyebilirim,
dedim. Bu arada irket so

rumlular ile konuan yol

cular, masraflar irketin
demesini irket sorumlula
rna kabul ettirmiler, ben
de hi yoktan mehur ol
mutum. Ertesi gn Tah
rana geldik.
Tahranda bizim korkumuz
yoktu. Giri yapabilecei
miz zel yolumuz vard.
ran hkmeti bana pasa
port temin etmiti ve beni
tanyorlard. O adan Tah
randa bir sorunla karla
madk.
O dnemde ran hkme
ti ile ilikileriniz var myd?
Burada o konuya dei
necektim: Molla Mustafa
benim de Avrupaya gidece
imi rendikten sonra, pa
saportla ilgili sorularla kar
latmda, pasaportumun
Iran hkmeti tarafndan
verildiini sylemememin,
parayla temin ettiimi be
lirtmemin daha uygun ola
can syledi. Ben de bunu
uygun grdm. Soruldu
unda para ile temin ettii
mi belirtiyordum. Ancak
dost bildiimiz baz evre
ler sorduunda, ran hk
metinin temin ettiini syl
yordum. Kendi dostlarmz
dan rann bize yardm
ettiini gizlememiz doru
deildi ve utanlacak bir ey
de deildi. Ancak, Molla
Mustafa dostlara bile syle
mememi istemiti. Bundan
dolay gittiimiz hi bir yer
de pasaportumu ran hk
metinin temin ettiini syle
medim. Tabi bu sonradan
bana kar ok kt bir bi
imde kullanld.
Seyit Azizle Tahrana dn
dk. Tahranda kar ya
aralksz devam ediyordu...
O dnemler evket Akravi
adl birisi vard. Bu evket
Akravi olduka kibirli ve
yetenekli bir kiiydi. Byk
iler baarma peinde idi.
Bunun iin de bazen umul

KURDISTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

madk iler baaryordu.

Bundan dolay, Molla Mus
tafa ve Polit Bro nezdinde
itibar vard. Yani evket
Akravi ayn anda Molla
Mustafa ve Polit Bro ile iyi
ilikiler iinde olan ender
kiilerden biriydi.
evket Akravi, Cemal Abdulnasr ile grmt.
Nasr, evket Akraviye:
bana gelen yeni hkme
tin kendi dostu olduunu,
hkmetle Krtler arasnda
arabuluculuk yapabilecei
ni, Krt isteklerinin yazl
olarak kendisine iletilmesi
ni sylemi, Akravi, bunun
iin Molla Mustafa ve Polit
Bro ile grmek istiyor
du. Bizim Tahrana var
mzdan 5-6 gn sonra, ha
len youn kar yann de
vam ettii srada, evket
Akravi bizim bulunduu
muz otele gelerek, ben ve
Seyit Azize: Mesele budur. Siz ne diyorsunuz?
dedi. Biz de imdilik bize
bir ey sorma, ayrca biz
Molla Mustafadan nce g
r belirtmek istemiyoruz.
Sen nce Molla Mustafann
grn al, biz sonra ko
nuuruz, dedik. Ne de olsa
konu yabanc birisine ileti
lecekti, hi olmazsa o bizim
aramzda anlamazlk oldu
unu bilmesin. Bizimle g
ren evket Akravi yle
kt koullarda Krdistana
gitti ki, yanndakilerin b
tn yolu onunla birlikte katetmeleri mmkn deildi.
Yola kmak ok tehlikeli
idi, ama Akravi, o kt ko
ullarda yine de Krdistana
gitti.
Ocak ay sonunda biz,
evket Akravinin gittiini
duyduktan sonra, kendimizi
tutamadk. Ne olursa olsun
diyerek yola ktk.
Uakla m?
Hayr, otomobille, yo
lun bir blmn de yayan

yrdk. Yola ktmzda

Tahranda olan mer Dbabe de bizimle geldi. O da te
davi olmak iin Tahranda
bulunuyordu. Neyse biz yo
la koyulduk...
Sakza yakn kk bir
kye vardk. Kyn ismi
yanl hatrlamyorsam, Aynand. Kk bir ayhaneye
gittik. Biz kaaklar gibi
davranyorduk. evreden
kaak olarak bilinmemi
zin daha uygun olacan
dnmtk. Bizimle bir
likte olanlar, SAVAK ele
manlar idi. Onlar bizim
durumumuzu, biz de onla
rn durumunu bilmezlikten
geliyorduk... Bylece sorun
kmadan hududa varmaya
alyorduk. Bizim yolcu
luumuzun ve kimliimizin
deifre olmamas gereki
yordu. Bundan dolay ka
ak klna brnmtk
Geldiimiz bu kyde 16
gn beklemek zorunda kal
dk. Ne otomobil, ne katr,
ne de yayan yolu vard. s
telik ykmz de ard ve
ok zorlu bir k hkm s
ryordu. 16 gn bu kyde
kaldktan sonra, askeri bir
Jiple tekrar yola ktk. Sa
kz getik. Sakz-Bane
arasnda imdi ismini hatr
layamadm bir blgede
mecburen jipten indik ve
yola yayan devam ettik...
Kara bata ka zorla yr
meye alyorduk. Uzakta
tavan byklnde bir ka
ralt belirdi. Karaltya yakalatmzda bunun evket
Akravi olduunu grdk.
Olduka ardk. Ben ken
disine: Nasl gittin? Nasl
dndn ? diye sordum.
Akravi: Gidip Molla Mus
tafa yi grdm ve dndm
dedi. Yanlmyorsam Akra
vi ile 13-14 ubat tarihlerin
de karlamtk. evket
Akavi ufak tefek yaplyd,
ben bile ondan daha iri yar

saylrm, artk hesap et...

Kendisine grmenin na
sl getiini sorduk, evket
Akravi: Molla Mustafa;
hkmetle
grmelerin
srdn yaknda anlaa
bileceklerini, syledi. Ben
de, efendim biraz bekleyin.
Cemal Abdulnasr araclk
yapmak istiyor. N asrin
araclk yapmas daha iyi
olur. Hi olmazsa gvenilir
bir anlama yaplabilir, de
dim. Ancak Molla Mustafa:
Biz hkmetle anlam
bulunuyoruz 10 ubat ta
hkmetle ortak aklama
mz yaynlanacak. dedi.
Bu 1964 Momerandumu
muydu?
Evet sonradan bu 1964
Momerandumu olarak ad
landrld.
Molla Mustafa bu konu
yu Polit Broya danm
myd ?
H ayr, Polit Broya
sormamt. O srada Celal
Talabani ile Nuri ave ya
nnda bulunduundan onla
ra sormutu. Celal Talabani
ahsi grn belirtmi.
Nuri avein ise ne dediini
bilmiyorum...
Ksacas bu konu, Polit
Bro veya Merkez Komite
ye sorulmamt. Artk h
kmetle grmelerin sr
drlmesi iin anlald
ortaya kmt. evket Ak
ravi de bu durumdan honut
kalmamt. evket Akravi
tipindeki insanlar biraz teh
likeli tiplerdir. Kendisini
ispat iin acayip eyler ya
pyordu.
Ben evket Akviye ne is
tediini sordum. Akravi; bu
yolculuk iin 1300 Dolar
harcadn, Molla Musta
fann kendisine hibirey
vermediini syledi. Ben
kendisine 1600 Dolar ver
dim ve biz Krdistana, o da
kendi yoluna devam edip,
Kahireye gitti.

ilk i olarak gidip, MK ve

Polit Broyu toplamay,
onlarn grlerini almay
dndk. Sonra bir konfe
rans toplayp, Momerandum zerine grlerimizi
aklamay, ondan sonra
Molla Mustafann yanna
gitmeyi dnyorduk.
Polit Bronun vard ka
rar, Molla Mustafann bek
ledii bir karar deildi.
Konferans toplamadk. Bu
anlamann Krtlere hi bir
ey getirmedii iin kabul
edilemiyecei, bu kararm
z Molla Mustafaya aktar
mamz gerektii, sonucuna
varmtk. Polit Bronun
onay zerine vardmz
kararlar kendisine iletmek
zere, ben, Molla Mustafa1
nn yanna gittim. Kendisi o
sralar Kaledzda idi. nce
mer Dbabenin evine u
radm. Ondan sonra Molla
Mustafann yanna gittim.
mer'in kardei pemerge
komutan idi. O blgede bi
zim arkadalarmz da g
l idiler. Airet reisleri ise
Molla Mustafann yannda
baka, bizim yanmzda ise
baka trl konuuyorlard.
Ancak halkn ounluu bi
zim taraftar m izdi...
Hkmetle grmelerin
balatlmas konusundaki
Polit Bro kararn Molla
Mustafaya aktardm. Molla
Mustafa, hkmetle bar
yaptn belirttii uzun ko
numasnn sonunda: Ben
parti bakanym... Bar ta
yaparm. .. dedi. Ben:
Sen hangi hakla kendi ba
na byle bir anlamaya,
bara karar veribilirsin?!
dedim...
Devam gelecek sayda
Not: Geen sayda resim alt y az
snda, H. A. e rif ile, A. em dini nin isim leri yanl y erler yazlm tr
D oru sralam a yledir: Aziz eni
dini, . Ahmet, H.A. e rif C. Ta
labani.

RUPEL / SAYFA 7

1Sh |
i M

'rM

lte,.

'-'1

Bk
)S b | H
&

e d e b iy a t s a n a t v e k lt r

Hevalno, hn ji Kurdis
tana Iraq ne, bi zarav
kurmanc dinivsnin. Kurdn li Kurdistana Sry
Tirkiye haya wan ji nivsandinn we tune. Me dil
heb ku em hinek agahdar bidin xwendevanan li
ser rewa edebiyata ku bi
zarava kurmanc li Kurdis
tana Iraq t nivsandin.

Rewa edebiyata kurmanc

li Kurdistana Bar

Hn dikarin behsa rewa xwe bi xwe bikin,

behsa kman mkann
xwe bikin danstandin
di navbera edebiyata ku
bi kurmanc soran li
Kurdistana Iraq de t ni
vsandin behs bikin. bi
pern din re danstan
din awane div i di v
war de b kirin. Me dixwest em li ser v yek bi
hev re bipeyivin.
Em dikarin ji Mehfz
May dest p bikin. Ew arek Kurdistana Iraq ye,
bi kurmanc dinivsne.
Kak Mehfz, ji kerema
xwe re, bi kurt li ser jyana
xwe ya r biaxive pa
bi kurt, behsa tarxa ede
biyata kurmanc li Kurdis
tana Iraq bike. pa
kak Xell Dihok dikare bi
kurt behsa nivskariya
xwe edebiyata ku roj bi
kurmanc li Kurdistana
Iraq t nivsandin bike.
Mehfz May:
Destpka nvsandina helbestn min pit sala 1973 an
li gund May b. Li gund
May pir kes hebn ku di
war nivsandina edebiyata
kurd de dest heb. Ji wan
j: Enwer May, Taha Mezher May hinekn din.
Herweha di binemala me de
kesine hebn ku tit bi kur
manc dinivsandin. Birayek min rok dinivsandin
yek din ir.
Dsan bav min herend
dest nivsandin neb, l
w jiber ir digotin me ji
w re dinivsandin. Dema
ku ez h zarok bm, du tit
hebn ku kar li min kir ez
paldam bo nivsandina
iran:
-Yek: Ez evndar ciwanya
Kurdistan bm, ew ciwan
hem di gund May de
heb.
-Du: Ew kesn li arrexn
min edebdost bn dest
nivsandin di war edebi
yata kurd de heb. Min efrandinn wan dixwendin
wan j titn ku min diniv
sandin dixwendin ez batir paldame nivsandin
RUPEL / SAYFA 10

Mehmed Uzun, Mehfuz May Xell Dihok li ser rewa edebiyata kurmanc peyivn

kfa min xwe dikir. Dema

min dest bi nivsandina helbestan kir, min irn Ehmed Nalbend dixwendin
min bi wa kilask di despk de helbest nivsandin.
Pit sala 1974 an, min dest
da nivsandina helbesta ser
best (hr).
Di sala 1976 an de bo cara
yekemn ez li bajar Dihok
bedar mihrecanek ira
bm pa li bajarn din Silmany, Hewlr li Bexda
min bedarya mhrecann
helbestan kir. Bo cara yeke
mn di sala 1976an de helbesteke min di rojnama
Hawkar de belav b ku ew
rojname li Bexda bi ziman
kurd derdikeve.
Mehmed Uzun:
Ba e kak Mehfz, tu dikar bi kurt behsa tarxa ede
biyata kurmanc ya ku li
Kurdistana Iraq derdikeve
bik?
M. May:
Dema min dest bi xwendin
nivsandin kir, w dem
kovar rojname hebn ku bi
ziman kurd derdiketin.
M. Uzun:
Bi kjan zarav kurd?
M. May:
Bi soran kirmanc, l
kirmanc pir km b. Roj
nama Hawkar her pazdeh
roja carek derdiket.

M. Uzun:
Keng?
M. May:
Dema min dest bi nivsandin kir, di sala 1974an de.
Ez nikarim bjim beri w
dem awan b. unk beri
w dem haya min ji rojnamn kurd neb, ji ber ku ez
li gund bm kovar rojna
me nedigihtin gund.
Hawkar 15 roja carek der
diket ji 12 rpelan ten yek
dab kirmanc. Dsan di kovaran de ben kirmanc pir
km bn. Em nikarin bjin
ku nivskarn kirmanc tunebn, nivskar hebn, l
ew kesn ku kontrola wan
kovar rojnamn kurd dikirin ne kirmanc bn kir
manc nezanbn, lewma
wan nekarib berhemn ba
bizanin. Herend w dem
rew weha b, l dsan niviskarn kirmanc dom da
nivsandin nuha pir ba
e, berhemn kirmanc bi wek ba belav dibin nivskarn ba peyde bne. Pit
sala 1975 an kirmanc di her
warn nivsandin de pngavn ba avtin niha pveye.
M. Uzun:
Ba e kak Xell tu ji kere
ma xwe re, hinek behsa nivsandinn xwe bike pa
li ser revva edebiyata kir
manc ya roj piek
biaxive.

Xell Dihok:
Bi rast, her ji zaroknya
xwe ez evndar sitran,
rok ira kurd bm. Me
karib pirtir ji folklora kur
d feyde wergirin, unk di
w dem de li devera Behdna kovar rojnamn kurd
nebn. Bi zara edeb li Kur
distana Iraq, nemaze li
Behdna ya lawaz b. Beri
sala 1970 bi ten kovarek bi
nav Ronah li Bexda der diket, Hafz Qaz ew derdixist. Ew j pit ku end hejmar j der n d b deng
b. Heta saln 70 yan ni
vskar km bn. Yn ku w
dem haya me j heb Enxver May, Hafz Qaz, Sa
di q Behadn, Mehed Emn
Osman caran j Taha Mezher May bn. Ji ber ku
xwendina ziman kurd li
Behdna tuneb me bi ereb dixwend, lewma di war
ziman de j rew xirab b.
Pit ku di sala 1970 de orea kurd karib beyana 11
y Adar ji hikumeta Iraq
wergirt, hing rewsa kurd
pket kovar rojnamn
kurd derketin. Min pit sa
la 1970 dest daye nivsandi
na helbestan. W dem j
kesn edebzan km bn, ke
sek tuneb ku ez berhemn
xwe j re bidim ji bo ku bihelsengne. Car, car ez dim Bexde cem Sadiq Be
hadn min helbestn xwe ji
w re didan pit mehekeduwan min j ew werdigir-

FOTO;ANK

tin. Ew j ne helbestvan b ji
bo ku helbestan bihelsengne. Ew nivskar b, li w tbiinn xwe dinivsandin ka
kjan ba e kjan xirab e.
Di saln 73-74 an de ew rojnamn kurd ku digihitin
dest me, pir km bn. Rojnema Hawkar 3-4 hejmar j
dihatin piranya babetn t
de soran bn. Nivskarn
kurmanc km bn. Bra
min tt, w dem navn
end kesan heb ji wan: Ebdurehman
Mizor,
x
Memdoh Birfk, Bedirxan
Sind, Taha Mezher May
end gencn din hebn ku
min j w dem helbest dini
vsandin. Ji wan j Ebdulbaq May endn din ku ji
pencn desta dernediketin.
Ango her end kovar roj
name bi kurd derketin, l
dsan rew ne pir ba b.
Min bi xwe di sala 1970 de
dest bi nivsandina helbes
tan kir di sala 1971 an de
yekemn helbesta min di
rojnama Hawkar de belav
b. Pit Beyana Adar li
Kurdistana Iraq, Yektya
Nivskarn Kurd hate damezrandin. Liqn w li Silmeniy, Hewlr, Kerkk Dihok hatin danandin.
Ez di sala 1973 an de di nav
w Yekty de bme
endam.
Bi rengek git heta sala
1974 an, rew ne ba b. Pi
t ku carek din orea Kur
distan dest p kir, piranya

revvenbr nivskaran ne
nav rzn ori.
Di w dem de rewa ede
b qonaxeke n wergirt.
pit ku di sala 1975 an de ore ji nav y, hing edebi
yat, nemaze ir gelek bi p
ket. Herend ku hikumeta
Iraq gelek zor li nivska
ran dikir, l dsan nivska
ran kms nekirin gelek
xortn n hatin, mina Meh
fuz May, Mueyed Teyb
gelekn din. Wan helbest
nivsandin ira kirmanc
gelek pde birin. Dsan Ye
ktya Nivskarn Kurd dom
da xebata xwe kesn ku di
v yektiy de kar dikir, berdewam tit dinivsandin
gelek civnn rok, helbest
behsn edeb folklor di
ki rin. Mirov dikare bje ku
di saln 75-80 an de ira
kurmanc li Behdna gelek
pde . Beri w dem hel
best her di rewa xwe ya kevin de b bi ten navn
Melay Cizr, Ehmed Xan, Ehmed Nalbend, Cigerxwn hinekn din he
bn. Pit w dem, helbesta
heverx qonaxn gelek ba
havtin. Dsan rok, ano
titn din ji pde n.
Pit sala 1980 an, dema ku
hikumeta Iraq dt, ziman
edebiyata kurd hin pde
, ew pir tirsya Yektya
Nivskarn Kurd ji nav bir.
E w yekt organek serbixwe b bingehek hem pdebirina ziman edebiyet
b, hem j hiyarkirina
xelk.
Eger evek ji bo end helbestvanan dabinaye, 4-5 hezar kes dihatin li wan guhdar bikin.
Dsan di wan salan de end
ken gene peyde bn ku tit
dinivsandin, herend ku
w dem bajar Dihok j i al
komelat j gee ne kiri b.
E w ken ku navn wan di
helbest rok nivsandin
de heb: Dmahk
M. Uzun:
Nav w i b?
X. Dihok:
Nav w Dmahk b, ew
xwika Mehfuz May b
Brvan Hv Berwar.
Dema ew bi ciln kurd din ser sehn rok hel
best dixwendin, bawer bike
ku dinya li bin lingn wan
dihijya.
M. Uzun:
Wan irn
wendin?

xwe

dix-

KURDISTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

e d e b iy a t h n e r a n d

X. Dihok:
Bel wan ir dixwendin
yn ku wan bi xwe nivsandibn. Ez dibjim te, ku di
saln 75-80 an de oreek di
nav edebiyata kirmanc li
Behdna hate kirin.
Hikumeta Iraq biryar da
ku Yektya Nivskarn
Kurd bibte beek ji Yektya
Nivskarn Iraq. Hng piranya nivskarn kurd nen nav w yekty. L dsan niha j kesn ba di nav
w yekty de hene ku xizmeta ziman edebiyata kur
d dikin.
M. Uzun:
Ba e kak Xell, roj rew
awan e? Yn ku neha dinivsnin k ne? Rewa kovar,
roj name kitban awan e?
X. Dihok:
Niha rew ba e ew j
domkirina wan sala ne. Nivskarn ba peyde bne
kitb, roj name kovarn
ba derdikevin. L ez bi
xwe ji sala 1982 an ji wir,
dr ketime me Kurdistane, nav ore min nikarib haya min ba j hebe.
L dsan, li gor wan kovar
rojnamn digihitin dest
me, me didt ku titn ba t
de hene. Dsan di nav ore
de end nivskar hebn ku
wan j do dida xebata xwe ya
nivsandin her weha ge
lek din ji welat dr ketine
ew j li dervey welat xebata
xwe didomnin.
Ez bawer im ku edebiyata
kurd, nemaze kirmanc, bi
pde die.
Li Ewropa rewa nivskarn kurd pir ba e delve
(mecal) gelek heye ku ew
xebata xwe bikin. L dsan
ew tit ku di nav cerg Kurdistane de bte nivsandin
her batire.
M. Uzun:
Kak Xell em d pa werin ser mesela Ewropa.
M. May:
Min dixwest ez titek li
vir ron bikim.
Wek kak Xell got pit sa
la 1975 an qonaxeke n pey
de b. awan? Ew j ew b
ku agir di nav cerg dil
xelk de b. Ew nivskar bibn ziman derd xelk.
Titn n ku di ir de pey
de bn (remz) yan air bi
wek narastecixo derd
dil xelk dibjit. Ev (remziyet) xemlek ba da helbesta heverx b qonaxeke ba, pde bir.
Bi w wey, di nav cerg
hikumet de tit li dij hikumet digotin. piranya nivskaran bi v wey dinivsandin.
M. Uzun:

Ba e ji bil we hersyan
Mehfz May, Mueyed Teyb Xell Dihok, kesn
din hene ku helbestan bi
kurmanc li Kurdistana Iraq dinivsinin?
M. May:
Di war helbestan de Mihsn Qoan heye. W niha dwanek ap kiriye ez dikarim bjim ku ew li rzn py ye di nivsandina v
w ir de. U Idrs Celk.
Niha ew li Kurdistan di nav
rzn ore de ye. Dsan
xortek din heye nav w Nejb Balay ku n ser hildaye
afrandinn w pir di rojname kovarn kurd de li Iraq belav dibin. Helbet pir
hene dinivsin mna Bedirxan Sind, Ebdirehman Mizor, Dr. Naf Akrey, Xalid
Zaxol, Rk Amd yn
din.
X. Dihok:
Wek kak Mehfz got, pir
hene. L yn ku me nav
wan digot ew in yn, 1- ku di
helbesta heverx de pket
ne. 2- Wan cih xwe di nav
war helbestan de kirye.
Dema ku mirov dibje Ebdirehmen Mizor, yan Mue
yed Teyb, yan Mehfz May,
yan Mihsin Qoan, wan nav xwe heye xelk hizrek
ji bo wan dikin.
Dibe ku niha 40-50 kes hebin yn ku helbestan diniv
sin, l dema ku me festvalek helbestan dikir, pir kesan dixwest bedar bin. L
her ev end nav bn ku diha
tin helbijartin.
M. Uzun:
Kesn ke hene ku helbes
tan dinivse?
M. May:
Ken ku helbestan bi kir
manc li Kurdistana Iraq
dinivsin: Brvan, Serferaz
Al, Hv Berwar ye Dumahk j rokan dinivse
ew niha li Swd dimne..
X. Dihok:
Me behsa helbest kir. Di
war rok de j bi rast pi
t sala 1975 an hewildann
ba hatin kirin.
M. Uzun:
roj bizava edeb li Kurdis
tana Iraq bi kurmanc di p
de ye, l btir i t nivsan
din? ir, yan rok? Revva
pexan (nesir) ye?
M. May:
Titen ku niha dinivsin
helbesta heverx, kurte
rok di away pket de lkoln li ser edebiyata klask, mna Ehmed Xan, Melay Cizr, Feq Teyran
yn din.
X. Dihok:

Pit sala 1975 an end kesn roknivs peyde bn,

mna Birehm Selman, Jeife r May biray kak Mehfz
May, Enwer Mehemed Tahir, Faris Hemo Selm Siwar. L nivsandina helbest di edebiyata kurmanc
de btir pde ye. Dema
ber wek me helbestn soran yn mna rko Beke s,
Letf Flelmet, Ebdulla Pew dixwendin, w dem
yn kirmanc li hember wan
tunebn. L ro helbestn
Ebdirehman Muzur, Mue
yed Teyib, Mehfuz May,
Mihsin Qoan helbesta kur
manc pir bilind kiriye.
M. May:
Ew navn me di war roknivs de gotin, wana
kurterok
dinivsandin.
Yn ku roman dinivsin, yek
heb nav w Nizar Sed b.
Dema ku ez li Dihok bm,
romanek di dest w de b,
ez bawer im niha ew ap
bye.
M. Uzun:
Dizan romana w li ser i
b.
M. May:
Bra min naht.
X Dihok:
Min nav w ji br kirib,
bi rast dest w di nivsan
dina rok de heye. Niha
dema mirov kovar rojnamn kurd yn ku li Iraq
derdikevin dixwne, mirov
berhemn w yn ba t de
dibne.
M. Uzun:
Ba e, danstandin di navbera edebiyata ku bi zaravayn soran kurmanc t ni
vsandin de awan e?
M. May:
Wek min got, nivskar
kurmanc berhemn soran
j dixwendin fhm dikirin,
l y bi soran nedinivsandin. L yn soran berhemn kurmanc nedixwendin. unk ji naveroka w
fhm nedikirin. Bo nimne,
eger di roj nama Hawkar de
rpelek yan end berhemn kurmanc hebin, mixabin ku wan xwe mand nedi
kirin ji bo bixwnin j
fhm bikin.
L roj pir ba e, end kes
hene ku kurmanc dixwnin
j fhm j dikin ew b
destpkek ji bo ku dans
tandin di navbera soran
kurmanc de peyda bibe.
Dema ez li Iraq bm, Dr.
Ezedn Misefa li ser helbestn Cigerxwn dinivsand,
ew helbest erh dikirin
Hejar j helbestn Melay
Cizr bi soran erh kirine
dsan li dervey welat j end

nivskarn soran hene ku

ew kurmanc ba dizanin
p dinivsin j. U ez dibjim
ku ev titek pir proz e.
Bi rast me kurmancan ge
lek hewl da bo soran fr
bin. Piraniyan niviskarn
kurmanc ba dizanin soran
bixwnin binivsin. Bes
hevaln Yektya Niviskarn
Kurd damezrana em bi hevra bn. Li kongrey xuda, li
festvala, li civnn edeb
kultur em bi hev re bedar
dibn. Hevaln soran digo
tin gerek kurmanc neye nivisn. Gelek derge li me digirtin. Hukumet digot ev e
kurmanc e ev e soran e, Hukumet dixwest em cuda
bin. Me digot ziman kurd
heye kurmanc soran diyalektn ziman me ne.
Kurmanc wek diyalektek
gerek b nivsn. Bi taybet
hevaln bajar Silman di
gotin dixwestin ziman
edeb kurd bes soran ye.
Ev karek ne ba b. Gelek
hevalan palda ji xebat dr
ketin. Li bajar Silmaniy
bi dehan kovar roj name bi
kurd hene, zarokn wan bi
ziman xwe dipeyivin dinivisnin. Gelek ji van dema
dihatin danigayan ziman
ereb nedizanibn. Hem
xwendin nivisna wan bi
kurd b. Ji sed not kitb bi
soran deh bi kurmanc
b. Ev b sebep ku soran
peve . Em niviskarn
kurmanc mecbr bn ku so
ran bixwnin bizanin. Ji
bo yekgirtina ziman kurd
me gelek xebat kir, munaqaa bn peveunek ge
lek ba j b.
M. Uzun:
Ba e roj li Kurdistana Iraq nojname kovar hene ku
bi kurmanc derdikevin.
M. May:
Li Dihok van saln dawn
rojnameyek derket ji bo
xortn kurd, bi zaravay
kurmanc, nav w Denge
m e ye. Niviskarn xort
n li v rojnam dinivsnin.

X. Dihok:
Hem niviskarn kurmanc
gelek mijl dibin ku ferq nekin nava kurmanc soran.
Min bi xwe 15 salan li nav
Yektya Niviskarn Kurd
de xebat kir me rojnameyek derdixist nav w
Peyvb. Me nedigot em
rojnameyeke kurmanc derdixin, me digot, em roj na
ma kurd derdixin bi zaravayn soran kurmanc.
Li sala 1977-79 an roj nama
Hawkar heb. Hikumeta
Iraq gelek hewl dida ku nakok neqeba kurmanc so
ran derbixe. Bese me digot
ev rojnameyek kurd ye irn soran kurmanc t de
hene. Niviskarn me erko
Beks, Mahfuz, ez yn din

hemyan t de irn xwe

dinivsand.
Ez bawer im kes ji me li
mintiqa Behdnan li dibistanan kurmanc nexwendye.
Hem bi xwe fr bune.
Xwendina me hem ereb
ye.
M. Uzun:
Ba e niha li Kurdistana
Iraq rojnamn kurd derdi
kevin ew ch didin bo zaravay Kurmanc?
M. May:
Bel. Rew niha ba e. Ko
vara Hawkar heta niha li
Bexdad derdikeve. Hem
rewenbrn kurd di rojnam de dinivsin. Bi zaravay
kurmanc gelek tit derdike
vin. Ew meh carek der
dikeve.
Roj nama Iraq heye ku
meh carek, yan heftey ca
rek bi zaravn kurmanc
soran belav dibe. Kovara
Karwan heft carek derdi
keve, di nav rpeln kovar
de gelek nivsar bi kurman
c derdie.
M. Uzun:
Em werin ser edebiyata
kurmanc li Kurdistana Iraq li peryn din n Kurdistan. Di v war de hn i
difkirin? Wek hn dizanin
ber, 1940 an danstandin
xurttir b. Gava Hawar
Ronah derdiketin, niviskarn kurmanc yn Kurdista
na Iraq j dinivisn. Bese,
ev demn dawn, ji ber sebebn siyas ew danstandin
gelek qels bye. Hn i dibjin? Div awan bibe?
X. Dihok:
Ez dibjim niha btir peywend hene. Niviskarn
kurmanc, bi taybet 1i Kur
distana Iraq, hiyar bne.
Li her per Kurdistan
pewen bye. Meseleyn siyas ev pywendiya
p de biriye. Me dtiye kurdek ji Diyarbekir hatye
mintiqa soran, bye pemerge, kurdek Silman
hatiye mintiqa Dihok yan
Hekar pemerget kiriye.
Peywend btir peve ne.
Hidt btir hatine ikandin.
Li Kurdistana iran, yn ku
kurmanc dinivsin yan tune
yan ez nikarim navek bidim
ku dinivse. Li Kurdistana
Sury navn ku me bhistine, Osman Sebr, Qedr
Can Cigerxmn in. Li Kur
distana Tirkiy pit sala
1970 xortn n peyda bn.
Min navn kes nebhistib.
Kovara ya li Avrupa derdiket. Li kovara ya ir
nivsar derdiketin. Bes btir
pit sala 1980 an ku cuntaya
Faist hat Tirkiy er Iraq
iran dest p kir gelek ni
vskar hatin derve, btir
peywendiyn wan b.
Gelek roj name kovar li
Ewrupa derdikevin. Yk
wek xelk Dihok, Mrdi-

n, em bjin Firat Cewher,

Xelk Diyarbekr Rojen
Barnas gelek biradern
din ku em karin bjin. Qonax batirn , li Kurdista
na Suriy Tirkiy titn ku
derketine piran rok ir
bne. L van demn dawn
me end romann Mehmed
Uzun dtine. end rokn
Firat Cewher me dtine.
Gelek xebatn din j hene,
wek rokn Bav Naz ku
gelek pde biriye. Mahmd Baks j gelek muhawele kiriye. Min end irn
Kemal Burkay dtine ku ba
in. Bese, li gor baweriya
min, rok ji iran batir
ye.
M. Uzun:
Pirsa min ya dawn ew e ku
em i kar bikin ji bo ku ede
biyat ira kurmanc pede
here xwurttir dewlemendtir be?
M. May:
Ber hertit gerek haya me
ji hevdu hebe. Em hevdu
nas bikin bi wasita roj nama,
civn komelan.
X. Dihok:
Gelek derge hene. Li Ewrupa sansr texdayi tuneye. Rojname kovarn me j
ji bo nivs danstandin
dergeyn xwe vekirine.
Li Kurdistana Iraq latn
qedexe b. Hevaln Kurdis
tana Tirkiy Sriy latin
dinivsin. Gelek hevaln me
ji Kurdistana Iraq nizanin
bi herfn latn bixwnin
binivsin. Ji ber ku wan ew
nexwendiye.
Gerek em ew ir edebiyat
rokn ku bi tpn ereb
hatine nivsn bigornin tpn latn. Y din j, em mkaniyan derxnin ku civn
munaqaa li ser v xebat
be em danstandinn
xwe xurttir bikin.
M. Uzun:
Gelek spas ji bo we be
dar bna we. Ez hvdar im
ku ev xeberdan gotinn
me ji di v war de bibin sebeb munaqaa pketin.
Hevaln soran kurmanc j
bedar van munaqaayan
bibin br baweriyn xwe
bjin ku em bikaribin edebi
yat irn ku bi herdu zaravayn tn nivsn nez hev
bikin bi git edebiyat
ira kurd ptir bibin.
-Em j spas dikin.

Z1NCIRA
NIVISKAREN
KURD

1-rko Bkes; hejmar 70 (16)

2-fhsan Aksoy; hejmar 72 (18)
3-Osman Sebr; hejmar 74 (20)
4-Kurdo Husn; hejmar 75 (21)
5-Matmsanij; hejmar 77 (23)
6-Koyo Berz; hejmar 77 (23)
7-Ehmed Qeran 77 (23)

**

KURDISTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989_______________________________________________________________________________________________________________ RPEL SAYFA 11

e d e b iy a t s a n a t v e k lt r

Hi

J JE=-L l

Ji pkeftina edebiyata kurd ra, rexneyn

cidd vekolnn zanist pwst iri
Ji kerema x\ve re, tu dikar x\ve bi
xwendevanan bid nasr?
Ez li sala 1957-an, li bajar Dihok ji dayik bme. Li sala 1977-an
min xwendina amadeyi (lse) bi daw
anye. Pa ez m Bexda li dangeha w min dest bi xwendina hiqq kirye. L hn end meh ji sala dawy mayin, pols dest bi girtina
xwendekaran, bi awayek freh, kir.
Gelek xwendekarn kurd near bn,
dev ji xwendin berdan. Ez j yek ji
wan hum.
Li bihara 1982-an ez me nav rzn ore, pa bi hizar derd bela
ez hatime Swd li sala 1983-an ji
hng we re ez li vir dijm. Li sala
1977-an, pit na min bo Bexda
min dest bi belavkirina helbestn
xwe li rojname kovarn kurd kir.
Li sala 1978-an, wek rdaktor rpela edebyat li rojnameya heftane
Hawkari min kar dikir. Her w sal,
li radyoya kurd li Bexda min bo s
sala programek heftane bi nav
Her stiranek, rokek heye pk dikir. Min helbestn xwe li Bexda. Silman, Hewlr Dihok
xwendine. Hin ji helbestn min bne
stiran wek stirana Ho bry ya
ku Tehsn Taha distire. Li sala
1979-an min xwest dwana xwe Sliran, Berf A g ir 'dp bikim, l san
sre qedexe kir. Niha ez mamostay
ziman kurd me li bajar Katrineholm.
Te keng dest bi nivsn kir
auan?
C L ' Her ende, ev demeke dirj e
ziman kurd heta pileyek (derece)
li Kurdistana Bar azad e li dibistana t xwendin. L ne li hem Kurdistan. Bo nimne li devera Behdnan, pit sala 1970-an kurd weke
dersek li dibistanan hate xwendin.
Bi baweriya min her ev j bo sedem
ku edebyata kurd ya ku bi kurmanciya jorn t nivsn, bi qas ya ku bi
kurmanciya jrn pda neye.
Ed destpka min j digel xwendina
ziman kurd vedigere sala 1970-an.
Di wc sal da dwana air kurd Ek
mede Nalbend -y ku li sala 1963-an
xwe kut- ap b ew yekemn kitba kurd b min dt. Ber w min qet
kitbeka kurd ya apkir nedtib.
Pit min ew dwan xwend, min pirr
j hez kir d eqa helbesta kurd
kete dil min. Li sala 1973-an festvalek helbesta kurd li Dihok saz b.
Di w festval da nzk 30 airn
RUPEL / SAYFA 12

kurd helbestn xwe xwendin. Pa

ew helbest li ser kastek hatine to
mar kirin belav b. Min bi ev roj
guhdariya w kast dikir gelek ji
wan helbesta min ji ber kirin. Min
hewl da ku ez j helbesta binivsim
min nivsn. L destpka min ya rast
pit tkna ore b li sala
1975-an. Ji hng p de ez berdewamim di nivsna helbest da.
Tu rewa edebyata kurd ya ku bi
kurmanciya jo rn , li Kurdistana Ba
r, t nivsn awa dibn?
Ez nizanim ji ku dest p bikim.
Eger ji destpk be, ez nikarim wneyek rast derbarey edebyata kurd
pk bikim. Ji ber ku bi dehan airn mezin hene hn efrandinn wan
nehatne ap kirin, yan j beek bik
hatye ap kirin.
Ji xwe her ev j bye sedem ku heya
niha droka edebyata kurd nehatye
nivsn. Her ende Mamosta Eladdn Secad bi kitba xwe Mjy
edeb kurd kare k hja kirye l dsan pirr km e. heya ku droka
edebyata kurd j ney nivsn, rewa
w j temam nay nas kirin. L ger
mirov near be behsa rewa edebyata
kurd bike, dikare bje ku hn helbest
huner her xurte. Ben din weke
rok, anoger, rexne, vekoln
wergerandin j peyda bne gavn ba
havtine, l hn ji helbest gelek pada man e.
Dijwariyn ku dikevin riya nivskarn kurd ine?
Dijwar pirrin. L bi baweriya
min dijwariya her mezin, tkilya li
navbera nivskar xwendevanan de
ye. Em dikarin nivskarn kurd bikin
du be. Beek li Kurdistan ye. Ew di
bin stem terora dijmin da ne nikarin bi azad berhemn xwe ap bi
kin. Be din li dervey Kurdistan
y. Ew dikarin berhemn xwe bi
azad ap bikin, l ji k re k dixwne? Ji xwe nebna yek elfabe derd
her mezin e.
Ji bo pxistina edebyata kurd i
pwst e?
Naskirina edebyata kurd ya kevin n ya ku bi gi zaravan hatiye
t nivsn, wergerandina esern nemir ji edebyata chan, rexneyn cid
d vekolnn zanist, ev gi pwtin
ji bo pxistina edebyata kurd.

'

Pittkna ore li sala 1975-an, rejma raq

dest p kir maln kurda ber bi bar Iraq veguhastin. Rojeka havn b ez dim Besra. Min
dipencera tirene da keeka kurd dt li ber knek
rawestyay b ji germa ba li xwe dikir.

Fireka Bay
Kurdistan!
Fireka bay
J'iyayek befir l may
Evroke, avbeleka min ya girday
L'bin knekek re diryay
Lnav deteka b bav day.
Roja aryay
XTz aryay
Zerya min a d'xuh ra may
Ez d'tirsim
Ji dilbera dm befr xwn
J'enya kever
J'bejna irn
Jdil evn..
L by birn
J'cerg zozan.
l by kovan
Ez'e d'tirsim..
Roja aryay.
Kirt biket
Hizar deqa li eny bidet
Reng iya Jdm bibet!
1976 Besra

Gulya Genim
Heta ser gulya genim nebirrin,
cencer neken,
ducark l'a hr neken,
hevr neken,
lbin sla re,
agirek sor helneken..
nabte nan!
Dil min j hete dest xem jana,
negivt,
nabte ' Lawik Heyrat !
1978 Bexda

Ew iyay Bye Gir

Heb, neb
Lpala gund me y bik
iyayek bilin heb.
pdeyek, riya xezalek vket,
d j'eqa w xezal,.
iya n b..
Tkda b gul.
Xezal dhimbza w da ma.
variyek, nervanek hat
Xezal j'iyay me veb.
Spd gund me hiyar b
Ew iyay ho y bilind
J'xerbiyn xezala xo..
Y bye girkek bik!
Ax gundno!
Ew iyay bilind ez bm!
Ew xezal j yara min b!!
1979 D ihok
KURDISTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

a r a t r m a in c e le m e
CELADET VE KAMRAN BEDRHANTN BRLKTE .YAZDIKLARI BR KTAP:

Edime Sukutunun yz
Krt dili konusunda, zellikle
Kurmanc lehesi alannda
nemli almalar yapm olan
ve ayn zamanda politik al
malaryla da tannan Celadet
Bedirhan (1893-1951) ve Kam
ran Bedirhan (1895-1978)'n ya
amlar ve mcadeleleri konu
sunda detayl aratrma ve ince
lemeler yaparak onlar daha iyi
tanyp tantmak, almalarn
deerlendirmek, yakn tarihi
mizdeki Krt aydn hareketini
daha iyi bilmek iin gereklidir.
Ayn ey, benzer almlar yap
m olan dier Krt aydnlar
iin de sylenebilir.
Celadet ve Kamran Bedirhann ou Krt dili ve kltr
ile ilgili olan onlarca kitap ve
yzlerce makale yazp yaynla
dklar bilinmektedir. Sadece
Celadetin yazd yazlarn bi
ni bulduu belirtilir (1). Burada
zerinde duracamz Edirne
Sukutunun (2) yz ise bildi
imiz kadaryla onlarn ilk ki
tabdr. Hem bu adan hem de
onlarn dnsel gelime s
relerini kavramak asndan
elbette ki deiik dnemlerde
yazdklarn ortaya koyup kar
latrmakta yarar vardr.
Edirne Sukutunun yz adl
kitaplarndan anlald gibi
Celadet ve Kamran Bedirhan
kardeler ok gen yata yaz
maya balamlardr. Bu kita
bn yazld tarih 1329/1913,
Celadetin doum tarihi 1893
(3), Kamrann ise 1895'tir. Ya
ni bu kitab yazdklarnda kar
delerden biri yirmi, dieri on
sekiz yandadr. Kitabn arka
kapanda bulunan listeden an
laldna gre, o tarihte Be
dirhan kardelerin yayna ha
zrlanm baka kitaplar da bu
lunmakta idi.
eitli kaynaklarn verdii
bilgilerden Emin Ali Bedirhann Edirnede adliye mfet
tii olarak altn biliyoruz.
Ancak bunun hangi tarihe rast
ladn tesbit edemedik (4),
Celadet ve Kamrann bu kitap
larna konu olan Edirne kuat
mas ve d gnlerinde
Edirne'de bulunduklar anlalyorsa da onlarn orada evleri
nin, ailelerinin blunmas dola
ysyla m yoksa asker olarak
m bulunduklar tam olarak an
lalamyor. Osmanl ordusu
nun Edirneyi savunmas konu
sunda verdikleri detayl bilgiler
onlarn asker olarak bu savun
mada yer alm olabilecekleri
ni akla getiriyor. Kamran Bedirhan'n 1912deki Balkan Sa
va srasnda henz 17 yanda
olmasna ramen kendisini g
nll olarak askere yazdrd
konusundaki bilgiler de bu ola
sl pekitiriyor. Yllar sonra
Kamran Bedirhan o dnemdeki
dncelerini yle ifade edi
yor: nan sahibiydim. Ben
her eyden nce dinin savunul
mas gerektiine inanyordum
(5). Edirne Sukutunun yz
adl kitaplarnda yazlanlar da
bunu doruluyor.
Kitabn Konusu
Balkan sava blgede yeni ge
limelere yol aar. Balkan dev
letleri Osmanllara kar ittifak
oluturmu
olduklarndan
1912'nin sonlarnda Bulgar ve
Srp birlikleri Edirneyi kua
tr. Yaklak olarak yedi ay s
ren bu kuatmann sonunda a
lk ve kolera salgnnn yaan
d Edirne der, Osmanl
ordusu teslim olur. Bu esnada
Edirne'de bulunmu olan Cela
det ve Kamran Bedirhan, bu ki
taplarnda iki Osmanl gen
RUPEL / SAYFA 13

ci nin perspektifiyle Edirne

halknn ve Osmanl ordusunun
kuatma altndaki durumunu,
yaanan olaylar ve ehrin d
n anlatmaktadrlar. Sava
n getirdii ykm anlatrken
Edirnenin dne (onlarn
deyiiyle sukutuna) ve Osman
lln yenikliine hayflan
maktadrlar. Yazarlar ileride bu
dnce sahiplerinin bizzat Bedirhanlarn ve Krt halknn
bana neler getireceinden bi
haber olarak o dnemde Os
manlc ve slamcdrlar. Kita
bn mukaddimesinde okuyucu
lara seslenirken Osmanllk
kalsn, slamlk payidar olsun
demektedirler. Bu giri yazs
nn altnda Kadky M oda, 15
Haziran 1329 [1913] diye ya
zldr.
Bedirhan kardeler bu kitap
larnda sava srasnda yre
halknn ektii skntlar yer
yer ince detaylarna dek dile
getirirler. Kitapta yeralan ve
Bulgarlarn Trklere hitaben
yaynladklar bir bildiri ile il
gili olan bir aklamalarndan,
onlarn bu kitab hazrlarlarken
Edirne'de not defterlerine yaz
m olduklar notlardan da ya
rarlanm olduklar anlalyor.
Kitaptan, Edirnede kolerann
bagsterdiini, ilkin tuz, e
ker, yarallar iin kullanlan pa
muk, ya ve ttn ktlnn,
daha sonra dier yiyeceklerin
ve nihayet un ve ekmek ktl
nn bagsterdiini reniyo
ruz. ehrin dne yakn ay
larda ise artk askerler ve halk
sprge tohumu ile ot gibi ey
ler yemeye ve krlmaya balar.
Sigara kad yerine samanl
kadn bile ancak yksek fi
yatla salanabildii, Osmanl
askerlerinin yiyecek salamak
iin Edirnede tek tek evleri aryarak bu evlerde bulduklarna
el koyduklar gnlerdir bunlar.
Yazarlarn belirttiine gre, o
zaman 100 000i akn nfusu
bulunan Edirnenin Karaaa
gibi baz semtlerinde gayrimslmler oturmaktayd. Nite
kim ehirde 18 kilise ile bir
havrann yansra Polak, Muse
vi, Rum ve Bulgar okullar var
d. rnein ehirde bir Trk
kz rtiyesinin yannda bir
Bulgar ve bir Rum kz idadisi
de bulunuyordu.
Yine kitaptan rendiimize
gre, savan balad ilk sra
larda Osmanllar, Bulgar komi
tecilerini Anadoluya srm
lerdir.
ehrin dmesinden nceki
ktlk gnlerinde ehirde yaa
yan ilgin bir olay da 150 kadar
gayrimslim kadnn bir pro
testo gsterisi yaparak Trk
yetkili makamlarndan ktln
giderilecei yolunda szalnncaya dek protestolarn srdr
meleridir.
Nihayet 1913 M artnn ortala
rnda Edirne der, Bulgar ve
Srp ordular ehre girer. eh
rin deceini anlayan Mevki
Mstahkem Kumandan kr
Paa -dmanlarnn eline ge
mesin diye- nemli binalar ve
kpr dahil her eyi askerlerine
yktrr.
Yazarlar, ehrin dn
mteakip ehre giren Bulgarla
rn halka kt davranp birok
kiiyi ldrdklerini fakat
Srplarn girdikleri semtlerde
tek kiiyi bile ldrmediklerini
yazarlar. te yandan Bulgar
Kral, kuatma srasnda Edir
ne muhafzl ve Mevki Mstehkem Kumandanl yapm
olan ve teslim alnan kr Paay dman olduu halde di

ren ve fedakarl ne
deniyle vm ve kl
cn geri vermitir.
Bedirhan kardeler
ehrin dmesinden
bir sre sonra stan
bula dnmlerdir.
Bu kitaplarn ise ksa
bir sre sonra yazp
yaynlamlardr.
Yazarlarn belirttii
ne gre, Bulgarlar 19
800 kiilik l ve tele
fat vererek Edirneyi
elegeirebilmilerdi
ki bu rakamlar savata
verilen kayplar konu
sunda bir fikir ve
rebilir.
Kitapta Edirne ile il
gili baka genel bilgi
lerde yer almaktadr.
rnein
buradaki
Sultan Selim Camim
deki ktphanede o
tarihte 3000den fazla
kitap bulunduu be
lirtilir.
Soldan saa: Kamran, Sreyya ve Celadet Ali Bedirhan Beyler.
Fotoraf Mahmd Lewendiden alnmtr)
ok gen olduklar
n ve aka Osmanl
clk akmnn etkisi
dum, Mehrim himmettir de
tanbulda Serbesti Matbaas1 ki cilttir. Birinci cildi man
altnda bulunduklarn daha
zum, ikinci mensur iirlerden
di.
nda baslm olup 149 sayfadr.
nce belirttiimiz yazarlar, ki
mrekkeptir. airi Kamran Be
Celadet ve Kamran Bedirhan
Bu kitabn arka kapanda,
taplarnn Hatim e (6) ba
dirhan Beydir.
kardelerin bu kitaplarnn son
yaynlanacak baka kitaplarn lkl son blmnde (sayfa:
140-147), O sm a n lIla rn g
sayfasnda Dr. Abdullah
o gnk deyile derdest-i tab 4) Kadnn Vezaif-i ctimaiyyesi (19)
szlklerinin ifadesi olan top
Cevdetin bir takrizi (9) de yea sa rn- bir listese yer almak
Madam Anna Lamperberin
lumsal geriliinden yaknrlar
ralmaktadr. Kapakta, kitabn
tadr. Aada grld gibi
(20) eseri, Sreyya Bedirhan
adnn altnda bununla ilgili
bu listede yer alan sekiz kitabn
ken eletiri ve uyarlarn da di
Beyin tercmesidir.
olarak yle bir ibare var: a
hepsi Sreyya (14), Celadet ve
le getirirler. Yazarlarn o
5) Felaketler Karsnda Milli
Kamran Bedirhanm yazd
ir, hakim (10) Doktor Abdullah
zamanki dnceleri hakknda
nfialler (21)
veya evirdii
kitaplardr.
Cevdet Beyefendi nin takriz-i
bir fikir vermesi asndan kita
Mbdi (22) ve mtercem (23)
bn bu Hatimesinden birka
blend sluplaryla mzeyyen
(Arap harflerinden bugnk
vatani, edebi feryatlardr. Kam
cmleye yer vermekle yetine
dir.
Trk alfabesine evirdiimiz
ran Bedirhan, Celadet Bedir
ceiz (a ln tlarn anlalma
Dr. Abdullah Cevdet, Nohut
bu
blmn
diline
do
han Beylerindir.
kunmadk).
Yaks balkl takrizine Cela
gl olan blmlerini bu
6) Krd Aziziye Hkmeti
det ve Kamran n, bu iki gzbe
Der dest-i tab asar
gnk Trkeyle aktardk):
Sreyya Bedirhan, Kamran Be
beklerinin mrekkep yerine,
1) Dindalarmza
Edirne ne iin dmtr
dirhan Beylerindir.
hun-i dil (11) kullanarak yazdk
Rumelide ika dilen (15) fecayii
sorusunun cevabyla Osmanl
7) Muhasara (24) Kvlcmlar
lk ne iin dmtr sorusu
lar bu kitap... diye balyor
ak ve... (16) bir lisanla anla
Hakiki ateten kvlcmlardr.
nun cevab ayndr.
ve zetle irkin de olsalar ger
tr. Muharrirleri (17) Celadet
Muharriri Celadet Bedirhan
. . . Biz kanaat deil imandan
eklere bakmak, onlar gr
Bedirhan, Kamran Bedirhan
Beydir.
mek, grmek istemeyenlere ise
Beylerdir.
fazla bir gven ile kuku duy
8) Paris Sen Muhakemesinde
gerektiinde zorla gstermek
2) Saltanat- Edebiyye
makszn eminiz ki Edirne'nin
Otomobilli Caniler
gerektiini belirtiyor. Bunu
Birinci cildi manzumeler, ikin
dmesine millet fertlerinin ti
Sreyya Bedirhan Beyindir.
kastederek lbu gen iki karda
ci cildi mensureler, nc k
fo, verem, frengi, stma, kt
Burada ad geen kitaplarn da
beslenmeden kaynaklanan de
da bu fikirdedirler diyor. Ab
talar, drdnc beyit ve msraha sonra yaynlanp yaynlan
iik mide hastalklar ve kor
dullah Cevdet bu yazsn 6
lardan mrekkep olup drt cilt
madklarn bilmiyoruz.
kun kanszlktan bozulan be
tir. Celadet Bedirhan ve
Temmuz 1913 tarihinde DarlKamran Bedirhan Beylerindir.
ctihadda (12) yazmtr (13).
deni, sarbenizlilii; okurya
Edirne Sukutunun yz, s3) Hacle (18)
zarlarn yzde be derecede
Malmsanij
bulunmas, ithalata nazaran
ihracattan mahrumiyet; tarm,
sanayi ve sonu olarak ekono
(12) Dar 'I-tihad: ctihad Evi anla
ok farkl grler vardr. Kemal Mez
Dipnotlar:
mna gelir. Abdullah Ce\d et'in ctihad
her'e gre, bu kitabn Franszcasnn (La
mi itibaryla hi derecesinde
dergisini
kard
yer
olup
baz
kaynak
Question krde, ses origines et ses caubulunmam zdr.
(1)bak. Dr. Kenul Mezher Ehmed,
lara gre stanbul 'da ehremaneti kar
ses, Le Caire. 1930) yazar Celadet Be
Titiz aratrmalarda yanl
Mj, Badat, 1983, .s: 188
dirhan
olup Arapas Muhammed Ali
snda bulunuyordu.
(2) sukut: d (bir ehrin vs.
A \vi ile Celadet Bedirhan m ortak eseri
(13) stanbul 'da kan Roj Kurd dergi
mamak ve doru sonuca vara
dmesi)
sinin 2. saysnda yeralan Abdullah Cev
saylabilir. Hejar a gre de Ble rk,
bilmek iin olaylar deil ne
Burada karlklarm yazdmz sz
det 'in ttihad Yolu balkl yazs bir gn
Cekulet Ali Bedirhann takma addr.
denlerini, esaslarn aramak
ckler iin u szlkten yararlandk:
Sadiq Bahaeddin A m dye gre, elsonraya ait tarihi, yani 7 Temmuz 1913
Ferit Develiolu, Osmanlca-Tiirke
taraftarlarnn taraftaryz.
tarihini tamaktad r.
Q ezyel -Kurdiyye'nin Franszcas Dr.
Ansiklopedik L>at, 2. bask, Ankara,
(14) Sreyya Bedirhan: Asl ad Ehmed
Ble rko takma adyla Sreyya Bedir
Osmanll, Edirneyi d
1970
han tarafndan yazlm olup Muham
Sreyya (Ahmed Sreyya) olup 1883 te
renin Bulgar olduunu, Srp
(3) Celadet Bedirhan'in 1897de do
med Ali Avni bunu Arapaya evirmitir.
domutur. Emin Ali Bedirhan 'n olu
duunu yazan kaynaklar ounlukta
olduunu iddia etmek ikinci bir
dur. 1908-1909 da stanbul 'da Kurdistan
Cemal Nebez. e gre. Dr. Ble rko Mu
dr. Ancak Sadi q Bahaeddin Amd ve
gazetesini kard fakat 1909'da 31 Mart
hammed Ali Avni nin takma addr.
dmeye yol amaktr.... Edir
Joyce Blau 'ya gre o 1893 'te domu
olay sonras ttihat-Terakki ynetimi
Sreyya Bedirlan'm baka konularda
ne'yi, Osmanll dren Os
tur. Mehmed zn 'un da bir yazsnda
da Krt kltrne hizmetleri olmutur.
eliyle estirilen devlet terr srasnda ya
belirttii bu son tarihin doru olduu
manlIlardr, slamlardr. Ka
rnein Muhammed Ali Avni nin erefkalanp Bekiraa Bl 'ne konunca bu
anlalyor.
name'yi Arapaya evirirken yararlan
gazetenin yayn durdu. Daha sonra Azi
dn, erkek; ferdin, ailenin hali
bak. Sadi q Bahaeddn Amd Cela
d kaynaklardan biri de Sreyya Bedir
zi Ehmed (baz kaynaklara gre Ehmed
dir. . .
det Bedirxan ', Govar Korri Zanyar
han'n
elyazmas bir erefhame'sidir
Ezz) takma adyla 1917'de Kahire'de yi
Daha sonra Ehmed Xannin
raq, Badat, No: 7 (1980), s: 255.
(bak. Dr. Kemal Mezher Ehmed, Mj,
ne Kurdistan gazetesini kard. Birinci
-Mehmed Uzun, Celadet Ali BedirBadat, 1983, s: 192). Sreyya Bedirhan
Mem Zninden bir blm
Dnya Sava sonras Msr'da Kiirdisrnn' Anarken", Berhem (sosyal ve
1938 'de Paris 'te lmtr.
tan stiklal Cemiyeti ni kurdu.
aktarlarak yle deniyor:
kltrel aratrma dergisi), Stock
(15) ik a ' edilmek: yaplmak
1935 'te Brksel 'de toplanan Uluslara
Byk Krt airi Ehmed
holm, No: 4 (Haziran 1989), s: 11
ras Antropoloji Kongresi'ne Cits et
(16) Burada bir kelime okunamad.
(4)
Sadiq
Bahaeddin
Amd'nin
be
(17) muharrir: yazar
Campagnes du Kurdistan (Kiirdistan'n
Xan derin ve yksek sesiyle ka
lirttiine gre. Emin Ali Bedirhan m e
Kr ve Kentleri) balkl ksa bir bildiri
(18) hacle: gelin odas, gerdek
naat ve imanmz te y id ve tak
mur olarak Aka, Nablus, Selanik,
(19) vezaif-i ictimaiyye: toplumsal gsunan ve bu bildirisi daha sonra yaynla
viye ediyor.
Edirne gibi ehirlerde alt iin,
re\ier
nan Sreyya Bedirhan 'm bir de ngilizce
Lewra ku cihan wek e rs e
W hukm bi dest r rs e
Pirs ji dine min ev bi hikmet
Meh ra te i? Gote min ku
himmet.
Bu Krte satrlar, yazarlar ta
rafndan dipnotta yle evril
mitir:
*Seyf-i barika mnkad (7) bir
gelin gibi olan cihan nikah et
mek istedim, mehrini (8) sor

olu Celadet Bedirhan da buralarda

okumutur (bak, agy).
(5) bak. Kamran Bedirxan: st
Saln er li aristata' , Azjcul (kovara
markssta Kurd), Paris No: 4 (Kanm
1978) s: 16
(6) hatime: son, sonu yazs
(7) seyf-i barika mnkad: parlak kl
ca boyun een
(8) nehr: evlenirken erkek tarafndan
kadna verilen nikah bedeli, rihir
(9) takriz: bir kitabn bana konul
mak iizere tannm bir kimseden iste
nen takdim ve takdir yazs
(10) hakim: alim, bilgin, hereyi bi
len, felsefeci
(11) hun-i dil: yrein kan

kitab var.
-Prince Sureya Bedr-Klun, Cits et
Campagnes du Kurdistan, Brvcelles,
1936
-Emir Soureya Ali Bedir Khan, The Case o f Kurdistan against Turkey, PhiladeIpihia, The Krdish Indepetdence League, 1928 (?)
Etlime Sukutunun yz kitabnn ar
ka kapanda ad geen evirisi ve kitap
larnn ise yaynlanp yaynlanmadn
bilmiyoruz.
smet erif Vanl, 1930'da Kahire'de
Arapa olarak yaynlanan el-Qezye'l
Kurdiyye (Krt Sorunu) nin yazar Dr.
Ble rkonun Sreyya Bedirhan 'n tak
ma ad olduunu yazarsa da bu konuda

(20) Muhtemelen, 1647-1733 arasnda

yaam olan Fransz yazxin Anne Thr 'ese de Marguenat de Courcelles Lambert
kastedilmektedir. Bu yazarn Des Rcflexiones sur lesfemmes (Kadnlar zerine
Dnceler) ve A\'is d une mere d sa fille
(Bir Annenin Kzna tleri) gibi eser
leri vardr.
(21) infial: gcenme, darlma, kzma,
edilgi
(22) mbdi': yeni eyler bulan,
syleyen
(23) mtercem: tercme olunmu
(24) muhasara: kuatma, etrafn
evirme.

KURDSTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

t a r ih d r o k
M ehabat Cum huriyetinin kuruluunu
btn Krtler byk bir sevinle karladlar.
Suriyede bulunan Krt yurtseverleri de M e
habat Cum huriyetinin kurulm asndan byk
bir mem nunluk duym akta idiler. steim zeri
ne, arkadalarn onay ile, Cumhuriyet H k
meti ile iliki kurm ak iin benim M ehabata
gitmeme karar verildi. Irak Krt Dem okrat
Partisinin beni minnettar eden yardmlar ile,
zorlu bir yolculuktan sonra Krt Cumhuriyeti
topraklarna vardm ...

Krdistan Cumhuriyeti Bakan, Byk nder

Efendim, bendeniz bundan tam 35 sene evvel daha stan

bulda okul sralarnda iken milletimizin maruz kald esir
hayatnn elim neticesinden urad sefalet ve perianl
grerek bilinlenmi, o tarihten itibaren Krdistan bam
szla kavuturacak eitli siyasi ve ilmi tekilatlarda bilfiil
alm bir kiiyim. Bu mukaddes amacn gereklemesi
urunda deiik tarihlerde karlatm eza, azap ve mezali
min hepsine milletimin zgrl duygusundan ilham ala
rak, metanetle tahamml gstermi hi bir zulm ve tehdid
beni yolumdan alkoymamtr. Bu son zamanda yaad
mz muhit ve artlarn elverisizliine ramen, ben ve te
kilatmza mensup arkadalar bir taraf
tan ulusal grevlerimizi srekli bir faali
yet halinde milletimizin ilmen ve manen
ykselmesine hasretmi iken, dier ta
raftan hi bir frsat karmayarak Krt
davasnn meruiyet ve haklln, mazlumiyetimizi byk devlet temsilcileri
ne muhtralarla bildirerek ve onlardan
Krdistann zgrl iin desteklerini
istemekten geri kalmamzdr. Biz b
yk emellerle mtevazi almalarmz
srdrrken, Krdistann Dousunda
kck bir Krt Cumhuriyetinin g
ne gibi parltsn, gerek demokrasi il
keleri ile Krt milletini zulm ve esaret
ten kurtaracak nuru snmez sonsuz ay
dnln grdk. Milli amacmzn
gereklemesine ilk adm olarak kabul
ettiimiz ve ahsiyeti fazilane ve dahiyenizin temsil ettii bu Krt varlnn hiz
metine vakf hayat ve btn Krdistan
kapsamasn temin iin cann feda et
mek her aydn ve kltrl Krdn en
esasl dncesi olduuna emin olabilir
siniz. te bu nedenledir ki yamn iler
lemi olmasna ramen gnlerce al
mas zor dalar at srtnda ve yryerek
ap, Krt bayrann kymetlendirdii
bu vatan parasnda hr ve rahata z
gr bir havay teneffs etmeye ve btn
Otuzdrdnc Blm Say 77; Sayfa 14'de
mevcudiyetimle hkmetinizin hizmeti
Sovyetler Birlii hkmetinin Krt Cumhuriyetine
ne komaya can attm.
hediye ettii matbaada dergi, gazete ve kitaplar baslp
Dnya siyasetinin zellikle Ortadoyaynlanyordu. Krdis tan dergisi, Krt Demokrat Paruda buhranl devreler geirmekte ol
tisi'nin organ olan Krdistan gazetesi ve Ciwanan is
duu bu sralarda vatan ve milletimizin
mindeki yayn bu matbaada baslarak, Krt kltr
geleceinin de szkonusu olduuna
nn ilerlemesine hizmet etmekteydi. Sovyetler Birlii
phe edilemez. Krt milleti ile sm
hkmeti bundan baka. Krt Cumhuriyetine maddi
rlen mazlum insanl zalim devletle
yardmlarda bulunduu gibi, yine hediye olarak verdii
rin zulmnden kurtaracak gerek de
radyo evi aletleri de Krt Cumhuriyetinin sesini insan
mokrasinin ihya edici temellerinin baa
lk alemine ulatryor, hakl davasn anlatp, savunu
rsna hakk ile hizmet edebilmek iin,
yordu. Krt Cumhuriyetinin savunma kuvvetleri d
Krtlerin yaad vatann btn para
zenlenmeden nce, ran ordusunun bir ka defa Meha
larnda zat alinizin yol gstericilii ile
bat Cumhuriyeti snrlarna olan tecavzn Sovyet
demokrasi temellerinin iy ifade edildii
hkmeti durdurmutu.
bir program ve gizli bir tekilatn hazr
Kahraman Barzaniler deerli General Barzaninin ku
lanarak canlandrlmas gereine ben ve
mandasnda ran askerlerine kar cumhuriyeti savun
temsil ettiim arkadalar kan bulun
ma grevini zerlerine aldktan sonra, artk bu ynde
maktayz.
hi bir endie kalmamt. ran ordusuna oranla saylar
Krt vatannn hakszla uram zu
ok az olmasna ramen, Barzaniler, ran askeri kuv
lm altndaki Trkiye Krdistan diye
vetleriyle her arpmada ranllar hezimete uratmak
Cumhuriyet komutanlarndan Yzba Mustafa Honav (Doza Krdistan S. 220)
anlan nemli bir parasnda da yukar
ta idiler. Irak hkmeti tarafndan gadren aslan mer
da arzettiim grevin gerekletirilebil
hum Yzba Mustafa Honavn kumandasndaki 38
mesi ciddi ve gizli bir almayla baar
neferden ibaret bir kk mfrezenin Mame mevkiin
labilir. Ben kendim vatann bu parasnn evlad olduum
ryerek ran hkmeti nfuzu altndaki Krt mntkasn ge
de 1946 senesi balarnda Cumhuriyet hattna saldran? en
dan ve btn milli faaliyetlerim bu vatan parasnda
tahripkar sava aralaryla donatlm 2000 kiilik bir Iran erek, 8 gnde Krt Cumhuriyeti topraklar dahilinde bulu younlam olduundan dolay, blgeye ve halkn haleti na
kuvveti ile yapt etin savata ran askerlerine byk zarar nan Bokan kasabasna vardmda, iyi bir tesadf olarak
hiyesine vakfm. Halkn da ahsma olan itimatlarna gve
cepheye gitmekte olan, gyaben tandm Mustafa Honav1
lar verdirerek, geri ekilmeye mecbur ettii gibi, daima
nerek bu milli vazifeyi ifaya ve hazr olduumu arz eylerim.
la karlatm. Kendileri hakkmda fazla iltifat gsterdiler.
ranllar Barzaniler karsnda baarszla uruyorlard.
Bendeniz ve temsil ettiim arkadalarn fikirlerine terc
Beni otomobiline alarak, kumandas altnda bulunan cephe
Asrlardan beri sakin bir ehir halinde yaayan Mehabat bu
man olan yukardaki nerilerim tarafnzdan olumlu grl
gnlerde kalabalk, canl, heyecanl, milliyeti bir Krt mer ksmna gtrd. Geceyi kahraman mcahit Krt kuvvetle mesi halinde bu grevin gereklemesi iin destek ve daya
rinin misafiri olarak geirdim.
kezi olarak meydana kmt. -Dayika Ntiman- ismi ile
nmanzn teminini rica eder, yksek sayglarm arz eyle
temsil edilen bir opera ile Mehabat ehri imdiye kadar g
rim.
Ertesi gn merhum Honavla beraber Mehabata gittik.
rlmemi olan bir milli tezahrata sahne oldu. Bu opera,
21 Ell 1946
eyh Said hareketi aamalarn ve zalim smrgeci devletle Misafir olduumuz evde biraz istirahatten sonra, Mustafa
Suriye Krt Demokrat Partisi temsilcisi
Honav, Cumhurbakanna benim Mehabada geliimi ha
rin Krtlere yapt feci mezalimi temsil ediyordu.
Zmar Slopi
Mehabat Cumhuriyetinin kuruluunu btn Krtler b ber vererek, ziyaretine gitmemi temin etti. Etrafndaki vakar
ile karsndakine derin bir hrmet hissi veren, olgun insan
yk bir sevinle karladlar. Krt milleti byk bir sevin
ok yksek bir ahsiyet olan nder, kendilerine sunduum
ve gzlerinden zeka fkran nder, mtevazi haliyle umma
iindeydi. Ve uruna daima kan aktt mukaddes kurtulu
nerilerin muhtevas ile ilgili Sovyet yetkililerini grmem
emelinin gereklemeye balamasnn verdii nee ile her ta dm bir derecede iltifat gstererek, beni kabul etti. Bir gerektiini syleyerek, benim Tebrizde bulunan Sovyet yet
rafta enlikler yaplmaktayd. Emsali bulunmayan dahi airi mddet genel olarak Krt halk zerine, deiik Krdistan
kilisi ile grmemi emretti. Beni Tebrize gtrecek bir
miz Ahmed Xan nin yz ksur yl nce Mem Zn diva paralarnda yaayan milletimizin durumu zerine hasbhal ara hazrlatt. Tebrizde Mehabat Cumhuriyeti Bakan be
nnda dile getirdii bamsz Krdistan idealini temsil eden de bulunduktan sonra, Krt Demokrat Partisinin misafiri
ni Krt siyasi ileriyle ilgilenen Sovyet Azarbeycan asll
Krt bayrann vatann kk bir blm zerinde yksel olarak kalmam iin hazrlanan eve dndm. kinci gn, da maalesef ismini imdi hatrlayamadm doktorun yanna
vetli bulunduum len yemeini birlikte yemek zere Mus gtrd. ok nazik ve kibar bir zat olan doktor, benim Teb
mesi, merhum Ahmed Xan ile beraber ayn milli amacn
elde edilmesi uruna gzlerini kapam olan ehitlerin endi tafa Honavla beraber nderin ikametgahna gittiimde,
rize geleceimi evvelden biliyor ve beni tanyormu gibi sa
tekrar kendileriyle grme erefini kazanm oldum.
e iinde bulunan ruhlarn ad ettiine phe yoktu.
mimi ve dostane bir hsn kabul gsterdi. Ksa bir sohbetten
Suriyede bulunan Krt yurtseverleri de Mehabat Cumhu
sonra, Sovyet hkmetinin Tebrizdeki siyasi sorumlusu Ge
Cumhuriyet erkan parti yeleri ve btn Savu Bulak
riyetinin meydana gelmesinden ok fazla bir memnuniyet
nel Konsolosa telefon aarak, benim hastahanede yannda
MAHABAT" halk tarafndan hakkmda gsterilen misafi
duymakta idiler. steim zerine, arkadalarn onay ile,
olduumu bildirdi. Konsolosun hastahaneye geliini hr
rperverlikten, sevgiden memnun olarak bir hafta kadar vakit
Cumhuriyet Hkmeti ile iliki kurmak iin benim Mehametle karladk. Bana, hogeldin diye iltifat gsterdi. Trk
bata gitmeme karar verildi. Irak Krt Demokrat Partisinin geirdikten sonra, Krt milletinin mukaddes emeli, Birleik
e konuuyorduk. Kendisine Krdistann genel durumun
Krdistann vcuda gelmesi iin mesaide bulunmak imka
beni minnettar eden yardm ve salad kolaylkla Sleydan ve Krtlerin emperyalist devletlerin elinden ektii azap
nn ele geirmek midi ile aada suretini bildirdiim istirmaniye ehrini arkada brakarak, Zagrosun inii kndan
ve cefadan bahsettim.
hamnameyi nderee takdim ettim.
g dalarndan bazen at zerinde, pek ok defalar yaya yDevam edecek

BOLUM

RUPEL / SAYFA 14

35

KRDSTAN PRESS 18 KANUN / ARALIK 1989

Mlteci Kamplannda Basklar

f
f
f
I
>
p

D iy arb ak r ve M ardin
m lteci kam p larn d ak i
K rtler, Irak ve T rk
D ev le tlerinin olaya ili
kin giriim lerin i dorulam aktalar. Sz konusu
kam plardak i K rtler, iki
hafta iinde iki ayr o la
yn m eydana geldiini
bildiriyorlar.
B ir kaynaa gre, m ltecilerin Ira k a iadeleri
konusund a, Ira k n Dhok valisi, stih b arat b i
rim yeleri ve ibirliki
K rtlerden
b ir grup,
gayri-resm i o larak D i
y arb a k ra geldiler.
D iy arb ak rda b ir otele
y erleen heyet, b e ra b e r
lerinde getird ik leri ib ir
liki K rtler aracl ile
kam plardaki baz insan
lar grm ek iin b u lu n
duklar otele ardlar.
H eyetle
grm eye
arlan M ardin K am p1
ndaki
m ltecilerin d en
Ali -gerek ism inin yazlm am asn istedi-; h e
yetin bulunduu otele
a rld k la rn ,
Ira k a
geri dnm eyi kabul etm edikleri taktirde, Irak 1
taki yaknlarnn bana
kt eylerin g eleb ilece
ini, syleyerek tehdit
e d ild ik lerin i b elirtti.
ki gn otelde sren bu
tehdit
to p lan tlarn a
kam plardaki K rtleri g e
tirm e iini bizzat T rk
polisi stleniyor.
O telde ne t r ilikilerin
kurulduu kesin olarak
bilinm iyor. A ncak otele
arlan baz K rtlerin
geri dnm eyi kabul ettii
biliniyor.
kinci g iriim d e ise,
100den fazla kii geri
d nd. G eri dn b a s
klar ile ilgili a k lam a
larda
b uulnan
A li;
K am ptaki birok K r
dn e n d ie sin i, daha n
ce giden 73 kiiden im -

T rk iy e nin sorumluluu altndaki mlteci kamplarnda deiik bask yntem

leri ile, Krt mltecilerin Iraka dnmesini salamak iin, Irak istihbarat rgt ile
Trk yetkililer birlikte alyor.

Saddam Rejiminin kimyevi silahlarla yok ettii kurtarlm Gney Krdistandan Trkiye ve ran'a g eden
sivil ve savunmasz Krt aileler kendi kaderlerine terkedildiler.
Foto; ANK

karlan bu insanlar,
h erhangi b ir korum adan
ve polis eliinden yok
sundular.
M ltecilerin
h ib irin in
p asaportu
yoktu. Belki birka k ii
nin zerinde ans eseri
olarak k im liklerini gs
teren belg eler vard. Bu
olaylar aklam aya c e
saret gsteren m ltecile
ri bulm ak olduka zor.
Y ine de Irak stihbarat
T ekilatnn g re v lileri

d iye ka d a r h i b ir h a b e
rin g elm em i olm as
oluturuyor. diyor.
D hok Valisi ile D iy ar
b a k ra gelen ibirliki
S ehm an H u rit isim li
K rdn, D iy arb ak r ka
m pndaki b iro k yakn
nn isim ini verm esiy le,
T rk y etkilileri bun lar
b irka gn gzaltnda
tu ttuktan so n ra, a ra b a la
ra b in d irerek , Ira k a d o
ru yola kardlar. Yola

Krdi - Trk
Krte - Trke
Rojnameya 15 rojn 15 gnlk gazete
Hejmar - Say; 78 (24)
18 December Kanun 1989

Kur disk Turkisk Tidning

Utkommer varannan vecka
Nummer; 78 (24)
18 Kanun Aralk 1989

Berpirsiyar G it
Genel vavrn Ynetmeni
Orhan KOTAN. 08 - 29 50 56
Berpirsiyare Afidir
Yardma ynetmen
etin EKO. 08 - 29 83 32
Atiress,: Box 7080, 172(77 Sundbyberg
Bro; rsvangen 6C, Haflonbergen
Tlf; J46I 8-29 83 32
Tele.r; 131 42 ANK S
Telefti.*; 08-29 50 56
B m kgiro; 343-5559
Posti>iro; 2 65 33-0
apxane Bask;
Tidnings Tryckarna p land AB

Chefredaktr och ans varig

Orhan KOTAN, 08-295056
Redaktian sekreterare
etn EKO. 08-298332

ISSN 0283 -

ni D iy arb ak r ya da M a r
din kam p larn d a kendi
gzleri ile gren ve do
rulayan m ltecilerin sa
ys az deil.
A li, Irak D elegasyonu1
nun otobs term in alin
deki m lteci o cu k lar ta
rafndan da grldn
sylyor. Japon m arkal
ve Irak plakal a rab a lar
o cu k larn hem en d ik k a
tini ekm i. Irak y etk ili
lerinin sk sk istihbarat

O Nivsarn ku tn andin li xwediyan venagerin

Gnderilen yazlar iade edilmez
Redaksiyon dikare nivsarn ku ji
rpeln xwendavanan Serbest
Kurs re tn andin, fi gor d zen a rpelan, kurttir bike.
Serbest Krs ve Okuyucu Sayfas
iin gelen yazlar, zne dokunulma
dan sayfa dzenine gre redaksiyon
tarafndan ksaltlabilir
D Eger xwediyn nivsarn kurd ti
tek taybet nebjin, redaksiyon dika
re li gor standardn ziman kurd,
guhertinn pewist ke

Pvstadress; Box 7080, 17207 Sundbyberg

Beskadress; rsvangen 6C. Hallonbergen
Tlf; 146} 8 - 29 83 32
Tefex; 13142 ANK S
Telefin; 08 - 29 50 56
Banktfiro; 343 - 5559
Postu i ra; 2 65 33 - 0
Tryekeri; Tidnings Tryckarna p land AB

4898

polisinin p a sap o rtlar ve

resm i ara b alarla ak
ak T rk iy eye girip
ktk lar
zellikle
k am plardaki m lteciler
tarafndan
bilinm ekte.
A li, o cu k larn otobs
term in alin d ek i te p k ile ri
ni an latrk en unlar sy
lyor: ocuklar a ra b a
lar g r r grm ez id d et
li
tepki
gstererek
arabalar
talam aya
balyorlar. O lay yerine

yakn olan by kler de

yetiiy o r
arabalarn
cam larn indirip of
rn kafasn krdktan
sonra birka arabann
p la k a sn da skyor
lar.
27-Kasm 1989 ta rih in
de
M ard in
K zltepe
M lteci K am pndan te
lefon eden A riy
adl
K rt, bir Irak delegasyo
nunun M ard in e geldii
ni bildiriyordu.
u an K zltepe ka
m pndaki 38 m lteci d a
ha bu ekilde geri gn d e
rilm eyi beklm ekte.
A li, btn bu bask ve
teh d itlerin T rk y etkili
lerin onay ve destei ile
yapldn sylyor.
G erek T rk iy ede ge
rekse u lusluraras kam u
oyunda, soru n lar askya
alnan K rt m ltecilerin
d u ru m u , her geen gn
daha da ktye g itm ek
te.. Irak K D P ve Yekiti
bata olm ak zere, Irak
K rdistan
C e p h e sinin
de, m ltecilerle ilgili so
m ut g iriim leri
yok.
T rk iy ede
antik rd izm in sistem li o la
rak trm an d rld bu
g n lerd e, m ltecileri b
yk so ru n la rn bekledii
ise kesindir.
K rt m lteciler, uluslarars kam u oyunun h a re
kete g eirilm esi iin Av
ru p a daki K rtlerin a
lm alarn
yo u n latrm alarn b ek
lem ekteler. ..

DUYURU
Yer darl nedeni
ile Serbest Krs ve
Okuyucular sayfas
n veremiyoruz. art
lar elverdii zaman
bu sayfalar gene ya
ynlanacak

ABONE
O 3 Meh 3 Aylk
| 60 SEK-15 DM
NAV/PANAV
SM / SOYSM

6 Meh 6 Aylk O Salek Yllk

120 SEK30 DM
200 SEK60 DM
Tarih / Drok.............................

NAVNAN
ADRES

WELAT f LKE
Hn dikarin he< abonet i ser hesaba GILALA AB Postgiro 26533-0
Stockholm raz
sretek j ji Box 7080,172 07 Sundbyberg-Sweden re
bi garta abone rekin.___________________________________________
Abone cretini GILALA AB PG; 26533-0 Stockholm kontosuna yatrarak, bir
kopyasn Box 7080,172 07 Sundbyberg-Sweden adresine abone kartyla bir
likte postalayarak abone olunabilir.

ev, av

m a tig t