2.

Kertas Peperiksaan
Rujuk lampiran 1

2.1

Analisis Pembinaan Item

2.1.1

Analisis pembinaan item mengikut panduan menulis soalan

objektif

Item aneka pilihan dikatakan lebih mudah dan skornya juga

lebih senang

dikendalikan daripada soalan esei tetapi adalah agak susah dari segi menjawab dengan
betul tanpa mengetahui keperluan pengetahuan sebenar dari soalan. Namun, soalan item
aneka pilihan merupakan jenis soalan yang sukar untuk dibina. Item aneka pilihan
mempunyai tiga komponen asas (rujuk rajah 2.1.1.1) iaitu :
i)

Stimulus

Adalah maklumat khusus dimana item itu didasarkan dan berbentuk teks, grafik, jadual,
perbualan dan lain-lain lagi.
ii)

Stem

Adalah bahagian yang mengandungi tugasan dan biasanya berbentuk ayat lengkap, ayat
tidak lengkap, soalan dan lain-lain lagi.
iii)

Pilihan/Opsyen

Adalah perkara-perkara yang diberikan sebagai pilihan jawapan dan biasanya berbentuk
angka, simbol, frasa, gambarajah, jadual dan lain-lain lagi. Komponen ini mengandungi dua
fungsi, iaitu :
a)
b)

Kunci bagi pilihan betul atau terbaik

Pengganggu/Distraktor yang bertujuan untuk menganggu pelajar dari jawapan
sebenar

Soalan 10
Jadual 1 menunjukkan ciri-ciri suatu bentuk 2 matra.

Stem

Ciri-ciri

Bilangan

Bucu

Sisi

6
Stimulus

Namakan bentuk itu.

A.
B.
C.
D.

Oktagon
Heptagon
Heksagon
Pentagon

Pilihan / Opsyen
Kunci B (Jawapan betul)
Penganggu A, C dan D

Rajah 2.1.1.1 menunjukkan komponen asas bagi soalan 10

Setelah menyediakan Jadual Spesifikasi Ujian (JSU) bagi kertas peperiksaan

pertengahan tahun Matematik tahun 4, kumpulan kami telah menganalisis item-item ujian
yang telah dibina oleh Panitia Matematik Sekolah Kebangsaan Taman Damai Jaya
Menurut Black (1944), terdapat beberapa panduan menulis soalan objektif. Oleh itu,
kami menggunakan panduan tersebut untuk menganalisis kertas peperiksaan yang telah
dipilih. Mari kita menganalisis item-item soalan mengikut prinsip asas pembinaan soalan.

i)

Pokok soalan boleh ditulis dalam bentuk pertanyaan, atau ayat tidak
lengkap

Dalam kertas peperiksaan ini, terdapat beberapa soalan yang ditulis dalam bentuk
pertanyaan dan ayat yang tidak lengkap. Soalan seperti ini akan merangsang minda
murid untuk memberi perhatian yang berlebihan kepada pokok soalan dalam bentuk
pertanyaan dan ayat yang tidak legkap. Jika memerhatikan item soalan 3 (rujuk rajah

2.1.1.2), pokok soalan diberi dalam bentuk pertanyaan memudahkan murid-murid

memahami kehendak soalan.
Manakala item soalan 18 (rujuk rajah 2.1.1.3), pokok soalannya ditulis dalam ayat yang
tidak lengkap. Dengan ini, murid akan difahamkan bahawa mereka perlu mencari nilai
yang tidak diberi dalam ayat Matematik tersebut.

Soalan 3
Rajah 1 mengandungi beberapa segi empat sama yang sama saiz.

Apakah pecahan daripada seluruh rajah itu yang berlorek ?

A.

1
4

C.

1
2

B.

3
8

D.

5
8

Rajah 2.1.1.2 menunjukkan item soalan 3

Soalan 18

8 000 ml

A. 0.008
B. 0.08

C. 0.8
D. 8

Rajah 2.1.1.3 menunjukkan item soalan 18

ii)

Arahan hendaklah jelas dan mudah difahami.

Arahan soalan harus ditulis dalam bahasa yang mudah agar murid-murid dapat
memahami kehendak soalan. Jika bahasa yang digunakan tidak difahami, murid
yang memahami bahan ujian tetapi tidak memahami kehendak soalan maka
mereka akan menghadapi masaalah dalam menjelaskan pengetahuan mereka.
Mari kita menganalisis item soalan 11 (rujuk rajah 2.1.1.4) dan item soalan 25
(rujuk 2.1.1.5).

Soalan 11
Bahagi 37 080 dengan 1 000
A. 37 baki 80
B. 370

Arahan yang diberi dalam

soalan ini jelas dan mudah
difahami

C. 370 baki 8
D. 3 708

Rajah 2.1.1.4 menunjukkan item soalan 11

Soalan 25
Gaji Patrick ialah RM 2 950. Gaji Suresh adalah RM 740 kurang
daripada gaji Patrick. Hitung jumlah gaji mereka.
A. RM 2 210
C. RM 4 480
B. RM 3 690
D. RM 5 160
Rajah 2.1.1.5 menunjukkan item soalan 25

Jika murid-murid tidak memahami

istilah hitung, maka mereka akan
menghadapi masalah dalam
menyelesaikan soalan ini.

Sebagai cadangan, arahan item soalan 25 boleh menggunakan tahap bahasa Matematik
yang mudah difahami agar item ini dapat dijawab oleh murid-murid sederhana.

iii)

Soalan dan semua jawapan hendaklah ditulis secara padat, jelas dan tidak
berbunga-bunga.
Setelah menganalisis semua item soalan 1 hingga 40, maka dibuktikan bahawa

semua soalan dan jawapannya ditulis padat dan tidak menggunakan perkataan
berbunga-bunga. Secara ringkasnya, item-itemnya hanya mengandungi komponen yang
asas (stimulus, stem dan pilihan/opsyen) sahaja.

iv)

Jawapan pilihan boleh disusun mengikut abjad, nilai nombor atau tahun,
supaya wujud suatu sistem susunan jawapan pilihan.
Semasa menganalisis pembinaan item dalam kertas peperiksaan ini, kami

mendapati ada jawapan pilihan yang disusun dari nilai kecil ke besar ( rujuk 2.1.1.6 ) dan
ada juga soalan di mana jawapan pilihannya disusun dari nilai besar ke kecil ( rujuk
2.1.1.7 ).

Soalan 1
Lima puluh tiga ribu tujuh belas adalah sama dengan
A.
B.
C.
D.

5 317
53 007
53 017
53 170

Susunan tertib
menaik.

Rajah 2.1.1.6 menunjukkan item soalan 1

Soalan 4
Tuliskan tujuh ribu tiga ratus empat belas ringgit dua puluh sen dalam
angka.
A.
B.
C.
D.

RM 7 340.20
RM 7 314.20
RM 7 304.20
RM 7 014.20

Susunan tertib menurun

Rajah 2.1.1.7 menunjukkan item soalan 4

Selain itu, kami juga mendapati item soalan 22 (rujuk rajah 2.1.1.8), susunan jawapannya
(opsyen ABCD) tidak sama seperti item-item yang lain.

Soalan 22
Julian mengambil masa 7 minit untuk berlari mengelilingi padang.
Berapa lamakah masa yang diambil olehnya untuk berlari
mengelilingi 6 pusingan ?
A. 63 minit

B. 56 minit

C. 42 minit

D. 15 minit

Rajah 2.1.1.8 menunjukkan item

soalan 22

Dalam item ini, susunannya A dan di

bawahnya C, manakala item yang lain
disusun A dan dibawahnya B

Oleh itu, semasa murid-murid menjawab soalan ini, ada murid yang tersilap
menghitamkan jawapan yang salah di kertas OMR. Sebagai cadanganuntuk memperbaiki
kesilapan begini, guru harus mengikuti susunan yang sama untuk semua item. Dengan ini,
dibuktikan bahawa pilihan jawapan hendaklah dinyatakan dalam struktur atau bentuk yang
sama untuk menghasilkan kertas peperiksaan yang berkualiti.
v)

Elakkan daripada menggunakan pilihan jawapan, semua di atas, tiada satu

pun yg betul

Setelah menganalisis kesemua item soalan, kami mendapati tiada satu item soalan pun
yang mempunyai pilihan jawapan seperti semua di atas atau tiada satu pun yang betul.
Dengan ini boleh dikatakan bahawa item-item yang dibina menepati prinsip di atas.

vi)

Taburan jawapan betul perlu dibuat secara rawak.

Dalam pembinaan item objektif, penyediaan taburan jawapan betul perlu dibuat secara
rawak supaya tidak mengikuti sesuatu sistem tertentu. Hal ini kerana murid-murid dapat
meneka jawapan jika jawapan betul mempunyai pola atau urutan tertentu. Berdasarkan
analisis kertas peperiksaan tersebut, kami mendapati taburan jawapan kurang rawak tetapi
bilangan jawapan bagi pilihan A, B, C, dan D adalah sama rata seperti ditunjukkan dalam
jadual (rujuk 2.1.1.9) di bawah.

Pilihan

Jawapan betul

11

11

Jumlah

40

Rajah 2.1.1.9 menunjukkan jadual

taburan jawapan

Contohnya, item soalan 25 sehingga 27 memepunyai pilihan jawapan yang sama iaitu D.
Taburan jawapan sebegini mungkin mengakibatkan murid-murid meneka jawapan yang
betul atau menimbulkan perasaan kurang yakin terhadap pilihan jawapan mereka sendiri.

vii)

Pokok soalan yang berbentuk negatif haruslah dikurangkan atau dielakkan

langsung

Dalam kertas peperiksaan ini, hanya mempunyai 2 item soalan yang berbentuk negatif.
Kami mendapati salah satu soalannya iaitu item no. 9 (rujuk rajah 2.1.1.10), perkataan
kecuali tidak ditulis dalam huruf besar, dihitamkan atau digariskan. Hal ini mungkin
menyebabkan murid yang cuai untuk melakukan kesilapan atau tidak memahami kehendak
soalan. Oleh itu, para pembina item soalan perlu peka terhadap soalan sebegini dan
menghitamkan perkataan yang berbentuk negatif.

Soalan 9
Yang berikut adalah jenis-jenis prisma kecuali

A.

C.

B.

D.

Rajah 2.1.1.10 menunjukkan item soalan 9

viii)

Perkataan sepunya tidak diulang-ulang dalam setiap jawapan.

Para pembina item juga perlu elakkan ulangan perkataan yang sama dalam setiap
jawapan. Soalan
Contohnya,
17 perkataan unit ukuran seperti cm boleh ditulis dalam soalan. Dalam
kertas ini, ada beberapa item soalan (rujuk rajah 2.1.1.11) yang menepati syarat ini dan ada
Rajah 6 menunjukkan panjang sebatang pensel yang diletakkan
juga soalan (rujuk 2.1.1.12) yang tidak mengikuti prinsip yang diberi.
bersebelahan sebatang pembaris.

Berapakah panjang pensel itu, dalam cm ?

A. 3
B. 4

C. 5
D. 6

Rajah 2.1.1.11 menunjukkan item soalan 17

Soalan 27
Sebuah jag boleh diisi dengan 6 gelas air berisipadu 425 ml. Berapakah
isipadu jag tersebut?
A. 2 440 ml
B. 2 450 ml

C. 2 540 ml
D. 2 550 ml

Rajah 2.1.1.12 menunjukkan item soalan 27

Dalam item soalan 27, soalannya boleh diubahsuai di mana unit ukuran diberi
bersama soalan seperti item soalan 17 (rujuk 2.1.1.11). Dengan ini, murid lebih senang
untuk memilih jawapan dengan hanya memebanding jawapan sahaja dan unit ukuran tidak
akan menjadi pengganggu.

Secara keseluruhannya, kertas peperiksaan pertengahan tahun ini telah memeuhi

syarat asas atau garis panduan pembinaan kertas soalan. Jika melihat muka depan, ia
mengandungi nama ujian, masa, tahun, bilangan muka surat dan juga arahan menjawab
soalan yang diberi seperti ditunjukkan (rujuk rajah 2.1.1.13)

Rajah 2.1.1.13 menunjukkan muka depan

Walaupun begitu, terdapat juga beberapa kekurangan dari segi pembinaan item.
Antaranya ialah, ada beberapa item soalan yang tidak mengikuti panduan yang telah
ditetapkan seperti ditunjukkan sebelum ini. Selain itu, kertas peperiksaan ini juga tidak
mempunyai item cantuman. Semua item yang dihasilkan hanya mempunyai satu jawapan
yang betul. Keadaan seperti ini akan menghasilkan satu peperiksaan yang mudah dan
kurang mencabar. Oleh itu, kami berpendapat bahawa sekurang-kurangnya dua item dalam
kertas ini boleh diubahsuai untuk menjadi item cantuman dimana soalannya lebih bercabar.
2.1.2

Analisis pembinaan item mengikut aras Taksonomi Bloom

Kami juga telah menganalisis item-item yang dibentuk mengikut aras-aras kognitif
yang berbeza. Seperti yang dinyatakan, mengikut Aras Kemahiran Taksonomi Bloom
terdapat 6 aras iaitu pengetahuan, kefahaman, aplikasi, analisis, sintesis dan penilaian.

Oleh itu, kumpulan kami akan memperincikan item-item ujian mengikut aras yang
ditetapkan.
i)

Item Aras Pengetahuan

Soalan berbentuk mudah seperti Nyatakan, Bacakan, Catatkan, Daftarkan,
Kenal pasti, Labelkan, Namakan, Padankan,Pasangkan, Perihalkan, Pilihkan,
Sebutkan, Senaraikan, Tandakan merupakan antara kata kunci yang boleh
digunakan untuk membina item aras pengetahuan.
Contohnya
,

Soalan 2
Nyatakan nilai bagi digit 6 dalam nombor 1.76.
A.
B.
C.
D.

0.06
0.6
6
60.0

Rajah 2.1.2.1 menunjukkan item soalan 2

ii)

Item Aras Kefahaman

Item bagi aras ini bersifat mengubah kefahaman daripada satu bentuk
kepada satu bentuk yang lain, menyatakan idea-idea utama dalam ayat
sendiri, menterjemah, dan memberi contoh kepada konsep.
Bentuk soalan seperti Asingkan, Terangkan, Bezakan,

Anggarkan,

Bandingkan, Hitungkan, Huraikan, Jelaskan, Kategorikan, Kemukakan,

merupakan antara contoh bentuk soalan yang boleh dikemukakan bagi item
aras kefahaman.
Contohnya,

Soalan 16
Lily minum 8 gelas air mineral setiap hari.
Carikan jumlah gelas yang dia minum dalam masa dua minggu.
A. 16
mengubah kefahaman daripada satu
B. 22
C. 112
bentuk kepada satu bentuk yang lain
D. 116

Rajah 2.1.2.2 menunjukkan item soalan 16

Walaupun soalan ini tidak mengandungi bentuk soalan yang digunakan untuk
aras kefahaman maka, konsep soalannya amat berkait rapat dengan aras
kefahaman iaitu, mengubah kefahaman daripada satu bentuk kepada satu
bentuk yang lain. Murid-murid harus menukar 2 minggu yang diberki kepada
hari. Seterusnya, boleh mendarab jawapan yang diperolehinya dengan 8
gelas.

iii)

Item Aras Aplikasi

Bagi aras aplikasi, kita menggunakan maklumat dalam situasi yang baru,
termasuk menyelesaikan masalah menggunakan prinsip, kaedah, hukum,

teori dan formula.

Binakan, Carikan, Gambarkan, Gunakan, Kaitkan, Kemukakan, Kirakan,
Laksanakan, Organisasi, Ramalkan, Selesaikan, Simulasikan, Suaikan,
Tentukan, Terapkan, Tunjukkan merupakan antara bentuk soalan yang boleh

digunakan bagi item aras Aplikasi.

Contohnya,

Soalan 21
Cari jumlah bagi RM 474.70, RM 2 085.50 dan RM 3 659.40.
A.
B.
C.
D.

RM 6 010.70
RM 6 074.55
RM 6 108.20
RM 6 219.60
Rajah 2.1.2.3 menunjukkan item soalan 21

iv)

Item Aras Analisis

Item beraras analisis lebih kepada menguji kebolehan murid untuk
mencerakinkan idea besar atau kompleks kepada bahagian-bahagian kecil,
membuat perbandingan dan menghuraikan perhubungan
Bezakan, Hubungkan Bandingkan, Buat analisis, Inferensi, Buktikan, dan
Kategorikan adalah beberapa bentuk soalan yang digunakan untuk
membentuk item aras analisis.
Item soalan 32 ( rujuk Rajah 2.1.2.4 ) dikategorikan sebagai item aras
analisis.
Dalam item ini, walaupun tidak mempunyai bentuk soalan seperti dinyatakan
maka soalan ini menguji kebolehan murid untuk mencerakinkan yang
kompleks kepada bahagian-bahagian yang kecil dan secara tersirat muridmurid perlu membanding pilihan jawapan yan diberi.
Contohnya :

Soalan 32
Manakah antara berikut yang terpendek ?
A. 2 m 5 cm
B. 2 m 50 cm

C. 210 cm
D. 250 cm

Rajah 2.1.2.4 menunjukkan item soalan 32

Soalan item 39 berkelihatan seperti senang tetapi semasa menganalisis item
ini, kami mendapati bahawa pilihan opsyen yang diberinya ialah dalam unit m
dan cm. Oleh itu, murid-murid perlu menukar unit m kepada cm atau unit cm
kepada unit m dan cm. Seterusnya, murid perlu membezakan nilai dalam
pilihan jawapan untuk mendapat jawapan yang betul.

v)

Item Aras Sintesis

Item aras ini menguji kebolehan murid-murid untuk menggabungkan ideaidea kecil, mentafsir dan membuat satu rumusan.
Item soalan seperti ini lebih berfokus kepada menyepadu, mencantum idea
menjadi satu, berusaha tersendiri menyelesaikan masalah, membuat ramalan
dan membuat klasifikasi.
Bentukkan, Buktikan, Cadangkan, Ciptakan, Gabungkan, Gubal, Jana,
Perincikan, Perjelaskan, Putuskan, Rancangkan, Rumuskan, Sediakan,

Simpulkan, dan Tafsirkan adalah bentuk-bentuk soalan yang bole digunakan

dalam item aras sintesis.
Mari kita melihat item soalan 30 ( rujuk rajah 2.1.2.5 )

Soalan 30
Sebuah kilang mengeluarkan 490 tin sardin setiap hari. Sekiranya
kilang tersebut beroperasi setiap hari, berapa banyak tin sardin
yang dapat dikeluarkan oleh kilang tersebut dalam bulan April ?
Dalam soalan ini, murid-murid
A. 520
C. 15 190
haris tafsirkan berapakah hari
B. 14 700
D. 16 250
dalam bulan April untuk mencari
opsyen yang betul
Rajah 2.1.2.5 menunjukkan item soalan 30

vi)

Item Aras Penilaian

Item aras penilaian lebih menguji kebolehan calon untuk membuat
pertimbangan nilai bagi sesuatu fikiran, tugasan atau kaedah.
Antara bentuk soalan yang digunakan ialah Pilih, Berikan alasan, Kritikan,
Buktikan.
Kertas peperiksaan ini tidak mengandungi item aras penilaian. Oleh itu, kami
tidak dapat menunjukkan contoh item beraras penilaian.

Secara keseluruhannya, kertas peperiksaan ini tidak mengandungi item aras

penilaian. Pada pendapat kami, kertas peperiksaan ini akan menjadi kualiti tinggi jika
mempunyai satu item beraras penilaian. Selain itu, kami tidak menentukan aras kepada item
dengan hanya berfokus kepada bentuk soalan malahan kami telah menganalisis
keseluruhan pokok soalan, stem dan opsyennya mengikut definisi aras Taksonomi Bloom.

2.2

Jadual jawapan
2.2.1

Skema jawapan peperiksaan pertengahan tahun

Rujuk lampiran 2

2.2.2

Jawapan murid-murid
Rujuk lampiran 3

4.0

Analisis Dapatan Kajian

4.1

Analisis Data Responden

Kajian ini dilakukan ke atas murid tahun 4 Aman di Sekolah Kebangsaan Tamam
Damai Jaya, Johor Bahru. Berdasarkan data mentah yang diperolehi dan dianalisis,
maklumat responden yang terlibat dalam kajian ini ditunjukkan dalam Jadual 4.1.1 di bawah.
Manakala Rajah 4.1.2 menunjukkan

peratus responden berdasarkan jantina. Pengkaji

memperoleh maklumat tersebut melalui set ujian yang diberikan kepada 37 orang
responden yang terpilih.
Jadual 4.1.1 : Data Demografi Responden
Perkara
Jantina

Jumlah Responden
Lelaki
Perempuan

Jumlah

(pelajar)
14
23
37

Rajah 4.1.2 : Carta Pai bagi Peratus Jumlah Responden

4.2

Analisis Pemilihan Kumpulan Tinggi dan Kumpulan Rendah

Markah pelajar telah menyusun mengikut gred markah tertinggi hingga ke markah

yang terendah bagi item objektif mengikut hasil pencapaian kumpulan responden. Pengkaji
telah mengambil seramai 10 orang pelajar yang memperolehi markah yang tertinggi bagi

kumpulan tinggi. Pada masa yang sama, pengkaji mengambil 10 orang pelajar yang
memperolehi markah yang terendah bagi kumpulan rendah. Tujuan pemilihan kumpulan
tinggi dan kumpulan rendah adalah untuk mengenal pasti indeks kesukaran, indeks
diskriminasi dan menentukan keberkesanan pengganggu bagi item objektif.

4.3

Analisis Ujian Pencapaian

Kajian ini dijalankan untuk menguji kertas ujian yang dibina oleh kumpulan pengkaji.

Kertas ujian tersebut mengandungi 40 soalan objektif. Analisis ini dijalankan untuk melihat
pencapaian setiap pelajar untuk dibahagikan kepada dua kumpulan utama, iaitu kumpulan
tinggi dan kumpulan rendah. Tujuannya adalah untuk menganalisis pentafsiran dan
membuat keputusan bagi setiap item ujian yang dibina oleh pengkaji. Di samping itu,
pencapaian pelajar juga dibahagikan kepada 5 tahap penggredan, iaitu gred A, B, C, D dan
E. Gred A hingga gred D merupakan kategori gred yang lulus. Justeru, gred E merupakan
kategori gred yang gagal. Agihan skor bagi gred tersebut ditunjukkan dalam Jadual 4.3.1 di
bawah.
Gred Tahap Pencapaian

Skor (%)

80-100

60-79

50-59

40-49

0-39

Jadual 4.3.1 : Skor Penggredan

4.3.2

Pencapaian Kumpulan Murid

Jadual Markah (SOALAN OBJEKTIF) Kumpulan Murid

Bil
Pelajar.

Kumpulan Pelajar
Item Objektif ( /40)

Jumlah Keseluruhan ( % )
Markah (%)

1.
2.

34
33

85
82.5

3.

30

75

4.

30

75

5.

29

72.5

6.

28

70

7.

28

70

8.

26

65

9.

26

65

10.

25

62.5

11.

24

60

12.

24

60

13.

24

60

14.

23

57.5

15.

23

57.5

16.

23

57.5

17.

22

55

18.

22

55

19.

21

52.5

20.

21

52.5

21.

21

52.5

22.

21

52.5

23.

20

50

24.

20

50

25.

18

45

26.

18

45

27.

16

40

28.

15

37.5

29.

14

35

30.

14

35

31.

12

30

32.

22.5

33.

22.5

34.

22.5

35.

22.5

36.

22.5

37.

12.5

Pencapaian Kumpulan Pelajar

12
10
8
Jumlah Pelajar

80-100

6
4
2
0

0-39

40-49

50-59

60-79

80-100

Kategori Markah

Rajah 4.3.3 : Graf Bar Frekuensi Skor Pencapaian Murid (Soalan

Objektif)
Merujuk pada graf bar 4.3.3, terdapat 2 orang murid mendapat A iaitu memperolehi
80 markah ke atas. 11 orang murid pula mencapai gred B dan gred C. 3 orang murid dapat
mencapai gred D iaitu memperrolehi 40 hingga 49 markah. Terdapat juga 10 orang murid
gagal dalam peperiksaan ini iaitu memperolehi gred E.

4.4

Analisis Item Ujian

Proses analisis item bagi soalan objektif dilaksanakan dengan menganalisis indeks

kesukaran dan indeks diskriminasi bagi setiap item yang dibina oleh pengkaji. Analisis item
yang akan dibuat melibatkan 40 item objektif. Analisis ini juga melibatkan kumpulan tinggi
dan kumpulan rendah. Oleh itu daripada 37 skrip, pengkaji memilih 10 skrip kumpulan tinggi
dan 10 skrip kumpulan rendah. Dalam bahagian ini pengkaji mengirakan indeks kesukaran
dan indeks diskriminasi untuk setiap item ujian dan rumuskan tahap kesukaran soalan atau
item tersebut. Pengkaji juga mengenalpasti semua pengganggu dalam setiap item.

5.0

Indeks Kesukaran (I.K)

Indeks kesukaran (IK) menunjukkan aras kesukaran sesuatu item, iaitu sama ada

sesuatu item itu mudah dijawab atah sukar dijawab. Pengukuran IK adalah bertujuan untuk
mengenal pasti konsep yang perlu diajar semula, iaitu apabila guru mendapati item yang
dibina tidak dapat dijawab oleh sebahagian besar pelajar.

Selain itu, IK juga mampu

mengenal pasti dan melaporkan kekuatan dan kelemahan bahagian-bahagian kurikulum,

iaitu sama ada pelajar dapat menguasai sesuatu sukatan itu. IK turut memberi maklum
balas kepada pelajar tentang kekuatan dan kelemahan mereka bagi setiap tajuk pengajaran
yang diuji.
Bagi soalan berbentuk objektif, IK ini dikira dengan menggunakan nisbah pelajar yang
menjawab dengan betul daripada jumlah keseluruhan pelajar. Nilai IK adalah berada dalam
julat 0.00 hingga 1.00. Semakin tinggi peratusan pelajar menjawab sesuatu item itu dengan
betul, maka semakin mudah item tersebut (Wood, 1960). Nilai dalam julat ini menunjukkan
tahap kesukaran item yang semakin berkurang dari nilai 0.0 hingga 1.0. Julat kesukaran
item yang ideal adalah item yang nilai IK berada dalam lingkungan 0.3 hingga 0.8. Jika nilai
IK ialah kurang dari 0.3, maka ini bermakna item itu merupakan item yang sangar sukar.

Julat IK yang lebih dari 0.8 sehingga 1.00 pula merupakan item yang mudah dan item ini
perlu diubah agar tahap kesukarannya dapat ditingkatkan. Julat IK dan tahap kesukaran
item dapat ditunjukkan dengan lebih jelas dalam Rajah 5.0(a) dan Rajah 5.0(b) Nitko (2004)
berpendapat bahawa IK bagi item-item ujian yang mengukur satu jenis keupayaan. Misalnya
item dalam julat IK nya 0.4 hingga 0.6 merupakan item sederhana sukar dan item ini
mengukur dua jenis keupayaan misalnya keupayaan membaca dan menulis.

Indeks Kesukaran
IK < 0.3
0.3 IK 0.08
IK > 0.8

Pentafsiran
Terlalu sukar
Sederhana
Terlalu mudah
Jadual 5.0 (a) : Indeks Kesukaran

Keputusan
Ubahsuai
Terima
Ubahsuai

NILAI IK
0.50

1.00

Tahap kesukaran item

Sukar

Sederhana sukar

Mudah

Rajah 5.0 (b) : Indeks kesukaran dan kesukaran item.

5.1

Analisis Indeks Kesukaran

Nilai Indeks Kesukaran (IK) =

Bil. Calon jawab betul

Jumlah calon cuba

Jadual 5.1.1 : Analisis IK Item 1

Item Ujian 1

Pilihan

12 pelajar kumpulan Tinggi

A
1

B
0

C*
11

D
0

12 pelajar kumpulan Rendah

T+R

24

Indeks Kesukaran (IK)

0.71

* Kunci ialah: C
Jadual 5.1.1 merupakan ringkasan bagi hasil analisis indeks kesukaran item objektif 1.
Analisis yang dapat dibuat berdasarkan jadual tersebut didapati bahawa item 1 dalam
kategori sederhana iaitu dalam lingkungan indeks 0.3 IK 0.8. Maka tindakannya, item ini
diterima dan dikekalkan dalam bank soalan.

Jadual 4.4.1.1 : Analisis Keseluruhan Indeks Kesukaran Item Objektif

Item
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Petunjuk

Indeks Kesukaran
0.71
0.63
0.71
0.96
0.88
0.21
0.42
0.33
0.21
0.29
0.42
0.54
0.71
0.33
0.58
0.63
0.96
0.66
0.75
0.71
0.58
0.42
0.71
0.46
0.33
0.17
0.29
0.38
0.21
0.24
0.17
0.75
0.33
0.75
0.54
0.42
0.21
0.24
0.24
0.71

Terlalu sukar
Sederhana
Terlalu mudah

Tafsiran
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Terlalu mudah
Terlalu mudah
Terlalu sukar
Sederhana
Sederhana
Terlalu sukar
Terlalu sukar
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Terlalu mudah
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Terlalu sukar
Terlalu sukar
Sederhana
Terlalu sukar
Terlalu sukar
Terlalu sukar
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Sederhana
Terlalu sukar
Terlalu sukar
Terlalu sukar
Sederhana

Keputusan
Terima
Terima
Terima
Ubahsuai
Ubahsuai
Ubahsuai
Terima
Terima
Ubahsuai
Ubahsuai
Terima
Terima
Terima
Terima
Terima
Terima
Ubahsuai
Terima
Terima
Terima
Terima
Terima
Terima
Terima
Terima
Ubahsuai
Ubahsuai
Terima
Ubahsuai
Ubahsuai
Ubahsuai
Terima
Terima
Terima
Terima
Terima
Ubahsuai
Ubahsuai
Ubahsuai
Terima

Jadual 4.4.1.1 merupakan analisis keseluruhan indeks kesukaran item objektif. Jadual
tersebut boleh dirujuk pada jawapan yang diberi oleh pelajar. Analisis yang dapat dibuat
berdasarkan jadual tersebut didapati bahawa sebanyak 32 item dalam kategori sederhana
iaitu dalam lingkungan indeks kesukaran 0.25 IK 0.75. Di samping itu, hanya 2 item
objektif dalam lingkungan indeks kesukaran IK>0.75 iaitu item terlalu mudah dan perlu
diubahsuai. Manakala terdapat 6 item yang mempunyai indeks dalam lingkungan IK

0.25

yang ditafsirkan sebagai item yang terlalu sukar dan perlu diubahsuai.

Jadual 4.4.1.1 dan graf bar menunjukkan analisis keseluruhan indeks kesukaran item
objektif iaitu sebanyak 40 soalan. Soalannya terdiri daripada soalan yang mudah dan juga
sukar. Hal ini menyebabkan terdapat berbezaan markah pada setiap murid. Murid menjawab
soalan-soalan tersebut dengan kemampunan yang mereka perolehi. Analisis Indeks
Kesukaran yang dapat dibuat berdasarkan jadual tersebut kami mendapati bahawa

sebanyak 32 item iaitu 80% daripada keseluruhan soalan adalah dalam kategori sederhana
iaitu dalam lingkungan indeks kesukaran 0.25 IK 0.75. Secara keseluruhannya, semua
murid dapat menjawab 32 soalan ini dengan baik dan ianya sesuai untuk murid-murid
tersebut. Terdapat 8 soalan daripada 32 soalan dalam kategori sederhana mempunyai
indeks kesukaran lebih daripada 0.70. kebanyakkan murid dapat menjawab kelapan-lapan
soalan ini.
Di samping itu, hanya 2 item objektif adalah 5% daripada keseluruhan soalan dalam
lingkungan indeks kesukaran IK>0.75 iaitu item terlalu mudah dan perlu diubahsuai. Keduadua indeks kesukaran mencapai 0.96. Hal ini menunjukkan hampir semua murid dapat
menjawab soalan 4 dan soalan 17 dengan terlalu mudah. Oleh itu, soalan ini tidak boleh
disimpan dalam bank soalan dan perlu diubahsuai untuk menjadi soalan berkategori
sederhana.
Manakala terdapat soalan 6,9,26,29,31 dan 37 sebanyak 6 item iaitu 15% daripada 40
soalan yang mempunyai indeks dalam lingkungan IK

0.25 yang ditafsirkan sebagai item

yang terlalu sukar dan perlu diubahsuai. Terdapat dua soalan mempunyai indeks kesukaran
kurang daripada 0.20 iaitu boleh ditafsir sebagai soalan yang amat sukar dan murid tidak
dapat jawab. Hal ini dapat dilihat pada analisis jawapan murid pada kedua-dua soalan
tersebut. 6 item soalan ini perlu diubahsuai untuk menurunkan tahap kesukaran kepada
tahap sederhana supaya dapat dijawab oleh semua murid.

6.0

Indeks Diskriminasi (I.D)

Indeks Diskriminasi (ID) digunakan untuk membezakan pencapaian antara pelajar

kumpulan tinggi dan pelajar kumpulan rendah. Mehrens dan Lehmann (1991) berpendapat
bahawa item yang baik akan dapat membezakan atau mendiskriminasikan antara pelajar
yang berkeupayaan rendah dan yang berkeupayaan tinggi. Julat ID boleh berada dalam
lingkungan -1.00 hingga 1.00. Diskriminasi yang positif menunjukkan bahawa item tersebut
boleh dijawab oleh ramai pelajar kumpulan tinggi tetapi ramai pelajar kumpulan rendah yang
tidak dapat menjawabnya dengan betul.

Diskriminasi yang negatif pula menunjukkan

bahawa item tersebut tidak bleh dijawab oleh ramai pelajar kumpulan tinggi tetapi kumpulan
rendah pula yang boleh menjawabnya.
ID untuk soalan-soalan ujian di bilik darjah perlu melebihi 0.2, sekiranya pencapaian
pelajar dibahagikan kepada dua (separuh berpencapaian rendah, separuh berpencapaian
tinggi). Indeks ini sepatutnya lebih tinggi daripada 0.2 (Mehrens dan Lehmann, 1991).
Namun menurut Nitko (2004) pula, item yang boleh dipilih untuk sesuatu ujian hendaklah
mempunyai ID melebihi 0.3. ID sederhana adalah dalam lingkungan 0.2 hingga 0.4. Item
yang mempunyai ID lebih dari 0.4 merupakan item yang baik.
Analisis ID sesuatu item adalah penting bagi mengenal pasti konsep yang perlu
diajar semula serta bagi melaporkan kekuatan dan kelemahan bahagian-bahagian kurikulum
yang tidak dikuasai oleh pelajar kumpulan tinggi. Selain itu, ID juga akan memberi maklum
balas kepada pelajar kumpulan tinggi tentang kelemahan mereka bagi setiap tajuk
pengajaran yang diuji. ID turut membantu untuk mengenal pasti soalan yang berat sebelah
kepada sesuatu kandungan, seperti kandungan yang tidak ditekankan semasa pengajaran
atau langsung tidak diajar.

Semua pelajar kumpulan tinggi menjawab betul

Semua pelajar kumpulan rendah menjawab salah

1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
-1.0

Indeks diskriminasi yang baik

Indeks diskriminasi yang sederhana

Indeks diskriminasi yang tidak baik

Semua pelajar kumpulan tinggi menjawab salah

Semua pelajar kumpulan rendah menjawab betul

Rajah 2.1 : Skala rujukan untuk Indeks Diskriminasi

Jadual 2.2: Indeks Diskriminasi

Jenis Pengganggu
Pengganggu baik

Pentafsiran
Lebih banyak kumpulan rendah

Keputusan
Terima

memilih jawapan tersebut

Pengganggu kurang

berbanding dengan kumpulan tinggi.

Bilangan kumpulan rendah adalah

baik

sama dengan kumpulan tinggi

Pengganggu lemah

memilih jawapan tersebut.

Lebih banyak kumpulan tinggi

Ubahsuai

Ubahsuai

memilih jawapan tersebut

berbanding dengan kumpulan
Pengganggu tidak

rendah.
Tiada pelajar memilihnya.

berfungsi
3.0 Analisis Pengganggu
Jenis Pengganggu

Ubahsuai

Pengganggu merupakan pilihan-pilihan yang lain yang salah dalam sesebuah item
aneka pilihan. Pengganggu merupakan satu faktor yang kritikal dalam menentukan kualiti
soalan aneka pilihan secara keseluruhan. Jika soalan dan jawapannya sudah dipastikan
tepat, pemilihan pengganggu yang lemah boleh mengurangkan kuasa diskriminasi soalan
tersebut dan berkemungkinan boleh dianggap agak sukar. Konsep pengganggu ini ialah
berteraskan dengan idea bahawa pelajar pandai atau pelajar tahap tinggi dapat
membezakan kunci dan pengganggu. Bagaimanapun, pelajar lemah ataupun pelajar tahap
rendah tidak dapat membezakan kunci dan pengganggu.

Oleh yang demikian, analisis

pengganggu ini lebih berfokus kepada pelajar tahap rendah, kerana sasaran pengganggu
adalah berfokus kepada pelajar tahap rendah.
Terdapat pelbagai jenis pengganggu dalam pilihan jawapan bagi soalan aneka
pilihan. Pengganggu yang baik didefinisikan sebagai pilihan jawapan yang mampu menarik
minat yang lebih dalam kalangan pelajar lemah untuk memilihnya, manakala pelajar pandai
seharusnya tiada masalah untuk mengenal pasti bahawa pengganggu itu adalah salah.
Pengganggu yang lemah pula adalah sebaliknya, iaitu apabila lebih ramai pelajar pandai
memilih pilihan tersebut tetapi pelajar lemah tidak memilih pengganggu tersebut. Selain
daripada itu, pengganggu tidak berfungsi pula adalah pengganggu yang tidak dipilih oleh
mana-mana pelajar.
Perbandingan kedua-dua nilai IK dan ID bagi sesuatu item merupakan aspek yang
penting untuk menentukan keputusan sama ada sesuatu item soalan itu dikekalkan,
digugurkan atau perlu diperbaikan.

Apabila maklumat berkenaan kedua-dua IK dan ID

diperoleh untuk setiap item ujian, ia perlu dikumpulkan dan dibandingkan.

Tindakan

seterusnya ialah menentukan sama ada item tersebut boleh dikekalkan sekiranya item
tersebut berkualiti kerana mempunyai nilai IK dan ID dalam julat yang bersesuaian. Item
soalan yang sangat sukar boleh dipermudahkan manakala item yang sangat mudah perlu
disukarkan. Tindakan ini penting bagi mengumpulkan item yang berkualiti sahaja dalam
bank soalan.

4.4.3

Perbandingan Indeks

Jadual 4.4.3.1 : Perbandingan Indeks Kesukaran dan Indeks Diskriminasi

serta Tindakan

Item

Indeks

Indeks

Kesukaran

Diskriminasi

0.71

0.42

Tindakan

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

0.63

0.58

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

0.71

0.42

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

0.96

0.08

Ubahsuai dan sukarkan

0.88

0.08

Ubahsuai dan sukarkan

0.21

0.42

Tulis semula

0.42

0.5

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

0.33

0.5

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

0.21

0.42

Tulis semula

10

0.29

0.58

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

11

0.42

0.5

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

12

0.54

0.58

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

13

0.71

0.58

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

14

0.33

0.67

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

15

0.58

0.67

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

16

0.63

0.75

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

17

0.96

0.08

Ubahsuai dan sukarkan

18

0.66

0.67

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

19

0.75

0.5

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

20

0.71

-0.08

Buang

21

0.58

0.67

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

22

0.42

0.83

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

23

0.71

0.67

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

24

0.46

0.83

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

25

0.33

Tulis semula

26

0.17

0.33

Tulis semula

27

0.29

0.08

Tulis semula

28

0.38

0.08

Tulis semula

29

0.21

0.08

Tulis semula

30

0.24

0.5

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

31

0.17

0.33

Tulis semula

32

0.75

-0.08

Buang

33

0.33

0.08

Tulis semula

34

0.75

0.5

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

35

0.54

-0.08

Buang

36

0.42

0.5

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

37

0.21

0.25

Tulis semula

38

0.24

Tulis semula

39

0.24

Tulis semula

40

0.71

0.42

Terima, dikekalkan dan simpan

dalam bank soalan

Indeks

Pentafsiran

Keputusan

Diskriminasi
ID > 0.4
0.2 < ID 0.4

Diskriminasi positif yang tinggi

Diskriminasi positif yang sederhana

Amat sesuai diterima

Ubahsuai item dan cuba

Diskriminasi positif yang rendah

Diskriminasi negatif, prestasi kumpulan

sekali
Tulis item semula
Item itu buruk dan harus

rendah lebih baik daripada kumpulan

dibuang

0 ID 0.2
ID < 0

tinggi.