Dezinfekcija i

sterilizacija

DEZINFEKCIJA I
STERILIZACIJA

Osnovno naelo: svi instrumenti,

materijali i pribor, koji dolaze u
kontakt sa oteenim ili
otvorenim tkivom, moraju biti
sterilni, a oni koji dolaze u dodir
sa intaktnom koom i sluznicama
mogu biti dezinficirani.

DEZINFEKCIJA

postupak kojim se uklanja ili

unitava veina mikroorganizama
(osim bakterijskih spora) s
predmeta, povrina ili koe do
razine nekodljive za zdravlje.
to ujedno znai da se uklanjaju i
patogeni mikroorganizmi (osim
bakterijskih spora) do razine
nekodljive za zdravlje.

DEZINFEKCIJA

Dezinfekcija je relativni pojam,

znai uglavnom uklanjanje 102105 mikroorganizama.
Postupak nije jednostavno
mjerljiv.

DEZINFEKCIJA

mehaniki: pranje, ienje,

filtriranje

fizikalni: toplina, UV zraenje

kemijski: dezinficijensi

DEZINFEKCIJA
UV zraenje

za dezinfekciju vode, povrina, zraka

nema rezidualno djelovanje, ne
prodire u dubinu materijala
slui uglavnom u laboratorijskim
kabinetima za sterilni rad
ponegdje se upotrebljava u
ortopedskim salama za dobivanje
ultraistog zraka iznad operativnog
polja
jako oteuje kou i moe otetiti vid

DEZINFEKCIJA
TOPLINSKE METODE

Iskuhavanje
Pasterizacija
Autoklaviranje na 105 C
Pranje u stroju na povienim
temperaturama (70-90C)
ienje parom (strojevi za pranje
podova)

PRIMARNA OTPORNOST MIKROORGANIZAMA

NA DEZINFICIJENSE
(PRIONI)
BAKTERIJSKE SPORE
Dezinficijens
visokog stupnja

VISOKI

M.tuberculosis, (HBV), C.parvum

MALI VIRUSI BEZ LIPIDNE OVOJNICE

Dezinficijens
srednjeg stupnja

GLJIVE
VEINA BAKTERIJA

Dezinficijens VELIKI
niskog stupnja

SREDNJI

NISKI

VIRUSI S LIPIDNOM OVOJNICOM

NEKE BAKTERIJE

DEZINFICIJENSI

visokovrijedni: glutaraldehid,
formaldehid, stabilizirani vodikov
peroksid

srednje vrijedni: jodni preparati, klorni

spojevi, alkohol, fenolski spojevi

nisko vrijedni: kvarterni amonijevi

spojevi

DEZINFICIJENSI

Dezinficijensi visokog stupnja

djelotvornosti: mogu unititi sve vrste
mikroorganizama, a u produenom
vremenu (3-12 sati) i bakterijske spore
Zbog djelovanja na bakterijske spore
nazivaju se i kemosterilanti, a njihovo
djelovanje u tom sluaju kemijska ili
hladna sterilizacija
glutaraldehid, formaldehid,
stabilizirani vodikov peroksid

DEZINFICIJENSI

Dezinficijensi srednjeg stupnja

djelotvornosti: to su dezinficijensi koji u
korisnom vremenu unitavaju sve vrste
mikroorganizama, osim Mycobacterium
tuberculosis (kao niti HBV te
Cryptosporidium parvum)
Takvi dezinficijensi niti u produenom
vremenu ne djeluju na bakterijske spore
jodni preparati, klorni spojevi, alkohol,
fenolski spojevi

DEZINFICIJENSI

Dezinficijensi niskog stupnja

djelotvornosti: to su dezinficijensi koji
u korisnom vremenu ubijaju ili
inaktiviraju vegetativne oblike svih
vrsta bakterija, te velike i ovijene
viruse
Ne djeluju na gljive, male i neovijene
viruse, kao niti na M.tuberculosis
kvarterni amonijevi spojevi

DEZINFICIJENSI

visokovrijedni: glutaraldehid,
formaldehid, stabilizirani vodikov
peroksid

srednje vrijedni: jodni preparati, klorni

spojevi, alkohol, fenolski spojevi

nisko vrijedni: kvarterni amonijevi

spojevi

DEZINFEKCIJA

Predmeti visokog rizika: koji

ulaze u tkivo ili vaskularni sustav
ili e kroz njih prolaziti krv
(kirurki instrumenti, vaskularni
kateteri, kateteri
ekstrakorporalne cirkulacije)

DEZINFEKCIJA

Predmeti visokog rizika:

1. dekontaminacija
dezinficijensom visokog stupnja
djelotvornosti (ili ienjem i
toplinskom dezinfekcijom u
stroju na povienoj temperaturi)
2. sterilizacija

DEZINFEKCIJA

Predmeti srednjeg rizika: koji

dolaze u kontakt sa sluznicama
ili oteenom koom
(gastrointestinalni endoskopi,
bronhoskopi)

DEZINFEKCIJA

Predmeti srednjeg rizika:

1. pranje i ienje
2. dezinfekcija visokog stupnja
djelotvornosti (ili ienje i
toplinska dezinfekcija u stroju na
povienoj temperaturi npr.
viekratne cijevi respiratora)

DEZINFEKCIJA

Predmeti niskog rizika: koji

dolaze u kontakt s neoteenom
koom: tlakomjeri, toplomjeri

DEZINFEKCIJA

Predmeti niskog rizika:

1. pranje i ienje
2. dezinfekcija dezinficijensom
srednjeg stupnja djelotvornosti

DEZINFEKCIJA
Prostori visokog rizika: operacijske sale,
inkubatori, prostori invazivne
dijagnostike, sterilne jedinice,
raaonica, spremite sterilnog materijala
1. pranje i ienje te dezinfekcija
dezinficijensom visokog/srednjeg stupnja
djelotvornosti
2. dezinfekcija dezinficijensom
visokog/srednjeg stupnja djelotvornosti
uvijek u sluaju prolijevanja biolokog
materijala

DEZINFEKCIJA
Prostori srednjeg rizika: bolesnike
sobe, ordinacije, ekaonice
1. pranje i ienje prema planu
napravljenom za svaki prostor
pojedinano.
2. dezinfekcija dezinficijensom
visokog/srednjeg stupnja
djelotvornosti samo u sluaju
prolijevanja biolokog materijala

DEZINFEKCIJA
Prostori niskog rizika: hodnici,
administracija, kafeterije
1. pranje i ienje prema planu
napravljenom za svaki prostor
pojedinano.
2. dezinfekcija dezinficijensom
visokog/srednjeg stupnja djelotvornosti
samo u sluaju prolijevanja biolokog
materijala

STERILIZACIJA

postupak kojim se kompletno

odstranjuju ili unitavaju svi oblici
mikroorganizama na neivim
predmetima. To je apsolutni pojam
(predmet ne moe biti djelomino
sterilan nakon postupka sterilizacije).
Od procesa sterilizacije zahtijeva se
unitavanje najmanje 106 spora.
Postupak je jednostavno mjerljiv.

STERILIZACIJA

sterilizacija
toplinom

arenje u
mikrobiolokim
laboratorijima

suha toplina
sterilizatori
temp. 150-170
C, u trajanju od
1.5-2 sata

STERILIZACIJA

sterilizacija toplinom

vlana toplina autoklavi (tlak 1.2 atm, temp.

121C, ili 2.5 atm, temp. 134C) trajanje
sterilizacije odreeno svjetskim standardima
(20 min, 3.5 min)

STERILIZACIJA

sterilizacija jonizirajuim zraenjem

elektronsko zraenje ili gamazraenje

hladna sterilizacija

ne provodi se u zdravstvenim
ustanovama

sterilizacija filtriranjem razliite

otopine

STERILIZACIJA

sterilizacija etilenoksidom izrazito

toksian plin; bez boje i mirisa; u
specijalno izraenim sterilizatorima
na temp.40-60C, 2-4 sata uz relativnu
vlanost od 50-60%; odzraiti
sterilizacija formaldehidom
ekvivalentno etilenoksidu,temp. 6070C,1-3 sata

Osnovna obiljeja
formaldehida i
etilenoksida
FORMALDEHID

plin vrlo intenzivna

mirisa
toksian
kancerogen
mutagen
nije eksplozivan
nije ekspanzivan
tei od zraka
nema prozraivanja

ETILENOKSID

nema mirisa
toksian
kancerogen
mutagen
vrlo eksplozivan
vrlo ekspanzivan
laki od zraka
nuno prozraivanje

STERILIZACIJA

plazma sterilizacija H2O2 i

visokofrekventna el.struja; za
sterilizaciju optikih
instrumenata, krutih i
fleksibilnih endoskopa,
materijala za anesteziju

Plazma sterilizacija

Sterilizacijski medij je plazma razvijena iz

vodikovog peroksida (H202) u polju
visokofrekventnih elektro-magnetskih valova
Djelovanjem energije valova visoke frekvencije,
vodikov se peroksid raspada u slobodne radikale
koji djeluju mikrobicidno
Nakon prestanka djelovanja elektromagnetskih
valova plazma se disocira u vodu i kisik koji su
potpuno bezopasni za ljude i okoli
Toplina koja nastaje u fizikalno kemijskoj
reakciji plazma sterilizacije nije via od 45 0C

Plazma sterilizacija
-

P la s m a
+
+

UV-

+
-

O+

O
-

H
+

+
-

Plazma sterilizacija

Plazma sterilizacija

Plazma sterilizacija

MEDICINSKI INSTRUMENTI I
PRIBOR KOJI SE STERILIZIRAJU
PLAZMOM
Kamere (elektronski vodii)
Elektrini vodii
Optike (sustav lea)
Metalni mikroinstrumenti
Ostali termolabilni materijali (silikon,
najlon, plastika, teflon...)
Ogranienja sterilizacije plazmom
Materijali koji sadre celulozu (papir i
tekstil)
uplji predmeti slijepog zavretka

PROVJERA POSTUPAKA
STERILIZACIJE

fizikalne, kemijske i bioloke metode

mikrobioloke metode
spore Bacillus subtilis i Bacillus
stearothermophilus, 106