Sadraj

1.

UVOD............................................................................................................... 1

1.

PRIPREMA MODELA ZA ANALIZU......................................................................2

2.

POSTAVLJANJE OGRANIENJA............................................................................4
3.

OSLANJANJE MAINSKIH DJELOVA I SKLOPOVA..............................................6

4.

UNOS OPTEREENJA......................................................................................... 7

5.

IZVRAVANJE PRORAUNA............................................................................... 7

6.

PRIKAZ REZULTATA........................................................................................... 8
6.1.

Prikaz Von Misesovih napona.....................................................................8

6.2.

Prikaz pomjeranja...................................................................................... 9

6.3.

Prikaz glavnih napona.............................................................................. 11

6.4.

Prikaz globalnog naponskog polja i njene lokacije...................................11

7.

ANALITIKI PRORAUN................................................................................... 11

8.

ZAKLJUAK..................................................................................................... 14

1. UVOD

Uticaj razvoja informacionih tehnlogija osjetio se i u poslovima

projektovanja, analize i simulacije ponaanja mainskih elemenata,
konstrukcija i sistema. Promjenjen je nain prilaza razvoju novih proizvoda,
jer su raunari i specijalizovani programski paketi omoguili da se ostvari
tzv. projektovanje virtuelnih konstrukcija, da se analizira njihovo
ponaanje pod optereenjem, simulira proces izrade i slino i to bez
gubitka vremena i sredstava za izradu fukcionalnih modela, prototipova i
njihovog ispitivanja. Cilj ovoga projekta je da se bar djelimino prikau
neke od mogunosti primjene programskih paketa i raunarske opreme u
svakodnevnom radu.
Prva faza u projektovanju je oblikovanje ideje
projektanta u neki od manje ili vie sloeni sklop osnovnih geometrijskih
oblika, koji treba da omogue eljenu funkcionalnost proizvoda. U ovom
projektu to e biti gornji horizontalni nosa konstrukcije ljuljake zajedno
sa elementima namijenjenim za vjeanje uadi. Pri izradi ovog projekta
uzet emo da je stepen sigurnosti za proraun S=2, samim tim vrit emo
analizu na silu od F=2000N to odgovara 200 kg. Ova sila e biti
podjeljena na dva jednaka dijela, koja e opteretiti elemente za vjeanje
uadi (lanaca).

Slika 1. Model za analizu

1. PRIPREMA MODELA ZA ANALIZU

Prije ulaska u modul za analizu (Generative structural Analysis),
neophodno je zadati materijal modelu. Metoda konanih elemenata je
linearna numerika metoda, koja pored geometrijskih karakteristikan
modela koristi i karakteristike zadatog materijala, kao to su: modul
elastinosti (E), Poasonov koeficijent () i gustina (). Program CATIA nudi
mogunost izmjene karakteristika odabranog materijala. Iz palete
materijala izabere se elik.

Slika 2. Izgled dijaloga modula za izbor karakteristika materijala

Nakon toga iz standardne Windows palete alata selektovati Start>Analzsis&Simulation->Generative Structual Analysis. Nakon izbora
radnog okruenja pojavljuje se dijalog box New Analysis Case. U ovom
dijalog box-u treba izabrati opciju Static Analysis, koja je po default-u
oznaena.

Slika 3. Dijalog box za izbor vrste analize

Ulaskom u radno okruenje za analizu u specifikacionom stablu se
pojavljuje i grana za automatski dodeljenu mrea konanih elemenata
Finite Element Model. U okviru ove grane nalaze se informacije vezane
za mreu konanih elemenata.
Do dijalog box-a za promenu parametara mree moe da se doe na dva
naina. Prvi nain je aktiviranjem komande za definisanje parametara
mree

koja se nalazi na ekranu na sredini modela i tada se otvara

OCTREE Tetrahedrom Mesh dijalog box koji je prikazana na slici. Imamo

dvije razliite vrste mree, linearnu i parabolinu kao to se vidi sa slike.
Zavisno od vremena prorauna i tanosti prorauna biramo jednu od njih.
U ovom sluaju radit emo sa obje vrste radi poreenja rezultata analize.

Slika 4. Dijalog box za promjenu parametara mree

Drugi nain pristupa ovom dijalog box-u je preko specifikacionog stabla.
Aktiviranjem grane pod nazivom OCTREE Tetrahedrom Mesh, pojavljuje
se prethodno opisani dijalog box.

Slika 5. Drugi vid promjene parametara mree

Za prikaz generisane mree potrebno je desnim tasterom aktivirati
komandu Nodes and Elements, a zatim selektovati Mesh Visulization.
Ovdje treba primjetiti da je po default-u mrea znaajno krupnija, to je iz
razloga to se pri automatskom generisanju mree uzima u obzir veliina
elementa. U ovom primjeru je potrebno automatski dodjeljenu mreu
modelu smanjiti. Sitnija mrea dovodi do tanijih rezultata, meutim ova
opcija nije prihvatljiva da se stalno radi za itav model. Generalno
elementi moraju biti manji na mjestima gdje dolazi do koncentracije
napona.
Metoda konanih elemenata koja se u strukturnoj analizi primjenjuje
predstavlja tehniku numerike analize za dobijanje priblinih reenja u
irokom spektru inenjerskih problema. Ona se bazira na fizikoj
diskretizaciji kontinuuma koji ima beskonani broj taaka. Svaka taka u
kontinuumu ima svoje stepene slobode (est ih je: 3 translacije i 3
rotacije), pa se kontinuum kao takav zamjenjuje konanim brojem
elemenata, sa ogranienim brojem stepeni slobode. Konani elementi su

zapravo meusobno povezani preko taaka na konturi i te take se

nazivaju vorovi .

Slika 6. Prikaz konanih elemenata

Mogu se generisati dvodimenzionalne ili trodimenzionalne mree konanih
elemenata. Dvodimenzione mree se koriste za rjeavanje ravanskih i
osnosimetrinih zadataka.

2. POSTAVLJANJE OGRANIENJA
Postavljena ogranienja u toku formiranja sklopa se ne prenose automatski
na mreu konanih elemenata. Kada se pristupi Generative Structual
Analyses radnom okruenju part je automatski sakriven. Meutim, da bi
postavili granine uslove na mreu konanih elemenata, potrebno je
najprije aktivirati Part radno okruenje, aktiviranjem grane Links
Manager.1 ->Show. Tada e na ekranu istovremeno biti prikazana i
mrea konanih elemenata i partova kao to se vidi na slici ispod.

Slika 7. Mrea konanih elemenata i partova

Ukoliko iz nekog razloga prikazana mrea smeta, ona moe da se ukloni
aktiviranjem Nodes and Elements ->Hide.
Iz paleta alata

Analysis

Analysis Connection

Supports

selektovati komandu

General

U stablu se pojavljuje jo jedna grana Analysis connection Manager.1

koja oznaava da su postavljene veze. Specifikaciono stablo treba da
izgleda kao naslici ispod.

Slika 8. Stablo koje pokazuje gotove konekcije izmeu dvije povrine/ivice

Sada je potrebno postave kontaktna ogranienja. Selektovati emo
komandu Contact Connection Property iz palete alata Face Face
Connection Property. Otvorie se dijalog box, u kojem je potrebno za
Supports, selektovati General Analysis Connestion.1 iz stabla.

Slika 9. Zadavanje veza po tipu, u ovom sluaju kontaktna veze izmeu

dijelova

Slika 9. Druge vrste veza koje su se koristile za ovaj projekat

Druge veze koje su se koristile u ovom sluaju su
Fastened
Connection(vrasta veza) i Bolt Tightening Connection (vijana
veza).

3. OSLANJANJE MAINSKIH DJELOVA I SKLOPOVA

4.
Prva faza u izradi analize vrstoe mainskih elemenata i konstrukcija je
uvoenje oslonaca.
U ovom sluaju koriteni vid oslonca je CLAMP
(ukljetenje). Ovaj
oslonac spreava svih 6 stepeni slobode svih vorova KE
mree na koje
se odnosi. Moe se primenjivati za ukruivanje realnih povrina, ivica i

tjemena modela, kao i za ukruivanje

virtuelnih elemenata.

Slika 10. Fiksiranje slobodnih krajeva u u dva sluaja, prvi ukoliko posmatramo
cijeli sklop i drugi ukoliko posmatramo samo dio za vezu sa uadima (lancima)

5. UNOS OPTEREENJA
Imamo razliite vrste optereenja koje moemo koristiti u Catia softveru. U
ovom sluaju biramo Force Density, zatim unosimo vrijednost nae sile i
biramo smijer u kojem e djelovati. Prema sili 2000N koja odgovara 200
kg, unijeti emo optereenje koje djeluje na jedan krak elementa za
prihvat uadi/lanaca koje e iznositi 1000N.

Slika 11. Unos optereenja

6. IZVRAVANJE PRORAUNA
Statiku analizu pokreemo aktiviranjem komande Compute iz palete
alata Compute. Po zatvaranju ovog dijalog box-a, posle krae pause,
pojavljuje se drugi dijalog box. Ovaj dijalog box predstavlja obavetenje o
resursima raunara potrebnim da izvede proraun. Kada se aktivira dugme
Yes, proraun e se obaviti i stablo e se uveati za granu koja pokazuje
rezultate.

Slika 12. Proces prorauna

7. PRIKAZ REZULTATA
Glavna paleta alata za postprocesiranje se naziva Image. Da bi se video
deformisani oblik modela potrebno je da se izabere ikona Deformation
. Treba imati u vidu da prikaz pomjeranja bitno zavisi od faktora
skaliranja. Poto se faktor skaliranja postavlja automatski, on moe da se
promjeni aktiviranjem komande Deformation Scale Factor iz palete
alata Analysis tools. Tada se otvara dijalog box gde moemo upisati
eljeni faktor skaliranja. Rezultujui deformisani oblik je prikazan na slici
ispod.

7.1. Prikaz Von Misesovih napona

Slika 13. Prikaz napona u sluaju koritenja linerne mree

Slika 14. Prikaz napona u sluaju koritenja paraboline mree

Na osnovu prethodno obraenog dijela o postavljanju mree moemo
zakljuiti da su rezultati na Slici 14. taniji. Ovdje vidimo razliku i veliinu
tog odstupanja koje zavisi od naina postavljanja mree.

Slika 15. Prikaz napona i deformacija glavnog nosaa

Slika 16. Prikaz napona na pojedinanim dijelovima

7.2. Prikaz pomjeranja

Na narednim slikama prikazane su slike na kojima uaoava mjesta
najveih pomjeranja i njihove vrijednosti.

Slika 17. Prikaz pomjeranja elementa za vjeanje lanca/ueta

Slika 18. Prikaz pomjeranja na sklopu sa glavnim nosaem

Napomena: Odstupanja u maksimalnim pomjeranjima sklopa sa nosaem
i sklopa elemenata za vjeanje ogleda se u postavci gustine mree. Mrea
na sklopu sa glavnim nosaem je dosta rjea jer u suprotnom zahtjeva
sate i sate prorauna.

Slika 19. Prikaz pomjeranja nekih pojedinanih dijelova

7.3. Prikaz glavnih napona

Slika 20. Glavni naponi i njihove vrijednost

7.4. Prikaz globalnog naponskog polja i njene lokacije

Slika 21. Mjesto globalnog maksimuma

8. ANALITIKI PRORAUN
Potrebno je izvriti analitiki proraun osovinice optereene na savijanje
usljed djelovanja sile P.

Slika 22. Prikaz osovinice optereene silom F i duina osovinice izmeu

ukljetenja

Da bismo to rijeili prikazat emo osovnicu u obliku obostrano ukljetene

grede sa koncentisanom silom na rasponu l/2 od oba kraja. Meutim ovo
se svodi na statiki neodreenu konstrukciju.

Statiki neodreena konstrukcija konstrukcija kod koje nije mogue

odrediti unutranje sile iz uvjeta ravnotee jer je broj moguih jednadbi
manji od broja nepoznatih veliina potrebnih za izraun unutarnjih sila.
Ovaj sluaj je dva puta statiki neodreen

Slika 23. Prikaz uprotene osovinice u obliku obostrano ukljetene gredesa

koncentrisanom silom F koja djeluje na sredini gred
-

Moment savijanja grede optereene koncentrisanom silom

F l 1000 42
M=
=
=5250 Nmm
8
8
-

W x=

Napon na savijanje
M
zmax=

W x doz
D3 24 3
=
=1356,48mm 3
32
34
pa je napona jednak
M
5250
zmax=
=
=3,87 Mpa
W x 1 356,48

Vidimo da rjeenja za napone dobijena analitikim putem priblino

odgovaraju rezultatima dobijenih Catia softvera.

Meutim ovaj dio bi se mogao posmatrati da je optereen i kontinualnim

optereenjem. Razlog tome je to se sila prenosi na elemenat kuke, a kuka
djeluje na osovinicu veim dijelom njene povrine. Prema tome uraditi
emo i analitiki proraun obostrano ukljetene grede optereene
kontinualnim optereenjem.

Slika 24. Obostrano ukljetene greda optereenja kontinualnim

optereenjem

Moment savijanja grede optereene kontinualnim optereenjem

q l 2 F l 1000 42
M 0 l=
=
=
=3500 Nmm
12
12
12
-

Napon na savijanje
M
zmax=

W x doz

D3 24 3
W x=
=
=1356,48mm 3
32
34

napon na mjestu ukljetenja (0,l) iznosi

zmax=

M
3500
=
=2,58 Mpa
W x 1356,48

Moment savijanja na sredini grede

M 0 l=

F l 1000 42
=
=1750 Nmm
24
24

 zmax=

M
1750
=
=1,29 Mpa
W x 1356,48

9. ZAKLJUAK
Cilj ovog projekta je da se pokae analiza od savremene raunarske
obrade do analitikog rjeenja. Vrena su mnoga poreenja na osnovu
kojih vidimo razlike u vrijednostima rezultata izmeu razliite postavke
mree. Takoer jako bitno poreenje je izmeu rjeenja Catia obrade i
analitikog rjeenja. Moemo zakljuiti da Catia moe raunati dosta
komplikovane sklopove i oblike to to nije sluaj kod analitikog rjeenja.
Jedini nedostatak je to je potrebno uloiti dosta vremena pri modeliranju i

postavljanju uslova na pojedine dijelove, takoer i sloeniji sklop zahtijeva

dui zavrni proraun kao i savremenije raunare.