BalkanGEONet FP7 Projekat

Balkan GEO Network Prema ukljuivanju Balkanskih zemalja u globalne

inicijative za promatranje zemlje

CORINE zemljini pokriva

u Bosni i Hercegovini
Mr.sc. Melisa Ljua
BalkanGeoNet Trening: Osnove o GEO i GEOSS
22 juni 2012, Sarajevo
th

Capacity Building and Resources Mobilization for the Balkan region, June 14 , 2012, Belgrade, Serbia

SADRAJ:

UVOD nastanak i razvoj CORINE programa

TEHNOLOGIJA IZRADE
REZULTATI zemljini pokriva u BiH 2000-2006
RAZVOJ CORINE U BiH primjer Kantona Sarajevo
PRIMJENA CORINE
ZAKLJUCI

UVOD nastanak i razvoj CORINE programa

CORINE - COoRdination of INformation on the Environment
Ciljevi projekta:

- sakupiti sve relevantne podatke o stanju okolia uvaavajudi prioritete svih zemalja lanica,
- koordinirati prikupljanje podataka i uspostaviti jedinstvenu bazu podataka na meunarodnom
nivou, i
- osiguranje dosljednosti i uporedivosti podataka.

UVOD nastanak i razvoj CORINE programa

CORINE CLC2000 za BiH zapoeo je 1998. godine i uspjeno je zavren 2000. godine

CORINE CLC2006 za BiH zapoeo je zapoeo 2007. godine, a uspjeno je zavren 2008. godine

Prof.dr. Hamid ustovi

Poljoprivredno-prehrambeni fakultet
E-mail: custovic.hamid@gmail.com
http://www.eea.europa.eu/

TEHNOLOGIJA IZRADE
Radni materijal:
satelitski snimci iz 2000, 2005 i 2006 godine (Landsat 5, SPOT-4, SPOT-5 i IRS P6 snimci)
Kanal Spektralni kanali u m
1.
2.
3.
4.
5.

0,50 0,59
0,61 0,68
0,78 0,89
1,58 1,75

0,61 0,68

Boja i glavne karakteristike

Zelena. Maksimalni odraz vegetacije.
Crvena. Osjetljiva na klorofilnu apsorpciju.
NIR (Near-infrared band). Snaan odraz vegetacije; Vedi kontrast
izmeu zemljita i vodenih povrina i vegetacije i golih prostora.
MIR (Middle-infrared band). Velika razlika izmeu razliitih tipova tla i
tipa stijena, i sadraja vode u tlu i vegetaciji.
Panhromatski kanal.

TEHNOLOGIJA IZRADE
Osnovno pravilo kod mapiranja promjena bio da se identifikuju promjene:
vede od 5 ha,
ire od 100 m,
da su se dogodile u periodu 2000-2006. godine,
i da su vidljive na satelitskom snimku, bez obzira na njihovu poziciju (Bttner i dr. 2006).
Za interpretaciju promjena koriten je InterChange softver zasnovan na ESRI ArcView platformi.

TEHNOLOGIJA IZRADE
CORINE nomenklatura ima pet glavnih
kategorija:
1. umjetne povrine,
2. poljoprivredna podruja,
3. umska vegetacija i druge prirodne
povrine,
4. vlana podruja,
5. vodne povrine.

TEHNOLOGIJA IZRADE
Osnovne faze rada:
REVIZIJA I KOREKCIJA CLC2000
Revizija baze CLC2000 raena je tokom procesa mapiranja promjena na zemljinom pokrivau i
tokom ovog procesa ispravljene su eventualne greke u CLC2000 klasifikaciji.
MAPIRANJE PROMJENA
Mapiranje promjena na zemljinom pokrivau koje su se desile u periodu 2000-2006. godina.
PRIPREMA CLC2006 BAZE I OBRADA U GIS-u
CLC2006 dobiven je procesom u GIS-u:CLC2006 = CLC2000revidirana + CLC-Promjene2000,2006 gdje
je:
CLC2006 znai CLC baza za 2006. godinu (25 ha minimalna jedinica za mapiranje, 100 m
minimalna mapirana irina, standardni tredi nivo nomenklature),
CLC2000revidirana znai ispravljena/revidirana CLC baza za 2000. godinu (25 ha minimalna
jedinica za mapiranje, 100 m minimalna mapirana irina, standardni tredi nivo nomenklature),
CLC-Promjene2000,2006 znae CLC promjene u periodu 2000. i 2006. godina (5 ha minimalna
jedinica za mapiranje, 100 m minimalna mapirana irina, dva atributa, svaki u skladu sa
standardnim tredim nivoom nomenklature),
+ predstavlja GIS proces, ukljuujudi automatsko generisanje, kao i neke akcije
fotointerpretatora.

REZULTATI ZEMLJINI POKRIVA U BiH 2000-2006

CORINE 2000 i 2006 u BiH karakterie 31 od ukupno 44 klase CORINE nomenklature.
Kod
111
112
121
122
124
131
132
133
141
142
211
212
221
222
231
242
243
311
312
313
321
322
323
324
331
332
333
334
411
511
512
523

Naziv CLC klase

Kontinuirana urbane povrine
Isprekidane urbane povrine
Industrija i trgovina
Putne i eljeznike mree
Aerodromi
Rudnici i kamenolomi
Smetlita
Gradilita
Zelene urbane povrine
Sportsko-rekreacioni objekti
Nenavodnjavane oranice
Navodnjavane oranice
Vinogradi
Vodnjaci
Panjaci
Grupe obradivih parcela
Poljoprivredne povrine sa udjelom prirodnog biljnog pokrova
Listopadna umska vegetacija
etinarska umska vegetacija
Mjeovita listopadna i etinarska umska vegetacija
Prirodni travnjaci
Visokoplaninska umska vegetacija i vritine
Kserotermnavegetacija
Sukcesija umske vegetacije
Plae, dine i pijesci
Golestijene
Podruja sa oskudnim biljnim pokrovom
Spaljena podruja
Kopnene movare
Rijeke
Jezera
Mora

CLC2006
(ha)
%
187 0,004
56496 1,103
6452 0,126
172 0,003
1078 0,021
9930 0,194
815 0,016
320 0,006
0 0,000
436 0,009
111594 2,179
2875 0,056
1148 0,022
4317 0,084
405316 7,914
773156 15,097
580978 11,344
1608478 31,407
245910 4,802
406775 7,943
245265 4,789
20389 0,398
82372 1,608
449588 8,779
550 0,011
5032 0,098
61131 1,194
827 0,016
5023 0,098
14298 0,279
18958 0,370
1457 0,028

CORINE klasa
Umjetne povrine
Poljoprivredna podruja
umska vegetacija i druge
prirodne povrine
Vlana podruja
Vodene povrine
Ukupno

CLC2006
75.887
1.879.384

CLC2000
68.989
1.884.906

Promjena
6.898
-5.522

3.126.317
5.023
34.712
5.121.323

3.127.456
5.301
34.671
5.121.323

-1.139
-278
41
0

CLC-Promjene2000,2006

RAZVOJ CORINE U BiH

Primjer Kantona Sarajevo
Pravila primijenjena tokom
fotointerpretacije su:
poligoni vei ili jednaki od 1 ha
(ukljueni su i manji poligoni zbog svog
znaaja to je u skladu sa CORINE
metodologijom koja se primjenjuje u
Evropskoj uniji),
irina poligona preko 10 m,
poligoni prepoznatljivi na ortofoto
snimku.
Sveobuhvatna analiza stanja zemljita
rezultira uvidom u stanje:
1. trenutnog naina koritenja
zemljinog pokrivaa/naina koritenja
zemljinog prostora,
2. poljoprivrednih i umskih povrina,
3. oteenja i gubitke zemljita po
razliitim osnovama.

LC/LU Kantona Sarajevo

RAZVOJ CORINE U BiH

Razvijena je CORINE klasifikacija prilagoena uslovima BiH sa etiri standardna
nivoa za mjerilo karte 1:5.000.
2. POLJOPRIVREDNE POVRINE
2.1. Obradivo zemljite

2.2.Trajni usjevi

2.3. Livade

2.4. Heterogena polj. podruja

2.1.1. Nenavodnjavano obradivo zemljite

2.1.1.1. Obradivo zemljite sa vedom povrinom (>5 ha)

2.1.1.2. Obradivo zemljite sa manjom povrinom (<5 ha)
2.1.2. Stalno navodnjavano obradivo zemljite
2.1.2.1. Stalno navodnjavano obradivo zemljite
2.1.3. Zemljita zatidenih prostora
2.1.3.1. Plastenici i staklenici
2.2.1. Vinogradi
2.2.1.1. Intenzivni vinogradi
2.2.1.2. Ekstenzivni vinogradi
2.2.2. Plantae drvenastog i jagodiastog voda
2.2.2.1. Vodnjaci
2.2.2.2. Plantae jagodiastog voda
2.3.1. Prirodne livade
2.3.1.1. Prirodne livade bez ueda drveda i grmlja (do 15% ueda)
2.3.1.2. Prirodne livade sa uedem drveda i grmlja (15-30% ueda)
2.3.2. Vjetake livade
2.3.2.1. Vjetake livade
2.4.1. Jednogodinji usjevi udrueni sa trajnim usjevima
2.4.1.1. Jednogodinji usjevi udrueni sa trajnim usjevima
2.4.2. Sloeni sistem obrade zemljita
2.4.2.1. Sloeni sistem obrade zemljita bez ratrkanih kuda
2.4.2.2. Sloeni sistem obrade zemljita sa ratrkanim kudama
2.4.3. Zemljite uglavnom u funkciji poljoprivrede, sa znaajnim povrinama prirodne vegetacije
2.4.3.1. Polj. povrine sa znaajnim udjelom prirodne vegetacije sa dominacijom obradivog zemljita
2.4.3.2 Polj. povrine sa znaajnim udjelom prirodne vegetacije sa dominacijom travnjaka
2.4.3.3. Polj. povrine sa znaajnim udjelom trajnih usjeva uz prisustvo ratrkane prirodne vegetacije
2.4.4. Poljo-umarstvo 2.4.4.1. Poljo-umarstvo

RAZVOJ CORINE U BiH

2. POLJOPRIVREDNE POVRINE
2.1. Obradivo zemljite
Zemljite koje se koristi u ratarskoj i povrtlarskoj proizvodnji u sistemu plodoreda. Ovdje spada i uzgoj cvijeda, aromatskog,
ljekovitog i zainskog bilja, rasadnici voda i povrda. Obuhvata i uzgoj u zatidenim prostorima.
Napomena: Dvije manje povrine se mogu spajati uskim koridorom (kako bi povrina bila minimalno 1 ha) ako se nalaze na
udaljenosti manjoj od 20 m.
2.1.1. Nenavodnjavano obradivo zemljite
Obuhvata zemljite koje se ne navodnjava ili zemljita koja se navodnjavaju bez postojede infrastrukture potrebne za stalno
navodnjavanje.
2.1.1.1. Obradivo zemljite na veoj povrini (>5 ha)
Obradivo zemljite koje se sastoji od polja koja
imaju povrinu veu od 5 ha. Obuhvata povrine
sa ratarskim usjevima i povrem koje se ne
navodnjavaju, jednogodinje leguminozne usjeve,
lozne, vone i umske rasadnike, parcele zasijane
ljekovitim i zainskim biljem i sl. U manjoj mjeri
mogu ukljuivati livade, npr. ugare, mee, rubne
povrine i sl. Obradivo zemljite naputeno 3-4
godine klasifikuje se kao 2.3.x. (livada). Ukoliko je
obradivo zemljite naputeno due od 6-8 godina
te ako je obnavljanje prirodne vegetacije u
uznapredovaloj fazi, ono e se klasifikovati prema
stvarnom zemljinom pokrivau (3.2.1.x ili
3.2.4.1.). (Duina perioda naputenosti zemljita
moe se procijeniti uz pomo viestruke satelitske
dijagnostike.)

RAZVOJ CORINE U BiH

Kategorija
Vjetake povrine
Poljoprivredne povrine
ume i poluprirodna podruja
Movare
Vodene povrine (tijela)
Ukupno:
2001

Broj poligona
784
3108
4134
31
33
8090
2004

Povrina ha
10.992
19.752
95.573
202
318
126.836

%
8,66
15,57
75,35
0,15
0,25
100
2008

PRIMJENA CORINE
KLIMATSKE PROMJENE - Promjene povrina uma i
vlanih podruja, ponor plinova staklenika, rizici erozije
zbog klimatskih promjena

ONEIDENJE ZRAKA - Oblikovanje i biljeenje kritinih

dijelova, lokacije i opisi ekosistema
VODE Karakterizacija utjecajnog sliva rijeka

TLO Karte erozija, koritenja i otedenja tla

OUVANJE BIOLOKE RAZNOVRSNOSTI opis

ekosistema i oznaavanje ekoloki osjetljivih podruja

POLJOPRIVREDA odrivo obraivanje zemljita,

ouvanje vrijednosti krajolika, promjene na zemljitu
povezane sa poljoprivredom

ZAKLJUCI
CORINE Land Cover je zasnovana na standardnoj klasifikaciji i metodologiji izrade to
omoguava izradu studija pokrivenosti zemljita u Evropi, te pojednostavljuje uporedbu podataka
i rezultata meu pojedinim zemljama.
CORINE pristup omoguava jedinstvenu identifikaciju kako zemljinog pokrivaa, tako i
identifikaciju promjena koje nastaju u vremenskoj seriji, dok pohranjivanje ove baze u GIS sistem
omoguava manipulaciju podacima i razne analize neophodne za odrivi razvoj i planiranje
prostora.

CORINE 2006 moe se smatrati jedinstvenim, relevantnim izvorom informacija o zemljinom

pokrivau na nivou BiH, jer je, izmeu ostalog, pripremljena na osnovu modernih tehnika i
tehnologija daljinske detekcije. Karta izraena u GIS ARC / INFO formatu, na izvornom mjerilu
1:100.000, je konzistentna, homogenizirana i usporediva sa podacima pokrivaa zemljita drugih
evropskih zemalja.
Uzimajui u obzir brojne promjene na zemljinom pokrivau koje su prvenstveno posljedica
ratnih deavanja u naoj zemlji, kao i poslijeratne obnove koja je prije svega rezultirala
pojaanom urbanizacijom, neophodno je uraditi detaljnije analize kako bi se utvrdile ove
promjene, posebno oko velikih urbanih centara u zemlji.

H V A L A N A P A NJ I!