Professional Documents
Culture Documents
THPT Ngc To - H Ni
BT NG THC BLUNDON V NG DNG
Bt ng thc Blundon v h qu ca n l bt ng thc Gerretsen l hai trong nhiu
bt ng thc ni ting v c nhiu ng dng. Tuy nhin chuyn v cc bt ng
thc ny cn cha c nhiu. Bi vit sau y nhm khai thc v trnh by mt s ng
dng ca hai bt ng thc ni ting ny cng nhiu tng lin quan n chng
thng qua cc v d minh ho. Tc gi hi vng chuyn ny s to s thch th i
vi cc thy c gio v cc em hc sinh trong ging dy v hc tp.
I. PHT BIU V CHNG MINH BT NG THC BLUNDON.
nh l.
Cho tam gic ABC vi di cc cnh BC = a, CA = b, AB = c v R, r, p ln lt l
bn knh ng trn ngoi tip, ni tip, na chu vi tam gic ABC. Khi ta c
p
p
2R2 +10Rrr2 2(R2r) R(R 2r) p2 2R2 +10Rrr2 +2(R2r) R(R 2r)
Chng minh
Li gii bng i s
Bt ng thc Blundon dc tm thy u tin vo nm 1851 bi nh ton hc
E.Rouche nhng li gii n gin cho n phi n nm 1965 Blundon mi tm ra
v da vo ba yu t p, R, r ca tam gic, thng qua phng trnh bc ba v cc h
thc hnh hc. Sau y chng ti xin trnh by li gii i s nh th.
t S1 , S2 , S3 ln lt l cc tng i xng theo cc cnh a, b, c ca tam gic ABC.
Ta c
S1 = a + b + c = 2p.
S3 = abc = 4pRr.
Ta tnh S2 = ab + bc + ca theo p, R, r.
p
Ta c S = pr = p(p a)(p b)(p c), suy ra
(p a)(p b)(p c)
p
3
2
p p (a + b + c) + p(ab + bc + ca) abc
=
p
r2 =
= p2 + S2 4Rr
Do S2 = p2 + 4Rr + r2 .
Thc hin bin i v rt gn, chng ta c
(a b)2 (b c)2 (c a)2 = S12 S22 4S23 4S13 S3 + 18S1 S2 S3 27S32
= 4r2 [(p2 2R2 10Rr + r2 )2 4R(R 2r)3 ]
Do
(p2 2R2 10Rr + r2 )2 4R(R 2r)3
tng ng
p
p
2R2 +10Rrr2 2(R2r) R(R 2r) p2 2R2 +10Rrr2 +2(R2r) R(R 2r)
1
(1)
(2)
a2 + b 2 + c 2
9
(3)
(4)
2R2 + 10Rr r2 p2
(5)
Chng minh nh l
tng ng
ON 2 + 2OI 2 3OG2 = 6GI 2
(6)
ON 2 + OI 2 N I 2
(R 2r)2 + (R2 2Rr) (p2 + 5r2 16Rr)
=
2ON.OI
2(R 2r) R2 2Rr
tng ng
cos ION =
2R2 + 10Rr r2 p2
27Rr
16Rr 5r2 p2 .
2
Chng minh
27Rr
27Rr
v
16Rr 5r2 u tng ng vi
2
2
bt ng thc R 2r. (ng theo bt ng thc Eule).
p
Mt khc ta c R2 2Rr R2 2Rr + r2 nn R(R 2r) R r.
p dng bt ng thc Blundon, ta c
p
p2 2R2 + 10Rr r2 2(R 2r) R(R 2r)
D thy cc bt ng thc 27r2
27R2
.
4
Chng minh
p
Ta c R2 2Rr R2 2Rr + r2 nn R(R 2r) R r.
p dng bt ng thc Blundon, ta c
p
p2 2R2 + 10Rr r2 + 2(R 2r) R(R 2r)
2R2 + 10Rr r2 + 2(R 2r)(R r)
= 4R2 + 4Rr + 3r2 .
Mt khc ta c bt ng thc
4R2 + 4Rr + 3r2
27R2
4
tng ng
(R 2r)(11R + 6r) 0
tng ng
R 2r
(lun ng).
p
R(R 2r)
Bi ton 4
Vi mi tam gic ABC, bt ng thc sau ng
2r(5R r)
2(R + r)2
ha + hb + hc
.
R
R
Chng minh
p dng bt ng thc Gerretsen th nht ta c
ha + hb + hc =
p2 + r2 + 4Rr
16Rr 5r2 + r2 + 4Rr
2r(5R r)
=
.
2R
2R
R
p2 + r2 + 4Rr
4R2 + 4Rr + 3r2 + r2 + 4Rr
2(R + r)2
=
.
2R
2R
R
Bi ton 5
Vi mi tam gic ABC, bt ng thc sau ng
r(5R r)
(R + r)2
sin
A
sin
B
+
sin
B
sin
C
+
sin
C
sin
A
.
R2
R2
Chng minh
p dng bt ng thc Gerretsen th nht ta c
sin A sin B+sin B sin C+sin C sin A =
p2 + r2 + 4Rr
16Rr 5r2 + r2 + 4Rr
r(5R r)
=
.
2
2
4R
4R
R2
=
.
4R2
4R2
R2
Bi ton 6
Vi mi tam gic ABC, bt ng thc sau ng
r(5R r)
(R + r)2
2
2
2
sin
A
+
sin
B
+
sin
C
.
R2
R2
Chng minh
p dng bt ng thc Gerretsen th nht ta c
sin2 A + sin2 B + sin2 C =
p2 r2 4Rr
16Rr 5r2 r2 4Rr
3r(2R r)
=
.
2
2
2R
2R
R2
p2 r2 4Rr
4R2 + 4Rr + 3r2 r2 4Rr
2R2 + r2
=
.
2R2
2R2
R2
Bi ton 7
Vi mi tam gic ABC, bt ng thc sau ng
ra rb rc r(2R r)(4R + r).
5
Chng minh
Do ra rb rc = p2 r nn bt ng thc cn chng minh c vit li thnh
p2 (2R r)(4R + r)
p dng bt ng thc Gerretsen, ta c
p2 4R2 + 4Rr + 3r2
By gi ta ch cn chng minh
4R2 + 4Rr + 3r2 (2R r)(4R + r)
tng ng
(R 2r)(2R + r) 0
Bi ton 8
Vi mi tam gic ABC, bt ng thc sau ng
b2
c2
R(16R 5r)
a2
+
+
.
b+ca c+ab a+bc
p
Chng minh
Ta c
Do
a2
a[(p a) + p]
ap
=
=
a.
pa
pa
pa
a2
b2
c2
+
+
=p
pa pb pc
a
b
c
+
+
pa pb pc
2p.
p dng cc ng thc
ab + bc + ca = p2 + r2 + 4Rr,
(p a)(p b)(p c) = pr2 ,
abc = 4pRr.
Chng ta c
a2
b2
c2
4p(R r
4p2 (R r)
+
+
=
=
.
pa pb pc
r
pr
p dng bt ng thc Gerretsen th nht p2 16Rr 5r2 , ta c
a2
b2
c2
4p(R r
4p2 (R r)
4(16Rr 5r2 )(R r)
+
+
=
=
pa pb pc
r
pr
pr
tng ng
a2
b2
c2
4(16R r)(R r)
+
+
pa pb pc
p
tng ng
a2
b2
c2
(16R r)(2R 2r)
+
+
.
b+ca c+ab a+bc
p
Bi ton 9( Hadwiger-Finsler)
Cho a, b, c l ba cnh ca tam gic. Chng minh rng
4r2 + 16Rr 4 3S
tng ng
r2 + 4Rr
tng ng
r + 4R
3rp
9abc
a+b+c
tng ng
p2 + 5r2 + 2Rr
36Rrp
2p
tng ng
p2 + 5r2 16Rr
Bt ng thc cui ng theo bt ng thc Gerretsen.
Bi ton 11
Cho tam gic ABC nhn. Chng minh rng
3
2(cos A cos B + cos B cos C + cos C cos A) cos A + cos B + cos C .
2
Chng minh
Ta c ng thc
cos A + cos B + cos C = 1 +
r
R
3
2
Mt khc li c
cos A cos B + cos B cos C + cos C cos A =
p2 + r2 4R2
4R2
Ta cn chng minh
p2 + r2 4R2
r
1+
2
2R
R
tng ng
p2 + r2 6R2 + 2Rr
p dng bt ng thc Gerretsen p2 4R2 + 4Rr + 3r2 , ta c
p2 + r2 4R2 + 4Rr + 4r2
Ta ch cn chng minh
4R2 + 4Rr + 4r2 6R2 + 2Rr
tng ng
(R 2r)(R + r) ge0
8
b2
m2a =
b 2 + c 2 a2
2
4
ta c
(b2 + c2 )2 2 (b2 + c2 )2
sa =
bc
bc
2bc
b2 + c 2
2
b 2 + c 2 a2
2
4
= bc(2b2 + 2c2 a2 )
Tng t ta c
(c2 + a2 )2 2
(a2 + b2 )2 2
sb = ca(2c2 + 2a2 b2 );
sc = ab(2a2 + 2b2 c2 )
ca
ab
Bt ng thc cn chng minh c vit li thnh
bc(2b2 + 2c2 a2 ) + ca(2c2 + 2a2 b2 ) + ab(2a2 + 2b2 c2 ) 48p2 r2 .
tng ng
2(a2 + b2 + c2 )(ab + bc + ca) 3abc(a + b + c) 48p2 r2 .
p dng cc ng thc
a2 + b2 + c2 = 2(p2 r2 4Rr),
ab + bc + ca = p2 + 4Rr + r2 , abc = 4pRr
ta a bt ng thc v dng
4(p2 r2 4Rr)(p2 + r2 + 4Rr) 24p2 Rr 48p2 r2 0
tng ng
p4 (r2 + 4Rr)2 6p2 Rr 12p2 r2 0
tng ng
p2 (p2 6Rr 12r2 ) (r2 + 4Rr)2
p dng bt ng thc Gerretsen p2 16Rr 5r2 , ta c
(16Rr 5r2 )(10Rr 17r2 ) (4Rr + r2 )2
tng ng
(16R 5r)(10R 17r) (4R + r)2
9
tng ng
(24R 7r)(R 2r) 0
lun ng v theo bt ng thc Eule R 2r.
Bi ton 13
Cho tam gic ABC nhn. Chng minh rng
1
1
1
36R2
+
+
2
12.
cos A cos B cos B cos C cos C cos A
p + r2 4R2
Chng minh
p dng bt ng thc Cauchy-Schawz, ta c
1
1
9
1
+
+
.
cos A cos B cos B cos C cos C cos A
cos A cos B + cos B cos C + cos C cos A
S dng ng nht thc
cos A cos B + cos B cos C + cos C cos A =
. ta c
p2 + r2 4R2
4R2
1
1
36R2
1
+
+
2
.
cos A cos B cos B cos C cos C cos A
p + r2 4Rr
By gi ta chng minh
36R2
12
p2 + r2 4R2
tng ng
3R2 p2 + r2 4R2 s2 + r2 7R2
p dng bt ng thc Gerretsen p2 4R2 + 4Rr + 3r2 , chng ta c
4R2 + 4Rr + 4r2 7R2 4Rr + 4r2 3R2 (R 2r)(3R + 2r) 0
lun ng theo bt ng thc Eule.
Bi ton 14
Cho tam gic ABC. Chng minh rng
(cos A + cos B + cos C)2 sin A sin B + sin B sin C + sin C sin A
Chng minh
S dng cc ng nht thc
cos A + cos B + cos C = 1 +
v
r
R
ab + ac + bc
p2 + 4Rr + r2
=
4R2
4R2
Bt ng thc cn chng minh c vit li thnh
sin A sin B + sin B sin C + sin C sin A =
r 2 p2 + 4Rr + r2
1+
R
4R2
10
tng ng
4(r + R)2 p2 + r2 + 4rR 3r2 + 4rR + 4R2 p2
ng theo bt ng thc Gerretsen.
Bi ton 15
Cho tam gic ABC nhn. Chng minh rng
cos B
cos C
cos A
+
+
1
1 + cos B 1 + cos C 1 + cos A
Chng minh
p dng bt ng thc Cauchy-Schwarz, ta c
X
X
cos A
cos2 A
(cos A + cos B + cos C)2
P
=
P
1 + cos B
cos A + cos A cos B
cos A + cos A cos B
r
R
p2 + r2 4R2
4R2
cos A
4(R + r)2
2
1 + cos B
p + r2 + 4Rr
=1
p2 + r2 + 4Rr
4R2 + 4r2 + 8Rr
Bi ton 16
Cho ba s x, y, z > 0 tho mn x2 + y 2 + z 2 + 2xyz = 1. Chng minh rng
(x + y + z) (xy + yz + zx)
3
4
Chng minh
t x = cos A, y = cos B, z = cos C , t iu kin x2 + y 2 + z 2 + 2xyz = 1 suy ra
A, B, C l ba gc tam gic ABC.
S dng cc ng thc
cos A + cos B + cos C = 1 +
r
;
R
r
p2 4Rr + r2
3
2
R
4R
4
11
p2 4Rr + r2
4R2
tng ng
p2 5R2 + 4Rr r2
p dng bt ng thc Gerretsen p2 4R2 + 4Rr + 3r2 , ta cn chng minh
4R2 + 4Rr + 3r2 5R2 + 4Rr r2
tng ng
(R 2r)(R + 2r) 0
Bt ng thc cui lun ng theo bt ng thc Eule.
Bi ton 17
Cho a, b, c l cc s thc dng tho mn a2 + b2 + c2 + abc = 4. Chng minh rng
X
p
p
4 a2 3(8 + abc).
3 3(a + b + c 2)
Chng minh
t a = 2 cos A, b = 2 cos B, c = 2 cos C, th
X
v
abc = 8 cos A cos B cos C = 8
p2 (2R + r)2
4R2
p
4 a2 3 3(a + b + c 2)
tng ng
p
2p
3 6(cos A + cos B + cos C 1)
R
tng ng
r
2p
r
3 6
R
R
27Rr
p2
2
p dng bt ng thc Gerretsen,
p2 r(16R 5r)
Khi bt ng thc cn chng minh tng ng
r(16R 5r)
27
Rr 5Rr 10r2
2
r
24(1 +
p2 (2R + r)2
)
4R2
12
2p
R
tng ng
s2
s2 (2R + r)2
6 1+
R2
4R2
tng ng
p2 12Rr + 3r2
p dng bt ng thc Gerretsen,
s2 r(16R 5r)
Ta cn chng minh
r(16R 5r) 12Rr + 3r2
tng ng
R 2r
Bi ton 18
Cho a, b, c l cc s thc dng tho mn ab + bc + ca = 1. Chng minh rng
a2 + b2 + c2 + abc(a + b + c)
4
3
Chng minh
t a = tan A2 , b = tan B2 v c = tan C2 , vi A, B, C l ba nh ca tam gic ABC.
Bt ng thc cn chng minh c vit li thnh
tan2
A
B
C
A
B
C
4
A
B
C
+ tan2 + tan2 + tan tan tan (tan + tan + tan )
2
2
2
2
2
2
2
2
2
3
S dng cc ng thc
A
B
C
tan
+ tan2 + tan2 =
2
2
2
2
4R + r
p
2
2,
B
C
A
tan tan = rp,
2
2
2
A
B
C
4R + r
tan + tan + tan =
2
2
2
p
tan
(2)
T (1) v (2), ta c
4(a2 + b2 + c2 ) = 3(x2 + y 2 + z 2 ) 2(xy + yz + zx) = 4p2 2(16Rr + 4r2 )
tng ng
a2 + b2 + c2 = p2 8Rr 2r2 .
2) 4(ab + bc + ca) = 2(xy + yz + zx) (x2 + y 2 + z 2 ) = 16Rr + 4r2 tng ng
ab + bc + ca = 4Rr + r2 .
3)8abc = (x + y z)(y + z x)(z + x y) tng ng abc = (p x)(p y)(p z) = pr2 .
4)
a3 + b3 + c3 = (a + b + c)[(a2 + b2 + c2 ) (ab + bc + ca)] + 3abc
= p(p2 8Rr 2r2 4Rr r2 ) + 3pr2 = p(p2 12Rr).
Bi ton 19
Cho a, b, c l cc s thc dng. Chng minh rng
4(a2 + b2 + c2 )
8(a3 + b3 + c3 )
1
(a + b)(b + c)(c + a)
ab + bc + ca
Chng minh
t x = b + c, y = c + a, z = a + b. Khi x, y, z di ba cnh ca tam gic XY Z.
S dng cc ng nht thc
a3 + b3 + c3 = p(p2 12Rr), a2 + b2 + c2 = p2 8Rr 2r2 ,
(a + b)(b + c)(c + a) = 4pRr, ab + bc + ca = 4Rr + r2 .
Ta a v chng minh bt ng thc
8p(p2 12Rr)
4(p2 8Rr 2r2 )
1
4pRr
4Rr + r2
tng ng
2p2
4p2
24
9
Rr
4Rr + r2
tng ng
4p2
2p2
+ 15
Rr
4Rr + r2
tng ng
p2
15Rr(4R + r)
2(2R + r)
14
15Rr(4R + r)
2(2R + r)
tng ng
4R2 3Rr 10r2 0
tng ng
(R 2r)(4R + 5r) 0
lun ng theo bt ng thc Eule R 2r.
Bi ton 20(Iran 1996)
Cho x, y, z l cc s thc dng. Chng minh rng
1
1
1
9
.
+
+
2
2
2
(x + y)
(y + z)
(z + x)
4(xy + yz + zx)
Chng minh
c+ab
a+bc
b+ca
,y =
,z =
,ta c a, b, c l di ba cnh ca
t x =
2
2
2
tam gic. Vi php t trn, bt ng thc cho c vit li nh sau
!
X
1
1
1
(b + c a)(c + a b)
+ 2 + 2 9
2
a
b
c
cyc
S dng cc ng thc
a2 b2 + b2 c2 + c2 a2 = (p2 4Rr r2 )2 + 4r2 p2 ,
!
X
(b + c a)(c + a b) = 4r(4R + r)
cyc
15
+
+
2rp
sin A sin B sin C
Rp
Bi tp 5: Cho tam gic ABC c di ba cnh l a, b, c. Chng minh rng
a
b
c
r
+
+
2
b+c c+a a+b
R
Bi tp 6: Cho tam gic ABC c di ba cnh l a, b, c. Chng minh rng
9(a2 + b2 + c2 )(ab + bc + ca) (a + b + c)4 .
Bi tp 7: Cho tam gic ABC c di ba cnh l a, b, c. Chng minh rng
ab + bc + ca
4r
5R
16R 2r
(a + b + c)2
10r + R
Bi tp 8: Cho tam gic 4ABC. Chng minh rng
4R + r
ma mb mb mc mc ma
+
+
ab
bc
ca
4r
Bi tp 9: Cho ba s dng a,b,c tho mn a + b + c = 3. Chng minh rng
r
1 1 1
a2 + b 2 + c 2
+ + 1+2
a b c
3abc
Bi tp 10: Cho ba s thc dng a, b, c tho mn a2 + b2 + c2 + abc = 4. chng
minh rng
2(a + b + c) a2 + b2 + c2 + ab + bc + ca
16
17