1 | Page

MGA KASANAYAN SA AKADEMIKONG PAGSULAT

Pagsulat ng reaksyong/panunuring papel
Pagbibigay ng kuru-kuro sa anumang napanood o nabasa.
Bahagi ng Reaksyong Papel
I.
Introduksyon
- impormasyon tungkol sa awtor, pamagat at publikasyon
- buod o pangkalahatang pananaw
- paksang pangungusap ng reaksyong papel
II.
III.
-

Katawan
Mga talata na naglalaman sa mga masasabi mo batay sa paksa
ang isang talata ay naglalaman ng isang ideya. Iwasang pagsama-samahin ang mga
ibat ibang ideya.
Kongklusyon
Maaaring pag-uulit sa pangkalahatang paksa ng papel, pangkalahatang reaksyon mo
sa paksa o prediksyon sa maaaring epekto ng iyong paksa.
Mungkahi para sa ikabubuti ng akdang binasa o pinanood.

PAGBUO NG KONSEPTONG PAPEL

Ayon kay Badayos (2000) ang konseptong papel ay isang paglalagom ng kabuuang ideya o
kaisipan na tumatalakay sa ibig tuklasin, linawin o tukuyin (p.221). Ito ay nagsisiilbing proposal ng
mananaliksik tungkol sa kanyang susulating papel.
Bahagi ng Konseptong Papel
1. Rasyonal nagsasaad ng pinagmulan ng ideya o kung bakit napili ang isang particular na paksa
at gayon din ang kahalagahan at kabuluhan ng napiling paksa.
Halimbawa: Ugat ng mga Dumaraming Kabataang Manggagawa (child labor) sa lipunan at kung
ano ang Magagawa ng Pamahalaan Tungkol Dito.
Sa takbo ng mga pangyayari sa lipunan, hindi maaaring hindi makita ng ating mga mata
kahit pilitin man nating ipikit ito, ang dumaraming bilang ng mga paslit na nagiging mga
manggagawa kahit na sa gawaing hindi nababagay sa kanila. Kahirapan ang itinuturong dahilan
sa ganitong kalagayan at ang tanging sinusulingan, ang pamahalaan (Garcia et al., 2008).
2. Layunin kinapapalooban ng pakay o dahilan ng pag-aaral na nais matamo sa pagsasagawa ng
pananaliksik tungkol sa napiling paksa. Kasama rin dito ang mga maaaring mabigyan ng tulong
ng isinagawang pag-aaral.
Halimbawa:
Ang isasagawang pag-aaral ay naghahangad na:
a. Malaman ang mga dahilan ng pagkakaroon ng mga batang manggagawa sa lipunan.
b. Malaman ang mga hakbang ng pamahalaan upang masugpo ang ganitong suliranin.
Inaasahang ang resulta ng pag-aaral ay makatutulong sa:
a. Mga opisyales ng pamahalaan sa pagbabalangkas ng batas at paglikha ng mga proyektong
laan sa mga batang mamamayang ito;
b. Mga nasa NGO sa pagkakaroon ng kaalaman tungkol sa mga batang manggagawang ito na
makapagbibigay-inspirasyon sa kanilang mga proyekto; at
c. Mga magulang upang magkaroon sila ng malinaw na mga hakbang para sa kinabukasan ng
mga paslit na manggagawang ito.
3. Metodolohiya tumutukoy sa paraan o mga hakbang na susundin sa pangangalap ng mga datos
na kailangan sa isasagawang pananaliksik na isinasagawa sa pamamagitan ng pagsasarbey,
pagbibigay ng talatanungan, pag-iinterbyu, pag-oobserba at iba pang pamamaraan. Inilalahad
din dito ang paraan ng pagsusuri ng mga datos.
Halimbawa:
Ang isasagawang pag-aaral ay gagamit ng palarawang uri (descriptive) ng pananaliksik,
sapagkat sumasaklaw ito sa kasalukuyang kalagayan ng mga batang manggagawa sa lipunan.
Gagamitan ito ng sarbey, interbyu, interprestasyon at obserbasyon upang matiyak ang
katumpakan ng mga nakalap na mga datos.

2 | Page
Isasama sa pag-aaral ang limampung batang manggagawa na may edad na sampu
pataas sa palengke ng Lungsod ng Baguio.
4. Inaasahang bunga resulta ng pananaliksik, ang dami ng mga pahinang bumubuo nito,
bibliograpiya at mga apendiks.
BALANGKAS
-

pinipili ang mga pangunahing isipan at iba pang panulong na mga kaisipan
pinagbubukud-bukod at pinapangkat-pangkat ang mga ito
kukunin ang pangunahing isipan at sa ilalim nitoy katulong na kaisipan
masasabing kalansay o iskeleton ng buong teksto

Maaaring isulat na:

a. patalata
b. pa-pangungusap
c. pa-paksa maaaring salita o maikling parirala
Mga Dapat Tandaan sa Paggawa ng Balangkas
1. Unang uriin ang mga datos batay sa kaugnayan at kahalagahan sa pangunahing ideya.
2. Gawing ispesipiko ang mga pangunahing ideya.
3. Panatilihin ang konsistensi sa paggamit ng maliit/malalaking titik, bilang Romano, Arabiko at
pagbabantas.
4. Pagsama-samahin ang mga kaisipang maglalahad at magkakaugnay.
5. Huwag malito sa pangunahin at pansuportang detalye upang hindi ito maipagpalit sa isat isa.
6. Iwasang gumawa ng mahahabang balangkas.
Halimbawa ng Balangkas
Mga Uri ng Dula
Balangkas sa Paksa
I.

Uri ng dula ayon sa pagtatanghal

A. Pantanghalan
1. Moro-moro
2. Sarsuwela
3. Mga Karaniwang dula
B. Pampelikula
C. Pantelebisyon
D. Panradyo

II.

Ayon sa nilalaman
A. Komedya
B. Trahedya
C. Saynete
D. Melodrama

III.

Uri ayon sa dami ng yugto

A. Iisahing yugto
B. Dalawahing yugto
C. Tatatluhing yugto

Balangkas sa Pangungusap
I.

Ang dula ay karaniwang uriin ayon sa pook na pinagtatanghalan.

A. Pinakamatanda at pinakakaraniwang uri ang dulang pantanghalan.
1. Ang moro-moro ay matandang uri ng dulang tanghalan.
2. Napatanyag ding dulang pantanghalan ang sarsuwela.
3. Mga dulang pantanghalan din ang mga drama nating karaniwan.
B. Isa pang uri ng dula ayon sa pinagtatanghalang pook ang dulang pampelikula.
C. Ang dulang pantelebisyon ay nasa ilalim din ng ganitong uri ng dula.
D. Ang ikaapat na uri ng ganitong dula ay ang dulang panradyo.

II.

Mauuri rin ang dula ayon sa nilalaman.

A. Isang uri nito ang dulang komedya.
B. Ang trahedya ay dula rin sa pag-uuring ito.
C. Ang saynete ay nasa ganitong uri ring ng pag-uuri ng dula.

3 | Page
D. Ang melodrama ay uri rin ng dula ayon sa nilalaman.
III.

Mauuri rin ang dula ayon sa taglay nitong yugto.

A. Ang pinakamaikli nitong uri ay ang dulang may iisahing yugto.
B. May dula ring dadalawahing yugto.
C. Ang isang dulang itinatanghal ng mga dalawang oras ay yaong dulang tatatluhin o
aapating yugto.

Balangkas na Patalata
A. Ang dula ay mauuri ayon sa pook na pinagtatanghalan na gaya ng pantanghalan,
pampelikula, pantelebisyon at panradyo.
B. Isa pang pag-uuri ng dula ay ayon sa nilalaman na gaya ng komedya, trahedya,
melodrama at saynete.
C. Maaari ring uriin ang dula ayon sa haba ng pagkakasulat nito tulad ng iisahing yugto,
dadalawahing yugto at tatatluhing yugto.
PAGTATALA NG IMPORMASYON/ PANGANGALAP NG MGA DATOS
Ang mga tala ay maaaring makuha sa pamamagitan ng pagbabasa, pananaliksik, pag-oobserba, pagiinterbyu, pagtatanong, eksperimentasyon, pakikinig sa mga lektyur at iba pang kaparaanan. Ginagamit
ang mga tala na ito sa pag-aaral, pagririserts at pagdukal ng kaalaman.
Iminumungkahi sa mananaliksik na gagamit ang indeks na pagsusulatan ng mga nakalap na mga
datos upang mas mabilis ang pagsangguni sa mga ito sa oras ng pagsulat. Mahalagang tandaan ng
nagsasagawa ng pangangalap ng datos na isulat ang mga sumusunod:
a.
b.
c.
d.
e.

Pamagat ng siniping ideya

Ideyang bibigyang paliwanag
Pangalan ng awtor
Pamagat ng aklat, dyornal o babasahin kung saan sinipi ang ideya
Pahina kung saan natagpuan ang siniping ideya

Ang tala ng impormasyon ay maaaring isulat sa alinman sa mga sumusunod na anyo:

1. Orihinal/Sipi kapag kinuha ang mga salita mismo ng akda at ito ay dapat na isulat na
nakapaloob sa panipi.

Pamagat: Maikling Katha

Sang: Matute, E. G. (1981). Pilipino sa bagong panahon. Manila:
National Bookstore.
2.

Ang iba naman sa mga dula, tulad ng dramang romantiko,

sarsuwela at mga lehitimong dulang sinulat ng mga Pilipino rin, ay higit na
kakikitaan ng pagka-Pilipino, at nakatugon din naman sila kahit paunti-unti
sa pagkamulat ng Sambayanan. (p. 55)
(paraphrase) kapag binigyan ng interpretasyon ang itinalang impormasyon sa sariling
pananalita.

Pamagat: Maikling Katha

Sang: Matute, E. G. (1981). Pilipino sa bagong panahon. Manila:
National Bookstore.
Ang iba naman sa mga dula gaya ng dulang romantiko, sarsuwela at
mga tunay na dulang kinatha ng mga manunulat na Pilipino ay lalong
nagpahayag ng pagkamakabayan ng mga Pilipino sapagkat ipinakita kahit na
sa maliit na paraan ang pamayanan ng mga Pilipino at nakasagot sa maliit na
paraan sa pagbibigay ng kaalaman at karunungan sa mga mamamayan.

Hawi
g

4 | Page
3. Presi kapag nilagom sa sariling pananalita ang impormasyon.

Pamagat: Maikling Katha

Sang: Matute, E. G. (1981). Pilipino sa bagong panahon. Manila: National
Bookstore.
Ang dulang romantiko ng mga Pilipino at iba pang dulang naisulat ng
mga dramaturgo natin ay naghayag din ng pagpapahalaga sa bansa kahit na
paanoy nakapagdagdag ng kaalaman sa mga tao.
PAGSULAT NG SANGGUNIAN
Libro
Aquino, G. V. (2010). Teaching models, strategies and skills: A guide to efficient-effective
teaching. Manila: Rex.
Matute, E. G. (2011). Pilipino sa bagong panahon. (ika-2 ed.). Manila: National Bookstore.
Reyes, S. R. & Bautista M. D. (2006). Komunikasyon sa akademikong Filipino. Pasig City:
Anvil Publishing.
Tumangan, A. C. et al. (2007). Pagbasa at pagsulat. Manila: Goodwill Trading.
Corpuz, B. B., Rimas, A. T., Galangco, N. S. & Bautista, A.G. (2002). Student teachers
manual for observation and participation. Quezon City: Katha.
Popham, W. J. (2008). Classroom assessment: What teachers need to know. (2nd ed).
MA, USA: Allyn & Bacon.
Tesis at Disertasyon
Balmeo, M.L. (2003). The departmental examination of the College of Engineering and
Architecture and the College of Information and Computing Sciences. Unpublished Masters Thesis.
Baguio City: Saint Louis University.
Diaz, L. (1999). Isang pagsusuri at pagpapahalaga sa mga piling awitin ni Joey Ayala. DiNalathalang masteral na tesis. Baguio City: Baguio Colleges Foundation.
Mga Artikulo sa Peryodikal (magasin at dyornal)
Flores, F. C. (2007, Oktubre 16). Simulain sa pagsulat ng ulat-pananaliksik. Panitik, 23 (7), pp.10-14.
Bernt, T. J. (1981a). Age changes and changes over time in prosocial intentions and behavior
between friends. Developmental Psychology, 17, 408-416.
Dela Cruz, S. A. (2006, Enero). Ang buhay-pag-ibig ni Marimar. Liwayway, 21, 45-50.
Paalala: Para sa artikulo mula sa magasin, ilagay ang buwan at araw. Para sa artikulo mula sa
jornal, hindi na kinakailangang ilagay ang buwan at araw. Ilagay lamang ang taon ng
pagkalathala.

Artikulo sa pahayagan

5 | Page
Catigbak, M. (2008, Marso 24). Hamon sa mga magsisipagtapos sa kolehiyo. Balita, pp. A-1,
B-6.
Internet
Artikulo sa internet periodical
Dela Cuz, P. (2007). Ingles laban sa Filipino. Hatinig, 52(2). Binuksan noong Nobyembre 11,
2013, mula sa www.main lib.upd.edu.ph/phl/details.php?id=0816289950.
Kenneth, I. A. (2000). A Buddhist response to the nature of human rights. Journal of Buddhist
Ethics, 8 (4). Retrieved Nov. 13, 2013 from http:/ / www.cac.psu.edu/jbe/twocont.html
Web page
Lynch, T. (20012). DS9 trials and tribble-ations review. Retrieved Nov. 11, 2013, from
http://www.bradley.edu/campusorg/psiphi/DS9/ep/503r.html .
Draper, S. W. (w.p.) Should teachers be expert in the subject matter? Retrieved Nov. 11,
2013 from http://www.psy.gla.ac.uk.
Encyclopedia Article
Sturgeon, T. (1995). Science fiction. In The encyclopedia Americana (Vol. 24, pp. 390-392).
Danbury, CT: Grolier.
Kung walang awtor ang sanggunian, simulan sa pamagat.
Experimental psychology. (2012). New York: Holt.
APA Format: TV or Radio
Enriquez, M. (Produser). (2013, Nobyembre 11). 24 Oras [Balitang pantelebisyon]. Quezon City: GMA
Network

Paalala sa Pagsulat ng Sanggunian

Doublespace lahat ng linya. Ayusin ang sanggunian ng paalpabeto ayon sa awtor,

I-Indent ang ikalawa at ang mga sumusunod na linya ng 5 - 7 espasyo o kayay pulgada.

Gamitin lamang ang inisyal ng unang (at panggitna) pangalan ng awtor.

Kapag walang awtor magsimula sa pamagat.

Article titles and book titles: capitalize only the first word of the title and subtitle. (Capitalize all
significant words of periodical titles.)

Dokumentasyon
Isang sistemang ginagamit sa pagbanggit ng mga sangguniang pinaghiraman/
pinaghanguan ng impormasyon.

Tatlong Kategorya ng Dokumentasyon

6 | Page

1. Footnotes mga impormasyong nakasulat sa ibaba ng pahina, kasama ang bibliograpi sa

katapusan ng dokumento.
2. Endnotes makikita sa hulihang bahagi ng dokumento na may kasamang listahan ng lahat
ng mga sangguniang inayos paalpabeto.
3. Parenthetical references/citation nasa katawan ng mga pahina, sumusunod kaagad sa mga
hiram na impormasyon.
o Ang isusulat ay apelyido ng awtor at taon ng pagkalimbag ng aklat na ikukulong sa
panaklong.
o Itoy may kasamang bibliograpi sa katapusan ng dokumento.
Pagsulat ng Parenthetical Citation
citation para sa Hawig

Sa isang pag-aaral noong 2010, hindi sinang-ayunan ni Deborah Mayo ang sayantifikong
validiti ng mga eksperimentong gumamit ng mga hayop.

Hindi sinang-ayunan ni Mayo (2010) ang sayantifikong validiti ng mga eksperimentong

gumamit ng mga hayop.

Sa isang naunang pag-aaral (Mayo, 2010) hindi sinang-ayunan ang sayantifikong validiti
ng mga eksperimentong gumamit ng mga hayop.

Hindi sinang-ayunan ang sayantifikong validiti ng mga eksperimentong gumamit ng mga

hayop batay sa isang naunang pag-aaral. (Mayo, 2010)

Citation para sa Tuwirang Sipi

Hindi nakakalimutan ng mga Pilipino ang unang sona ng dating Pangulong Estrada dahil
sa pahayag niyang huwag ninyo akong subukan (Austero, 2010, p.53).

Batay sa mga nangyayari sa kasalukuyan, may nakapagsasabi pa kayang the Filipinos

are worth dying for (Tumangan, 2011, p. 102) na tulad ni Ninoy Aquino?

citation para sa tuwirang sipi na mahigit sa 40 na salita

-

Ipinaliwanag ni Beard (2012) ang mga maaaring idulot ng makasariling pag-iisip ng isang
bata:
He attributes life and feeling, in the first place, to all objects, though later only to
those which move, he believes that natural objects are man-made and that they can be
influenced by his wishes or by actions at a distance. (pp.24-25)

Hindi lamang ang Pilipinas ang nakararanas ng matinding tagtuyot kundi pati ang Brazil.
Ganito ang sinasabi ng isang magazin:
Noong 1877, sa pinakamatinding tagtuyot sa bansa, mga 500,000 sa kanila ang
namatay sa gutom. Nang panahong iyon ang emperador ng Brazil, si Dom Pedro II, ay
nangako na hahanap ng solusyon sa tagtuyot kahit na ipagbili pa niya ang lahat ng hiyas
ng kanyang korona upang magawa ito. Noong tagtuyot ng nakalipas na taon,
tinatayang maaapektuhan nito ang sindami ng sampung milyong tao na naninirahan sa
1,209 na mga lunsod sa hilagang-silangan ng Brazil. (Gumising, 2012 Setyembre 22, p.
13)

citation mula sa 2 awtor

Ayon kina Abad at Castaeda (1995) tinataya ni Gonzales na sa taong 2000, 97.1 %
ng populasyon ng bansa ang nakapagsasalita ng Filipino.

Ayon sa isang pag-aaral (Franklin & Hayes, 2001) ang ating iniinom na tubig ay hindi
lamang puno ng mga pestisidyo kundi sa ngayoy mukhang puno rin ito ng mga
gamot.

7 | Page
3 awtor (unang banggit)
Batay sa pag-aaral nina Heinrich, Smith at Blaine (2012) dalawampung porsiyento sa
doses ng antibayotik na ipinaiinom sa mga hayop ay inilalabas kasama ng ihi.
Sa mga sumusunod na pagbanggit
Ang mga gamot ay isa sa ilang pangkat ng mga kemikal sa tubig na hindi
nasusubaybayan ng mga tagapangalaga ng kapaligiran
( Heinrich et al., 2012).
Mula sa sulat, e-mail, telepono, panayam (personal na komunikasyon)
Ayon kay Major Bautista (personal na pakikipanayam, Pebrero 7, 2008) mas
maganda ang pagdiriwang ng Panagbenga ngayong taon dahil mas maraming
makikilahok sa mga patimpalak mula pa sa ibang lalawigan ng bansa.
Iba pang sanggunian
Ayon sa Encyclopedia Encarta (1995) ang teknolohiya ay mahalaga sa pamumuhay
ng mga tao ngunit ito ay nagkakaroon ng mga masama at delikadong epekto kapag
ito ay inabuso.
Kapag walang awtor, paikliin ang pamagat at ikulong sa panaklong bilang pamalit
sa pangalan ng awtor.
Sa isang pag-aaral napag-alamang isa sa mga kahinaan ng mga mag-aaral ay ang
paggawa ng sulating pananaliksik (Pagsulat ng Sanggunian, 2001).
Kapag walang petsa, gamitin ang w.p (para sa walang petsa)

Sa isang pag-aaral napag-alamang isa sa mga kahinaan ng mga mag-aaral ay ang

paggawa ng sulating pananaliksik (Pagsulat ng Sanggunian, w. p.).

Gemma Manait Perey