Aralin 10:
Mga Fossil, Buto, at Relikya
Rebyu sa mga Batayang Kasanayan Sa Pananaliksik
(Aksyon-Riserts)
Aksyon-Riserts
Ang pagsulat ay isang masalimuot na proseso, lalo na
ang pagsulat ng papel na pananaliksik. Ilan sa layunin
ng pananaliksik ay tumuklas ng bagong kaalaman
hinggil sa mga batid ng kaalaman at makahanap ng
sagot sa mga suliraning hindi pa ganap na nalulutas at
malaki ang papel na ginagampanan ng mga hanguan
ng impormasyon dito.
Batis (Source) :
Mga Babasahin:
May tatlong uri ng mga batis ng impormasyon
—ang pangunahin o primaryang batis ,ang pangalawa
o sekondaryang batis at elektroniko.
Pangunahing Batis
a. mga indibidwal o awtoridad
Mga Talaarawan o Diary/Journal.
c. Mga Awtobiograpiya - Ang mga
awtobiyograpiya o talambuhay na isinulat mismo ng
isang tao tungkol sa kanyang sarili . Nakasulat dito
ang mahahalagang pangyayari sa buhay ng may akda.
d. Ang memoir -Nakapaloob dito ang damdamin
at opinyon ng sumulat tungkol sa isang bagay o
pangyayari. Ipinapaliwanag niya ang mga pangyayari
ayon sa kaniyang paniniwala at perspektibo
Mga Liham
f. Ang talumpati - Isang uri ito ng
komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa
isang paksa na binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig.
g. Mga Ulat - Karaniwang ito ay mga opisyal na
dokumento na isinulat ng mga taong nasa isang pook
sa haba ng isang panahon. Naglalahad ito ng mga
bagay na nabasa, namasid, sinaliksik, napakinggan o
nagawa.
h. Mga Aklat na Isinulat ng mga Awtoridad-
Mayroong mga aklat na maaaring ituring na
pangunahing batis kung ito ay isinulat ng mga tao na
mismong naging saksi sa mga pangyayari.
i. Mga Isinulat ng mga Saksi – tinatawag itong
eyewitness account. Ang eyewitness account ay
maaaring maisama sa awtobiograpiya at sa memoirs.
J. Mga Artikulo sa mga Pahayagan - Maaari ring
ituring na pangunahing batis ang mga pahayagan kung
ito ay mayroong tuwirang turan (direct quotation) o
halaw mismo sa pinanggalingan ng impormasyon.
Kabilang dito ang mga salaysay o pronouncement.
Ang mga Hindi Nakasulat na
Pangunahing Batis
a.
b. Mga Memorabilia -Ang mga gamit, damit,
kasangkapan, armas, at tirahan.
c. Kasaysayang Oral - Ang mga kasaysayang
oral ay mga isinalin lamang na kuwento o kaalaman
tungkol sa nakaraan na nagpasalin-salin lamang sa
bibig ng mga tao. Ilan sa mga kasaysayang oral ay mga
awit, tula, epiko, at alamat.
Mga Sekondaryang Batis
a. mga dyaryo, newsletter, artikulo, jornal at
magasin.
b. mga aklat tulad ng diksyonaryo,
ensayklopedya, yearbook, alamanac at atlas.
c. mga manwal, polyeto at iba pa.
d. mga nalathala at di nalathalang mga tesis,
disertasyon at mga pisibiliti na pag-aaral.
Elektronikong Batis
Mga impormasyon na nakukuha sa pamamagitan ng
teknolohiya o tinatawag na internet. Maitututring na
ang internet ang isa sa pinakamalawak at
pinakamabilis na hanguan ng impormasyon.
PAGBABASA AT PAGSULAT NG
IMPORMASYON
1. Alamin ang layunin sa pagtatala at ang
kabuuan nito.
2. Itala sa indeks card ang mga mahahalagang mga
tala/ bibliograpi.
3. Ilagay sa indeks kard ang kumpletong datos
ukol sa pinagkunan ng impormasyon gaya ng awtor at
pamagat sa kanang bahagi nito.
4. Siguraduhin ang anyo ng tala dahil ito ang
magiging batayan nang maayos at organisadong
impormasyon.
Ayon kina Constantino at Zapra(1997) ay may iba’t
ibang klase o anyo ng tala, ito ay ang mga
sumusunod:
a. Direktang Sipi - ito ay pagkuha ng buong sipi
na walang binago ngunit dapat na tiyakin na hindi
sobrang haba ang sisipiin na halos lahat ng ideya ay
galing na sa ideya ng iba.
Dapat lagyan ng panipi ( “ “) ang mga talang sinipi na
kung saan ito ay nagpapakilala na ito ay direktang sipi.
Lagyan naman ng elipsis (…) kung may bahaging
piniling hindi sipiin ngunit nasa gitna ng talata.
Lagyan din ng ellipsis (…) ang mga siniping bahagi na
hindi tinapos na talata o pangungusap at maging ang
mga bahaging hindi sinipi ang panimula ng pahayag o
pangungusap ay nilalagyan din ng elipsis (…)
b. Buod ng tala- dito tinutukoy ang
pinakamahalagang ideya ng isang talata. Isinusulat ang
impormasyon batay sa pang –unawa na ginagamitan
ng sariling pananalita ng mananaliksik.
c. Presi - pinakabuod o paglalahat ideya ng isang
sulatin o akda, pinanatili rito ang orihinal na ayos ng
ideya. Maari ring gamitin ang orihinal na susing salita
ng awtor, pero maaari ring gumamit ng sariling salita
na hindi gaanong lalayom sa orihinal na teksto. PAGBABALANGKAS
humigit kumulang sa 1/3 ng orihinal na teksto ang Sa aklat ni Sevilla na isinalin nina Espiritu at Dakanay
haba ng presi. ( 1998),
d. Sipi ng sipi – ito ay pagsipi ng bahagi ng 1. Ang balangkas ay maaaring magpakita ng mga
sulatin na sinipi rin mula sa ibang teksto, ang siniping puntos na nangangailangan pa ng pananaliksik, at sa
bahagi ng sipi ay ipinapaloob sa isang panipi (‘ ‘) kasong ito dapat kang muling pumunta sa aklatan para
lang. sa karagdagang impormasyon.
e. Hawig o Parapreys -ito ay paglalahad ng mga 2. Ang balangkas ay magbibigay sa mananaliksik
ideya ng iba gamit ang sariling pananalita. ng mga aytem na nasaliksik nang mabuti nang sa
pinapanatili rito ang buong orihinal na kaisapan ng gayon sa huli ay maaari nang itapon ang mga hindi
teksto, May pagbabago sa istruktura ng mga salita at kailangang tala.
mga pangungusap ngunit dapat ay ayon pa rin sa 3. Ang balangkas ay magpapabuti sa iyong
orihinal na teksto. paraan ng pag-iisip. Madaling isulat ang mga pira-
pirasong impormasyon pero ang pagahahanda ng
PAGPILI NG PAKSA NG PANANALIKSIK balangkas ay nangangailangan ng kakaibang
1. Sarili - ito ay base sa iyong karanasan, sa mga kasanayan.
nabsa, napakinggan at napag-aralan at natutunan. 4. Ang balangkas ang magpapanatili sa iyo sa
2. Dyaryo at Magasin- Isa ito sa maaring mga saklaw ng iyong gawain. Maiiwasan ng
pagkunan ng paksa , lalo na ng mga napapanahong mananaliksik ang paggamit ng hiwa-hiwalay na
isyu mula sa pangmukhang pahina ng mga diyaryo at presentasyon kung mayroon kang balangkas. Bukod
magasin, sa mga kolum, editorial at iba pang seksyon dito, ito ang magiging batayan mo sa pagsulat.
ng dyaryo at magasin. 5. Sa pagbabalangkas ng papel pananaliksik,
3. Internet - Pinakamadali , pinakamabilis at maaaring gumamit ng dalawang uri : ang papaksang
malawak na mapaghahanguan ng paksa. balangkas at ang papangungusap na balangkas.
4. Radyo/ TV – Maraming uri ng programa sa
radio at TV na maaring mapaghanguan ng paksa gaya
ng mga balita, isports, programang pangkabuhayan at
pang –edukasyonal.
5. Aklatan – Dito makikita ang lahat ng paksa na
nauugnay sa iba’t ibang larangan.
6. Mga Eksperto , Kaibigan at Guro – Sa
pamamagitan ng pagtatanong – tanong ay maaari ka
ring makakuha ng ideya sa iba na maaring makatulong
sayo.
7. Interes at Larangan - iba-iba ang interes ng
mga tao. Sinasabing mas praktika kung ang magiging
paksa mo ay may kaugnayan sa iyong larangan.
FILDIS HAYAG-DUNONG Ibigay ang kahulugan ng sumusunod na salita, ayon sa kasalukuyang ginagamit
ng mga millennial. Isulat ang sagot sa patlang. Salita
Kahulugan Salita Kahulugan
1. lodi Idol 16. Paetuc Pa-cute

2. werpa Power 17. Shookt gulat

3. skl Share ko lang 18. G1 Good one

4. mema Mema-sabi lang 19. erp pare

5. GG! Good Game! 20. aura awra

6. hypebeast pasyonista 21. Agik adik

7. rara Tara, Tara- pag anyaya 22. Oyat tayo

8. charot joke 23. Sml So much love

9. ootd Outfit of the day 24. ganern Ganon

10 omsim Mismo 25. Dehins Hinde

11. th Trying hard 26. charan surprise

12. rk Rich Kid 27. Petmalu malupet

13. olats talo 28. Chararat pangit

14. alaws wala 29. taph Stop/tigil

15. ssob boss 30. amats Tama