Unibersidad ng Pilipinas Maynila

Kolehiyo ng Agham at Sining

Kagawaran ng Agham Panlipunan

T.A.E. (Terorismo at Estado):

Pagsusuri sa kaso ng marahas na demolisyon sa komunidad ng
Sitio San Roque noong Enero 27, 2014
bilang terorismo ng
estado

Gian Zechariah Siapo

2010-46137
Political Science 198

Propesor Fatima Alvarez Castillo

Tagapayo

1|Siapo

The police threw tear gas at the mass of illegal settlers and members of militants
groups. This was answered with soda bottles, rocks, "pillboxes", and feces.
-

Mula sa artikulong 29 hurt, 9 arrested in

clashes at Quezon City demolition ni R.
Dinglasan; inilathala online noong Enero
27, 2014

2|Siapo

TALAAN NG MGA NILALAMAN

UNANG KABANATA PANIMULA AT KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL .................... 4
Kabuluhan ng pag-aaral ............................................................................................... 4
Mga katanungan sa pananaliksik ................................................................................. 4
Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura .................................................................... 5
Balangkas ng pag-aanalisa ........................................................................................ 14
IKALAWANG KABANATA METODOLOHIYA AT MGA ETIKAL NA
KONSIDERASYON ....................................................................................................... 23
Metodolohiya.............................................................................................................. 23
Mga etikal na konsiderasyon...................................................................................... 29
IKATLONG KABANATA - MGA NATUKLASAN ............................................................ 30
Mga pangkalahatang katangian ng Sitio San Roque ................................................. 30
Karanasan ng komunidad sa pagpapaalis at demolisyon .......................................... 34
Ang estado at mga nakinabang sa demolisyon.......................................................... 41
Kalagayan ng mga maralita matapos ang demolisyon ............................................... 44
Pagtalakay ng konseptong terorismo sa kaso ng demolisyon ................................... 47
IKAAPAT NA KABANATA - DISKUSYON ..................................................................... 50
Ang katangian ng demolisyon noong Enero 27, 2014 ................................................ 50
Ang karahasan noong Enero 27, 2014 bilang terorismo ............................................ 55
IKALIMANG KABANATA - KONKLUSYON AT REKOMENDASYON ........................... 61
Konklusyon ................................................................................................................ 61
Mga Rekomendasyon ................................................................................................ 62
Talasanggunian ............................................................................................................. 63
MGA APENDIKS ........................................................................................................... 68
APENDIKS ARA 7279 UDHA OF 1992 (Articles I, III, V, VI, at VII) ...................... 68

3|Siapo

APENDIKS B QUEZON CITY ORDINANCE 2247 S 2013 .................................. 82

UNANG KABANATA PANIMULA AT KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL

Kabuluhan ng pag-aaral
Dahil sa gahum o hegemony ng mga makapangyarihang estado tulad ng US, naibaling
ang tuon ng terminong terorismo sa mga marahas na gawain ng mga grupong laban sa
estado. Sa pag-aaral na itoy ginamit ang konsepto ng terorismo na alternatibo mula sa
maka-gahum na gamit nito. Itoy para ilapat ang konsepto sa kongkretong pangyayaring
sinuri ang sapilitang pagpapaalis at demolisyon sa mga komunidad ng maralitang
tagalungsod.
Siniyasat sa pag-aaral kung paano unang ginamit ang terorismo bilang konsepto; at
kung paano ito ginamit upang maging kapaki-pakinabang sa interes ng iilan. Tinukoy
ang mga dimensyon ng terorismo bilang manipestasyon ng karahasan.
Sa pamamagitan ng pananaliksik, inalam ang karahasang naganap sa pamamagitan ng
mga ahensiyat pwersa ng estado kaugnay ng pagpapaalis at demolisyon. At mula rito,
aalamin ang tunay na karakter at mukha ng terorismo ng estado.
Mga katanungan sa pananaliksik
Pangkalahatang katanungan:
Paano ang sapilitang pagpaalis o demolisyon sa mga komunidad ng maralitang
tagalungsod ay nagpapatunay ng terorismo ng estado?
Mga tiyak na katanungan:
1. Ano ang terorismo?
a. Ano ang kasaysayan ng konseptong ito?
i. Paano nabuo at unang ginamit ang konseptong ito?
b. Sa kasalukuyan, paano ito ginagamit?
i. Sino ang mga gumagamit ng konseptong ito?
c. Paano nakikita ang papel ng kapangyarihan sa ibat-ibang gamit ng
konspetong ito?
4|Siapo

i. Ano ang pakay ng mga gumagamit ng konsepto?

ii. Ano ang mga magkasalungat na interes ang makikita sa ibat-ibang
gamit ng konseptong ito?
iii. Ano ang mga pagkakaiba ng gamit sa konsepto at ano ang dahilan
ng pagkakaiba?
2. Ano ang mga katangian ng sapilitang pagpaalis o demolisyon sa mga komunidad
ng maralitang taga-lungsod?
a. Sino ang mga partidong kasangkot dito?
i. Anong kanilang mga interes?
b. Ano ang mga dahilan sa sapilitang pagpaalis o demolisyon?
3. Bakit nagiging marahas ang sapilitang pagpaalis o demolisyon sa mga
komunidad ng maralitang taga-lungsod?
a. Sino ang mga partidong kasangkot dito?
b. Sino ang mga biktima?
4. Ano ang ginagawa ng mga maralitang komunidad tuwing may nakaambang
pagpapaalis o demolisyon?
a. Bakit nila ito ginagawa?
b. Ano ang kanilang naranasan?
5. Kung ilapat ang ibat-ibang gamit ng konseptong terorismo, sino ang terorista sa
pangyayaring ito?
a. Bakit sila?
b. Ano ang mga implikasyon nito sa popular na pag-unawa at gamit ng
konsepto?
6. Paano ipinapakita sa pangyayaring ito ang terorismo ng estado?
Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura
Ang maralitang tagalungsod at ang mga polisiyat programa hinggil sa
paninirahan
It shall be the policy of the State to undertake, in cooperation with
the private sector, a comprehensive and continuing Urban
Development and Housing Program, hereinafter referred to as the
Program.
5|Siapo

Urban Development and Housing Act of 1992

(UDHA), Declaration of State Policy

Sa ika-dalawampung taon ng Republic Act 7279 o UDHA noong Marso 2012, limang
edisyon ng programang May Punto Ka Diyan ng DZUP 1602 ang nagtalakayhinggil sa
pakinabang ng batas at iba pang kaugnay na programapara sa hanay ng maralitang
tagalungsod.Sa kabanatang ito, apat mula sa limang edisyon ng May Punto Ka Diyan
ang susuriin Marso 20 hanggang 23 ng taong 2012.
Ang maralitang tagalungsod at batas sa paninirahan
Ang mga balintuna ng kasalukuyang batas sa paninirahan
Sa edisyon noong Marso 20, nagbigay ang Presidential Commission for the Urban Poor
Chairperson Hernani Panganiban ng pagtatasa sa UDHA. Ayon kay Panganiban,
aminado siyang may mga pagkukulang pa sa UDHA lalo na sa pagsunod dito. Ngunit
binanggit niya buti na yung may batayan (Uyanguren, Claudio, & Fabonan, Ang
Batas sa Paninirahan, 2012).
Dagdag ni Panganiban marami pang kakulangan (ang UDHA), (halimbawa) sa
demolition (at) eviction marami pa ring violators (Uyanguren, Claudio, & Fabonan,
Ang Batas sa Paninirahan, 2012).Sa nahuling pahayag, tinutukoy ni Panganiban ang
mga pamantayan sa ilalim ng UDHA Section 28 inilaan upang i-discourage ang
pagpapaalis at demolisyon (Uyanguren, Claudio, & Fabonan, Ang Batas sa
Paninirahan, 2012).
Mula sa mga pahayag ni Panganiban, makikitang maraming kabalintunaan sa UDHA.
Isa na dito ang pagbibigay ng mga pamantayan at kundisyon para sa pagpapatupad ng
pagpapaalis at demolition bagamat itoy discouraged (Republic Act 7279, 1992).
Patunay ang dinanas ng maralitang komunidad sa Sitio San Roque, North Triangle,
Lungsod ng Quezon noong ika-23 ng Setyembre 2010.
Kaluluklok pa lamang ni Benigno Simeon Noynoy Aquino III bilang Pangulo nang
bumungad sa mga residente ang pinagsamangpwersa ng kapulisan at demolition team.
Ang gigibain ay ang mga kabahayan sa gawing Epifao delos Santos Avenue (EDSA)

6|Siapo

ng komunidad (Uyanguren, Claudio, & Fabonan, Ang Batas sa Paninirahan, 2012).

Labing apat ang naiulat na sugatan sa insidente; pito ang iniulat na mula sa mga
residente (Suarez & Abella, 2010).
Ang mga malalaking negosyo bilang kasangkot sa pagpapaalis at demolisyon
Ang nabanggit na demolisyon ay para bigyang daan ang pinaplanong Quezon City
Central Business District (QC CBD). Sasakop ang proyekto sa higit 250 ektarya ng
lupain kasama ang 30 ektaryang Sitio San Roque na tayang may 10,000 pamilyang
naninirahan (Quezon City Government; Suarez & Abella, 2010). Ang proyekto ay nasa
balangkas para sa mga Public-Private Partnerships (PPP) ng rehimeng Aquino
(Uyanguren, Claudio, & Fabonan, Ang Batas sa Paninirahan, 2012).
Ayon sa Section 28.2 ng UDHA, maaring isagawa ang demolisyon kapag
magpapatupad ng mga proyektong imprastraktura ang gobyerno na meron nang pondo
(Republic Act 7279, 1992). At ayon naman sa isang artikulong isinulat nina Larissa
Suarez at Jerrie Abella, may puhunang P22 bilyon ang Ayala Land Inc. (ALI) para QC
CBD (Suarez & Abella, 2010). Sa pakikipagtulungan ng National Housing Authority
kasama ang mamumuhunang ALI, naging legal ang discouraged na demolisyon noong
Setyembre 2010 (Uyanguren, Claudio, & Fabonan, Ang Batas sa Paninirahan, 2012).
Pagkukulang ng pagkilala sa mga karapatan ng maralita
Sa usapin ng pagkilala sa karapatan para sa nakasasapat at disenteng pamamahay,
balintuna pa rin ang dinanas ng mga residenteng pinaalis tungo sa mga relocation sites
sa mga probinsiya ng Rizal at Bulacan (Uyanguren, Claudio, & Fabonan, Ang Batas sa
Paninirahan, 2012). Ayon kay Jake Fabonan, isang mag-aaral ng College of Social
Work and Community Development sa Unibersidad ng Pilipinas Diliman, walang mga
pasilidad para sabatayang serbisyo tulad ng mga paaralan o health center ang mga
relokasyon. Binabayaran din ang mga pabahay sa mga sites na ito tulad ng Towerville
Housing Project sa lungsod ng San Jose Del Monte, Bulacan. Nagkakahalaga ng mula
P100,000 hanggang P150,000 ang isang yunit sa nasabing pabahay (Uyanguren,
Claudio, & Fabonan, Ang Batas sa Paninirahan, 2012).

7|Siapo

Ang maralitang tagalungsod at demolisyon

Karanasan ng maralita sa mga demolisyon ng komunidad
Sa edisyon ng May Punto Ka Diyan noong Marso 21, 2012, tinalakay ang karahasang
dinanas ng mga residente sa mga pagpapaalis at demolisyon. Isa sa tinalakay ay ang
nangyari sa isang maralitang komunidad sa Lungsod ng San Juan. Ayon sa isang
residente at miyembro ng lokal na organisasyong laban sa paggiba ng kabahayan,
matagal nang inaangkin ng pamahalaang lungsod ang lupang kinatatayuan ng kanilang
komunidad (Uyanguren, Claudio, Salem, & Pearanda, 2012). Ang batayan ay ang
Presidential Decree 1716 paggawad ng dating Pangulong Ferdinand Marcos sa
pamahalaang lungsod ng lupain ng komunidad (Uyanguren, Claudio, Salem, &
Pearanda, 2012).
Ngunit ang mga sumunod na rehimen nina Corazon Aquino at Gloria Macapagal Arroyo
ay iginawad sa mga maralitang residente ang nasabing lupain. Nagawa ito sa
pamamagitan ng Executive Order 164 ni Aquino at Executive Order 54 ni Arroyo
(Uyanguren, Claudio, Salem, & Pearanda, 2012). Sa pag-usad ng talakayan, tiningnan
ang anggulong pamumulitika bilang hindi kasundo ng lokal na dinastiyang pulitikal ng
mga Ejercito-Estrada ang mga binanggit na rehimen (Uyanguren, Claudio, Salem, &
Pearanda, 2012).
Malinaw na dapat iginawad ang lupain sa mamamayan. Dagdag pa dito ang
rekomendasyong on-site development ni namayapang Kalihim ng Department of
Interior and Local Government (DILG) na si Jesse Robredo para sa komunidad na iyon
(Uyanguren, Claudio, Salem, & Pearanda, 2012). Ang kahulugan ng on-site
development ay ang proseso ng pagpapaunlad at rehabilitasyon ng mga maralitang
komunidad na may tanaw na mapaliit ang bilang ng mga naninirahang mapapaalis
(Republic Act 7279, 1992).
Sa kabila nitoy natuloy ang serye ng mga demolisyon sa komunidad mula noong
Hunyo ng 2010. At sa naunang edisyon ng programang Sali na, Bayan! sa DZUP noong
Marso 2, 2012, isinalaysay ng dalawang miyembro ng parehong organisasyon ang
dinanas ng mga residente. Ang mga sumusunod ay mga pahayag hinggil sa karanasan
8|Siapo

sa tatlong demolisyon sa pagitan ng mga taong 2010 at 2012 (Villanueva, Oliveros,

Bacolod, & Pariscal, 2012).
Higit tatlong daan nang pamilya ang pinaalis mula 2010 hanggang sa pinakamarahas
na demolisyon noong Enero 11, 2012. Sa nahuling insidente, kahit walang
maipresentang Court Order at Certificate of Compliance1 ang mga tagapagpatupad ay
itinuloy ang demolisyon. Itoy matapos i-disperse ng tinatayang 400 na pulis kasama ng
200-kataong demolition team ang barikada ng mga residente tutol sa demolisyon.
Gumamit din ang mga nagpatupad ng bulldozer sa paggiba ng kabahayang kalakhan
ay gawa sa light materials2 (Villanueva, Oliveros, Bacolod, & Pariscal, 2012).
Ang pamahalaang lungsod ng San Juan namay nagparatang na magulo at kinasuhan
ng illegal assembly ang mga organisador sa komunidad kasama ang isa sa mga
kapanayam (Villanueva, Oliveros, Bacolod, & Pariscal, 2012). Ang hakbang umano ay
upang sirain ang pagkakaisa ng mga residente sa pagtutol sa demolisyon.
Ang kakulangan ng batayang serbisyo sa relokasyon
Hinaing naman ng mga residenteng ni-relocate sa Southville 8B, Brgy. San Isidro,
Rodriguez, Probinsya ng Rizal ang kawalan ng serbisyo sa tubig at kuryente. Idagdag
pa ang kalayuan ng lugar mula sa lungsod kung saan naroon ang kanilang kabuhayan.
Higit siyam na buwan ang inabot bago magkaroon ng serbisyo ng kuryente at tubig ang
isang bahagi ng relokasyon. Ngunit sa puntong iyon ay hindi pa rin nasusuri ang tubig
kung ligtas itong inumin ng tao (Villanueva, Oliveros, Bacolod, & Pariscal, 2012).
Ang marahas na demolisyon sa Silverio Compound
Isa pang tatalakayin sa kabanatang ito ay ang karanasan ng mga residente sa Silverio
Compound, Lungsod ng Paraaque. Sa edisyon ng Sali na, Bayan! noong Abril 24,
2012 isang araw pagkatapos ng demolisyong ikinamatay ng isa at ikinasugat ng higit

Ayon sa UDHA, ang Court Order at Certificate of Compliance ay mga rekisito para masagawa ang isang
demolisyon (Republic Act 7279, 1992).
2
Ipinagbabawal sa ilalim ng UDHA Section 28 (6) ang paggamit ng malalaking makinarya tulad ng
bulldozer pwera sa mga permanente at kongkretong istruktura (Republic Act 7279, 1992).

9|Siapo

30, inere ang mga salaysay at pahayag ng kondenasyon hinggil sa insidente

(Villanueva, Marahas na demolisyon sa Silverio Compound sa Paraaque, 2012).
Ayon ni Roy Velez ng Bagong Alyansang Makabayan NCR (BAYAN-NCR), ang
usapin sa Silverio Compound ay ang paglabag ng pamahalaang lokal sa pamumuno ng
dating Mayor Jun Bernabe sa napagkasunduang expropriation o pamamahagi ng 9.7
ektaryang Silverio Compound3. Tinatayang 2,500 na pamilyang maralitang nakatira dito
ang mababahagian. Banggit din ni Velez na ang pagbawi sa expropriation ay dulot ng
pagbili diumano ng SM Development Corporation sa lupa mula sa pamahalaang
lungsod (Villanueva, Marahas na demolisyon sa Silverio Compound sa Paraaque,
2012).
Ayon pa rin kay Velez, nakatanggap ang mga residente ng writ of demolition sampung
araw lang bago pumatak ang itinakdang petsa ng demolisyon. Inihanda nila ang
kanilang barikadang bayan tutol sa demolisyon noong ika-23 ng Abril 2012 (Villanueva,
Marahas na demolisyon sa Silverio Compound sa Paraaque, 2012).
Tinangka ng mga organisador at lider sa komunidad na makipag-negosasyon sa mga
namamahala ng isasagawang demolisyon. Ngunit hindi pa tapos ang negosasyon nang
diumanoy nagpaputok ng warning shot ang hanay ng kapulisan. Sinagot ito ng mga
residente ng bato, bote, at pillbox; teargas at bala mula sa mga riple ng kapulisan
naman ang ganti. Nang tuluyang ma-disperse ang barikaday pinasok ng mga pulis ang
komunidad,

sinuyod

ang

kabahayan

at

arbitraryong

inaresto

ang

sinumang

mapaghinalaang kasangkot sa barikada (Villanueva, Marahas na demolisyon sa Silverio

Compound sa Paraaque, 2012).
Ang maralitang tagalungsod at urban development ayon sa pamahalaan
Pagpapaalis sa maralita mula sa mga lungsod bilang urban development
Sa edisyon ng May Punto Ka Diyan noong Marso 22, 2012, ipinahayag ni dating
Anakpawis Partylist Representative Joel Maglunsod na panahon na upang ibasura ang

Ang expropriation ay pinagkasunduan noong 2003 sa pamumuno ng dating alkalde ng Paraaque na si

Joey Marquez (Villanueva, Marahas na demolisyon sa Silverio Compound sa Paraaque, 2012).

10 | S i a p o

UDHA (Uyanguren E. , Claudio, Lacorda, Salem, & Teodoro, 2012). Nanindigan si

Maglunsod at ang kanyang grupo na walang idinulot ang nasabing batas kundi gawing
legal ang mga demolisyon sa mga komunidad ng maralitang tagalungsod (Uyanguren
E. , Claudio, Lacorda, Salem, & Teodoro, 2012).
Sa pagpapatuloy ng talakayan, dagdag ni Luis Teodoro, propesor sa Unibersidad ng
Pilipinas Diliman, na panahon pa man ng rehimeng Marcos, naroon na ang lohikang
paalisin ang mga maralitang tagalungsod para sa kaunlaran (Uyanguren E. , Claudio,
Lacorda, Salem, & Teodoro, 2012). Imbis na maging katuwang ng pamahalaan at
pribadong sektor sa pagbubuo ng mga polisiya at programang pang-kaunlaran,
sapilitang pinapaalis ang mga maralita mula sa kanilang mga komunidad (Uyanguren E.
, Claudio, Lacorda, Salem, & Teodoro, 2012).
Tinalakay ang kaso ng Pangarap Village, Lungsod ng Caloocan isang komunidad ng
higit 30,000 na pamilya ngunit binabantaan na paalisin at gibain ang kabahayan
(Uyanguren E. , Claudio, Lacorda, Salem, & Teodoro, 2012). Ayon sa salaysay ng
residenteng si Benjie Lacorda, idineklara ng dating Pangulong Marcos ang tinatayang
7,000 ektaryang lupain bilang pabahay para sa mga sundalo at napaalis na maralita sa
paligid ng Malacaang (Uyanguren E. , Claudio, Lacorda, Salem, & Teodoro, 2012). Ito
ay sa pamamagitan ng Presidential Decree 293 habang kinansela naman ang titulo
sa nabanggit na lupain ng Carmel Farms Incorporated (ngayoy Carmel Development)
(Demolition Watch, 2011).
Ngunit noong 1988, dineklara ng Korte Suprema na hindi ayon sa Konstitusyon at
walang bisa ang PD 293 (Demolition Watch, 2011). Sa kasalukuyan, inaangkin ang lupa
ng Carmel Development ng pamilya Araneta upang diumanoy paunlarin. Itoy habang
binabalewala ang karapatan ng mga residenteng noon pay binahagian ng lupa
(Uyanguren E. , Claudio, Lacorda, Salem, & Teodoro, 2012).
Isa pang kasong tinalakay ay sa Welfareville, Lungsod ng Mandaluyong. Nais paalisin
ang kulang-kulang sa 20,000 pamilya para bigyang daan ang Welfareville
Development Project. Ang proyekto diumanoy pinamumunuan nina Department of
Social Welfare and Development Secretary Dinky Soliman, Department of Finance
11 | S i a p o

Secretary Cesar Purisima at Mandaluyong Mayor Benhur Abalos. Ang nasabing

proyekto ay may aid mula sa World Bank (Salamat, 2011).
Pagpapaalis bilang pagpapalala sa karalitaan
At ang edisyon ng programa noong Marso 23, 2012, ipinahayag ni Glacy Macabale ng
Kalipunan ng Damayang Mahihirap National Capital Region (KADAMAY-NCR) na
ayon sa tala ng nahuli, higit 200,000 na mga kabahayang maralita ang giniba sa
dalawampung taong naisabatas ang UDHA. Higit pa sa nasabing bilang ang mga
pamilyang napalayas (Uyanguren & Claudio, UDHA Part 2, 2012).
Ayon pa kay Macabale, patuloy lang na babalik ang mga maralitang pinaalis sa lungsod
dahil sa kawalan ng kabuhayan sa mga relokasyon (Uyanguren & Claudio, UDHA Part
2, 2012). Pinagbasehan ni Macabale ang karanasan ng mga napaalis mula sa Lungsod
Paraaque na coastal patungo sa bulubundukin ng Antipolo, Probinsya ng Rizal. Dahil
sa kawalan ng kinasanayang kabuhayang pangingisda sa relokasyon, napilitang
bumalik ang mga residente sa Paraaque (Uyanguren & Claudio, UDHA Part 2, 2012).
Mga palliative na tugon ng pamahalaan sa karalitaan
Ang kawalan ng kabuhayan bilang pangunahing sanhi ng karalitaan sa lungsod ay
sunod na tinalakay sa programa. Itoy upang masuri kung angkop nga ba ang mga
programa ng pamahalaan upang tugunan ito (Uyanguren & Claudio, UDHA Part 2,
2012). Bukod sa mga programang nasa ilalim ng UDHA, nariyan din ang Conditional
Cash Transfer (CCT) at Balik Probinsya Program na isinusulong ng kasaulukuyang
rehimen (Uyanguren & Claudio, UDHA Part 2, 2012).
Ang CCT ay mula pa sa pamunuan ng dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo. Ito
ang tugon ng pamahalaan sa karalitaan di lang sa mga lungsod kundi sa buong bayan.
Ang iskema ng programang itoy bigyan ang mga kwalipikadong maralita ng tulong
pinansyal para matugunan ang kanilang mga pangangailangan. Ang programa ay
suportado ng mga institusyon sa pinansya tulad ng World Bank (Uyanguren & Claudio,
UDHA Part 2, 2012).

12 | S i a p o

Ayon naman kay Rosario Bella Guzman, Executive Director ng IBON Foundation, ang
CCT ay palliative lang binabawasan ang kahirapang dinaranas habang hindi naman
ito inuugat at binibigyang-solusyon (Uyanguren & Claudio, UDHA Part 2, 2012). Bukod
sa isyung iyon, isinusulong din nito ang kultura ng mendicancy o panghihingi ng limos
sa mga maralita na hindi makatutulong sa kanilang pag-unlad (Uyanguren & Claudio,
UDHA Part 2, 2012).
Sa Balik Probinsya Program naman, bibigyan ang maralita ng pamasahe pabalik sa
kani-kanilang probinsya sa kasunduang hindi na babalik pa sa lungsod. Ipinahayag din
ni Guzman na itoy walang maiaambag sa pagpapaunlad ng maralita at kanilang
kabuhayan (Uyanguren & Claudio, UDHA Part 2, 2012). Hindi maiaakila na dahil sa
kawalan ng disenteng kabuhayan sa kanayunan kaya dumadagsa ang maralita sa mga
lungsod. Ang pagpapabalik sa kanila tungo sa mga probinsya habang hindi tinutugunan
ng pamahalaan ang problemang binanggit ay wala ding patutunguhan, kundi ang
pagbabalik ng maralita sa mga lungsod (Uyanguren & Claudio, UDHA Part 2, 2012).
Timeline ng mga pangyayaring tinalakay sa seksyong ito:
1992 Ipinasa ang Urban Develepment and Housing Act (RA 7279)
2001 Unang nagsampa ng petisyon (sa Bureau of Lands Management) ang mga
residente ng Pangarap Village sa Lungsod ng Caloocan laban sa pang-aangkin ng
lupa ng Carmel Development Inc.
2008 Inilunsad ang Conditional Cash Transfer o Pantawid Pamilyang Pilipino
Program sa pangunguna ng Department of Social Welfare and Development
(DSWD) (Chaudhury, Friedman, & Onishi, 2013).
2010 Naluklok si Noynoy Aquino bilang Pangulo. Inilinya ng pamahalaan ang mga
proyektong Private Public Partnerships (PPP). Mga halimbawa nito ay ang Quezon
City Central Business District (QC CBD) at Welfareville Development Project sa
Lungsod ng Mandaluyong
Hunyo 2010 Naganap ang unang demolisiyon (sa ilalim ng panunungkulan ni
Aquino) ng binanggit na komunidad sa Lungsod ng San Juan
Setyembre 2010 Giniba ang 130 na kabahayan sa Sitio San Roque, Lungsod ng
Quezon para bigyang-daan ang PPP na QC CBD
2012 Umabot na sa 200,000 na kabahayang maralita ang giniba sa Kamaynilaan
Enero 2012 Naganap ang pinakamarahas na demolisyon sa komunidad na nasa
Lungsod ng San Juan. Higit na sa 300 na pamilya ang pinaalis sa komunidad.

13 | S i a p o

Abril 2012 Naganap ang demolisyon ng Silverio Compound, Lungsod ng

Paraaque. Tayang 2,500 na pamilya ang apektado. Ikinasawi ng isa ang
karahasan sa proseso.

Balangkas ng pag-aanalisa
Terorismo at ang popular nitong depinisyon
Ang terorismo ay manipestasyon ng karahasan; ngunit kailan ba masasabi na terorismo
ang isang insidenteng karahasan? Sa pagbabalik-tanaw, unang ginamit ang terminong
terorismo ng mga kritiko ng French Revolution kasama ang Ingles na si Edmund Burke
(Kushner, 2003). Inilarawan bilang rehimen ng terorismo (Fr. regime de la terreur)
ang rebolusyonaryong rehimeng Jacobin matapos nitong ipabitay ang higit 40,000 na
tinaguriang kaaway ng mamamayan (enemies of the people). Malinaw na ang orihinal
na gamit ng termino ay ang bansagan ang karahasang dulot ng estado o partikular na
rehimen (Kushner, 2003). Pero sa parehong pagkakataon, ginamit din ito ng mga
koserbatibong intelihensiya tulad ni Burke upang paboran ang nooy status quo na
sistemang pyudal sa ilalim ng monarkiya.
Sa ngayon, ang popular na notion sa terorismo ay bilang politically-motivated na
karahasang dulot ng mga non-state agents. Ang ganitong paggamit ay sunod pa rin sa
tradisyon ng mga kritiko ng radikal na pagbabagong panlipunan. Ayon nga sa
pakahulugang gamit ng US Department of State mula nang ilunsad nito ang Global War
on Terror ang terorismo ay politically-motivated na karahasang idinudulot pangunahin
ng mga grupong sub-national laban sa mga non-combatant targets upang
makaimpluwensya (Jackson, 2008). Ayon naman sa entry ng terorismo sa
Encyclopedia of Terrorism ni H. W. Kushner (2003), ang terorismo ay karahasan laban
sa mga sibilyang target sa intensyong manakot at gumawa ng panlipunan at
pampulitikang pagbabago.
Sa tradisyon din nakapaloob ang mga balangkas na ginamit nina Claude Berrebi
(2007) at James Piazza (2006) hinggil sa relasyon ng terorismo sa kahirapan at
mababang antas ng economic development. Ang balangkas ng pag-aaral ni Piazza
(2006) ay nakatuon sa relative deprivation ni Ted Gurr at political opportunity theory ni
14 | S i a p o

Charles Tilly. Ayon kay Gurr, ang relative deprivation ang link sa pagitan ng economic
disparity (di pagkakapantay-pantay sa larangan ng ekonomiya) at ng propensity o
tendensiya na magdulot ng karahasang politically-motivated (Piazza, 2006). Sa teorya
naman ni Tilly, mas bulnerable sa terorismo ang mga estadong naglalaan ng mas
maraming daan upang makapagpahayag ng dissent o disgusto ang mamamayan
(Piazza, 2006).
Kritisismo sa popular na depinisyon
Bukod sa tradisyong panig sa status quo o ang gahum (hegemony) ng mga
Kanluraning estado, ang mga naunang teorya partikular ng kay Gurr ay tinumbok ang
kahirapan bilang ugat ng politically-motivated na karahasan tulad ng terorismo. Sa
ganitong konteksto, ang karahasang maituturing bilang terorismo ay idudulot lang ng
mga ahenteng mula sa mga mahihirap at developing na bansa.
Ayon nga kay Richard Jackson sa kanyang An Argument for Terrorism (2008),
kadalasan ang binabansagan bilang mga terorista ay ang mga grupo o rehimeng laban
sa interes ng mga Kanluraning estado partikular ang US. Itoy habang ang mga grupo at
rehimeng may signipikanteng bilang ng mga human rights violations ngunit panig
partikular sa US ay hindi binabansagang terorista. Halimbawa diyan ang mga
sumusunod: ang armadong Contras sa Nicaragua, mga diktaturyang militar sa South
America tulad ng kina Pinochet sa Chile at Videla sa Argentina, mga diktaturya sa
Asya-Pasipiko tulad ng kina Chiang Kaishek sa China, Marcos sa Pilipinas at Ngo Dinh
Diem sa Viet Nam, at iba pang rehimeng militar mula sa Africa (Sison, 2002).
Dagdag ni Jackson (2008), hindi intellectually sustainable ang argumentong hindi
maaring ituring na terorismo ang karahasang dulot ng mga estado; bilang ang terminoy
una namang ginamit upang ilarawan ang karahasang gawa ng estado. At kung
ipagpapalagay na ang mga estadoy maari maging terorista din, lilitaw na malaki ang
bilang ng mga biktima mula sa mga karahasang dulot ng mga estado tulad ng
genocide, democide (ayon kay R. Rummel 4 pagpatay ng estado sa kanyang
mamamayan) sapilitang kagutuman at iba pa mula noong ika-20 na siglo. Higit itong
4

Ang konseptoy binanggit sa Political Economics of State Terror ni Kisangani at Nafziger (2006).

15 | S i a p o

mas malaki sa bilang ng mga biktima samga insidente ng karahasang naitala ngunit
dulot naman ng mga sub-national na grupo (Jackson, 2008).
Ang estado bilang terorista
Ang balangkas na magpapalagay na ang estado ay ang terorista ay ginamit nina
Emizet Kisangani at E. Wayne Nafziger (2006) sa The Political Economy of State
Terror. Ginamit sa pag-aaral ang konseptong democide upang ilarawan ang terorismo
ng estado sa bawat bansang sinuri. Tiningnan sa pag-aaral kung ano ang relasyon ng
mga democide sa bilang ng mga rent-seeking na gawaing sinukat naman sa dami ng
eksport sa yamang-mineral (Kisangani & Nafziger, 2006).
Napatunayan sa pag-aaral na sa 39 na bansang sinuri, directly proportional ang bilang
ng mga insidente ngterorismo ng estado at bilang ng mga rent-seeking na gawaing
pang-ekonomiya mula 1995 hanggang 2002 (Kisangani & Nafziger, 2006). Isa pang
mahalagang punto na isinaad sa pag-aaral ay may mga estadong mahihina (weak
states) ang mga bansang sinuri (Kisangani & Nafziger, 2006). Ayon kina K. Holsti at W.
Zartman, ang kahinaangito ay ang pagbaba ng paggawa ng estado sa mga batayang
gampanin tulad ng pagkakaroon ng lehitimong kapangyarihan at awtoridad, paggawa
ng batas, pagpapanatili sa kaayusan, at pagbibigay ng mga batayang serbisyong
panlipunan5. Ang kahinaang itoy maaring samantalahin ng mga indibidwal na rentseeking upang gamitin ang makinarya ng estado sa pagkamal ng yaman (Kisangani
& Nafziger, 2006).
Ang gagamiting depinisyon ng terorismo
Sa puntong ito tutukuyin ang ginamit na depinisyon ng terorismo sa pag-aaral. Hindi
angkop na gamitin ang konsepto ng democide para ilarawan ang terorismo dahil sa
katangian ng kasong sisiyasatin (na walang indibidwal na pinaslang). Dahil naman sa
lantarang pagpanig sa status quo, hindi ginamit ang popular na nosyon sa terorismo
partikular ang galing sa US Department of State.

Binanggit sa Political Economy of State Terror (Kisangani & Nafziger, 2006).

16 | S i a p o

Upang umusad, dapat munang maglinaw sa konsepto ng karahasan dahil ang

terorismo ay isang manipestasyon nito. Isasaalang-alang dito ang depinisyon at
tipolohiya ng karahasan ni Johan Galtung (1969) upang matukoy ang mga pagkakataon
kung saan nagkaroon o may nagdulot ng karahasan. Ayon kay Galtung (1969), ang
karahasan ay ang nagdudulot ng pagkakaiba sa pagitan ng aktuwal at potensyal na
realisasyon. Itoy habang ang pagkakaiba ay maaring maiwasan kung walang
monopolyo ang iilan sa pagkukunan ng yaman at iba pang rekurso. Dagdag ni Galtung
(1969), ang karahasan ay may mga dimensyon. Sa pag-aaral, gagamitin ang
sumusunod na dimensyon: (1) maaring pisikal o sikolohikal, (2) maaring merong
bagay/indibidwal na sinasaktan o wala, (3) maaring personal (merong aktor para idulot
ang karahasan) o istruktural (walang aktor at hindi direkta ngunit itoy balakid sa
pagkamit ng aktuwal na realisasyon sa potensyal nito), (4) maaring sadya (intended) o
hindi, at (5) maari ding hayag (manifest) o tago (latent).
Gamit ang tipolohiya ni Galtung at mga tinalakay, ang terorismo ay nasa mga partikular
na dimensyon ng may sinasaktan (targets), personal, sadya, at hayag. At ayon
naman sa artikulong War on Terror as Reign of Terror ni Bobby Tuazon (2005),
magiging partikular sa mga hindi armadong indibidwal o grupo na kumikilos para sa
pampulitika at pang-ekonomiyang pagbabago ang target ng terorismo. Ngunit limitado
sa low intensity conflict ang terorismo sa ganitong balangkas (Tuazon, 2005).
Ayon naman kay Noam Chomsky (2001), napatunayan sa karahasang dulot ng mga
pwersang Contras sa Nicaragua na ang mga target ng terorismo ay mga sibilyang
hindi na kailangang sangkot o kasapi ng mga radikal o progresibong organisasyon. Ang
mga Contras na hayagang sinuportahan ng gobyernong US ay pumatay ng ilang libong
buhay at nanira ng mga mahahalagang pasilidad pang-ekonomiya ng Nicaragua
(Chomsky, 2001).
Ngunit anong kaiba sa terorismo mula sa ibang manipestasyon ng karahasan? Sa paaaral nina Kisangani at Nafziger (2006), ang terorismo ay may pampulitika at pangekonomiyang pakay. Mas nagiging laganap ang terorismo sa paghina ng estadong
gumampan at pagiging kasangkapan nito sa mga rent-seeking na mga indibidwal
(Kisangani & Nafziger, 2006). Ang estadoy isang istrukturang likas na marahas at
17 | S i a p o

kasangkapan ng naghaharing-uri sa bawat yugto ng

pag-unlad (Lenin, State and

Revolution, 1918). Samakatuwid, ang karahasang likas sa estado ay istruktural;

hinahadlangan nito ang pag-usad patungo sa mga bagong moda ng produksyon (Lenin,
State and Revolution, 1918).
Ang makina ng estado ay maaring gamitin ng mga rent-seeking na indibidwal para
marahas na mapalawig ang monopolyo sa pang-ekonomiyat pulitikal na rekurso
(Kisangani & Nafziger, 2006). Tinukoy ni Lenin bilang bumubuo sa makina ng estado
ang mga burukratikong ahensiya at ang hukbong sahuran nito (Lenin, State and
Revolution, 1918).
Sa proseso, ang karahasang istruktural (na likas nang idinudulot ng estado) ay susugan
ng karahasang personal sapagkat itoy ginagawa ng mga ahensiya ng estado sa
direktiba ng mga rent-seeking na indibidwal. Dapat ding bigyang-diin na ang ahensiya
bilang isang organisasyon ang pangunahing aktor na nagdudulot ng karahasan. At ang
ganitong karahasan ang matatawag bilang terorismo (Kisangani & Nafziger, 2006).
Ang kritikal na batayan ng estado bilang terorista
Ginamit sa pag-aaral ang palagay na ang estado ay maaring maging terorista.
Sinusuportahan ang palagay ng Marxistang pananaw hinggil sa estado: (1) isang
marahas na istrukturang bunga ng hindi pagkakasundo ng mga uri, at kailangan upang
hindi gumuho ang lipunan sa walang humpay na pakikipagtunggali ng mga uri sa isat
isa; (2) ang kapangyarihan nito ay nakuha sa pamamagitan ng marahas na tunggalian
at pananaig ng isang uri upang angkinin ang mga gamit sa produksyon (means of
production); (3) ang estadoy merong monopolyo sa lehitimong paggamit ng karahasan
sa nasasakupan nito, sa pamamagitan ng mga organo nito tulad ng pamahalaan at
sandatahang lakas; at (4) sa pamamagitan ng karahasan ay napapanatili nito ang
pananaig ng naghaharing uri sa isang yugto ng lipunan o moda ng produksyon (mode
of production)6 (Lenin, 1918).

Ang konseptong mode of production ay inilinaw ni Jose Maria Sison sa akdang On the mode of
production (1998)

18 | S i a p o

Upang ipaliwanag ang moda ng produksyon ito ang pamamaraan ng lipunan upang
tugunan ang pangangailangan nito (na may mga gampanin sa proseso ng produksyon
batay sa kanilang uring pinagmulan) gamit ang likas-yamang kaya nitong anihin sa loob
ng isang panahon (Sison J. M., On the mode of production, 1998).
Ang estado at ang mga naghaharing uri sa lipunang Pilipino
Sa kasalukuyan, ang lipunang Pilipinoy nanatiling malapyudal ang moda ng
produksyon. Ang malapyudalismo ay pagkatali ng produksyon sa (1) pag-eksport ng
mga hilaw na materyales at lakas-paggawa tungo sa mga mas mauunlad na
imperyalistang bayan tulad ng US, (2) pag-import o pagtambak ng sobra-sobrang
puhunan at gawang produkto mula sa mga nasabing bayan, at (3) atrasadong
ekonomiya na kinakalakal ng mura ang likas-yaman at lakas-paggawa (Sison J. M.,
Krisis at Rebolusyong Pilipino, 1986).
Ang imperyalismo o monopolyo kapitalismo namay ang sinasabing huling yugto ng
kapitalistang moda ng produksyon na may sumusunod na katangian: (1) konsentrasyon
ng produksyon at kapital sa iilang mga mauunlad na estado kagaya ng US, (2) paglitaw
ng mga institusyong kokontrol sa pandaigdigang pinansyapara sa ganansya ng mga
nasabing estado, (3) ang pag-eksport ng sobrang kapital tungo sa mga atrasadong
bayan at dating kolonya tulad ng Pilipinas, (4) pagkakahati ng mundo sa mga pangkat
pangkalakalang kontrolado ng mga imperyalistang estado, at (5) teritoryal na
pagkakahati ng mundo sa mga imperyalista at kani-kanilang mga malakolonya (Lenin,
Imperialism: The Highest Stage of Capitalism, 1916).
Ang Pilipinas ay maituturing bilang malakolonya sapagkat nakikinabang sa atrasadong
ekonomiya nito ay ang imperyalismong US (Sison J. M., Krisis at Rebolusyong Pilipino,
1986). Upang manatili ang imperyalistang kontrol, kailangan ang estadong sumusunod
sa dikta ng US. Ang papet na estadoy pamumunuan ng mga lokal na naghaharing uri
ang mga malalaking burgesya kumprador at panginoong maylupa.
Ang mga kumprador ay mga negosyanteng may sapat na kapital upang makapageksport ng mga hilaw na materyales mula Pilipinas, makapag-import ng

sobrang

19 | S i a p o

gawang produkto, at mangengganyo ng dagdag pang mamumuhunan mula sa mga

imperyalistang estado (Sison J. M., Krisis at Rebolusyong Pilipino, 1986).
Sa paglalagak ng puhunan, kailangan ng lupa o espasyong malapit din sa pagkukunan
ng murang lakas-paggawa. Sa ganitong proseso, madalas na damay ang mga
maralitang komunidad sa lungsod man o nayon. Aagawan ng espasyo ang komunidad
gamit ang mga makinarya ng estado tulad ng batas o armadong pwersa. Ang
komunidad o mga karatig nito ang siya ring pagkukunan ng mga manggagawang
sahuran sa mababang halaga (Sison, Krisis at Rebolusyong Pilipino, 1986).
Ang mga panginoong maylupa naman ang mga nagmamay-ari ng mga lupaing higit sa
50 ektarya na kadalasay ginagawang mga asyenda; kung saan nagmumula ang mga
kailangang hilaw na materyales pang-eksport. Sila ay hindi lumalahok sa produksyong
pagsasaka sa inangking lupa (Sison, Krisis at Rebolusyong Pilipino, 1986).
Ang monopolyo sa lupa ng iilang panginoon at pamilya mula pa noong panahon ng
kolonyalismong Espaol ay nagdudulot ng kahirapan sa malawak na hanay ng
magsasaka sa kanayunan. Kaya napipilitan ang mga dalitang magsasaka na lumuwas
patungong lungsod upang maghanapbuhay (Guerrero, 1970).
Ang mga aping uri at sektor, at ang maralitang tagalungsod
Ang

kalakhan

ng

mamamayan

sa

lipunang

Pilipino

ay

naghihirap

at

pinagsasamantalahan ng imperyalismo at mga naghaharing uri (1) ang uring

magsasakang bumubuo ng higit 75% ng populasyon, (2) ang uring manggagawa na
bumubuo ng 15% ng populasyon, at (3) ang mga nakabababang saray ng burgesya na
nasa 9% ng populasyon (Sison, Krisis at Rebolusyong Pilipino, 1986). Bukod sa mga uri
ay meron ding mga espesyal na sektor sa parehong sistemang panlipunan tulad ng
mga kabataan, kababaihan, mga pambansang minorya, mga mala-manggagawa,
maralitang tagalungsod at iba pa (Sison, Krisis at Rebolusyong Pilipino, 1986).
Noong una, ang maralitang tagalungsod ay hindi kabilang sa mga espesyal na sektor.
Ayon kay Roland Simbulan sa pananaliksik na pinamagatang Ang Maralitang
Tagalungsod sa Kalakhang Maynila (2000) ang maralitang tagalungsod sa Pilipinas
20 | S i a p o

ay kalipunan ng mga naghihirap na batayang sektor at uri sa lipunang Pilipino at

napadpad sa kalunsuran. Merong mga nakababang antas ng mga propesyonal at
sektor tulad ng mga kabataan at kababaihan na kasama sa maralitang tagalungsod.
Pero kalakhan sa lupon na ito ay mula sa uring manggagawa at mga malamanggagawa (Simbulan, 2000).
Ngunit nilinaw ni Gloria Ka Bea Arellano (2014), pambansang pangulo ng Kalipunan
ng Damayang Mahihirap (KADAMAY), na ang maralitang tagalungsod ay itinuturing na
ngayon bilang espesyal na sektor. Ipinaliwanag ni Ka Bea na datiy tinatanaw na ang
usapin ng maralitang tagalungsod ay sunod sa usapin ng mga manggagawa at malamanggagawa (2014). Ngunit sa karanasan, may mga usaping partikular sa maralitang
tagalungsod at kanilang mga komunidad (Arellano, 2014). At sa mga maralitang
komunidad ng lungsod, hindi lamang mga manggagawa at mala-manggagawa ang
naninirahan (Simbulan, 2000).
Sinasabi din mula sa Philippine Society and Revolution na ang mga manggagawa at
mala-manggagawa ang unang mga maralita sa mga lungsod ng Pilipinas (Guerrero,
1970). Kung magbabalik-tanaw, malawakang kinamkam ang lupa sa kanayunan ng
mga mananakop na Espanyol at mga Pilipinong kampi rito. Ang mga magsasakang
inagawan ng lupay sapilitang pinagtanim sa mga asyenda7 o kayay iniluwas tungo sa
mga kabisera para magtrabaho ng walang bayad sa ilalim ng patakarang polo y servicio
(Guerrero, 1970).
Ang mga nagtrabaho sa ilalim ng polo ang naging unang saray ng mga manggagawang
Pilipino. Ang lakas-paggawa nilang inuupa sa maliit o sukdulang walang halaga ang
yumari sa mga daungan at daang-bakal. Kasunod nito ang pagyabong ng komersyo sa
mga kabisera (Guerrero, 1970). Umunlad ang mga kabisera upang maging ganap na
mga lungsod. Bunsod nito, mas maraming Pilipino pa ang dumagsa dito upang
maghanap ng kabuhayang ipinagkakait sa kanayunan (Guerrero, 1970).
Sapilitang pagpapaalis at demolisyon bilang terorismo ng estado

Ang asyenda ay lupaing pinagtatamnan ng mga hilaw na materyales para i-kalakal sa labas ng bansa
(Guerrero, 1970).

21 | S i a p o

Batay sa mga naunang pahayag, nabuo ang depinisyon ng terorismo bilang

karahasang nasa mga dimensiyong personal, sadya, at hayag. Sa dimensiyong
personal, ang mga aktor ay kadalasang organisado bilang ahensiya o pwersa.
Ang pakay naman ng terorismo ay pampulitika at pang-ekonomiya pabor sa interes at
gawain ng mga rent-seeking na indibidiwal. Ang mga target naman nito ay maaring
mga indibidwal, grupo o institusyon at hindi kailangang may mga progresibo o radikal
na oryentasyon ang mga ito.
At dahil sa reaksyunaryo (kasangkapan ng mga rent-seeking na naghaharing-uri) at
marahas na katangian nito, ang estado ay kadalasang gumagawa ng terorismo. Sa
pamamagitan ng mga makinang tulad ng armadong hukbo, pamahalaan at batas,
isinasagawa ang karahasan laban sa mga aping uri. Itoy para naman sa pagpapalawig
ng monopolyo sa rekurso ng dominanteng uri.
Sang-ayon sa mga naunang isinaad, maituturing ang sapilitang pagpapaalis at
demolisyon laban sa mga maralitang komunidad bilang terorismo partikular ng estado.
Ang mga maralitang tagalungsod bilang api sa malakolonyal at malapyudal na lipunang
Pilipino ang target ng terorismo. Gamit ang mga makina tulad ng armadong pwersa ng
estado, pinapaalis ang mga maralita sa kanilang tinitirahan. Bunga ng karahasang ito
ang ibayong paghihirap ng maralita, at mga proyektong para sa ganansya ng mga
malalaking burgesya kumprador at panginoong maylupa.
Sususog pa dito ang natagpuan nina Kisangani at Nafziger (2006) na relasyon ng
paglaganap ng terorismo at paghina ng estado. Binanggit ang kahinaan na ayon kina
K. Holsti at W. Zartman bilang pagbaba ng paggawa ng estado sa mga batayang
gampanin tulad ng pagkakaroon ng lehitimong kapangyarihan at awtoridad, paggawa
ng batas, pagpapanatili sa kaayusan, at pagbibigay ng mga batayang serbisyong
panlipunan (Kisangani & Nafziger, 2006).
Ang mga maralita ay biktima ng ganitong kahinaan ng estado; bilang ang mga
karapatan sa batayang serbisyo lalo ang disenteng pabahay ay hindi nila nararanasan.
Samakatuwid, lalo silang nagiging bulnerable sa teroristang atake ng mga pwersang

22 | S i a p o

tulad ng sa estado. At ang parehong kahinaan ay sinasamantala naman ng iilang

kumprador upang maglagak ng dagdag na puhunan at magkamal pa ng yaman.

IKALAWANG

KABANATA

METODOLOHIYA

AT

MGA

ETIKAL

NA

KONSIDERASYON
Metodolohiya
Case study bilang disenyo ng pananaliksik
Ginamit sa pananaliksik ang disenyong case study. Sa isang case study, ang
konklusyon ay inaasahan mula sa pangangalap ng datos upang suriin ang
kongkretong pangyayariayon sa kontekstong nais ilarawan (Jison, 2013). Ang
pangyayaring sinuri ay ang marahas na demolisyong naganap noong Enero 27, 2014
sa gawing Agham Road ng Sitio San Roque.
Ang Sitio San Roque sa Lungsod ng Quezon bilang lokasyon ng pananaliksik
Tinatayang 10,000 pamilyang maralita ang naninirahan sa 30-ektaryang Sitio San
Roque. Naganap ang pananaliksik partikular sa gawing Agham Road ng komunidad.
Ang lokasyon ay napili sa mga sumusunod na batayan:
1) Ang pagiging recent ng naranasan ng komunidad na pagpapaalis at demolisyon
Wala pang tatlong buwan mula noong Enero 27, 2014 nang maganap ang
pananaliksik. Inasahang malinaw pa sa gunita ng mga katugon ang
mganaganap, kaya makakapangalap ng sapat na datos nang mailarawan ang
pangangyari.
2) Ang madaling pag-angkop sa lugar ayon kay John Raymond Jison, dapat
ding isaalang-alang ang aspetong ito sa pagpili ng lokasyon (Jison, 2013). Ang
mananaliksik ay hindi nahirapang umangkop dahil may karanasan na sa pagintegrate sa maralitang komunidad. Bukod pa doon, ang mga lokal na balangay
ng mga organisasyong ANAKBAYAN at KADAMAY ay tumulong lalo na sa
pagtukoy ng mga katugon sa pag-aaral.
Critical social research bilang dulog sa pananaliksik
23 | S i a p o

Layunin ng pananaliksik na suriin ang kongkretong pangyayari (pagpapaalis at

demolisyon sa komunidad ng maralita) sa kontekstong nais itong ilarawan, salungat sa
kumbensyunal na paglalarawan. Nais ilarawan sa pananaliksik ang isang kalagayang
nakaugat sa makasaysayang tunggalian ng mga uri. Upang masakatuparan ang
ganitong layunin, ginamit ang dulog na critical social research (Muncie, 2006).
Mga kaparaanang ginamit upang mangalap ng datos
Upang makalap ang datos na kailangan sa pag-aanalisa, ginamit ang mga sumusunod
na pamamaraan:
1) Pagkuha ng mga salaysay hiningi mula sa mga lider ng mga organisasyong
maralita sa komunidad. Silay mga residente ng komunidad at humimok sa mga
kapwa residente na tutulan ang demolisyong naganap noong Enero 27, 2014.
Itoy upang magkaroon ng kamalayan hinggil sa katangian at karanasan ng Sitio
San Roque bilang maralitang komunidad.
2) In-depth interviews para sa mga mamamayang tinukoy bilang dinanas o kayay
magpapatunay sa karahasang naganap sa demolisyon noong Enero 27, 2014.
Akma ang mga in-depth interviews sa layuning mailarawan ng mas malalim ang
karahasan sa perspektiba ng mga naging saksi o biktima (Boyce & Neale, 2006).
3) Focused group discussion ginamit ang paraang ito kalahok ang iba pang
miyembro ng mga maralitang organisasyon sa komunidad. Itoy upang makuha
ang pananaw hinggil sa kontekstong nais mahalaw mula sa nangyaring
demolisyon.
Talahanayan ng mga kaparaanang ginamit sa pananaliksik:
Kaparaanan

Petsa ng pagkuha

Lugar

ng datos
Pagkuha ng mga

Abril 6, 2014

salaysay
In-depth interviews

Bilang ng mga
tumugon

Sitio San Roque,

Quezon City
Abril 6, 2014

Sitio San Roque,

Quezon City

24 | S i a p o

Focused group

Abril 6, 2014

discussion

Sitio San Roque,

Quezon City

Sampling
Ginamit ang iskemang purposive sampling upang matukoy ang mga kalahok sa mga
ginamit na kaparaanan ng pananaliksik.
Pagpili sa mga kinunan ng salaysay
Pinili ang mga kinunan ng salaysay bilang sila ay mga kinikilalang namumuno ng mga
organisasyong masang may lokal na balangay sa Sitio San Roque:
1) Kasamang L siya ay 18 taon nang residente sa komunidad. Siya ay nasa
pamunuan ng lokal na organisasyong layuniy isulong ang mga batayang karapatan sa
paninirahan at kabuhayan ng mga maralitang mamamayan ng Sitio San Roque.
2) Ka Inday siya ay 31 taon nang residente ng Sitio San Roque, nasa pamunuan ng
pambansang tanggapan ng Kalipunan ng Damayang Mahihirap (KADAMAY) at Alyansa
Kontra Demolisyon (AKD). Si Ka Inday ay isa sa mga unang nanirahan sa lugar - na
nooy kangkungan8 pa lamang bago dumami ang kanyang mga kapitbahay.
Pagpili ng mga katugon sa in-depth interview
Ang mga piniling kapanayam ay pawang mga residente ng Sitio San Roque bago pa
man sumapit ang Enero 27, 2014. Sila ay dumanas o nakapagpatunay sa karahasang
naganap at kaugnay sa demolisyong tumampok sa nabanggit na petsa.
Para sa profile ng mga katugon, ang pagkakasunod ng mga pangalan ay ayon sa oras
nang silay makapanayam.. Apat sa mga panayam ay ni-record gamit ang cellular
phone; at isa ang tumanggi.
Nanay N

Ayon ito sa paglalarawan ni Ka Inday. Masasabing swampy ang inisyal na katangian ng lupa ng Sitio
San Roque.

25 | S i a p o

Si Nanay N ay 49 taong gulang at wala pang isang taong naninirahan sa komunidad

noong makapanayam. Tubong Leyte at nakapagtapos ng antas elementarya si Nanay
N.
Umaasa ang mag-anak ni Nanay N sa pagtitinda ng basahan at pagpasada ng pedicab
ng kanyang panganay na 17 taong gulang. Tinatayang P300 ang kinikita ng buong
pamilya kada araw. At noong Enero 27, 2014, kasama ang kanilang tinitirahan sa mga
giniba.
Nanay M
Si Nanay M, 50 taong gulang at residente ng Sitio San Roque mula pa noong 1986.
Nakapagtapos ng antas elementarya si Nanay M. Ang ikinabubuhay ng kanyang maganak ay maliitang pagtitinda; at pagpasada ng pedicab ng kabiyak. Hindi bababa sa
P300 ang kita kada araw ng pamilya.
Kasama ang bahay nina Nanay M sa mga giniba upang bigyang daan ang diumanoy
11.3 widening ng Agham Road.
Jhun
Si Jhun9, 28 taong gulang at magwawalong-taon nang residente sa komunidad. Si Jhun
ay nakatuntong kolehiyo hanggang ikatlong taon. Kumikita siya bilang manggagawa sa
construction o kayay sa pagpepedicab; at dito umaasa ang kanyang mag-anak na may
anim na miyembro. Taya ni Jhun na P300 hanggang P350 ang kanyang kinikita kada
araw.
Kasama ang kanilang bahay sa giniba para sa diumanoy 11.3 meter widening na
gagawin sa Agham Road.
Nanay B
Si Nanay B ay 53 taong gulang, tubong Sorsogon at 26 taon nang naninirahan sa
komunidad. Nakapagtapos si Nanay B ng high school. Ang pangunahing kabuhayan

Ito ang ginamit na pangalan ng respondent upang mapangalagaan ang kanyang seguridad.

26 | S i a p o

nina Nanay B ay ang pagtitinda ng merienda 10 ; tinataya niyang P400 ang kanyang
kinikita kapag malakas ang benta.
Giniba din ang bahay ng mag-anak ni Nanay B noong Enero 27, 2014.
Tatay D
Si Tatay D, 47 taong gulang at 17 taon nang residente ng komunidad. Nakapagtapos
siya ng kolehiyo. Ayon kay Tatay D, siyay manggagawa sa isang construction firm sa
Lungsod Quezon.
Bagamat hindi apektado ng mga nakaraang demolisyon ang kanyang bahay, si Tatay D
ay lumahok sa mga barikadang bayan noong Setyembre 23, 2010 at Enero 27, 2014.
Pagpili ng mga kalahok sa focused group discussion
Sa kaparaanang ito, maikling tinalakay ang konsepto ng terorismo ayon sa balangkas
ng pananaliksik ang orihinal na gamit ng termino, ang popular na depinisyon nito, at
ang nabuong depinisyon na gagamitin sa pananaliksik. Pwera sa mananaliksik, ang
mga kalahok ay pinili sa katangiang sila ay may kamulatan bilang mga organisador sa
mga komunidad ng maralitang tagalungsod.
Kasama ng mananaliksik sa talakayan ang tatlong organisador mula sa Pambansang
Tanggapan ng Kalipunan ng Damayang Mahihirap (KADAMAY-National) sina Ka Bea,
Migs, at si Yumi.
Pagsuri ng primaryang datos
Ang mga tugon ay itinala gamit ang sound recorder feature ng isang cellular phone. Ang
paggamit ng nahuling instrumento ay kung nais lamang ng katugon.
Ang datos na nakalap ay ginawan ng transcription. Sumunod ay nilapatan ng iskemang
coding upang makuha ang impormasyong ayon sa temang nais palitawin sa diskusyon.
Kinumpol ang datos mula sa mga transcription. Mula sa mga kumpol o lumps ng datos
ay lumitaw ang sumusunod na mga codes at subcodes:
10

merienda snacks; nagtitinda ng mga produktong tulad ng camote at banana cue si Nanay B

27 | S i a p o

1) Tayang populasyon ng komunidad

a. Pana-panahong pagdami at pagbawas ng bilang
2) Katangian ng mga residente
a. Karaniwang kabuhayan ng mga residente
i. Kinabubuhay ng mga tumugon
3) Kasaysayan ng komunidad
a. Inisyal na katangian ng lupain
b. Unang paggamit sa lupain ng komunidad
4) Karaniwang katangian ng kabahayan
a. Laki at materyales ng bahay
b. Ang pagmamay-ari ng bahay
5) Naunang karanasan sa demolisyon ng komunidad
a. Karahasan noong Setyembre 23, 2010
b. Ang ginampanan ng mga pwersa at ahensiya ng estado sa demolisyong
ito
c. Bilang ng mga apektado sa demolisyong ito
d. Ang binibigyang daan ng demolisyon
6) Ang karanasan sa demolisyon noong Enero 27, 2014
a. Karahasang naganap sa proseso ng demolisyon
i. Mga paglabag sa batas at karapatang-pantao sa nangyaring
demolisyon
ii. Karahasang dinanas ng mga katugon
b. Ang mga ahensiya at pwersa ng estadong sangkot sa demolisyon
i. Ang ginampanan ng mga pwersa at ahensiya ng estado sa
demolisyong ito
c. Ang kalagayan ng mga apektado
i. Bilang ng mga apektado
ii. Kalagayan ng mga tumugong apektado
d. Ang dahilan ng demolisyon
i. Ang tunay na binibigyang daan sa demolisyon
ii. Ang mga nakinabang sa demolisyon
7) Ang kalagayan sa relokasyon
a. Hinaing ng mga residente hinggil sa relokasyon
8) Kaalaman hinggil sa barikadang bayan laban sa demolisyon
a. Ang layunin ng pagbubuo ng barikadang bayan
i. Pag-unawa sa layunin ng barikadang bayan ng mga tumugon
b. Ugnayan ng barikadang bayan at karahasan
i. Pag-unawa sa karahasang idinulot ng barikadang bayan ng mga
tumugon
9) Pampulitikang paninindigan ng mga tumugon
a. Mga organisasyong kinalahukan ng mga tumugon
i. Pag-unawa sa paninindigan ng organisasyong kinalahukan
b. Pagtanaw sa sapilitang pagpapaalis at demolisyon ng mga komunidad
maralita
i. Kaalaman hinggil sa binibigyang-daan ng mga naranasang
demolisyon ng komunidad
28 | S i a p o

ii. Pagtanaw sa pananagutan ng estado sa mga demolisyon at

pagpapalis
iii. Pagtanaw sa pananagutan ng mga nakinabang sa mga demolisyon
at pagpapaalis
c. Antas ng paglahok ng mga tumugon sa barikadang bayan
i. Personal na layunin sa paglahok ng mga tumugon
d. Pananaw sa karapatan bilang maralita
i. Pagtanaw sa kasalukuyang batas para sa paninirahan
10) Pag-unawa sa konseptong terorismo ng mga tumugon
a. Inisyal na pag-unawa ng mga tumugon sa terorismo
b. Pananaw ng mga tumugon sa popular na nosyon sa terorismo
c. Palagay ng mga tumugon sa Marxistang pananaw sa estado at kalikasan
nito
d. Palagay ng mga kalahok sa tinukoy sa balangkas ng pag-aanalisa bilang
mga katangian ng karahasang maituturing na terorismo
Ang mga codes at subcodes ay inihanay naman sa sumusunod na mga kategorya:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)

Pangkalahatang katangian ng maralitang komunidad

Ang karanasan ng komunidad sa mga pagpapaalis at demolisyon
Ang mga pwersat ahensiya ng estadong sangkot sa pagpapaalis at demolisyon
Ang mga nakinabang sa demolisyon
Kalagayan ng mga residenteng apektado ng demolisyon
Mga organisasyon sa komunidad at layunin ng mga ito
Ang barikadang bayan at layunin nito
Pananaw ng mga tumugon hinggil sa karapatan at batas sa paninirahan
Pananaw hinggil sa terorismo ng mga maralitang tumugon

Bukod sa mga binanggit, may code din para sa datos hinggil sa pagkakakilanlan ng
mga tumugon. Ito ay bilang pagsiguro sa kaligtasan ng mga tumugon; at dahilan nitoy
ang sitwasyon ng komunidad na tatalakayin sa susunod na bahagi.
Mga etikal na konsiderasyon
Kahit sa panahon ng pagkakasulat nito, hinaharap pa din ng komunidad sa Sitio San
Roque ang banta ng pagpapaalis at demolisyon. Binakuran narin ang mga bahaging
giniba at may mga armadong security guards na nagbabantay rito. Ang mga guwardiya
ay nagsasagawa din ng ronda bawat gabi kahit sa mga bahaging tinitirahan pa. Sa
ganitong sitwasyon, masasabing high risk ang kalikasan ng pananaliksik na ito (Jison,
2013).
Dahil sa kalikasang ito ng pananaliksik, siniguro ng mananaliksik ang paghingi ng
pahintulot sa pamamagitan ng free prior informed consent form (FPIC) at
29 | S i a p o

pagpapaliwanag sa mga karapatan ng mga katugon. Ipinaliliwanag na maaring itago

ang pagkakakilanlan, umiwas sa dokumentasyon sa pamamagitan ng kahit anong
electronic recording device at tumangging sagutin ang anumang tanong bago isagawa
ang bawat kaparaanan.
Kinikilala din ang bulnerabilidad ng mga katugon lalo na ang mga dumanas ng
karahasan noong Enero 27, 2014. Kaya ipinaliliwanag bago ang mga panayam o
talakayan na maari itong ipatigil kahit nakapirma na sa FPIC form.
Partikular sa focused group discussion, hiningi ng mananaliksik ang pahintulot mula sa
mga kalahok upang itala ang talakayan sa pamamagitan ng electronic recording device.
Dagdag pa dito ang paghingi ng pahintulot sa pagbanggit at paglathala ng
pagkakilanlan ng mga kalahok bago magsimula ang talakayan.
Sa paglathala ng pananaliksik, itinago ang pagkakakilanlan ng mga katugon maliban sa
ilang hayag na mga lider ng mga organisasyong antas pambansa. Hindi inilathala ang
mga datos na maaring tumukoy sa kanilang pagkakakilanlan. Ito ay ginawa upang
protektahan lalo ang mga residenteng naninirahan pa din sa komunidad.
Para naman sa seguridad ng mananaliksik, minabuting humingi muna ng pahintulot sa
isang contact person upang magakaroon ng oryentasyon sa sitwasyon ng lugar. Ang
nasabing contact person ay miyembro din ng isa sa mga organisasyong maralita sa
Sitio San Roque.

IKATLONG KABANATA - MGA NATUKLASAN

Mga pangkalahatang katangian ng Sitio San Roque
Talahanayan para sa seksyong ito:
Kasalukuyang lawak ng komunidad 30 ektarya
Tayang populasyon 10,000 na pamilya (2010); 6,000 na
pamilya (2014; ayon kay Kasamang L)
Karaniwang kabuhayan ng mga Pagiging manggagawa (karaniwan ay sa
residente konstruksiyon), maliitang pagtitinda,
pagmamaneho, pagpasada ng pedicab, at
iba pang mala-manggagawang empleyo
(bilang security guard o parte ng service
30 | S i a p o

Iba pang katangian ng mga residente

Maiksing kasaysayan

Karaniwang katangian ng kabahayan

Bilang ng mga natuloy/tangkang

demolisyon mula 2010
Bilang ng mga apektado sa mga
demolisyon
Dahilan ng mga demolisyon

Relokasyon ng mga apektadong

residente

Karaniwang daing sa mga relokasyon

Mga grupong namumuno sa paglaban

sa pagpapaalis at demolisyon

Mga hakbanging ginagawa laban sa

demolisyon

Ayon kay Kasamang L, kalakhan ng lupa

crew sa mga kalapit na estabilisimento)

Karamihan ng mga residente ay
nangungupahan upang mapalapit sa lugar
ng trabaho. Ayon pa kay Ka Inday, marami
sa mga nangungupahan ay maralitang
pinaalis sa lungsod tungo relocation sites
sa mga probinsiya.
Dating kangkungan11 ang lugar;
tinambakan ng pamahalaan upang maging
panandaliang relokasyon sa mga maralita
Maliliit at gawa sa light materials (ayon kay
Ka Inday, sa lona at tagpi-tagping
plywood)
Dalawa mula sa anim na tangka ang
natuloy; ang unay noong 2010, sa gawing
EDSA ng komunidad
130 kabahayan noong 2010; higit 300 na
pamilya naman noong 2014
Mula 2010, para bigyang-daan ang
proyektong Quezon City Business District
(QC CBD)
Ang mga apektado sa demolisyon noong
Enero 2014 ay napunta sa may
Montalban, Rizal. Binanggit ni Ka Inday na
may relokasyon din sa may Brgy. Muzon,
Lungsod ng San Jose Del Monte, Bulacan
Malayo sa kabuhayan, at walang serbisyo
para sa edukasyon at kalusugan.
Partikular naman sa relokasyon sa
Montalban ay mga sira-sirang yunit ng
pabahay, at kawalan ng serbisyo ng tubig
at kuryente
Mga lokal na organisasyong nasa ilalim ng
Kalipunan ng Damayang Mahihirap
(KADAMAY), Alyansa Kontra Demolisyon
(AKD), at September 23 Movement.
Pagbubuo ng mga barikadang bayan
laban sa demolisyon. Alinsabay nito ang
pagsusulong ng pambansang moratorium
at iba pang legal na hakbangin laban sa
mga naka-ambang demolisyon sa mga
komunidad maralita.
ng komunidad ay dating kangkungan na

kalaunay tinambakan ito ng dagdag na lupa. Ginawa ito ng pamahalaan upang

11

Swampy ang katangian ng lupa

31 | S i a p o

mapakinabangan ang lugar bilang panandaliang relokasyon para sa mga maralitang

pinaalis mula sa kanilang mga komunidad.
Noon pa man, ang pagpapaalis sa maralitay upang magbigay-daan sa samut-saring
proyektong imprastraktura ng pamahalaan at maging ng mga pribadong korporasyon.
Samakatuwid, ang Sitio San Roque ay tunguhan ng mga maralitang dumanas nang
sapilitang pagpapaalis.
Sa taya ni Kasamang L, umabot sa 10,000 pamilya ang naninirahan sa komunidad
bago ang 2010. Ngunit dahil sa serye ng pagpapaalis at demolisyon mula 2010,
bumaba ito sa 6,000 pamilya noong 2014. Kalakhan ng mga residente ay mga
manggagawa at mala-manggagawa. Ang ilang binanggit ni Kasamang L bilang
partikular na kinabubuhay ng mga residente ay maliitang pagtitinda, pagmamaneho,
pagpasada ng pedicab, pagiging service crew o kayay security guard sa mga malapit
na establisimentong komersiyal.
Ayon naman kay Ka Inday na 31 taon nang residente, ang lawak na tumatagos mula
Agham Road hanggang EDSA at ang kahabaang mula North Avenue hanggang
Quezon Avenue ay dating kinatitirikan ng mga komunidad ng maralita. Bilang isa sa
mga unang nanirahan sa lugar, nakita ni Ka Inday kung paano dumami ang kanyang
mga kapitbahay. Inabot pa ni Ka Inday ang kangkungan na kalaunay magiging
temporary na relokasyon ng mga maralita.
Tantiya ni Ka Inday, 6,000 naman ang pamilyang dumagdag sa komunidad sa proseso
ng pagtatayo at pagpapalawak ng SM North EDSA. At ang kinatatayuan ng kalapit na
TriNoMa Mall ng Ayala Land Inc. (ALI) ay dati ding komunidad ng maralita. Kalakhan ng
mga pinaalis na residente ng itayo ang mall ay lumipat din sa Sitio San Roque.
Binanggit din ni Ka Inday na kulang-kulang pa sa libo ang pumunta sa mga binigay na
relokasyon partikular sa kaso ng pagtatayo ng SM North EDSA. Dahil nasa lungsod ang
kanilang kabuhayan, pinili ng karamihan ang mangupahan sa mga maliliit na kuwartong
yari sa tagpi-tagping lona at plywood ng Sitio San Roque.
Mga organisasyon sa komunidad at layunin ng mga ito
32 | S i a p o

Mga organisasyong kinalahukan ng mga katugon

Walo mula sa sampung katugon ang kalahok sa mga organisasyong maralita na may
lokal na balangay sa Sitio San Roque. Ang waloy kasapi na sa kani-kanilang mga
organisasyon bago pa sumapit ang Enero 27, 2014. Ang mga organisasyong kanilang
binanggit ay ang mga sumusunod:
1) Kalipunan ng Damayang Mahihirap (KADAMAY)
2) Alyansa Kontra Demolisyon (AKD)
3) ANAKPAWIS Partylist
4) September 23 Movement
5) Samahan ng Nagkakaisang Naninirahan sa North Triangle KADAMAY
6) Samahan ng Nagkakaisa sa North Triangle (SNNT)
7) Samahan ng mga Dukhang Nagkakaisang Adhikain sa Kabuhayan Inc.
Ayon sa mga miyembro nito, ang KADAMAY at AKD ay mga organisasyong antaspambansa. Banggit ni Ka Bea, ang KADAMAY ay ang pambansang sentro ng
kampanya para sa karapatan ng maralitang tagalungsod sa disenteng paninirahan at
kabuhayan. Ang AKD naman ay pambansang alyansa na tutol sa pagpapaalis at
demolisyong nagaganap sa mga maralitang komunidad.
Ang ANAKPAWIS Partylist naman ay organisasyong representante ng mga maralita sa
Kongreso ng Republika. Layunin nitong magsulong ng mga panukalang kagyat na
makatutugon sa hinaing ng mga maralita tulad ng pambansang moratorium o
pagpapatigil sa mga nakaambang demolisyon, at pag-udyok sa mga ahensiya ng
gobyernong bigyan ng kompensasyon ang mga apektado.
Ang September 23 Movement namay isang lokal na alyansa. May layon itong isulong
ang mga batayang karapatan sa paninirahan at kabuhayan ng mga maralitang
mamamayan ng Sitio San Roque. Ang ngalan nitoy bilang paggunita sa pagtutol ng
mamamayan sa marahas na demolisyong naganap noong Setyembre 23, 2010.
Ang Samahan ng Nagkakaisang Naninirahan sa North Triangle KADAMAY namay
ang nagsisilbing balangay ng KADAMAY sa lugar. Ang organisasyoy naninindigan para
33 | S i a p o

sa paninirahan at kabuhayan ng mga maralita sa mga komunidad ng North Triangle.

Ang nahuli ay ang area na pinapaligiran ng Quezon Ave., North Ave., at EDSA; saklaw
nito ang Sitio San Roque kasama ang iba pang komunidad.
Ang SNNT naman ay organisasyong pang-masa; nakabase din ito sa mga komunidad
ng North Triangle. Ayon sa miyembro nitong tumugon, ang layunin ng samahang ito ay
bumuo ng pagkakaisa sa mga komunidad na saklaw ng North Triangle sa Lungsod ng
Quezon.
Ayon naman sa miyembro nitong tumugon, ang Samahan ng mga Dukhang
Nagkakaisang Adhikain sa Kabuhayan Inc. namay isinusulong nito ang mas partikular
na on site development12 para sa mga komunidad ng maralita.
Karanasan ng komunidad sa pagpapaalis at demolisyon
Pananaw ng mga tumugon sa pagpapaalis at demolisyon
Ang lahat ng mga tumugon ay tinatanaw na mali ang pagpapaalis at demolisyon sa
mga maralitang komunidad. Para sa mga tumugong kasapi ng mga organisasyong
maralita, tinatanaw hindi magiging makatuwiran ang pagpapaalis sa maralita sa
kanilang mga komunidad sa lungsod. Lalupat ang patutunguhan ng mga maralita ay
mga relocation sites na walang probisyon para sa batayang serbisyong panlipunan13 at
kabuhayan.
Tinatanaw din ng mga tumugong may organisasyon ang pagpapaalis at demolisyon
bilang likas na marahas. Pangunahing dahilan umano nito ay ang pagpapadala ng
estado sa malaking armadong pwersa upang ipatupad ang paggiba ng kabahayan.
Idagdag pa ang pagkukulang ng mga ahensiya ng estado na konsultahin ang mga
apektadong residente. Hinggil dito, binanggit ni Tatay D:
12

Tinukoy ito ng miyembrong tumugon bilang programa para sa kabuhayan at socialized housing sa
mismong mga komunidad ng maralita.
13
Kung ang pamantayan ng UDHA ang gagamitin ayon sa Section 21 nito, ang masasabi bilang mga
batayang serbisyo ay ang sumusunod (a) maiinom na tubig, (b) koneksyon at sistema ng distribusyon
ng kuryente sa pamayanan, (c) sewerage facilities and an efficient and adequate solid waste disposal
system , at (d) access sa mga pangunahing daanan at pasilidad para sa transportasyon. Ang isang
resettlement o socialized housing project ay dapat meron ng lahat ng ito ayon pa rin sa Section 21. Ayon
naman sa salaysay nina Ka Lourdes at Ka Inday, dapat kasama ang usapin ng mga pasilidad para sa
edukasyon at pangkalusugan kung batayang serbisyong panlipunan ang tinutukoy.

34 | S i a p o

Sa kasaysayan natin dito sa pakikibaka talagang wala pang mapayapang

pagdedemolish, puro karahasan yan. Kasi ang gobyerno kasi kapag may gagawin na
development sa isang komunidad wala talagang pakikipag-usap yan.
Sa pananaw naman ng mga tumugong hindi kasapi, mali ang demolisyon dahil sa
pamamaraan ng pagpapatupad nito. Bukod sa karahasan, tinukoy na mga kamalian ng
dalawang

katugong

walang

kinalahukang

organisasyon

ang

kakulangan

ng

pagpapaalam, konsultasyon, at programa para sa mga apektado. Banggit nga ni Nanay

M:
Ewan ko ba, biglaan lang kasi sila (ang NHA at lokal na pamahalaan) bahala sila.
Basta ang hinahangad ko na lang sa kanila (ay) ilagay nilakami sa tama. Ihatid kami sa
relocation (at) bigyan kami ng tamang financial (assistance).
Ang demolisyon noong Setyembre 23, 2010
Ayon kay Kasamang L, ang una sa serye ng mga demolisyon ay ang naganap noong
ika-23 ng Setyembre 2010. Ang demolisyon ay naganap sa gawing EDSA ng Sitio San
Roque. Hayag ang layunin na pagbibigay-daan sa proyektong Quezon City Central
Business District (QC CBD). Ang proyekto ay mula sa inisyatiba ng lokal na
pamahalaan sa pamumuno ng dating Mayor Feliciano Sonny Belmonte, Jr. Kinilala din
ito bilang joint venture ng National Housing Authority (NHA) at ALI.
Itinuturing nina Ka Inday, Kasamang L, Tatay D at Nanay B na ang nangyari noong
Setyembre 23, 2010 ay isang marahas na demolisyon. Ayon kay Ka Inday, dito unang
naranasan ng mga residente ang karahasan mula sa kapulisan. Pinagsamang pwersa
ng tayang 300 na mga pulis, dalawang Special Weapons and Tactics (SWAT) teams at
600 kataong demolition team ang pinapunta ng lokal na pamahalaan at NHA upang
isagawa ang demolisyon14. Idagdag pa ang mga kagamitang tulad ng water cannon
(may 3 firetrucks na kahanay ang mga tagapagpatupad) para sa pagbuwag ng mga
residenteng nagbarikada laban sa demolisyon15.
Dumanas lalo ang mga kalahok sa barikadang tutol sa demolisyon ng pamamalo ng
batuta at panunutok ng baril mula sa kapulisan. Ayon nga sa ulat ng GMA News TV 16,
14

Ang mga nasabing bilang noong Setyembre 23, 2010 ay mula sa artikulo nina Suarez at Abella (2010).
Ibid.
16
Ibid.
15

35 | S i a p o

hindi bababa sa labing apat ang sugatan, pito ay mga residente. Umabot naman sa 130
na kabahayan ang giniba noong araw na iyon.
Matapos ang demolisyon, saka naman nagkaroon ng mga armadong security guards.
Sila ang mga bantay sa mga bahaging giniba, at naninigurong walang makakapasok o
makapagtatayo ng bahay dito. Ayon kay Kasamang L, ang mga security guards ay mga
lokal din o kaya galing sa mga relokasyon. Ang nag-alok diumano sa kanila ng
nasabing trabaho ay mga ahente ng Ayala Corporation.
Banggit ni Ka Inday, mula Setyembre 2010 hanggang 2014, anim na ang
pagtatangkang gibain ang anumang bahagi ng komunidad kasama ang nangyari
noong Enero 27, 2014.
Ang demolisyon sa gawing Agham Road
Ang demolisyon noong Enero 27, 2014 ay upang bigyang-daan diumano ang 11.3
meter widening ng lokal na pamahalaan sa buong kahabaan ng Agham Road. Ngunit
para kina Kasamang L at Ka Inday, ito ay ang pagpapatuloy sa serye ng mga
demolisyon para magbigay-daan sa QC CBD.
Unang tangka upang gibain ang kabahayan sa gawing iyon
Ayon kay Ka Inday, hindi iyon ang unang tangka na gibain ang kabahayan sa gawing
Agham Road. Ang una ay noong Hulyo 1, 2013. Nagbarikada ang mga residente upang
tutulan na ipinarating sa pamamagitan ng isang memorandum17. Muli, tinapatan ang
barikada ng mga riot police at tumuloy sa karahasan. Sa pahayag ng kapulisan
matapos ang insidente, sinabing wala namang order para sa isang demolisyon noong
araw na iyon. Pumunta ang mga pulis upang i-disperse ang barikadang nakakaapekto
sa daloy ng trapiko.18
Binanggit ni Ka Inday na karamihan sa mga nasaktan ay mga tatay at kabataan sa
komunidad na lumahok sa barikadang bayan. Tatlo ang naiulat na sugatan mula sa

17

Ayon na rin sa pahayag na nakalap mula sa isang pang-balitang artikulo sa website ng GMA Network
(2013)
18
Ibid.

36 | S i a p o

hanay ng kapulisan, buhat diumano sa mga improvised na paputok at batong nagmula

sa hanay ng mga residente.19
Karahasan sa demolisyon noong Enero 27, 2014
Noong Enero 27, 2014, muling may nagbarikada upang tutulan ang demolisyon. Ayon
kay Kasamang L, ang pagsasagawa ng demolisyon noong araw na iyon ay ilegal at
labag kahit sa UDHA. Hindi nagkaroon ng konsultasyon sa mga residente ang NHA o
lokal na pamahalaan hinggil sa pagpapaalis, demolisyon at relokasyon. Ngunit may
Certificate of Compliance mula sa lokal na pamahalaan na naipakita ang demolition
team. Bukod pa doon, wala ding opisyal mula sa lokal na pamahalaan o NHA ang
naroon upang makita ang proseso.20
Dagdag pa ni Kasamang L, tinambakanang komunidad ng tinatayang 700 na pulis at
100 kataong demolition team. Habang ang gigibain ay kabahayan ng higit 300
pamilyang naninirahan sa tabi ng Agham Road. Meron ding presensya ng mga SWAT
teams na armado ng matataas na kalibre ng baril at tear gas canisters. Tinangka pa ng
mga lider ng mga organisasyonsa lugar na makipag-negosasyon upang ipagpaliban
ang demolisyon ngunit hindi naging bukas para dito angkapulisan at demolition team.
Nagpang-abot kaagad ang mga residenteng nakabarikada at mga pulis. Kagyat na
sinagot ng tear gas at ilang putok ng baril ang batot bote mula sa barikada. Dahil dito
na-disperse ang barikada at sinimulan kaagad ang paggiba sa kabahayan. Nagtuloytuloy naman ang mga pulis sa loob ng komunidad upang arestuhin ang mga namato at
kalahok sa barikada.
Tinangka makipag-usap nina Kasamang L at iba pang lider ng mga organisasyon
upang itigil ang arbitraryong pang-aaresto. Pero putok ng baril na nakatutok sa kanal
ang sagot ng nakamaskarang kausap nina Kasamang L. Isang kasama nina
Kasamang L ay naihian ang sarili matapos ang pagpapaputok. Naganap ang insidente
sa pagitan ng ika-9 at 10 ng umaga noong araw na iyon.

19

Ibid.
Nakasaad sa Section 28 (3) ng UDHA na sa pagsasagawa ng pagpapaalis o demolisyon kailangang
may presensya ng lokal na pamahalaan sa pamamagitan ng kahit sinong opisyal o representante
20

37 | S i a p o

Taya ni Ka Inday ay 80 katao ang nasaktan dahil kumalat ang tear gas sa buong
komunidad. Ang mga tumugong sumama sa barikada ay pare-parehong nasaktan sa
paglanghap ng tear gas. Ngunit ang bilang ay hindi limitado sa mga nagbarikada
lamang patunay na diyan ang dinanas nina Nanay N at M. Hinggil dito, banggit ni
Nanay B na kasama sa barikada:
Sa karanasan ko, hindi porket nandoon ka sa barikada, hindi... Lahat, lahat
nakakaranas (ng karahasan); lahat ng apektado dito, lahat nakaranas yan (at) hindi
lang yung nakabarikada.
Binanggit ni Kasamang L na may namatay dahil sa karamdamang idinulot ng tear gas.
Ngunit hindi ito hinayag ng pamilya bunsod ng takot na balikan ng mga nagpatupad ng
demolisyon.
Sa ulat mula sa GMA Network21, 9 ang naaresto sa insidente. Ayon naman kina Ka
Inday at Kasamang L, higit pa rito ang aktuwal na bilang. Bukod pa doon, may insidente
pa ng panghihimasok sa isang bahay ng mga hindi naka-unipormeng ahente para
arestuhin ang isang kalahok sa barikadang bayan si Jhun.
Kahon blg. 1 Ang arbitraryong pag-aresto kay Jhun
Matapos magpakawala ng tear gas at tuluyang na-disperse ang barikada, agad
pumasok si Jhun sa loob ng komunidad. Sa loob ng komunidad ay may mga
ahenteng armado ngunit naka-sibilyan. Nang namataan, si Jhun ay arbitraryong
inaresto ng mga ito sa akusasyong kasama siya sa mga namukol ng bato sa
kapulisan. Tinangka pang pigilan ng asawat kamag-anak ni Jhun ang pag-aresto,
ngunit sinaktan lamang din kahit ang asawa niya. Gamit ang posas, kinaladkad siya
palabas ng komunidad ng mga ahente.
Bagamat nakalaya nay matinding takot ang iniwan ng pangyayari kay Jhun at sa
kanyang mag-anak. Sa panahon ng panayam, hindi pumayag si Jhun na ihayag ang
kanyang pangalan para sa seguridad ng kanyang pamilya. At may mga katanungang
minabuti ni Jhun na hindi sagutin.

Bandang alas-dos naman ng hapon noong Enero 27, 2014 ay nagkaroon ng general
cleaning ang lokal na pamahalaan at kapulisan sa mga bahaging giniba. Ayon kay
Kasamang L, kinumpiska ng mga nasabing ahente ang mga kagamitan at iba pang
21

Mula sa artikulong 29 hurt, 9 arrested in clashes at Quezon City Demolition ni Rouchelle Dinglasan
(2014)

38 | S i a p o

materyales na maari pang mapakinabangan ng mga residente. Ang paggiba ng

kabahayan sa kahabaan ng Agham Road ay umabot ng limang araw mula ika-27,
Lunes hanggang ika-31 ng Enero 2014, Biyernes.
Hinggil sa mga barikadang bayan at layunin nito
Ayon kay Ka Inday, ang mga barikadang bayan ay layuning pigilan ang nakaambang
demolisyon, paggiba sa kabuhayan at paninirahan ng mga residente. Kahilingan din ng
mga maralitang lumalahok dito ang abot-kayang pabahay on-site at hindi sa malalayong
relokasyon. Katulad ni Ka Inday, ang ganitong pakay ng barikadang bayan ay
nauunawaan din ng iba pang mga tumugon.
Kadalasan, isang linggo pa bago ang nakatakdang petsa ng paggiba, naghahanda na
ang komunidad sa pagbabarikada. Sa bawat kantong kailangang bantayan upang hindi
makapasok ang demolition team at mga pulis, dapat merong barikada.
Dagdag ni Kasamang L, lahat ng mga residenteng tutol sa demolisyon at relokasyon sa
mga lugar na malayo sa kabuhayan ay hinihimok at inoorganisa tungo sa barikadang
bayan. Ang mga grupong mga nasa ilalim ng KADAMAY, Sept. 23 Movement, at AKD
ang nangunguna sa gawaing ganito.
Paglahok sa barikadang bayan ng mga tumugon
Maliban kina Nanay N at M, ang mga tumugon sa panayam at hiningan ng salaysay ay
tiyak na lumahok sa barikadang bayan noong Enero 27, 2014. At bagamat hindi
tuwirang apektado, pinili nina Kasamang L, Tatay D, at Ka Inday na lumahok. Hinggil
dito, binanggit ni Nanay B na ang paglahok sa barikada ay porma din ng pakikipagkaisa sa hanay ng mga maralitang residente.
Ang barikadang bayan at karahasang idinudulot nito
Hinggil naman sa karahasang idinudulot ng barikadang bayan, naniniwala sina Jhun,
Nanay N, at Tatay D na hindi tuwirang nais ng barikada ang karahasan sa mga
komprontasyon.

39 | S i a p o

Ayon kay Kasamang L at Tatay D, palaging nagtatangka ang mga organisasyong

kalahok sa barikada na makipag-negosasyon para sa pagpapaliban ng demolisyon.
Idagdag pa na nagsasagawa ng mga legal na hakbangin ang mga grupo tulad ng
ANAKPAWIS Partylist para isulong ang isang moratorium o pagpapatigil ng mga
demolisyon sa buong bansa noong 201222.
Ngunit sa karanasan noong Setyembre 23, 2010 at Enero 27, 2014, hindi nagtagumpay
ang pakikipag-negosasyon at agad na nais gibain ng demolition team ang kabahayan.
Para kina Jhun at Nanay N, ito ang kagipitan kung saan napipilitang mamumukol ang
mga residente ng mga bato, bote o kung minsay mga paputok laban sa hanay ng
kapulisan at demolition team.
Pinangatuwiranan naman nina Ka Inday at Nanay B na hindi matutumbasan ng mga
bato at bote ang mga armas at tear gas canisters na ginamit ng kapulisan laban sa mga
residente, nasa barikada man o wala. Wika pa ni Nanay B:
Ano nga bang laban ng mga maralita sa kanila? Sila (mga kapulisan) may mga baril...
(ang mga maralita) ginagamitan nila ng tear gas, (water cannon)... kami ano bang laban
namin? Bato? Mga bote, ganun lang? Ano bang kalaban-laban namin?23
Talahanayan upang sumahin ang mga nangyaring demolisyon
Binibigyang-daan na
proyekto

Bilang ng pinadalang mga

tagapatupad ng demolisyon
May unang tangka upang
gibain ang kabahayan?

Setyembre 23, 2010

Ang Public-Private
Partnership ng NHA at ALI na
Quezon City Central Business
District (QC CBD)

Enero 27, 2014

11.3 meter road widening ng
Agham; kinalaunan ay
inihayag din na para sa QC
CBD24

300 na kapulisan, 2 SWAT

teams, kasama ng 600
kataong demolition team
Walang binanggit

700 na kapulisan, kasama

ang 100 kataong demolition
team
Meron, noong Hulyo 1, 2013

22

Mula sa pahayag ng dating ANAKPAWIS Partylist Representative Joel Maglunsod, inere sa edisyon ng
programa sa DZUP 1602 na May Punto Ka Diyan noong Marso 22, 2012
23
Parehong karanasan sa Setyembre 23, 2010 at Enero 27, 2014 ang pinagbatayan ni Nanay Bacion ng
pahayag. Noong Setyembre 2010, nasa hanay ng kapulisan ang tatlong firetrucks at ginamit ang water
cannon nito laban sa mga nakabarikadang residente (Suarez & Abella, 2010). At noong Enero 27,
teargas naman ang ginamit upang ma-disperse ang barikadang bayan sa Agham Road.
24
Batay na rin sa artikulong After demolition, Agham slum folk off to Bulacan ni Julie Aurelio (2014)

40 | S i a p o

Karahasang idinulot ng mga

residenteng nagbarikada
Karahasang idinulot ng mga
armadong pwersa ng
estado

Bilang ng mga nasaktan

Bilang ng mga giniba

Pamumukol ng bato, bote at

paputok
Pamamalo
ng
batuta,
paggamit ng water cannon at
panunutok ng baril sa mga
nakabarikada

Pamumukol ng bato, bote,

paputok at dumi25
Pamamalo
ng
batuta,
paggamit ng water cannon,
pagpapaputok ng baril at
paggamit ng tear gas sa mga
residente; arbitraryong pagaresto sa mga hininalang
sangkot sa barikadang bayan
14, at pito ay mula sa mga Ayon sa media, 29 ang
residente
nasaktan at 9 ang inaresto26.
Ngunit taya ng mga residente,
aabot sa 80 ang nasaktan.
Diumanoy meron ding isang
namatay
130 kabahayan
Kabahayan ng higit sa 300 na
pamilya

Ang estado at mga nakinabang sa demolisyon

Ang batas sa paninirahan at pagpapahintulot nito sa demolisyon
Nagkakaisa ang mga pahayag nina Ka Inday at Kasamang L hinggil sa Urban
Development and Housing Act of 1992 itoy ginagamit ng pamahalaan kasama ng
mga korporasyong nakikinabang sa mga demolisyon. Sa kanilang karanasan sa Sitio
San Roque, ipinahayag nila kung paano hindi nasusunod ang mga probisyon sa batas
lalo na hinggil sa (1) konsultasyon at pagpapaalam sa mga maapektuhan,(2) patakaran
ng pagsasagawa ng pagpapaalis at demolisyon, at (3) pamantayan para sa relokasyon.

25
26

Mula sa artikulong 29 hurt, 9 arrested at Quezon City demolition ni Rouchelle Dinglasan (2014)
Ibid.

41 | S i a p o

Kahon blg. 2 Mga nilabag na probisyon ng UDHA noong Enero 27, 2014
Nakasaad sa Section 28 (2) ng UDHA Adequate consultations on the matter of
resettlement with the duly designated representatives of the families to be resettled
and the affected communities in the areas where they are to be relocated. Ngunit
nagkakaisa ang mga tumugon na wala namang naganap na konsultasyon para sa
mga mamamayang maapektuhan partikular ng demolisyon noong Enero 27, 2014.
Sinasabi naman sa Section 28 (1) ng UDHA Notice upon the effected persons or
entities at least thirty (30) days prior to the date of eviction or demolition. Ngunit
banggit naman ni Kasamang L, ang huling notice na natanggap nila ay para sa isang
demolisyong hindi natuloy noong Setyembre ng 2013. Noong Enero ay wala silang
natanggap na panibagong notice; tanging Certificate of Compliance lamang ang
naipakita sa mga residente sa mismong araw ng demolisyon.
Dagdag pang paglabag ang paglahok ng mga walang pagkakilanlan o kayay di
unipormadong ahente mula sa hanay ng mga pulis sa demolisyon (balikan ang
Kahon blg. 1 para sa isang insidente). Ito ay hindi tugma sa isinasaad ng Section 28
(4) Proper identification of all persons taking part in the demolition, at (7)
Proper uniforms for members of the Philippine National Police who shall occupy the
first line of law enforcement and observe proper disturbance control procedures.
Higit sa lahat, ang kakulangan sa kumpensasyon at kagyat na relokasyon para sa
mga apektado ay labag sa UDHA. Sa ilalim ng Section 28 (8), isinasaad na sa loob
ng 45 na araw, dapat may maibigay ng relokasyon ang NHA at lokal na pamahalaan
sa mga apektado. Mangyari man na hindi ito maari, kailangang magbigay naman ng
kompensasyon sa halaga ng arawang minimum wage para sa 60 na araw.

Sa ilalim ng Section 30 ng UDHA, pinagbabawalan ang mga maralita na muling

magtayo ng kahit anong istruktura sa mga lupaing pinaggibaan. Inoobliga ang
pamahalaang lokal upang ipatupad ang nabanggit na seksyon. Bunsod nito, isinabatas
ng Sangguniang Lungsod ng Quezon ang City Ordinance 2247 na nagpapahintulot
kahit sa mga opisyal ng barangay at miyembro ng Task Force COPRISS 27 na kagyat
paalisin ang mga maituturing na squatter at gibain ang mga istrukturang itinayo nila.
Ang ganitong mga summary eviction/demolition ay hindi na kailangan ng order mula
sa korte at lokal na pamahalaan at kahit pagpapaalam sa mga maapektuhan28.

27

Ayon sa opisyal na website ng Quezon City Government, ang Task Force for Control, Prevention and
Removal of Illegal Structures and Squatting (COPRISS) ay nakatokang ipatupad ang mga order ng
pagpapaalis at demolisyon mula sa pamahalaang lungsod. Ang Task Force ay nasa direktang
pamamahala ng Opisina ng Mayor ng Lungsod Quezon.
28
Alinsunod sa Section 1 ng City Ordinance no. 2247 series of 2013

42 | S i a p o

Higit sa lahat, ginagawa ng UDHA na legal ang pagsasagawa ng pagpapaalis at

demolisyong hindi makatuwiran para sa maralita. Ayon kina Kasamang L at Ka Inday,
ang pagpapaalis at demolisyon ay labag sa karapatan ng maralita para sa disenteng
paninirahan at kabuhayan. Sa karanasan noong Setyembre 23, 2010, pinahintulutan sa
ilalim ng Section 28 (b) ng UDHA ang demolisyon bilang joint venture ng NHA at ALI
ang QC CBD.
At noong Enero 27, 2014, ginamit naman ang proyektong road widening upang
mapatupad ang paggiba ng kabahayan sa tabi ng Agham Road. Ito ay alinsunod naman
sa Section 28 (a) at (b) ng UDHA.
Kahon blg. 3 Ang mga pahintulot para sa demolisyon ng UDHA
Pinahihintulutan ang pagpapaalis at demolisyon sa UDHA Section 28 (b) When
government infrastructure projects with available funding are about to be
implemented. At sa kaso ng QC CBD, pinondohan na ito noong 2010 ng P22 bilyon
bilang joint project ng NHA at ALI (Suarez & Abella, 2010).
Pinahihintulutan din ang pagpapaalis at demolisyon sa Section 28 (a) when
persons or entities occupy danger areas such as esteros, railroad tracks, garbage
dumps, riverbanks, shorelines, waterways, and other public places such as
sidewalks, roads, parks, and playgrounds. Sa pamamagitan ng probisyong ito, ang
demolisyong naganap para sa 11.3 meter widening ng Agham Road ay maaring
ituring na lehitimo.

Ang mga ahensiya at pwersa ng estadong sangkot sa demolisyon

Sa pananaw ng lahat ng mga tumugon
Ang lahat ng mga tumugon ay tinatanaw na may pananagutan sa naganap na
demolisyon noong Enero 27, 2014 ang mga direktang tagapatupad nito ang
armadong pwersa ng estado, at pamahalaang lungsod. Ang nahuli ang nagbigay ng
order para sa demolisyon at umupa sa mga miyembro ng demolition team. Ang
pamahalaang lungsod din ay responsable sa kakulangan ng kompensasyon at
relokasyon para sa mga apektado (maaring balikan ang Kahon blg. 2 para dito).
Sa pananaw ng mga organisadong tumugon

43 | S i a p o

Ang mga tumugong kasapi ng mga organisasyong maralita ay tinatanaw namang may
pananagutan ang National Housing Authority (NHA). Bilang joint project ng NHA at ALI
ang QC CBD, may pananagutan din ang ahensiya sa demolisyong naganap para sa
proyekto. Kasama naman ng pamahalaang lungsod, ang NHA ay responsable din sa
kakulangan ng kompensasyon at relokasyon.
Idagdag pa ang pagkukulang ng NHA na konsultahin ang mga residenteng apektado.
Binanggit ni Nanay B hinggil dito:
hindi naman talaga nila (NHA) inaalam kung ano ang kalagayan ng mga tao at
paglilipatan
Maliban kay Jhun, ang kalakhan ng mga tumugong kasapi ng mga organisasyong
maralita ay tiyak ang pagtanaw na sangkot ang administrasyon ni Noynoy Aquino sa
nangyaring demolisyon. Dahil sa mga programa nito sa Public-Private Partnerships
(PPP), pinahintulutan ang QC CBD at mga demolisyon para dito.
Ang tinatanaw na mga nakinabang sa demolisyon
Hindi pakikinabang ng mga apektadong residente
Ang mga tumugong apektado ng demolisyon noong Enero 27, 2014 ay tinatanaw na
hindi sila nakinabang sa kahit anong paraan sa demolisyon. Tinatanaw din nila ang
kawalan ng pag-unlad at paglubha pa ng kanilang katayuan. Daing ni Nanay M:
Talagang lumubog nga kami dahil siyempre, iyung kabuhayan namin, iyung kaunting
naipon namin pinangkakain namin, pinanggagastos namin.29
Ang palagay ng mga tumugon na nakinabang sa demolisyon
Pinagpapalagay nina Nanay N, M, B, at Tatay D na bilang mga direktang tagapatupad
ng demolisyon, ang pamahalaang lungsod ay nakinabang.
Para naman sa mga tumugong kasapi ng mga organisasyong maralita, tiyak na
nakinabang ang Ayala Land Inc. (ALI). At maliban kay Jhun, tiyak din na tinatanaw ng
29

Dagdag pa ni Nanay M, wala silang natanggap na kahit anong tulong mula sa pamahalaan kahit
tulong sana upang mairaos ang pagpapaaral hanggang magtapos ang kanyang anak ng high school
noong Marso 2014.

44 | S i a p o

mga tumugong organisado ang pakikinabang ng pambansang pamahalaan sa

pamumuno ni Noynoy Aquino.
Kalagayan ng mga maralita matapos ang demolisyon
Kagyat na mga problema para sa mga apektado
Matapos ang demolisyon, problema ang panunuluyan para sa mga apektadong
pamilya. Ayon kay Kasamang L, 156 mula sa 300 pamilyang apektado ang kwalipikado
para sa relokasyon ng NHA. Hindi naman binigyan ng relokasyon o kompensasyon sina
Nanay N at M bagamat giniba din ang kanilang mga tahanan noong Enero 27, 2014.
Kahon blg. 4 Kawalan ng kompensasyon para kina Nanay N at M
Ang pamilya ni Nanay N ay nanirahan sa bahay ng kapatid na lumipat sa
relokasyon. Wala pa ring isang taon na naninirahan sina Nanay N noong siyay
makapanayam. Gayunpaman, walang nakasaad sa UDHA na hindi maaring maging
kwalipikado ang mag-anak para sa relokasyon at kompensasyon bunsod ng mga
binanggit.
Sa panahon ng panayam o higit dalawang buwan matapos ang demolisyon, wala pa
ring binigay na relokasyon o kompensasyon ang mga tagapatupad sa mag-anak.
Tumitigil ang mag-anak sa tabi lamang ng Agham Road sa panahon ng panayam.
Pangamba din nila na kung magsasagawa ng general cleaning ang pamahalaang
lungsod, maaring madamay ang kanilang tinitigilan.
Ang pamilya naman nina Nanay M ay hindi nakakuha ng relokasyon. May mga
gumamit ng kanyang pangalan at nagpanggap bilang mga kamag-anak niya upang
makakuha ng relokasyon. Hindi niya kilala ang mga pangalang inilista bilang kamaganak; at hindi niya din matukoy kung sino ang gumawa nito. Dahil dito,
nadiskwalipika sina Nanay M para sa panibagong yunit na paglilipatan.
Sa panahon ng panayam, higit dalawang buwan na ding naninirahan sa tabi ng
Agham Road ang mag-anak ni Nanay M. Hinaing nila ang pagkakaroon ng
relokasyon at kompensasyon dahil naubos na ang kanilang ipon para sa mga
arawang gastusin. Wika ni Nanay M:
Kaya nga di pa kami nakakaalis dahil di pa kami inire-relocate, di pa kami
binibigyan ng ganito-ganyan; kasi kapag nabigyan na kami ihahatid na kami sa
(relokasyon). Wala pa eh. (Ang) tagal na kaya namin dito, magtatatlong-buwan na
kaya kami rito.

Hindi na maaring kumuha ng relokasyon ang mga nakakuha na ng relokasyon ngunit

bumalik, o kayay mga nangupahan sa mga tinirahan ng mga nasa relokasyon na. Para
45 | S i a p o

kay Ka Inday, ito namang mga indibidwal na nagpapaupa pat pinagkakakitaan ang
kanilang mga dating tirahan ay maituturing bilang mga professional squatters.
Kabuhayan ang pangunahing dahilan ng pagbabalik o kayay pagtitiis sa mga maliliit na
kwarto ng mga maralita. Ayon sa mga tumugong organisado, daing ng mga residente
ang kawalan o kung meron, maliit na oportunidad para sa hanapbuhay ng mga
relokasyon. Ayon pa kay Ka Inday, ang pagbyahe naman tungo sa lungsod ay hindi
bababa sa 60 pesos papuntat pabalik sa relokasyon sa Montalban, Rizal. Dehado
kaagad lalo ang mga pamilyadong manggagawa na sumasahod ng minimum wage o
mas mababa kung mag-uuwian.
Kaya naman may mga pinipiling mangupahan o di kayay mangahas na magtayo ng
tirahan sa Sitio San Roque. Isa na diyan si Nanay B na apektado sa demolisyon noong
Enero 27, 2014.
Kahon blg. 5 Kawalan ng oportunidad para sa kabuhayan sa mga relokasyon
Itinituring na karahasan ni Nanay B ang pagpapapunta ng mga maralita sa
relokasyong wala namang buhay o sapat na oportunidad para sa kabuhayan. Wika
pa nga ni Nanay B:
Kaya ang karamihan ngayon sa relokasyon, ibinebenta ang mga unit na ibinigay nila
(ng pamahalaan) para bumalik at maghanapbuhay dito (sa lungsod).
Kaya bagamat merong yunit sa relokasyon, pinili ni Nanay B na magtirik ng tirahan
sa likuran na espasyo ng kanyang ginibang bahay. Itoy upang mapagpatuloy ang
kinasanayan niyang maliitang pagtitinda sa lungsod.
Sinusugan ang puntong ito ng mga pahayag ni Tatay D. Ayon naman sa nahuli, hindi
natutupad ang kunoy livelihood program na ipinangako ng pamahalaan sa mga
maralitang pinaalis. Binanggit ni Tatay D:
Lalo na ngayon iyung mga narelocate, pinangakuan rin sila na bibigyan sila ng mga
livelihood program. So, anong nangyayari ngayon dun sa mga (narelocate) na
nawalan ng kabuhayan? Ang karamihan sa kanila walang mga hanapbuhay.

Upang iprotesta ang kawalan ng katarungan sa marahas na demolisyon, inorganisa ng

KADAMAY at ANAKPAWIS Partylist ang mga pamilyang apektado upang okupahin ang
center island ng Agham Road. Nakamit bilang isang tagumpay ang paggawad ng mga
yunit ng NHA para sa relokasyonng kalakhan sa mga pamilyang apektado ng
46 | S i a p o

demolisyon. May natanggap din na P5,000 ang karamihan sa mga pamilya mula sa
NHA; ang mga orihinal na kwalipikado ay nakatanggap naman ng P26,000. Ngunit ayon
kay Kasamang L, kulang pa ito sa pinagkasunduan. Dapat madagdagan pa ng P1000
ang mga nabigyan ng P5000; at ang mga kwalipikado para sa relokasyon ay dapat
makatanggap ng kabuuan na P31,000.
Ngunit problemang haharapin ng mga residenteng mapupunta sa relokasyon ang
kawalan ng batayang serbisyo sa lugar. Ayon kay Kasamang L, dadatnang walang
serbisyo ng tubig at kuryente ang mga yunit sa relokasyon sa Montalban, Rizal. At kung
meron man, binanggit ni Tatay D na napakataas ng singil para dito.
Bukod pa roon, may mga yunit na walang inidoro, at sira ang mga pinto at bintana.
Mauubos kaagad ang kompensasyon galing NHA sa pagpapakabit at pagpapagawa ng
mga ito.
Ayon naman kay Ka Inday at Tatay D, wala ding serbisyong pangkalusugan at
edukasyon na maaring makuha malapit sa relokasyon. Kailangan pang bumyahe sa
lungsod upang makakuha ng sapat na atensyong medikal na hindi din naman libre.
Ang kawalan o kayay kakulangan sa pasilidad para sa pag-aaral sa mga relokasyon ay
ikinabahala ng mga tumugong sina Nanay B at M bilang may mga anak silang nagaaral sa lungsod. Nang maganap kasi ang demolisyon noong Enero 2014, pangatlo pa
lamang sa apat na grading period.
Kaya dagdag na rason ang pagpapatuloy ng mga anak ang kanilang pag-aaral sa mga
pampublikong paaralan ng lungsod upang manatili o bumalik ang ilang mga pamilya sa
komunidad. Kasama din sa mga iyon sina Nanay B; nanatili mag-ina hanggang
makapagtapos ang anak sa high school noong Marso 2014.
Pagtalakay ng konseptong terorismo sa kaso ng demolisyon
Pagtanaw ng maralita sa konsepto

47 | S i a p o

Kahon blg. 6 Inisyal na pananaw ng maralita sa konseptong terorismo

Nang hingin ang kanilang inisyal na pananaw hinggil sa terorismo, binanggit ni Migs
ang sumusunod:
Ang terorismo yan yung pambubusabos, pagyurak sa karapatan ng mamamayan
para sa interes ng iilan...
Susog naman sa puntong binanggit si Yumi. Wika naman ng nahuli:
(Ang terorismo ay) pagsalakay sa paninirahan ng maralitang lunsod; pag-aalis sa
kanila ng karapatan na ipahayag ang kanilang mga pagtingin at saloobin, ilatag ang
kanilang mga karapatan
Ipinaliwanag kina Migs, Yumi at Ka Bea ang orihinal na gamit ng terminong
terorismo hanggang sa kasalukuyang konteksto kung saan ito madalas ginagamit.
Binaybay sa kanila ng mananaliksik kung paanong mula sa paggamit ng termino
upang ilarawan ang karahasan ng isang estado, tumungo ang depinisyon ng
terorismo upang mailarawan ang mga gawaing laban naman sa mga estado.
Binigyang diin kung paano binigyang kahulugan ng estado, lalo ng mga
makakapangyarihang estado tulad ng US, ang termino upang mabansagang
terorista ang mga tutol sa interes na isinusulong nito. Sang-ayon naman ang tatlo
na kadalasay ganoon nga ang nangyayari. Sabi nga ni Ka Bea:
Parang ang estado lang ang may kapangyarihan magsalita na ikaw ay terorista.

Hinggil sa popular na nosyon ng terorismo

Ginamit bilang popular na depinisyon ng terorismo ang mula sa Encyclopedia of
Terrorism ni Harvey W. Kushner - Karahasan laban sa mga sibilyang target sa
intensyong manakot at gumawa ng panlipunan at pampulitikang pagbabago.
Tinatanaw ni Migs na may isang bahagi na positibo sa depinisyon ito ay ang pagtukoy
na ang mga grupong binabansagang terorista at ang mga gawaing ituturing bilang
terorismo ay para sa panlipunang pagbabago. Binanggit ni Migs na ito ay balintuna
sa depinisyon ng pamahalaan ng US kung saan inihahanay ang mga grupong
nagsusulong ng pagbabagong panlipunan kasama ng mga diktaturyang pinagmamalaki
ang kanilang mga weapons of mass destruction.
Estado at terorismo ayon sa Marxistang pananaw

48 | S i a p o

Ayon kay Friedrich Engels, ang Marxistang pananaw sa kalikasan ng estado ay ang
sumusunod itoy nagmula sa marahas at makauring tunggalian at may monopolyo ng
lehitimong paggamit ng karahasan

30

.Tinatanaw ng Marxismo-Leninismo na ang

kasulukuyang estadoy gamit ng mga naghaharing uri upang mapanatili ang kanilang
gahum. Kaya likas sa estadong tawaging terorista ang mga gumagamit ng dahas
laban dito, habang ginagamitan din nito ng reaksyunaryong karahasan ang mga
katunggali ng naghaharing uri.
Nang tinalakay ang ganoong pananaw, binanggit ni Ka Bea:
Kaya kung sinasabi nila (ng estado) na terorista iyung mga nagrerebelde dahil sa
diskuntento sa isang lipunan; mas terorista ang (estado) sa kanila dahil marami silang
pinatay, maraming ginugutom, maraming kinukulong.
Inilarawan din ni Yumi ang kanyang pagtanaw kung paanong ang mga programa
tulad ng PPP ay isang porma ng terorismo.
Kahon blg. 7 Pagtanaw ng mga tumugon na terorismo ang Public-Private
Partnerships
Upang suportahan ang kanyang punto hinggil sa PPP bilang terorismo, binanggit ni
Yumi ang mga sumusunod:
Kasi pangunahin sa pagtatakda ng gobyerno ng ganyang programa, sinasalakay at
pinapatay niyan iyung mga maralitang lungsod at iyung mga mamamayan na
naninirahan sa lugar na yan. Halimbawa, nandito na rin naman tayo sa (Sitio San
Roque), iyung kalagayan ng (Sitio San Roque) sa likod ng programang PublicPrivate Partnership (kung saan) nakapaloob diyan iyung Quezon City Central
Business District o iyung pagsabi nga nila ay proyektong pag-unlad.
Pinagpatuloy niya nasa ngalan ng PPP, inatake ang paninirahan at kabuhayan ng
mamamayan sa porma ng demolisyon. Pinangatuwiranan din ni Yumi ang pagtutol
ng mamamayan sa demolisyon; bilang ang mga paninirahan sa komunidad ay
malapit sa kanilang kabuhayan. Banggit ni Yumi:

30

Mula kay Lenin sa State and Revolution (1918)

49 | S i a p o

Saang parte niyan ang pag-unlad ng mamamayan? Di ba hindi niyan (PPP)

sinasagot (at) sa halip humaharap ang tao sa marahas na demolisyon na kung saan
may namamatay, may nasusugatan, may nasasaktan. Sa ganoong anyo, masasabi
mo na kaagad na terorismo iyon di ba? Dahil ang ihaharap sa tao ay mga pulis,
mga SWAT na naka-armas, na naka-baril, may mga tear gas samantalang ang
ihaharap ng mamamayan ay ang kanilang paninidigan. Sabihin na natin nambabato
ang mamamayan pero dahil iyun lang ang kakayahan nila na ipagtanggol iyung
karapatan nila sa paninirahan samantalang ang inihaharap ng estado ay talagang
karahasan.

Pagtukoy sa mga dimensyon ng terorismo bilang karahasan

Sa nangyaring focused group discussion (FGD), tinalakay ang ibat-ibang dimensiyon
ng karahasan ayon kay Johan Galtung; at kung alin ang meron ang estado at terorismo
dito. Ang karahasan ayon kay Galtung ay ang dahilan ng pagkakaiba sa pagitan ng
maaring makamit o potensyal, at ang nakamit o ang aktuwal habang itoy maari
namang iwasan noong mga panahong iyon31. Buhat ito ng monopolyo sa rekurso ng
iilan; at kung sa Marxistang pananaw, iyan ay ang naghaharing uri.
Gamit ang tipolohiya ni Galtung, maipagpapalagay na ang estadoy istruktural na
marahas sapagkat pinananatili nito ang monopolyo sa rekursong naghaharing uri. Ang
terorismo namay maipagpapalagay na direkta o personal na manipestasyon ng
karahasan pinag-iibayo ang pagkakaibang itinakda ng istruktural na karahasan.
Kung ang susuriing pangyayari sa konteksto ng terorismo ay mga pagpapaalis o
demolisyon sa mga maralitang komunidad, kailangang suriin ang pananaw at katayuan
ng mga kasangkot at naapektuhan kung sino nga ba sa tingin din nila ang
nakikinabang sa pagsasagawa ng demolisyon.
Sa pagsusuma, tinatanaw ng tatlong kalahok sa FGD na terorismo ng estado ang
nangyari noong Enero 27, 2014. Binanggit ni Yumi:
... Sa kalagayan ng maralitang lungsod sa kasalukuyan, hindi naman sila armado at
ang isinisigaw lang naman ay iyung karapatan at ang hinaing. Sabi nga iyung pagcicritique sa ginagawa ng estado ay hindi terorismo.Kaya kumbaga sa panig ng

31

Mula sa Violence, Peace and Peace Research ni Johan Galtung (1969)

50 | S i a p o

mamamayan ng maralitang lungsod, ayun nga naniniwala kami na terorismo (ang

demolisyon noong Enero 27, 2014).
IKAAPAT NA KABANATA - DISKUSYON
Sa kabanatang ito inilahad ang suri at katuturan sa mga primaryang punto na lumitaw
mula sa mga natuklasan. Mula sa mga salaysay at pananaw ng mga naging kalahok
hanggang sa paglalarawan ng nangyaring karahasan kaugnay ng demolisyon sinuri
upang patunayan o hindi ang terorismo mula sa estado.
Ang katangian ng demolisyon noong Enero 27, 2014
Ang natutunggaling interes ng maralita at estado
Natuklasan noong Enero 27, 2014 na nagtutunggali ang mga interes ng mga maralita
residente ng Sitio San Roque at ng estado. Ang pinapahayag na interes ng mga
tumugon bilang maralita ay ang paghahangad ng disenteng paninirahan. Habang ang
interes naman ng estado na inihayag ng mga ahensiya nitong kasangkot ay ang
ipatupad ang pagpapaalis at demolisyon sa komunidad ng maralita.
Ang interes at hinaing ng maralitang tagalungsod
Sa paglalarawan ng ninanais na paninirahan, ginamit ang terminong disente upang
ilarawan ang pagkakaroon ng probisyon para sa batayang serbisyo tulad ng tubig at
kuryente. Ngunit higit sa lahat, hangad ng maralita ang paninirahang abot-kaya, malapit
sa mga pasilidad para sa edukasyon at kalusugan, at may sapat na oportunidad para
sa kabuhayan.
Hinggil dito, ipinapahayag ng mga kapanayam at katalakayan na hindi nila ito
nakakamit dahil sa kanilang katayuan bilang maralita. At ayon sa kanilang mga tugon,
hindi din naman ito nakamit buhat nang mapaalis at gibain ang bahay noong Enero 27,
2014. Dumagdag pa sa kanilang suliranin ang kawalan ng paninirahan habang wala o
kulang naman ang tulong na hatid ng mga ahensiya sangkot sa demolisyon.
Ang barikadang bayan upang isulong ang interes ng maralita

51 | S i a p o

Sa mga tumugong nagbarikada noong Enero 27, 2014, itinuturing nila ang barikadang
bayan bilang isang kilos-protesta. Ang layunin ng pagkilos ay ipakita ang pagtutol ng
mamamayan sa nakaambang demolisyon ng kanilang kabahayan, at kilalanin ang
karapatan ng mga residenteng maralita sa paninirahan at kabuhayan. Kahit ang mga
kapanayam na hindi nagbarikada ay kinikilala ang nasabing layunin.
Mula sa tugon ng mga lumahok, hindi tuwirang layon ng barikada ang magdulot ng
karahasan laban sa mga ahenteng nagpapatupad ng demolisyon. Nagkakaisa din sila
sa pangangatuwiran nasa karanasan, ang unang gumamit ng dahas ay ang mga
nagpatupad ng demolisyon, partikular ang kapulisan32.
Bukod pa doon, tinatanaw din ng mga nasa barikada na karahasan ring maituturing ang
pagpakat ng mga pulis at iba pang armadong ahente. Kinakatuwiran nila na walang
laban ang mga bato at bote ng mga nakabarikada sa water cannon, tear gas at baril
ng mga kapulisan33.
Ang estado sa pagpapatupad ng demolisyon
Ang mga pahayag ng mga tumugon ay nagkakaisa sa puntong ang interes ng estado
ay ang ang ipatupad ang demolisyon noong Enero 27, 2014. Ang dahilan diumano ay
ang 11.3 meter widening ng Agham Road. Ngunit mula sa natuklasan, ang demolisyoy
para bigyang-daan ang joint venture ng pamahalaan at Ayala Land Inc. na Quezon
City Central Business District. Ang sumusunod ay pagpapalawig kung bakit salungat
ang binanggit na interes ng estado sa interes naman ng mga maralitang apektado ng
demolisyon.
Ang batas sa paninirahan at pagpapahintulot sa demolisyon
Ginamit ng pamahalaan ang mga probisyon mula sa Section 28 ng Republic Act 7279 o
Urban Development and Housing Act (UDHA) of 1992, upang ipatupad ang demolisyon
noong Enero 27, 2014. Lumalabas sa mga pahayag ng mga tumugong miyembro ng

32

Halos lahat ng tumugon na kalahok sa barikadang bayan noong Enero 27 ay nakasali na rin sa mga
nakaraang barikadang bayan, partikular noong Setyembre ng 2010. Si Jhun lamang ang hindi natukoy
kung makailang beses na siyang nakakalahok sa ganoong tipo ng pagkilos.
33
Ang pangunahing pinagbatayan ay ang pahayag ni Nanay B

52 | S i a p o

mga organisasyong tumutol sa demolisyon, na pawang ginamit lang ang proyektong

road widening upang maging lehitimo ang ginawang paggiba 34 . Itoy habang hindi
sumusunod sa patakaran sa ilalim ng Section 28 lalo hinggil sa pagbibigay ng
relokasyon ang ginawang demolisyon.
At sa Lungsod Quezon, sinususugan ang UDHA ng City Ordinance 2247. Ang
ordinansa ay nagpapahintulot sa summary eviction/demolition kagyat na gigibain
ang istrukturang itinayo at paalisin ang kahit sinong maituturing bilang squatter.
Binibigay ng ordinansa ang kapangyarihan na ipatupad ang mga summary
evictions/demolitions sa pamahalaang barangay at Task Force COPRISS35. Ngunit ang
batas ay hindi sa kahit anong paraan tumutugon sa kagyat na pangangailangan ng
maralita ang disenteng tirahan.
Ang pamahalaan at mga ahensiya nito
Sa mga natuklasan, lumilitaw na mula antas ng pamahalaang pambansa hanggang sa
pamahalaang lungsod ay pinahintulutan ang nangyaring demolisyon noong Enero 27,
2014. Buhat ito sa pagpapahintulot sa mga Public-Private Partnerships ng pambansang
pamahalaan upang bigyang-daan ang mga proyekto tulad ng QC CBD.
Sa parte ng pamahalaang lungsod, itinakda ng UDHA na ito ang pangunahing
tagapahintulot at tagapatupad ng demolisyon. Bukod pa dito, lumalabas na ang
pamahalaang lungsod ang may inisyatiba para sa pagbubuo ng QC CBD.
Samantala, daing ng mga tumugon ang kawalan ng kahit anong programa ng
pamahalaan para sa disenteng pabahay at kabuhayan lalo sa mga relokasyon. Ang
pagtugon naman sa nasabing usapin ay obligasyon ng National Housing Authority
(NHA). Ngunit lumalabas sa mga pahayag ng mga kapanayam na talagang
34

Ipinapahintulot ang pagpapaalis o demolition sa UDHA Section 28 (a) when persons or entities occupy
danger areas such as esteros, railroad tracks, garbage dumps, riverbanks, shorelines, waterways, and
other public places such as sidewalks, roads, parks, and playgrounds. At (b) when government
infrastructure projects with available funding are about to be implemented
35
Task Force for Control, Prevention and Removal of Illegal Structures and Squatting (COPRISS); ito ay
nasa direktang pamamahala ng Opisina ng Mayor ng Lungsod Quezon.

53 | S i a p o

nagkukulang ang nasabing ahensiya. Sa katunayan, ang ahensiya ay ang partner ng

Ayala Land Inc. sa joint venture na QC CBD.
Ang ginampanan ng armadong pwersa ng estado sa demolisyon
Sa natuklasan, tinanaw ng mga tumugon na ang armadong pwersa ng estado ay
naroon sa lugar upang marahas na ipatupad ang demolisyon. Lumalabas din na ang
karahasang idinulot ng mga pwersa ay hindi lamang para buwagin ang barikadang
bayan ito ay upang magbabala sa mamamayan hinggil sa pagtutol o paglaban. Ang
naging batayan ng mga tumugon ay ang pagsama sa demolition team ng tinatayang
700 pulis, at mga hindi unipormadong ahente para ipatupad ang demolisyon36.
Para sa mga tumugon, malinaw ang banta sa pagpapakita ng malaking bilang at
paggamit ng mga matataas na kalibre ng armas ng kapulisan noong Enero 27, 2014.
Dagdag pa dito ang paggamit sa kapangyarihan bilang tagpagpatupad ng batas upang
arbitrayong mang-aresto ng mga residente. Itoy kahit malinaw ang kakulangan ng
pamahalaan sa pagtugon lalo sa mga pangangailangan ng mga residenteng apektado
ng demolisyon.
Ang mga nakinabang sa demolisyon
Ang kawalan ng pakinabang ng demolisyon sa mga residente
Bilang mga maralitang tagalungsod at residente ng Sitio San Roque, nagkakaisa ang
mga tumugon na wala silang napakinabangan sa nangyaring demolisyon. Para sa mga
tumugong apektado ng demolisyon, tinanaw nilang walang pag-unlad sa kanilang
katayuan. Lumubha pa ang katayuan ng mga naapektuhan dahil dagdag pang suliranin
ang kawalan ng matitirahan. Itoy habang sinasabi ng pamahalaan na ang mga
proyektong nais bigyang daan ng paggiba ay para sa pag-unlad.
Ang pananaw na tanging nakinabang ay ang pamahalaan at Ayala Land Inc.
Pinanghahawakan ng mga tumugong kasapi ng mga organisasyong lumahok sa mga
barikadang bayan noong Enero 27, 2014 at nakaraan pa, na ang demolisyoy upang
36

Ang bilang ng mga pulis ay mula sa tantiya nina Kasamang L at Ka Inday

54 | S i a p o

bigyang daan ang proyektong QC CBD. Ang nasabing proyekto ay nasa ilalim ng
balangkas ng PPP; ito ay partnership pangunahin ng NHA sa bahagi ng pamahalaan at
Ayala Land Incorporated.
Sa karanasan noong Setyembre 23, 2010, hayag ang demolisyon ay para bigyangdaan ang nasabing proyekto. Ngunit noong Enero 27, 2014, ginamit ang 11.3 meter
road widening upang ipatupad ang demolisyon sa gawing Agham Road. Matapos ang
demolisyon, umamin din ang pamahalaang lungsod na para pa din ito sa proyektong
QC CBD37
Ang kakulangan ng kaalaman hinggil sa demolisyon
Para sa mga tumugon na hindi miyembro ng mga organisasyong tutol sa demolisyon,
ang nakinabang ay limitado sa pamahalaang lokal, kasama ang mga ahente ng
estadong namataan nila noong araw na iyon. Bagamat batid na walang silang
mapakinabangan sa demolisyon, banaag ang kakulangan ng kanilang kaalaman hinggil
sa nais bigyang-daan nito bukod sa road-widening. Pangunahing dahilan nitoy ang
natuklasang kawalan ng maayos na programa para sa mga residenteng apektado,
kasama ang konsultasyong dapat isanagawa ng NHA at lokal na pamahalaan ayon sa
UDHA38.
Ang karahasan noong Enero 27, 2014 bilang terorismo
Sa pagpapatuloy ng talakayan, ilalahad ang batayan kung paano ang karahasan na
tumampok sa demolisyon noong Enero 27, 2014 ay maaring ituring bilang terorismo ng
estado.
Pagtukoy sa mga naganap na karahasan kaugnay ng demolisyon
Ang pagbabatayan ng pagtukoy sa karahasan ay ang depinisyon ni Johan Galtung sa
Violence, Peace and Peace Research (2009) ang karahasan bilang ang dahilan ng
37

Sa artikulong After demolition, Agham slum folk off to Bulacan ni Julie Aurelio sa Philippine Daily
Inquirer, nakasaad na ang ginawang demolisyon ay para sa QC CBD na kasalukuyang dini-develop ng
pamahalaang lungsod
38
Sa pagsasagawa ng pagpapaalis o demolisyon, ayon sa UDHA Section 28 (2) Adequate
consultations on the matter of resettlement with the duly designated representatives of the families to be
resettled and the affected communities in the areas where they are to be relocated

55 | S i a p o

pagkakaiba sa pagitan ng maaring makamit at ng aktuwal na makamit; habang ang

nasabing pagkakaiba ay maaring maiwasan sa partikular na panahon kung walang
monopolyo ang iilan sa pagkukunan ng yaman at iba pang rekurso.
Sa ganoong batayan, maaring ituring ang pagkakait ng disenteng pamamahay sa mga
maralita bilang karahasang dulot ng estado sa lungsod man o sa mga relokasyon.
Kahit sa ilalim ng UDHA Article V at Article VII nito, tinatanaw na maaring makamit ang
paninirahang merong koneksyon at sapat na supply ng tubig at kuryente, may
epektibong sistema ng pagtatapon ng dumi, may sapat na oportunidad para sa
kabuhayan, malapit sa mga pasilidad para sa kalusugan at edukasyon, at abot-kaya ng
maralita (Republic Act 7279, 1992). Bukod pa dito, tinatanaw kahit ng UDHA na
maaring makamit ang on-site development, o ang pagpapaunlad sa lugar na hindi
pinapaalis ang kalakhan ng mga nasa komunidad (Republic Act 7279, 1992).
Ang pagkakait ng disenteng paninirahan at on-site development sa mga maralita sa
pagpapatupad ng mga pagpapaalis o demolisyon ay maituturing bilang indirect o
istruktural na karahasan39. Itoy dahil likas sa estado na panatilihin ang monopolyo sa
rekurso ng naghaharing uri (Lenin, State and Revolution, 1918).
At sa konteksto ng Marxistang pag-aanalisa ng lipunang Pilipino, ang mga malalaki
burgesya-kumprador tulad ng mga Ayala ang naghaharing uri (Sison, Krisis at
Rebolusyong Pilipino, 1986). Sa kongkretong pangyayari sa Sitio San Roque na
tumampok sa demolisyon noong Enero 27, 2014, ang dinulot na karahasan ng estado
ay para sa pakikinabang ng Ayala Land Incorporated.
Sa ganoong marahas na kalikasan nakaugat ang arbitraryong paggamit ng dahas
mula sa mga armadong pwersa ng estado. Ang kaibahan nga lang nito ay may
dimensyon itong direct o personal40 dahil may mga ahenteng kumilos para buwagin
ang pagtutol ng mga residente at maisakatuparan ang demolisyon. Mula sa natuklasan,

39

Isa sa mga dimensiyon ng karahasan ni Galtung ay ang pagkakaroon nito ng gumagawa o aktor. Ang
istruktural na karahasan ay walang aktor na direktang gumagawa ng karahasan, ngunit itoy idinudulot
sa pamamagitan ng isang sistema o istruktura tulad ng estado (1969).
40
Ang personal na karahasan naman ay may aktor na direktang gumagawa ng karahasan (Galtung,
1969)

56 | S i a p o

ang layunin ng pagdudulot ng karahasan ay upang magbabala laban sa pagtutol.

Samakatuwid, itoy upang takutin ang mga residente mula sa paglaban.
Sa kaso naman ng barikadang bayan at paggamit nito ng karahasan, personal din ang
dimensyon ng karahasang idinulot nito. Ang mga mamamayay kumilos at gumamit ng
dahas sa layuning tutulan ang demolisyong nakatakda noong Enero 27, 2014.
Sa konteksto ng popular na depinisyon
Para sa popular na depinisyon ng terorismo, gagamitin ang mula kay Harvey W.
Kushner sa Encyclopedia of Terrorism (2003) karahasan laban sa mga sibilyang
target sa intensyong manakot at gumawa ng panlipunan at pampulitikang pagbabago.
Banggit nga ni Richard Jackson (2008), ang ganitong nosyon na babansag kaagad sa
mga radikal na grupo bilang terorista ay talagang impluwensyal. Dahil ito ang
ipinapalaganap ng mga estadong may gahum sa pamamagitan na rin ng corporate
mass media. Kaya ang pagiging popular ng lohikang ito hinggil sa terorismo ay hindi
lang dahil sa paggamit ng maraming akademiko dahil ito sa paggamit ng mas
malawak pang hanay ng ordinaryong mamamayan.
Mula sa natuklasan, parehong mga residenteng nakabarikada at mga pwersa ng estado
ay nagdulot ng karahasan laban sa isat-isa. Sa konteksto ng mga katagang karahasan
laban sa mga sibilyang target sa intensyong manakot, lilitaw na ang karahasang dulot
ng armadong pwersa ng estado noong Enero 27, 2014 ay maaring maituring bilang
terorismo. Ngunit kung ipagpapatuloy sa mga katagang at gumawa ng panlipunan at
pampulitikang pagbabago hindi maaring ituring na terorismo ang karahasang dulot
ng mga pwersa ng estado. Itoy dahil nakaugat pa rin sa kalikasan ng estado na
marahas para sa pagpapanatili ng monopolyo ng naghaharing uri sa rekurso.
Maaring ituring na terorismo ang karahasang mula sa barikadang bayan sa konteksto
ng paggawa ng panlipunan at pampulitikang pagbabago. Ngunit hindi nito target ang
mga sibilyan at hindi armado; kaya hindi sasapat sa depinisyon ang idinulot ng barikada
na karahasan. Samakatuwid, ang karahasang tumampok noong Enero 27, 2014 sa

57 | S i a p o

porma ng marahas na demolisyon sa Sitio San Roque ay hindi maituturing na terorismo

ayon sa depinisyon ni Kushner.
Sa pananaw ng maralitang tagalungsod
Mula sa focused group discussion, itinuturing ng mga organisador sa hanay ng
maralitang tagalungsod na terorismo ang pagsalakay sa paninirahan ng maralitang
lunsod, at pag-aalis sa kanila ng karapatan na ipahayag ang kanilang mga pagtingin at
saloobin 41 . Sa pananaw na iyon, terorismo na ang ginawang karahasan ng estado
laban sa maralita na tumampok noong Enero 27, 2014.
Idinidiin ng ganitong depinisyon ang pananagutan ng estado bilang primaryang
terorista. At ang likas (o istruktural) na pagkakait ng estado ng karapatan sa mga
maralita para sa disenteng pabahay at iba pang batayang serbisyo ay karahasang
maituturing na terorismo. Taliwas ito sa maka-gahum na lohika ng terorismo at
karahasan na ipinapalaganap sa mass media. Ang binanggit ngang lohika ay ang
pagbansag na terorismo sa mga militanteng aksyon tulad ng protesta at barikadang
bayan; at ang pagbibigay-katuwiran sa karahasang mula sa estado at dinaranas ng
maralita.
Ngunit lilitaw na usapin ang pagiging partikular ng depinisyon sa kaso ng maralitang
tagalungsod. At kung palalawigin naman ang depinisyon sa mga partikularidad ng ibang
sektor at uring api, magiging suliranin ang kawalan ng distinction sa pagitan ng
karahasang likas mula sa estado at terorismo.
Sa konteksto ng alternatibong depinisyon
Ang tinutukoy bilang alternatibong depinisyon ay pangunahing mula sa pag-aaral nina
Kisangani at Nafziger hinggil sa Political Economy of State Terror (2006). Mula sa
balangkas na ginamit nina Kisangani at Nafziger, Marxistang pananaw ng estado, at
mga dimensyon ng karahasan ni Galtung ay nabuo ang konsepto ng terorismo bilang
karahasang may sumusunod na mga katangian: (1) may pampulitika o pang-

41

Mula kay Yumi organisador ng Kalipunan ng Damayang Mahihirap (KADAMAY)

58 | S i a p o

ekonomiyang pakay, (2) may mga dimensyong hayag at personal 42 ,(3) target ay
maaring sibilyan, (4) sinususugan ang istruktural na karahasang dinudulot na ng
estado, (5) lumalaganap sa paghina ng estado sa paggampan nito at pagiging
kasangkapan nito sa mga rent-seeking na mga indibidwal.
Sa unang katangian, maaring ituring ang pagkakait ng disenteng paninirahan,
arbitraryong pang-aaresto at paggamit sa armas ng mga pwersa ng estado, at ang
karahasang dulot ng barikadang bayan bilang terorismo. Ang pagkakait ng disenteng
paninirahan at pangdarahas ng mga armadong pwersa ay may pakay na pangekonomiya ang panatilihin ang monopolyo sa rekurso ng naghaharing uri.
Partikular sa paggamit ng armas at kapangyarihang makapang-aresto, pampulitikang
pakay nito ang magbabala sa mamamayan hinggil sa pagtutol sa demolisyon. Ang
karahasan namang dulot ng barikadang bayan ay may layunin namang maituturing na
parehong pampulitika at pang-ekonomiya.
Sa ikalawa, ang maari na lang ituring bilang terorismo ay ang arbitraryong pang-aaresto
at paggamit sa armas ng mga pwersa ng estado, at ang karahasang mula sa
barikadang bayan. Sa karanasan, kailangang maging hayag ang karahasan mula sa
parehong panig upang maisulong ang kani-kanilang layunin.
Sa ikatlong katangian, ang matitira na lang ay ang arbitraryong pang-aaresto at
paggamit ng armas ng mga pwersa ng estado laban sa mga residente noong Enero 27,
2014. At sa pang-apat na katangian, maari pa ring ituring bilang terorismo ang
nabanggit na pangdarahas ng mga armadong pwersa. Itoy bilang sinususugan nito ang
istruktural na karahasang pagkakait ng disenteng paninirahan sa mga residenteng
maralita.
Bukod doon, maaring ituring ang binanggit na pagkakait ng disenteng paninirahan
bilang paghina naman ng estado sa paggampan nito. Ayon nga kina K. Holsti at W.
Zartman ang pagbaba ng paggawa ng estado sa mga batayang gampanin tulad ng

42

Dagdag sa dimensiyong personal ang pagiging organisado ng aktor bilang pwersa o ahensiya

59 | S i a p o

pagkakaroon ng lehitimong kapangyarihan at awtoridad, paggawa ng batas,

pagpapanatili sa kaayusan, at pagbibigay ng mga batayang serbisyong panlipunan43.
Talahanayan para sa paghahambing

Pakay ng
terorismo

Popular na
nosyon
(karaniwang
ipinalalaganap ng
mga estado sa
pamamagitan ng
corporate mass
media)
Pampulitika para
magdulot ng
pagbabago sa
sinabing larangan

Dimensyon ng
terorismo bilang
karahasan

Hayag at personal
upang magbanta sa
estado

Target ng
terorismo

Mga sibilyan mga

kinikilalang
mamamayan ng
estadong
sinasalakay
Hindi

Sinusugan ang
istruktural na
karahasang dulot
ng estado?
Paraan ng
paglaganap

43
44

Lumalaganap
kasabay ng di
pagkakapantaypantay sa larangan
ng ekonomiya44.
Dumadami din ang
mga insidente

Maralitang
tagalungsod
(taliwas sa
nosyong
karaniwang
ipinapalaganap)

Alternatibong
depinisyon

Pampulitika at
pang-ekonomiya
pagsalakay sa
paninirahan at mga
demokratikong
karapatan
Maaring istruktural
(pumipigil sa pagunlad ng kabuhayan
ng maralita) o
personal (tulad ng
karahasang idinulot
ng pulisya noong
Enero 27, 2014)
Mga sibilyan at
miyembro ng mga
radikal at
progresibong grupo

Pampulitika at
pang-ekonomiya
upang panatilihin sa
poder ang iilang
may monopolyo sa
rekurso
Hayag at personal
ginagawa ng mga
organisadong
pwersa o ahensiya
upang magbanta sa
mga umaalma

Hindi tiyak

Oo

Lumalaganap sa
paglala ng krisis sa
ekonomiya sa
kaso ng maralitang
tagalungsod, ang
krisis ang
nagtutulak sa mga

Lumalaganap sa
paghina ng estado
sa paggampan ng
mga batayang
tungkulin nito tulad
ng pagpapanatili ng
kaayusan at

Maaring sibilyan o
kayay miyembro ng
mga radikal at
progresibong grupo

Binanggit sa Political Economy of State Terror nina Kisangani at Nafziger (2006)

Ayon ito sa teorya ni Ted Gurr hinggil sa relative deprivation (Piazza, 2006).

60 | S i a p o

kapag mas
maraming
pamamaraan na
inilalaan ang estado
upang magpahayag
ng disgusto ang
mamamayan nito45

Maituturing ba ang
pagkakait ng
disenteng
pabahay bilang
terorismo?

Hindi

Maituturing ba ang Hindi

karahasang dulot
ng barikadang
bayan laban sa
mga
pulis/demolition
team bilang
terorismo?
Maituturing ba ang Hindi
karahasang dulot
ng armadong
pwersa ng estado
(kasama ng
demolition team;
tulad ng
arbitraryong pagaresto at paggamit
ng armas) laban sa
mga maralita
bilang terorismo?
Merong terorismo Wala
ng estadong
naganap noong
Enero 27, 2014 (sa
proseso ng
paggiba sa
kabahayan sa Sitio

malalaking
burgesya
kumprador na
ibenta/maglagak pa
ng dagdag puhunan
sa espasyong
kinatitirikan ng mga
komunidad
maralita46
Oo

pagbibigay ng
serbisyong
panlipunan tulad ng
disenteng pabahay,
edukasyon, alagang
pangkalusugan, at
iba pa47

Hindi

Hindi (dahil itoy

likas na karahasan
mula sa estadong
nais panatilihin ang
monopolyo ng
rekurso sa
naghaharing uri)
Hindi

Oo

Oo

Meron

Meron

45

Ayon naman sa political opportunity theory ni Charles Tilly (Piazza, 2006).

Halaw mula kay Jose Maria Sison sa kanyang Krisis at Rebolusyong Pilipino (1986).
47
Ang depinisyon ng paghina ay mula kina K. Holsti at W. Zartman (Kisangani & Nafziger, 2006)
46

61 | S i a p o

San Roque)?
IKALIMANG KABANATA - KONKLUSYON AT REKOMENDASYON
Konklusyon
Ang terorismo bilang isang porma ng karahasan ay hindi lamang gamit ng mga grupong
laban sa estado; ito ay maaring gawin ng estado mismo. Pinatunayan sa pananaliksik
ang terorismong mula sa estado na nangyari sa demolisyon ng kabahayan sa gawing
Agham Road ng Sitio San Roque noong Enero 27, 2014. Ang karahasang maituturing
bilang terorismo ay partikular sa paggamit ng armas tulad ng tear gas at baril, at
arbitraryong pang-aaresto ng mga armadong pwersang maaring naka-uniporme o hindi.
Sa katapusan ng pag-aaral, masasabi na ang sapilitang pagpapaalis at demolisyon sa
mga komunidad-maralita ay likas na marahas. Sa proseso pa lamang ay pinagkakaitan
na ang maralita ng mga sumusunod 1) ang paninirahang abot-kaya ngunit may
probisyon para sa mga batayang serbisyo, sapat na oportunidad sa kabuhayan, at
malapit sa mga pasilidad para sa edukasyon at pangangalaga ng kalusugan; 2) ang
malayang pagpapasya kung saan maninirahan.
Sa karanasan ng mga residente ng Sitio San Roque, masasabing huwad ang pagkilala
ng mga kasalukuyang batas sa paninirahan at ahensiya ng estado sa karapatan para
sa disenteng paninirahan. Pagkatapos ng bawat pagpapaalis o demolisyon ay
matatagpuan ang mga apektado sa mga relokasyong walang estableng serbisyo ng
kuryente o tubig, malayo sa mga pasilidad para sa edukasyon at pangkalusugan, at
may kakulangan sa oportunidad para sa kabuhayan. At sa mga malalang kaso ay sa
mga kalye o di kayay sa center island sila matatagpuan.
Dahil sa karahasang ito inoorganisa ang mga pagkilos tulad ng barikadang bayan. Ang
barikada ang manipestasyon ng pagtutol ng maralita sa itinakdang pagpapaalis at
paggiba ng kanilang kabahayan. Habang isinusulong ang layunin, nagdudulot pa rin ng
karahasan ang pagbabarikada. Ngunit ang karahasang kayang idulot nitoy ni-hindi
papantay sa karahasang idinulot at kaya pang idulot ng mga armadong pwersa ng
estado laban sa mga residenteng nagbarikada.
62 | S i a p o

Malinaw ang pagiging target o biktima ng mga maralitang tagalungsod sa mga

karahasang idinulot ng estado. Dahil dito, tinanaw ng mga tumugong maralita na
terorismo kahit ang pagkakait sa kanila ng disenteng paninirahan at iba pang batayang
karapatan. Ngunit kritikal sa puntong ito ang alternatibong depinisyon ng terorismo na
ginamit. May pagkakaiba ang karahasang istruktural o likas ng dulot ng estado bilang
kasangkapan ng naghaharing uri, at ang personal nitong idinudulot upang palawigin pa
ang naunang karahasan.
Kaya ang binanggit na pagkakait ay maihahanay sa karahasang istruktural mula sa
estado; ngunit ito mismoy hindi terorismo. Sa halip, ito ang kahinaan ng estadong
nagbibigay ng kundisyon upang lumaganap naman ang terorismo.
Mga Rekomendasyon
Batay sa natuklasang kalagayan partikular ng mga apektado sa demolisyon noong
Enero 27, 2014 ay inirerekomenda ng pag-aaral ang mga sumusunod:
1. Magkaroon ng pambansang moratorium o pagpapahinto sa mga sapilitang
pagpapaalis at demolisyong nakaamba pa.
2. Tugunan ang kagyat na pangangailangan sa paninirahan ng mga apektado ng
nakaraang demolisyon sa Sitio San Roque. Marapat ding bigyan sila ng
kaukulang kompensasyonsa pagkaantala ng tugon sa kanilang krisis buhat ng
gibain ang kanilang mga tahanan.
3. Tugunan ang kagyat na mga pangangailangan sa mga relocation sites.
Pangunahin dito ang probisyon para sa maiinom na tubig at kuryente, at access
sa mga serbisyong panlipunan tulad ng edukasyon at pangkalusugan.
4. Magpatupad ng isang komprehensibong programa hinggil sa disenteng pabahay
at kabuhayan para sa maralita on-site. Kasama na dito ang konsultasyon at
malayang talakayan sa pagitan ng mga mamamayan at pamahalaan hinggil sa
pagpapaunlad ng mga komunidad.
5. Ibasura ang UDHA of 1992 at Quezon City Ordinance 2247 na ginagawang
lehitimo ang mga mararahas na demolisyon at pagpapaalis.
6. Iwaksi ang kasalukuyang patakaran ng Public-Private Partnerships na hindi
kinokonsidera ang kapakanan ng maralitang tagalungsod.
63 | S i a p o

Dagdag na rekomendasyon ang pagwaksi sa maka-gahum na gamit sa konseptong

terorismo. Pinatunayan sa pag-aaral na ang terorismo bilang porma ng karahasan ay
ginagawa upang mapanatili ang dominasyon ng iilan sa pulitika at ekonomiya. Ito ay
balintuna sa ipinapalaganap na nosyong terorismo ang pagsusulong ng pampulitikang
pagbabago.
Ang pagbali sa maka-gahum na gamit ng terorismo ay hamon sa bawat progresibong
iskolar. Ang pagsubok na mailantad ang tunay na ugnayan ng gahum at terorismo ay
para mapatalas pa ang kritikal na pag-iisip. Kaya hinihikayat din ang mga kapwa iskolar
na mag-aral pa hinggil sa karahasan ng estado at terorismo.
Maraming mga marginalized na sektor at uri ang lipunang Pilipino; bawat isa ay may
partikular na mga katangian. Makakatulong ang matutuklasan ng mga susunod na pagaaral lalo na sa pakikibaka para sa mga demokratikong karapatan.

Talasanggunian
ABS-CBN News. (2012, Mayo 31). Group condemns anti-demolition leader's killing.
Retrieved 8 Disyembre, 2013, from ABS-CBN News.com: http://rp2.abscbnnews.com/nation/metro-manila/05/31/12/group-condemns-anti-demolition-leaderskilling
Arellano, B. (2014, April 6). Paglilinaw ni Bea Arellano hinggil sa pagiging sektor ng
Maralitang Tagalunsod. (G. Siapo, Interviewer)
Aurelio, J. M. (2014, February 1). After demolition, Agham slum folk off to Bulacan.
Philippine Daily Inquirer .
Berrebi, C. (2007). Evidence about the Link Between Education, Poverty and Terrorism
among Palestinians. Peace Economics, Peace Science and Public Policy Vol. 13, Issue
1.
Boyce, C., & Neale, P. (2006). Conducting In-Depth Interviews: A Guide for Designing
and Conducting In-Depth Interviews for Evaluation Input. Pathfinder International.

64 | S i a p o

Chaudhury, N., Friedman, J., & Onishi, J. (2013). Philippines Conditional Cash Transfer
Program Impact Evaluation 2012. World Bank.
Chomsky, N. (2001, November 1). The United States is a Leading Terrorist State: An
Interview with Noam Chomsky. (D. Barsamian, Interviewer)
Colorado State University. (n.d.). Writing Guide for Case Studies. Retrieved April 8,
2014, from Writing@CSU: http://writing.colostate.edu/guides/page.cfm?pageid=1285
Demolition Watch. (2011, November 18). Formal Complaint of Pangarap Village
Organizations, Caloocan City to United Nations Special Rapporteur on Housing Rights.
Retrieved April 8, 2014, from DemolitionWatch.wordpress.com:
https://demolitionwatch.wordpress.com/2011/11/18/formal-complaint-of-pangarapvillage-organizations-caloocan-city-to-united-nations-special-rapporteuron-housingrights/
Dinglasan, R. (2014, January 27). 29 hurt, 9 arrested in clashes at Quezon City
Demolition. Retrieved April 9, 2014, from GMANetwork.com:
http://www.gmanetwork.com/news/story/345793/news/metromanila/29-hurt-9-arrestedin-clashes-at-quezon-city-demolition
Galtung, J. (1969). Violence, peace, and peace research. Journal of Peace Research,
Vol. 6, No.3 , 161-191.
GMA Network. (2013, July 1). Riot Breaks Out between Informal Settlers, Police near
Office of the Ombudsman. Retrieved April 9, 2014, from GMANetwork.com:
http://www.gmanetwork.com/news/story/315354/news/metromanila/riot-breaks-outbetween-informal-settlers-police-near-office-of-the-ombudsman
Guerrero, A. (1970). Philippine Society and Revolution.
Jackson, R. (2008). An argument for terrorism. Perspectives on Terrorism, Vol. 2, Issue
2 , 25-32.

65 | S i a p o

Jison, J. R. (2013). Kung ang Pagsiil ay Dulot ng Pangingikil: Pagsusuri sa mga

Karanasan at Kamalayan ng mga Mangingisdang naging biktima ng Pangongotong sa
Laot ng mga Ahente ng Pamahalaan sa Barangay X, Tanza, Cavite. Manila.
Kisangani, E., & Nafziger, E. W. (2006). The Political Economy of State Terror. New
York.
Kushner, H. W. (2003). Terrorism, definition and history of. In H. Kushner, Encyclopedia
of terrorism (pp. 359-364). Sage Publications, Inc.
Lenin. (1916). Imperialism: The Highest Stage of Capitalism. Moscow.
Lenin. (1918). State and Revolution. Moscow.
Muncie, J. (2006). The SAGE Dictionary of Social Research Methods. Retrieved April 9,
2014, from SagePub.com: http://srmo.sagepub.com/view/the-sage-dictionary-of-socialresearch-methods/n38.xml
Piazza, J. A. (2006). Terrorism, poor economic development, and social cleavages.
Terrorism and Political Violence, 18 , 159-177.
QCPL Law Research Center. (2014, January 16). Quezon City Ordinance No. SP-2247,
S-2013 " An Ordinance mandating all Punong Barangay and the Task Force copriss in
Quezon City to summarily evict all persons conducting on-going.". Retrieved April 9,
2014, from QCPL-lawresearch-center.blogspot.com: http://qcpl-lawresearchcenter.blogspot.com/2014/01/quezon-city-mandating-all-punong_361.html
Quezon City Government. (n.d.). Task Force for the Control, Prevention and Removal of
Illegal Structures and Squatting. Retrieved April 9, 2014, from QuezonCity.gov.ph:
http://www.quezoncity.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=273%3A
copriss&catid=63&Itemid=28
Quezon City Government. (n.d.). The Quezon City Central Business District. Retrieved
April 4, 2014, from QuezonCity.gov.ph:
http://quezoncity.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=561:thequezon-city-central-business-district&catid=100
66 | S i a p o

Republic Act 7279. (1992). Urban Development and Housing Act. Metro Manila.
Salamat, M. (2011, August 24). 'Real stakeholders' oppose planned evacuation of
mental hospital, sale of Welfareville. Retrieved April 8, 2014, from Bulatlat.com:
http://bulatlat.com/main/2011/08/24/real-stakeholders%E2%80%99-oppose-plannedevacuation-of-mental-hospital-sale-of-welfareville/
Salem, L. A., & Pearanda, A. (Marso 20, 2012). Demolisyon. In May Punto Ka Diyan
Radio Program. Quezon City, Philippines: DZUP 1602.
Simbulan, R. (2000). Ang Maralitang Tagalunsod sa Kalakhang Maynila. Manila.
Sison, J. M. (2002). Imperialist Globalization and Terrorism. Amsterdam: International
League for Peoples' Struggle.
Sison, J. M. (1986). Krisis at Rebolusyong Pilipino. Quezon City.
Sison, J. M. (1998). On the mode of production. Manila: Aklat ng Bayan Publishing
House.
Suarez, L. M., & Abella, J. (2010, September 23). Barricades block QC North Triangle
demolition; 14 hurt in clashes. Retrieved April 4, 2014, from GMANews.TV:
http://www.gmanetwork.com/news/story/201776/news/nation/barricades-block-qc-northtriangle-demolition-14-hurt-in-clashes
Tuazon, B. (2005). War on terror as reign of terror. In I. F. Inc., A new wave of state
terror in the Philippines (pp. 11-15). Manila: IBON BOOKS.
Uyanguren, E., & Claudio, I. (2012, March 23). UDHA Part 2. May Punto Ka Diyan
Radio Program - DZUP 1602 .
Uyanguren, E., Claudio, I., & Fabonan, J. (2012, March 20). Ang Batas sa Paninirahan.
May Punto Ka Diyan Radio Program - DZUP 1602 .
Uyanguren, E., Claudio, I., Lacorda, B., Salem, L. A., & Teodoro, L. (2012, March 22).
UDHA Part 1. May Punto Ka Diyan Radio Program - DZUP 1602 .

67 | S i a p o

Uyanguren, E., Claudio, I., Salem, L. A., & Pearanda, A. (2012, March 21).
Demolisyon. May Punto Ka Diyan Radio Program - DZUP 1602 .
Villanueva, R. (2012, April 24). Marahas na demolisyon sa Silverio Compound sa
Paraaque. Sali na, Bayan!
Villanueva, R., Oliveros, B., Bacolod, T., & Pariscal, L. (2012, March 2). Demolition on
Corazon de Jesus, San Juan. Sali na, Bayan!

68 | S i a p o

MGA APENDIKS
APENDIKS ARA 7279 UDHA OF 1992 (Articles I, III, V, VI, at VII)

Republic of the Philippines

CONGRESS OF THE PHILIPPINES
Metro Manila
Fifth Regular Session
Began and held in Metro Manila, on Monday, the twentysecond day of July, nineteen hundred and ninety-one.
_________
Republic Act No. 7279
AN ACT TO PROVIDE FOR A COMPREHENSIVE AND CONTINUING URBAN
DEVELOPMENT AND HOUSING PROGRAM, ESTABLISH THE MECHANISM FOR
ITS IMPLEMENTATION, AND FOR OTHER PURPOSES
Be it enacted by the Senate and House of Representatives of the Philippines in
Congress assembled:
ARTICLE I
TITLE, POLICY, PROGRAM AND DEFINITION OF TERMS
Section 1.Title. This Act shall be known as the Urban Development and Housing Act
of 1992.
Section 2.Declaration of State Policy and Program Objectives. It shall be the
policy of the State to undertake, in cooperation with the private sector, a comprehensive
and continuing Urban Development and Housing Program, hereinafter referred to as the
Program, which shall:
a) Uplift the conditions of the underprivileged and homeless citizens in urban
areas and in resettlement areas by making available to them decent housing at
affordable cost, basic services, and employment opportunities;
b) Provide for the rational use and development of urban land in order to bring
about the following:
69 | S i a p o

(1) Equitable utilization of residential lands in urban and urbanizable areas with
particular attention to the needs and requirements of the privileged and homeless
citizens and not merely on the basis of market forces;
(2) Optimization of the use and productivity of land and urban resources;
(3) Development of urban areas conducive to commercial and industrial activities
which can generate more economic opportunities for the people;
(4) Reduction in urban dysfunctions, particularly those that adversely affect public
health, safety and ecology; and
(5) Access to land and housing by the underprivileged and homeless citizens.

c) Adopt workable policies to regulate and direct urban growth and expansion
towards a dispersed urban net and more balanced urban-rural interdependence;
d) Provide for an equitable land tenure system that shall guarantee security of
tenure to Program beneficiaries but shall respect the rights of small property owners
and ensure the payment of just compensation;
e) Encourage more effective peoples participation in the urban development
process; and
f) Improve the capability of local government units in undertaking urban
development and housing programs and projects.
Section 3.Definition of Terms. For purposes of this Act:
a) Affordable cost refers to the most reasonable price of land and shelter based
on the needs and financial capability of Program beneficiaries and appropriate financing
schemes;
b) Areas for priority development refers to those areas declared as such under
existing statutes and pertinent executive issuances;
c) Blighted areas refers to the areas where the structures are dilapidated,
obsolete and unsanitary, tending to depreciate the value of the land and prevent normal
development and use of the area;
d) Consultation refers to the constitutionally mandated process whereby the
public on their own or through peoples organizations, is provided an opportunity to be
70 | S i a p o

heard and to participate in the decision-making process on matters involving the

protection and promotion of its legitimate collective interests, which shall include
appropriate documentation and feedback mechanisms;
e) Idle hands refers to non-agricultural lands in urban and urbanizable areas on
which no improvements, as herein defined, have been made by the owner, as certified
by the city, municipal or provincial assessor
f) Improvements refers to all types of buildings and residential units, walls,
fences, structures or construction of all kinds of a foxed character or which are adhered
to the soil but shall not include trees, plants and growing fruits, and other fixtures that
are mere superimpositions on the land, and the value of improvements shall not be less
than fifty percent (50%) of the assessed value of the property;
g) Joint venture refers to the commitment or agreement by two (2) or more
persons to carry out a specific or single business enterprise for their mutual benefit, for
which purpose they combine their funds, land resource, facilities and services;
h) Land assembly or consolidation refers to the acquisition of lots or varying
ownership through purchase or expropriation for the purpose of planned and rational
development and socialized housing programs without individual property boundary
restrictions;
i) Land banking refers to the acquisition of land at values based on existing use
in advance of actual need to promote planned development and socialized housing
programs;
j) Land swapping refers to the process of land ac quisition by exchanging land
for another piece of land of equal value, or for shares of stock in a government or quasigovernment corporation whose book value is of equal value to the land being
exchanged, for the purpose of planned and rational development and provision for
socialized housing where land values are determined based on land classification,
market value and assessed value taken from existing tax declarations: Provided, That
more valuable lands owned by private persons may be exchanged with less valuable
lands to carry out the objectives of this Act;

71 | S i a p o

k) Land use plan refers to the rational approach of allocating available land
resources as equitably as possible among competing user groups and for different
functions consistent with the development plan area and the Program under this Act;
l) On-site development refers to the process of upgrading and rehabilitation of
bighted and slum urban areas with a view of minimizing displacement of dwellers in said
areas, and with provisions for basic services as provided for in Section 21 hereof;
m) Professional squatters refers to individuals or groups who occupy lands
without the express consent of the landowner and who have sufficient income for
legitimate housing. The term shall also apply to persons who have previously been
awarded homelots or housing units by the Government but who sold, leased or
transferred the same to settle illegally in the same place or in another urban area, and
non-bona fide occupants and intruders of lands reserved for socialized housing. The
term shall not apply to individuals or groups who simply rent land and housing from
professional squatters or squatting syndicates;
n) Resettlement areas refers to areas identified by the appropriate national
agency or by the local government unit with respect to areas within its jurisdiction, which
shall be used for the relocation of the underprivileged and homeless citizens;
o) Security of tenure refers to the degree of protection afforded to qualified
Program beneficiaries against infringement or unjust, unreasonable and arbitrary
eviction or disposition, by virtue of the right of ownership, lease agreement, usufruct and
other contractual arrangements;
p) Slum Improvement and Resettlement Program or SIR refers to the program
of the National Housing Authority of upgrading and improving blighted squatter areas
outside of Metro Manila pursuant to existing statutes and pertinent executive issuances;
q) Small property owners refers to those whose only real property consists of
residential lands not exceeding three hundred square meters (300 sq. m.) in highly
urbanized cities and eight hundred square meters (800 sq. m. ) in other urban areas;
r) Socialized housing refers to housing programs and projects covering houses
and lots or homelots only undertaken by the Government or the private sector for the
underprivileged and homeless citizens which shall include sites and services

72 | S i a p o

development, long-term financing, liberalized terms on interest payments, and such

other benefits in accordance with the provisions of this Act;
s) Squatting syndicates refers to groups of persons engaged in the business of
squatter housing for profit or gain;
t) Underprivileged and homeless citizens refers to the beneficiaries of this Act
and to individuals or families residing in urban and urbanizable areas whose income or
combined household income falls within the poverty threshold as defined by the
National Economic and Development Authority and who do not own housing facilities.
This shall include those who live in makeshift dwelling units and do not enjoy security of
tenure;
u) Unregistered or abandoned lands refers to lands in urban and urbanizable
areas which are not registered with the Register of Deeds, or with the city or municipal
assessors office concerned, or which are uninhabited by the owner and have not been
developed or devoted for any useful purpose, or appears unutilized for a period of three
(3) consecutive years immediately prior to the issuance and receipt or publication of
notice of acquisition by the Government as provided under this Act. It does not include
land which has been abandoned by reason of force majeure or any fortuitous event;
Provided, that prior to such event, such land was previously used for some useful or
economic purpose;
v) Urban areas refers to all cities regardless of their population density and to
municipalities with a population density of at least five hundred (500) persons per
square kilometer;
w) Urbanizable areas refers to sites and lands which, considering present
characteristics and prevailing conditions, display marked and great potential of
becoming urban areas within the period of five (5) years; and
x) Zonal Improvement Program or ZIP refers to the program of the National
Housing Authority of upgrading and improving blighted squatter areas within the cities
and municipalities of Metro Manila pursuant to existing statutes and pertinent executive
issuances.
[...]

73 | S i a p o

ARTICLE III
NATIONAL URBAN DEVELOPMENT AND HOUSING FRAMEWORK
Section 6.Framework for Rational Development.- There shall be a National Urban
Development and Housing Framework to be formulated by the Housing and Land Use
Regulatory Board under the direction of the Housing and Urban Development
Coordinating Council in coordination with all local government units and other
concerned public and private sectors within one (1) year from the effectivity of this Act.
The Framework shall refer to the comprehensive plan for urban and urbanizable areas
aimed at achieving the objectives of the Program. In the formulation of the framework, a
review and rationalization of existing town and land use plans, housing programs, and
all other projects and activities of government agencies and the private sector which
may substantially affect urban land use patterns, transportation and public utilities,
infrastructure, environment and population movements shall be undertaken with the
concurrence of the local government units concerned.
[...]
ARTICLE V
SOCIALIZED HOUSING
Section 15.Policy.- Socialized housing, as defined in Section 3 hereof, shall be the
primary strategy in providing shelter for the underprivileged and homeless. However, if
the tenurial arrangement in a particular socialized housing program is in the nature of
leasehold or usufruct, the same shall be transitory and the beneficiaries must be
encouraged to become independent from the Program within a given period of time, to
be determined by the implementing agency concerned.
Section 16.Eligibility Criteria for Socialized Housing Program Beneficiaries.- To
qualify for the socialized housing program, a beneficiary:
a) Must be a Filipino citizen;
b) Must be an underprivileged and homeless citizen, as defined in Section 3 of
this Act;
c) Must not own any real property whether in the urban or rural areas; and
74 | S i a p o

d) Must not be a professional squatter or a member of squatting syndicates.

Section 17.Registration of Socialized Housing Beneficiaries.- The Housing

and Urban Development Coordinating Council, in coordination with the local
government units, shall design a system for the registration of qualified Program
beneficiaries in accordance with the Framework. The local government units, within one
(1) year from the effectivity of this Act, shall identify and register all beneficiaries within
their respective localities.
Section 18.Balanced Housing Development.- The Program shall include a
system to be specified in the Framework plan whereby developers of proposed
subdivision projects shall be required to develop an area for socialized housing
equivalent to at least twenty percent (20%) of the total subdivision area or total
subdivision project cost, at the option of the developer, within the same city or
municipality, whenever feasible, and in accordance with the standards set by the
Housing and Land Use Regulatory Board and other existing laws. The balanced
housing development as herein required may also be complied with by the developers
concerned in any of the following manner:
a) Development of new settlement;

b) Slum upgrading or renewal of areas for priority development either through

zonal improvement programs or slum improvement and resettlement programs;
c) Joint-venture projects with either the local government units or any of the
housing agencies; or
d) Participation in the community mortgage program.
Section 19.Incentives for the National Housing Authority.- The National Housing
Authority, being the primary government agency in charge of providing housing for the
underprivileged and homeless, shall be exempted from the payment of all fees and
charges of any kind, whether local or national, such as income and real taxes. All
documents or contracts executed by and in favor of the National Housing Authority shall
also be exempt from the payment of documentary stamp tax and registration fees,
including fees required for the issuance of transfer certificates of titles.
75 | S i a p o

Section 20.Incentives for Private Sector Participating in Socialized Housing.- To

encourage greater private sector participation in socialized housing and further reduce
the cost of housing units for the benefit of the underprivileged and homeless, the
following incentives shall be extended to the private sector:
a) Reduction and simplification of qualification and accreditation requirements for
participating private developers;
b) Creation of one-stop offices in the different regions of the country for the
processing, approval and issuance of clearances, permits and licenses: Provided, That
clearances, permits and licenses shall be issued within ninety (90) days from the date of
submission of all requirements by the participating private developers;
c) Simplification of financing procedures; and
d) Exemption from the payment of the following:
1) Project-related income taxes;
2) Capital gains tax on raw lands use for the project;
3) Value-added tax for the project concerned;
4) Transfer tax for both raw and completed projects; and
5) Donors tax for both lands certified by the local government units to have been
donated for socialized housing purposes.
Provided, that upon application for exemption, a lien on that title of the land shall
be annotated by the Register of Deeds: Provided, further, That the socialized housing
development plan has already been approved by the appropriate government agencies
concerned: Provided, finally, That all the savings acquired by virtue of this provision
shall accrue in favor of the beneficiaries subject to the implementing guidelines to be
issued by the Housing and Urban Development Coordinating Council.
Appropriate implementing guidelines shall be prepared by the Department of
Finance, in consultation with the Housing and Urban Development Coordinating
Council, for the proper implementation of the tax exemption mentioned in this section
within one (1) year after the approval of this Act.
Property owners who voluntarily provide resettlement sites to illegal occupants of
their lands shall be entitled to a tax credit equivalent to the actual non-recoverable
76 | S i a p o

expenses incurred in the resettlement, subject to the implementing guidelines jointly

issued by the Housing and Urban Development Coordinating Council and the
Department of Finance.
Section 21.Basic Services.- Socialized housing or resettlement areas shall be provided
by the local government unit or the National Housing Authority in cooperation with the
private developers and concerned agencies with the following basic services and
facilities:
a) Potable water;
b) Power and electricity and an adequate power distribution system;
c) Sewerage facilities and an efficient and adequate solid waste disposal system;
and
d) Access to primary roads and transportation facilities.

The provision of other basic services and facilities such as health, education,
communication, security, recreation, relief and welfare shall be planned and shall be
given priority for implementation by the local government unit and concerned agencies
in cooperation with the private sector and the beneficiaries themselves.
The local government unit, in coordination with the concerned national agencies,
shall ensure that these basic services are provided at the most cost-efficient rates, and
shall set a mechanism to coordinate operationally the thrusts, objectives and activities
of other government agencies concerned with providing basic services to housing
projects.
Section 22.Livelihood Component.- To the extent feasible, socialized housing and
resettlement projects shall be located near areas where employment opportunities are
accessible. The government agencies dealing with the development of livelihood
programs and grant of livelihood loans shall give priority to the beneficiaries of the
Program.
Section 23.Participation of Beneficiaries.- The local government units, in coordination
with the Presidential Commission for the Urban Poor and concerned government
agencies, shall afford Program beneficiaries or their duly designated representatives an
opportunity to be heard and to participate in the decision-making process over matters
77 | S i a p o

involving the protection and promotion of their legitimate collective interests which shall
include appropriate documentation and feedback mechanisms. They shall also be
encouraged to organize themselves and undertake self-help cooperative housing and
other livelihood activities. They shall assist the Government in preventing the incursions
of professional squatters and members of squatting syndicates into their communities.
In instances when the affected beneficiaries have failed to organize themselves
or form an alliance within a reasonable period prior to the implementation of the
program or projects affecting them, consultation between the implementing agency and
the affected beneficiaries shall be conducted with the assistance of the Presidential
Commission for the Urban Poor and the concerned non-government organization.
Section 24.Consultation with Private Sector.- Opportunities for adequate consultation
shall be accorded to the private sector involved in socialized housing project pursuant to
this Act.
ARTICLE VI
AREAS FOR PRIORITY DEVELOPMENT, ZONAL IMPROVEMENT PROGRAM,
SITES AND SLUM IMPROVEMENT AND RESETTLEMENT PROGRAM SITES
Section 25.Benefits.- In addition to the benefits provided under existing laws and other
related issuances to occupants of areas for priority development, zonal improvement
program sites and slum improvement and resettlement program site, such occupants
shall be entitled to priority in all government projects initiated pursuant to this Act. They
shall also be entitled to the following support services:
a) Land surveys and titling at minimal cost;

b) Liberalized terms on credit facilities and housing loans and one hundred
percent (100%) deduction from every homebuyers gross income tax of all interest
payments made on documented loans incurred for the construction or purchase of the
homebuyers house;
c) Exemption from the payment of documentary stamp tax, registration fees, and
other fees for the issuance of transfer certificate of titles;
d) Basic services as provided for in Section 21 of this Act; and
e) Such other benefits that may arise from the implementation of this Act.
78 | S i a p o

ARTICLE VII
URBAN RENEWAL AND RESETTLEMENT
Section 26.Urban Renewal and Resettlement.- This shall include the rehabilitation and
development of blighted and slum areas and the resettlement of Program beneficiaries
in accordance with the provisions of this Act. On-site development shall be implemented
whenever possible in order to ensure minimum movement of occupants of blighted
lands and slum areas.

The resettlement of the beneficiaries of the Program from

their existing places of occupancy shall be undertaken only when on-site development
is not feasible and after compliance with the procedures laid down in Section 28 of this
Act.
Section 27.Action Against Professional Squatters and Squatting Syndicates. - The
local government units, in cooperation with the Philippine National Police, the
Presidential Commission for the Urban Poor (PCUP), and the PCUP-accredited urban
poor organization in the area, shall adopt measures to identify and effectively curtail the
nefarious and illegal activities of professional squatters and squatting syndicates, as
herein defined. Any person or group identified as such shall be summarily evicted and
their dwellings or structures demolished, and shall be disqualified to avail of the benefits
of the Program. A public official who tolerates or abets the commission of the
abovementioned acts shall be dealt with in accordance with existing laws.
For purposes of this Act, professional squatters or members of squatting
syndicates shall be imposed the penalty of six (6) years imprisonment or a fine of not
less than Sixty thousand pesos (P60,000) but not more than One hundred thousand
pesos (P100,000), or both, at the discretion of the court.
Section 28.Eviction and Demolition.- Eviction or demolition as a practice shall be
discouraged. Eviction or demolition, however, may be allowed under the following
situations:
(a) When persons or entities occupy danger areas such as esteros, railroad
tracks, garbage dumps, riverbanks, shorelines, waterways, and other public places such
as sidewalks, roads, parks, and playgrounds;

79 | S i a p o

(b) When government infrastructure projects with available funding are about to
be implemented; or
(c) When there is a court order for eviction and demolition.
In the execution of eviction or demolition orders involving underprivileged and homeless
citizens, the following shall be mandatory:
(1) Notice upon the effected persons or entities at least thirty (30) days prior to
the date of eviction or demolition;
(2) Adequate consultations on the matter of resettlement with the duly designated
representatives of the families to be resettled and the affected communities in the areas
where they are to be relocated;
(3) Presence of local government officials or their representatives during eviction
or demolition;
(4) Proper identification of all persons taking part in the demolition;
(5) Execution of eviction or demolition only during regular office hours from
Mondays to Fridays and during good weather, unless the affected families consent
otherwise;
(6) No use of heavy equipment for demolition except for structures that are
permanent and of concrete materials;
(7) Proper uniforms for members of the Philippine National Police who shall
occupy the first line of law enforcement and observe proper disturbance control
procedures; and
(8) Adequate relocation, whether temporary or permanent: Provided, however,
That in cases of eviction and demolition pursuant to a court order involving
underprivileged and homeless citizens, relocation shall be undertaken by the local
government unit concerned and the National Housing Authority with the assistance of
other government agencies within forty-five (45) days from service of notice of final
judgment by the court, after which period the said order shall be executed: Provided,
further, That should relocation not be possible within the said period, financial
assistance in the amount equivalent to the prevailing minimum daily wage multiplied by
sixty (60) days shall be extended to the affected families by the local government unit
concerned.
80 | S i a p o

The Department of the Interior and Local Government and the Housing an Urban
Development Coordinating Council shall jointly promulgate the necessary rules and
regulations to carry out the above provision.
Section 29.Resettlement.- Within two (2) years from the effectivity of this Act, the local
government units, in coordination with the National Housing Authority, shall implement
the relocation and resettlement of persons living in danger areas such as esteros,
railroad tracks, garbage dumps, riverbanks, shorelines, waterways, and in other public
places such as sidewalks, roads, parks and playgrounds. The local government unit, in
coordination with the National Housing Authority, shall provide relocation or
resettlement sites with basic services and facilities and access to employment and
livelihood opportunities sufficient to meet the basic needs of the affected families.
Section 30.Prohibition Against New Illegal Structures. - It shall be unlawful for any
person to construct any structure in areas mentioned in the preceding section.
After the effectivity of this Act, the barangay, municipal or city government units
shall prevent the construction of any kind or illegal dwelling units or structures within
their respective localities. The head of any local government unit concerned who allows,
abets or otherwise tolerates the construction of any structure in violation of this section
shall be liable to administrative sanctions under existing laws and to penal sanctions
provided for in this Act.

81 | S i a p o

APENDIKS B QUEZON CITY ORDINANCE 2247 S 2013

82 | S i a p o

83 | S i a p o

84 | S i a p o

85 | S i a p o

86 | S i a p o

87 | S i a p o