Proizvodnja etanola i

prehrambenog kvasca
Laboratorij za tehnologiju vrenja i kvasca

Laboratorij za tehnologiju vrenja i kvasca

prof. dr. sc. Vesna Stehlik-Tomas, (3. kat, 132)
dr. sc. Damir Stanzer, doc. (1. kat, 70)
dr. sc. Jasna Mrvi, doc. (3. kat, 142)
Stela Krianovi, dipl. ing. (3. kat, 142)

Principi biotehnoloke proizvodnje hrane

Tehnologija alkohola i kvasca izborni A
Proizvodnja jakih alkoholnih pia - izborni B
Proizvodnja i primjena pekarskog i prehrambenog kvasca - izborni B

Uvod
O emu razgovaramo?

Sirovine

Kefir (sadri i Etanol) 1%

Sirovine

Pivo (sadri i Etanol)

Sirovine

Vino (sadri i Etanol) 12%

Sirovine

JAP (sadri i Etanol) 40%

Sirovine

Etanol

Uvod
O emu razgovaramo?

5%

96-100%

Uvod

Danas
Proizvodnja:

Primjena:

5%

95%

Gorivo
Kem. i farm. ind.
Jaka alk. pia
Ocat

Fermentacija
Sintetski postupak

Uvod

Danas

Slika. Svjetska proizvodnja etanola i

preraspodjela trita

Uvod

Etanol se najee proizvodi alkoholnom

fermentacijom iz eernih i polisaharidnih sirovina
uz pomo kvasca Saccharomyces cerevisiae
Sirovine:
- eerne:
eerna repa (melasa), eerna trska
(melasa), slatki sirak
- Polisaharidne:
krobne: kukuruz, jeam, krumpir, kasava...
celulozne: sulfitna luina, drvni hidrolizati

Uvod

Alkoholna fermentacija

Alkohol
dehidrogenaza

x 2 !!!

Piruvat
dekarboksilaza

Uvod

Alkoholna fermentacija
Glukoza = 2 Piruvata = 2 Etanola + 2CO2 + energija (cca. 200 kJ)

nastajanje etanola iz monosaharida

C6H12O6

2 C2H5OH
(180)
(2 x 46 = 92)

2 CO2
+ E
(2 x 44 = 88)

nastajanje etanola iz disaharida (saharoza, maltoza)

C12H22O11

4 C2H5OH
+
4 CO2 + E
(342)
(4 x 46 = 184)
(4 x 44 = 176)

nastajanje etanola iz polisaharida (krob, inulin)

(C6H10O5)n
(162n)

teoretski Yp/s:
a) monosaharid
b) disaharid
c) polisaharid

2n C2H5OH
(2n x 46 = 92n)

2n CO2 + E
(2n x 44 = 88n)

= 92/180 x 100 = 51,0 %

= 184/342 x 100 = 53,8 %
= 92/162 x 100 = 56,8 %

Uvod

Kvasci u proizvodnji etanola i kvaeve biomase

Uvod
1.
Melasa
eerne
sirovine

Polisaharidne
sirovine

Proizvodnja
etanola
na melasi

Sirutka
2.

Proizvodnja
etanola
iz kukuruza

3.

Proizvodnja
etanola iz
lignoceluloznih
materijala

krobne
sirovine
Lignocelulozne
sirovine

Proizvodnja etanola na melasi

Tehnoloki postupci proizvodnje alkohola na

melasi
- razlikuju se prema nainu voenja fermentacije u
glavnom vrenju
arni postupak
arni s pritokom supstrata (MB-postupak)
arni s pritokom supstrata i reciklacijom kvaeve
biomase (Vogelbusch B-postupak Badel, Sesvete)
Kontinuirani procesi (u nekoliko serijski spojenih
fermentora)

Proizvodnja etanola na melasi B-postupak

1. Priprema procesa
- Priprema supstrata
- Priprema inokuluma

2. Fermentacija

3. Izdvajanje proizvoda
- Separacija
- Destilacija
- Proizvodnja kvasca

Proizvodnja etanola na melasi Priprema procesa

Priprema supstrata - melasa

Proizvodnja etanola na melasi Priprema procesa

Priprema supstrata - melasa

Proizvodnja etanola na melasi Priprema procesa

- Priprema inokuluma

Proizvodnja etanola na melasi Fermentacija

Melle-Boinot postupak (MB) - Postavljanje i voenje fermentacije

Proizvodnja etanola na melasi Fermentacija

B-postupak - Dinamika alkoholne fermentacije
SAH (%)

SAH

Proizvodnja etanola na melasi Fermentacija

Kontinuirani proces

Me25

Izdvajanje
proizvoda
- Separacija
- Destilacija
- Proizvodnja
kvasca

Proizvodnja etanola na melasi Izdvajanje proizvoda

Destilacija i rektifikacija

vie od 96% - dehtidratacija

Molekularna sita (zeoliti, adsorpcija vode)

Proizvodnja etanola na melasi Izdvajanje proizvoda

Proizvodnja suhog kvasca

Proizvodnja etanola na ostalim eernim sirovinama

Sirutka
nusproizvod mlijene industrije, laktoza (glukoza+galaktoza),
do 70% u s.tv. sirutke
Veliki BPK proizvodnja etanola dio rjeenja
Mikroorganizmi:
kvasac Kluyveromyces marxianus (K. fragilis, K. lactis)
previre laktozu
prethodna hidroliza -galaktozidazom, pa S. cerevisiae
genetiko inenjerstvo, rekombinantni sojevi
Sulfitna luina
-

ostatak sulfitnog postupka prerade drveta u celulozu

sadri razne eere, oko 65% fermentabilnih, ali uglavnom
neekonomino
Hidrol
Nusproizvod proizvodnje glukoze i eernih sirupa iz kukuruza
oko 50-60% fermentabilnih eera (glukoza, maltoza)
Ne sadri nikakve druge hranjive tvari, mjea se s melasom

Proizvodnja etanola na krobnim sirovinama

Mikroorganizam: S. cerevisiae
Ne previre polisaharide!

Osnovne razlike u odnosu na proizvodnju na melasi

(tehnoloke i ekonomske):
priprema supstrata
- dovoenje kroba u topivi oblik
- razgradnja kroba do fermentabilnih eera
(enzimima)

Proizvodnja etanola na krobnim sirovinama priprema supstrata

Hladna
voda

Proizvodnja etanola na krobnim sirovinama

Fermentacija
Analogno proizvodnji na melasi
- arno
- kontinuirano
Fermentacija oeerenog kukuruznog supstrata
- nema reciklacije biomase
Fermentacija bistre komine
- mogua reciklacija biomase
Izdvajanje proizvoda
Destilacija komine, Rektifikacija alkohola
Bio-etanol - Dehidratacija - kolone s molekularnim sitima
Nusprodukti: Dibra krmivo
- bistri dio: reciklacija (za smjesu krupice i vode)
CO2 - mogunost ukapljivanja

Proizvodnja etanola na krobnim sirovinama kukuruz m. bilanca

100 kg krupice
(uz 85% s.tv. i 70% kroba u s.tv.)
59,5 kg kroba
(uz Iteor = 56,8 )
33,8 kg etanola
(..uz = 0,789 kg/L)
42,8 L etanola
Dibra

Etanol

Za 1 L etanola:
2,33 kg kukuruza
CO2

Proizvodnja etanola na lignoceluloznim sirovinama lignoceluloza

1. Celuloza

2. Hemiceluloza

3. Lignin

Proizvodnja etanola na lignoceluloznim sirovinama

Mikroorganizmi:

Saccharomyces cerevisiae
- Ne previre polisaharide
- Ne previre pentoze

Candida shehatae, Pachisolen tannophilus i Pichia stipitis

- Previru pentoze
- Osjetljiviji na proizvedeni etanol i uvjete fermentacije
Rekombinantni sojevi (S. cerevisiae...):
- Previru i heksoze i pentoze

Tehnoloki i ekonomski izazov:

Sloena priprema supstrata (predradnje)

Proizvodnja etanola na LCS priprema sirovine

A) Pranje i mehaniko usitnjavanje LCS (mljevenje)
B) Prvi predtretman usitnjenog materijala
- razbijanje strukture LCS, razgradnja hemiceluloze,
oslobaanje celuloze
C) Razgradnja celuloze
D) Fermentacija
E) Izdvajanje proizvoda

Proizvodnja etanola na lignoceluloznim sirovinama opa shema