ELEKTRK

PROJELERNDE
SIK KARILAILAN
SORUNLAR
Hazrlayan : Kenan ZGR
Elk.Mh.

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

KAYNAK :
1- 03.05.2007 TARH VE 2958/5.A.9 SAYILI
ELEKTRK MHENDSLER ODASI
ANKARA UBES YAZISI
2- ELEKTRK MHENDSLER ODASI
YAPI DENETM DAM KOMSYONUNCA HAZIRLANAN
PROJE VE YAPI DENETS ELEKTRK MHENDSLER
N ETM NOTLARI
3- SA LSU TARAFINDAN HAZIRLANAN
ELEKTRK TESSLERNDE DOLAYLI DOKUNMAYA KARI
KORUMA VE TOPRAKLAMA
4- KANUNLAR, YNETMELKLER, ARTNAMELER

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

SUNUM DAHLNDE BAHS GEEN

KANUN, YNETMELK, ARTNAME
1- Bayndrlk ve skan Bakanlnn, yaynlam olduu Mimari, naat Mhendislii, Makine
Mhendislii ve Elektrik Mhendislii Proje dzenleme esaslar
2- Elektrik Tesisleri Proje Hazrlama Ynetmelii
3- Yangndan Korunma Ynetmelii
4- Elektrik Tesisleri Topraklama Ynetmelii
5- 3030 sayl Kanun Kapsam Dnda Kalan Belediyeler Tip mar Ynetmelii
6- Mesleki Denetim Esaslar Ynetmelii
7- EPDK Mteri Hizmetleri Ynetmelii
8- Enerji Tesisleri Proje Hazrlama Ynetmelii
9- EMO Elektrik, Elektronik ve Bilgisayar Mhendislii Hizmetleri Enaz cret Ynetmelii
10- EMO Mesleki Denetim Uygulama Esaslar Ynetmelii
11- EMO Teknik Uygulama Sorumluluu (TUS) Uygulama Esaslar Ynetmelii
12- EMO Mesleki Denetim Uygulama Esaslar Ynetmelii
13- EMO Teknik Uygulama Sorumluluu (TUS) Uygulama Esaslar Ynetmelii
14- EMO Elektrik Yksek Gerilim iletme Sorumluluu Ynetmelii

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

1. Bayndrlk ve skan Bakanl'nn 20.05.2002 tarih ve 6-7234

sayl yaynlad Genelgenin 13.Maddesinde Proje mellifleri ve/veya
firmalar, mimarlk ve mhendislik hizmetlerini, Bayndrlk ve skan
Bakanlnn, yaynlam olduu Mimari, naat Mhendislii, Makina
Mhendislii ve Elektrik Mhendislii Proje dzenleme esaslar
artnamelerine gre yapmak ve proje zerinde lejant bilgilerini tam
olarak vermek mecburiyetindedir. Yap denetim kurulular, proje
denetimlerini bu esaslar dorultusunda tetkik ve tasdik edecek ve
yaplan ilemler belgelendirilerek muhafaza edilecektir. Lejant
zerinde yap sahibi, projeyi yaptrana ait bilgiler tam olarak
doldurulacaktr, ayrca EMO Mesleki Denetim Uygulama Esaslar
Ynetmeliinin Projeler bal altnda Madde 7.1.2.1 de Proje
bal, EMO'nun tip bal olacak ve bilgiler eksiksiz doldurulacaktr.
denmektedir. Bu nedenle projelerde EMO tip balnn kullanlmas,
bilgilerin eksiksiz doldurulmas ve proje mellifinin imzas ile firma
kaesinin unutulmamas,
4

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

2. Elektrik Tesisleri Proje Hazrlama Ynetmeliinin gerek

n Proje ieriinin belirlendii Madde 10 (b) bendinde gerekse Kesin
Proje ieriinin belirlendii Madde 10 (c) bendinde Koruma
Sistemlerine dnk olarak topraklama tesisinin projelendirilecei ve
yine Madde 10 (c) bendinde;
. Toprak zdirenci (projeye balamadan nce belirlenmesi),
. Temel topraklamas planlar,
. Koruma topraklamas ve potansiyel dengeleme planlar,
. Topraklama tesisi emas,
. Toprak direncinin hesaplanmas,
. Topraklama ve koruma iletkenleri kesitlerinin belirlenecei
belirtilmektedir.
Elektrik Tesisleri Topraklama Ynetmeliinde belirtilen formllerin
kullanlmas, yapnn boyutlar, toprak zdirenci, koruma
elemanlarnn deerleri, kullanlan topraklama iletkenlerinin zellikleri
dikkate alnarak topraklama hesabnn yaplmas,
6

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Toprak zdirencinin, projeye balamadan nce yerinde llmesi

ve topraklama hesaplarnn buna gre yaplmas gerekmektedir.
Temel topraklama hesaplarnda toprak zgl direncinin lm ve
raporu gerekir.

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Temel topraklama planlar izilmelidir.

Binann temeli
eni yada boyu
20 metreden
fazla ise
20x20
metreden
byk olmamak
zere mutlaka
galvanizli elik
ile temel kalb
ierisinde
gzler
oluturulmaldr.

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

10

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

11

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

ELEKTRK PROJES

12

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Potansiyel dengeleme baras iin pano iinde veya dnda bamsz

blm olmaldr. Panoda ntr ve toprak baras olduu projede
belirtilmelidir. Tesisattaki tm toprak hatlar iin (prizde, kolonda, ana
kabloda) aadaki deerler kontrol edilecektir. (Elektrik tesislerinde
topraklamalar ynetmelii izelge 8). Faz iletkeni 60 Ae kadar sigorta
ile korunan hatlarda koruma hatt kesiti aadaki gibi seilir:
SF

Faz

iletkeni

kesiti

13

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Faz hatt 60 Aden byk sigorta ile korunan hatlarda Elektrik

Tesislerinde Topraklamalar Ynetmeliine gre snma hesab yaplr.
(Madde 9-e1/ii)
Ana epotansiyel bara ile topraklayc arasndaki iletken:
Mekanik olarak korunmu
Korozyona kar korunmu ise
Ana epotansiyel bara ile topraklayc arasndaki iletken
Bakr

ise;

SF=

Faz

iletkeni

kesiti

14

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Mekanik olarak korunmam ise

SPE=16mm2 Bakr - 16mm2 galvaniz demirden kk olamaz
Korozyona kar korunmam ise
SPE=25mm2 Bakr - 50mm2 galvaniz demirden kk olamaz
Topraklama ve Epotansiyel dengeleme elemanlar
Dolayl dokunmaya kar koruma maksad ile alak

gerilim

15

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

3. Elektrik i Tesisleri Proje Hazrlama Ynetmelii Madde

10.c.11 'de Enerji odas, kablo bacas (kablo aft) ve saya pano
detay bal altnda "Enerji odas ve kablo bacas gerekli projelerde
gsterilecektir. Enerji odas ile kablo bacasnn l ve detaylar ve
uygulama alanlarna ilikin esaslar, enerji veren yetkili kurulu tarafndan belirlenir. Saya panosu detaylar da projede gsterilecektir
ifadesine verilmektedir. Bu konuda elektrik enerjisini veren yetkili
datm kuruluunun Uygulama Esaslarna uyulmas ve binann
mimari projesi hazrlanrken mimar ile mterek allarak enerji
odas ve kablo bacasna ait l ve detaylar hakknda gerekli bilginin
kendilerine verilmesi,
1999 Marmara Depreminden sonra, yap denetimi uygulamas ile
birlikte elektrik tesisat uygulamalarnda da ynetmelik deiikliklerine
gidilmitir. Bu konu ile ilgili olarak, 03.12.2003 tarih ve 25305 sayl
resmi gazetede yaynlanarak yrrle giren Elektrik Tesisleri
Proje Hazrlama Ynetmelii ile ENERJ ODASI- KABLO BACASI
16

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

uygulamas gndeme gelmitir. Yine ayn konuyla ilgili olarak

16.06.2004 tarih ve 25494 sayl Resmi Gazetede yaynlanan
Elektrik Tesisleri Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Ynetmelik ile Elektrik Tesisleri Ynetmeliine de girmitir.
Bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten sonra inaat ruhsat
alacak olan yaplarn projelerinde gsterilecektir. Enerji odas ve
kablo bacasnn l ve detaylar ve uygulama alanlarna ilikin
esaslar, esaslar TEDA GENEL MDRL TARAFINDAN
Haziran 2005te yaynlanm ve Nisan 2006da revize edilerek son
eklini almtr.
Bu uygulamadan salanacak en nemli faydalar
1-Tayc sisteme zarar vermemek.
2-Herhangi bir arza durumunda mdahale edebilmek.
3-Panolara herkesin mdahalesini nlemek eklinde
sralanabilir.
17

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

KABLO BACASI UYGULAMASI VE YERNN TESPT

* En az 4 katl yaplarda (Bodrum ve zemin kat dahil)
* En az 10 kolon hatt olan yaplarda kablo bacas uygulamas
zorunludur.
* Eer tesis sahibi arzu ederse bu artlarn altndaki yaplarda kablo
bacas uygulanabilir.
Kablo bacasnn ve enerji odasnn yeri, ka adet yaplaca ve
lleri Mimar ve proje mellifi Elk.Mhendisinin ortak almas ile
belirlenecek ve bunlar mimari projede gsterilecektir.
Kablo bacas ve enerji odas mmkn mertebe ayn hizaya
getirilmeye allacaktr.

18

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

ENERJ ODASI

UYGULAMASI VE YERNN TESPT

* En az 10 Elektrik abonesi olan tm yaplarda

* Kurulu Gc 100 KW ve zeri olan
- Endstriyel yaplarda
- Salk, Eitim, Kltr merkezlerinde
- Otellerde, Alveri merkezleri vb. yaplarda
KAT ve BAIMSIZ BLM art aranmakszn ENERJ ODASI
oluturulacaktr.
Tm sayalar, sigortalar, alterler vb. DOLAP TP ve/veya
MODLER TP panolar ierisinde enerji odasna konulacaktr.
Enerji odasnn; Yeri, boyutlar ve ka adet olaca , Yapnn
mimari projesi hazrlanrken, MMAR ve ELEKTRK PROJE MELLFLER
tarafndan ortak alma ile belirlenecek ve MMAR PROJESNDE
gsterilecektir.
19

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

SAYA PANOSU
* Tek aboneli yaplarda elektrik sayac saya panosu iersinde abonenin
kendi kaps yannda darya konulacaktr. Ancak iyerlerinde iletmenin
uygun grmesi durumunda saya iyerinin iersinde ilk girie konulabilir.
* En az 2 adet abonesi olan yaplardaki tm sayalar saya panosu
ierisinde toplu halde konulacaktr.
* (2-9) adet abonesi olan yaplardaki tm sayalar kutu tipi (Duvar st)
saya panosu iersinde kat zemininden en az 120cm ykseklikten itibaren
en az 25cm kalnlndaki duvar iersine konulacaktr. (Eer istenirse
dolap tipi saya panosu iersinde enerji odasna da konulabilir.)
* Saya panolar Elektrik Tesisleri Ynetmelik hkmlerine ve
yrrlkteki ilgili standartlara uygun olacaktr.

20

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

4. Btn tali tablolara ait ykleme veya alm cetveli verilmesi,

5. Aydnlatma hesabndaki deerler, mimari proje mekan deerleri
ve seilen armatr zellikleri ile uyumlu olmas,
6. lekli planlardaki pano adlar, ykleme cetvelindeki pano ad ve
gleri ile kolon emasndaki ad ve gler uyumlu olmal, ayrca
hesaplanan toplam kurulu g ve talep gc ile proje balndaki
deerler uyumlu olmas,
7. Sembol listesinin verilmesi,
8. tesisat Ynetmeliinin belirledii durumlar iin ksa devre
hesab yaplarak, koruma aygtlarnn yeterlilii gsterilmesi,
9. Elektrik i Tesisleri Ynetmeliinin Madde 57'de iletken kesitinin
belirlenmesi iin ezamanl ykn esas alnaca, ayrca bina
kullanma amacna gre de verilen cetvellerdeki ezamanllk
katsaylarnn esas alnmas gerektii belirtilmektedir. Hazrlanan
projelerde ynetmelikte belirtilen ezamanllk katsaylarnn
kullanlmas,
21

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

EZAMANLILIK KATSAYILARI
letken kesitinin belirlenmesi iin yaplan hesaplarda ezamanl yk
esas alnmaldr.
Tarifler :
Datm noktas: Elektrik enerjisinin bir hattan gelip kollara ayrld
nokta datm noktas olarak anlmtr. Ana tablolar, datm tablolar,
yap balant kutular, konutlarn tablolar ve linyeler (son devreler)
zerindeki buatlar datm noktalardr.
Ezamanllk katsays: Gelen hattan ekilen gcn, k
hatlarndan ekilen en byk glerin toplamna orandr.
k hattnn en byk gc: Datm noktasndan kan k
hatlarnn toplam gcdr.
Gelen hat en byk gc: Datm noktasnn besleme tarafndaki
ezamanl gtr.

22

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

g=

Pg

Pi
1

23

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Konutlar iin ezamanl ykn belirlenmesi iin rnek

6 katl ve bir katnda 3 daire (konut) bulunan bir apartmann asansr
4,5 kW ve hidroforu 2,5 kW gdedir. Beher konutta (daire) bulunan
ykler aada verilmitir.

24

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Apartmann ezamanl gc hesab:

18 daire iin 0,39 (ETY m. 57 - a2)

25

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Transformatrden yukardaki gte 3 adet apartmann beslenmesi

halinde transformatrden ekilecek ezamanl g tm ayn
karakterde olduundan (konut);
Toplam 54 daire iin 0,25 (ETY m. 57 - a2)

26

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Trafo TEDAa ait ise (Elektrik i tesisleri ynetmelii Madde 57-a3)

e1 + e2 + e3 = emax < %1,5 Aydnlatma ve priz devrelerinde
e1 + e2 + e3 = emax < % 3 Motor devrelerinde
e0 =%5

(trafodan kofreye kadar)

(Elektrik kuvvetli akm tesisleri yn. Md 58-4 )

Trafo binann kendine ait ise(Elektrik kuv.akm tesisleri yn.Md.58-4 )

e0 + e1 + e2 + e3 = emax < %6,5 Aydnlatma ve priz devrelerinde
e0 + e1 + e2 + e3 = emax < %8 Motor devrelerinde
27

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

10. Elektrik i Tesisleri Ynetmeliine gre hazrlanacak olan

gerilim dm hesabndaki kablo kesit ve gleri, kolon
emasndaki deerlerle uyumlu olmas,

28

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

P=ekilen aktif g kW
L=mesafe m
c=zgl iletkenlik katsays 56m/.mm2
Un=Gerilim faz aras 380V
U0=Gerilim faz ntr aras 220V
q=kablo kesiti mm2
Trifaze Gerilim dm: e= P.L / c.q.Un2
Trifaze motorlar iin %3
Trifaze aydnlatma-priz yk iin %1,5
e= 1000.100 P.L / q (56x3802) = % 0,0124 P.L / q
Monofaze Gerilim dm: e= 2.P.L / c.q.U02
Monofaze motorlar iin %3
Monofaze aydnlatma-priz yk iin %1,5
e= 2.1000.100 P.L / q (56x2202) = % 0,074 P.L / q
29

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

11. Seilen kablonun en yksek snma bakmndan kablo

izelgelerinde verilen akmlarla srekli yklenebildii gsterilmesi,
AKIM KONTROLU
Ib<In<Iz
Ib = tasarm akm (ekilen akm)
In = Sigorta akm
Iz = Kablonun akm tama kapasitesi
Kablonun akm tama kapasitesinde redksiyon faktrleri dikkate
alnm olmaldr.
Iz = r1.r2. Izn
r1= Ortam scaklna gre redksiyon
r2= Grup deme ekline gre redksiyon
30

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

12. Elektrik Tesisleri Ynetmelii Madde 18'de "ok basit tarm

binalar, barakalar, basit kyevleri hari yap balant kutusuna (ana
buat veya kofre) yangn koruma, saya kolon devrelerine ise hayat
koruma eikli, dzenei ile birlikte termik manyetik alter veya
otomatik sigorta (ayr ayr veya birlikte) korumal ve tm koruma
dzenleri arasnda seicilik salanmaldr" denmektedir. Koruma
elemanlar seilirken ynetmeliin bu maddesine dikkat edilmesi,
- Elektrik Tesisleri Ynetmeliine gre Aydnlatma linyesinde
minimum 10A anahtarl otomatik sigorta olmaldr.
- Elektrik Tesisleri Ynetmeliine gre prizlerin anma deeri 10A
altnda olamaz. Belirli bir cihaz iin ngrlen prizlerin anma akmlar
cihaz gc ile uygun olacak ve bu prizlerin anma akmlar 16Ain
altnda olmayacaktr.
31

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

- Prizlerde ntr ve toprak klemensleri hibir ekilde kprlenemez

(Sfrlama yaplamaz). Seilecek sigortalar, koruyacaklar
aydnlatma, priz, motor, kondansatr, UPS vb. cihazlara gre
uygun vasfta seilmelidir. Selektivite ye dikkat edilmelidir.
- Linye sigortalar 3kA, dier sigortalar ise en az 10 kA ksa devre
kesme akmna sahip olmaldr. Kat tablolarnda trifaze alan bir
cihaz olmamas durumunda, giri sigortasnn grup olarak deil,
tek tek seilmesi uygun olacaktr. Kat tablolarnda eer olabiliyor
ise, priz linyeleri ile aydnlatma linyeleri sigortalarnn birbirinden
ayrlmas, (grup sigorta hari) farkl artk akm anahtarna
balanmas avantaj salayacaktr.RST fazlar arasnda g
dengelerinin oluturulmasna dikkat edilmelidir.
- Tablo ykleme cetvelinde gsterilen sigorta amperajlar ile kolon
emasnda tanmlanan o tali tabloya ait sigorta amperajlarnn
ayn olduu kontrol edilecek.
32

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

- Artk Akm Anahtar (Kaak Akm Rlesi) enerji kesme amacyla

kullanlamaz (Ar akm ve ksa devre ama zellii
olmadndan). Ana tabloda uygun eik akmnda artk akm
anahtar kullanlacaktr. Kat tablolar giriinde kesici dnda 30 mA
artk akm anahtar olacaktr. Artk akm anahtarnn uygun
artlarda alabilmesi iin 1 adet 30 mA artk akm anahtarna,
maksimum 10 adet linye sigortas balanmaldr. Kat tablolarnda
10 adetten fazla linye sigortas olmas halinde; her 10 adet sigorta
iin ayr artk akm anahtar konulmaldr. Eer olabiliyor ise, priz
linye sigortalar ile aydnlatma linye sigortalarnn farkl artk akm
anahtarna balanmas avantaj salayacaktr. rnein 30 sigortal
bir tabloda 3 adet artk akm anahtar olmaldr. (Eer istenirse kat
tablosundaki her linye iin 30 mA artk akm anahtar kullanlabilir.)

33

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

- Ana, tali tablolarn giri ve klarnda yk ak ynne gre nce

kesici sonra anahtarlama eleman olarak sigorta kullanlacaktr.
Kat tablolarnn ana kesicileri faz- ntr kesmeli olacaktr. (rnein:
Ana ve tali tablolarn girilerinde TM, klarnda anahtarl
otomatik sigorta olmas gibi.)
- Sayalar ezamanl gce ve akm deerlerine gre olmaldr.
13. EPDK Mteri Hizmetleri Ynetmelii'nin 16.Maddesinde
"Reaktif enerji miktarn lmek zere gerekli lme dzenei,
mevzuat hkmleri erevesinde mesken abone grubu dnda kalan
mteriler tarafndan tesis edilir" denmektedir. Bu nedenle mesken
d abonelerde sz konusu ynetmelik hkmlerini karlayacak
ekilde kompanzasyon projesinin hazrlanmas,
34

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

35

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

36

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

37

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

38

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

ARZU EDLEN COS ye YKSELTMEK N k FAKTR CETVEL

2007 yl ajandas sayfa 48 de bulunan cos iin k faktr cetveli yeniden dzenlenmitir.
0.80
0,75

0.82
0,70

0.84
0,64

0.85
0,62

0.86
0,59

0.87
0,57

0.88
0,53

0.90
0,48

0.92
0,43

0.94
0,36

0.95
0,33

0.96
0,29

0.97
0,25

0,98
0,20

0,99
0,14

1,00
0,00

Cos1
0,40
0,45
0,50
0,52
0,54
0,56
0,58
0,60
0,62
0,64
0,66

Cos2
tg2
tg1
2,29
1,98
1,73
1,64
1,55
1,48
1,40
1,33
1,26
1,20
1,13

1,54
1,23
0,98
0,89
0,80
0,73
0,65
0,58
0,51
0,45
0,38

1,59
1,28
1,03
0,94
0,85
0,78
0,70
0,63
0,56
0,50
0,43

1,65
1,34
1,09
1,00
0,91
0,84
0,76
0,69
0,62
0,56
0,49

1,67
1,36
1,11
1,02
0,93
0,86
0,78
0,71
0,64
0,58
0,51

1,70
1,39
1,14
1,05
0,96
0,89
0,81
0,74
0,67
0,61
0,54

1,72
1,41
1,16
1,07
0,98
0,91
0,83
0,76
0,69
0,63
0,56

1,76
1,45
1,20
1,11
1,02
0,95
0,87
0,80
0,73
0,67
0,60

1,81
1,50
1,25
1,16
1,07
1,00
0,92
0,85
0,78
0,72
0,65

1,86
1,55
1,30
1,21
1,12
1,05
0,97
0,90
0,83
0,77
0,70

1,93
1,62
1,37
1,28
1,19
1,12
1,04
0,97
0,90
0,84
0,77

1,96
1,65
1,40
1,31
1,22
1,15
1,07
1,00
0,93
0,87
0,80

2,00
1,69
1,44
1,35
1,26
1,19
1,11
1,04
0,97
0,91
0,84

2,04
1,73
1,48
1,39
1,30
1,23
1,15
1,08
1,01
0,95
0,88

2,09
1,78
1,53
1,44
1,35
1,28
1,20
1,13
1,06
1,00
0,93

2,15
1,84
1,59
1,50
1,41
1,34
1,26
1,19
1,12
1,06
0,99

2,29
1,98
1,73
1,64
1,55
1,48
1,40
1,33
1,26
1,20
1,13

0,68
0,70
0,72
0,74
0,76
0,78
0,80
0,82
0,84
0,86
0,88
0,90
0,92
0,94
0,95

1,07
1,02
0,96
0,91
0,86
0,80
0,75
0,70
0,65
0,59
0,54
0,48
0,43
0,36
0,29

0,32
0,27
0,21
0,16
0,11
0,05

0,37
0,32
0,26
0,21
0,16
0,1
0,05

0,43
0,38
0,32
0,27
0,22
0,16
0,11

0,45
0,40
0,34
0,29
0,24
0,18
0,13
0,08

0,48
0,43
0,37
0,32
0,27
0,21
0,16
0,11
0,06

0,50
0,45
0,39
0,34
0,29
0,23
0,18
0,13
0,08

0,54
0,49
0,43
0,38
0,33
0,27
0,22
0,17
0,12
0,06

0,59
0,54
0,48
0,43
0,38
0,32
0,27
0,22
0,17
0,11
0,06

0,64
0,59
0,53
0,48
0,43
0,37
0,32
0,27
0,22
0,16
0,11
0,05

0,71
0,66
0,6
0,55
0,50
0,44
0,39
0,34
0,29
0,23
0,18
0,12
0,07

0,74
0,69
0,63
0,58
0,53
0,47
0,42
0,37
0,32
0,26
0,21
0,15
0,10
0,03

0,78
0,73
0,67
0,62
0,57
0,51
0,46
0,41
0,36
0,30
0,25
0,19
0,14
0,07

0,82
0,77
0,71
0,66
0,61
0,55
0,50
0,45
0,40
0,34
0,29
0,23
0,18
0,11
0,04

0,87
0,82
0,76
0,71
0,66
0,60
0,55
0,50
0,45
0,39
0,34
0,28
0,23
0,16
0,09

0,93
0,88
0,82
0,77
0,72
0,66
0,61
0,56
0,51
0,45
0,40
0,34
0,29
0,22
0,15

1,07
1,02
0,96
0,91
0,86
0,80
0,75
0,70
0,65
0,59
0,54
0,48
0,43
0,36
0,29

39

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

14. Bayndrlk ve skan Bakanl tarafndan 2.11.1985 tarih ve

18916 sayl Mkerrer Resmi Gazete'de yaynlanan 3030 sayl
Kanun Kapsam Dnda Kalan Belediyeler Tip mar Ynetmelii
Madde 45'de " Zemin kotundan itibaren kat adedi 4'ten fazla olan
yaplar ile bodrumda iskan edilen katlarla birlikte 5 ve daha fazla katl
yaplarda bodrumdan balayan ve giri dahil tm katlara hizmet

asansr yaplmas zorunludur", "Kullanlabilir katlar alan 800 m2 den

ve kat adedi 1'den fazla olan umumi binalarda en az bir adet asansr
yaplmas zorunludur. Ayrca, kat alan 800 m2 den ve kat adedi
3'den fazla olan umumi binalarla yksek katl binalarda yukardaki
esaslara uygun ve en az 2 adet olmak zere binann tipi, kullanm
younluu ve ihtiyalarna gre belirlenecek sayda asansr
yaplmas zorunludur" denmektedir. Bu nedenle asansrl yaplarda

40

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

Binalarn Yangndan Korunmas Hakkndaki Ynetmeliine gre

projemizi hazrlamalyz.
ASANSR N PROJELER UNLARI KAPSAMALIDIR :
- Asansr trafik hesab (Konutlar hari) ,
- Kuyu yerleim plan,
- Kuyu boyutlar kontrolu,
- Asansr makine dairesi boyutlar ve makina dairesine ulam ekli,
- Asansr motor gc hesab,
- Asansr makine dairesi ve kuyu ii aydnlatmalar,
- Asansr tablosu kolon hatt hesab

41

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

- Binalarn Yangndan Korunmas Hakkndaki Ynetmelik ve TSEN54-14 belirtildii ekilde kullanlan kablo tipleri, dier sistemlerle
(anons, otomasyon, asansrler, mekanik sistemler vb.) balant
iin gerekli giri-k modlleri konulmu olmaldr.
- Asansr tablosu detay besleme hatt ve makine dairesi ve kuyu
aydnlatmas projede grlecektir.
- Makine dairesinde en az bir k sortisi ve bir toprakl priz bulunacak
ve bu sortiler genel tablodan alnacak, asansr tablosundan
alnmayacaktr (NYY veya NYM olacak ekilde). Asansr besleme
hatt kesiti asansrn g ve kapasitesine ve yol alma sklna
gre hesaplanacak ve k genel tablodan uygun bir alter ile
yaplacaktr. Asansr makine dairesi ile bina grevlisinin dairesi
arasnda ses irtibat (interkom) oluturulmas yarar salayacaktr.
- Asansr dairesi tesisat etanj olacaktr.
42

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

SEMBOL: Projedeki semboller, TS-EN 60617 (Proje sembolleri

standard) standartlarna ve EMO sembollerine uygun olmal,
liste d sembollerde aklama listesi verilmelidir. Proje
notlarnda kablo renk kodlar belirtilmelidir.
PANOLAR: Bamsz blmlerle ilgili mimari projede tanmlanan isim
ile uyumlu ve kullanma amacna uygun ekilde olacaktr. (rnek
AT, GT, DT, KT, NT,1NT, 1NT1 vb.)
AYDINLATMA: Aydnlatma hesaplarnda aydnlk seviyelerinin DIN
5035 standardna gre uygulama yaplr. Aydnlatma hesab
yaplmamsa konan toplam lamba glerinin m2 bana 12W
hesabyla uygunluu kontrol edilir.
SORT AYDINLATMA: Aydnlatma devrelerine balanacak sorti
says bir fazl devrelerde aydnlatma iin 9'dan fazla
olmayacaktr. 2,5mm2 bir fazl aydnlatma linyesindeki sorti says
9 adedi atnda kablo akm tama kapasitesi ynnden tahkik
edilecektir. (Max. 2000VA) Aydnlatma linyesi en az 2,5 mm2,
sortisi 1,5 mm2 olacaktr.
43

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

SORT PRZ: 2,5mm2 bir fazl priz linyesindeki sorti says 7 adedi
atnda kablo akm tama kapasitesi ynnden tahkik
edilmelidir. (Max. 2000VA) Priz linyesi ve sortisi 2,5 mm2 ve
toprak hatl olacaktr. Prizlerde ntr ve toprak klemensleri hibir
ekilde kprlenemez (Sfrlama yaplamaz).
Bulak makinesi, amar makinesi ve frn iin ayr ayr linye
ekilmelidir. Eer kombi var ise ayr bir sigorta konulmaldr.
Projede Klima, Elektrikli radyatr, Elektrikli ok su stcs,
Elektrikli termosifon varsa kablosu ve sigortas selektivite, gerilim
dm ve akm tama kapasitesi ynnden tahkik edilecektir.
LNYE NUMARALARI: Kat planlarnda ve tali panolarda linye
numaralar verilmeli ve ykleme cetvellerinde tanmland ekilde
olduu kontrol edilmelidir.
LETKEN KEST: Ana besleme, kolon ve en uzun ve en ykl linye
hatt iin gerilim dm hesab yaplacaktr, kesitler akma gre
de kontrol edilecektir. Kat planlar zerinde iletken kesitleri ve
saylar gsterilecektir.
44

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

*** Kolon emalar, mimar kat saylarna uygun olarak izilecektir.

Tablolarn isimleri, gleri, sigorta ve alter anma deerleri ana
tablodan itibaren, ykleme cetvelinde tanmland ekilde
yazlacaktr. Kolon hatt uzunluu, kesiti ve cinsi ile ana tabloda
hangi faza bal olduu ve saya akm deerleri de belirtilmelidir.
*** Tablo ykleme cetvelinde yk zellikleri, faz dengelemesi, sorti
cins ve saylar, linye gleri, sigorta cins ve kesme kapasiteleri,
tablo alm ve ebatlar olmaldr.
*** Faz dalm dengeli olacak biimde olmaldr.
*** Ana besleme ,kolon, en uzun ve en ykl linye hatt iin gerilim
dm hesab yaplacaktr, akma gre de kontrol edilecektir.
Kat planlar zerinde iletken cinsi, kesitleri, saylar ve uzunluklar
gsterilecektir.
*** Kolon semas mimari kat saysna uygun olarak izilecek tablolarn
isimleri gleri sigorta ve alter anma deerleri ana tablodan
itibaren kolon hatt uzunluu kesiti ve cinsi ile ana tablodan hangi
faza bal olduu ve saya anma akmlarnn deerleri proje
zerine yazlacaktr.

45

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

*** Faz dalm dengeli olacaktr.

*** Merdiven ba aydnlatma tesisatnda, merdiven otomatii
olabilecei gibi, hareket sensrl sistem olmas tercih edilmelidir.
*** Yangn hidroforunun elektriki beslemesinin jeneratrle yaplp yaplmad
projede ematik olarak gsterilmelidir.
*** Jeneratrn gc yedek hidrofor (yangn hidroforu) gcne uygun olarak
seilmelidir.
*** Binada paratoner varsa topraklama e potansiyel dengeleme barasna
balanr, yldrm esnasnda binadaki cihazlarn etkilenmemesi iin
(parafudurlarla vb.) gerekli emniyet temin edilmelidir.

46

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

PARAFUDUR

47

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

KONUTLARDA ZAYIF AKIM : telefon

Trk Telekom A Bina i Telefon Tesisatlar Teknik artnamesine
uygun olarak telefon tesisat projesi hazrlanacaktr. (Bayndrlk ve
skan Bakanlnn 17 Ekim 2001 tarih ve 23903 sayl genelgesine
gre Bina i Telefon Tesisat bulunmayan projelere ruhsat/yap
kullanma izin belgesi dzenlenmeyecektir )
Aadaki artlar projelerimizde olmaldr.
- Bina giriine binadaki toplam telefon sortisine yetecek
kapasite ve %20 yedek hat balama tesis ve uygun bina terminal
kutusu koyulacak,
- Bina terminal kutusu ile d telefon balants iin bina
kna kadar iinde klavuz teli olan bo boru braklacaktr.

48

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

KONUTLARDA ZAYIF AKIM : televizyon

- Bamsz abonelendirmeye uygun olarak her konuta bamsz
hat dnlerek projelendirilecekdir.
- Her konuttan en az bir TV prizi olacaktr.
- Konut iinde birden fazla TV prizi olmas durumunda konut iine
datc (top-off) kullanlacaktr.
- Bina giriinde TRK Telekomun balant yapmas iin bina kablo
TV balant kutusu konulacaktr, burada klavuz teli braklacaktr.(her
daire iin bir priz olacak ekilde).
-Kablo TV haricinde, hava yaynlar ve uydu yaynlarda olduu gz
nne alndnda ve kablo TVnin her yerde bulunmamas sonucu,
televizyon santralnn atda olmas avantaj salayacaktr. atdaki
santral ile bina giriindeki kablo TV balant kutusu arasna klavuz
teli braklm bo boru ekilmelidir.
- Binalarn haricinde yaplacak zayf akm projeleri ulusal ve
uluslar aras standartlara uyularak yaplacaktr.
49

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

KONUTLARDA ZAYIF AKIM : telefon-televizyon

Kat planlar yannda, her sistem iin ayr ayr kolon emas olmaldr.
Kolon emalar ilgili olduu paftann yanna konulmaldr.
(rnein:Telefon kolon emas telefon paftasna, televizyon kolon
emas zayf akm paftasna gibi.)

50

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

16. Elektrik i Tesisleri Proje Hazrlama Ynetmelii Madde 8'de

"Projelendirilen tesiste %20'lik alan veya g deiimi olmas
durumunda tadilat projesi; kesin projeyi hazrlayanlar tarafndan
yaplr. Proje mellifinin yazl oluru olmadan tadilat yaplmaz" hkm
bulunmaktadr. Ayrca EMO Elektrik, Elektronik ve Bilgisayar
Mhendislii Hizmetleri En az cret Ynetmeliinin 5.7 Maddesinde
tadilat projesini kesin projeyi hazrlayanlar tarafndan yaplaca ve
kesin proje mellifinin yazl oluru olmadan tadilat projesi
yaplamayaca belirtilmekte, yine Mesleki Denetim Esaslar
Ynetmeliinin 12.1 Maddesinde "Bir hizmetin, szlemesini imza
etmi mhendis tarafndan yaplp bitirilmesi halinde, bu szlemeye
imza koyan mhendisin yazl izni olmakszn ayn i dier bir
mhendis tarafndan yaplamaz. Ancak, bu durumun, mhendisin
kendi kusurundan kaynaklandna EMO birimi tarafndan kanaat
getirilmesi halinde, ilk mhendisin izninin aranmasna gerek yoktur
denmektedir. Bu nedenle daha nceden hazrlanan bir projenin
baka bir SMM ye tarafndan tadil edilmesi durumunda ilk proje
mellifinden olur alnmas,
51

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

17. 02/11/1985 tarih ve 18916 sayl Resmi Gazetede

yaynlanarak yrrlle giren "3030 Sayl Kanun Kapsam Dnda
Kalan Belediyeler Tip imar Ynetmelii" Madde 58 paragraf 7'de
"Fenni mesuln, yapnn bulunduu il snrlar iinde ikamet etmesi
esastr. Farkl bir ilde fenni mesuliyet stlenilebilmesi iin ilgili
idarenin uygun grmesi ve yap yeri ile fenni mesuln iyeri
arasndaki mesafenin en fazla 200 km olmas gerekir", ayrca EMO
Teknik Uygulama Sorumluluu (TUS) Uygulama Esaslar Ynetmelii
Madde 4.3'de "TUS, bulunduu il snrlar ierisinde grev alabilir" ve
Madde 4.5.1'de "ilgili EMO birimi snrlar ierisinde TUS grevini
stlenecek yeterli sayda SMM yoksa; ilgili EMO biriminin bal
olduu ube tarafndan baka bir SMM, TUS olarak
grevlendirilebilir" ifadesine yer verilmektedir. Bu nedenle baka bir
ilde TUS grevini stlenmek iin mutlaka EMO Ankara ubemizden
olur alnmas,

52

ELEKTRK PROJELERNDE SIK KARILAILAN SORUNLAR

18. Projelerde imar planna uygun olarak vaziyet plannn

20. Yksek gerilimi ihtiva eden projelerde; enerji veren kurulutan

alnacak enerji msaadesi, alt emas, aklama raporu, ksa devre
hesab, gerilim dm hesab, hava hatt ve kablo ebekesinin g
kayb hesab ve kablolarn snmaya kar kontrol hesab,
kompanzasyon hesab, keif listesi, trafo direk tipi ise tip projesi, bina
tipi ise bina yerleim plan ve Enerji Tesisleri Proje Hazrlama

53