Elementet e mbrojtjes n instalimet elektrike ndarse

N proesin e eksplantimit t sistemit elektroenergjik n elementet e sajaelektrana,rrjetin elektrik,instalimet ndarse dhe hargjuesit e energjis
elektrike mund t vij deri te prishja ose deri te regjimi jonormal i puns.N
shumicn e rasteve prishjet jan percjellme ndryshime t rndsishme t
rryms dhe tensionit. mund t jet e dmshme pr disa elemente apo pr
sistemin energjetik n trsi.
Pt t u sigurar pun normale n sitstemin elektroenergjetik sht e
domosdoshme t reagohet shpejt me paraqitjen e prishjes,t prcaktohet
vendi i shkaktimit t saj dhe t ndalet nga aj i mbeturi i pjess s shndosh
(mir) t sistemit prandaj paraqitet nevoja e aplikimit t
pajimet(Paisjeve)Automatike,t cilat dot kryejn operacionet e caktuara
dhe t prishjeve dhe regjimeve jonormale t puns. Trsia e e paisjeve
mbrojtse, t realizuara me ndihmn e elemnteve speciale-Relet,quhen me
emr t prgjithschm mbrojtja Rele. Pa mbrojtje Rele sht e pamundur
puna normale dhe puna e sigurt e sistemit elektoenergjetik. Ajo sikur t
gjitha elementet t sistemit elektroenergjetik dhe reagon me paraqtijen e
prishjeve dhe regjimit jonormal t puns.Me paraqaitjen e prishjeve sigurimi
vepronme sinjalizimin dhe shkyqje,dot thot elementi me prishje po
ndalohet nga pjesa e pjess s padmschme me ndihmn e ndrprersit t
forcs,i cili sht pimensionuar pr ndrprerje t rryms n rast t
prishjes.Me krijimin e regjimit jonormal t puns siguresa gjithashtu vepron
n sinjalizimin dhe n vrarsi be lloji i ndryshimit kryen operacione t
domosdoshme pr rivendosjen e regjimit normal t puns ose jep sinjal te
personeli kejdestar.N sistemet bashkohore elektroenergjetike.Mbrojtja Rele
sht e lidhur ngusht me automatikt e parapar pr riveondsjen e srishme
t regjimit normal t paisjet themelore ne kt fush jan:
Automatet pr aktivizimin e srishm(ALARMIT)automatt pr
aktivizimin e burimeve rezerv t furnizimit,automatt pr
shkarkimin frekental etj.

Relet
Paisjet (pasijet) e mbrojtjes punojn n principin e mbrojtjes s mnyrs
nga madhsia (apo m shum sish) karakteristik pr pun t elementit t
mbrojtur.N rast t prsihjes madhsia e matur arrin vlern t ciln kjo prishje
karakterizon dhe e cila sht e ndrishme nga vlera n regjimin normal t
puns.Paisja mbrojtse automatikisht reagon n ndrshime t tilla t matura
t madhsis dhe t aplikoj operacione te t cilat rregullohet elementi i
ruajtur nga pasoja e prishjs s padshiruar.Elementi themelor i pajimit t
mbrojtjs Rele sht releja.Releja sht pajimi automatik i cili reagon n
vlren e caktuar t madhsis hyrse.

Madhsia hyrse pr rele sht zakonisht ndonj madhsi kontinuale elektrike

(rryma,tensioni etj.)
Gjersa madhsia dalse sht shpeshhre positive(psh. T hapura t
mbyllura).Parimi i mbrojtjes rele prbn nj apo shpeshher m shum
rele t lidhura n mes veti sipas skemave t caktuara.
Relet shrbejn pr matjen e madhsive t vzhguara(vshtuara)realizimin
e vonesave kohore dhe prcjeljen e operacioneve t duhura.Pasi q prishjet
dhe regjimet jon ormale zakonisht prcillen me ndryshimet e
rryms,tensioni,impedancs shpejtsis pastaj ndrishimeve t ftohjes s
forcs,zhvillmit t madh t sasi s nxetsis.

Relet m t prhapura jan:

-Releja elektrike(reagon n madhsin e rryms)
-Releja e tensionit(reagon n lartsin e tensionit)
-Releja (reagon n madhsin e impedancs)
-Releja frekuentive(reagon n ftohje t qarkullimit dhe forcs s
madhsis)
-Releja termike(reagon n zvillimin e rritur t nxehtsis).
Relet mund t reagojn n rritje t madhsis hyrse d.m.th. kur
madhsia hyrse t kalon vlern e caktuar,ose me zvogmimin e madhsis
hyrse dot thot kur madhsia hyrse t bie nn vlern e caktuar.Pr
realizimin e voness kohore prdort releja kohore si shkall dalse t
pajimeve mbrojtse t cilat veprojn n yjen e ndrprersit(kto jan
zakonisht mbrojtje nga prishjet e mbrendhshme)prdort organi eksektutiv.
Sipas norms ky sht rele i fuqishm rele robust i aft te veproj pr
ndrprerje t procesit.N praktikn e sotme zbatohen konstuksionet
elektromekanike,statike tapjimevemrojtse dhe rele.
M detalisht pr konstruksionet rele nsohet n literatur t gjra,ndrsa
ktu si shembull dot prshkruhet releja tejelektrike.
Releja tejelektrike sht pajim i cili reagon kur rryma kalon vlern e caktuar
paraprkisht t vendosur n objektin e mbrojtur.
Releja telelektrike mund t jet konstruksion elektromekanik apo statik.
Ne fig.1 jan t paraqitura skemat e dy konstruksioneve t thejshta t reles.
Si shembull konstruksiont elektromekanik ne fig.1.a. sht paraqitur releja
elektromekanike.

Fig 1.a. mbrojtja termike bimetalike dhe diagrami ne funksion te

ngarkeses dhe kohes

Principi i mbrojtjes rele

Nga pajimet paraprake shihet q rele nga pamja e automatike sht e
mundshme t konsiderohet vepr t qarkut t rregullaciont dhe at si
element i cili n vete bashkon funksionet e rregullatorit,komparatori.
Pajimit t cili ndrron madhsin e forcs eletktrike t rrymes n forc
mekanike.Kjo forc krahasohet me forcn e spirales e cila shkaktohet me
pozit t cili e hap spiralen.Pjest dalse jan kontaktet ndrsa madhsia
dalsit dalse gjenden kontaktet(hapur-myllurose pozit majtas-pozit
nukleare-pozit djathtas)
N mbshttjet e releve elektromekanike prcillt sinjali i rryms nga
oblejkti i mbrojtur prmes dhnsit mats (fig.2) mund t merr dhnsi mats
t padshiruar.
Knontaket dalse t releve mbyllin qarkun komandues t cilen e leviz
mekanizmi pr ndrprerje i cili ktu sht si pajim lvizs.
Mekanizmi pr mdtprerje i cili ktu sht paraqitur si pajim lvizs.
Mekanizmi pr prjashtim hap kontaktet e ndrpresit i cili ktu sht pajim
elektrik kah objekti i mbrojtur me qka realizohet mbrojtja e objektit t
mbrojtur.
Pajimet mbrojtse primare dhe sekondare.
Pajimet mbrojtse mund t kyqen n rrym dhe tension t rrjetit direkt.Ose
prmes transformatorve mats elektrik ose tensionit siq sht paraqitur me
shembullin e reles fig.3.(2.80)pajimi mbrojts i kyqur direkt quhet pajim
mbrojts Primar,ndrsa Pajimi i kyqur prmes Transformatorit quhet Pajim
Mbrojts Sekondar.
Paisjet mbrojtse sekondare jan m t prhapura nga ato primarp pr
shkak t disa prparsive:
- Jan m t izoluar nga tensioni i lart

- Mund t vendosen n vende t prshtatshme panvarsisht nga lokacioni i

elementit mbrojts.
-Prodhohen pr rryma standarte(1A ose 5A) dhe tensioneve (100V)
panvarsisht nga rryma dhe tensioni n qarkun e elemniti mbrojts.
Prparsia e pajimeve mbrojts primare sth se ato nuk krkojn
transformator mats,burime ndihmse t furnizmit t fiquve t vogla n
rrjetet t tensionit t gjr 10KV.Zbatimi i tyre sht i mundur vetm aty ku
mbrojtja realizohet sipas skemave t thjeshta me ndihmn e reles t ryms
dhe tensinoit,pa krkes pr saktsi t madhe.

format e ndryshme te releve dhe kontaktoreve