ETM NOTLARI 19

Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

SICAK SU KAZANLARI HAKKINDA GENEL BLGLER
Bir kazann iletme basnc, o kazann alaca basntr. Konstrksiyon basnc ise iletme basncnn
yaklak % 10 daha st olup, kazan mukavemet hesaplarnda esas alnan basntr. Bu basn deerleri kazan
sipariinde belirtilmelidir.
2
Scak su kazanlarnda stma yzeyi tek kazanda 300 m mertebesine kadar kabilmektedir. Gerekli sl

kapasite 500.000 kcal/ h deerinden fazla ise iki veya daha fazla sayda kazan kullanlmasn neririz. Birden
fazla sayda kazan kullanmak gerektiinde nerdiimiz kapasite blm aada Tablo 1 de verilmitir.
Tablo 1 Kapasite Blm
Kazan Says

Kapasite Blm

2 Adet (Ksmen yedekli)

2/ 3 + 2/ 3

3 Adet (Yedeksiz)

1/ 3 + 1/ 3 + 1/ 3

3 Adet (Yedekli)

1/ 2 + 1/ 2 + 1/ 2

3 Adet (Optimum)

% 40 + % 40 + % 40

Burada kazanlarn yedekli veya yedeksiz olmas iletme karakterine ve mteri isteine baldr. Eer
iletme ksa bir sre iin bile dk kapasitede almaya iin vermiyorsa kazanlar yedekli olmaldr. Genellikle
sistem ihtiyacnn tamamn tek kazan yerine, birden fazla sayda kazan ile karlamak, iletme esneklii ve dk
kapasitelerde alma hali gz nne alnrsa verim asndan stnlk salar. Sistemde kullanma scak suyu
retimi de varsa; boyleri stmak iin ayr bir kalorifer kazan kullanlmas, yani stma amal kazanlarla kullanma
scak suyu amal kazanlar ayrmak hem iletme kolayl, hem de kazan verimleri asndan son derece
avantajldr. Yedeklemek iin kazanlar birbirine vana ile balanmaldr.
Buhar kazanlarnn, scak su kazanlar ile karlatrlmasnda, sl verim asndan yaygn olan bir yanlg
mevcuttur. Buhar kazanlarnn, scak su kazanlarna gre daha yksek verime sahip olduu zannedilmektedir.
Halbuki tam tersine, ayn kapasitede dk olan baca scaklna bal olarak scak su kazanlar ekonomizrsz
buhar kazanlarndan daha yksek verimlidir. Ayn stma yzeyi olan iki kazandan; scak su reten kazan, buhar
reten kazana gre daha fazla kapasiteyi (s retimini) salayacaktr.
Bir kazann iyilii; birbirine ters ynde alan deere baklarak anlalr. Birinci faktr kazann sl
verimidir. Scak su kazanlar iin yakacak cinsine ve konstrksiyona bal olarak verim deerleri % 75 - % 90
arasnda deiir. Bugn, rnein sl verimi % 94 deerine ulaan scak su kazanlar retilmektedir. kinci faktr
2
birim (m ) stma yzeylerinde retilen ortalama s miktardr. Bu deer klasik kmrl scak su kazanlarnda

6.000 kcal/ h m2 alnrken, baz kazanlarda bu deer 15.000 kcal/ h m2 deerine ulaabilmektedir. Bu deerin
byk olmas ayn kapasitede kazann klmesine neden olmaktadr. Ancak radyasyonlu tip kazanlarda olduu
2
gibi; baz kazanlarn birim m yzeyinden oluan s fazla olmasna kar, yksek baca scakl nedeniyle sl

verim dmektedir. Ancak satn alma maliyeti de azalmaktadr.

nc faktr ise kazanlarda gaz tarafndaki basn dmdr. Bu deer olabildiince kk olmaldr.
Kazandaki basn dm 5 mmSS deerini ayorsa doal baca ekii ile kazan altrmak zorlaacaktr. Bu
durumda ya yksek basnl brlr kullanmak veya yksek baca kullanmak gerekecektir.
Hem kazan sl verimini, hem de stma yzey ykn yksek tutabilmek, kazan yapmnda iyi bir
teknolojiyi gerektirir. Ancak bunun en ucuz yolu gaz hzlarn arttrmaktr. Dolaysyla bu durumda kazandaki
basn dm artar. Bunu karlamak iin de yksek basnl brlr kullanm art olur. Bu tip kazanlara ticari
olarak iyi bir zellikmi gibi kar basnl kazan ad verilmektedir. Aslnda kar basnl kazan, yksek basn
kayb olan kazan demektir. Bu tip kazanlar yksek grlt seviyesi, yksek elektrik enerjisi sarfiyat ve yksek

Sayfa - 1

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler
scaklktaki baca giri scakl ile avantajlarn derler. Yakt ve elektrik tketimleri fazladr. Sonu olarak
gerekten iyi bir kazan; sl verimi yksek, stma yzeyi optimum seilmi ve basn kayb az olan bir kazandr.
Scak Su Kazan Tipleri
Uygulamada ok sayda fark tipte scak su kazan vardr. Scak su kazanlar malzemesine yanma odas
ekline ve genel formuna bal olarak aadaki gibi gruplara ayrlabilir.
1.

Dkm kazanlar
1.1. flemeli brlrl dkm kazanlar
1.2. Atmosferik brlrl dkm kazanlar

2.

elik kazanlar
2.1. Yarm silindirik elik kazanlar
2.2. Silindirik elik kazanlar
2.3. Radyasyon tipi elik kazanlar
2.4. Doal gaz iin yaplm zel kazanlar (zel alamdan retilen, konveksiyon yzeyi fazla, dk
scaklk stmasnda youma yapmayan, yksek ocak scaklna dayankl kazanlar). Burada
kazan konstrksiyonlar zerinde durulmayacaktr.

Dkm Kazanlar
Dkm kazanlar scak su ve alak basnl (0,5 at) buhar retiminde kullanlabilirler. Bu kazanlarda
2
iletme basnc 4 6 kg/ cm deerindedir.

Fosil yaktlar esas olarak karbon ve hidrojenin bileiminden olumutur. Yakt iindeki hidrojenin orannn
yksek olmas duman gazlar ierisindeki su buhar oran ve dolaysyla su buharnn youma noktas
scaklnn yksek olmasn gerektirir. Duman gaz ierisindeki su buhar ve su buharnn youma noktas
scakl ayn zamanda yanma iin gerekli hava fazlalna baldr. Hava fazlal ne kadar dkse su buharnn
youma noktas scakl o kadar yksektir. Bu durumda, dumandaki su buhar oran ykselir. Dier taraftan ise
hava fazlalnn dk olmas kazan verimini pozitif ynde etkiler. Hava fazlal dkse kazan verimi yksek,
yakt tketimi az olmaktadr. flemeli yakma sistemlerinde ekonomik nedenlerle mmkn olduu kadar dk
hava fazlal amalanr. Fakat bu dier taraftan daha yksek bir su buhar youma noktas scaklna neden
olur.
Dkm kazanlar genellikle dilimler halinde retilir ve bu dilimler kk kazanlarda fabrikada, byk
kazanlarda yerinde monte edilerek kullanma hazr hale getirilirler. Kazanlarn dilimli olmasnn nemli avantajlar
vardr. Birincisi inaat srasnda kazan dairesinin ncelikle tamamlanmas ve kazann inaatn banda kazan
dairesine sokulmas gerei ortadan kalkar. Dilimli dkm kazanlar istenildii zaman dilimler halinde kazan
dairesine sokulabilir veya kartlabilir. kincisi herhangi bir kapasite artrm, basite dilim ilavesiyle
gerekletirilebilir.
Dkme dilimli kazanlarda gaz gei kesitlerinin ve kanatlarn oluturulmasnda basn dnme dikkat
edilmelidir. Gei kesitleri dar ve kanatlar fazla ise basn dm fazladr. Bylece kazanlar ancak yksek
basnl brlrlerle altrlabilir. Ayn kapasitede basn kayb fazla olan kazan, basn kayb az olan kazana
gre daha kk ve ucuz olacaktr. Buna karlk kullanlacak yksek basnl brlrlerde, basn kayb ile orantl
olarak (yaklak 4 misli) daha fazla g harcanacaktr. Yani yatrm maliyetinde elde edilen avantaj iletme
giderleri ile kaybolacaktr. Ayrca ortaya kan ses problemini ve bunun zm iin ilave susturucu yatrmlarn
unutmamaldr.
Dkme dilimli kazanlarda tip deimedike gaz gei kesiti sabittir. Kazana dilim eklendike kazan
direnci artar. Pratik olarak sabit iyi dkm kazan artlarndan biri de 2/ 1 orannn almamasdr. Yani ayn tip
kazann maksimum kapasitesi, minimum kapasitesinin iki katn amamaldr.

Sayfa - 2

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler
Kalorifer kazanlarn karlatrrken gaz taraf basn kayplarna zel bir dikkat gstermek gerekir.
Dkme dilimli kazanlarn katalogda yazan kapasitelerinin, maksimum veya iletme ekonomisi dikkate
alnarak hesaplanan optimum deerlerden hangisini yanstt ok nemlidir. Maksimum deerde belirlenen
kapasitenin karl fazla yakt tketimidir. Dkm kazan katalogunda kazan arl [kg]/ kazan gc [kw] deeri
bulunmaldr. kg/ kw deerinin ykseklii kazan kalitesini gsteren nemli bir faktrdr.
Dkm Kazanlar in Pratik Notlar
a)

Dkm kazanlarn kesitleri sabit olduu iin, dilim ekleyerek kazan kapasitesi snrl oranlarda
artrlabilir. Tip deitirmeden, dilim ekleyerek kapasite artrmna zorlanan kazanlarda verim
decek, brlr problemleri ve grlt artacaktr.
Pratik olarak bir dkm kazan: (min. kapasite x 2 max. kapasite) artn salamaldr. Fiyat
ucuzlatmak, az saydaki tip ile yetinmek amac ile kapasite aral geni tutulan dkm kazanlarda
her zaman problem olmutur.

b)

Kazanlar mutlaka nden ve kolayca temizlenebilmelidir.

c)

Konstrksiyonlar uzun sre kullanmaya uygun olmaldr.

d)

Ocak hacmi yeterli alev byklne uygun olmaldr.

e)

Sv yakt ve doal gaz ayn verimle yakabilmelidir.

f)

Doal gaza dnmde hibir deiime gereksinim duyulmamaldr.

g)

Doal gaz kullanmnda, duman kanatlarnda kondenzasyonu nleyici nlem alnm olmal ve bu
nlem direnci artrc, sercisi zorlatrc olmamaldr. (Doal gaz kullanldnda, baca gaznda ~
% 18 orannda su buhar oluur. Baca gazndaki yksek orandaki su buhar duman kanatlarndaki
souk yzey ile temas ettiinde youur ve kazan terleme yapar.)

h)

Dkme dilimli kazanlar buhar kazan olarak kullanlacak ise, montajda kaynatlm bezir
kullanlmaldr.

Sayfa - 3

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

elik Kazanlar
elik scak su kazanlar TS 497 kapsamndadr. Bu standardn 1985/ Nisan basks yarm silindirik ve
silindirik btn elik kazanlar kapsamaktadr. Bu standart kapsamndaki scak su kazanlar iin max.
2
konstrksiyon basnc 5 kg/ cm deerindedir.

Buhar ve kzgn su kazanlar ise TS 377 kapsamndadr ve silindirik formda olmalar gerekir. Bu
konuda Bayndrlk Bakanl artnamelerine ve Birim Fiyat Listelerinde bir eliki sz konusudur. Bu noktaya
zellikle dikkat edilmelidir. Yarm silindirik kazanlar emniyet sifonu ile donatlm dk basnl (0,5 at deerinin
kesinlikle altnda) buhar retimi dnda, buhar kazan olarak kullanlmamaldr. Aksi uygulamalar sonucu, son
yllarda Trkiye de de ok sayda buhar kazan patlamas meydana gelmitir. Prensipte yarm silindirik kazan
2
scak su kazandr. Buhar ihtiyac varsa silindirik (Sko) kazan kullanlmaldr. Konstrksiyon basnc 5 kg/ cm

den yksek olan scak su kazanlar da mutlaka silindirik formda olmaldr.

Dk scaklklarda alma halinde souk yzeyler zerinde asit ve su buhar youmas meydana
gelir. Kazanlar abuk rr. Bu olay zellikle fuel oil yakan elik kazanlarn korozyon nedeniyle ksa zamanda ie
yaramaz hale gelmesine yol aar. Bu korozyonun nlenmesi iin kazan s scaklnn 55 C den, baca gaz
scaklnn ise 150 C den aa dmemesi gerekir. Bunun iin de 3 veya 4 yollu kartrma vanalar ile
kazandaki su scaklnn yksek tutulmas yaraldr.
Silindirik elik kazanlarda, Trk standartlarna gre, 600 kw gcn zerinde silindirik klhann hi
olmazsa bir blm dalgal alev borusu eklinde olmaldr. Bylece sl genlemeler kolayca karlanabilir.
elik kazan siparii verirken sl kapasitesi deerinden baka, stma yzeyi deeri de reticiden istenmelidir.

Sayfa - 4

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Kmr Kazanlar
Kmr yaklan yarm silindirik kalorifer kazanlarnda 70/ 76 boru yerine 83/ 89 boru kullanlmaldr.
Kmrl kalorifer kazanlarnda elektrikler kesildiinde ou kez scaklk ykselmekte, hatta baz
durumlarda kaynama olabilmektedir. Bu nedenle kmrl kazanlarda konstrksiyon basnc seilirken kat
yksekliine en az 1 at ilave edilmelidir. Kmrl kazanlarda hava miktarn ve fan kapasitesini belirlerken 1 kg.
3
linyit iin 13 15 m / h hava almak yeterlidir.

Kazan stma yzeylerine kl ve kurum korozyona neden olduundan ve s geiini engellediinden,

ksa srelerde temizlenmelidir.
Istma sezonu sonunda ise duman borular ve dier stma yzeyleri tel fra ile temizlenip, yzeyler
yalanmaldr. Baca balant kanal izolasyonunda telli beyaz cam yn kullanlmaldr.
Kmrn Depolanmas
Kmrler istenilen artlarda depolanmadnda kendi kendine tutuarak yanmaktadr. Bu olayda ana
mekanizma kmrn evresindeki hava ile yava oksidasyonu sonucu ortaya kan snn evreye yaylamayp
birikmesidir. Burada kmr depolama ykseklii, ynn havalandrlmas ve kmrn nem ierii ana
parametrelerdir.
A) Kmrlkte (kapal depolar)
a-

Kmrlkte su sznts ve rutubet olmamaldr.

b-

Kmrn depolama ykseklii 1,5 m yi gememelidir.

c-

Kmr ierisinde tahta, tala veya odun kalmamaldr. (Yanmay abuklatrr.)

d-

Kmrln penceresi srekli olarak ak tutulmaldr. Pencere yoksa havalandrma tesisat

yaplmaldr.

B) Ak arazide
a-

stif yaplacak yerin alt tozlardan ve amurdan temizlenmelidir.

b-

Ykseklii 1,5 m yi gememelidir.

c-

stifler arasnda servis boluu braklmaldr (1,5 m).

d-

stifler dzgn yaplmaldr. (Yamur, rzgar vs. gibi d etkenlerin datmamas iin.)

e-

stif kenarlarna su kanal almaldr.

C) Kmrler kzrsa, su ile kesinlikle sndrmeye allmamal, snan blgeler darya alnarak
havalandrlmaldr. Sklan su genellikle yanmay artracaktr.

Sayfa - 5

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Doal Gaz Kazanlar

Doal gazn zellii dolaysyla, doal gaz kazanlar dizayn ve konstrksiyonunda baz farkllklar
yaratlmaldr. Bu farkllklar aadaki gibi sralanabilir:
-

Doal gaz alevinin radyasyon kabiliyeti az olduu iin, doal gaz kazanlarnda konveksiyon
yzeyleri byk neme sahiptir. Bu yzeyler ok iyi dzenlenmelidir.

Baca gazlar ierisinde su bahar oran ok yksektir. Bu nedenle, a) Souk yzeylerde youma
olamamas ve korozyonun nlenmesi gerekir. b) Dk scaklk stmasna uygun olmaldr.
Korozyona dayankl zel alaml dkm kazanlar, doal gaz yaklmas halinde scak su kazan
olarak byk avantaj salarlar.

Zayf radyasyon zelliine bal olarak, ocak scakl yksektir. zellikle elik kazanlarda suyla
soutulmayan yzey braklmamaldr.

Doal gaz hemen hi kkrt iermedii iin bu tip kazanlarda asit korozyonu daha az nemlidir.
Sadece nitrik asit ve karbonik asit etkilerinden sz edilebilir.

Doal gaz yaklmas halinde duman tarafnda kurum ve kl olumaz ve periyodik temizlik
gereksinimi ortadan kalkar.

letme ve bakm giderlerindeki azalma dolaysyla doal gaz kazanlarnda en az %2 sl verim

edeeri bir avantaj sz konusudur.

Avrupa da retilen elik doal gaz kazanlarnn konstrksiyonlar tamamen farkl olup, zel alaml
elikten retilmektedir.
Atmosferik Brlrl Doal Gaz Kazanlar
Bu kazanlarda yanma olay dey dorultuda gerekleir ve greceli olarak daha kk bir yanma oras
yeterlidir. Yanma iin gerekli hava doal baca ekii ile salanr. Gaz ile hava karmnn yaklmas atmosferik
yakclarda gerekleir. Gaz yakt normal basnc ile bir lleden geerek yanma orasna flenir. Birincil hava llede
enjeksiyon prensibi ile emilir ve yaktla karr. kincil hava ise baca ekii ile salanr. Bu nedenle yanma odas
alt aktr. kincil hava emiinin etkilenmemesi iin kazan duman k azna gaz akm sigortas denilen zel bir
eleman konur. Atmosferik brlrl kazanlarda hava fazlalk katsays yksektir. Dolaysyla duman gazlarndaki su
buhar youmas kazanda ve bacada daha az olur. Ayrca dkm kazanlarda, konveksiyon yzeylerinde kanat
ve kntlar yaplarak yzey scaklklar ykseltildiinden, youma tamamen nlenebilmektedir. zellikle mevcut
bacalarn kullanlmas gerektii durumlarda atmosferik brlrl kazanlar tercih edilmelidir.
Atmosferik brlrl kazanlar doal ekile altndan sessizdir.
Atmosferik brlrl kazanlarda NOx ve CO emisyonu kontrol, yakma teknii asndan en nemli
problemdir. Bu iki bileenin birden istenilen limitlerin altnda kalabilmesi iin yakcda zel nlemler alnmaldr.
Almanya da 1993 ylnda bu tip kazanlarda NOx snr 200 kg/ kw h ve CO snr 175 mg/ kw h deerindedir.
Ancak Hamburg ve Zrich ok daha dk deerler istemektedir. Atmosferik brlrl kazanlar 700 kw gve kadar
kullanlabilmektedir.
350 700 kw g aralnda zellikle sessizlik istendiinde flemeli brlrl kazanlarla rekabet edebilir.
700 kw zerinde ise flemeli brlr tercih edilmelidir. Bu deerlendirmede esas kriterler ses ve maliyettir.
Yanma teknii asndan her iki tip de edeerdir.

Sayfa - 6

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler
Atmosferik Brlrl Doal Gaz Kazanlarnda Aranan zellikler
1-

Basn Emniyet Dzeni

Bu zelliklerin banda emniyet gelir. Atmosferik brlrl kazanlarda gvenli bir yanma iin gaz
basnc belirli deerlerin altna dmemeli veya stne kmamaldr. Bina giriindeki reglatrden
21 mbar da binaya ve kazana beslenen gaz, kazan giriinde sabit 20 mbar basncnda olmaldr.
Eer bu basn brlr sisteminin ngrd deerin altnda olursa, doal gaz kazan dna, kazan
dairesine yaylr. Memelerden belirli bir basnla pskren gaz evreden birincil havay da emerek
beklere girmektedir. Eer gaz basnc dk olursa memeden kan gaz beke ulamadan evreye
yaylacaktr.
Tam tersine gaz basnc ok yksek olursa, memeden kan gaz jeti ok yksek hzl olacak ve
birincil hava ile istenen n karm salanamayacaktr. Bylece bekteki yanma stabilitesi bozulacak
ve yanmam rnlerin ocakta veya bacada tutumas tehlike oluturacaktr.
Gaz giri basncnn deimesi ile oluan bu istenmeyen durumlarla Ankara da ki uygulamada
karlalmtr. Bu tehlikenin ortadan kaldrlabilmesi iin doal gazl atmosferik brlrl kazanlarda,
a)

Normal doal gaz brlrleri, gaz basncndaki % 15 deiimde alabilir. Basncn daha fazla

b)

Dk basn emniyet dzeni bulunmaldr. (Doal gaz basnc 10 mbar n altna dtnde

dmesi ve artmas yangn riski oluturur.

dk basn presostad gaz devresindeki valfi kapatr. Bylece doal gazn kazan dairesine
dalma tehlikesi nlenir.)
c)

Yksek basn reglatr bulunmaldr. (LPG kullanldnda 100 mbar a, doal gaz
kullanldnda ise 50 mbar a kadar olan basn artlarn dzelten bir reglatr sistemi gaz
basncn istenen deerlere drr. )

2-

ift Manyetik Ventil

Kapasite ne olursa olsun, yanmaya gnderilen gaz kontrol eden manyetik ventillerin says iki
olmaldr. Bu ventillerden herhangi birinde arza olursa gaz devresi kapanmal ve arza sinyali
vermelidir.

3-

Otomatik Ateleme ve yonizasyon le Alev Kontrol

Ateleme sisteminin otomatik olmas gerekir. en ok bilinen ateleme sistemi pilot alev
kullanlmasdr. Ancak bu yntemde nemli lde gaz tketimi sz konusudur. Modern doal gaz
kazanlarnda otomatik ateleme sistemi mevcut olup, bu sistem gaz verilmeden 10 sn gibi ksa bir
sre nce devreye girer. Yanma iyonizasyon ile kontrol edilir.

4-

Dk Kirletici Emisyonu
evre kirlilii ynnden atmosferik brlrl kazanlarda atmosfere atlan en tehlikeli yanma rnleri
azotoksitler (NOx) ve karbonmonoksitler (CO) gazlardr. Dier kirletici emisyonlar bu kazanlarda
sz konusu deildir. CO insan sal iin, NOx ise hem insan sal hem de bitki rts iin
tehlikeli ve zararl maddelerdir. Atmosferik brlrl doal gaz kazanlarnn baca gazlar iinde bu
rnlerin bulunabilecei en yksek deerler snrlandrlmtr. Bu snrlar Almanya da DIN
tarafndan NOx = 175 mg/ kw h, CO = 100 mg/ kw h eklindedir. yi bir doal gaz kazannn Mavi
Melek amblemine sahip olabilecek emisyon deerlerine inmi olmas gerekir.

Sayfa - 7

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler
5-

Uygun Bir Otomatik Kontrol Sistemi

Deien d scaklk artlarna ve deien iletme artlarna gre kazan kapasitesini otomatik olarak
ayarlayan ve verimi srekli optimum noktada tutan bir otomatik kontrol sistemi bulunmaldr. Bu
sayede yl boyunca en az yaktla en fazla konfor salanm olur. stanbul da stma mevsiminde d
hava scakl (+ 17 C) ile (-3C) deerleri arasnda (toplam 20 C) deimektedir. Oysa d hava
scakl gnde (2 C) ile (14 C) deiebilmektedir. (Ortalama 7 C) sonuta otomatik kontrol 7/ 20 =
% 35 orannda yakt sarfiyatn ve konforu etkilemektedir.

6-

Uzun mr Ve Yksek Kaliteli Malzeme

zellikle doal gaz sz konusu olduunda, youan nemin yaratt korozyona dayankl kaliteli
malzemeden yaplm, uzun mrl kazan kullanlmaldr. Bu adan, iyi dizayn edilmi dkm
kazanlar byk avantaj salamaktadr.

7-

Dk Scaklk Istmasna Uygunluk

stanbul ikliminde kazan suyu ortalama scakl ~ 55 C dir. Kazan yaps 35 C su scaklna
kadar kondenzasyon olumayacak konstrksiyonda olmaldr. Dk scaklk stmas ayrca
ekonomi ve konfor salayacaktr.

8-

Yksek Isl Verim

stenilen lde yakttan ekonomi salanabilmesi iin, kazan sl veriminin yksek olmas gerekir.
Yksek verimli kazanlarda baca gaz scakl dktr ve kazan yaltm kusursuzdur.

flemeli Brlrl Doal Gaz Kazanlar

flemeli brlrl kazanlarda su ile evrili kapal bir yanma odas sz konusudur. Gerekli hava cebri
olarak fanla temin edilir ve yksek basnl brlr kullanldnda ocakta kar basn ad da verilen art bir basn
oluur. Brlr ve yanma odas birbirine uygun olmaldr.
Gaz yollarnn direnci fazla olan kazanlarda nemli bir problem ilk ateleme srasnda ortaya kar. lk
kalkta ocakta ani snan gazlarn skmas ile normal alma basncnn 6 misli mertebesinde basn olur ki, bu
kazanda titreim ve sarsntlara yol aar. Bu nedenle bu tip kazanlarn dk alev balangl brlrler ile
donatlmas veya iki kademeli brlr kullanlmas gereklidir.
Doal gazl kazanlarda asl s geii konveksiyon yzeylerinde gerekleir. Yzeyler zerinde youma
olmamas iin kazan su scaklnn 55 C nin altna dmemesi gerekir. zel alaml dkm kazanlar duman
tarafndaki youma dolaysyla ortaya kan korozyona dayankldrlar. Ayrca kazan konstrksiyonu nem
kazanmaktadr.
Dkm doal gaz kazanlarnda, otomatik kontrol sistemi ile stma sisteminde yk azaldka kazan suyu
scakln ve yaklan yakt miktarn (oransal olarak) azaltmak mmkn olmaktadr. Bylece dk ykler de hem
yakt tketimini azaltmak hem de kazan verimini ykseltmek mmkn olabilmektedir. Halbuki normal olarak dk
yklerde almada kazan verimi azalr.
Klasik tip elik kazanlarda youmann nlenmesi iin kazan su scakl yksek tutulmaldr. Bu amala,
stma sisteminde, 3 veya 4 yollu otomatik kartrma vanalar ve kontrol paneli kullanarak kazan su scakl hep
90 C de tutulurken, sisteme gnderilen su scakl yke gre deitirilmelidir. Bu koullarda youma nlenirken
verim decek, yakt tketimi artacaktr.

Sayfa - 8

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Doal gazda kullanlacak elik kazanlarda aadaki zellikler aranmaldr.

1)

zel alam elikten imal edilmelidir.

2)

Doal gaz yakmak zere dizayn edilmi olmaldr. (Her kazanda doal gaz yaklabilir. Ancak mr,
verim ve gvenlik nedeniyle yeni konstrksiyonlar yaplmtr.)

3)

Youmann nlenmesi iin kazan su scakl, sistemde 3 veya 4 yollu otomatik kontroll kartrma
vanalar kullanarak, yksek tutulmaldr.

4)

zellikle birinci geite duman borular aynaya kaynak edilmeli ve boru ularndaki fazlalklar tra
edilmelidir.

5)

Kazan tamamen szdrmaz olmal, duman kutusu kapaklar zel conta ile donatlmaldr.

6)

Duman borular kk kesitli olmal, ilerine trblatr yerletirilmelidir.

7)

Brlr adaptr ve kapaklar refrakter malzeme ile kaplanmal ve duman kapaklar ayrc scakla
dayankl malzeme ile sya kar yaltlmaldr.

Duvar Tipi Kombi Cihazlar

Doal gazl kat kaloriferi uygulamalarnda kullanlan s retim cihazlarndan biri de duvar tipi kombi
cihazlardr. Duvar tipi ofben prensibi ile alan kombi cihazlarnda hem stma scak suyu hem de kullanma
scak suyu birlikte retilir.
Cihazlar atmosferik brlrl olup, stma ve s deitirgeci yzeyleri paslanmaz elik, bakr veya bronz
malzemelerden yaplabilmektedir. ekil olarak ofbenlere benzer ve duvara aslarak monte edilirler. Bu cihazlarn;
Avantajlar
a-

Alternatiflerine gre ucuzdur.

b-

Hem stma hem de kullanma suyu salamak ayn zamanda olasdr.

c-

Duvara monte edildii iin az yer kaplar.

d-

Sirklasyon pompas ve kapal genleme tank zerindedir.

Dezavantajlar
a-

mrlerinin 3 5 yl gibi ksa olmas.

b-

Servis ve yedek para giderlerinin fazla olmas (her stma mevsimi sonunda baz para
deiikliklerine ihtiya gstermesi).

c-

Kapasitelerinin snrl olmas (genellikle 20.000 kcal/ h).

d-

Verimlerinin daha dk olmas.

e-

Otomatik kontrol sistemlerinin snrl olmas.

f-

Tam gvenlik sistemine sahip olmamas.

g-

2 kata kadar olan binalarda kombi cihaz daha pratik olabilir. Ancak 3 kat ve daha fazla katl
yaplarda servis skl, baca problemleri ve binann yangn gvenlii asndan merkezi sistem daha
doru zmdr. zellikle yangn gvenlii asndan ok katl yaplarda kombi cihaz kullanlmas
ciddi riskler oluturacaktr.

ofbenlerin ekonomik mrnn 8 10 yl olduu ve gnde yarm saat kullanldklar dnlrse, stma
mevsiminde gnde ortalama 20 saat alan kombi cihazlarn mrlerinin cihaz kalitesine ve kullanma bal
olarak 3 5 yl olmas doaldr.
Sonu olarak, duvar tipi ofben prensibi ile alan kombi cihazlar en fazla 2 veya 3 katl yaplarda,
2
kazan monte edilecek yeri olmayan 80 100 m daireler iin dezavantajlarna ramen pratik olmaktadr.

Sayfa - 9

ETM NOTLARI 19
Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Kazanlarn Dnm
Mevcut sv ve kat yaktl kazanlarn doal gaz yakar hale dntrlmesi veya yeni bir doal gaz kazan
ile deitirilmesi mevcut kazann yana, durumuna, boyut ve tipine baldr.
Aadaki durumlarda kazann deitirilmesi daha iyi olacaktr:
1-

Sistem iin ok byk veya ok kk ise,

2-

Mekanik durumu zayf ise,

3-

mrnn sonuna yaklam ise,

4-

Uygun bir brlr bulunmayacak tipte ise,

5 yandan byk elik kazanlarda, yarm silindirik ve radyasyon tipi kazanlarn doal gaza
dntrlmesi yerine, yeni bir dkm doal gaz kazan ile deitirilmesi daha uygundur.
350 kw gcn altndaki kazanlarn da dntrlmesi yerine atmosferik kazanlarla deitirilmesi daha
ekonomiktir. Bu durumda ayrca baca problemleri ile de karlalmayacaktr.
Sonu:
a-

Mevcut kazanlarn doal gaz a dnm iin yaplacak masraflar yeni bir kazan bedelinin
% 20 30 u mertebesindedir.

b-

Bu kazanlarn mr de doal gaz kullanldnda 3 5 yl mertebesinde olacaktr.

c-

Bu sre ierisindeki mevcut kazanlarn fazladan yakt yakt miktar ise yaklak olarak yeni bir
bedeli kadar olacaktr. Buna gre klasik kazanlarn doal gaz dnmnn 3 5 yl sonraki
maliyeti, yeni kazan almaya gre ortalama 2,5 kat daha pahal olacaktr.

d-

Bu sre ierisinde bakm ve tamir masraf yaplacak, arza nedeniyle stmada kesintiler
olabilecektir.

KAYNAKLAR
1- Issan almalar No: 70 Kalorifer Tesisat ISISAN
2- Kalorifer Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, Yayn No: 84 TMMOB MAKNA MHENDSLER
ODASI

Sayfa - 10