SCRIPT NG EL FILIBUSTERISMO

Sa panulat ni G. Marc R. German at Regine M. Tayag

Magsisimula na po and aming dula-dulaan sa loob ng isang minuto.

Sa oras po na patayin na ang mga ilaw, hindi niyo kailangan sumigaw dahil
ito ay hudyat na ng pagsisimula ng palabas.
Laging tandaan na hindi lang kayo ang nanonood, kaya iwasan po natin ang
pagku-kwentuhan.
Ang pumalakpak at tumawa sa mga parteng nakakatuwa at kapuri-puri ay
hindi ipinagbabawal. Ngunit ang inyong katahimikan ay mahalaga sa ating
mga tauhan.
Ang inyong kooperasyon ay isang mahalagang tulong sa aming
pagtatanghal.
Maraming salamat po.
Scene:
(open curtain)

Ibarra: Bilisan mo!! Nandyan na sila! (Pinagbabaril ng mga Guwardiya Sibil)

Tao1: Ngunit Ginoo lubhang ahhhh (Tinamaan ang tao1 sabay talon ni
Ibarra)
(Lalabas si Rizal at babarilin ng Guwardiya Sibil)
Turtle: (Kakanta)
(Mga tauhan sa unang tagpo ay magsasagwan habang sumisigaw ang
Kapitan ng BAPORP, ESTRIBORP..)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
SA KUBYERTA

Donya Victorina: buenos das a todos ustedes! Kalahati lamang ang takbo ng
makina, Kapitan, Bakit hindi natin bilisan?
Kapitan: Kapag bumilis pay maglalagos na tayo sa palayang iyon Ginang..
(sabay kindat kay Doa Victorina)
Donya Victorina: Mangyari ay wala ni isa mang maayos na lawa sa lupaing
ito! (nagkatinginan ang mga prayle)
Simoun: Ang lunas ay napaka dali (slang), at sa katotohanan ay di ko alam
kung bakit wala ni sinuman ang nakaisip nito. (tinignan siya na may
pagtataka) (tumuro sa isang dako at sinundan ng mga mata nang mga
naroroon) Humukay ng isang tuwid na kanal buhat sa bunganga ng ilog
hanggang sa labasan at paraanin sa Maynila; alalaong bagay magbukas ng
isang bagong ilog sa pamamagitan ng paggawa ng kanal at sarhan ang
dating ilog Pasig.
Don Custodio: Ngunit saan kukuha ng ibabayad sa manggagawa?
Simoun: Walang magugugol, Don Custodio, Pagkat mga bilanggo ang
gagawa.
Don Custodio: Walang sapat na bilanggo!
Simoun: Kung gayoy piliting gumawa ang mga mamamayan bata man o
matanda!
Don Custodio: Kaguluhan lamang ang ibubunga niyan!
Simoun: (tatalikod) Mga kaguluhan, ha! ha! Nag-alsa na ba kahit minsan ang
bayang Ehipto? Nag-alsa na ba ang mga bilanggong Hudeo laban sa banal na
si Tito? Tao kayo, akala koy lalo kayong nakauunawa sa kasaysayan!
Don Custodio: Ngunit ang iyong mga kaharap ay di mga Ehipsyo ni Hudeo. At
ang lupaing ito ay hindi miminsang naghimagsik, sa mga panahong ang mga
tagarito ay pinipilit na maghakot ng malalaking kahoy upang gawing mga
daong, kung hindi dahil sa mga pari...
Simoun: Ang mga panahong yaon ay malayo na, ang mga pulong ito ay hindi
na muling maghihimagsik, bigyan man sila ng lalong maraming gawain at
patawan man sila ng lalong mataas na buwis.
Don Custodio: Isang mulatong Amerikano!
Ben Zayb: Indiong Ingles!
(close curtain)
Scene:

(open curtain)
SA ILALIM NG KUBYERTA
Kapitan Basilio: Kamusta na ang kalagayan ni kapitan Tiyago?
Basilio: Tulad ng dati, ayaw pa rin niyang magpagamot at ngayon po ay
inutusan akong pumunta sa San Diego upang tingnan ang mga paupahang
bahay nito.
Kapitan Basilio: (pailing na sumagot) Noong mga bata pa kami nila Kapitan
Tiago, wala pa ang droga na iyan. Hindi ko rin lubos maisip kung saan ba
nagmula ang masamang gamot na iyan.
Isagani: Mawalang galang na po, ngunit ang opyo ay isang uri po ng
halaman. Ito ay hindi isang gamot na katutuklas pa lamang, at hindi rin isang
halamang katutubo pa lang sa ganitong kapanahunan, hindi ba, Basilio?
Basilio: Sang-ayon ako sa sinabi mo kaibigan. (palihim na napangiti sa sinabi
ng kasama)
Kapitan Basilio: Sa pagkakatanda ko, mayroon ngang opyo noon. Tama meron
nga! Ngunit itoy hindi gaanong napapansin dahil abala ang marami sa pagaaral. Maiba ako, kamusta na nga pala ang itinatatag ninyong Akademya ng
Wikang Kastila?
Basilio: Mabuti naman po, nakahanda na po ang mga guro at ang paaralang
gagamitin
Kapitan Basilio: Palagay kong di matutuloy iyon dahil tututulan ni Padre
Sibyla.
Isagani: Matutuloy po sapagkat hinihintay na lang po namin ang permiso
pagkatapos na makipagkita ni Padre Irene kay Kapitan Heneral. Niregaluhan
namin ng dalawang kabayong kastanyo at nangakong tutulungan niya kami.

Kapitan Basilio: Saan kayo kukuha ng pera?

Isagani: Aambag ang bawat eskwela, ang mga guro ay hati sa Pilipino at
Kastila. Ang kagamitan naman ay handog ng mayamang si Macaraig at ang
isa sa kanyang bahay.
Kapitan Basilio: Mabuti kung ganoon. Sanay magtagumpay kayo sa inyong
plano. Paano, mauna na ako sa inyo. Kailingan ko ng pumunta sa itaas.
Maiwan ko na kayo.
Basilio: Maiba nga ako, ano nga pala ang sabi ng iyong tiyo tungkol kay

Paulita...?
(napangiti lamang si Isagani)
Basilio: Teka, kaibigan... (natatawa) tila yata ikaw ay namula nang ating
mapagusapan ang iyong kasintahan! Ang umiibig nga naman!!! Sabagay ay
talaga namang kaibig-ibig ang iyong kasintahan, maganda nay mayaman pa.
Kaya lang ay...
Isagani: Kaya lang ay ano? (kinakabahan at umarko ang kilay)
Basilio: Teka, wag kang kabahan... ang gusto ko lamang sabihin ay kaya lang,
lagi niyang kasama ang tiya niyang ubod ng sungit (bubulong ngunit malakas
pa rin) Palibhasay matanda na!
Basilio & Isagani: Hahahahaha!!!!
(dumating ng mag-aalahas na sa Simoun at nakisalo sa usapan nang
dalawang binata)
Simoun: Magandang araw sa inyo. Maaari ba akong makisali sa usapan
ninyo? Tila kayoy nagkakatuwaan. Basilio, ikaw ba ay pauwi na at
magbabakasyon?
Basilio: Ganoon na nga po Ginoong Simoun.
Simoun: At sino naman ang iyong kasama? Kababayan mo ba siya?
Basilio: Hindi po Ginoo, ngunit magkalapit lamang ang aming bayan. Bakit
Ginoo, hindi pa po ba kayo nakakarating sa bayan nila?
Simoun: Sadyang hindi ako nagtutungo sa mga lalawigan dahil ang mga tao
dooy hindi naman bumibili ng mga alahas, sa aking palagay ay dahil sa
mahihirap ang mga tao doon.
Isagani: Sadyang hindi lamang kami bumibili ng mga gamit na hindi naman
namin kailangan.
(ngumiti ng pilit si Simoun ngunit bakas ang kanyanggalit)
Simoun: Bueno heto saluhan niyo na lamang ako sa pag-inom ng serbesa
Basilio: Salamat Ginoo, ngunit hindi kami umiinom ng alak
Simoun: Hindi umiinom? Ika nga ni Padre Camorra masama raw ang puro
tubig ang iniinom.
(gumuhit ang inis sa mukha ni Isagani)

Basilio: Kung tubig lang ang iniinom ni Padre Camorra ay wala sigurong
tsismis silang maririnig.
Isagani: Di tulad ng alkohol, ang matabang na tubig ay nakamamatay ng
apoy. At kapag tubig ay nagalit, iyon ay maaring lumawak at maging dagat
na handang magwasak at pumatay, kapag iyon ay pinainit at naging singaw
ay handang tumunaw.
(natigilan si Simoun at halatang namangha)
(tinignan ni Basilio ang dalawa saka siniko si Isagani)
Basilio: Ipagpaumanhin ninyo Ginoong Simoun, kamiy mauuna na sa inyo.
Ang tiyo ng aking kasama ay naghihintay na sa amin doon sa may dakong
hulihan.
Simoun: Walang anuman. Pangarap, Basilio pawang mga pangarap!
Basilio: Napakatapang mong sumagot kay Don Simoun.
Isagani: Ang taong iyan ay nakapanghihilakbot! Halos kinakatakutan ko!
Basilio: Siya ang tinatawag na Kayumangging Kardinal!
Isagani: Kardinal?
Basilio: Kamahal-mahalang itim kung siya mong ibig. Si Don Simoun ang
sanggunian ng Kapitan Heneral!
(Sa kabilang banda)
Kapitan: Padre Florentino! Halina sa itaas! Naroon sina Padre Camorra at
Padre Salvi!
Padre Florentino: Salamat Kapitan, subalit..
Kapitan: Kung hindi kayo papanhik sa kubyerta ay iisipin ng mga prayleng
ayaw kayong makisalamuha sa kanila
Padre Florentino: Akoy susunod na lamang.. Kakausapin ko lamang muna
ang aking pamangkin na si Isagani. (lalapitan si Isagani) Isagani, huwag kang
aakyat ng kubyerta habang akoy naroroon, baka magpakalabis na tayo sa
kagandahang loob ng Kapitan!
Isagani: Opo! (pag-alis ni Padre Florentino) Hindi iyon ang tunay na dahilan.
Ang totooy ayaw niyang makausap ko si Donya Victorina!
(close curtain)

Scene:
(open curtain)
SA KUBYERTA
(sumungaw ang ulo ni Simoun sa may hagdanan)
Don Custodio: (pasigaw na anunsyo) Ano, saan naman kayo nagtago? Hindi
ninyo nakita ang bahaging pinakamainam sa paglalakbay.
Simoun: Ay naku! Hindi ako nagtatago. Nakakita na ako ng mga ilog at
tanawin. Ang may kabuluhan lamang sa akin ay yaong may mga alamat!
Kapitan: Kung sa alamat lang din naman ang pag-uusapan, mayroon din
niyan ang ilog Pasig. Nariyan ang malapad na bato, batumbuhay na sagrado
bago pa dumating ang mga kastila at pinagtitirahan ng mga espiritu. May
isang alamat, ang alamat ni Doa Geromina na... na... (naghahanap at
biglang itinuro si Padre Florentino) na alam ni Padre Florentino.
Padre Sibyla: (nagmamalaki at nag-halukipkip) Lahat ng tao ay nakakaalam
niyan!
Doa Victorina: Ngunit padre hindi ko pa alam ang alamat na iyon?
Ben Zayb: Siyanga! Ano ba ang tungkol sa kwentong iyon padre?
Padre Sibyla: (naglakad ng kaunti at tumanaw sa malayo) (inaakto ang mga
pangyayari) Sabi nila may isang estudyante...
Ben Zayb: Mawalang galang. ngunit Kapitan, alam ba ninyo kung saang dako
ng lawa napatay ang isang nagngangalang Gueverra, Navarra o Ibarra?
Doa Victorina: Ibarra, Crisostomo Ibarra iyon ginoong Ben Zayb (pinalo ng
pamaypay si Ben Zayb). Siyanga pala! Saan nga ba, Kapitan? May naiwan
kayang bakas sa tubig?
(natahimik ang kapitan at napukol ang tingin ng lahat sa kanya)
(sound effects: kagimbal-gimbal )
Kapitan: (itinuro ang isang direksyon at napukol ang tingin ng lahat kay
Simoun) Hindi sa kanya! Doontumingin kayo sa malayo(sabay tingin ng
lahat sa malayo) Ayon sa kabo ng mga kawal na tumugis kay Ibarra, nang
malapit na siyang masukol, ay tumalon at sumisid. Sinasabing may mga
dalawang milya ang kanyang nalalangoy at sa minsang litaw ng ulo niya sa
tubig ay inulan siya ng bala. Doon sa malayo ay nawala na siya sa kanilang
paningin, ngunit ang tubig sa mga dakong iyon ay nagkulay-dugo. Ngayoy
hustong labintatlong taon na ang nakakalipas simula nang iyan ay mangyari.

Ben Zayb: Kung gayon, ang kanyang bangkay ay...

Padre Sibyla: Nakasama sa bangkay ng kanyang ama!
Padre Salvi: Hindi bat isa rin siyang filibustero?
Ben Zayb: Iyan ang tinatawag na napakamurang paglilibing, hindi ba Padre
Camorra?
Padre Camorra: (patawang sumagot) Lagi ko ngang nasasabi na ang mga
filibustero ay hindi maaasahang magkaroon ng maringal na libing.
Ben Zayb: (nabaling ang pansin kay Simoun) Ngunit ano ang nangyayari sa
inyo, Ginoong Simoun? Nahihilo ba kayo? Kayo pa naman na datihang
manlalakbay! Kayo ba ay nalulula sa ganitong halos patak lang ng tubig ang
laman?
Kapitan: Dapat ninyong malaman na hindi ninyo maipaparis sa isang patak
ng tubig ang lakbaying ito. Ang lawang ito ay higit na malaki sa alinmang
lawa sa Suisa o lahat ng lawa sa Espaa pagsama-samahin man. Nakakita na
ako ng mgasanay na mandaragat na nangahilo rito.
Doa Vicorina: Ginoong Simoun, mabuti pay bibigyan ko kayo ng eficasent
oil. Paulita Paki abot mo nga sakin ang eficasent oil.
Paulita: Tiya hindi niyo po nadala.
Doa Victorina: (hinila si Ginoon Simoun) Kung gayon sumama kayo sa akin
at mayroon akong Bonamine sa aking bagahe.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
TAHANAN NI KABESANG TALES
Huli: (nagwawalis) Kuya sa iyong palagay, ako kayay makakapag-aral din sa
Maynila tulad mo?
Tano: Aba oo naman.
(lumabas ng bahay si Tales at Tata Selo)
(lumapit si Huli at Tano kay Tales)
Tano: Ama, si Huli? Kailan kaya siya makakapunta nang Maynila upang magaral?

Huli: Kuya...
Kabesang Tales: Sa isang taon. Magsaya ka nang mahaba at mag-aaral ka na
sa Maynilakatulad ng mga dalaga sa bayan.
Huli: Talaga ama?! (niyakap ang ama)
Tano: Alam mo ama iniisip na niya si Basilio sa mga oras na ito at ang
pangako sa kanya nito na pakasal sa kanya...
Huli: (sinisiko-siko si Tano) Kuya naman...
(hinabol si Tano)
Kabesang Tales: Maganda ang ani natin ama... (bumuntong hininga)
Tata Selo: Maganda? Ngunit ano ang iyong ipinag-aalala?
Kabesang Tales: (naglakad upang tanawin ang lupain) Ang mga prayle ama...
(bumuntong hininga)
Tata Selo: Magpaumanhin ka! Ipagpalagay mo na ang iyong salapi ay nahulog
sa tubig at sinakmal ng malaking buwaya at ang kanyang mga kamag-anak
ay sumama sa kanya.
Kabesang Tales: Ngunit ama sila ay umaabuso na!
Tata Selo: Magpaumanhin ka!
(dumating si Padre Camorra kasama si Padre Salvi at mga Guwardiya Civil)
Padre Camorra: Telesforo! Mabuti at nandito ka!
Kabesang Tales: Magandang araw Padre ano po ang naparito ninyo?
Padre Camorra: Kailangan mo nang magbayad nang buwis! Ang buwis ay
dalawandaang piso!
Kabesang Tales: Dalawandaang piso??!! Ngunit iyon ay napaka laki naman.
Padre Salvi: Kung hindi magbabayad ibigay sa iba ang tungkulin ng
paglilinang dito...!
Padre Camorra: Tama! Kung hindi ka magbabayad ang lupain ay ipalilinang ko
na lamang sa aking kasambahay. Matagal na din siyang naging tapat na
maninilbihan sakin.
Kabesang Tales: Ako ang nag-hirap na mag-tanim at mag-ani dito. Ibinuhos ko
ang pawis at dugo ko upang maiahon sa hirap ang pamilya ko.

Padre Camorra: Ngunit hindi sa iyo ang lupang nililinang mo!

Padre Salvi: Ito ay pag-aari ng korporasyon.
Kabesang Tales: Pag-aari?? May kasulatan ba kayo na nag-papatunay na sa
inyo ang lupang ito??
Padre Camorra: Meron!!
Kabesang Tales: At nasaan naman iyon?
Padre Salvi: At bakit mo kailangan makita?
Kabesang Tales: Hindi ako magbabayad ni kalahati ng buwis hanggat wala
akong nakikitang katibayan na inyo nga ang lupang ito.
Tata Selo: (bumulong sa anak) Anak huwag ka nang magmatigas...
Padre Camorra: Hindi bat tama ang iyong ama, Telesforo? Wala kang
mahihita kung patuloy kang mag-mamatigas.
Kabesang Tales: Handa akong makipag-usapin maipag-laban lamang ang
karapatan namin!! (bahagyang lumapit upang sugurin ang dalawang prayle)
(pinigilan ng mga Guwardiya Civil si Tales na sugurin ang mga prayle at
tinutukan siya ng riffle)
Padre Camorra: Qu barbaridad! Kunin ang anak na lalaki at gawing
Guwardiya Civil
(pinalo ng riffle ang ulo ni Tata Selo at hinila si Tano)
Huli: Bitiwan niyo siya! Ama!!
Kabesang Tales: Hindi!!! Wag ang aking anak!!
Tano: Ama!!! Huli!!! Aaahhh!!!!
(pag alis ay babalik ang mga guwardiya sibil)
Guwardiya Sibil: Limang daang piso ang hinihingi ng aming pinuno! Kung
hindiy mamamatay ang iyong ama, binibini.
Huli: Saan ako kukuha ng limang daang piso? Ang mga alahas! Liban lamang
itong Agnos. Handog ito sa akin ni Basilio! (hahalikan ang Agnos) (Isusuot ang
Agnos) Ngunit itoy hindi sapat. Tama! Mamamasukan muna ako kay
Hermana Penchang bilang utusan.
(close curtain)

Scene:
(open curtain)
(nagdadasal si Hermana Penchang at Huli)
Hermana Penchang: (mabilis na dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo
inmortal Libranos seor de la peste Y de todo mal.
Huli: (nauutal-utal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal Libranos seor de
la peste Y de todo mal.
Hermana Penchang: (binatukan si Huli) Hay naku bata ka!!! Hindi ko alam
kung ano ang itinuturo sa iyo sa bahay niyo at hindi ka marunong magdasal!!
(mabilis na dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal Libranos seor
de la peste Y de todo mal.
Huli: Pasensya na po.
Hermana Penchang: Paensya?!! Hay naku!! (mabilis na dinadasal) Santo Dios
Santo fuerte Santo inmortal Libranos seor de la peste Y de todo mal.
Sumagot ka nga!! (kinurot si Huli)
Huli: Aray aray... Opo... (nauutal-utal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal
Libranos seor de la peste Y de todo mal.
Hermana Penchang: Sabagay wala naman kasing babae sa bahay niyo!!
(mabilis na dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal Libranos seor
de la peste Y de todo mal.
Huli: (nauutal-utal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal Libranos seor de
la peste Y de todo mal.
Hermana Penchang: Kapag hindi mo nakabisado ang dasal na iyan hindi ka
patatawarin ng Diyos sa iyong mga kasalanan. (mabilis na dinadasal) Santo
Dios Santo fuerte Santo inmortal Libranos seor de la peste Y de todo mal.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Sa SEMENTERYO
Basilio: (umikot sa isang puno at naupo sa tabi nito) Matagal na rin nang
huling punta ko rito. Naaalala ko pa rin ang mga pangyayari, sariwa pa ang
lahat sa aking isip. Parang kailan lang ang mga sakit na sinapit ko... (tumayo
at napatingin sa isang ilaw na malapit) ano yon...? Si Ginoong Simoun!

Ngunit anong ginagawa niya dito sa libingan ng aking ina?

(Nakita niya si Simoun na naghuhukay nang kung ano at may katabing isang
malaking kahon. Isang pagbabalik tanaw ang nangyari kay Basilio: Sa
paghabol niya sa kanyang ina noon, may labingtatlong taon na ang
nakakalipas, isang lalaking duguan at hindi niya kilala ang inabutan niya sa
gitna ng gubat. Ditoy pinakiusapan siya nito na tulungang sunugun ang
bangkay ng isang di niya kilalang lalaki.)
Basilio: Hindi ko po kaya kayo matutulungan, ginoo?
(Gulat na liningon ni Simoun ang tinig at may kung anong huhugutin sa
bulsa..)
Simoun: Anong ginagawa mo sa gubat na ito?
Basilio: Kung inyo pong magugunita, sa mismong pook ding ito tayo nagtagpo
may labing tatlong taon na ang nakakaraan. Sa aking palagay kayo po ang
naghandog sa akin ng isang pakikiramay, ikaliligaya ko kung akoy
makatutulong naman sa inyo.
(Kinasa ang rebolber at itinutok kay Basilio.)
Simoun: At sa tingin moy sino ako? (humakbang paurong)
Basilio: Isang taong ipinalalagay kong napakadakila. Isang taong
ipinagpapalagay ng lahat, maliban sa akin, na patay na at ang tinamong
kasawian ay labis kong ipinagdaramdam.
Simoun: Isang nakamamatay na lihim ang iyong nalaman. Isang lihim na
maaari mong ikapahamak. Hindi mo ba naisip na dahil dito ay maaari kang
masawi sa aking kamay? Totoong akoy naparito may labing tatlong taon na
ang nakakaraan, upang dakilain ang isang kaibigan na inilaan ang buhay para
ipaglaban ang karapatan ng mga Pilipino laban sa mga mapang-api. At
ngayoy nagbalik ako upang ipagaptuloy ang kanyang nasimulan. Hindi ko
akalaing ang lason na naiwan ay lubusan ng kumalat sa lipunan! At ang mga
kabataan! Wala ng ginawa kundi sumunod! Magpa-alipin! Hindi
pinakikinggan!
Basilio: Hindi G. Simoun! Kung hindi dahil sa pag-aaral ng mga kabataan ng
wikang Kastila ay hindi tayo pakikinggan ng pamahalaan. At ang wikang ito
ang magbubuklod ng tuluyan sa mga Pilipino.
Simoun: Isang pagkakamali! Hindi kailanman ito magiging wikang pambansa!
Aanhin natin ang wikang ito? Itatago lamang ng huwad na wiikang ito ang
ating mga karapatan! Ang ating mga pagkatao!
Basilio: Ginoong Simoun, mali ang inyong iniisip.

Simoun: At ano ang iyong mahihita kung ikaw ay makakapagtapos? Makikita

mo bang masaya ang iyong bayan? Makikita mo bang malaya ang mga tao?
At ano, iyo na lamang bang hahayaan ang iyong ina at kapatid na mabulok sa
ilalim ng lupa na tinatapakan ng mga taong siya mismong pumatay sa
kanila?
Basilio: Ano ang nais ninyong gawin ko Ginoong Simoun? Kaya ko ba silang
ipaglaban gayong ako mismo ay wala! Isa lamang akong hamak na
estudyante, wala sa buhay. Hindi maaaring hukayin ang aking ina at iharap
sa hukuman ang kanyanng bangkay at pagkatapos ay mangbintang nang
kung sino-sinong kastila.
(Pagkatapos nito ay umalis ng payapa si Basilio. Nanatili si Simoun sa
kanyang kinatatayuan.)
Simoun: Tama kaya ang aking ginawa? Bahala na! Mamamatay ang mahihina
at matitira ang mga malalakas! Kaunting pagtitiis na lang, malapit na akong
magtagumpay. Kaunting tiis na lang.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(inilatag ni Simoun ang mga kahon ng alahas niya)
Simoun: (kinuha ang isang kwintas at inangat) Mayroon akong kwintas dito
na dati ay kay Cleopatra. Natagpuan ito sa mga pirmide. Mayroon di akong
mga singsing na dati ay pag-aari ng mga mambabatas na Romano na
natagpuan sa labi ng guho sa Cartago
Kapitan Basilio: (humakbang at parang nangangarap) Marahil yaong ipinadala
ni Hannibal matapos ang digmaang Cannes.
Simoun: (binalik ang kwintas at kinuha ang isang maliit na kahon) Nagdala rin
ako ng mga mamahaling hikaw na dating pag-aari ng mga babaeng tagaRoma na nakuha sa bahay liwaliwan ni Annio Mucio Papilino sa Pompeya.
(ipinakita niya iyon kay Kapitan Basilio)
Kapitana Tika: Ginoong Simoun? Mayroon din ba kayong rosaryong
nabendisyunan ng Papa?
Hermana Penchang: At mga bagay na nanggaling Roma at mga padebosyon?
Sinang: Na sabi ni Inay nagbibigay ng siguradong kapatawaran kahit hindi ka
mangumpisal!

Kapitana Tika: (kinurot ang tumatawang si Sinang) Sinang!! Ano ka ba ?

parang hindi ka dalaga!
Sinang: Inay naman... masakit yun...
Simoun: Aaahh! Mayroon ako nang mga hinahanap niyo. (binuksan ang isang
kahon) Hayan ang mga antigong alahas. Ang singsing ay dating pag-aari ng
Prinsesa de Lambelle, at ang mga hikaw sa dama ni Maria Antoinette.
Sinang: Aayyy! Ang gaganda! (kinurot ni Kapitana Tika si Sinang) Aray! Inay
naman
(Sa kalayuan ay nakatanaw si Kabesang Tales)
Simoun: Tignan ninyo, (pilit na ipinatatanaw niya kay Kabesang Tales) ang isa
lamang sa mga asul na batong ito, na parang walang malay, at matahimik,
malilinis na tila bituing nagmumula sa kalangitan, kapag nairegalo sa tamang
tao sa tamang pagkakataon, ang isang tao ay nakatitiyak na ng
pagkabilanggo ng kanyang kaaway, ang ama ng isang pamilya na nanggulo
sa kapayapaan ng lahat. At sa isa pang maliit na batong tulad nito, mapula,
simpula ng dugo ng puso at pagkauhaw sa paghihiganti, singkinang ng luha
ng ulila, muling natamo ang kalayaan, naibalik ang ama sa tahanan, ang ama
sa mga anak, at sa kanyang asawa at ang buong pamilyay nailigtas sa
miserableng hinaharap. (tinapik tapik ang kahon) Mayroon akong isang
kahong katulad ng sa manggagamot na kinatataguan ng buhay at
kamatayan, ng lason at ng lunas, at sa pamamagitan ng isang dakot nito ay
mangyayari kong paluhain lahat ng mamamayan sa Pilipinas! (lumapit kay
Kabesang tales) Kayo wala ba kayong maipagbibili?
Kabesang Tales: Ang lahat ng alahas ng aking anak ay naipagbili na at ang
natira ay wala nang gaanong halaga.
Sinang: At ang Agnos ni Maria Clara?
Kabesang Tales: Tama!
Sinang: Iyon ay isang laket na may brilyante at esmeralda, isinuot iyon ng
matalik kong kaibigan bago siya nagmongha.
(sinundan lamang ni Simoun ng tingin ang palakad-lakad na si Kabesang
Tales)
Simoun: Ibig ko ang disenyo. Magkano mo ipagbibili? (hindi umimik si
Kabesang Tales) Nagustuhan ko, ipagbibili mo ba ito ng limandaang piso? O
ibig mong ipagpalit ng ibang hiyas? Pumili ka.... (tahimik parin) Limandaang
piso? Limandaan!
(kinuha ni Kabesang Tales ang laket at tinignan)

(sumesenyas ang mga kababaihan na ipagbili na niya ito maliban kay

Hermana Penchang)
Hermana Penchang: (lumapit upang tignan ang kwintas) Kung akoy itatago
ko na lang iyang parang relikya. Ang mga nakakita kay Maria Clara sa
kumbento ay nagsasabing siyay payat na payat na, mahina at halos hindi na
makapagsalita kayat ipinagpapalagay ng lahat na siyay mamamatay na
Santa. Mataas ang pagtingin sa kanya ni Padre Salvi, siya ang padre
compesor niya. Marahil iyon ang dahilan kung bakit ayaw ipagbili ni Huli ang
agnos at pinili pa niyang isanla ang kanyang sarili.
Kabesang Tales: Kung tutulutan ninyo ako ay pupunta lamang ako sa bayan
upang isangguni sa aking anak . Babalik ako bago dumilim.
(nagsialisan na rin ang mga tao)
(naupo si Simoun at naghintay)
(close lights for 5 secs)
(open lights)
(kinuha niya ang lalagyanan ng rebolber niya ngunit isang sulat na lamang
ang nakita niya at ang agnos ni Maria Clara)
(dim lights)
(Voice Over: Ipagpatawad po ninyo, na sa sarili kong tahanan ay
pinagnakawan ko kayo, ngunit pangangailangan ang siyang nag-udyok sa
akin. Ipinalit ko sa inyong rebolber ang laket na pinagmimithian ninyo.
Kailangan ko ang sandata sapagkat akoy sasama sa mga tulisan. Ipinapayo
ko sa inyong umiba kayo ng landas sapagkat kung kayoy mahulog sa aming
kamay, sa dahilang wala na kayo sa aking tahanan, ay hihingan namin kayo
ng malaking tubos. --- Telesforo Juan de Dios)
Simoun: (tumatawa) At sa wakas ay natagpuan ko rin ang aking tauhan. Haha
haha!!! (nagmamadaling nagligpit at umalis)

(magdadatingan ang mga estudyante at uupo)

(nagtatawanan ang mga estudyante habang pumapasok si Placido)
(uupo si Placido sa bakanteng upuan)
(close curtain)
Scene:

(open curtain)
(sound effects: putok)
Placido: (mapapasigaw) Ano ba?!! Hindi yon nakakatawa
(nagtawanan ang mga estudyante)
Juanito: (nagpapanggap na si Padre Millon: may salamin at unan sa tiyan)
Anong ipinagsisigaw mo diyan na parang babae??!!
Placido: (nagulat kaya pasigaw na nakasagot) Magandang araw po Padre
Millon!!!
Juanito: Galit ka ba?! Bakit ka sumisigaw! Hindi pa naman ako bingi!
Placido: Hindi naman ako galit ah!!! (pasigaw)
Juanito: Hindi galit??? Eh bakit sinisigawan mo ako??!! Falta de respeto!!
Placido: Respeto?? Hindi niyo kailangan ng respeto!!! Ang respeto ay hindi
hinihingi kundi pinaghihirapan... kung gusto niyong respetuhin kayo, matuto
kayong respetuhin ang ibang tao!!!
Juanito: Pangahas ka!! Anong pangalan mo ha!?
Placido: Placido! Placido Penitente!
Juanito: Placido Penitente? Mas mabuting Placido Disparate!!
Placido: Tama na Padre! Wala kayong karapatang umalispusta ng kapwa!!
(tatalikod at aalis kaya hindi mapapansin ang pag-alis ng balatkayo ni Juanito
bilang Padre Millon)
(dadating si Padre Millon)
Juanito: Whooo!!! Bakla ka yata eh!!!
Mga Estudyante: Hahahahahahahaha
Padre Millon: Magandang umaga. (hindi narinig kaya nilakasan) MAGANDANG
UMAGA!!
Mga Estudyante: Magandang umaga Padre!!
Padre Millon: Bakit kayo sumisigaw hindi pa naman ako bingi!!
Mga Estudyante: (nagtawanan dahil gayang gaya ni Juanito kanina si Padre
Millon) Hahahahahaha

Padre Millon: Hala! Humanda sa isang talakayan! Ang leksyon natin ngayon
ay tungkol sa elementong bumubuo sa salamin. Sinong maaring
makapagsabi ng komposisyon nito? (nakita ang natutulog na si Tadeo) Hoy
antukin!! Masyado kang tamad! Alam mo ba ang leksyon at ikay natutulog
na??!!
Tadeo: (biglang nahulog sa kinauupuan) Ah eh... Ano po ba ang sinasabi
niyo??
Padre Millon: Tonto!! Bakit ako ang tatanungin mo?? (nagtawanan ang lahat)
Tadeo: (tumuro sa isang dako) Ah!! Padre!!! Hinahanap po kayo ni Padre
Fernandez!!
Padre Millon: Huh?? Saan?? (umalis)
Macaraig: (tumayo at pumunta sa unahan) Sasamantalahin ko na ang pagkakataong ito upang tayoy makapag-usap. Kaninang umaga ay nakipagkita
ako kay Padre Irene, at nabanggit niya sa akin na sa Los Banos daw pinagusapan ang lahat. Ang lahat daw ay tutol. Ngunit hinayaan na nila na ang
Kataas-taasang Lupon ng Paaralang Primarya ang mag-desisyon.
Pecson: Ngunit hindi naman kumikilos ang lupong iyan!
Macaraig: Yan din ang aking sinabi kay Padre Irene. Ang sabi niyay si Don
Custodio, isang sangguni ng lupon ang magdedesisyon.
Pecson: Papaano kung laban sa atin ang desisyon?
Macaraig: Sinabi ko rin iyan kay Padre Irene at ang sabi niya sa akin ay
ganito, Malaki na ang atin tinamo, nagawa na natin na ang ating kahilingan
ay maiumang sa isang kapasyahan. Sinabi ni Padre Irene na kung tayoy
makikipagkilala kay Don Custodio ay magagawa nating hilingin ang kanyang
pagsang-ayon.
Sandoval: Sa papaanong paraan naman tayo makikipagkilala sa kanya?
Macaraig: Dalawang paraan ang sinabi sa akin ni Parde Irene.
Pecson: (hihilain ang gilid ng mata) Ang intsik na si Quiroga!
Sandoval: (gigiling) Ang mananayaw na si (sabay sabay sasabihin ang
pangalan) Pepay!
Isagani: Tignan pa natin ang isang paraan. Maaari namang si Ginoong Pasta
ang ating lapitan.
Sandoval: Ang abugadong hinihingian ng payo ni Don Custodio?

Isagani: Oo, siya nga. Isa siyang kamag-aral ng aking amain. Ang problema
lang ay kung papaano natin siya lalapitan upang pakiusapan si Don Custodio
na paburan tayo.
Macaraig: Hindi bat si Ginoong Pasta ay may kalaguyong isang mananahi.
Isagani: Wala na bang ibang paraan bukod sa paghahandog ng kanilang mga
kalaguyo?
Juanito: Huwag ka na ngang maarte! Isipin mo na lang ang kaginhawaang
magagawa noon. Kilala ko ang babae, si Matea.
Isagani: Hindi naman siguro masama kung atin munang susubukan ang mga
paraang hindi mahalay tignan. Kakausapin ko si Ginoong Pasta. Kung akoy
hindi magtatagumpay, tsaka natin gawin ang ibang paraan.
Macaraig: Marahil ay tama si Isagani. Kung gayoon, hintayin natin ang resulta
ng pakikipag-usap niya kay Ginoong Pasta.
Tadeo: (ituturo ang ngipin) Ginoong Pasta? Pasta!!!
Mga Estudyante: Hahahahahahahaha
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(pumasok si Isagani sa opisina ni Ginoong Pasta)
(nagsusulat si Ginoong Pasta at lihim na tinignan si Isagani mula ulo
hanggang paa)
Ginoong Pasta: Ikaw pala Isagani! Maupo ka. Kumusta na si Florentino? May
kailangan ka ba?
Isagani: Maraming salamat po. Maayos po ang lagay ng aking amain. (natigil
sandali)
Ginoong Pasta: Sige, magpatuloy ka...
Isagani: Marahil ay narinig niyo na ang tungkol sa balak naming mga
estudyante na magpatayo ng Akademya ng Wikang Kastila.
Ginoong Pasta: Ito ay isang bayan ng mga plano at panukala!
Isagani: Nais naming humingi ng tulong sa inyo upang mapakiling si Don
Custodio sa amin.

Ginoong Pasta: Oo! (napakamot sa ulo) Walang makakahigit sa akin

pagdating sa pag-ibig sa tinubuang lupa at paghahangad ng pagsulong,
ngunit hindi maaaring sumulong ng ganun-ganon na lamang. Hindi ko alam
kung batid ninyo ang aking kalagayan, isang kalagayang maselan; marami
akong pag-aari, kailangang kumilos na may lubos na pag-iingat,,,
Isagani: Hindi po maaaring hangarin naming ilagay kayo sa kagipitan. Ngunit
kahit napaka-kaunti ang nababatid ko tungkol sa batas, mga kautusang hari,
mga lathala at mga kapasyahang umiiral sa ating bayan, ay inakala kong
hindi magkakaroon ng kaamaan ang makitulong sa mga adhikain ng
pamahalaan. Iisa lamang ang aming layunin at sa paraan lamang kami
nagkakaiba.
Ginoong Pasta: Diyan nga nariyan and suliranin, sa karaniwang sabi. Ang
gumawa ng isang bagay na laban sa kanyang mga panukala ay
makasusugat.
Isagani: Inakala ko na ang pamahalaan ay dapat humanap ng matibay na
saligan.
Ginoong Pasta: (itinaas ang nakayukong ulo) Binata, nararapat na iwanan sa
isang tabi ang mga hakbang na iyan, sapagkat mapanganib. Dapat
pagkatiwalaan ang pamahalaan.
Isagani: Paumanhin! Naintindihan ko na ang nais ninyong sabihin...
(may kung anong hinahanap si Ginoong Pasta)
Isagani: Kung gayon... (tumindig na) Mauuna na po ako!
Ginoong Pasta: Tsk tsk tsk (natigilan) Kaawa-awang binata! Ako man ay
nagkaroon ng ganoong kaisipan. Ang tagumpay ay hindi nagbibigay ng
kapanatagan sa kaisipan. Ang bawat bansa ay may sariling pagpapahalaga
gaya ng pagkakaroon ng sariling klima at mga sakit. Kaawa-awang binata!
Kung lahat ay nag-iisip na gaya niya, ay hindi ko sasabihing hindi... Kaawaawang binata! Kaawa-awang Florentino!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(nakaupo si Don Custodio at naghihintay)
(sound effects: gabi)
Don Custodio: (tingin ng tingin sa paligid at sa relo) Napaka tagal naman...

may meeting pa ako...

(sasayaw si Pepay sa gilid)
(mapapalingon si Don Custodio at pinag-papawisan)
Pepay: (seductive na lalapit kay Don Custodio) Custodoni..... Custodoni...!!!
(ihihipan ang tenga ni Don Custodio)
Don Custodio: Pumunta lamang ako dito upang sabihing huwag muna tayo
magkita... nagkakagulo ang mga estudyante ngayon at baka akoy pamanmanan.
Pepay: Custodoni my labsss.... ikaw naman eh...
(naka upo sila: lalayo si Custodio, lalapit si Pepay hanggang sa tumayo si
Custodio at mahulog si Pepay sa upuan)
Pepay: (tatayo agad) Custodoni naman eh... pa kiss nga... sige na.....!!! (hinila
si Don Custodio at kumandong)
Don Custodio: Ano ka ba baka naman may makakita sa atin (kunwari pa pero
yayapusin din si Pepay)
Pepay: Custodoni... alam mo kasi namatay ang aking tiyahin at kailangan
namin ng pampalibing....
Don Custodio: Tiyahin? Hindi bat tatlong taon nang patay ang tiyahin mo?
Pepay: Ayyy!! Yung kapatid pala nang tiyahin ko.... Sige na kahit 500 lang...
Don Custodio: Oh heto! Sanlibo wala akong barya eh...
Pepay: Salamat Custodio (hahalik kahit beso beso lang at biglang aalis)
Don Custodio: Pepay!!! Tignan mo iyon pera lang yata ang ipinunta sa akin...
tsk tsk tsk paano na ako ngayon? (yuyuko at kukunin ang cellphone) Haha
may reserba pa nga pala ako... si Matea! Ma-text nga iyon
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
SA TAHANAN NG HENERAL
Padre Camorra: Heneral! Ang anak na dalaga ni Kabesang Tales ay bumalik
dito at hiniling ang paglaya ng kanyang nunong may sakit! Ikatlong araw na
siyang naparirito, siyay isang kahabag habag na dalaga!

Heneral: Hala! Sulatan mo ang tenyente ng guwardiya sibil upang palayain

ang nuno ng dalaga! Hindi na nila masasabing tayoy walang habag!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
PATUNGONG UNIBERSIDAD
Juanito Pelaez: Kamusta ang bakasyon, Placcido? Paano ka nag-aliw?
Placido Penitente: Ganoon, Ganito! Heheh at Ikaw?
Napakabuti! Inanyayahan ako ni Padre Camorra ang kura ng Tianni ng siang
hapunan. Ang daming magagandang dalaga roon! Nakilala ko roon ang
katipan ng estudyanteng si Basilio! Ang pangalan niya ay Juli at
napakaganda! Ngunit masungit din naman.
Juanito Pelaez: Oh kamusta ang bakasyon Isagani!
Isagani: Mabuti! Mabuti!
( Bababa sa karuwahe si Donya Victorina at Paulita) (Ngingitian ni Paulita si
Isagani)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
NAGHANDOG NG HAPUNAN SI QUIROGA
Simoun: Ano Quiroga? Kamusta ang iyong negosyo?
Quiroga: Ah, Sinyo Simoun, mahilap! Mahilap na an akien negosyo!
Simoun: Sukat na ang daing, Quiroga, iniligtas kita sa maraming opisyal na
humihingi sa iyo ng pero! Pinautang ko sila upang ikaw ay hina bagabagin!
Quiroga: Pelo, Sinyo Simoun, malami ang may utang sa akien na di ko na
masingil. Wala din migay sa akien lisibo kaya hiende niyo sila masisingil din.
Simoun: Kung gayoy ilapit mo na lang sila sa akin. Halikat sa silid tayo
magusap. Kailangan kong maipasok ang ilang kahon ng mga baril at itago sa
kamalig!
Quiroga: Mapanganib iyon sinyo simoun!

Simoun: Hindi ka manganganib bahagyaman! Ang mga baril na iyon ay untiunting itatago sa mga bahay-bahay, pagkatapos ay gagawin ang
paghahalughog at marami ang makukulong sa bilangguan! Ngayon ikaw at
ako ang makikinabang ng malaki sa pagsisikap na mapalaya ang mga
bilanggo- nauunawaan mo ba ko Quiroga?
Quiroga: Siya siya.. Basta huli malami tao, hah, sinyo Simoun.. Utos Lekisa;
hah?
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(Inaya ni Simoun sina Ben Zayb, Padre Camorra, Padre Salvi, Quiroga, DOnya
Victorina, Don Custodio at Paulita na pumunta sa piyesta ng Quiapo)
Placido Penitente: Pelaez, Sino ang magandang dalagang iyon na kasama ni
Donya Victorina?
Juanito Pelaez: Iyon si Paulita Gomez na kanyang pamangkin.
(Magkasama si Isagani at Paulita sa likod si Victorina)
Padre Camorra: Napakagandang dalaga! At kasintahan pala niyay aking
estudyante!
Mr. Leeds: Ako si Mr. Leeds mga ginoo! Nais ba ninyong Makita ang espinghe?
Kung gayoy halina kayo sa loob!
Ang kahong ito ay galling sa piramide ni khufu! Noong una ko itong nakita ay
may lamang abo at isang putol na papel, at doon sa papel na iyon ay
natuklasan ko ang katagang lubos na makapangyarihan! Sa isang kataga ay
bubuhayin ko ngayon ang alabok na laman ng kahon DEMEROF!
Imuthis: Ako si Imuthis! Isinilang ako nuong panahon ng Ameses at namatay
noong pananakop ng mga Persia ng panahon ng Cambyses! Sa paglalakbay
ko sa Babylonia ay natuklasan ko ang lihim ng mapagpanggap na haring si
SMerdis Sa takot niyang ipamalita ko ang kanyang lihaim. Ipinanganyay niya
ako sa sa pamamagitan ng tulong ng mga paring ehipsiyo! Noong panahong
iyon, ang mga pariy makapangyarihan at siyang namamahala! Umibig ako
noon sa isang dalagang anak ng pari! Siyay minimithi rin ng pari ng Abydos
at ang ginaway lumalang ng kaguluhan at sinangkalan ang pangalan ko!
Akoy nasakdal sa salang paghihimagsik! Sa pagtakas ko akoy hinabol at
pinaguusig hanggang akoy mapatay ssa lawa! Buhat sa kabilang buhay ay
nakita ko ang tagumpay ng pagparayat panlilinlang! Nakita kong pinaguusig
gabit araw ang dalaga kong iniibig sa templo ni isis, SI Philae! Tinutugis siya

ng pari ng Abydos na walang tigil(Tititig kay Padre Salvi) Ang tumutugis ay

parang malaking bayakang humahabol sa isang munting kalapati! Baliw sa
takot at pagtitiis ang kaawa-awang dalaga! Ah, Pari ng Abydos, nabuhay
akong muli upang isiwalat ang iyong kabuktutan! PARI NG ABYDOS!
MAMAMATAY! KAPASTANGAN SA KABANALAN! MAPANIRANG PURI! HAHAHA!!
MAMAMATAY!!! MAPANIRANG PURI! ISINASAKDAL KITA LAPASTANGAN SA
KABANALAN!! HAHAHAH!!!
(Mahihimatay si Padre Salvi)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Simoun: Kamusta na si Kapitan Tiago?
Basilio: Mahina nag pulso, walng ganang kumain. Kumalat na ng tuluyan ang
lason sa kanyang katawan.
Simoun: Parang Pilipinas, habang tumatagal, lalong humihina. Napansin kong
hindi mo binabasa ang librong ibinigay ko sa iyo. Wala kang pagmamahal a
bayan. Sa loob lamang ng isang oras, magsismula na ang himagsikan, at
bukas ay wala nang mga unibersidad, wala ng mga mag-aaral at
magpapahirap. Naparito ako dahil sa dalawang bagay: ang kamatayan mo o
ang iyong kinabukasan. Sa panig ng umaapi sa iyo o sa panig ng iyong
bayan?
Basilio: Sa panig ng umaapi o sa panig ng inaapi? Hindi ko alam.
Simoun: Magpasya ka! Kailangan mo nag mag-desisyon, dahil ako ang
namumuno sa pagkakagulo. Ipakikiusap ko sayo na samantalahin mo ang
pagkakataon. Pamahalaan mo ang isang hukbo at lubusin ninyo ang Sta.
Clara. Kukunin mo ang isang taong tanging ikaw lamang ang nakakakilala
bukod kay Kapitan Tiago, si Maria Clara.
Basilio: Huli na kayo!
Simoun: Anong ibig mong sabihin?
Basilio: Si Maria Clara ay patay na!
Simoun: Patay? Hindi! Papaanong nangyari ito?
Basilio: Ika-anim ng hapon nang siya ay mamatay. Naparoon ako sa
kumbento upang makibalita nang sabihin nila sa akin ang lahat. Pagbalik ko
ay isang lliham mula kay Padre Salvi na ipinaaabot kay Kapitan Tiago ang

dala ni Padre Irene. At dahil na rin sa sulat na ito kung kayat nanangis ang
Kapitan.
Simoun: Hindi maaari ito! Hindi pa siya patay! Buahy pa si Maria Clara!
Ililigtas ko siya ngayon!
Basilio: G. simoun, huminahon kayo. Wala na tayong magagawa liban sa
tanggapin ang katotohanan.
Simoun: Namatay siya nang hindi man lamang nalalamang akoy buhay!
Namatay siya nang hindi nalalaman na akoy nagbalik para sa kanya!
(At si Simoun ay umalis nang parang wala sa kanyang sarili.)(MAglalakad si
Maria Clara)
Basilio: Kaawa-awang tao. Labis siyang naghirap. Nagtiis siya ng
napakahabang panahon para sa kanyang iniibig. At eto ang kanyang
nakuhang ganti. Sadyang nakakapanghina nang damdamin.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(nakaupo si Isagani sa isang medyo tagong bangko)
(dumaan sina Paulita, Juanito at Doa Victorina)
Doa Victorina: (nakakapit kay Juanito at feel na feel ang date nila) kay ganda
ng gabi... hindi ba Juanito... kay sarap maglakd sa ilalim ng buwan. Kung
sanay... (lumapit kay Isagani at pinalo ng pamaypay) Hoy binata! Ano na ang
balita sa esposo kong si Tiburcio Pilantod! Hindi bat ikaw ang nahilingan kong
humanap sa kanya. Baka alam ng tiyuhin mo kung nasaan ito! Abay sabihin
niyo na kung buhay pa siya o patay na... nang makapag asawa na muli ako
(titingin kay Juanito at hihigpit ang hawak) (mukha namang naasiwa si Juanito
sa sinabi ngunit ngumiti na rin ito)
(lihim na hinahawakan ni Juanito ang kamay ni Paulita ngunit itoy
pumipiglas)
Isagani: Paumanhin seora ngunit wala pa rin po kaming balita tungkol sa
inyong asawa (galit na nakatingin kay Juanito at Paulita)
Paulita: Siya nga naman tiya. Bigyan niyo pa ng oras si Isagani na kayoy
matulungan. Siya nga pala tiya mauna na kayo ni Juanito kung maaari
sapagkat nahulog ko yata ang aking abaniko (tinatago lang sa likod)
Doa Victorina: (pilit na sinisilip kung ano ang nasa likod ni Paulita) Mabuti pa

siguro at mauna na nga kami ng mucho gwapitong binatang ito at

magkasarilinan! Juanito!!! Come on baby!! Come to mama!! (hihlain si Juanito
papalayo) Halika na nga kasi at baka magbago pa ang isip ng pamangkin ko
at hindi kita masolo.
Isagani: At bakit kasama mo na naman ang binatang iyon? Napapansin kong
madalas kayong lumabas ng magkasama, tila may hindi ka sinasabi sa akin.
(tatalikod sa kasintahan at uupo sa bench)
Paulita: (aamuhin ang nobyo) Nagseselos ka ba mahal ko? Hindi ko naman
nais na lagi siyang makasama. Ngunit si lagi siyang iniimbitahan ni Tiya
Torina sa tuwing kamiy lalabas. (uupo sa tabi ni Isagani) Huwag ka nang
magtampo sige na.... Gumawa naman ako nang paraan para tayoy mapagisa hindi ba? Upang makasama ka kahit saglit lang ay nagawa kong
magsinungaling kay Tiya Torina.
(tatayo si Isagani ngunit nakatalikod pa rin kay Paulita)
Paulita: (siya naman ang tatayo at nakatalikod sa nobyo) Ikaw nga eh! Kanina
ko pa napupuna na pinag-mamasdan mo ang isang dalagang Pranses.
(lalapit si Isagani na akmang magsasalita ngunit tumalikod din nang
mapansing paharap na ang kasintahan)
Isagani: Huwag mong ipasa sa akin ang sisi... at hindi ko alam ang sinasabi
mo tungkol sa Pranses na dalaga.
(lumingon si Paulita ngunit tumalikod din nang mapansing paharap na ang
kasintahan)
Paulita: Kung gayon ay ako pala ang mali...
Isagani: (lalapit at yayakapin ang nobya) Paulita alam mo namang para sa iyo
lamang ang aking mga mata. (haharap si Paulita holding hands at eye to eye)
Ikaw lamang ang pinakananais nitong masdan at titigan. Alam mo namang
simula ng makilala kita ay ikaw na ang pinakamaganda sa aking paningin na
noon ay sa bayan ko lang inuukol. Ngayon ay masasabi kong kulang ang
ganda ng aking bayan kung wala ang iyong kagandahan. Darating ang
panahon at magiging malaya na ang Pilipinas at pagdating ng panahong iyon
saka lamang makukumpleto ang aking kaligayahan at mga pangarap.
Paulita: (pipiglas sa holding hands) Pangarap! Pangarap! Sinabi ni Tiya Torina
na lagi raw alipin ang bayang ito.
(bumalik na si Juanito at Doa Victorina)
Doa Victorina: (nakakapit kay Juanito at may hawak na barbecue) Sige na
Juanito hijo... kahit isang kagat lamang...

Juanito: Hindi na po senyora. Wala po akong gana...

Doa Victorina: Walang gana?! Lagi na lang walang gana!! (lumapit kay
Pauilta at hinila ito) Halika na Paulita at umuwi baka masyado ka nang
nahamugan!
Paulita: Dahan dahan Tiya Torina! Magandang gabi at paalam Isagani...
(sabay hawaak sa naghihintay na braso ni Juanito)
Isagani: Amor, que astro eres? Kay hirap mo nang abutin.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(Sa isang pansiterya na nagngangalang Pansiteria Macanista de Buen Gusto.
Ang mga estudyante ay nagtipon-tipon dahil sa pare-pareho silang
masasama ang loob pagkat silay nabigo sa kanilang panukala ukol sa
pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila.)
Lahat ng mga estudyante: Luwalhati kay Don Custodio sa kaitaasan at pansit
sa lupa sa mga binatang may magagandang kalooban!
Sandoval: Bakit hindi pinaburan ni Don Custodio ang ating hiling?
Macaraig: Walang nakakaalam niyan.
Juanito: Dibat marami na siyang tagumpay? Bakit tayoy hindi man lamang
niya hinayaang magtagumpay? Mabuti naman an gating layunin.
(Nang biglang dumating si Tadeo; si Sandoval ay kumakain.)
Tadeo: Alam niyo na ba? Ang mag-aalahas na si Simoun ay ginulpi ng mga di
nakilalang mga tao. At ayaw daw nitong magsalita! Marahil ay nagbabalak
maghiganti. Sabi ng ilan sa bayan, mga prayle daw ang may kagagawan.
Sandoval: sino ba naman sa atin ang may interes sa nangyari sa mag-aalahas
na walng ibang nais kundi samsamin ang mga salapi ng mga Pilipino. Tena
kayo! Ang sarap ng mga pagkain.
(Hindi pa nagtatagal nang dumating si Isagani)
Macaraig: Mabuti at nakarating ka. Si juanito na lang pala ang wala.
Tadeo: Sanay si Basilio na lang an gating inanyayahan sa halip na si Juanito.

Mukhang wala itong balak pumunta.

Sandoval: Oo nga naman. Bakit nga ba hindi na lamang si Basilio an gating
inanyayahan?
Tadeo: Isa pa, kapag nalasing natin si Basilio ay maaari pa tayong makakuha
nang ilang detalye tungkol sa isang bata at isang mongha na nawawala.
(Lumipas ang ilang minuto nang kanilang paghihintay kay Juanito ay wala pa
ito. Kaya minabuti na nilang kumain. Habang nagkakainan ay nagkatuwaan
ang mga mag-aaral.)
Tadeo: Para kay Don Custodio ang panukalang sopas.
Sandoval: Kay Padre Irene naman ang lumpiang shanghai at ang tortang
alimango ay sa mga prayle.
Macaraig: Pansit guisado naman para sa bayan. Dahil katulad nang pansit ng
mga Intsik, tayo ang tumatangkilik pero sila ng nakikinabang. Tulad n gating
pamahalaan ngayon.
Isagani: Hindi! Dapat ialay ang pansit kay Quiroga, isa sa pinakamakapangyarihang tao sa Pilinas!
Sandoval: Dapat ay sa Eminencia Negra, kay Simoun!
(Nagpatuloy ang kasiyahan nila nang biglang)
Tadeo: Tignan ninyo! Hindi bat iyon ang paboritong estudyante ng Vice
Rector?
Isagani: Masdan ninyot sa karwahe ni Simoun ito sumakay!
Macaraig: Ang busabos ng Vice Rector na pinaglilingkurang panginoon ang
Heneral!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
BAHAY NI KAPITAN TIYAGO
Kapitan TIyago: Diyatat si Basilio dinakip, Padre Irene?
Padre Irene: Oo ngunit huwag sana kayong mabahala, Kapitan! Makasasama
sa inyo! (Pipilitin tumayo ni kapitan tiyago)
Kapitan TIyago Huwag! Patay na siya! Pagpalain nawa ang kanyang kaluluwa!

(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Juli: Ano ang wika ninyo Hermana Bali? DInakip si Basilio?
Hermana Bali: Oo Juli! Nakabilanggo siya ngayon kasama ng ibang mga
estudyante!
Juli: Hindi! Si Kapitan Tiyago naman ay pata na! Sino pa ang nalalabing
tutulong kay Basilio? Sino!
Hermana Bali: SI Padre Camorra, hindi ba siya ang nagpalaya sa iyong Lolo
Selo?
Hingan mo siyang muli ng tulong! Tiyak na mapapalaya niya si Basilio!
Juli: Diyos ko! Tulungan mo po si Basilio!
Padre Camorra: Juli!
Juli: Kailangan kop o ang inyong tulong Padre Camorra! Tungkol poi to kay
Basilio!
Padre Camorra: Aking tutuparin kung akoy iyong pagbibigyan.
(Babatuhin ng bote ni Hermana Bati si Padre Camorra at sasampalin ito ng
Padre at makakatakas si Juli paakyat sa kumbento at tatalon sa bintana ng
kumbento)
(Mabilis na lumipas ang oras. Araw na ng kasal ni Paulita kay Juanito.
Nakalaya na rin si Basilio. Agad na tinungo ni Basilio ang bahay ni Simoun.)
Basilio: Isa akong masamang anak at kapatid G. Simoun. Nakalimutan kong
piata ang aking kapatid at pinahirapan ang aking ina. Ngayoy
pinaparusahan ako ng Diyos. Wala na akong nararamdaman kundi galit at
paghihiganti.
(Hindi kimubo si Simoun.)
Basilio: kahit noong may himagsikan ay hindi ako nakialam. Nabigo sila at
akoy nakulang kahit wala akong kasalanan. Iyon ang parusa sa akin. Narito
ako sa labas nang dahil sa inyo. Ngayon, handa na ako. Handa ko nang
ipagtanggol ang bayan.
Simoun: Nabigo ang kilusan ng dahil na rin sa akin. Urong-sulong ang aking
mga desisyon, dahil umiibig pa ako noon. Ngayong patay na ang aking puso

wala ng dahilan para umatras. Pareho na tayo ngayon. At sa tulong mo akoy

magtatagumpay. Magsasabog ako ng kamatayan sa gitna ng bango at
rangya, ikaw namay gigising sa mga kabataan sa gitna ng dugo.
(Isinama ni Simoun si Basilio sa loob ng kanyang laboratory. Ipinakita niya
dito ang kanyang mga gamit at eksperimento sa kemika. Sa loob ng
laboratoryo ay makikita ang isang lampara na may kakaibang hugis.)
Basilio: Para saan naman po ang lamparang iyan?
Simoun: Hintayin mo.
(Pagkaraan ay inilabas ni Simoun ang isang lalagyan na may nakasulat na
nitrogliserina, isang pormula na ginagamit sa paggawa ng dinamita.)
Basilio: Dinamita!
Simoun: Oo, ngunit hindi ito basta-basta dinamita. Ito ang mga kasawiang
naimbak, mga kagagawang walang katwiran at mapang-api. Ngayong gabi,
makakarinig ng pagsabog ang Pilipinas at mapaparusahan ang mga
makasalanang hindi magawang parusahan!
(Ipinagpatuloy ni Simoun ang ginagawa.)
Simoun: Mamayang gabi ay magkakaroon ng pista. Ilalagay ang lamparang
ito sa gitna ng handaan. Napakaningning nang liwanag na ibibigay nito,
ngunit pansamantala lang. pagkaraan ng dalawampung minuto, mawawala
ang ilaw ng lampara. Kapag inayos ang mitsa, sasabog ang bomba!
Basilio: Kung gayoy hindi na pala ninyo ako kailangan.
Simoun: Iba ang iyong gagawin. Pagkarinig ng putok ay lalabas ang mga
artilyero at iba pang kinasundo ko noon. Pupunta ang lahat sa lugar na
kinaroroonan ni Kabesang Tales sa Sta. Mesa. Sabay-sabay na susugod ang
lahat. Magkakagulo at ang mga mamamayan ay nanaisin na ring lumaban.
Ikaw ang mamumuno sa iba. Dalhin mo sila sa bahay ni Quiroga dahil doon
nakaimbak ang mga baril at pulbura. Kami naman ni Kabesang Tales ay
susubukang agawin ang tulay. Mamamatay ang lahat ng mahihina! Ang lahat
ng hindi handa!
Basilio: Lahat? Kahit ang mga walang laban?
Simoun: Oo! Lahat! Lahat ng Indio, Mestiso, Intsik, Kastilang duwag!
Kailangang magsimula muli. Mula sa mga dugong dadanak ay sisibol ang
bagong lahi! Isang bagong lipunan na kahit kailan ay hindi na magpapa-api!
Basilio: At ano na lang ang sasabihin ng mundo sa gagawin nating ito?

Simoun: Pupurihin tayo ng daigdaig!

Basilio: Ano nga naman ang aking pakialam! Bakit ko kailangang isipin kung
pupurihin nila ito o hindi? Bakit ko kailangang linagpin ang mundong kalian
man ay hindi lumingap sa akin!
Simoun: Tama ka!
(Inabot ni Simoun ang isang rebolber kay Basilio.)
Simoun: Hintayin ninyo ako sa tapat ng simbahan ng San Agustin, ika-10 ng
gabi. Lumayo kayo sa Daann Analogue sa alas-nuwebe.
Basilio: Kung gayoy magkita na lamang tayo mamaya.
(At tuluyan nang umalis si Basilio.)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Doa Victorina: Napaka ganda mo ngayon hija!!! Magnifico!! Bonito! Bonito!
Hija!! Kamukha na kita ngayon. Maganda. Iba na talaga pag lahi ng
magaganda!!!

Paulita: Salamat Tiya.

(maglalakad si Paulita patungong altar at sasalubungin ni Juanito)

Padre Irene: Sa ngalan ng ama, ng anak at espirito santo. (magdarasal na

parang may ginagawang ritwal o pray over) Juanito, tinatanggap mo ba
bilang asawa ang babaeng ito, magsasama ng tapat sa hirap at ginhawa
habang buhay hanggang sa kamatayan?

Juanito: Opo Padre.

Padre Irene: Paulita, tinatanggap mo ba bilang asawa ang lalaking ito,

magsasama ng tapat sa hirap at ginhawa habang buhay hanggang sa
kamatayan?

Paulita: Opo Padre.

Padre Irene: Ngayon... kayong dalawa ay kasal na.

EXTRA: Wala ba kayong mga kamay?!

Juanito: (itataas ang belo ni Paulita) (hahawakan ang pisngi ni Paulita) (daha
dahang ilalapit ang mukha) May dumi ka sa mukha. (papagpagin ang dumi at
ibababa ulit ang belo)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(Alas-siyete na ng gabi. Nagsimula nang dagsain ng mga panauhin ang bahay
ni Kapitan Tiago, na pagdadausan ng kasal nila Paulita at Juanito. Ang
pagdating ng Kapitan Heneral na lamang ang hinihintay upang magsimula
ang pista. Sa harap ng bahay ay naroon si Basilio at nagmamasid.)
Simoun: Si Paulita ay ikakasal na pala kay Juanito Pelaez! Kaawa-awang
Isagani!
Basilio: Ang dami palang mamamatay sa pagsabog na magaganap. Kaawaawa naman sila. Payuhan ko na lamang kaya ang ilan na umalis upang hindi
madamay.
(Papalapit na siya sa bahay.)
Basilio: Hindi! Ano naman ngayon sa akin kung mamamatay sila! Hindi ko
dapat sirain ang pagtitiwala niya. Siya ang naglibing sa aking ina at ang mga
tao sa loob ng pumatay! Sinubukan kong kalimutan ang lahat! Magpatawad,
pero ang lahat ay may hangganan din!
(Nakita niya ang pagdating ni Simoun dala ang lampara.Pagdating ng Kapitan
Heneral ay isa si Simoun sa sumalubong. Kinilabutan bigla si Basilio. Nakita
niyang pinaligiran ng mga taong mangha sa liwanag na binibigay ng
lampara.)
(close curtain)
Scene:

(open curtain)
Simoun: Ito ang handog ko sa bagong kasal!
Paulita Gomez: Napakagandang ilawan!
Juanito Pelaez: Maraming Salamat Don Simoun.
Paulita Gomez: Maaari nab a naming itong magamit?
Simoun: oo, bakit hindi? Ilagay ninyo roon sa kainan.
(aalis si SImoun)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Basilio: Hindi sila dapat madamay!
(Pumunta si Basilio sa pintuan at sinubukang pumasok.)
Basilio: Papasukin nyo ako! Ililigtas ko sila!
Tanod: Hindi ka maaaring pumasok dito! Tignan mo nga iyong suot!
Basilio: Papasukin ninyo ako!
(Nakita ni Simoun si Basilio. Bigla itong namutla sa kaba. Bigla itong umalis.)
Simoun: Tayo na sa Escolta, madali!
(At tuluyan nangnumalis si Simoun)
Basilio: Ililigtas na niya ang kanyang sarili. Dapat na rin akong umalis.
(Nagsimulang lumakad palayo si Basilio. Kanyang nakasalubong si Isagani sa
daan, patungo sa pista.)
Isagani: Anong ginagawa mo dito?
Basilio: Isagani! Tara na! umalis na tayo dito!
Isagani: Bakit ka aalis? Puntahan natin siya. Iba na siya bukas. Ibig ko siyang
makita.
Basilio: Gusto mo na bang mamatay?
Isagani: Hindi ko alam.

Basilio: Makinig ka! Ang lampara sa loob ay may lamang pulbura! Sasabog
iyon ano mang oras ngayon! Tara na!
Isagani: Bukas ay iba na siya.
Basilio: Kaawaan ka ng Diyos.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(At iniwan ni Basilio ang kaibigan upang iligtas ang sarili. Sa loob ng bahay ay
nagkakainan na ang mga bisita nang may nakita silang papel.)
Kapitan Heneral: Nakasulat dito, Mane thecel, pares Crisostomo Ibarra.
Ben Zayb: Isang biro lang iyan!
Donya Victorina: hindi magandang biro! Isang pagbabanta mula sa isang
taong matagal nang namayapa!
(Binasa ni Padre Salvi ang liham.)
Padre Salvi: Si Ibarra! Siya ang nagsulat nito! Sulat kamay niya ito!
Kapitan Heneral: Ituloy ang kasiyahan! Walang dapat ipangamba. Walang
kwenta ang ganyang biro.
Don Custodio: Hindi kaya nais niya tayong patayin lahat?
(Hindi kumibo ang lahat. Nang biglang mamatay ang ilaw sa lampara.)
Kapitan Heneral: Padre Irene, pakitaas na lamang ang mitsa.
Padre Irene: Isang saglit lamang.
(Bago pa man makatayo si Parde Irene, isang anino ang lumapit at kumuha
sa lampara.)
Padre Irene: Magnanakaw! Habulin ninyo ang magnanakaw!
(Dumiretso ang magnanakaw sa asotea ng bahay at tumalon sa ilog kasama
ang lampara. Ilang saglit pa ay, isang nakagigimbal na pagsabog ang
narinig.)
(close curtain)
Scene:

(open curtain)
(Napagalaman ng lahat na si Simoun ang may kagagawan ng lahat.
Hinalughog ang kanyang bahay at nakita dito ang ilang armas at bulbura.
Pinaghahanap na siya ng mga sibil. Ayaw niyang magpahuli ng buhay kaya
uminom siya ng lason at nagtungo kay Padre Florentino upang mangumpisal.)
Padre Florentino: Masama ba ang inyong pakiramdam?
Simoun: Wala ito Padre, mawawala din ang lahat pagkaraan ng ilang sandali.
Anumang oras ay tatalab na ang lason sa aking katawan.
Padre Florentino: Diyos ko!
Simoun: Huwag kayong matakot. Lumalalim na ang gabi. Nais kong ilahad sa
inyo ang aking lihim. Maaari mo bang sabihin sa akin kung totoong may
Diyos?
Padre Florentino: Kahit saan tayo nagtungo nariyan ang Diyos.
Simoun: Padre, ayokong mamatay ng may dalang kasamaan! Ako si
Crisostomo Ibarra, na malaon nang ipinapalagay na patay. Noong araw,
pagkatapos kong mag-aral sa Europa ay umuwi ako rito upang pakasalan ang
babaeng iniibig kong si Maria Clara. Ngunit itoy hindi natupad.
Padre Florentino: Patawarin ka ng Diyos, anak. Alam niyang hindi mo ginusto
ang lahat, na ikaw ay nasilaw lamang ng galit at paghihiganti. Kagustuhan
Niyang lahat nang nangyari. Hindi nagtagumpay ang iyong plano nang dahil
sa Kanya. Sapagkat alam Niyang hindi ito tama. Igalang natin ang Kanyang
kapasyahan.
Simoun: Palagay niyo po ba ay Diyos ang nagkaloob ng lahat ng ito?
Padre Florentino: Walang makakapagsabi ng iniisip ng Diyos, ngunit kalian
man ay hindi Siya naghangad ng masama para sa atin.
Simoun: Kung gayon, bakit hindi Niya ako tinulungan?
Padre Florentino: Sapagkat mali ang iyong pamamaraan. Pag-ibig lang ang
nakakagawa ng dakila.
Simoun: Bakit ako ang pinarurusahan at hindi ang mga masasamang
namamahala na walang dulot kundi kasamaan?
Padre Florentino: kailangang alugin ang lalagyan para humalimuyak ang
bango.
(Nagpatuloy sa pagkukumpisal si Simoun kay Padre Florentino. Hanggang sa
pinisil ni Simoun ang kamay ng pari.)

Simoun: Maraming salamat Padre, ngayon ay payapa na ang aking kalooban.

(Muling pinisil ni Simoun ang kamay ni Padre Florentino at tuluyan itong
nawala sa pagkakahawak. Kinuha ni Padre Florentino ang kayamanan ni
Simoun at nagtungno sa talampas. Inihagis ni padre Florentino ang
kaymanan ni Simoun sa karagatan.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Padre Florentino: Malibing ka nawa sa kailaliman ng dagat ngunit kung
kakailanganin ka ng tao para sa isang marangal na hangarin, ipahintulot ng
Diyos na matuklasan ka sa sinapupunan ng alon. Pansamantala, diyan ka
muna, hindi makababaluktot ng katwiran, hindi mag-uudyok ng kasakiman.
Turtle: Kakanta ulit
(Magsasagwan lahat at si SImoun ang maglalayag ng BAPOR.)
***WAKAS***

El Filibusterismo Script
These are the scripts that I made during our El Filibusterismo movie. If you
will be using and of these (i.e. copy the whole script, quote, etc.) please be
reminded to cite your source. Please, do not plagiarize in any way. I am not
checking my blog from time to time, so just leave a comment if you'll use my
script, and it'll be appreciated. Thanks :)

And please be aware that some chapters were not included and some scripts
were lost. I tried to retrieve them but I just can't find them. Sorry *peace*
-

Scene 1. Sa Kubyerta

(Nakatayo si Simoun sa gilid ng bapor, malalim ang iniisip.)

Ibarra: Bilisan mo, papalapit na sila! (Nagpaputok ng baril)

Elias: Ngunit (natamaan ng bala) ahh. Dumapa po kayo.

Ibarra: Bakit (Hindi na naituloy nang ipinadapa siya nito at tumalon sa lawa.
Nagpaputok ulit ng baril)

Simoun: (Mahigpit na hinawakan ang kamao. Naglakad papunta sa mga

kasama.)

Donya Victorina: (mataray at naiinis ang tinig) Ang bagal-bagal naman ng

takbo nitong bapor! Hay naku, at iyang nagdaraang kasko, bangka, balsa at
mga indiong nagsisipaligo at nagsisilaba, nakakasira ng ganda ng kalikasan!
Bibilis sana ang takbo ng bapor Tabo kung walang mga Indio sa ilog, sa
pampang. Sa alinmang lipunan o sa alinmang bahagi ng daigdig!
(Walang nakikinig rito. Nagpapaypay ito ng mabilis. Umismid na tumalikod at
tinanaw ang lawa.)

Ben Zayb: Ang katalinuhan ng mga siyentista ang gusto kong bigyan ng
pagpapahalaga. Dahil kapag walang mga ekspertong siyentista, wala tayong
pag-unlad kaya kailangan yon pag-aralan ng mga tao rito.

Padre Camorra: Magtigil ka Ben Zayb! Karanasan lamang ang kailangan

upang mapaganda ang Ilog Pasig. Kaya hindi na dapat sila mag-aral ng
syensiya!

Ben Zayb: (napailing) Hindi. Matalinong pag-iisip ang kailangan. Dapat mong
isiping malaking suliranin ang liku-liko at mabuhangin na Ilog Pasig.

Simoun: Mga simpleng problema lang yan na nangangailangan ng simpleng

lohika. (Napatingin ang mga kasama rito.) Dapat lang humukay ng isang
malalim na kanal mula sa bunganga ng ilog Pasig hanggang sa labasan na
maglalagos sa Maynila, at ang lupang mahuhukay ay itatabon sa dating ilog.
Kapag nagawa ito, tiyak na mapapaikli ang paglalakbay.

Don Custodio: Ngunit saan kukuha ng ipambabayad sa mga manggagawa?

Simoun: Walang magugugol sapagkat pipiliting gumawa ang mga

mamamayan, bata man o matanda!

Don Custodio: Walang magandang ibubunga yan kundi kaguluhan!

Simoun: Kaguluhan? Bakit, nag-alsa na ba ang mga taga-Ehipto? At nag-alsa

rin ba ang mga bilanggong Hudyo laban kay Tito?

Don Custodio: Ngunit, hindi taga-Ehipto, ni Hudyo ang iyong kaharap! At ang
mga Pilipino ay hindi miminsang naghimagsik.

Simoun: Ang panahong tinutukoy ninnyo ay nakalipas na. Hindi na muling

maghihimagsik ang bansang ito, dagsaan man sila ng mga Gawain at
patawan man ng higit na mataas na buwis. (Sinabayan ng pagpapanaog sa
kubyerta)

Ben Zayb: Indiong Ingles!

Scene 2. Sa Ilalim ng Kubyerta

(Instik nakatihaya sa mga dala niya, may nagsusugal, may naglalakad, may
kolehiyalang nagbubulungan habang tinatakpan ang mukha ng abaniko.)

Kapitan Basilio: Kamusta na si Kapitan Tiyago?

Basilio: Mabuti po naman ang kanyang kalagayan.

Kapitan Basilio: Mabuti naman, tungkol naman sa Akademya ng Wikang

Kastila, natitiyak kong hindi ninyo iyan maisasakatuparan.

Isagani: Nagkakamali po kayo. Kung hindi po ngayon ay bukas na namin

matatanggap ang pahintulot. Si Padre Irene na binigyan namin ng dalawang
kastanyong kabayo ay nangakong tutulungan kami sa Kapitan Heneral.

Kapitan Basilio: Saan naman kayo kukuha ng pera?

Isagani: Nag-ambag-ambag na po ang mga estudyante. May mga propesor

na rin po. Ang kalahati ay Pilipino at ang iba naman ay mga Kastila. Kilala
niyo ba si Makaraig? Bukas palad po niyang inalok ang isa nilang bahay para
gawing paaralan.
(Ngiti-ngiting napatango si K. Basilio.)

Kapitan Basilio: Sanay magtagumpay kayo. Maiwan ko muna kayo at

pupunta pa ako sa itaas. (Naglakad papaalis.)

Basilio: Ano nga pala ang sabi ng amain mo tungkol kay Paulita?

Isagani: (Napapangiti) Pinapaalalahanan ako sa pagkilatis ng

mapapangasawa, ngunit pinuri ko sa kanya si Paulita. Sinabi kong walang
makakapantay sa kanya sa Maynila, at lahat na yata ng M ay nasa kanya na.

Basilio: Oo nga, maganda nat mayaman pa. Kaya lang

Isagani: A-ano?

Basilio: O, (napatawa) wag kang kabahan, ang nais ko lamang sabihin ay

kaya lang, palagi niyang kasama ang tiya niyang napakamasungit.
(Napatawa ng malakas ang dalawa at dumating si Simoun.)

Simoun: Kamusta senyor Basilio? Ikaw bay papauwi na at magbakasyon? At

sino naman itong kasama mo, isang kababayan?

Basilio: Hindi po pero magkalapit lamang ang aming bayan. Siya nga po pala
si Isagani, don Simoun.
(Tinignan ni Simoun si Isagani mula ulo hanggang paa na ikinainis nito.)

Simoun: Kamusta ang lalawigan ninyo? Balita ko na dahil sa mahihirap ang

mga tao roon kaya hindi raw nakakabili ng alahas.

Isagani: Hindi nga po bumibili sapagkat hindi naman kailangan.

(Ngumiti ng pilit si Simoun.)

Simoun: Uminom tayo ng serbesa, ako ang taya.

Basilio: Pasensya na po ngunit hindi kami umiinom ng alak.

Simoun: Hindi umiinom? Ayon kay Padre Camorra, makakasama kung puro
tubig lang ang iniinom.

Basilio: Kung tubig lang sana ang iniinom ni Padre Camorra, tiyak na marami
na siyang naitabing pera.

Isagani: Di tulad ng alcohol, ang matabang na tubig ay nakamamatay ng

apoy. At kapag tubig ay nagalit, iyon ay maaaring lumawak at maging dagat
na handang magwasak at pumatay. Kapag iyon ay pinainit at naging singaw
ay handang tumunaw.

Simoun: (Napahanga. Tinakpan ang bibig at nagkunwaring umubo) Bweno,

mauna na ako sa inyo at itutuloy ko pa ang pag-inom ng serbesa. (Tumalikod
at ngumiti)

Isagani: Nakakapangilabot ang taong iyon.

Basilio: Hindi mo ba alam na siya ang tagapayo ng Kapitan Heneral?

Isagani: (Napahanga) Talaga? (May lumapit na katulong at bumulong kay

Isagani.)

(Sa kabilang dako)

Kapitan: Padre Florentino! Hinahanap na po kayo ng mga kasama ninyo sa

itaas.

Padre Florentino: Susunod na ako. Kakausapin ko muna ang aking pamangkin.

(Tumango ang kapitan at pumanhik. Paparating si Isagani.)

Padre Florentino: Huwag kang aakyat sa kubyerta habang akoy naroroon.

Isagani: Opo! (Nakaalis na si Padre Florentino.) (Bulong) Ang totoo, ayaw

lamang niyang makausap ko si Donya Victorina.

Scene 3. Sa Kubyerta

Don Custodio: Saan kayo galing, senyor Simoun?

Simoun: Sa ibaba. Nagtanong-tanong sa mga pasahero kung may alam silang

alamat.

Kapitan: Kung sa alamat, ang Ilog Pasig ay mayaman. Isa na rito ang Alamat
ng malapad na bato. Bukod doon, may isa pa pong alamat na tumutukoy
naman sa isang kweba. Ito ang alamat ni Donya Geronima.

Simoun: Alamat ni Donya Geronima? Magandang pangalan, sige kapitan,

ikwento mo nga ang alamat na yan.

Padre Sibyla: Si Padre Florentino, Senyor Simoun ang higit na nakakaalam sa

alamat. (pangisi-ngisi habang pailalim na sumusulyap kay Padre Florentino.)

Padre Florentino: (binalewala lang ang sinabi ni Padre Sibyla) May isang
binata raw ang nangako sa isang paraluman na pakakasalan ito pero dahil sa
labis na pag-aaral ng binata, ang pangako niyang ito ay nawala sa kanyang
isipan. Ang dalaga naman ay patuloy pa ring naghihintay sa iniirog niya, siya
ay si Donya Geronima. Nagulat na lamang siya nang mabalitaan na naging
arsobispo na pala ang binata. Nagmakaawa ang dalaga na siyay pakasalan,
upang hindi mapahiya, nagpagawa ng kweba ang binata para sa Donya.
Dahil sa karangyaan ng Donya, gabi-gabing nagkakaroon ng handaan sa
kanyang kweba. Isang araw, umupaw ang tubig sa ilog at pinasok ang kweba,
kasabay rin nito ang biglang pagkawala ng nasabing Donya. Nilimot na ng
panahon ang kwento ni Donya Geronima at iilan nalang sa mga mamamayan

ang nakakaalala nito.

Ben Zayb: Napakagandang alamat! Napakasentimental. Isusulat ko iyan sa

pahayagan.

Simoun: Hmm, (nag-iisip) Ano sa palagay mo Padre Salvi? Hindi bat mas
mainam na ipinasok ang Donya sa beateryo, halimbawa, doon sa Sta. Clara.
Doon ay pwede niyang dalawin ang donya na hindi pinaghihinalaan ng mga
tao. Sa nasabing monesteryo rin, maaaring kumpisalin ng arsobispo ang
dalaga at magkomunyon sa kanya.

Padri Salvi: Mga alamat ang pinag-uusapan natin, bakit na-napunta sa

kumpisal at komunyon? (Pinagpapawisan ng malapot. Tumikhim ito.) Bweno,
may alam akong isang alamat na talagang walang kalamat-lamat at sa ganda
ay walang katapat. Ito ay ang milagro ni San Nicolas. Tungkol ito sa isang
Intsik na sakay sa isang bangka. Nang dumaan ang sinasakyan sa harap ng
simbahan ay biglang lumabas ang isang dimonyo na nagkatawang buwaya.
Inihampas nito ang mahabang buntot na ikinataob ng bangka, natakot ang
Intsik at nagbigkas nang malakas ang pangalan ni San Nicolas kaya naging
bato ang buwaya.

(Tinatanaw ng lahat ang lawa. Namamangha sa nakita. Biglang lumingon si

Ben Zayb sa kapitan at nagtanong.)

Ben Zayb: Papasok na pala tayo sa lawa. Kapitan, alam niyo ba kung saang
dako ng lawa napatay ang isang pilibusterong nagngangalang ano nga
yon Cuevarra, Navera o Ibarra? (Napatingin lahat sa kapitan.)

Kapitan: Tumingin kayo roon (itinuro ang isang bahagi) Ayon sa mga
guwardiya-sibil na humabol sa mga tulisan, si Ibarra, nang makitang wala na
siyang ligtas ay tumalon mula sa bangka at lumangoy. Sa tuwing lilitaw ang
kanyang ulo ay pinauulanan siya ng bala. Doon sa malayo ay hindi na siya
makita, ngunit ang tubig sa dakong iyon ay nagkulay dugo. Iyan ang
nangyari, labingtatlong taon na ngayon ang nakararaan.

Ben Zayb: Kaya ang kanyang katawan ay

Padre Salvi: Ay sumama sa kanyang ama. Sa bangkay na isa pang Pilibustero.

Ben Zayb: Ano ang nangyayari sa inyo, senyor Simoun? Namumutla ka yata.
(Tumawa at kumutya) Ikaw, na isang manlalakbay, nahihilo sa isang patak ng
tubig na ito?

Kapitan: Ang lawang ito ay hindi ninyo dapat tawaging isang patak lang ng
tubig. Itoy mas malaki pa sa kahit anong lawa sa Suwisa, at kahit pagsamasamahin pa ang lahat ng lawa Espanya. Marami na akong nakitang marinerng
nahihilo rito.

Scene 4. Sa Tahanan ni Kabesang Tales

Juli: Ama! (Eksayted) May dumating na po bang sulat galing kay Basilio?

Tales: A, oo (sabay bigay ng sulat kay Juli)

Juli: Ano kaya ang pakiramdam na makapag-aral sa Maynila tulad ni Basilio,

ama nuh?

Tales: Huwag kang mag-alala, sa isang taon ay makakapag-aaral ka na sa

Maynila at makakabihis na tulad sa mga babae roon.

Juli: Talaga, ama? (Niyakap ito) Salamat! Sige, babasahin ko muna itong sulat.
(Umalis na)
(Napabuntong hininga si Tales.)

Tata Selo: O, ano ang problema anak?

Tales: (Tumingin sa lupain.) Ang mga prayle ama. Tumaas na naman ang
renta sa pinagsasakahan kong lupa. (muling napabuntong hininga. Titingin
ulit sa lupain, at kukuyom ang palad.)

Tata Selo: Magtimpi ka! Higit na malaki ang magagastos mo kung lalaban ka
sa inihaharap nilang kaso. Bayaran mo nalang ang hinihingi nilang renta.

Tales: Ngunit ama, silay umaabuso na!

Tata Selo: Magpaumanhin ka! Ipagpalagay mo na lamang na ang iyong salapi

ay nahulog sa tubig at sinakmal ng malaking buwaya at ang kanyang kamaganak ay sumama sa kanya.

Tales: Hindi ko hahayaang makuha nila ang lupa, ama. Hindi! Walang
sinumang dayuhan ang makakakuha ng aking lupang sinasaka! Lupa ko ito.
Binungkal, tinamnan, sinaka, inalagaan, minahal at pinagyaman. Walang
dinala rito ang mga dayuhan, kahit isang dakot man lamang ng lupa.
Sapagkat wala silang ibinigay, wala rin silang karapatang kumuha ng
anuman! Ibibigay ko lang ang lupa sa sinumang handang magdilig ng sariling
dugo! Buhay ang pinuhunan ko, ama sa lupang ito. Kaya dapat lang na buhay
din ang ibayad sa akin!

Tata Selo: Ano na ngayon ang plano mo?

Tales: Dadalhin ko ito sa hukuman, ama.

Tata Selo: Ipinaaalala ko lang sa iyo na ang sino mang mananalo sa korte ay
nahuhubaran sapagkat naipagbili ng nasasakdal ang lahat ng kasangkapan
pati na ang kahuli-hulihang kasuotan.

Tales: Hubad tayong ipinanganak, Itay, kaya hubad din tayong mamamatay.
(Umaga na.)

Tales: Anong kailangan mo?

Guwardiya sibil: Sinusundo ko po ang anak niyong si Tano upang magsilbi sa

depensa military. (Nasa gilid si Tano at nakikinig.)

(Nagulat si Tales ngunit tumango-tango rin sa huli.)

(Napaluha si Tano, at sumama sa gwardya sibyl nang hindi nagpapaalam.)

Tano: (Nasa isip) Alam ko namang tanging si Juli lamang ang mahalaga sa
bahay na ito. (Pinunasan niya ang naglandas na luha.)

Scene 5. Sa Lupa na Sinasakahan

(Nagbubungkal si Tales nang may naramdaman siyang baril na nakatutok sa

kanya.)

Tulisan: Sumama ka nang matiwasay sa amin kung gusto mo pang mabuhay.

Scene 6. Sa Bahay ni Kabesang Tales

Tata Selo: Kailangan mo ba talagang magpakaalila kay Hermana Penchang?
(malungkot ang tinig.)

Juli: Wala na pong ibang paraan, ingkong. Kahit lumusot sa butas ng karayom,
gagawin ko. Kung iyon lang ang tanging paraan upang mailigtas lamang si
ama sa kamay ng mga tulisan.

Tata Selo: Pero may iba pa sigurong-

Juli: Naisanla ko na po ang lahat ng aking mga alahas pwera lang sa agnos na
ibinigay ni Basilio, kaso kulang pa rin po. Wala nang ibang paraan kundi ito.
(Umiyak si Tata Selo at pkinalma ito ni Juli.)

Juli: Ingkong, malalim na ang gabi. Matulog ka nap o. (hinalikan si Tata Selo
sa noo. Lumabas ito nang makitang nakapikit na ang mga mata nito)
(Napadausos ito sa pinto ay impit na umiiyak habang sapo-sapo ang bibig.)

Scene 7. Sa Sementeryo

Basilio: (Nagdarasal sa may puntod ng ina.) Kamusta na ina? Matagal-tagal

na rin po ah. (umupo sa bato.) Labingtatlong taon na rin pala ang
nakakaraan. Pero sariwa pa rin ang lahat dito sa isipan ko. Matagal na
ngunit ramdam na ramdam at naaalala ko pa rin ang sakit na dulot ng
nakaraan.
(Natigilan nang may marinig na ingay ng yapak ng tao. Iginala niya ang
paningin sa paligid. Napalunok siya at sinundan ang ingay.)

Basilio: (Bulong) Si ginoong Simoun! Pero, ano ang ginagawa niya rito? (May
naalala.)
Basilio: N-Nanay? (napahagulgol) Nanay---! Hindi! (umiling) Hindi! (umiling)
Hindi maaari! Na-nay! (niyakap niya ang ina.)
(pag-angat niya ng ulo ay nakita niya si Ibarra.)
Ibarra: Tulungan mo akong sunugin ang bangkay ng aking kaibigan at ng
iyong ina, hanggang sa maging abo. Ano na ngayon ang gagawin mo
pagkatapos nito?
Basilio: H-hindi ko po alam. (Malungkot ang tinig.)
Ibarra: May nakatagong ginto dito, hukayin mo. Iyong-iyo na. Mag-aral ka!
Basilio: May maitutulong po ba ako sa inyo, ginoo?

(Gulat na liningon ni Simoun ang tinig.)

Simoun: Anong ginagwa mo sa gubat na ito?

Basilio: Kung naaalala niyo pa, sa mismong pook ding ito tayo nagkita, may
labing tatlong taon na ang nakakaraan. Kayo po ang naghandog sa akin ng
isang pakikiramay.
(Itinutok ni Simoun ang rebolber kay Basilio.)

Simoun: At sa palagay moy sino ako? (humakbang paurong.)

Basilio: Kayo po si Crisostomo Ibarra na sa pagkakaalam ng lahat ay patay

na.

Simoun: Isang nakamamatay na lihim ang iyong nalaman. Isang lihim na

maaari mong ikapahamak. Hindi mo ba naisip na dahil dito ay maaari kang
masawi sa aking kamay?
Ang pagkakatuklas mong ito sa aking lihim ay isang malaking banta sa akin.
Ang maaaring pagkakabunyag nito ang sisira sa plano ko! Sa plano kong
paghihiganti! Sa plano kong matagal ko nang pinaghandaan!

Basilio: Kung gayon ay nagkamali pala ako ng pagkakakilala sa inyo.

Simoun: Totoong akoy naparito may labing tatlong taon na ang nakakaraan,
upang dakilain ang isang kaibigan na inilaan ang buhay para ipaglaban ang
karapatan ng mga Pilipino laban sa mga mapang-api. At ngayoy nagbalik ako
upang ipagpatuloy ang kanyang nasimulan. Hindi ko akalaing ang lason na
naiwan ay lubusan ng kumalat sa lipunan! At ang mga kabataan! Wala ng
ginawa kundi sumunod! Magpa-alipin! Hindi pinakikinggan!

Basilio: Hindi G. Simoun! Kung hindi dahil sa pag-aaral ng mga kabataan ng

wikang Kastila ay hindi tayo pakikinggan ng pamahalaan. At ang wikang ito

ang magbubuklod ng tuluyan sa mga Pilipino.

Simoun: Isang pagkakamali! Hindi kailanman ito magiging wikang pambansa!

Aanhin natin ang wikang ito? Itatago lamang ng huwad na wikang ito ang
ating mga karapatan! Ang ating mga pagkatao!

Basilio: G. Simoun, mali ang inyong iniisip.

Simoun: Hahayaan kitang mabuhay, Basilio. Kahit na alam kong ang

nakataya dito ay ang katuparan ng aking mga plano. Hahayaan kitang
mabuhay, sumama ka sa akin, sabay nating isakatuparan ang aking mga
plano laban sa mga mapang-api!

Basilio: Salamat sa pagtitiwala ngunit ako man ay may mga pangarap din.
Gusto kong makapagtapos. Gusto kong maging isang ganap na doktor.

Simoun: At ano ang iyong mapapala kung ikaw ay makakapagtapos? Makikita

mo bang masaya ang iyong bayan? Makikita mo bang malaya ang mga tao?
At ano, iyo na lamang bang hahayaan ang iyong ina at kapatid na mabulok sa
ilalim ng lupa na tinatapakan ng mga taong siya mismong pumatay sa
kanila?

Basilio: Ano ang nais ninyong gawin ko G. Simoun? Kaya ko bang silang
ipaglaban gayong ako mismo ay wala! Isa lamang akong hamak na
estudyante, wala sa buhay. Hindi maaaring hukayin ang aking ina at iharap
sa hukuman ang kanyang bangkay at pagkatapos ay mangbintang nang kung
sino-sinong kastila.

Simoun: At kung ibibigay ko sayo ang aking tulong?

Basilio: G. Simoun, magbaba man ng hatol ang mga hukom, wala na silang
magagawa. Hindi na kayang ibalik ng kanilang mga pasya ang buhay ng

aking ina at kapatid. Hayaan na natin silang matahimik. Wala rin naman
akong mapapala sa aking paghihiganti.

Simuon: Gabi na, bumalik ka na sa inyo. Hindi ko hinihiling na iyong itago ang
aking lihim, dahil kahit ihayag mo itoy tiyak kong hindi ka nila paniniwalaan.
Gayon man, kung sakaling magbago ang iyong isip, hanapin mo lamang ang
aking bahay sa may Escolta.

(Pagkatapos nito ay umalis ng payapa si Basilio. Nanatili si Simoun sa

kanyang kinatatayuan.)

Simoun: Tama kaya ang aking ginawa? Bahala na! Mamatay na ang mahihina
at matira ang mga malalakas! Kaunting pagtitiis na lang, malapit na akong
magtagumpay. Kaunting tiis na lang. (ngumiti ng nakakatakot.)

Scene 8. Sa Tahanan ni Kabesang Tales

(Inilapag ni Simoun ang dalawang kahon sa mesa. Binuksan iyon at

napahanga ang mga tao sa paligid.)
Mga Tao: Ang gaganda!

Simoun: Dating pagmamay-ari ang kwintas na iyan ni Cleopatra na

natagpuan sa mga piramide. Ang katabi naman niyan ay mga singsing na
gawa sa ametista na pagmamay-ari ng mga senador ng Roma at magigiting
na kawal ng Cartaga.

Kapitan Basilio: Yan siguro ang mga ipinadalang singsing ni Hanibal matapos
magkagyera sa Cana! (Taas noo habang tinitignan kung nakikinig ang lahat.)

Simoun: (Nakangiting binuksan ang isa pang kahon.) Nagdala rin ako ng
mamahaling hikaw na dating pag-aari ng mga babaeng taga-Roma na nakuha
sa mga villa ni Annius Mucius Papilinus sa Pompei, Italya. (Lihim na

napasulyap kay Kabesang Tales.)

Simoun: Tingnan ninyo, (pilit na ipinatatanaw kay Kabesang Tales.) Dahil sa

maliit na batong bughaw na ito, ay maaaring ipatapon ng isang tao ang
kanyang kaaway at maaaring makauwi ang isang tao sa kanyang tahanan
upang maibalita ang anak sa kanyang ama.

Isang ina: Bumibili po ba kayo ng mga lumang hiyas?

Simoun: Opo. (Tumili ang mga ina at isa-isang nagsitakbuhan sa kanilang

mga bahay upang kunin ang hiyas sa kanilang mga kabahayan.)

Simoun: Kayo po Kabesang Tales, may naitago ba kayong alahas?

Tales: Na-naipagbili na po lahat ng anak ko ang lahat ng alahas niya at ang

mga natira ay wala namang halaga.

Sinang: Teka, Kabesang Tales, nasaan po ang lacket ni Maria Clara?

Tales: Laket ni Maria Clara?

Sinang: Opo, isang magandang laket na may mga diyamante at Esmeralda.

Suot po iyon ng matalik kong kaibigan bago siya pumasok sa monasteryo.
(Pinawisan ng malapot si Simoun habang nagbubukas si Tales ng aparador.
Inilabas ng huli ang kahitang nakita. Nangiginig ang mga kamay na kinuha ni
Simoun iyon. May nangingilid na luha.)

Simoun: Ma-maganda! Magkano po kung bibilhin? (hindi umimik si Tales)

Nagustuhan ko ang disenyo nito, ipagbibili mo ba ito ng limandaang piso?
Isang libo? Li mang libo? Sabihin ninyo. O baka gusto ninyong ipalit ito sa
ilang mga alahas na dala ko? Mamili na po kayo!

(Napatingin si Kabesang Tales sa naroon. Ang mga mukha nito ay

nagsasabing ipagbili niya na ang agnos ni Maria Clara.)

Hermana Penchang: (lumapit) Kung ako ang masusunod, hindi ko ipagbibili

ang laket na yan. Itatago ko na lang yang para maging relikya sapagkat
ipinagpapalagay ng lahat na si Maria Clara ay mamamatay na Santa. Iyan
siguro ang dahilan kung bakit ayaw ipagbili ni Juli ang laket at piniling maging
alila.

Tales: Kung papayagan ninyo, hihingin ko muna ang permiso ng anak ko.
Hintayin po ninyo ako.

(Gabi na at naghihintay pa rin si Simoun. Dahil sa pagod ay napikit niya ang

mga mata habang nakikita niya si Maria Clara, nakangiti, suot ang agnos nito.
May naglandas na luha sa pisngi ni Simoun habang napangiti.)
(Nagising si Simoun sa umaga.Nagtaka kung saan ang kanyang rebolber,
napatingin siya sa lamesa. May sulat doon kalakip ang agnos ni Maria Clara.
Naglakad siya papunta doon at binasa ang sulat.)

Boses ni Kabesang Tales: Patawarin niyo po ako sa kapangahasang ginawa

ko. Ipinalit ko sa inyong rebolber ang laket na pinagmimithian ninyo.
Kailangan ko ang sandata sapagkat akoy sasama sa mga tulisan.
Pinapayuhan ko kayong mag-ingat. Ikalulungkot ko kung magkita tayong muli
dapagkat makatitiyak kayong huhulihin namin kayo at ipatutubos sa
malaking presyo tulad ng pagbebenta sa mga alahas ninyo.
Pagbaba ninyo sa hagdan ng bahay ko, makakasiguro kayong hindi na ninyo
ako maituturing na isang kaibigan kundi isang kaaway na dapat pangilagan.
----Telesforo Juan de Dios.

Simoun: (bulong.) Natagpuan ko na rin ang taong aking hinahanap. (Tumawa

ng malakas.)

Scene 9. Sa Bahay ng Kapitan Heneral

(Naglalaro ng baraha sina Padre Sibyla, Camorra, Irene at Kapitan Heneral.)

Kapitan Heneral: (Tumawa) Talagang napaka bait sa akin ng tadhana!

Sineswerte talaga ako! (Nagtitinginan si IRENE at SIBYLA, na may
makahulugang ngiti.)
Simoun, halikat sumali ka sa amin.
(Pumasok si Simoun doon.)

Kapitan Heneral: Ano ang naririyan ngayon?

Kalihim: Huhumihingi po Kamahalan ng pahintulot ang mga kabataan na

makapagpatayo ng isang paaralan ng Wikang Kastila.

Kapitan Heneral: Ano ang palagay ninyo?

Mataas na Kawani: Makatarungan po ang kahilingan.

Padre Sibyla: May mga bagay na dapat isaisip. Bukod sa hindi napapanahon
ang kahilingan (Tumingin kay Simoun.)

Simoun: May sapantaha akong, masama ang layunin ng mga kabataan.

(Kumindat si Padre Sibyla dito at nakita iyon ni Padre Irene. Nanlupaypay ang
huli.)

Padre Sibyla: Iyay isang tahimik na pag-aalsa, isang paghihimagsik na ang

sandata ay papel.

Kalihim: Ang kahilingan ay pinamumunuan ng ilang binata na pawing kilala sa

pagkamabago at kapalaluan. Si Isagani, na pamangkin ni Padre Florentino.
Isang binata na nagngangalang Macaraig.

Padre Irene: (Bumulong sa kapitan heneral.) Isang binatang napakaganda ng

ugali at nakakalugod. Iyan ang sinasabi ko sa inyo, mayaman at iniluluhog ng
Kondesa na inyong tingnan.

Kalihim: At isa pang nag-aaral ng medesina, si Basilio.

Kapitan Heneral: Gayon pala, itala ang pangalan niyan.

Mataas na Kawani: Ngunit, Heneral, hanggang ngayon ay wala pang

sumbong laban sa mga binatang iyan. Ang kanilang kahilingan ay
makatuwiran at dapat lang na pahintulutan sila at bawiin ang permiso kung
talagang aabuso. (Napatango sina Padre Irene, Padre Fernandez at Don
Custodio.)

Padre Camorra: Ngunit ang mga indiyo ay hindi nararapat matuto ng Kastila!

Padre Fernandez: Nararapat na tayo ang unang magalak sa tagumpay ng

mga nag-aaral. Ang bayan ay mangmang at mahina pa ngayon, ngunit bukas
ay iba na. Ang kanyang paglakas ay hindi mapipigil sapagkat minamahal nila
ang katuwiran. Bakit hindi tayo magbago samantalang siya ay wala pang
muwang? Ang kabataan ay tamad, ngunit nagsusumigasig kapag
sumasalungat.

Kapitan Heneral: (Tumindig.) Mga ginoo, ipagpaliban natin bukas ang

talakayan. Gusto ko nang mag-almusal. (Maglalakad n asana ngunit natigilan
ng magsalita ang kawani.)

Mataas na Kawani: Kamahalan, ang anak na dalaga ni Kabesang Tales ay

nagbalik. Hinihiling na palayain ang kanyang lolo na hinuli bilang kapalit ng
ama.

Kapitan Heneral: Siya, padalhan ang kalihim ng tinyete ng Guwardiya Sibil

upang pakawalan.

Scene 10. Sa Silid-aralan ng Pisika

(May natutulog na estudyante sa klase ni padre Millon.)

Padre Millon: Aba, hoy tamad! Nakatulog ka na e di ka pa natatawag!

(Nagtawanan ang lahat na ikinagising ng matabang binata. Tumindig ito at
sinabi ang minemorya kagabi.)

Matabang binata: Tinatawag na salamin ang lahat ng ibabaw na pinakinis na

inilaan upang gumawa sa pamamagitan ng tilamsik ng liwanag, ng mga
larawang nasa tapat ng nasabing ibabaw na pinakinis. Ang mga bagay-bagay
na bumubuo sa mga ibabaw na pinakinis ay nahahati sa mga salaming metal
at salaaming kristal.

Padre Millon: Kung bibigyan kaya kita ng pinutol na kahoy, sabihin na nating
kamagong na pinakinis na mabuti at pinahiran ng barnis o ng isang pirasong
marmol na pininturahan ng itim at pinakinis din, o isang azabache na
kasisinagan ng mga larawan ng mga bagay-bagay sa kanyang harapan.
Paano mo mauuri ang mga salaming nabanggit?
(Pinawisan ng malapot ang binata at hindi nakasagot.)

Juanito: (pabulong) Ang salaming kamagong ay kasama ng salaming kahoy!

Matabang binata: Ang salaaming kamagong, ay ay ay kasama ng mga

salaaming kahoy. Ang kakahoy ay ay mga punungkahoy tulad ng mangga
at santol! (Nagtawanan na naman ang buong klase.)

Padre Millon: Hala Juanito, sagutin mo ang tanong ko.

(Siniko ni Juanito si Placido. Sa labis na kalituhan, napakamot siya sa ulo at

natapakan ang paa ni Placido. Na impit na ikinasigaw ng huli.)

Padre Millon: Ikaw. (Itinuro si Placido.) Huli ka pa nga sa klase, nag-iingay ka

pa! (Ngiting-ngiti si Juanito na umupo samantalang si Placido ay unti-unting
tumayo.) Hindi kita tinatanong ngunit ibig mong sagipin ang iba. Ano ang
pangalan mo?

Placido: Placido po.

Padre Millon: Ah! Placido Penitente, mas mabuti kung ang tawag sa iyo ay
Placidong bulong! (Tinignan ang listahan.) Labinlimang araw na pala ang
liban mo! Isa pa at magbabakasyon ka na!

Placido: Ngunit apat na araw pa lang akong liban.

Padre Millon: Sa tuwing liliban ka ng isang araw, lima ang katumbas. Kapag
lumiban ka pa ng isa ay lalabag ka na. Mamarkahan pa kita ng isang guhit
dahil di mo alam ang leksyon ngayon.

Placido: Kung lalagyan po ninyo ng guhit ang pangalan ko dahil sa di

pagkaalam ng liksyon ay dapat pong tanggalin ang guhit na hindi ko pagdalo
sa klase ngayon.

Padre Millon: Aba! At bakit?

Placido: Hindi ko po maisip kung paano ang wala rito ay makapag- uulat ng
leksyon.

Padre Millon: Hindi mo ba alam na ang isa ay maaaring magsabay na

magkulang sa pagpasok at sa di pagkaalam ng liksyon? Diyatat ang iyong

pagliban ay nangangahulugan ng karunungan? Ano ang ikakatuwiran mo

riyan, pilosopastro?

Placido: (Ihahagis ni placido yung libro sa harap ng guro.) Tama na, Padre!
Ilagay na ninyo ang lahat ng ekis na gusto ninyo! Pero wala kayong
karapatang tapak-tapakan ang pagkatao ko! Diyan na kayo, matalino at
makatarungang propesor (sarkastikong sabi nito). Sa inyo na ang klase ninyo,
sa akin naman ang karangalan ng pagiging Pilipino ko! (Taas-noong naglakad
palabas ng silid.)

11. Sa Bahay ng mga Estudyante

(Nag-uusap sina Pecson, Isagani, Macaraig at Juanito sa sala.)

Macaraig: Kaninang umaga ay nakipagkita ako kay Padre Irene, at sinabi niya
ang nangyari sa Los Banos. Ang lahat daw ay tutol. Ngunit hinayaan na nila
na ang Kataas-taasang Lupon ng Paaralang Primarya ang mag-desisyon.

Pecson: Ngunit hindi naman kumikilos ang lupong iyan!

Macaraig: Yan din ang sinabi ko kay Padre Irene. Ang sabi niyay si Don
Custodio, isang kasangguni ng lupon ang magdedesisyon.

Pecson: Ngunit, kung hindi sang-ayon si Don Custodio?

Macaraig: Sinabi ko rin iyan kay Padre Irene at sinagot niya ako na malayo na
raw ang ating narating, nagawa na ang ating kahilingan ay maiumang sa
isang kapasyahan. Kung makukuha natin si Don Custodio sa ating panig ay
makakamit natin ang tagumpay.

Sandoval: Sa papaanong paraan?

Macaraig: Dalawang paraan ang sinabi sa akin ni Parde Irene.

Pecson: Ang intsik na si Quiroga!

Sandoval: Ang mananayaw na si Pepay!

Isagani: May isang paraan pa. Maaari tayong lumapit kay Ginoong Pasta.

Sandoval: Ang abugadong hinihingian ng payo ni Don Custodio?

Isagani: Oo, siya nga. Isa siyang kamag-aral ng aking amain. Ang problema
lang ay kung papaano natin siya lalapitan upang pakiusapan si Don Custodio
na paburan tayo.

Macaraig: Hindi bat si G. Pasta ay may kalaguyong isang mananahi.

Isagani: Wala na bang ibang paraan bukod sa paghahandog ng kanilang mga

kalaguyo?

Pelaez: Huwag ka na ngang maarte! Isipin mo na lang ang kaginhawaang

magagawa noon. Kilala ko ang babae, si Matea.

Isagani: Huwag mga ginoo, gumamit muna tayo ng mabuting paraan. Ako
ang kakausap kay G. Pasta. Kung akoy hindi magtatagumpay, tsaka natin
gawin ang ibang paraan.

Scene 12. Sa Opisina ni Ginoong Pasta

(Pumasok si Isagani sa opisina ni ginoong Pasta. Ngunit abala ang ginoo kaya

naghintay siya. Nang mapansin na may nakatayo, napatitig si Ginoong Pasta

sa sapatos patungo sa ulo.)
Ginoong Pasta: Ah, kaya pala, umupo ka. Kamusta ang iyong amain?
Isagani: Maayos naman po ang kanyang kalagayan.

G. Pasta: Ah.. ganoon ba?

Isagani: Naparito ho ako para makiusap po sa inyo na mamagitan sa aming

panig. Naniniwala ang mga kabataan, na labis kayong nagmamahal sa inyong
baying sinilangan. Kaya nais naming humingi ng tulong upang mapakiling sa
amin si Don Custodio.

G. Pasta: Ayaw ko makialam sa ganyang mga usapan! Oo ngat mahal ko ang

lupang sinilangan at naghahangad ng pag-unlad ngunit hindi maaaring
sumulong nang basta-basta. Maselan ang aking kalagayan at maraming ariarian kaya kailangan ko ng ibayong pag-iingat.

Isagani: Di po namin hangad na ilagay kayo sa kagipitan. Ngunit, kahit

napaka-kaunti ang nalalaman ko sa mga batas at mga pagpapasya sa ating
bayan, ipinagpapalagay ko na hindi masamang makiisa sa mga adhikain ng
pamahalaan at sikaping siyay maalinsunod ng mabuti. Iisa lamang po ang
aming layunin, nagkakaiba lamang ng pamamaraan.

G. Pasta: Kahanga hangang kasagutan. Ngunit hindi niyo pa rin ako

mapapapayag. Binata, isantabi mo na lang ang hakbang na iyan sapagkat
'yan ay sadyang mapanganib. Ang maipapayo ko ay pabayaan mo na lang
gumawa ang pamahalaan.

Isagani: Kung gayoy (Tumayo na) Mauuna na po ako. (Lumabas na at

isinara ang pinyo.)

G. Pasta: Kaawa-awang binata. Ako man ay nagkaroon rin ng ganoong

kaisipan. Pero (napabuntong-hininga.) kaawa-awang binata, kawawang

Florentino.

Scene 13. Sa Bahay ni Quiroga

(Nagsasaya ang mga tao, halakhakan. May nagtatabako.)

(Sa may silid ni Quiroga, nag-uusap sila ni Simoun.)

Simoun: Nasaan na ang siyam na libong piso na iyong inutang?

Quiroga: Wala na akong pela. Empleyado, opisyal, tinyente, sundalo. Lahat

sila utang akyen pelo wala bayad. Hindi akyen alam kung paano bayad utang.
Tulong ka ke Quiroga.

Simoun: Ngayon ko pa naman kailangan ng salapi pero alam mo namang

kaibigan kita. Kung gusto mo, gawin na lang nating pitong libo ang utang mo.
Kayoy nakapagpapaok ng aduana ng lahat ng inyong naisin, mga kahon ng
lampara, bakal, porselana at mga baril para sa mga kura. O, ano, papayag ka
ba?

Quiroga: Sisige, payag ako basta kikita pela. Pe..pelo delikado kontlabando.
Babaka huli tayo sundalo?

Simoun: Shh huwag kang maingay. Ngayong gabi, may darating na ilang
kahong baril. Gusto kong tulungan mo akong itago ang mga ito sa iyong
bodega.

Quiroga: Takot si Quiloga. Meron ako balil. Pelo pak hawak ko, pikit ko mata.

Simoun: Kung ayaw mo madali akong kausap. Pero magbayad ka ngayon din
sa utang mo.

Quiroga: Sige, sige, ako hindi na takot. Tulong na Quiloga sa kaibigan. Pelo
ikaw ingat. Huwak damay Quiloga, ha?

Simoun: Huwag kang mag-alala. Sagot kita. (Tinapik-tapik niya ang intsik.)

Scene 14. Sa Bulwagan

Mr. Leeds: Deremof! (Bumukas ang kahon at nalantad sa paningin ng mga

naroroon ang isang ulo. Idinilat ng ulo ang mga mata at iginala ang paningin
at napatitig kay Padre Salvi.)

Mr. Leeds: Espinge, sabihin mo sa amin kung sino ka.

Imuthis: Ako ay si Imuthis. Ipinanganak sa panahon ni Amasis. Galing ako sa

paglalakbay sa Gresya, Assyria, at Persia. Sa pagdaan ko sa Babylonia ay
nakatuklas ako ng isang lihim. Sa takot nila na ibunyag ko ang kanilang lihim
ay kinasangkapan nila ang banal na batang saserdote.

Mr. Leeds: Paano ka ipinahamak ng batang saserdote?

Imuthis: Umibig ako sa anak ng isang saserdote. Ang batang saserdote ng

Abydos ay umibig din dito. Gumawa ito ng kaguluhan at ako ang idiniin na
may kasalanan. Ikinulong ako ngunit tumakas at nagpunta sa lawa ng Moeris
pero doon ay pinatay ako. Nabigyan ako ng pagkakataon na bangunin ang
kaluluwa. Naririto ako upang isigaw sa lahat ang mamamatay taong naglibing
sa akin sa hukay! Mamamatay taong, lumapastangan sa aking kasintahan!
Mamamatay taong alagad ng kadimonyohan! Kadimonyohan! Kadimonyohan!
Kadimonyohan!

Padre Salvi: Huwag! Hindi ako! Hindi ako! Hindi ako! (Nagsusumigaw habang
umiiling.Napatingin lahat sa kanya, nanginginig siya.)

(ibinalik niya ang mata sa lamesa at nakita niyang nakatingin sa kanya ang
espinge habang pinandidilatan siya nang mata.)

Imuthis: Oo, ikaw nga kurang may maitim na buto! Ikaw na mapagparatang
sa kapwa! Ikaw na lumapastanganan sa Diyos! Ikaw na pumatay sa kapwa!
Ikaw na dimonyo! Dimonyo! Dimonyo! Pinatay mo ang dalaga! Pinatay mo
siya! Pinatay mo siya!

Padre Salvi: Papatawad. Buhay pa siya! Buhay! Mahabag ka! (nahimatay)

(naging abo ulit si Imuthis. Ang mga dalaga ay naghima-himatayan din ngunit
nang mapansing walang dumadamay sa kanila, nagsibangon kaagad at
naghilu-hiluhan sa upuan.)

Scene 15. Sa Bahay ni Kapitan Tiyago

Simoun: Kamusta na si Kapitan Tiago?

Basilio: Mahina na ang pulso, walang ganang kumain. Kumalat na nang

tuluyan ang lason sa kanyang katawan.

Simoun: Parang Pilipinas, habang tumatagal, lalong humihina. Napansin kong

hindi mo binabasa ang librong ibinigay ko sa iyo. Wala kang pagmamahal sa
bayan. (Tututol sana si Basilio) Huwag na, (malungkot ang boses) sa loob ng
isang oras, magsisimula na ang himagsikan, at bukas ay wala nang mga
unibersidad, wala nang mga mag-aaral at magpapahirap. Naparito ako dahil
sa dalawang bagay: ang kamatayan mo o ang iyong kinabukasan. Sa panig
ng umaapi sa iyo o sa panig ng iyong bayan?

Basilio: Hindi ko alam. (napabuntong-hininga.)

Simoun: Magpasya ka.

Basilio: Ano ang nararapat kong gawin?

Simoun: Pamunuan ninyo ang isang pangkat at salakayin ang kumbento ng

Sta. Clara at dooy ilabas ang isang taong maliban sa inyo at kay Kapitan
Tiago ang nakakaalam, si Maria Clara.

Basilio: Huli na kayo! Patay na si Maria Clara.

Simoun: P-patay na? (Nanginginig ang boses.) Hindi! Hindi totoo yan!

Basilio: Ika-anim ng hapon nang siya ay mamatay. Naparoon ako sa

kumbento upang makibalita nang sabihin nila sa akin ang lahat. Narito ang
sulat ni Padre Salvi na dinala ni Padre Irene. At dahil na rin sa sulat na ito
kung kayat naghihinagpis ngayon si Kapitan Tiyago.

Simoun: Namatay! Namatay nang hindi man lang kami nagkitang muli.
Namatay nang hindi man lang nalalaman na nabuhay ako nang dahil sa
kanya. Nanamatay na nagtitiis. (Umiiyak na at nagtatagis ang baga. At
umalis ito na wala sa sarili.)

Basilio: Kaawa-awang tao. Labis siyang naghirap. Nagtiis ng

napakamahabang panahon para sa iniibig. Ngunit heto ang nakuha niyang
ganti. Sadyang nakakalungkot ang tadhana nilang dalawa. (Malungkot.)

Scene 16. Sa Dagat

Donya Victorina: Ano na ang balita sa pinapahanap ko sayo, Isagani?

Isagani: Wala pa pong nakapagbalita sa akin tungkol sa inyong asawa.

Donya Victorina: ( galit) Ipaalam mo lamang sa kanya na ipahahanap ko siya

sa mga Guwardiya sibyl. Buhay man o patay ay gusto ko siyang makita
sapagkat kailangang maghintay ng sampung taon ang isang tao upang
makasal muli.

Isagani: At sino naman po ang maswerteng ginoo? (sa isip) Hahaha! Malas
kamo.

Donya Victorina: Sino pa e di si Juanito!

(Napatawa si Isagani ngunit kunway umubo upang mapigilan ang sariling
tumawa nang malakas.)

Alalay: Isagani! Isagani! Nahulog sa malalim ng batuhan ang pamaypay! Baka

mabasa Isagani! Baka matangay! (Napatakbo si Isagani papunta kay Paulita.)

Paulita: O, bakit naririto ka? Bakit hindi mo sundan sa Luneta ang

nakakahalinang mananayaw at manganganta? Mga Pranses na sobrang
kayputi at sobra rin sa ganda!

Isagani: Teka, hindi ba ikaw ang nagpatawag upang tayo ay magkita?

Paulita: Oo, ako na kung ako. Mabuti naman po at nakarating kayo. Kagabi ay
parang hindi man lang ninyo ako nakita. Tingin po ako ng tingin sa inyo pero
parang lumuluwa na ang mga mata ninyo sa kasusunod sa imbay ng
katawam ng mga mananayaw na pakembot-kembot sa tanghalan.

Isagani: Huwag mong ipasa sa akin ang sisi. At saka, wala akong nalalaman
sa sinasabi mo tungkol sa mga mananayaw na iyan.

Paulita: Gayon, ako pa ang mali ngayon? Hmph!

Isagani: (lalapit at yayakapin ang nobya) Paulita, alam mo namang para sa

iyo lamang ang aking mga mata. (haharap si Paulita at magkatitigan silang
dalawa. Tinanaw ni Isagani ang dagat.) Ikaw lamang ang pinakaninanais
nitong masdan at titigan. Lubos ang pagmamahal ko sa aking lalawigan bago
pa lamang kitang makilala. Ngayon ay masasabi kong kulang ang ganda ng
aking bayan kung wala ang iyong kagandahan. Darating ang panahon at
magiging malaya na ang Pilipinas at pagdating ng panahong iyon saka
lamang makukumpleto ang aking kaligayahan at mga pangarap.

Paulita: (Kumawala.) Pangarap! Pangarap! Sinabi ni Tiya na lagi raw alipin ang
baying ito! Paano kung mabigo kayo sa inyong pakikipaglaban?

Isagani: Kung magkatotoo iyon, matutuwa pa rin kami kung may

maghahanap sa aming bangkay at ituturo ninyo an gaming puntod sabay ang
pagmamalaking, Diyan inilibing ang mga bayaning nagmahal sa aming
kalayaan! Langit Paulita. Langit an gaming madarama kung kayong
mangabubuhay ay magpapahalaga. Isang katotohanang lubos na
mapapatunayan ang kabayanihan oras na inialay an gaming buhay para sa
lupang tinubuan.

Scene 17. Sa Pansiteria

(Ang mga estudyante ay nagtipon-tipon.)

Sandoval: Masarap ang sopas na ito! Ano ika ang tawag dito?

Tadeo: Pansit lang-lang. Kakaiba yan sa pansit na ating kinagisnan.

Sandoval: Napakahirap namang tandaan! Sa ngalan ni Don Custodio,

binibinyagan kita bilang proyekto ng mga sopas.

Tadeo: Para kay Don Custodio ang Panukalang sopas

Sandoval: Kay Padre Irene naman ang lumpiang shanghai at ang tortang
alimango ay sa mga prayle.

Macaraig: Pansit guisado naman para sa bayan. Dahil katulad nang pansit ng
mga Intsik, tayo ang tumatangkilik pero sila ang nakikinabang. Tulad ng ating
pamahalaan ngayon.

Isagani: Hindi! Dapat ialay ang pansit kay Quiroga, isa sa

pinakamakapangyarihang tao sa Pilipinas.

Estudyante1: Dapat ang Eminencia Negra kay Simoun!

Makaraig: Maghinay-hinay kayo mga kaibigan. Posibleng may mga

nagmamasid sa kanila at posible ring may pandinig ang mga dingding. Ibaba
ninyo ang inyong mga tinig at magingat sa mga salitang sasabihin.

Pecson: Lalabas lang ako upang ipalabas ang iba pang mga ulam
(lumabas si Pecson at dali daling bumalik)

Pecson: Nakita ko ang paboritong tao ni Padre Sibyla na umalis agad nang
mapuna na napansin ko siya.
(Umaktong tumingin ang mga binata sa labas)

Makaraig: May nagmamasid nga sa atin!

Scene 18. Sa Paaralan

(Basilio naglalakad)

Basilio: (kausap ang sarili) Pagkatapos kong pumunta sa ospital ay tutungo

naman ako kay Makaraig upang mangutang ng pera upang matustusan ang
mga gastusin sa nalalapit kong pagtatapos ng medisina.(titingin sa paligid)
Tila ata kakaiba ang kinikilos ng mga tao.

Estudyante 2: Ginoo, alam mo ba ang planong paghihimagsik ng mga

estudyante?

Basilio: (kinakabahan) Walang akong nalalaman at kinalaman sa inyong mga

sinasabi.

Estudyante 2: Mukhang hindi ito natuloy, maraming mga mag-aaral ang

nasangkot. Mabuti pat sunugin mo ang lahat ng kasulatang may kaugnayan
sa paksang ito na meron ka upang hindi ka madamay.
(lalayo si Basilio at makikita ang propesor)

Propesor: Nasa hapunan ka ba kagabi, Basilio?

Basilio: Hindi po. Akoy inanyayahan ngunit hindi ako nakapunta sapagkat
kailangan kong bantayan si Kapitan Tiyago.

Propesor: Mabuti na nga rin at hindi ka dumalo sa piging. Basilio, pilitin mong
lumayo sa mga mag-aaral na may kinalaman sa akademiya.

Basilio: Kasama po ba si Simoun, sa mga napagbintangan?

Propesor: Hindi, subalit siya ay sinaktan ng isang di-kilalang tao

Basilio: Mabuti kung ganoon, ang mga tulisan, may kasama ba sa kanila?

Profesor: Puro mag-aaral lamang, panay pagbabala, pagpatay at pagtuligsa

sa mga prayle ang nilalaman ng mga paskin na kagagawan ng mga
estudyante.

Basilio: Ganoon po ba? Maraming salamat po. Mag-iingat po kayo.

Propesor: Ikaw din.

Tadeo: (naglalakad) Matutuwa ka Basilio! Wala na namang klase! Pahinga na

naman tayo. Magaling, di ba? Bakasyon na! Bakasyon na!

Basilio: Ano ba talaga ang nangyari na dapat ikabahala?

Tadeo: Dapat ikabahala? Wala naman. Ipadadala lang daw tayong lahat sa
kulungan!

Basilio: Ikinatutuwa mo ba yan?

Tadeo: Aba, e kung walang klase, di ba dapat na magsaya? Sige, mauna na

ako.

Basilio: (Bumulong) Akala ko naman kung bakit siya masaya. Juanito! Mabuti
at nakita kita. May itatanong lang sana ako sayo tungkol sa mga paskil na
sinasabi nila.

Juanito: Wala! Wala akong kinalaman Basilio! Alam mo iyon!

Basilio: Teka, huminahon ka. Namumutla ka na o.

Juanito: Wala akong kinalaman sa mga mag-aaral, kasapi lamang ako upang
gabayan sila, inosente ako. Tandaan mo, hindi ako kasama sa mga kilos ng
kapisanan. (Nagmamadali itong naglakad palayo.)
(makikita ni Basilio si Isagani na nagsasalita sa kapuwa nito mga kamag-aral)

Isagani: Mas mabuti na ang ganito dahil sa ganitong paraan masusubok ang
ating pagmamahal sa bayan, sa Pilipinas. Sa panganib dapat pumaroon
sapagkat naroon ang karangalan.
(hindi na lumapit si Basilio kay Isagani at pumunta na lamang kina Makaraig)

Scene 19. Sa Bahay ni Macaraig

Sundalo 1: Sino ka at bakit ka pumanhik dito?

Basilio: Nais kong maka-usap si Makaraig, kaibigan niya ako

Sundalo 1: Maghintay ka sa iba, Indio!

(pababa ng hagdan si Macaraig kasama ang isa pang sibil.)

Macaraig: (nagulat) Bakit ka naparito Basilio?

Basilio: Gusto sana kitang makausap.

Sundalo 2: Indiyo, sino ka?

Basilio: Basilio po.

Sundalo 2: Salamat naman at hindi mo na kami pinahirapang hanapin ka.

Dinarakip ka rin namin.

Basilio: Wala naman akong ginagawang kasamaan, anong dahilan at akoy

inyong dadakpin?

Macaraig: Huwag ka nang umalma pa, Basilio. Sa karwahe ko naman tayo

sasakay.

Scene 20. Sa Bahay ni Kapitan Tiago

Padre Irene: Muntik nang dumanak ang dugo sa lansangan, mabuti na lang at
napigilan ko ang kapitan. O, babakit tila namumutla ka yata. Kakapitan
Tiago, okay lang po ba kayo?

Kapitan Tiago: Si si Basilio, may ibabalita ba kayo sa kanya?

Padre Irene: Ah, iyong ampon mo? Hindi mo ba alam na isa siya sa mga
kabataang dinakip?
(Hinabol ni Kapitan Tiago ang hininga. Pinapawisan siya. Kumapit siya sa bisig
ni Padre Irene at nagpupumilit bumangon. Nanginginig ang katawan nito at
ilang sandali pay bumula ang bibig. At napahiga ito sa kama, patay na.)

Scene 21. Sa Panenderya

May-ari: Inaresto ba si Tadeo?

Estudyante: Oo at kababaril lang sa kanya.
May-ari: Binaril? Inang! Paano na ngayon ang utang niya!
Estudyante: Hinaan niyo po ang boses ninyo at baka madamay kayo. Ako nga
eh sinunog na ang librong hiniram ko sa kanya.

May-ari: Totoo bang inaresto rin si Isagani?

Estudyante: Bobong Isaganing yan. Hindi naman siya dinakip kung bakit na
pumunta sa tanggapan ng Kapitan Heneral at magprisinta!
May-ari: Paano na si Paulita?
Estudyante: Marami siyang tagahanga diyan. Maaaring magdamdam siya
nang bahagya, ngunit hindi magtatagal ay magpapakasal sa isang Kastila.

Scene 22. Sa Kumbento

(Malalim ang gabi, isang nakakasindak na tili ng babae ang narinig sa paligid.
Umiiyak itong naglalakad at tumalon sa bintana ng simbahan.)

Tata Selo: Mga walanghiya kayo! Buksan ninyo itong pinto! (sinusuntok nito
ang pinto at sinisipa.) Apo ko! Ang kaawa-awa kong apo! (Umiiyak)

Scene 23. Sa Bahay ni Simoun

Ben Zayb: Natitiyak kong isang magarbong handa ang iyong ihahandog G.
Simoun.

Simoun: Iyon nga sana ang aking balak ngunit wala naman akong malaking
lugar upang pagdausan ng isang malaking piging.

Ben Zayb: Sayang naman pala. Di sanay kayo na lang ang nakabili ng bahay
ni Kapitan tiago at hindi sana napunta kay Don Timoteo Pelaez ng libre. At
ngayon! Ikakasal ang kanyang anak sa mayamang si Paulita Gomez!

Simoun: Ganoon talaga, may mga tao talagang swerte.

Ben Zayb: Kung sa bagay. Mabuti na rin at si Juanito ang kanyang

pakakasalan kaysa naman sa isang hamak na makatang si Isagani! Marunong

din mag-isip ang babae. Alam niyang hindi niya kaya ang buhay mahirap.

Scene 24. Sa Lupain ni Kabesang Tales

(Patakbo si Basilio sa isang puntod. Napaluhod siya roon at napaiyak.)

Kabesang Tales: Sino iyan! (pinaputukan ngunit hindi natamaan. Tumakbo
siya papunta sa puntod ng anak at nakita si Basilio.)

Basilio: Hu..Huli, (nanginginig ang boses, at umiiyak.) mahal ko. Bakit mo ako
iniwan.
Kabesang Tales: Nagpunta siya sa kumbento upang hingin ang pagpapalaya
sayo, ngunit hindi namin aakalain na iyon ang magwawakas sa kanyang
buhay.

Scene 25. Sa Silid ni Simoun

(Tinungo ni Basilio ang bahay ni Simoun. Kumatok ito sa pinto.)

Simoun: Tuloy.

Basilio: Ginoong Simoun, isa akong masamang anak at kapatid. Nakalimutan

kong pinatay ang aking kapatid at pinahirapan ang aking ina. Ngayoy
pinaparusahan ako ng Diyos. Wala na akong nararamdaman kundi galit at
paghihiganti.
(Hindi kimubo si Simoun.)

Basilio: kahit noong may himagsikan ay hindi ako nakialam. Nabigo sila at
akoy nakulong kahit wala akong kasalanan. Iyon ang parusa sa akin. Narito
ako sa labas nang dahil sa inyo. Ngayon, handa na ako. Handa ko nang
ipagtanggol ang bayan.

Simoun: Nabigo ang kilusan ng dahil na rin sa akin. Urong-sulong ang aking
mga desisyon, dahil umiibig pa ako noon. Ngayong patay na ang aking puso
wala ng dahilan para umatras. Pareho na tayo ngayon. At sa tulong mo akoy
magtatagumpay. Magsasabog ako ng kamatayan sa gitna ng bango at
rangya, ikaw namay gigising sa mga kabataan sa gitna ng dugo.

(Isinama ni Simoun si Basilio sa loob ng kanyang laboratory. Ipinakita niya

dito ang kanyang mga gamit at eksperimento sa kemika. Sa loob ng
laboratory ay makikita ang isang lampara na may kakaibang hugis.)

Basilio: Para saan naman po ang lamparang iyan?

Simoun: Hintayin mo.

(Pagkaraan ay inilabas ni Simoun ang isang lalagyan na may nakasulat na

nitrogliserina, isang pormula na ginagamit sa paggawa ng dinamita.)

Basilio: Dinamita!

Simoun: Oo, ngunit hindi ito basta-basta dinamita. Ito ang mga kasawiang
naimbak, mga kagagawang walang katwiran at mapang-api. Ngzyong gabi,
makakarinig ng pagsabog ang Pilipinas at mapaparusahan ang mga
makasalanang hindi magawang parusahan!
(Ipinagpatuloy ni Simoun ang ginagawa.)

Simoun: Mamayang gabi ay magkakaroon ng pista. Ilalagay ang lamparang

ito sa gitna ng handaan. Napakaningning nang liwanag na ibibigay nito,
ngunit pansamantala lang. Pagkaraan ng dalawampung minuto, mawawala
ang ilaw ng lampara. Kapag inayos ang mitsa, sasabog ang bomba!

Basilio: Kung gayooy hindi na pala ninyo ako kailangan.

Simoun: Iba ang iyong gagawin. Pagkarinig ng putok ay lalabas ang mga
artilyero at iba pang kinasundo ko noon. Pupunta ang lahat sa lugar na
kinaroroonan ni Kabesang Tales sa Sta. Mesa. Sabay-sabay na susugod ang
lahat. Magkakagulo at ang mga mamamayan ay nanaisin na ring lumaban.
Ikaw ang mamumuno sa iba. Dalhin mo sila sa bahay ni Quiroga dahil doon
nakaimbak ang mga baril at pulbura. Kami naman ni Kabesang Tales ay
susubukang agawin ang tulay. Mamamatay ang lahat ng mahihina! Ang lahat
ng hindi handa!

Basilio: Lahat? Kahit ang mga walang laban?

Simoun: Oo! Lahat! Lahat ng Indio, Mestiso, Intsik, Kastilang duwag!

Kailangang magsimulang muli. Mula sa mga dugong dadanak ay sisibol ang
bagong lahi! Isang bagong lipunan na kahit kailan ay hindi na magpapa-api!

Basilio: At ano na lang ang sasabihin ng mundo sa gagawin nating ito?

Simoun: Pupurihin tayo ng daigdaig!

Basilio: Ano nga naman ang aking pakialam! Bakit ko kailangang isipin kung
pupurihin nila ito o hindi? Bakit ko kailangang lingapin ang mundong kailan
man ay hindi lumingap sa akin!

Simoun: Tama ka!

(Inabot ni Simoun ang isanng rebolber kay Basilio.)

Simoun: Hintayin ninyo ako sa tapat ng simbahan ng San Agustin, ika-10 ng
gabi. Lumayo kayo sa Daangan Analoague sa alas-nuwebe.

Basilio: Kung gayoy magkita na lamang tayo mamaya.

(At tuluyan nang umallis si Basilio.)

Scene 26. Sa Bahay ni Kapitan Tiago

(Dumagsa ang mga panauhin ang bahay ni Kapitan Tiago. Sa harap ng bahay
ay naroon si Basilio at nagmamasid.

Basilio: Ang dami palang mamamatay sa pagsabog na magaganap. Kaawaawa naman sila. Payuhan ko na lamang kaya ang ilan na umalis upang hindi
madamay.
(Papalapit na siya sa bahay.)

Basilio: Hindi! Ano naman ngayon sa akin kung mamamatay sila! Hindi ko
dapat sirain ang pagtitiwala niya. Siya ang naglibing sa aking ina at ang mga
tao sa loob ang pumatay! Sinubukan kong kalimutan ang lahat! Magpatawad,
pero ang lahat ay may hangganan din!
(Nakita niya ang pagdating ni Simoun dala ang lampara.Pagdating ng Kapitan
Heneral ay isa si Simoun sa sumalubong. Kinilabutan bigla si Basilio. Nakita
niyang pinaligiran ng mga taong mangha sa liwanag na binibigay ng
lampara.)

Basilio: Hindi sila dapat madamay!

(Pumunta si Basilio sa pintuan at sinubukang pumasok.)

Basilio: Papasukin nyo ako! Ililigtas ko sila!

Tanod: Hindi ka maaaring pumasok dito! Tignan mo nga iyang suot mo!

Basilio: Papasukin ninyo ako!

(Nakita ni Simoun si Basilio. Bigla itong namutla sa kaba. Bigla itong umalis.)
Simoun: Tayo na sa Escolta, madali!
(At tuluyan nang umalis si Simoun)

Basilio: Ililigtas na niya ng kanyang sarili. Dapat na rin akong umalis.

(Nagsimulang lumakad palayo si Basilio. Kanyang nakasalubong si Isagani sa
daan, patungo sa pista.)
Isagani: Anong ginagawa mo dito?

Basilio: Isagani! Tara na! Umalis na tayo dito!

Isagani: Bakit ka aalis? Puntahan natin siya. Iba na siya bukas. Ibig ko siyang
makita.

Basilio: Gusto mo na bang mamatay?

Isagani: Hindi ko alam.

Basilio: Makinig ka! Ang lampara sa loob ay may lamang pulbura! Sasabog
iyon ano mang oras ngayon! Tara na!

Isagani: Bukas ay iba na siya.

Basilio: Kaawaan ka ng Diyos.

(At iniwan ni Basilio ang kaibigan upang iligtas ang sarili. Sa loob ng bahay ay
nagkakainan na ang mga bisita nang may nakita silang papel.

Bisita1: Nakasulat dito, Mane thecel, pares Crisostomo Ibarra

.
Bisita2: Isang biro lang iyan!

Bisita3: hindi magandang biro! Isang pagbabanta mula sa isang taong

matagal nang namayapa!
(Binasa ni Padre Salvi ang liham.)

Padre Salvi: Si Ibarra! Siya ang nagsulat nito! Sulat kamay niya ito!

Kapitan Heneral: Ituloy ang kasiyahan! Walang dapat ipangamba. Walang

kwenta ang ganyang biro.

Don Custodio: Hindi kaya nais niya tayong patayin lahat?

(Hindi kumibo ang lahat. Nang biglang mamatay ang ilaw sa lampara.)

Kapitan Heneral: Padre Irene, pakitaas na lamang ang mitsa.

Padre Irene: Isang saglit lamang.

(Bago pa man makatayo si Parde Irene, isang anino ang lumapit at kumuha
sa lampara.)

Padre Irene: Magnanakaw! Habulin ninyo ang magnanakaw!

(Dumiretso ang magnanakaw sa asotea ng bahay at tumalon sa ilog kasama
ang lampara. Ilang saglit pa ay, isang nakagigimbal na pagsabog ang
narinig.)

Scene 27. Sa Bahay ni Padre Florentino

(Palakad-lakad ang mga sibyl, tangan ang mga baril, pinaghahanap si

Simoun. Uminom ng lason si Simoun at pinilit nitong magpunta kay Padre
Florentino. Nakahiga si Simoun habang may hawak na rosaryo.)

Padre Florentino: Matitiis ba ninyo ang paghihirap, Senyor Simoun?

Simoun: Matitiis ko pa, padre. Mawawala rin ang lahat pagkaraan ng ilang
sandali. Anumang oras ay tatalab na ang lason sa aking katawan. AAlam
kong hindi na magtatagal at darating na ang walang hanggang kapayapaan.

Padre Florentino: Diyos ko! Napatalikod lang ako sandali, wawala nang
laman ang botelya!
Simoun: Wala nang lunas. Bago mag-alas ocho ay dadakpin ako rito buhay
man o patay. Pero hindi ako makapapayag na kunin nilang buhay.
Padre Florentino: Panginoon ko, bakit kailangang mangyari ito?

Simoun: Huwag kayong matakot. Ang nagawa ay nagawa na. Lumalalim na

ang gabi. Nais kong ilahad sa inyo ang aking lihim. PePero bago yan, may
gusto lang sana akong itanong sa inyo.
Padre Florentino: Ano iyon senyor Simoun? Itanong ninyo at lilinawin ko.
Simoun: (Nangingilid ang mga luha.) Tototoo ba na may isang dakilang
Diyos na na gumagabay sa kakapalaran ng sangkatauhan?

Padre Florentino: May iba pa akong gamit na maibibigay sa inyo, Senyor

Simoun. May morpina, may eternal, may chloroformo.

Simoun: Huwag na kayong mag-aksaya ng panahon. Mamalapit na malapit

na ang saglit nang pamamaalam. Padre, tulungan mo ako, ayokong mamatay
na may dalang kasamaan!
(Isinalaysay ni Simoun kay Padre florentino ang lahat. Mula nang nanggaling

siya ng Europa hanggang sa mawala ang lahat sa kanya.)

Padre Florentino: Patawarin ka ng Diyos, anak. Tandaan mong alam ni Bathala

na may mga kahinaan tayong humihila sa atin pababa. Subalit ang Panginoon
natin ay Panginoong nakatunghay sa mga krus na ating dinadala rito sa
matiryal na sandaigdigang ating ginagalawan. Alam niyang hindi mo ginusto
ang lahat, na ikaw ay nasilaw lamang ng galit at paghihiganti. Kagustuhan
Niyang lahat na nangyari. Hindi nagtagumpay ang iyong plano nang dahil sa
Kanya. Sapagkat alam Niyang hindi ito tama. Igalang natin ang Kanyang
kapasyahan.

Simoun: Palagay niyo po ba ay Diyos ang nagkaloob ng lahat ng ito?

Padre Florentino: Walang makakapagsabi ng iniisip ng Diyos, ngunit kailan

man ay hindi Siya naghangad ng masama para sa atin.

Simoun: Kung gayon, bakit hindi Niya ako tinulungan?

Padre Florentino: Sapagkat mali ang iyong pamamaraan. Pag-ibig lang ang
nakakagawa ng kadakilaan.

Simoun: Tinatanggap ko ang paliwanag . Makasalanan ako, padre, pero

bakit ako ang pinarurusahan at hindi ang mga masasamang namamahala na
walang dulot kundi kasamaan? Bakit nagbibingi-bingihan ang tinutukoy
ninyong Diyos sa malakas na hinaing ng mga inaalipin? Bakit nagbubulagbulagan siya sa hirap na dinaranas ng mga pinarusahan sa loob at labas ng
mga kulungan?

Padre Florentino: Kailangang makaranas ng paghihirap ang mga karapatdapat sa pagpapala ni Bathala, senyor Simoun. Kailangan din naming kiskisin
ang mga bato upang mag-init at magningas, Isang katotohanang may nangaalipin at may nagpapaalipin.

Simoun: Kung gayoy ano ang nararapat gawin?

Padre Florentino: Magtiis at gumawa.

Simoun: Kung ganyan ang kalaking hinihingi ng Diyos sa tao na hindi

makaaasa sa kasalukuyan at nag-aalinlangan sa hinaharap. Magtiis at
gumawa! Anong diyos iyan?!

Padre Florentino: Isang Diyos na makatarungan, ginoong Simoun. Isang Diyos

na nagpaparusa sa ating kawalan ng pananalig, sa ating mga masasamang
hilid at di-gaanong pagpapahalaga sa kabutihan.

(Nagpatuloy sa pagkukumpisal si Simoun kay Padre Florentino. Hanggang sa

pinisil ni Simoun ang kamay ng pari.)

Simoun: Maraming salamat Padre, ngayon ay payapa na ang aking kalooban.

(Muling pinisil ni Simoun ang kamay ni Padre Florntino at tuluyan itong
nawala sa pagkakahawak. Ipapakita ang krus.)

Padre Florentino: Nasaan ang mga kabataang naghahangad sa kanilang

ginintuang panahon, ng kanilang pangarap at kasigasigan sa ikakabuti ng
bayan? Nasaan ang mga kabataang magbubuwis ng buhay upang mabayaran
ang gayong karaming kahihiyan, ang gayong maraming krimen? Malinis at
walang dungis ang buhay na kailangang alay upang ang handog ay maging
karapat-dapat? Nasaan kayo, kabataang may mga pusong pinag-iinit ng
layuning makapag-ambag sa lalong ikadadakila ng sangkapuluan? Hinihintay
namin kayo!

(Kinuha ni Padre Florentino ang kayamanan ni Simoun at nagtungno sa

talampas. Inihagis ni padre Florentino ang kaymanan ni Simoun sa
karagatan.)

Padre Florentino: Malibing ka nawa sa kailaliman ng dagat ngunit kung

kakailanganin ka ng tao para sa isang marangal na hangarin, ipahintulot ng
Diyos na matuklasan ka sa sinapupunan ng alon. Samantala, diyan ka muna,
hindi makababaluktot ng katwiran, hindi mag-uudyok ng kasakiman.

Padre Florentino: (malungkot) Ang kayamanan ang siyang ugat ng lahat ng

kasamaan