SCENE 1: SA ITAAS NG KUBYERTA

Kapitan ng Bapor : BAPORP!ESTRIBORP!

Donya Victorina: Buenos días a todos ustedes! Kay bagal bagal! Ang kupad - kupad! Usad pagong! Wala na bang ibibilis
itong bapor? Parang isang dekada na tayong naglalayag sa sobrang bagal! Kaunting tulin naman ng makina Kapitan!

Kapitan ng Bapor: Paumanhin Donya Victorina. May mga sasakyan ng mangingisda na maaari nating mabangga at isa
pa'y maaaring sumansad ang bapor sa malawak na palayang iyan.

Donya Victorina: Haaay. Jusko! Kung wala lamang sanang Indiyo sa Pilipinas...sa daigdig, ay marahil bibilis ang takbo ng
bapor. Malas! Malas! Wala na talagang mabuting lawa rito sa Pilipinas!

Simoun: Donya Victorina, huwag masyadong pausukin ang iyong tainga. Baka kumupas ang iyong magagandang
koloretes sa mukha. Sa katunayan, madali lang namang lutasin ang suliraning ito. Hindi ko nga alam kung bakit ni isa ay
hindi ito naisip.

Donya Victorina: Hmp. At ano naman ito aber?

Simoun: Simple lang naman ang aking mungkahi. Gumawa sana ng isang kanal na papasukan ng ilog hanggang sa
paglabas at pararaanin sa Maynila. Lilikha ito ng bagong ilog sa pamamagitan ng paggawa ng kanal at sarhan na ang
dating llog Pasig. Sa ganitong paraan, hindi maaaksaya ang lupa at iikli pa nga ang oras ng paglalakbay.

Ben Zayb: Isang panukalang Yankee!

Don Custodio: Simple? Don Simoun, ipagpaumanhin ninyo kung ako ay tututol sa inyong mungkahi. Malaking salapi ang
gugugulin at saan naman tayo kukuha ng salaping ipambabayad sa mga manggagawa?

Simoun: Sino namang nagsabing pasasahurin ang mga manggagawa? Isa pa'y sapilitang pagtatrabahuhin ang mga
bilanggo, bihag, matatanda at mga binata at batang lalaki.

Don Custodio : Subalit, ang inyong mungkahi ay maaaring magdulot ng Himagsikan

Simoun: Himagsikan?! Haha! Naghimagsik ba ang mga taga - Ehipto nang buuin nila ang piramide? Eh ang mga
bilanggong Hudyo laban kay Tito, sila ba ay naga-lsa? Ang isang edukadong tao na katulad ninyo ay ganito pala kahina
pagdating sa kasaysayan.

Don Custodio: Ngunit, hindi taga – Ehipto ni hindi Hudyo ang inyong kaharap. Isang tigre kung magalit ang mga Pilipino
lalung-lalo na noong sila’y sapilitang

Simoun: Don Custodio, malayo na ang panahong iyong tinutukoy. Ang Pilipinas Ngayon ay iba na sa Pilipinas noon.
Paniguradong hindi na sila maghihimagsik kahit pa bigyan sila ng maraming trabaho o patawan ng malaking buwis.
Naalala ko lang, nai-kuwento ni Padre Salvi na ang bahay at pagamutan sa Los Baños ay naitayo sa ganoong
pamamaraan.

Padre Sibyla: Ano ba ang iyong pinagsasabi? Hindi mo ba…

Simoun: Wala ng kung anu-ano pa. Ang nasabi ay nasabi na! At kayo Padre Sibyla, huwag na ninyong subukang magsalita
ng mga kabalbalan. Ano naman ang kabuluhan ninyong mga prayle kung ang bayan ay maghihimagsik? (aalis)

Don Custodio: Siguradong mayroong masamang maibubunga ang mungkahi Simoun sapagkat hindi niya muna ito
isinangguni sa mga taong matagal ng nanirahan sa Pilipinas.

Ben Zayb: Kung sabagay. Ikaw naman Don Custodio, ano naman ang iyong panukala?
Don Custodio: Kung sa tutuusin ay mas mainam pa ang aking mungkahi. Nais kong pag-alagain ng itik ang mga taong
nananahan malapit sa ilog. Ang mga itik ay kakain ng suso kasama ang mga buhangin sa ilalim ng lawa na kung makukuha
ay mas mapapalalim pa ang tubig at mas mapabubuti ang takbo ng bapor.

Donya Victorina: Naku!Don Custodio! Kung maraming mag-aalaga ng itik ay dadami na rin ang balot! Pwe! Nakasusuka!
Nakapandidiri! Tabunan na sana ang lawa.

Kapitan ng Bapor: BAPORPIESTRIBORP!

SCENE 2:

SA IBABA NG KUBYERTA

Basilio: Ang init naman dito!

Isagani: Oo nga, halu – halo na ang mga amoy natin. Ang baho! Magtiis muna tayo. Kapitan Basilio: Oh ikaw pala Basilio!
Kamusta na? Ano na ang lagay ni Kapitan Tiyago?

Basilio: Ito, patuloy pa ring nag-aaral ng medisina. Si Kapitan Tiyago ay mabuti – buti na rin po. Ngunit, ayaw pumayag na
siya’y alagaan pa. Sa totoo nga ho eh, pinatungo ako sa San Diego sa udyok ng ilan upang dalawin ang bahay roon. Pero
ang totoo, gusto lamang niyang humithit ng apyan! Noon subalit hindi sila nagmalabis. Ang apyan ay para sa
panggagamot lamang.

Kapitan Basilio: Tunay ngang salot sa atin ang apyan! Kilala iyan ng mga nuno

Maiba tayo, kamusta na ang inyong balak na ipatayo ang Akademya sa Wikang Kastila? Sa aking palagay ay hindi niyo ito
maisasakatuparan.

Isagani: Maisasakatuparan po! Sa katunayan ay hinandugan po namin si Padre Irene ng dalawang kabayong kastanyo at
nangako sa amin. Makikipagkita siya sa Kapitan Heneral.

Kapitan Basilio: Paano si Padre Sibyla? Maaaring siya’y tutol sa inyong balak.

Isagani: Ano naman po kung siya ay sasalungat? Nakasalalay pa rin sa Kapitan Heneral sa Los Baños ang huling desisyon.
Walang magagawa si Padre Sibyla kung sasang-ayon ang Kapitan Heneral.

Kapitan Basilio: At kung sakaling pinahintulutan ng Kapitan Heneral ang pagpapatayo ng Akademya, saan naman kayo
kukuha ng salaping gugulin?

Basilio: Wala na pong dapat na alalahanin pagdating sa pinansyal na pangangailangan. Mag-aambag ng singkapat ang
bawat estudyante. Mayroon na rin kaming sapat ng mga maestro at maestra upang magturo. Si Macaraig naman ay nag-
alok ng isa sa kanyang mga bahay upang gawing bahay – paaralan.

Kapitan Basilio: Kung sa bagay, hindi man natin napag-aaralan ang Latin ay mapag-aaralan naman ang wikang Kastila. Sa
pamamagitan nito, malalaman ng buong mundo na tayo’y lumalakad ng paurong.(aalis)

Isagani: Ito talagang si Kapitan Basilio, tao lamang sa una. Puro mga kapintasan ang mga nakikita sa mga bagay-bagay.

Basilio: Hayaan mo na yan! Oo nga pala, ano nga pala ang sabi ng iyong amain tungkol kay…Paulita?

Isagani: Tungkol kay Paulita?(kikiligin) Ayun, pinangaralan ako tungkol sa pag- aasawa. Akala niya siguro ay agad-agad
kaming magpapakasal. Sinabi ko sa kanya na perpekto ang aking iniirog. Maganda, mayaman, ulila na at para bang
pakiramdam ko ay nasa langit ako kapag nakikita ko siya.
Basilio: Oh? Bakit ka namumula? Kapag umiibig ka nga naman! Sabagay, sino ba namang hindi mabibighani sa
kagandahan ni Paulita. Kaya lang…

Basilio at Isagani: Kaya lang ay ano? May mali ba sa kanya?

Basilio: Ang tanging pagkakamali ni Paulita, (lalapit ang mukha kay Isagani) ay magkaroon ng tiyahing ubod ng sungit!
Hahaha! Palibhasa’y matanda na. Kung anong ikinakulay ng mukha, ay siyang ikinaitim ng ugali!

Isagani: Hahahaha! Alam mo ba, na ipinahahanap sa akin ng kanyang tiyahin ang kanyang asawa?

Basilio: At pumayag ka naman? May pagkasip-sip ka rin ano?

Isagani: Oo naman! Basta para kay Paulita, kahit sinong mangkukulam…ay este Kahit si Donya Victorina ay titiisin ko!
Nagtatago pa naman ang kaniyang asawa sa bahay ng aking amain. Kaya ayaw makipagpakita ng aking amain kay Donya
Victorina. (nagtawanan)

Simoun: (papasok) Anong dahilan at bakit lubhang maligaya ang mga batang ito?

Basilio: Señor Simoun kayo po pala! Kamusta po?

Simoun: Mabuti naman Basilio. Mabuting – mabuti. Teka sino ba itong makisig na kaibigan mo at ngayon ko lamang siya
nakita?

Basilio: Señor Simoun, siya nga po pala si Isagani, isa po siyang magaling na makata. Hindi pa po ba kayo nakapupunta sa
kanilang bayan?

Simoun: Basilio, bawat segundo ay mahalaga. Ayoko lamang sayangin ang bawat segundo ng aking buhay sa isang
bayang ang mga tao ay walang kakayahang bumili ng mga alahas.

Isagani: Mawalang-galang na po, bawat segundo nga ay mahalaga subalit bawat sentimo rin ay lubhang kapaki-
pakinabang. Ayaw po namang sayangin ang aming salapi sa pagbili ng mga bagay na hindi naman namin kailangan.

Simoun: Magaling!...magaling!...Bueno, saluhan niyo na lamang ako sa pag-inom ng serbesa.

Basilio: Subalit Señor, hindi po kami tumitikim ni isang patak ng alak.

Simoun: Bakit naman hindi? Ayon kay Padre Camorra, ang pag-inom raw ng maraming tubig ay sanhi ng kahinaan ng mga
tao sa Pilipinas.

Basilio: Sabihin niyo po kay Padre Camorra na huwag puro alak ang kanyang inumin upang hindi siya maging sanhi ng
mga alimuom.

Isagani: Sabihin niyo rin sa kaniya na matamis at naiinom ang tubig ngunit pumapatay ng apoy. Ito’y nag-aalab kapag
umiinit at kapag ito’y namuhi at nnagigin karagatang minsan ng lumunod at nagpayanig sa daigdig.

Simoun: (natigilan at namangha) Kamangha-mangha! Hindi nga nagkamali si Basilio na ikaw ay makata. Pangarap!
Pangarap Basilio! Pangarap!Panaginip! (umaaalis)

Basilio: Ang galing mong tumugon! Hindi ka man lamang nabagabag.

Isagani: Sa totoo lang ay…kinatatakutan ko talaga ang taong iyan! Nakapanghihilakbot!

Basilio: Sa katunayan Isagani, ang taong nakausap at nakipagdebate sa atin ay tinatawag nilang Kardinal Moreno!

Isagani: Kardinal ano?

Basilio: Kardinal Moreno, Eminencia Negra o ang kamahal-mahalang itim. Ito ang taguri sa kanya sapagkat siya ang
tagapayo ng Kapitan-Heneral.
(sa kabilang dako)

Kapitan : Padre Florentino! Kayo pala! Halina sa itaas! Naroroon ang ibang mga Prayle!

Padre Florentino: Salamat Kapitan pero ano kasi eh…

Kapitan: Sige na Padre Florentino, minsan lamang ito. Baka po isipin ng mga prayle sa itaas na ayaw ninyo silang
makasama.

Padre Florentino: Sige Kapitan papanhik na lamang ako. May sasabihin lamang ako sa aking pamangkin.

Kapitan: Ay kung ganoon po oh sige. Basta maghihintay na lamang kami sa itaas.

Padre Florentino: (lalapit kay Isagani) Isagani, ako’y papanhik lamang sa itaas.

Isagani: Ay sige, tara na po! (lalakad)

Padre Florentino: (hahawakan ang braso ni Isagani) Sandali lang Isagani, dito ka na lamang. Masyado ng nakakahiya sa
Kapitan kung pareho pa tayong aakyat. Baka isipin na pinagsasamantalahan natin ang kanyang kabaitan.

Isagani: Oh sige ho maghihintay na lamang ako dito sa ibaba (pag-alis ni Padre Florentino) Sasamantalahin,
sasamantalahin daw. Hmp. Ang totoo ayaw niya lang na makausap ko si Donya Victorina. Sayang, hindi ko makikita si
Paulita!

SCENE 3: SA ITAAS NG KUBYERTA

Padre Camorra: Padre Florentino! Mabuti naman at pinaunlakan mo ang paanyaya ng Kapitan at pumanhik ka rito! Akala
namin eh, ayaw mo kaming makasama.

Padre Florentino:Hindi naman sa ganoon Padre. Marami lang akong inaasikaso sa ibaba.

(Papasok si Simoun)

Don Custodio: Señor Simoun, saan ba kayo nanggaling?Sayang at hindi ninyo nakita ang mga magagandang tanawin
habang tayo’y naglalayag.

Simoun: Marami na akong nasilayang mga magagandang tanawin. Subalit, para sa akin ay mas makabuluhan ay yaong
may mga alamat.

Kapitan: Naku kung alamat lamang ang ating pag-uusapan ay mayaman na diyan ang Ilog Pasig. Isa na rito ang Alamat ng
Malapad na Bato!

Donya Victorina: Sige nga at ikuwento mo nang gumaan-gaan naman ang aking pakiramdam.

Kapitan: Sinasabi na ang Malapad na Bato na ito ay isang batong buhay. Ayon sa iilan, ito raw ay pinamumugaran ng mga
ispiritu. Naging pugad daw ito ng mga tulisan na nanghaharang ng mga bangka.

Donya Victorina: Susmaryosep!Nakakatakot. Ayokong mapadpad doon! (Yayakapin ang braso ni Simoun)
Paulita: Tiya, alamat lamang iyon. Hindi naman siguro iyon totoo. Bitawan mo na yung braso ni Señor Simoun,
nakakahiya oh.

Donya Victorina: Ay, pasensya naman.

Kapitan: May isa pang alamat, ang alamat ikukwento naman ni Padre Florentino.

Padre Florentino: Ako?

Kapitan: Opo eh ikaw lang naman sa atin ay may alam ano po?

Padre Florentino: Oh siya siya! May isang binatang nangakong magpakasal sa isang dalagang nagngangalang Donya
Geronima. Subalit, isang araw ay nabalitaan niya na lamang na naging Arsobispo ng Maynila ang kaniyang Kapitan. Nang
siya’y dumako sa Arsobispo upang hilingin ang katuparan ng kaniyang pangako, ipinagawa na lamang siya ng Arsobispo
ng yungib na napapalamutian ng baging.

Donya Victorina: Ano naman ang nangyari kay Donya Geronima sa yungib?

Padre Florentino: Doon na siya nanihrahan, namatay at inilibing. May mga nagsasabing siya raw ang diwata ng yungib
dahil siya’y nakikita ng mga tao na naghahagis ng mga pilak na ginagamit sa piging sa ilog.

Padre Salvi: Ikukwento ko naman ang alamat ng Buwayang Bato. Minsan may isang Intsik na di bininyagan ang dumaan
sa tapat ng isang simbahan. Walang anu – ano, isang demonyo na nag – anyong buwaya ang nagpalubog sa kaniyang
bangka upang siya’y hilain sa impyerno. Humingi siya ng tulong kay San Nicolas. Sa isang iglap, naging bato ang buwaya.

Donya Victorina: Naku! Nakaririmarim! Ayokong hilahin ng buwaya! (yayakapin ulit si Simoun) Ng yungib ni Donya
Geronima na…na…

Paulita: Tiya, ano ba?Nakakahiya! (pabulong) (Tatangaling ni Donya Victorina ang pagkakayakap kay Simoun)

Ben Zayb: Maalala ko lang, batid ba ninyo kung saan napatay ang isang nagngangalang Guevarra, Navarra, o Ibarra?
(lalakad papalayo si Simoun )

Kapitan: Tumingin kayo roon. (Ituturo si Simoun)

Donya Victorina: Kay Simoun?

Kapitan: Hindi kay Señor Simoun. Sa dakong iyon, sinasabing tumalon si Ibarra sa tubig nang makita niyang pinaliligiran
na siya. Sumisid siya sa ilalim at sa tuwing lumilitaw ang kanyang ulo upang huminga ay pinauulanan siya ng bala. Sa dako
roo’y hindi na siya nakita at may nakakitang nagkulay dugo ang tubig. Ngayon ang ika-13 taon ng pangyayari.

Paulita: Kahabag – habag.

Ben Zayb: Kung gayon, ang kanyang bangkay….

Padre Sibyla: Ay kasama ng bangkay ng kanyang ama. Hindi ba isa siyang Pilibustero?

Ben Zayb: Iyan ay matatawag na murang libing, Padre Camorra!

Padre Camorra: Kapag pilibustero talaga, sadyang hindi nagbabayad ng maringal na libing.

Ben Zayb: Señor Simoun, anong nangyari sa inyo? Bakit tila’y natigilan kayo?

Simoun: Pasensya na, ako’y nahihilo lamang.

Donya Victorina: Paulita, kumuha ka ng gamot at ibigay kay Señor Simoun.

Paulita: Tiya, naiwan yata natin ang gamit sa pagkahilo.

Simoun: Hindi na bale. Ipapahinga ko na lamang ito. (aalis)

SCENE 4: SA BAHAY NI KABESANG TALES

Huli: (nananahi) Alam mo Kuya, nais ko ring makapag-aral sa Maynila katulad mo pero hindi naman sapat ang kinikita ni
Ama sa kaniyang mga ani.

Tano: (nagsisibak) Kaya mo ba gustong makapag-aral ay upang mapantayan mo ang narating ng iyong katipang si Basilio.

Huli: Siyempre isa na iyon, gusto ko naman maging isang karapat-dapat na babae para sa kaniya. Isa pa, nais ko ring
makatulong kay ama, sa iyo at kay Lolo.

Kabesang Tales: (dadating) Magandang umaga mga anak!

Huli at Tano: Magandang umaga rin ama.

Tandang Selo: Mukhang marami – rami ang iyong mga naani.

Huli: Oo nga ama, paniguradong malaki ang iyong kikitain kapag iyan ay iyong naibenta sa Merkado.

Kabesang Tales: Marami nga ang aking ani subalit...

Tandang Selo: Ano ang bumabagabag sa iyong isipan anak?

Kabesang Tales: Marami nga aking ani subalit napakalaking buwis naman ang sinisingil ng mga prayle sa akin.

Tandang Selo: Ipagpalagay mo na lamang na lumalaki na ang buwaya at dumating ang mga kamag- nak nito upang
lamunin ang iyong salaping pinaghirapan.

Kabesang Tales: Pero ama, silay'y sumosobra na. Kailangan ko ring pangalagaan kung ano ang pinaghirapan ko!

Tandang Selo: Anak, magtimpi ka! Walang mapapala kung lalabanan mo sila!

(dadating ang mga prayle)

Padre Camorra: Magandang araw Telesforo!

Kabesang Tales: Anong maganda sa araw? Ano ang ba kailangan ninyo?

Padre Camorra: Naparito kami upang singilin ang iyong buwis. Ang buwis ay dalawang - daang piso.

Kabesang Tales: Dalawang - daang piso? Ngunit napakalaking halaga naman iyon?

Padre Salvi: Kung hindi ka magbabayad ay ipalilinang namin sa iba ang lupain!

Kabesang Tales: Anong pinagsasabi mo? Kung hindi ninyo alam, ako ang nagsikap at nag-alay ng pawis at dugo upang
magtanim at mag - ani kaya ako lamang at ang aking pamilya ang may karapatan dito. Wala ng iba pa!

Padre Camorra: Subalit hindi mo pagmamay-ari ang lupain.

Padre Salvi: Ito'y pagmamay-ari ng korporasyon.

Kabesang Tales: Pagmamay-ari? May katibayan ba kayo? Ipakita ninyo sa akin ngayon din!

Padre Salvi: May katibayan kami!

Kabesang Tales: Nasaan?Ipakita ninyo!

Padre Salvi: Hindi mo na kailangang makita!Basta’t magbayad ka na lamang ng iyong buwis!

Huli: Huminahon lamang po tayo. Ako na lamang ang magbabayad ng buwis.

Kabesang Tales: ‘Wag kang mangialam Juliana! Huwag ninyo akong lokohin! Hindi ako magbabayad ni singko hangga’t
wala kayong katibayan! Handa akong dumalo sa usapin maipag – laban lamang ang karapatan namin! Hindi ako papayag
na kami’y inyong abusuhin! (Ilalabas ni Tales ang gulok at bahagyang susugurin ang dalawang pari.Pipigilan siya ng mga
Guardia Sibil at tututukan ng riffle)

Padre Camora: Estupido! Kunin ang anak na lalaki at gawing sundalo! (susuntukin si Tano at hihilahin)

Kabesang Tales: Mga hayop! Huwag ang aking anak!!!Huwag!!!

Tano: Ama!!!!Huli!!!!!

Huli: Huwag!!!!

(Aalis ang mga Guardia Sibil)

Padre Camorra: Sinasabi ko sa’yo Telesforo! Huwag mo kaming kakalabanin. Kung gusto mo pang mabawi ang iyong
anak, sundin mo ang aming ipinag-uutos. (Aalis)

Kabesang Tales: (susunggaban si Padre Camorra)

Tandang Selo: (pipigilan si Tales) Tales, anak, tama na!

Huli: Ama, paano na si Kuya?

Kabesang Tales: Huwag kang mag-alala Huli, mababawi natin siya. (Nagyakap Ang tatlo)

(Kinagabihan)

Huli: Lolo, Ama, handa na po ang hapunan.

Kabesang Tales: Ayokong kumain.

Huli: Ama, kailangan ninyong kumain. Manalig tayo, walang mangyayaring masama kay Kuya.

Tandang Selo: Tama si Huli anak. Huwag mong masyadong isipin iyon. Mababawi rin natin si Tano

(Lulusob sa bahay ang mga tulisan)

Tulisan 1: Nasaan si Telesforo? (tutukan ng baril si Huli)

Huli: Anong kailangan niyo sa aking ama?

Tulisan 2: Narito kami upang siya’y dakpin!

Huli: Ano?Pero Bakit?

Tulisan 3: Wala ng pero pero! (Susunggaban si Tales at dadakpin)

Kabesang Tales: Bitiwan niyo ko! (Manlalaban)

Huli: Ama!!! Huwag!!!

Tulisan 1: Sa loob ng dalawang araw, kapag hindi kayo nakapagbayad ng limang daang piso ay pupugutan namin siya ng
ulo!
Huli: Ano? Subalit…

(Aalis ang mga tulisan)

Tandang Selo: Tales!!!

Huli: Ama!!! Ibalik ninyo siya!!!

(liyak si Huli)

Huli: Lolo, ano na ang gagawin natin? Wala akong ganoong kalaking halaga ng salapi. Tanging dalawang daang piso
lamang ang mayroon ako.

Tandang Selo: Pasensya na apo at wala akong maiaambag na salapi. Mas mahirap pa sa atin ang ating kamag-anak at
kapitbahay kaya hindi rin natin sila mahihingan ng tulong.

Huli: (Kukunin ang alahas) Isasangla ko na lamang ang iilan kong alahas. Ngunit, hindi ko maaring ipagbili ang agnos na
ito na bigay ni Basilio. (hahalikan ang agnos)

(Kinaumagahan)

Tandang Selo: Apo saan ka pupunta?

Huli: Magpapatulong ako kay Hermana Bali upang makalikom ng salaping ipantutubos kaya Ama.

(Papasok si Hermana Bali)

Hermana Bali: Magandang araw Tata Selo!Ano Huli, tayo na! Mayroon akong kakilalang magpapahiram sa iyo ng pera
upang matubos mo ang iyong ama.

Huli: Sige tara na ho! Lolo, dito muna kayo ha?Pagbalik ko, siguradong matutubos na natin si Ama.

Tandang Selo: Mag-iingat ka apo.

(Lalabas ng bahay si Huli at Hermana Bali)

(Sa bahay ni Hermana Penchang)

Hermana Bali: Tao po!Tao po

(Lalabas ang isang babae)

Hermana Bali: Magandang araw ho Hermana Penchang! Huli, siya ang sinasabi ko na makatutulong sa iyo.

Hermana Penchang: Magandang umaga rin. Tumuloy muna kayo.

(Sa loob ng bahay)

Hermana Penchang:Ano ang kailangan mo?

Huli: Ako po si Juliana, Huli na lang p…

Hermana Penchang: Wala akong pakialam kung ano ang iyong pangalan. Ang tanong ko, anong kailangan mo?

Huli: Kailangan ko lamang ng kaunting salapi. Kailangan ko po kasing mabawi ang aking ama sa mga tulisan.

Hermana Penchang: Anak ka pala ni Telesforo. Sandali lamang (aalis at babalik pagkatapos ng ilang sandali) Narito ang
salapi.

Huli: Maraming salamat Hermana Penchang! Pangako babayaran ko rin po ito kaagad!

Hermana Penchang: Huwag kang mag-alala Huli, madali lamang iyan bayaran. Mababayaran mo lamang iyan kapag
pumayag kang maging alila at utusan sa aking bahay.

Huli: Ganoon po ba? Ngunit ang aking ingkong ay matanda na kaya…

Hermana Penchang: Sige, madali lang naman akong kausap. Akin na ang salapi kung hindi ka pumapayag.

Hermana Bali: Payag po si Huli, Hermana Penchang! (titingnan kay Huli)

Hermana Penchang:Magsisimula ka Huli bukas sa araw ng Pasko. Maliwanag?

Huli: Opo, marami pong salamat.

(Sa bahay)

Tandang Selo: Subalit Huli, wala na akong magiging kasama dito sa bahay. Kung aalis ka, mabuting tumungo na lamang
ako sa gubat at di na bumalik sa bayan.

Huli: Pero Lolo, sa pamamagitan nito ay mababawi na natin si Ama, maging si Tano. Parang – awa niyo na Lolo, payagan
niyo na ako. Kapag natapos na ang panahong. Ilalaan ko upang maging utusan ni Hermana Penchang, makakabalik din
ako. Mabilis lamang iyon lolo. (yayakapin ang lolo)

Tandang Selo: Mahal na mahal kita apo!

Huli: Mahal rin po kita Lolo.

SCENE 5: SA GUBAT NG MGA IBARRA

(Tutunog ang kampana para sa Misa de Gallo. Lalapit si Basilio sa puntod)

Basilio: Maligayang Pasko ina! Alam ninyo po, malayung – malayo na po ako sa Basilio labingtatlong taon na ang
nakararaan. Hindi na po ako dungisin, hindi na rin po ako hunghang. Ina, marangal na ang aking buhay!Nakilala ko si
Kapitan Tiyago at pinag-aral ako ng Medisina. Pero ina, ang pagmamahal ko sa inyo ni Crispin ay hindi pa rin nagbabago.
Ina, mahal na mahal ko po kayo! Sana ay narito kayo sa aking tabi upang makita ninyo ang iyong anak na naaabot na ang
kaniyang mga minimithi sa buhay.

(Makakarinig si Basilio ng kaluskos)

Basilio: Teka, ano ‘yon? (Makikita niya si Simoun na naghuhukay ng kayamanan) Siya nga ba?Siya nga ba ang lalaking
tumulong sa akin upang mailibing si Ina? (Lalapit siya kay Simoun)

Simoun: (Magugulat) Anak ng pu…

Basilio: Wa-wag po kayong matakot…

Simoun: Sino ka ba?

Basilio: May labintatlong taon na po ang nakararaan nang ako ay inyong tulungan sa paglilibing ng aking ina. Ikaliligaya ko
kung kayo naman ang aking tutulungan.
Simoun: Sino ba ako sa akala mo?

Basilio: Isang taong para sa akin ay dakila. Isang taong inakala ng lahat na patay na. Crisostomo…Crisostomo Iba…

Simoun: Basilio, nakabatid ka ng isang lihim na maaari kong ikasawi. Maaari kitang patayin at ibintang ito sa mga tulisan.
Subalit hahayaan kitang mabuhay at huwag ko sanang pagsisihan ito. Umalis ako sa bayang aking sinilangan.
Nagpayaman at nagbalat – kayo. Magtatagumpay na sana ako sa aking mga mithiin. Subalit kayo! Kayong mga Kabataan!
Na hinayaang ang sarili na lasunin ang isip ng kasuklam- suklam na pamahalaang España!

Basilio: Ano po ang ibig ninyong sabihin Señor Simoun?

Simoun: Hinahayaan ninyo ang inyong sariling alilain at alipinin ng mga Kastila. Para kayong mga asong habol ng habol sa
isang pirasong buto na ayaw naman ipagkaloob sa inyo! Ano ang inyong hangad sa pagtuturo ng Wikang Kastila? Na
dagdagan pa ng isa pang wika ang ating bayan upang lalong hindi kayo magkaintindihan?

Basilio: Naku Señor Simoun kayo po’y nagkakamali. Sa pamamagitan ng wikang Kastila, maaari na po tayong mapalapit sa
pamahalaan.

Simoun: At ano ang gagawin ninyo? Patayin ang sarili ninyong katangian at ipailalim ng tuluyan ang pag-iisip sa pag-iisip
ng iba upang tuluyan ng maging alipin? Magtulungan tayo Basilio. Pareho tayong inapi at inalipusta sa sariling bayan.
Pareho tayong may nais na pagbayarin. Maghiganti tayo!

Basilio: Hindi na mabubuhay pa ng paghihiganti ang aking ina at kapatid! Ano ang mapapala ko kung silay’ aking
ipaghihiganti?

Simoun: Hindi sa lahat ng pagkakataon ay maamo ang isang tao. Walang mag- aapi kung walang magpapa – api. Katulad
mo rin ako noon ngunit tingnan mo ang aking sinapit. Ililigpit ka rin nila sa sandaling maaari ka ng iligpit.

Basilio: Tutulungan po kita Señor sa lahat ng pamamaraan maliban lamang sa inyong iniisip. Lubhang delikado po ito.
Ang gusto ko lamang ay mabuhay ng payapa at tahimik.

Simoun: Sa una mo lamang iyan masasabi Basilio, subalit kapag naranasan mo na ang lahat ng mapapait na aking
naranasan, ay babalik at babalik ka rin sa akin. Kung sakali mang magbago ang iyong isip, hanapin mo lamang ang aking
tirahan sa Escolta.

Basilio: Aalis na po ako Señor. Paumanhin po ulit. (aalis si Basilio)

=SCENE 6: Si Huli at Hermana Penchang=

Hermana Penchang: En el nombre del Padre, y del Hijo, y del Espíritu Santo. Amén.

Huli: (nauutal) En el nombre del Padre, y del Hijo, y del Espíritu Santo. Amén.

Hermana Penchang: Ano ba naman iyan Huli! Ni mag – antanda ay hindi ka marunong!

Huli: Pasensya na po.

Hermana Penchang: Pasensya?! Hay naku! Ulitin mo ng mabilis ang sasabihin ko! En el nombre del Padre, y del Hijo, y
del Espíritu Santo. Amén.

Huli: (nauutal) En el nombre del Padre, y del Hijo, y del Espíritu Santo. Amén.

Hermana Penchang: Ano ba yan?!Nakakailang ulit na tayo ha?

Huli: Pasensya na po Hermana. Hindi po kasi naituro sa amin ito ni Ama noong mga bata pa kami.
Hermana Penchang: Ayan!Kaya puro kamalasan ang dumarating sa inyong buhay ay dahil hindi kayo tinuruang magdasal!
Makasalanan ang inyong pamilya! Mga walang pananalig sa Diyos! (magaantanda) Mabuti na lamang at kinuha ng mga
tulisan si Tales nang sa gayo’y matuto kayo sa inyong kasalanan.

Huli: Paumanhin po ulit Hermana. Pangako, mag-aaral na ako sa pagdarasal.

Hermana Penchang: Aba dapat lang!

Huli: Hermana, maaari ko po bang dalawin ang aking inkong? Nakaaawa naman sya roon walang po siyang kasama. Kahit
kaunting oras lamang po.

Hermana Penchang: Tigil-tigil mo nga ako diyan sa mga pasakali mo! Ang tangi mo lang gagawin ay mag-aral sa
pagdarasal at paglingkuran ako. Maliwanag?

Huli: Pero, Hermana ano po kasi eh…

Hermana Penchang: (pandidilatan si Huli)

Tsismosa 1: Hermana Penchang! Hermana Penchang! May balita ako!

Hermana Penchang: Kay – aga – aga ano naman iyon?

Tsismosa 1: Si Basilio! Luluwas siya ng Maynila upang tubusin si Huli!

Hermana Penchang: Ano?!

Huli: (lalapit) Talaga ho? Babalikan na ako ni Basilio?

Hermana Penchang: Pumasok ka sa loob!

Huli: Hermana Penchang, kasintahan ko si Basilio kailan naming magkita!

Hermana Penchang: Kukunin ka lang ng demonyong nagbalat – kayong estudyante! Huli gusto kitang iligtas sa kasalanan!
Buo na ang aking desisyon, hindi ka maaaring makipagkita kay Basilio!

(Sa bahay ni Tales)

Kabesang Tales:Ama, Huli, nasaan na kayo?

Tandang Selo: Anak, mabuti at narito ka na

Kabesang Tales: Ama! (yayakapin si Tandang Selo). Kamusta? Si Huli nasTale

Tandang Selo: (tititigan lang si Tales)

Kabesang Tales: Si Huli ama?

Tandang Selo:Wala na si Huli Tales.

Kabesang Tales: Ano? Patay na?!Bakit?

Tandang Selo: Hindi.

Kabesang Tales: Ano?

Tandang Selo: Naglingkod siya kay Hermana Penchang upang mabayaran ang pantubos sa iyo.
Kabesang Tales: Pero Bakit? Bakit s’ya pa? Bakit s’ya pa ang kailangang magbayad ng aking mga nagawa? Bakit?
(Mapapaupo at sasabunutan ang ulo)

= SCENE 7: Si Simoun at Kabesang Tales

Mga Tao: Teka si Simoun ba iyon? Ano kaya ang ginagawa niya rito? Bakit nasa bahay siya ni Kabesang Tales?

Simoun: Telesforo! Magandang araw kaibigan!

Kabesang Tales: Kayo po pala Señor Simoun! Ano po ang sa atin?

Simoun: Maaari bang dito muna ako manuluyan ng isang gabi at dalawang araw? Tutal, ang iyong tahanan naman ang
pinakamalaki sa nayon.

Kabesang Tales: Maaari po Señor Simoun! Subalit paano kung may mga tulisang nagmamanman? Maaari kayong
mapaha…

Simoun: (ipuputok ang rebolber)

Kabesang Tales: …mak.

Simoun: Huwag kang mag-alala Tales!Sapat na ang rebolber na ito.

(ilalapag ang sisidlan ng alahas)

Kapitan Basilio: Magandang araw!Magandang araw!

Sinang: Naku! Ang gaganda naman ng mga alahas!!!

Kapitana Tika: ( kukurutin si Sinang) Sinang ano ba?

Kapitana Tika: Magandang araw Señor Simoun!

Hermana Penchang: Talagang ang gaganda ng mga alahas! Gusto ko pa namang bumili ng singsing para sa Birhen ng
Antipolo.

Kapitana Tika: Teka, nasaan na nga pala si Huli?

Hermana Penchang: Ayon!Iniwan ko sa bahay! Napaka-tonta talaga! Limampung beses ng binabasa ang mga aklat sa
pagdarasal subalit ni isa ay wala pa ring naisasaulo! Perwisyo talaga!

Kapitana Tika: Naku! Hayaan mo na! Señor Simoun, anu-ano bang alahas ang mayroon ka?

Simoun: Ayy. Kung hindi mo naitatanong ay mga prestihiyosong mga alahas ito. Narito ang kolyar ni Cleopatra, gintong
singsing ni Sila, at singsing ng mga senador at maginoong taga-Roma!

Sinang: Talagang ang gaganda!

Kapitana Tika: (kukurutin) Sinang umayos ka!

Kapitan Basilio: Ano naman ang mga hikaw at singsing na ito?

Simoun: Kapitan! Ito ang singsing na galing sa Prinsesa Lamballe at hikaw ng isa sa mga dama ni Prinsesa Antoniette.

Kapitan Basilio: Haha. Wala akong naintindihan! Pero siguro napakamahal ng mga alahas na ito!
Hermana Penchang: Eh Señor Simoun magkano naman itong hikaw na ito. Iaalay ko sana sa Birhen ng Antipolo baka
sakaling maisama ang aking pangalan sa kaniyang himala at para umakyat ako sa langit.

Simoun: Tatlong libong piso lamang Hermana.

Hermana Penchang: Susmaryosep! (pabulong) (mag-aantanda)

Simoun: Mga kaibigan! (tatapikin ang kahon) Ang kahong ito'y tulad ng sa mangagamot. Taglay nito ay buhay at
kamatayan, lunas at lason. Sa isang dakot ng mga hiyas ay maaari kong lunurin ang mga tao sa Pilipinas.

(Kaniya-kaniya sa pagpili ang mga tao)

Simoun: Tumatanggap din ako ng mga lumang alahas upang palitan ng salapi.

Sinang: Kabesa! Bakit hindi niyo ipagbili ang agnos ni Huli? Tutal kailangan ninyo ng pera hindi po ba?

Simoun: Agnos? Paniguradong malaking halaga iyan!

Sinang: Napakagandang agnos po iyon Señor! Magaganda ang palamuti at ito ay nangggaling sa aking kaibigang nag-
mongha.

Kabesang Tales: Isasangguni ko muna ito kay Huli bago ko ibenta. Señor, aalis muna ako. Babalik din ako kaagad.

(Kinaumagahan)

Simoun: Bumalik na ba si Tales? Teka? Nasaan ang aking rebolber? (Kukunin ang sulat)

Sulat: (Voice Over) Ipagpaumanhin ninyo, Señor Simoun, na kayo'y aking pagnakawan sa sarili kong tahanan. Kailangan
ko ang sandata sapagkat sasama na ako sa mga tulisan. Kapalit ng baril ang agnos na ibig ninyo.

Simoun: (tatayo) (tatawa ng malakas) Sa wakas! Natagpuan ko na rin ang aking hinahanap! (tatawa ng malakas)

=SCENE 8: SA LOS BAÑOS=

Padre Camorra: Puñales! Panalo na ipintalo pa! Napakawalang kwenta talaga kalaro sina Sibyla at Irene!

Ben Zayb: Pabayaan mo na Padre Camorra! Baka nais lang nilang magpalakas sa Kapitan-Heneral kaya nagpapatalo. Mo
muna ako sa paglalaro ng baraha.

Kapitan-Heneral: Simoun! Halika’t samahan

(Makikipaglaro si Simoun)

Ben Zayb: Tutal, kalahating oras pa bago mananghalian, pag-usapan muna natin ang mga bagay na kailangan
pagdesisyunan.

Padre Sibyla: Ang pagbubukas ng Akademiya ng Wikang Kastila. Ang kahilingang ito ng mga kabataan ay mapangahas at
naghahangad na saklawan ang kapangyarihan ng mga prayle.

Simoun: Sang-ayon ako sa iyo Padre Sibyla. Maging ako ay tututol din sa pagpapatayo ng ganyang paaralan. Walang
karapatang matuto ng Wikang Kastila ang mga Indiyo!

Padre Camorra: Kapag natutunan na nila ang ating wika, mangangatwiran na sila at magiging kalaban ng Diyos at
Pamahalaan!

Padre Sibyla: (mahinahon) Maaaring mapahiya ang mga prayle. At sa aming pagbagsak, maaaring pamahalaan naman
ang sumunod.
Padre Fernandez: Kailangan nating mamulitika. Ibigay natin ang lahat ng kanilang kailangan. Tingnan ninyo, mas marami
sila kaysa sa atin. Kailangan natin sila pero hindi nila tayo kailangan. Sa pamamagitan niyo, mas tatatag ang ating
pmamahala.

Padre Camorra: Nag-iisip ka ba ha? Hindi dapat ipatayo ang paaralang iyan!

(Magtatalo-talo ang mga prayle)

Kapitan-Heneral: Tahimik! Hindi ba ninyo alam na narito pa ako! Estupido! (aalis)

=SCENE 9: PLACIDO PENITENTE=

Juanito: Oy! Nakabusangot ka na naman diyan! Yung nguso mo sumasayad na sa lupa hahaha!

Placido: Ano bang problema mo?

Juanito: Eto naman nagbibiro lang! Ano nga palang itinuro kahapon?

Placido: Wala!Nagturo lang tungkol sa salamin. At kailan ka pa nagkaroon ng interes ng sa pag-aaral ha?

Juanito: Ano namang akala mo sa akin? Bulastog? Pero totoo nga, bulastog ako

Tadeo: Juanito!Kumpadre! Kamusta? May pasok ba tayo? Himala kasama mo yata tong si ano…si…

Juanito: Ah…si ano… si… ano nga ulit pangalan mo?

Placido: Placido, Placido Penitente.

Juanito: Ayun!Si Placido!Di ka kasi tinatanong ng ating guro kaya hindi ka namin masyadong kilala hahaha!

Tadeo: Pa’no ba yan? Kami ay mauuna na. Diyan ka na Pla…pla… di bale na nga!

(aalis)

(Sa Klase ng Pisika)

Padre Millon: (nagtuturo)

Placido: (papasok nang padabog)

Padre Millon: Sino yan?

Placido: (hihinto)

Padre Millon: Ang lakas ng loob mong pumasok sa klase ko ha? Huli ka na nga ay nagdadabog ka pa! Ano ang iyong
pangalan?

Placido: Placido

Padre Millon: Aha! Placido Penitente! Placidong Bulong! Labinlimang ulit na di pagpasok sa klase!

Placido: Teka Padre, apat na beses lamang akong lumiliban sa klase. Ba’t naman naging ganoon karami?

Juanito: Huwag ka ng magdahilan!

Padre Millon: Tama si Pelaez! Huwag ka ng gumawa ng maraming pasubali! Dahil diyan mamarkahan kitang liban sa
klase.

Placido: Edi lagyan mo! Kahit ilang marka pa ang gusto mo! Tutal wala naman akong natutunan dito kundi panlalait!
Padre Millon: Bastos! Lumayas ka!Layas!

Placido: Hindi mo na kailangang sabihin pa iyan dahil ako na mismo ang aalis!

=SCENE 10: SA BAHAY NI MAKARAIG=

Mga lalaking estudyante: (naglalaro, nagdadaldalan, nagpapalakas ng katawan)

Estudyante 1: Narito na sina Isagani at Sandoval!

Mga lalaking estudyante: (Usap-usap tungkol sa kanilang pagdating)

Sandoval: Nasa atin ang tagumpay! Paniguradong papayag na ang pamahalaan na itatag ang Akademiya ng Wikang
Kastila!

Isagani: Kapag naitatag na ang paaralan, siguradong pupurihin ng pamahalaan tayong mga mag-aaral at lahat ng tumutol
ay magsisisi. Pecson: Subalit, baka ipiit sa bilangguan kaming mga kasapi, maging kayo, batay sa payo ng Obispo na
sasangunian ng Kapitan-Heneral.

Juanito: Naku! Ah basta, hindi ako kasali riyan!

Sandoval: Huwag ka puro pangamba ang iyong iniisip kumpadre. Hindi ganiyan ang Kapitan-Heneral. Mayroon siyang
sariling pag-iisip at kaya niyang tumayo sa sarili niyang mga paa.

Pecson: Wala naman akong sinasabing ganiyan Sandoval. Ang sa akin, mayroon namang sariling pag-iisip ang Kapitan-
Heneral, iyon ay ang desisyon ng mga nakapaigid sa kaniya.

Sandoval: Lubang kinakailangan ng bawat kabataan ang wikang Kastila. Wala akong nakikitang dahilan upang tumutol
dito ang pamahalaan.

Pecson: Marahil ay natatakot sila na maunawaan natin ang kanilang mga batas kung marunong tayong magkastila. Isa pa,
sa gabi idaraos ang klase, maaari itong maging sanhi ng mga kasagwaan.

Sandoval: Ipinagkakaloob sa inyo ng pamahalaan ang lahat ng inyong pangangailangan. Kung anong mayroon kami, ay
mayroon din kayo. Magtiwala kayo sa pamahalaan at humiling nang walang palikaw-likaw.

Mga estudyante: (palakpakan)

Pecson: Paano kung sa lahat ng mga ito ay ipagkait pa rin sa atin ng Kapitan- Heneral ang ating kahilingan?

Sandoval: Kung gayon, hindi rin nasayang ang inyong pagsisikap. Ibinunyag ninyo na ang pamahalaan ay hunyango at
nagbabalat-kayo lamang. Maging ako, kahit isa akong Espanyol, ay makikiisa sa mga Pilipino sapagkat hindi karapat-dapat
ang isang pamahalaang tutol sa ikauunlad ng kaniyang nasasakupan.

Mga estudyante: (yayakapin si Sandval)

Estudyante 2: Kung lahat ng Espanyol ay tulad ni Sandoval, lahat ng Pilipino ay Sandoval din!

Pecson: Nasasabi mo lamang iyan dahil ikaw ay isang Kastila. Kung ako man ang nagsabi ng kahit kalahati man lang ng
mga sinabi mo, ikaw man ay ipagpapalagay na ako’y isang pilibustero!

Mga estudyante: (Pag-uusapan ang pagdating ni Makaraig)

Makaraig: Mayroon akong mabuting balita! Ayon kay Padre Irene, nasa kamay raw ni Don Custodio ang usapin!

Estudyante 3: Subalit, paano naman natin mapapapayag si Don Custodio?

Pecson: Alam ko na! Si Pepay! Ang makiyas na mananayaw!

Mga estudyante: Oo nga si Pepay!

Isagani: Kalabisan na kung hihingi tayo ng tulong kay Padre Irene. Kalabisan na rin ang paggamit kay Pepay mapakiling
lamang si Don Custodio.

Sandoval: Bukod kay Pepay may iba ka pa bang naiisip?

Isagani: Si Ginoong Pasta. Susubukan kong lumapit sa kaniya. Kamag-aral siya dati ng aking amain at siya ang tagapayo ni
Don Custodio. Maaaring sa ganitong paraan, ay mapapapayag natin siya.

=SCENE 11: ISAGANI AT GINOONG PASTA=

Isagani: (kakatok sa pinto)

Ginoong Pasta: Tuloy (tuloy sa pagsusulat)

(Pagtapos magsulat)

Ginoong Pasta: Ikaw pala Isagani! Paumanhin at marami lang akong kailangang tapusin. Kamusta? Kamusta ang lagay ni
Padre Florentino?

Isagani: Mabuti naman Ginoong Pasta. Patuloy pa ring naglilingkod sa simbahan ang aking amain.

Ginoong Pasta: Mabuti naman kung ganoon. Ano ang maipaglilingkod ko sa’yo?

Isagani: Nais ko lamang pong makiusap na kayo’y mamagitan sa aming mag-aaral at kay Don Custodio upang siya’y
pumayag na itayo ang Akademiya ng Wikang Kastila. Nasa kaniyang mga kamay na ang usapin at nais namin siyang
mapapapayag.

Ginoong Pasta: Isa ako sa mga umiibig sa sariling bayan at hinahangad ko ang kaniyang pagsulong ngunit hindi gayon
kadali ang sumuong sa mga usapin kailangan kong mag-ingat sapagkat marami akong ari-ariang dapat ingatan.

Isagani: Wala po kaming hangad na ilagay kayo sa kagipitan. Sa mga nabasa ko, iisa lamang ang adhikain namin ng
pamahalaan subalit, sa paraan lamang kami nagkakaiba.

Ginoong Pasta: Kahanga-hanga ang tumulong sa pamahalaan kung ang pagtulong ay sa pamamagitan ng pagsunod sa
kaniya. Ang pagsalungat sa mga iyong panukala nito ay maaaring makasira sa kaniyang katatagan.

Isagani: Matibay Ginoo ang batayang katarungan at katuwiran, hindi ang lakas ng pamahalaan sa nasasakupan.

Ginoong Pasta: Ang maipapayo ko lamang ay pabayaan niyo na lamang ang pamahalaan.

Isagani: Ang pamahalaan ay itinatag para sa kapakanan ng mamamayan. Alam ng mga mamamayan ang makabubuti sa
kanila kaya dapat lamang na ang pamahalaan ang siyang umayon.

Ginoong Pasta: Isagani, matataas at may pinag-aralan ang humahawak sa pamahalaan.

Isagani: Subalit sila’y mga tao, maaari ring magkamali.

Ginoong Pasta: Lahat ng pangangailangan ng mamamayan ay ibinibigay ng pamahalaan.

Isagani: May kasabihan sa Kastila na ang hindi umiiyak ay walang gatas, ang hindi humihingi ay hindi pagkakalooban.

Ginoong Pasta: Kahit hindi naman natin hinihingi ay kanilang ibinibigay. Ang paghingi sa pamahalaan ay paraan ng
pagpapamukha sa kanila na sila’y nagkukulang sa tungkulin.

Isagani: Ipagpatawad ninyo. Subalit ang bayang galit sa pamahalaan ay walang ibang hihilingin kundi magbitiw sa
tungkulin ang namamahala.
Ginoong Pasta: Mapanganib ang sinasabi mo binata. Hayaan na ninyo sa pamahalaan ang ganiyang mga bagay.
Marunong kayo ng wikang Kastila, gayong kayo’y hindi Kastila. Tandaan mo na sino man ang anais matuto ay matututo.

(tatayo si Ginoong Pasta at aakbayan si Isagani)

Ginoong Pasta: Nag-aaral kayo ng medisina hindi ba? Magtapos kayo, ng isang mayaman at madasaling dalaga. Atupagin
ninyo na lamang ang mag-asawa panggagamot at hindi ang pakikialam sa mga bagay na may kinalaman sa bayan
(bubunot ng uban) Makikita ninyo, pag kayo'y nagkaroon ng ubang tulad nito, ay pasasalamatan ninyo ako.

Isagani: Kapag ako'y nagkaroon ng ubang tulad niyan, at aalalahanin ang aking nakaraan at wala man lang akong
nakitang nagawang mabuti para sa iba at sa bayan, bawat uban ay magsisilbing tinik sa akin. Hindi ko ito ikapupuri,
bagkus akin itong ikakahiya. Paumanhin Ginoong Pasta, ako'y aalis na (aalis si Isagani)

Ginoong Pasta: Kung lahat sana'y mag-iisip at kikilos tulad niya, hindi ko masasabing...hindi ko masasabing...haaay.
Kaawa-awang binata! Kaawa-awang Florentino!

=SCENE 12: SA BAHAY NI QUIROGA=

Mga Tao: (nag-uusap usap tungkol sa disenyo at pagkaing nakahain sa bahay ni Quiroga. Ang iba namay ay kakamayan at
babatiin si Quiroga)

Tsismosa 1: Ano ba naman iyan! Kay papangit ng mga dekorasyon ni Quiroga sa kaniyang bahay!

Tsismosa 2: Oo nga ano? Mga mumurahin lamang siguro ito at inangkat mula Tsina

Tsismosa 3: Kaya siguro humihina ang kalakal ng aking asawa ay dahil kakumpitensya niya ang Intsik na ito!

Tsismosa 4: Alam niyo ba? Mas marami pa ang napupuntang salapi mula sa kinikita sa loterya sa Tsina kaysa sa
napupunta dito sa Pilipinas! Garapal talaga ang mga Intsik!

(Dadating si Simoun)

Quiroga: Don Simoun! Ako’y may malaking problema!

Simoun: Ano naman iyon?

Quiroga: Doon po tayo mag-usap sa aking silid.

(Papasok sa kwarto)

Simoun: Ano itong sinasabi mong problema? May bumagabag ba sa iyo?

Quiroga: Yung tatlong brilyanteng inutang ko mula sa ‘yo, hanggang ngayon hindi ba nababayaran ng taong pinautangan
ko rin.

Simoun: Ano ang ibig mong sabihin?

Quiroga: Dapat ay isang brilyante lamang ang kukunin ko para sa isang babaeng gagamitin kong pansuhol sa isang ginoo
na kailangan ko sa kalakalan. Nang tatlo ang kaniyang kunin, wala na akong nagawa. Hanggang ngayon ay hindi niya pa
rin nababayaran.

Simoun: Naloko kayo! (hahalakhak) Bale, siyam na libo ang inyong pagkakautang sige, gagawin ko na lamang itong pitong
libo.

Quiroga: Talaga ho?

Simoun: Oo, sa isang kundisyon.

Quiroga: Ay, ano naman po ang inyong kundisyon?

Simoun: Itatago ko lamang ang ilang mga baril sa inyong tindahan upang maipasok ko ito sa adwana.

Quiroga: lyon lang naman pal…ANO? Mga baril? Subalit Don Simoun, ako po’y natatakot, baka ako ay mahuli. Isa pa,
takot ako sa mga baril.

Simoun: Hindi ka naman mananagot dito. Itatago ko nang unti-unti sa iba’t-ibang tahanan ang mga armas. Pagkatapos,
magkakaroon ng pagsisiyasat at maraming mabibilanggo. Siguradong kikita ako sa paglakad na pawalan ang mga
bilanggo.

Quiroga: Paumanhin Don Simoun, sa iba na lamang kayo makiusap.

Simoun: Kung hindi kayo papayag edi marapat lamang na bayaran ninyo siyam na libong inyong pagkakautang.

Quiroga: Ano eh… Uhm… Sige na nga po, payag na ako, tutal wala naman akong ibabayad.

Simoun: Isa itong kasunduan Quiroga, sana’y hindi mo talikuran ang ating pinag-usapan. (Lalabas sa sala)

Mga tao: (nagsasaya pa rin)

Padre Salvi: Alam ninyo ba ang palabas ni Ginoong Leeds sa perya sa Quiapo?

Ben Zayb: Anong palabas? Sino si Ginoong Leeds?

Padre Camorra: Isa siyang Amerikanong magaling mayroon siyang ulong nagsasalita!

Ben Zayb: Kalokohan, ilusyon lamang iyan!

Padre Camorra: Totoo ito. Nasa loob ng isang kahon ang ulo at ipinatong sa mesa.

Ben Zayb: Sige, patutunayan kong hindi totoo ang mahika. Magpunta tayo sa Quiapo!

Padre Camorra: Siguradong mapapahiya ka at kakainin ang iyong sinabi.

(aalis)

=SCENE 13: PERYA SA QUIAPO=

Paulita: Isagani, tingnan mo oh! Ang daming magagandang ilaw. Ang daming magagandang tanawin dito sa perya.

Isagani: (nagmamasid sa paligid at galit)

Paulita: Isagani? Nakikinig ka ba? Galit ka ba?

Isagani: Huh? Ano ulit iyon?

Paulita: Ano ba ang bumabagabag sa iyo mahal?

Isagani: Yung mga tao rito sa perya. Pambihira kung makatitig sa iyo. Parang gusto ka nilang agawin sa akin.

Paulita: (tatawa ng mahinhin) lyon naman pala. Huwag kang mag-alala dito lang ako sa tabi mo. Hindi ako aalis. Hindi kita
iiwan.

Isagani: Talaga?

Paulita: Oo naman.

Donya Victorina: At ako rin, hindi ko kayo iiwan! Dito lang ako sa tabi ninyo! Mga kabataan talaga!
Paulita: Tiya naman. Maginoo po itong si Isagani. Siguradong ligtas ako palagi kapag siya’y aking katabi.

Isagani: Oo nga po Donya Victorina. Huwag po kayong mag-alala. Baka kumulubot ang iyong magagandang kutis sa
mukha. Masasayang ang inyong kagandahan.

Donya Victorina: Ikaw talaga! Huwag ka ngang ganyan!

Padre Camorra: (papaluin nang malakas si Ben Zayb) Isang diwata! Isang diwata!

Ben Zayb: Ha?

Padre Camorra: Pagmasdan mo. Kakaiba ang kaniyang kagandahan. Tila isa siyang engkantada!

Ben Zayb: lyan si Paulita Gomez. Tunay ngang hinahangaan siya ng mga kalalakihan dahil sa angking alindog at
kagandahan.

Padre Camorra: Kaniya palang nobyo ang aking estudyante! Lagot siya sa akin! Dito ka nalang at susundan ko sila.

Ben Zayb: (pipigilan si Padre Camorra) Pumirmi ka nga lang Padre! Dito ka lang!

(Maglilibot si Ben Zayb at Padre Camorra)

Ben Zayb: Tingnan mo nga naman! Kamukha ni Simoun iyong nagtitinda laruang gawa sa kahoy.

Padre Camorra: Aba oo nga! Matanong ko lang, nasaan nga pala si Simoun?

Ben Zayb: Naiwan siya sa Escolta kasama ni Quiroga.

Padre Camorra: Napakakuripot! Akala niya’y siya ang pagbabayarin natin sa pagpasok sa palabas ni Mr. Leeds!

Ben Zayb: Baka natatakot lamang na mapatunayan kong may daya ang kaniyang palabas, na gumagamit lamang siya ng
salamin. Makikita ninyo mamaya na tama ang aking sinasabi!

=SCENE 14: PAGTATANGHAL NI MR. LEEDS=

Mr. Leeds: Ako si Mr. Leeds, isa sa pinakamahusay na manananghal salamangka sa buong Amerika. Nais ba ninyong
makita ang nagsasalitang Esfinghe?

Mga tao: (maghihiyawan)

Mr. Leeds: Kung gayon, simulan na natin ang pagtatanghal !

(Mamamatay ang ilaw)

Mr. Leeds: Ang kaha na aking hawak ay aking natagpuan sa isang libingang batong-buhay na pula sa silid ng piramide ni
Khufu nang minsang magtungo siya sa ehipto. Sa isang kataga lamang ay mabubuhay ang abo na nasa loob nito.
DEREMOF!

(Lalabas ang ulo mula sa kahon)

Mr Leeds: Esfinghe, ika’y magpakilala!

Imuthis: Ako si Imuthis! Isinilang ako nuong panahon ng Ameses at namatay noong pananakop ng mga Persia ng
panahon ng Cambyses! Sa paglalakbay ko sa Babylonia ay natuklasan ko ang lihim ng mapagpanggap na haring si
Gautama. Nais niya akong ipapatay sa pamamagitan ng tulong ng mga paring ehipsiyo! Noong panahong iyon, ang mga
pari’y makapangyarihan at siyang namamahala! Umibig ako noon sa isang dalagang anak ng pari! Siya’y minimithi rin ng
pari ng Abydos at ang ginawa’y lumikha ng kaguluhan at idinawit ang pangalan ko!

Mr. LLeeds: At ano ang ginawa nila sa’yo?

Imuthis: Ako’y nasakdal sa salang paghihimagsik! Sa pagtakas ko ako’y hinabol at pinaguusig hanggang ako’y mapatay ssa
lawa! Buhat sa kabilang buhay ay napagmasdan ko kung paano halayin ng pari ng Abydos ang aking irog. Ah, Pari ng
Abydos, nabuhay akong muli upang isiwalat ang iyong kabuktutan! PARI NG ABYDOS! MAMAMATAY! MAPANIRANG PURI!
HAHAHA!! MAMAMATAY!!! MAPANIRANG PURI! ISINASAKDAL KITA LAPASTANGAN SA KABANALAN!! HAHAHAHA!!!

Padre Salvi: (hinimatay)

Padre Irene: Padre Salvi ayos lamang kayo?

Mga Tao: Anong nangyari? Bakit siya hinimatay?

Padre Irene: Hi..Hindi siya hinimatay. Baka may sumakit lamang sa kaniya. Marahil ay dahil sa sopas na kinain niya
kanina.

Imuthis: (magiging abo ulit)

Mr. Leeds: (yuyuko sa manonood) Maraming Salamat! Maraming Salamat!

(Sa labas)

Padre Irene: Talagang napakaganda ng pagtatanghal na iyon hindi ba Padre Salvi?

Padre Salvi: Kahangalan! Tanging kawalanghiyaan ang ipinakita ng lalaking iyon!

(sa kabilang dako)

Padre Camorra: Oh ano? Naniniwala ka na sa mahika? Naniniwala ka ng walang daya ang pagtatanghal ni Mr. Leeds?

Ben Zayb: Oo na! Tama ka nga. Tunay nga ang kapangyarihang itim at ispiritismo.

=SCENE 15: DON CUSTODIO=

Don Custodio: (nakaupo at nag-iisip; hindi mapalagay)

Pepay: Mahal ko! (Nang-aakit nalalapit kay Don Custodio)

Don Custodio: Pepay? Bakit ka narito ano ang kailangan mo?

Pepay: Bakit parang malalim ang iniisip mo? May problema ba? (Uupo sa lamesa)

Don Custodio: Sumangguni ako kay Ginoong Pasta para sa pagpapatayo ng Akademiya, pero mas lalong gumulo! Di ko
alam kung anong desisyon ang bibitiwan ko.

Pepay: Huwag mo na ngang isipin yan. Magsaya tayo!

Don Custodio: (tatayo at pipigilan si Pepay) Pepay huwag dito, baka may makakita sa atin.

Pepay: Sige na mahal ko. Kahit ngayon lang. Alam kong marami kang problema.

Don Custodio: Sige na nga. Pero ngayon lang ito ha?

Pepay: Sandali

Don Custodio: Ha? Ano ba naman iyan!

Pepay: Mahal... alam mo....yung tiyahin ko namatay siya kahapon kailangan namin ng pera pampalibing.
Don Custodio:Ano? Kamamatay lang ng tiyahin mo noong nakaraang linggo ha?

Pepay: Ay ano kasi Mahal ko. Yung anak pala ng tiyahin ko.

Don Custodio: Pero tatlong taon ng patay ang anak ng tiyahin mo?

Pepay: Yung ano pala Mahal ko, yung pinsan ng bayaw ng anak ng tiyahin ko pala. Sige na mahal ko. Kahit 25 piso lang.

Don Custodio: Heto isang libo!

Pepay: Salamat mahal! (bebeso kay Don Custodio sabay alis)

Don Custodio: Eh. Paano na ko?

(makikita ang mga kwaderno sa upuan.lalapitan ito at kukunin ang isang kwaderno. Sa kwaderno kukunin ang isang
piraso ng papel at babasahin ito) Artes y Oficios. Narito lamang pala ang aking hinahanap! Ngayo’y buo na ang pasya!
Eureka!Eureka! Eureka! Hahahaha (itataas ang hawak na papel)

=SCENE 16: SA TEATRO VARIEDAS=

Mga mag-aaral (Tadeo, Pecson, Isagani, Sandoval): Teka, si Pepay ba ito?

Makaraig: (hihilahin papalayo si Pepay) Pepay, ano na ang nangyari? Sumang-ayon ba siya?

Pepay: Sino?

Makaraig: Si Don Custodio? Diba kinausap ka namin tungkol sa pagpapatayo Akademiya?

Pepay: Ay!Hala! Nakalimutan ko! Kailangan ko kasi ng pera sa kaniya. Pasensya na. Gusto mo paligayahin na lang kita
bilang kapalit?

Makaraig: Naku! Isang Magdalena! Wala ka talagang silbi! Diyan ka na nga! (iiwan si Pepay)

Pepay: Sandali lamang. Heto, may sulat siyang ibinigay sa akin kaninang umaga. (huhugutin ang sulat sa bra) Sabi niya ay
huwag ko raw babasahin at ibigay agad sa iyo.

Makaraig: (kukunin ang sulat at babasahin) ANO?

Pepay: Oh bakit? Ano bang sabi? (sisilip sa sulat)

Makaraig: Tumabi ka nga! Wala ka na rito! (sabay alis)

(habang naghihintay kay Makaraig)

Tadeo: Nakita niyo ba iyon? Nakangiti si Pepay. Siguradong napapayag niya si Don Custodio.

Pecson: Isagani! Bakit hindi ka man lamang natutuwa? Ano bang iniisip mo?

Isagani: Tampalasan talaga si Juanito! Tingnan niyo. Siya ang kasama ni Paulita imbis na ako. Ako ang kasintahan kaya ako
lamang ang may karapatan sa kaniya!

Tadeo: Talagang mapusok itong si Juanito! Huwag mo na lamang tingnan.

Isagani: Oo nga. Mas mabuti pang titigan iyong babaing pranses. Kabighabighani, maputi, at napakagandan ng hubog ng
katawan…

Paulita: (hindi alam ni Isagani na nasa likod na niya si Paulita)

Isagani: … kaysa naman tingnan ko ang aking kasintahang may kasamang ibang lalaki.

Paulita: Ah ganon? Anong tingin mo sa akin? Taksil? Puwes, mlalaki kayo ng babaeng Pranses na iyon at kailanman ay
huwag ng magpapakita sa akin! Mahalay! Tamaan ka sana ng kidlat!

Isagani: Paulita sandali…

Paulita: (sabay alis)

Pecson: Ito talagang kasintahan mo, masyadong mapagmataas!

Makaraig: (darating na malungkot)

Sandoval: Oh Makaraig? Anong nangyari sa iyo?

Makaraig: Nakausap ko si Pepay. Eh wala naman pala siyang silbi. Hindi naman niya tayo tinulungan upang mapapayag si
Don Custodio.

Tadeo: Naku! Malaking problema ito.

Makaraig: Subalit, may sulat namang ibinigay si Don Custodio.

Pecson: Oh anong sabi sa sulat?

Makaraig: Naharap na raw ni Don Custodio ang kaniyang pasya at sinang-ayunan na ng mga prayle. Subalit, ang
akademiya raw ay pamamahalaan ng isang samahan ng pananampalataya kung hindi papayag ang mga Dominiko na
ikatnig ito sa Unibersidad.

Pecson:Sinasabi ko na nga ba at tayo’y mabibigo.

Sandoval: Ano ba? Huwag nga kayong malungkot, halina at ipagdiwang natin ang ating kabiguan!

Pecson: Oo nga! Bukas ng gabi pumunta tayo sa pansiterya at doo’y magdaos ng piiging!

Mag-aaral: (usap-usap saba’y alis)

=SCENE 17: PIGHATI NI SIMOUN SA TAHANAN NI KAPITAN TIYAGO=

Basilio: Parang awa niyo na naman, kumain po kayo ng hapunan kahit kaunting hiigop lamang ng sabaw. (kinakausap si
Kapitan Tiyago)

Simoun: (dadating)

Basilio: Señor Simoun, kayo po pala.

Simoun: Kamusta na ang may sakit?

Basilio: Mahina na ang pintig ng puso at puso. Ayaw na ring kumain ni Kapitan Tiyago. Kaawa-awa.

Simoun: Ano ba ang lagay ng kaniyang kalusugan?

Basilio: Nakalatan na ng lason ang kaniyang buong katawan. Maaari siyang mamatay ano mang oras.

Simoun: Ah! Gaya ng Pilipinas!

Basilio: Ilang gabi nang nagigising siyang walang ilaw. Umiiyak at ako’y minumura. Inaakala niyang siya’y aking binulag.

Simoun: Wala ngang pinagkaiba sa pamahalaan! (hahawakan ang ilang mga libro) Basilio. Makinig ka. Walang sandali ang
dapat na masayang. Hindi mo binubuklat ang mga aklat na ibinigay ko sa iyo. Wala kang malasakit sa iyong bayan!
Basilio: Pero Señor…

Simoun: Wala ng pero pero. Sa loob ng isang oras, sisiklab na ang higmasikang hindi nila malilimutan! Naparito ako
upang ihandog ang iyong kamatayan o kinabukasan.

Basilio: Kamatayan o kinabukasan?

Simoun: Magpasiya ka! Narito ako upang ika’y iligtas alang-alang sa nakaraang nag-uugnay sa atin.

Basilio: Ano naman ang kailangan kong gawin?

Simoun: Makinig ka. Ako ang mamumuno sa himagsikang ito. Pamumunuan mo ang pangkat na lulusob sa Sta. Clara
upang kunin ang isang taong malapit sa puso sa atin nina Kapitan Tiyago – si Maria Clara. Ibig ko siyang iligtas at isang
paghihimagsik lamang ang naiisip kong paraan!

Basilio: Huli na ang lahat! Patay na si Maria Clara!

Simoun: Anong sinabi mo?!

Basilio: Patay na siya…

Simoun: Kasinungalingan! Kasinungalingan! Isa kang duwag! Walang makapipigil sa akin! Ililigtas ko siya ngayong gabi o
bukas ay patay ka!

Basilio: Ilang araw ng may sakit si Maria Clara. Ako’y dumadalaw sa kumbento upang makibalita. Heto ang sulat na
ibinigay ni Padre Irene kay Kapitan Tiyago! (iaabot ang sulat) Magdamag na hinagkan ni Kapitan Tiyago ang larawan ni
Maria Clara at humihingi ng tawad. Tinugtog na kanina ang kaniyang agunyas.

Simoun: PATAY NA! ANG AKING MAHAL AY PATAY NA! Namatay na hindi ko man lamang nakikita o nayayakap. Namatay
na hindi man lamang alam na ako’y buhay para lamang sa kaniya. Maria! Maria!

Basilio: (yayakapin at patatahanin si Simoun) Tanggapin na natin ang katotohanan

Simoun: Hindi!Hindi!!!!! (mabilis na aalis)

=SCENE 18: SUYUAN NINA ISAGANI AT PAULITA=

Isagani: Lumalalim na ang gabi. Wala pa rin si Paulita. Paano na ako makahihinging tawad? (dadating si Donya Victorina,
Paulita at Juanito)

Isagani: Paulita, mabuti at dumating ka! Akala ko ay tuluyan mo na akong iiwan.

Paulita: (hindi papansinin si Isagani)

Donya Victorina: Ikaw binata, alam mo na ba kung saan nagtatago ang aking asawa. Nasaan siya?

Isagani: Hindi ko po alam. Wala po akong balita.

Donya Victorina: Pag nakita mo ang Hudas na iyon, sabihin mo sa kaniya na tatawag ako ng mga guwardiya sibil. Buhay
man o patay, kailangan ko siyang makita!

Isagani: Sige po. Masusunod

Donya Victorina: Maiba tayo. Anong masasabi mo kay Juanito Pelaez?

Isagani: Ay jusko po. Nakaririmarim ang pag-uugali!

Donya Victorina: Anong sinabi mo?!

Isagani: Ang ibig ko pong sabihin ay, maginoo, makisig, matipuno ang pangangatawan, magalang…

Donya Victorina: Ay! Tamang-tama ang iyong mga sinabi! Juanito halika nga dito! Dali!

Juanito: (hihilahin ni Donya Victorina)

Isagani: Uhm. Paulita?

Paulita: Huwag mo kong kausapin!

Isagani: Galit ka pa ba mahal ko?

Paulita: Tinatanong mo kung galit ako? Eh ano yung mga sinabi mo? Tungkol dun sa babaeng Pranses ha?

Isagani: Ikaw pa talaga ang galit? Eh bakit kayo magkasama Teatro?

Paulita: Pinagtataasan mo ba ako ng boses?

Isagani: (malumanay) Hindi. Ang ibig kong sabihin, bakit si Juanito? Akala ko ba ako ang gusto mong makasama? At tsaka,
nasabi ko lang iyon dahil naninigbuho ang aking damdamin. Paulita alam mo namang ikaw lamang ang aking sinisinta.
Pakiusap patawarin mo na ako?

Paulita: Hindi ko talaga gustong isama si Juanito. Si Tiya lamang ang may gusto na isama siya at isama ako. At isa pa, si
Tiya talaga ang may gusto kay Juanito (mahinhing tatawa)

Isagani: Paulita, alam mo na sa simula pa lamang na ikaw na ang aking iniibig. Ikaw ang nais lamang titigan ng aking mga
mata at palaging laman ng aking mga panaginip (hahawakan ni Isagani ang kamay ni Paulita at titigan sa mata). Simula
noong ika’y aking makilala, ibinuhos ko ang lahat ng aking pagmamahal na dati ay alay ko lamang sa bayan. Darating ang
araw, na ang Pilipinas, ay lalaya at lilipad na parang lawin sa himpapawid. At pagdating ng mga panahong iyon, saka
lamang mabubuo ang ating kaligayahan. Ang ating mga Pangarap.

Paulita: Pangarap. Mga pangarap. Sinabi ni Tiya Torina na marami raw kayong kaaway

Isagani: Marami nga kaming kaaway. Subalit kung nariyan ang katulad mo, siguradong makakamit namin ang aming
adhikain.

Paulita: Paano kung wala naman kayong mapala?

Isagani: Kung wala kaming mapapala, sapat na ang iyong tinig habang nakaturo sa aking bangkay. Buong pagmamalaking
sasabihing “Ang aking irog at namatay sa pagtatanggol sa bayan.”

Paulita: Isang karangalan na magkaroon ng isang katipang tulad mo Isagani.

Isagani: At isa namang paraiso ang makapiling ang isang tulad mo, Paulita.

(maglalapit ang mukha nila)

Donya Victorina:Paulita ano ba yan? Gabi na. Tayo ay uuwi na at baka ika’y siipunin.

Paulita: Sandali lamang Tiya. Isagani, masaya akong muli tayong nagkasama. Paalam.

Isagani: Hahanap ulit ako ng panahon upang muli tayong makapag-usap. Sige ako rin ay aalis na. Paalam.

=SCENE 19: PIGING NG MGA MAG-AARAL=

Mag-aaral: (nagsasaya)
Makaraig: Ating lasapin ang sandaling ito! Luwalhati kay Don Custodio dahil sa kaniyang katusuhan at pancit sa lupa para
sa mga binatang may mabubuting kalooban!

Mag-aaral: (maghihiyawan).

Sandoval: Eh bakit naman kasi tinutulan ni Don Custodio ang ating kahilingan?

Pecson: Ewan!Sabi ko sa’yo eh. Wala tayong mapapala.

Tadeo: Tama na yan!Tama na yan! Wag na nating intindihan yan. Tapos na iyan! Ang mabuti pa ay magdiwang lang tayo.

Isagani: (dadating)

Mag-aaral: (babatiin si Isagani)

Sandoval: Nasaan nga pala si Juanito? Lampas na siya sa oras ng ating pagkikita.

Tadeo: Dapat si Basilio na lamang ang ating inimbitahan imbis na si Juanito. Kapag nalasing natin si Basilio, mapagsasalita
natin siya tungkol sa isang batang nawawala at sa isang mongha.

Makaraig: Tana! Lalamig ang pagkain! Ito. Ang pansit langlang ay isang sopas na mayroong mga espesyal na halo.
Ihandog natin kay Don Custodio ang mga buto. Sa karangalan ni Don Custodio, ay binibiyagan ko ang panukalang sopas!

Mag-aaral: (nagtawanan)

Sandoval: Ito naman ang lumpiyang intsik na makintab ang labas ang loob. Ito ay handog natin kay Padre Irene.

Mag-aaral: (naghiyawan)

Pecson: Ito naman ay ang tortang alimango na iaalay sa mga prayle dahil sa kanilang pagkaalimango. Ito ay tatawagin
nating tortang prayle.

Mag-aaral: (tahimik lang)

Isagani: Hindi ko masyadong gusto ang tawag na tortang prayle.

Tadeo: Ito naman ang pansit gisado na pagkaing Pilipino nga subalit mga intsik naman ang nagluluto at kumakain. Lahat
ay nakikinabang sa bayan at pamahalaan. Subalit walang bayang pa ang sasama pa sa Pilipinas!

Sandoval: Huwag kayong masyadong maingay. Maraming mata ang nagmamanman sa atin.

Pecson: (titingin sa bintana) Tingnan niyo!Tingnan niyo! Tinitiktikan tayo ng paborito ni Padre Sibyla

Sandoval: Oo nga. Pero bakit siya sumakay sa sasakyan ng mag-aalahas na siDon Simoun?

Makaraig: Ah! Marahil ay pinaglilingkuran ng Eminencia Negra ang alipin ng Vice- Rector

SCENE 20: PAGDAKIP KAY BASILIO=

Basilio: (makikita ang mga paskin at makakasalubong si Sandoval) Sandoval! Ano ang tungkol dito sa mga paskin?!
Sandoval!

Sandoval: (patuloy lamang sa paglakad)

Basilio: (makakasalubong si Tadeo) Kayo ba ang naglagay ng mga ang paskin? (kukunin isang paskin sa dingding)

Tadeo: Wala na tayong pasok! Haha! Tayong mga kasapi sa Akademya ay ikukulong lahat!

Basilio: Natutuwa ka pa sa lagay na iyon?

Tadeo: Oo naman! Walang pasok kapag nasa kulungan ka! Walang pasok! Walang pasok! (aalis)

Basilio: (makakasalubong si Juanito) Oh Juanito? Bakit namumutla ka?

Juanito: Wala! Wala akong kinalaman sa Akademya! Hindi ako nakikilahok sa samahan! Wala akong kinalaman! (aalis)

(sa bahay ni Makaraig)

Basilio: Makaraig! Makaraig!

Guardia Civil 1: Ano ang iyong pakay?

Basilio: Nariyan ba si Makaraig?

Guardia Civil 1:Sandali lamang

(lalabas si Makaraig)

Makaraig: Anong ginagawa mo rito? Bakit ka nandito? (Hawak si Makaraig)

Basilio: May kailangan sana ako.

Guardia Civil 2: Nag-aaral ng Medisina?Sa Kalye Anloague?

Basilio: Ano ba ang nangyayari?

Guardia Civil 3: Sumama ka sa amin ngayun din! (Hahawakan si Basilio ng dalawang Guardia Civil)

Basilio: Teka, anong ginagawa niyo? Hindi ninyo ako pwedeng dakpin! Huwag

Guardia Civil 1: Manahimik! Lahat ng kasapi sa Akademya ay ibibilanggo!

Basilio: (magpupumiglas)

=SCENE 21: MGA SIGALOT=

Tsismosa 1: Nabalitaan niyo ba? Kinuntiyaba raw ng mga kabataan ang mga tulisan sa San Mateo!

Tsismosa 2: Oo nga, nakakatakot! Baka lumusob sila dito!

Tsismosa 3: Naku mabuti pa umuwi na tayo at isara ang mga bintana at pinto!

Tsismosa 4: Ay naku! Ayoko pang mamatay! Tayo na!

(aalis ang mga Tsismosa)

Mga tao: (nagtatakbuhan,nagkakagulo)

Isagani: (naglalakad ng matulin)

Sandoval: Isagani!

Isagani: Anong ginagawa mo rito? Baka mahuli tayo. Alam mo namang mainit tayo sa pamahalaan ngayon.

Guardia Civil: (susulpot) Ikaw pala ang matalinong makata kasapi sa

Akademya! Kung gayon sumama ka sa amin.

Isagani: Sandoval ano ang ibig sabihin nito?

Sandoval: Paumanhin Isagani. Papatayin raw nila ako kapag hindi ko tinuro ang kinalalagyan mo.

Isagani: Sige, kung ito ang ikatatahimik ninyo. Sasama ako.

Guardia Civil: (kukunin sina Isagani at Sandoval)

=SCENE 22: SI HULI=

Basilio: (hirap na hirap at duguan) Huli! Iligtas mo ko! Parang-awa mo na! Huli!Huli!

Huli: BASILIO! (nagising sa panaginip)

(sa labas ng bahay)

Tsismosa 1: Hoy! Nabalitaan niyo ba ang nangyari kay Basilio?

Tsismosa 2: Ay kaawa-awang bata. Bali-balitang pinatawan siya ng parusa. Marahil ngayon ay patay na siya.

Hermana Penchang: Pinarusahan ng Diyos! Parusa ng Diyos ang pagkakabilanggo kay Basilio sapagkat hindi siya
marunong mag-antanda at magdasal!

Lalaking Tambay 1: Hindi totoo yan! Mabuting bata sa Basilio

Lalaking Tambay 2: Siguradong wala siyang kinalaman sa mga paghihimagsik at paskin.

Tsismosa 1: Tumigil nga kayo! Nakulong na nga si Basilio. Ibig sabihin ay kasapi siya doon

(hindi nila alam na naroon na si Huli)

Tsismosa 2: Kung gusto niyo, dalawin niyo pa sa bilangguan nang tayo ay magkaalaman Siguradong puro latay na ang
kaniyang katawan.

Huli: Ano? !Ikinulong si Basilio?Ikinulong ang aking katipan? Ikinulong… Ikinilong…

(hihimatayin bigla)

Hermana Penchang : Huli! Kumuha kayo ng tubig magmadali! Susmaryosep Huli!

(pagkakaguluhan)

(sa bahay)

Huli: (magigising) Si Basilio! Si Basilio nakulong! Si Basilio!

Hermana Bali:Huminahon ka Huli. Magpahinga ka muna. Makakalaya rin siya.

Huli: Maraming salamat Hermana Bali. Subalit paano ko matutulungan si Basilio upang siya’y makalaya?

Hermana Bali: Mayroon akong kilala.

Huli: Sino?

Hermana Bali: Si Padre Camorra. Matutulungan ka niya.

Huli: Ayoko! Natatakot ako sa kaniya. Noong kausap ko siya nang magpunta ako sa kumbento, kakaiba ang mga titig niya
sa akin.
Hermana Bali: Kasama mo ako. Walang mangyayaring masama sa iyo.

Huli: Kahit sino huwag lamang siya.

Hermana Bali: Huli wala ng ibang paraan! Kahit anong oras ay maaaring bitayin si Basilio! Hahayaan mo na lamang bang
mamatay ang iyong katipan?

(sa kumbento)

Huli: Hermana Bali ayoko na. Umuwi na tayo.

Hermana Bali: Huli, narito na tayo. Tara na!

(papasok sa kumbento)

Hermana Bali: Magandang araw Padre Camorra!

Padre Camorra: Ikaw pala Hermana Bali. Ano ang sa atin?

Huli: Nais po kayong kausapin ni Huli. May nais siyang ipakiusap.

Padre Camorra: Ay ganoon ba. Sige hayaan mo muna kaming dalawang mag- usap.

Huli: (lilingon kay Hermana Bali)

Huli: Hermana…

Hermana Bali: Narito lang ako sa labas. Sige na.

(lalabas si Hermana Bali)

Padre Camorra: Ano ang iyong kailangan?

Huli: Hihingi po sana ako ng tulong upang mapalaya si Basilio.

Padre Camorra: Naku hija mahirap ang iyong hinihingi. Kalaban ng pamahalaan ang mga katulad ni Basilio. Papayag
lamang ako kung gagawin mo ang ipag-uutos ko.

Huli: Ano iyon? (kinakabahan)

Padre Camorra: (bubulong)

Huli: (sasampalin si Camorra) Mahalay! Itim ang budhi! Hinding hindi ko gagawin ang pinapagawa mo!

Padre Camorra: Huwag ka ng pumalag! Hindi ba’t gusto mong mapalabas ng kulungan si Basilio? (tatangkaing gahasain)

Huli: (magpupumiglas)

Hermana Bali: (papasok) Huli anong nangyayari? Huli! (Tatakbo palapit) Napakawalanghiya mo! Alagad ka pa naman ng
Diyos! (hahampasin paulit-ulit si Camorra)

Padre Camorra: Manahimik ka! (sasampalin ng malakas si Hermana Bali)

Huli: Hermana Bali! (kakaripas ng takbo)

Padre Camorra: Huli! Hindi ka makakatakas!

(sa itaas ng kumbento)

Padre Camorra: Huli nasaan ka?

Huli: (tatalon sa bintana)

Padre Camorra: Huli nasaan ka? (makikitang wala si Huli) Huli? Huli?

Babae (extra): Jusko! Patay na si Huli! Patay na si Huli! Patay na si Huli! (nagwawala)

(pagkakaguluhan ng mga tao ang bagkay ni Huli)

Tsismosa 1: Kawawa naman itong si Huli.

Tsismosa 2: Marahil ay hindi na niya kinaya ang lahat ng dagok na dumating sa kanilang pamilya.

=SCENE 23: PAGLAYA NG MGA MAG-AARAL=

Guardia Civil: Kayong lima laya na! (Pecson, Tadeo, Sandoval, Isagani, Makaraig)

Mga nakalaya: (usap-usap)

Isagani: Paano si Basilio?

Guardia Civil: Wala siyang tagapagtanggol at pantubos kaya dito muna siya.

Isagani: Kaibigan ko siya. Hindi ako lalaya kung hindi siya kasama.

Basilio: Sige na Isagani! Umalis na kayo. Kaya ko na ang aking sarili.

Isagani: Mag-iingat ka Basilio. (aalis)

Guardia Civil 1: Paano ba yan ikaw na lamang ang natitira?

Guardia Civil 2: Sa iyo na ibubuhos ang lahat ng mga parusa!

Guardia Civil 1: At wala ng sasakit pa sa kaparusahang malaman mo na ang iyong katipan ay patay na.

Guardia Civil 2: Sumalangit nawa ang kaluluwa ni Huli. (maghahalakhakan)

Basilio: Mga hayop! Pinatay niyo si Huli! Mga demonyo kayo!!!

Guardia Civil 1 at 2: Lapastangan! (sasaktan si Basilio)

Basilio: (Magsisisigaw dahil sa sakit) Huli!!! Huli!!!

(magkasama sina Paulita at Juanito)

Isagani: Paulita! Paulita! Mahal ko kamusta ka na?

Juanito: Anong mahal ko? Huwag mo nga siyang hawakan! Wala na kayong ugnayan ni Paulita. Hindi ka na niya mahal!

Isagani: Huwag ka ngang mangialam! (susuntukin si Juanito)

Paulita: Isagani! Ano ba?! Bakit mo sinasaktan si Juanito?

Isagani: Ngunit sinasabi niyang hindi mo na raw ako mahal. Totoo ba ? Sabihin mong hindi ito totoo. Sabihin mo!

Paulita: Bakit ka ba nanggugulo rito? Wala na tayong ugnayan. Nagkamali pala ako na ikaw ay ibigin. Na ibigin ang isang
bilanggong katulad mo!

Isagani: Paulita, sana maintindihan mo ako. Para sa bayan ang aking ginawa.

Paulita: Ayokong maging bahagi ng buhay ng isang taong hangal. Isa pa, mas matimbang sa akin si Juanito, masayahin,
maliksi, may dugong Kastila at anak ng isang mayaman. Ikaw? Ano ang iyong maipagmamalaki? Isa ka lamang hamak na
probinsyano at Indiyo!
Isagani: Ano bang nangyayari sa iyo Paulita?

Paulita: Huwag mo na akong pakialaman Isagani. Ikakasal na kami ni Juanito.

Juanito: Narinig mo na? Ikakasal na kami ni Paulita. Wala na kayong ugnayan kaya umalis ka na!

Isagani: Paulita, sabihin mong mali ang lalaking ito! Nangako tayo sa isa’t isa!

Paulita: Kung ayaw mong umalis kami ang aalis. Juanito tayo na. (aalis kasama si Juanito)

Isagani: Paulita! Paulita! (mapapaluhod at mapapaiyak)

=SCENE 24: LAMPARA NI SIMOUN=

Simoun: Kamusta na si Basilio?

Utusan: Tinubos ko na po siya sa piitan gaya ng inyong ibinilin sa akin. Sinabihan ko rin siya na pumunta dito ngayong
umaga.

Simoun: Bueno. Iwan mo muna ako dito at kapag dumating si Basilio ay papasukin mo siya.

Utusan: (aalis)

(dadating si Basilio)

Simoun: Basilio? Basilio! Anong nangyari sa iyo? Bakit kakaiba na ang iyong hitsura?

Basilio: Ako’y isang masamang anak at kapatid. Hindi ko man lamang naipaghiganti ang kamatayan ng aking kapatid at
paghihirap ng aking ina. Ngayon ay handa na akong gantihan ng sama ang kapwa sama. Ako’y nakalaang maglingkod sa
inyo kasama ng lahat ng sawimpalad.

Simoun: Magtatagumpay na sana ang unang himagsikan subalit ako noon ay umiibig pa rin kay Maria Clara. Ngayon na
siya’y pumanaw na, hindi na akong mag- aatubili pang ibaon sa hukay ang lahat ng mga tampalasang nagdala ng pighati
sa aking buhay. Lahat ng inabuso at binaboy, ang aking ama, ang iyong kapatid at ina na sina Crispin at si Sisa, ang matalik
kong kaibigan na si Elias, si Huli, lalung-lalo na si Maria Clara, lahat sila ay ating ipaghihiganti! Heto, iyong pagmasdan
(ipapakita Ang lampara)

Basilio: Ano naman iyan?

Simoun: Ito ang maghuhudyat ng pagsisimula ng madugong himagsikan. Mamayang gabi ay may magaganap na piging na
dadaluhan ng maraming marurungis na tao. Ilalagay ang lamparang ito sa gitna ng hapag. Kapag lumamlam ang liwanag,
itataas nila ang mitsa na magpapagalaw sa mekanismo sa loob nito na magpapasabog sa dinamita.

Basilio: Nitroglicerina?Isang Dinamita?

Simoun: Walang buhay na dapat itira. Ang lahat ng dumi ay dapat linisin! At hindi lamang ito basta-bastang Nitrolicerina.
Ito ay likha sa mga luhang naipon at poot na kinimkim.

Basilio: Kung ganoon, ay hindi na pala ako kailangan?

Simoun: Iba ang iyong gagawin. Pagkarinig ng putok ay lalabas ang mga artilyero at iba pang kinasundo ko noon. Pupunta
ang lahat sa lugar na kinaroroonan ni Kabesang Tales sa Sta. Mesa. Sabay-sabay na susugod ang lahat. Magkakagulo at
ang mga mamamayan ay nanaisin na ring lumaban. Ikaw ang mamumuno sa iba. Dalhin mo sila sa bahay ni Quiroga dahil
doon nakaimbak ang mga baril at pulbura. Kami naman ni Kabesang Tales ay susubukang agawin ang tulay. Mamamatay
ang lahat ng mahihina! Ang lahat ng hindi handa!

Basilio: Lahat? Kahit iyong mga walang laban?

Simoun: Oo! Lahat! Lahat ng Indio, Mestiso, Intsik, Kastilang duwag! Kailangang magsimula muli. Mula sa mga dugong
dadanak ay sisibol ang bagong lahi! Isang bagong lipunan na kahit kailan ay hindi na magpapa-api!

Basilio: Subalit, ano naman ang sasabihin ng daigdig sa ganiyang mga pagpatay?

Simoun: Ang daigdig ay papalakpak. Tulad ng pagpalakpak ng Europa nang patayin ang angaw-angaw na Indiyo sa
Amerika.

Basilio: Kung sa bagay. Ano nga naman sa akin kung pumalakpak man sa akin o hindi ang daigdig kung ang daigdig naman
ay wala namang tingin sa mga api atmahihirap.

Simoun: lyan ang gusto kong marinig mula sa iyo! Tama lang talaga na ikaw ang aking piliin! Heto ang rebolber. Sa ganap
na ika-10 ng gabi na magtungo ka sa simbahan ng San Sebastian para sa huling tagubilin. Sa ganap na ika-9 naman ay
dapat na lumayo kayo, malayung-malayo sa Anloague. Hihintayin kita Basilio.

Basilio: Hanggang mamaya!

SCENE 25: KASAL NI PAULITA AT JUANITO=

Tsismosa 1: Ngayon na pala ang kasal ni Paulita kay Juanito.

Tsismosa 2: Kawawang Isagani. Ipinagpalit ng katipan dahil lamang sa nabilanggo

Tsismosa 3: Kahit naman ako ay hindi ako papakasal sa isang ipiniit sa bilangguan at gumawa ng karumal-dumal na
pangyayari sa bayan.

Tsismosa 4: Oh ayan na pala sina Donya Victorina at Paulita! Tara makiusosyo tayo!

(Naglalakad patungong altar si Donya Victorina at Paulita)

Donya Victorina:Ang ganda-ganda talaga ng aking pamangkin! Manang-mana sa tiya! Magnifico!

Paulita: Salamat Tiya!

(Aabutin ni Juanito ang kamay ni Paulita)

Padre Irene: Sa ngalan ng ama, ng anak at ng espirito santo. Amen. Nagtipun-tipon tayong lahat upang saksihan ang
pinakamahalagang araw sa buhay nina Juanito Pelaez at Paulita Gomez. Juanito, tinatanggap mo ba si Paulita bilang iyong
kabiyak at ipinapangakong kayo ay magsasama sa hirap at ginhawa habang buhay hanggang kamatayan?

Juanito: Opo padre.

Padre Irene: Ikaw naman Paulita, tinatanggap mo ba si Juanito bulang iyong kabiyak at ipinapangakong kayo ay
magsasama sa hirap at ginhawa habang buhay hanggang kamatayan?

Paulita: Opo padre.

Padre Irene: Ngayon, kayo Juanito Pelaez at Paulita Gomez ay kasal na pagpalain nawa kayo ng Diyo sa inyong
pagsasama! Mabuhay ang bagong kasal!

Mga panauhin: (palakpakan)

=SCENE 26: ANG PIGING=

Don Custodio: (kinakamayan ang mga nagsisidatingan) Magandang gabi! Magandang gabi! Tuloy lamang kayo.

Tao 1: Oh narito na ang bagong kasal!

Mga tao: (palakpakan)

Donya Victorina: (kakamayan si Don Custodio) Magandang gabi Don Custodio, mabuti ay pinaunlakan mo ang aming
paanyaya

Don Custodio: Siyempre naman Donya Victorina, hindi ko palalampasin ang sandaling ito. Alam mo naman na kung
nasaan ang enggrandeng piging, ay naroon ako.

Padre Salvi at Irene: (darating)

Donya Victorina: Magandang gabi mga padre! Halina at magtungo na tayo sa loob.

Basilio: (nasa tapat ng bahay) Hayaang magbayad ang mga mabubuti kasama ang mga masasama. Hindi ako
magsusumbong, alagad ako ni Simoun.

Kapitan-Heneral:(darating) Magandang gabi. Magandang gabi!

Mga tao: (kakamayan ang Kapitan-Heneral)

Simoun: (darating)

(Sa loob)

Juanito: Don Simoun! Mabuti at nakarating kayo.

Simoun: Binabati ko kayo ni Paulita! Heto ang aginaldo kong lampara.

Paulita: Naku nag-abala pa kayo. Kay gandang lampara. Maraming salamat po.

Simoun: Bakit hindi ninyo ilagay ang lampara sa gitna ng hapag-kainan?

Juanito: Mabuti pa nga! Sayang naman ang kagandahan (ilalagay ang lampara sa gitna ng mesa)

Simoun: Paulita, nais ko pa sanang magtagal subalit mayroon akong kliyenteng nais bumili ng aking alahas na kailangan
kong katagpuin.

Paulita: Ay ganun ho ba? Sige po salamat sa pagpapaunlak ng aming imbitasyon

(Sa labas)

Basilio: Hindi ako masamang tao! Kailangan ko silang iiligtas! (tatakbo papunta sa Pinto)

Bantay: Bawal kang pumasok dito! Tingnan mo nga iyang suot at hitsura

Basilio: Kailangang-kailangan lang! Nanganganib ang kanilang buhay!

Bantay: Nakainom ka ba? Hindi nga sabi pwede!

Simoun: (lalabas) Basilio, sa Escolta magmadali! May sindi na ang lampara! (pabulong)

Basilio: (kakaripas ng takbo at makikita niya si Isagani) Isagani anong ginagawa mo rito? Halika na, lumayo na tayo sa
bahay niyan!

Isagani: Bakit naman ako lalayo?

Basilio: Gusto mo pa bang mabuhay? May lampara sa loob ng bahay na mayroong dinamita. Kapag iyon ay sumabog,
lahat tayo ay mamamatay!
Isagani: Hayaan mo muna akong makita siya kahit sa huling sandali. Bukas ay iba na siya.

Basilio: Sinabi ko na ang sinabi ko! (kakaripas ng takbo)

Isagani: (tatakbo din pero maiisip niya na naroon si Paulita kaya papasok siya sa loob ng bahay.)

(sa loob)

Mga tao: Ano itong papel na ito? Anong ibig-sabihin nito? (pasa-pasa ang papel)

Padre Irene: Mane, Thecel, Phares – Crisostomo Ibarra

Mga tao: Si Ibarra? Buhay si Ibarra?

Kapitan-Heneral: Sino si Crisostomo Ibarra?

Don Custodio: Hindi kaya’y minumulto niya tayo?

Donya Victorina: Isang pilibusterong matagal nang patay. Ito’y masamang biro.

Padre Irene: Padre Salvi, nakikilala mo ba ang lagda ng iyong kaibigan?

Padre Salvi: (takut na takot) Siya nga!Totoo nga! Ang lagdang ito ay kay Crisostomo mismo!

Mga tao: (matatakot)

Don Custodio: Hindi kaya ay ibig sabihin niyan ay papatayin tayong lahat ngayong gabi?

Kapitan-Heneral: Padre Irene, nawawala na ang ilaw ng lampara, itaas ang mitsa.

Padre Irene: (itataas ang mitsa pero mabilis na kukunin ni Isagani ang lampara)

Utusan: Magnanakaw! Magnanakaw!

Don Custodio: Magmadali, kumuha ng rebolber at habulin ang magnanakaw!

Isagani: (tatalon sa bintana at sasabog ang dinamita)

SCENE 27: HIMAGSIKAN=

(naglalaban-laban, nagpuputukan ng baril, guardia civil vs. tulisan)

Tales: (kasama ang mga tulisan ay lalabanan ang mga guardia civil)

Guardia Civil 1: May matanda ritong nag-aagaw buhay! Marahil ay isa itong Tulisan! (sinaksak)

Guardia Civil 2: Hoy Carolino! Wala ka na bang ibibilis diyan? Iligpit mo na ‘to! Maya-maya’y patay na rin ang matandang
ito. (aalis)

Carolino: (uupo sa tabi ng matanda) Lolo? Lolo Selo? Lolo Selo!!

Tandang Selo: Mabuti at nagkita tayo sa huling sandali Tano.

Carolino: Patawarin mo ako. Huwag mo akong iwan!

Tandang Selo: Parati ngang mag-iingat. Ngayon ay magkakasama na kami ni Huli.

Carolino: Lolo!!!
=SCENE 28: WAKAS=

Padre Florentino: (nagpipiano nang biglang pumasok si Simoun na duguan at nanghihina) Ginoong Simoun! Ano ang
nangyari sa iyo? (tatawagin ang utusan) Dalhin mo siya sa silid.

(sa silid)

Padre Florentino: Nahihirapan po ba kayo Ginoong Simoun?

Simoun: Kaunti lamang po. Subalit sa ilang sandali ay matatapos na rin ang paghihirap ko.

Padre Florentino: Diyos ko, anong ginawa ninyo sa inyong sarili?

Simoun: Wala ng lunas sa lasong aking ininom. Hinding-hindi ako magpapadakip. Patay, opo;buhay, hindi!

Padre Florentino: May paraan pa! Hahanap ako ng lunas (maghahanap)

Simoun: Wala nang mangyayari! Nag-aaksaya lamang kayo ng panahon Mamamatay ako dala ang aking lihim

Padre Florentino: Lihim?

Simoun: Ako si Crisostomo Ibarra. Labintatlong taon na ang nakararaan magmula noong ako’y bumalik mula sa pag-aaral
sa Europa upang gumawa ng mabuti para sa bayan at pakasalan ang aking irog na si Maria Clara. Subalit, lahat ng ito ay
nawala nang idawit nila ako sa kaguluhang wala akong kinalaman. Tumakas ako dala ang kayamanan ng aking mga
magulang, nagpayaman at bumalik upang maghiganti sa mga nang-api sa akin at sa aking mahal sa buhay.

Padre Florentino: Patawarin ka ng Diyos, anak. Alam niyang hindi mo ginusto ang lahat, na ikaw ay nasilaw lamang ng
galit at paghihiganti. Kagustuhan Niyang lahat nang nangyari. Hindi nagtagumpay ang iyong plano nang dahil sa Kanya.
Sapagkat alam Niyang hindi ito tama. Igalang natin ang Kanyang kapasyahan.

Simoun: Ang ibig ninyong sabihin, gusto ng Kaniyang kalooban na mangyari ang mga ito?

Padre Florentino: Walang makakapagsabi ng iniisip ng Diyos, ngunit kailan man ay hindi Siya naghangad ng masama para
sa atin.

Simoun: Subalit bakit hindi Niya ako tinulungan?

Padre Florentino: Sapagkat hindi niya nais ang paraang iyong ginawa. Hindi kailanman mapapawi ng kasamaan ang isa
pang kasamaan. Walang nalilikha ang poot kundi krimen at mga kriminal. Tanging pag-ibig lamang ang makapagliligtas!
Ang kalihtasan ay nasa kabaitan, ang kabaitan ay pagpapakasakit at pag-ibig.

Simoun: (nagpatuloy sa pagkukumpisal.) Maraming salamat padre! Ngayon ay payapa na ang aking kalooban (Pinisil ni
Simoun ang kamay ni Padre Florentino unti unti na itong mawawala sa pagkakahawak)

Padre Florentino: (kukunin ang maleta) Nawa’y makasama mo na ang iyong mga Mahal sa buhay na namayapa sa
paraiso kung saan hindi ka na maghihirap. (ihahagis sa dagat ang maleta) Malibing ka nawa sa kailaliman ng dagat…
ngunit kung kakailanganin ka ng tao para sa isang marangal na hangarin, ipahintulot ng Diyos na matuklasan ka sa
sinapupunan ng alon. Pansamantala, diyan ka muna, hindi makababaluktot ng katwiran, hindi mag-uudyok ng kasakiman.
(aalis si Padre Florentino)

*WAKAS*