SPEKTROFOTOMETRE

Spektrofotometreler,

madde

renginin

younluunun

llmesiyle madde miktarnn veya konsantrasyonunun

bulunmasn salayan cihazlardr.

 Spektrofotometrenin temel eleri, k kayna,(eitli filtreler, n

getii aralklar ve aynalardan oluan) monokromatr, rnein

konulduu oda, alglayc (detektr) ve kaydedici veya yazcdr.
Bunlarn yeni modelleri genellikle bilgisayar kontrolldr.

 UV k blgesindeki lmler iin 200-340 nm dalga boylar

arasnda radyasyon oluturan yksek basnl hidrojen veya

dteryum lambas, grnr k blgesi iin 340-800 nm dalga
boylar arasnda k veren tungsten halojen lamba kullanlr.
Spektrofotometre lambalarnn standart bir k kts verebilmesi

iin belli bir sre snmas gereklidir. Bu bakmdan lmden

yaklak on be dakika nce aletin almas ve lm sreleri
arasnda fazla zaman fark yoksa kapatlmamas tercih edilir.

 Cam kvetler ucuz olmakla birlikte, UVyi tamamen emdikleri iin 340

nmnin yukarsndaki dalga boylar iin kullanlabilirler. Kuartz ya da

silika kvetler ise UV ve grnr k blgelerinin tamam (200-800 nm)
iin uygundur. erisine tek kvet konulabilen odalar tek nl, ayn
anda iki kvet konulabilenler ise ift nl olarak adlandrlr.

 Ik,

insan

gzyle

grlebilir

dalga

boylarndaki

elektromanyetik radyasyon enerjisidir.

Dalga boyu, iki dalga piki arasnda mesafedir ki genellikle
nanometre (nm), bazen angstrm (A0) ve milimikron (m)
olarak ifade edilir.
Gne veya bir tungsten lambadan salan k, insan
gznn beyaz olarak tanmlad, farkl dalga boylarndaki
k enerjilerinin bir karmdr.

nsan gz, yaklak 380-750 nm arasnda dalga boylarna sahip olan k

enerjilerine cevap verebilmektedir.
<380 nm dalga boyundaki k Ultraviyole (Mor-tesi, U.V.)

380-440 nm dalga boyundaki k Meneke

440-500 nm dalga boyundaki k Mavi
500-580 nm dalga boyundaki k Yeil
580-600 nm dalga boyundaki k Sar
600-620 nm dalga boyundaki k Turuncu
620-750 nm dalga boyundaki k Krmz
>750 nm dalga boyundaki k nfraruj (Krmz-tesi, IR) olarak tanmlanr.

 Bir madde elektromagnetik dalga spektrumunda 380750

nm

uzunluundaki

grnr

nlarn

hepsini

geiriyor veya yanstyorsa beyaz grnr; hepsini

souruyorsa (arbsorbluyorsa) siyah grnr.
Grnr spektrumda mavi rengi souran bir made sar
renkli, sar rengi souran bir madde mavi renkli
grnr. Yeil rengi souran bir madde krmz renkli,
krmz rengi souran bir madde yeil renkli grnr.

 Spektrofotometre;

bir

solsyondaki

znm

maddelerin

deriimlerinin ve/veya saflk derecelerinin belirlenmesi, bilinmeyen

biyomolekllerin tanmlanmas, biyokimyasal reaksiyonlarn kinetiinin
incelenmesi, makromolekl-ligand etkileimlerinin tanmlanmas gibi
eitli amalara ynelik olarak kullanlmaktadr.

Lambert-Beer kanunu

Bir zeltiden geen

k miktar, n zelti
iinde kat ettii yol ve
zelti

konsantrasyonu

ile logaritmik olarak ters

orantl,
miktar
orantldr

emilen
ise

k
doru

 erisinde organik molekller bulunan bir zeltiden UVgrnr blge nlar geerse, zelti bu nlarn bir ksmn
seimli olarak sourur (absorpsiyon), dierlerini ise ok az
sourur veya olduu gibi geirir (transmisyon).

 Bir kvet iine konmu renkli bir zeltiden kan k

iddeti (I), zeltiye giren k iddetinden (Io) daha
kktr.

zeltiden kan k iddetinin zeltiye giren k

iddetine

oran

(I/Io),

transmittans

(T)

olarak

tanmlanr.

Transmittans, genellikle %Transmittans (%T) olarak

ifade edilir.

 Transmittansn tersinin logaritmas Absorbans (Optik dansite,

A) olarak tanmlanr ki bu, zeltinin iinden geen n ne
kadarnn absorbe edildiinin (sourulduunun) ifadesidir.

 Bir

zeltide

znm

olan

maddenin

miktar

veya

konsantrasyonu ile %Transmittans (%T) arasnda dorusal

olmayan bir iliki olduu halde Absorbans (A) arasnda
dorusal bir iliki vardr.

 Absorbans (A), yzde transmittans (%T) ve zeltideki maddelerin

konsantrasyonu (c) arasndaki ilikiyi Lambert-Beer yasas ifade eder:
inde zelti bulunan bir kvetten geen n transmittans
(I/Io), k yolu veya kvet apnn (l) artmasyla azalr; ayrca
dile zeltinin absorbans (A), zeltinin konsantrasyonu (c) ile
doru orantldr. absorpsiyon katsays (ekstinksiyon katsays)
olarak gsterildiinde Lambert-Beer yasasnn matematiksel ifadesi u
ekilde olur.