Professional Documents
Culture Documents
Giao Trinh Cong Nghe Che Bien Thuy San
Giao Trinh Cong Nghe Che Bien Thuy San
GIO TRNH
Nm 2005
M U
t nc Vit Nam c li th l c b bin di, nhiu sng ngi, ao h nn
vic khai thc v nui trng thy sn m ra trin vng ln v vic cung cp thy
sn cho nhu cu i sng nhn dn, cho xut khu v phc v cho vic pht trin
ngnh chn nui gia sc.
Khai thc v thu hach tt ngun thy sn phc v cho loi ngi l mt vn
cc k quan trng, nhng k thut ch bin cn nhiu hn ch, v vy cha s
dng c trit ngun li qu gi ny.
Theo thng k ngun ng vt thy sn ang cung cp cho nhn lai trn 20%
tng s protein ca thc phm, c bit nhiu nc c th ln n 50%. Gi tr v
ngha dinh dng ca tht c cng ging nh tht gia sc ngha l protein ca tht c
c y cc lai axit amin, m c bit l c cc axit amin khng thay th. Tht
c ti c mi v thm ngon, d tiu ha, d hp thu.
Du c ngoi vic cung cp lipid cho con ngi, cn c gi tr sinh hc rt cao,
c bit l cc axit bo khng no c tc dng ln trong vic trao i cht ca c th.
Ngoi ra, lipid ca ng vt thy sn l ngun rt giu vitamin A v D.
Trong ng vt thy sn cn cha nhiu nguyn t vi lng v vi lng rt cn
thit cho c th.
C v ng vt thy sn c s dng n ti hoc ch bin thnh nhiu
sn phm khc nhm cung cp tc thi hoc d tr trong thi gian nht nh. Tuy
nhin, nguyn liu thy sn rt d n hng, v vy cng vic bo qun phi c
t ln hng u ca khu cht lng. Mt khi nguyn liu gim cht lng th
khng c k thut no c th nng cao cht lng c.
Nhu cu tiu th ca nhn dn ngy cng cao, v vy vic nghin cu ch bin
ra cc sn phm mi, hon thin cc sn phm ang sn xut nng cao cht lng
ca sn phm l nhim v quan trng ca cc nh sn xut, cc k s ngnh cng
ngh thc phm.
Vi ni dung gio trnh ny nhm gip sinh vin hiu c thnh phn ha hc
ca nguyn liu thy sn c nh hng n cht lng sn phm trong qu trnh ch
bin cc sn phm lnh, sn phm lnh ng v cc sn phm khc ch bin t ngun
nguyn liu thy sn.
Gip cho sinh vin c th hiu r cc bin i ca ng vt thy sn sau khi
cht nh s t cng, s t phn gii, bin i do vi sinh vt c nh hng rt ln n
cht lng sn phm thy sn. T sinh vin c th hiu r vic tm ra phng php
nh bt, s ch, vn chuyn v bo qun thch hp l rt cn thit nhm hn ch v
ko di thi gian xy ra cc bin i trn. Sinh vin s bit cch nh gi v chn
nguyn liu thch hp ch bin mt s loi sn phm thy sn khc nhau.
Sinh vin cng c trang b mt s qui trnh cng ngh ch bin sn phm
thy sn v cch iu khin qui trnh sn xut m bo cht lng sn phm.
Vi kin thc ca hc phn ny, sinh vin c th ng dng trong cc nh my
ch bin sn phm sy kh, xng khi, t bit l trong cc nh my ch bin lnh
ng thy sn - th mnh ca vng ng Bng Sng Cu Long.
1
Chng I.
Ti thiu
6
0,1
0,4
28
C (phi l)
Thng thng
16 21
0,2 25
< 0,5
1,2 1,5
66 81
Tht nc b
Ti a
28
67
1,5
96
20
3
1
1
75
Mui v c
0,5 5,6
12
0,5 1,5
1-3
Protein
%
Lipid
%
Glucid
%
Tro
%
Canxi
mg%
Phosphat
mg%
Fe
mg%
17-20
19 -23
11-13
8,8
4,6
0,8
0,3 1,4
1-2
0,4
1,1
2
3
2,5
1,3 1,8
2,2
4
1,9
54
29 - 30
0,21
37
668
33-67
82
107
1,2
1,2-5,1
1,9
1,5
c
Cua
11-12
16
0,3-0,7
1,5
3,9-8,3
1,5
1 4,3
-
1310-1660
40
51-1210
-
Tuyt
1.200
75
<10
20
<10
<1,0
<1,0
400
0
350
150
0
0
C
Trch
1.200
300
<10
20
<10
86
<1,0
400
0
250
0
0
0
Nhm
3.000
100
<10
20
<10
<1,0
<1,0
300
150
500-103
0
0
2.000
Tm
hm
Gia
cm
5.500
3.000
750
102-103
270
750
0
100
100
0
0
-
1.200
440
<20
<20
55
<10
<10
0
280
180
-
ng
vt c
v
3.500
350
<10
<10
36
<10
<10
550
0
150
200
35
C: loi c sn
D: loi c nc ngt
c. Ur
Ur c ph bin trong tt c c tht c, nhng ni chung c t hn 0,05% trong
c tht ca c xng, cc loi c sn bin c cha mt lng ln ur (1-2,5%). Trong
qu trnh bo qun, ur phn hu thnh NH3 v CO2 di tc dng ca enzym urease
ca vi sinh vt. Do ur ho tan trong nc v thm qua mng t bo nn n d c
tch ra khi ming phi l
d. Amoniac
Amoniac c mi c trng (mi khai). Trong c tht ca c ti c mt lng
nh amoniac. Trong c xng, lng amoniac thp nhng khi b h hng do vi sinh
vt th lng amoniac tng nhanh. Khi s h hng tin trin, pH ca c tht chuyn
sang mi trng kim do lng amoniac tng ln v to nn mi n thi ca c.
6
e. Creatine
L thnh phn chnh ca hp cht phi protein. C trng thi ngh ngi creatine
tn ti di dng mch vng phospho v cung cp nng lng cho qu trnh co c.
1.1.2.3. Enzym
Enzym l protein, chng hot ng xc tc cho cc phn ng ho hc trong
ni tng v trong c tht. Enzym tham gia vo qu trnh trao i cht t bo, qu
trnh tiu ho thc n v tham gia vo qu trnh t cng. Sau khi c cht enzym vn
cn hot ng, v th gy nn qu trnh t phn gii ca c, lm nh hng n mi v,
trng thi cu trc, v hnh dng b ngoi ca chng. Sn phm ca qu trnh phn gii
do enzym l ngun dinh dng cho vi sinh vt, lm tng nhanh tc n hng.
Trong nguyn liu c nhiu enzym khc nhau. Cc nhm enzym chnh nh
hng n cht lng nguyn liu l:
Enzym thu phn
Enzym oxy ho kh
Nhiu loi protease c tch chit t c tht c v c tc dng phn gii lm
mm m c. S mm ho ca m c gy kh khn cho ch bin. Cc enzym thu phn
protein quan trng trong nguyn liu gm: Cathepsin, protease kim tnh, collagenase,
pepsin, trypsin, chimotrypsin.
Cc emzym thu phn lipid quan trng trong c gm c: Lipase, phospholipase.
Chng thng c trong cc c quan ni tng v trong c tht. Enzym thu phn lipid
rt quan trng i vi c ng lnh, cc loi c ny lipid c th b thu phn khi
hot ng ca nc thp. Qu trnh bo qun lnh ng cc axit bo t do c sinh ra
t photpholipid v triglyxerit, c nh hng xu n cht lng ca c. Axit bo t do
gy ra mi v xu, nh hng n cu trc v kh nng gi nc ca protein c tht.
Cc enzym oxy ho kh bao gm: Phenoloxidase, lipoxygenase, peroxidase.
Polyphenoloxidase c bit quan trng trong tm v chng l nguyn nhn gy nn
m en cho nguyn liu sau thu hoch.
1.1.2.4. Lipid
C s dng cht bo nh l ngun nng lng d tr duy tr s sng trong
nhng thng ma ng, khi ngun thc n khan him.
Hm lng lipid trong c dao ng nhiu (0,1-30%). C c phn loi theo
hm lng cht bo nh sau:
- C gy (< 1% cht bo) nh c tuyt, c tuyt sc en...
- C bo va (<10% cht bo) nh c bn li nga, c nhng, c mp
- C bo (>10% cht bo) nh c hi, c trch, c thu, ...
Bng 1.5. Hm lng cht bo trong c tht ca cc loi c khc nhau
Loi c
C tuyt
C bn
C sao
C herring
C thu
7
Hnh 1.4. S phn b lipid tng s cc phn khc nhau ca c th c thu (hnh trn)
v c t vy lng c ngun gc t Nauy (hnh di)
Ngun: Lohne, 1976
1.1.2.5. Gluxit
Hm lng gluxit trong c tht c rt thp, thng di 0,5%, tn ti di dng
nng lng d tr glycogen. Tuy nhin, hm lng glycogen cc loi nhuyn th
chim khong 3%.C va trng lng gluxit d tr rt thp. Sau khi cht, glycogen
c tht chuyn thnh axit lactic, lm gim pH ca c tht, mt kh nng gi nc ca
c tht. S bin i ca pH c tht sau khi c cht c ngha cng ngh rt ln.
1.1.2.6. Cc loi vitamin v cht khong
C l ngun cung cp chnh vitamin nhm B (thiamin, riboflavin v B12),
vitanin A v D c ch yu trong cc loi c bo. Vitamin A v D tch ly ch yu
trong gan, vitamin nhm B c ch yu trong c tht c.
Vitamin rt nhy cm vi oxy, nh sng, nhit . Ngoi ra, trong qu trnh ch
bin (sn xut hp, tan gi, p mui, ...) nh hng ln n thnh phn vitamin.
V vy, cn phi ch trnh tn tht vitamin trong qu trnh ch bin.
Cht khong ca c phn b ch yu trong m xng, c bit trong xng
sng. Canxi v phospho l 2 nguyn t chim nhiu nht trong xng c. Tht c l
ngun giu st, ng, lu hunh v t. Ngoi ra cn c niken, coban, ch, asen, km.
- Hm lng cht st trong tht c nhiu hn ng vt trn cn, c bin nhiu
hn c nc ngt, c tht c mu sm nhiu hn tht c mu trng.
- Sunfua (S) c ph bin trong tht cc loi hi sn, chim khong 1% cht kh
ca tht. Sunfua trong tht c phn ln tn ti dng hp cht hu c sunfua ha tan.
Hm lng sunfua nhiu hay t c nh hng ln n mu sc ca sn phm.
- Hm lng ng trong c t hn so vi ng vt thy sn khng xng sng.
- Hm lng iod trong tht c t hn so vi ng vt hi sn khng xng sng.
C bin c hm lng iod cao hn c nc ngt. Hm lng iod ca ng vt hi sn
ni chung nhiu gp 10 - 50 ln so vi ng vt trn cn. Tht c c nhiu m th hm
lng iod c xu hng tng ln.
- Nc kt hp
+ Nc kt hp vi protein dng keo c tc nc do protein dng keo c
hp th.
+ Nc kt hp protein keo tan: l nc kt hp v protein trng thi ha
tan, mui v c v cc cht trng thi keo ha tan khc, nc ny l nc do keo ha
tan hp th.
- Nc t do: gm nc c nh, nc c kt cu t do v nc dnh t.
+ Nc c nh: l nc cha rt nghim ngt trong kt cu hnh li, n l
mt dng keo c nc ny rt kh p ra.
+ Nc kt cu t do: tn ti nhng l nh v khe h ca ktcu hnh li ca
mng si c hoc nhng t chc xp nhiu l rng ca m lin kt, nc ny d p
ra
+ Nc dnh t: rt mng, thng dnh st trn b mt ca c tht c.
Nc kt hp c ngha rt quan trng trong s sng ca ng vt thy sn.
Bn cnh nc kt hp cn to gi tr cm quan cho ng vt thy sn, to mi v
thm ngon.
11
CC BIN I CA NG VT
THY SN SAU KHI CHT
Chng II.
Hnh 2.1.
B sc
B sc
B sc
Khng b sc
0
10-12
30
0
Thi gian k
t khi cht
n khi bt
u t cng
(gi)
2-8
1
0,5
14-15
C song (Epinephelus
malabaricus)
C r phi xanh
(Areochromis aureus)
Khng b sc
18
B sc
Khng b sc
0
0
1
6
Khng b sc
0-2
2-9
26,5
B sc
<1
35-55
B sc
20-30
18
B sc
7-11
54-55
B sc
18
110
B sc
22
120
>72
B sc
Khng b sc
5
10
15
20
0
10
20
0
0
12
6
6
6
8
60
16
1
6
>72
72
48
24
-
Loi c
C r phi nh (60g)
(Tilapia mossambica)
C tuyt ui di
(Macrourus whitson)
C cm (Engraulis
anchoita)
C bn (Pleuronectes
platessa)
C tuyt en (Pollachius
virens)
C qun (Sebastes spp.)
C bn Nht Bn
(Paralichthys olivaceus)
C bn Nht Bn
(Paralichthys olivaceus)
C chp (Cyprinus
carpio)
Ngun:
Nhit
(0C)
iu kin
Thi gian k
t khi cht n
khi kt thc t
cng (gi)
20-65
20-30
1-2
72-96
Ni chung, ngi ta tha nhn rng iu kin nhit cao th thi im t cng
n sm v thi gian t cng ngn. Tuy nhin, qua nghin cu, c bit i vi c
13
15
Cc tiu ch
im
3
Sng, h sc t
ng nh, khng
bin mu
Mt
Mang
Gic mc trong
sut.
ng t en, sng.
Mu sng.
Tht
(ct t
phn
bng)
Mu
(dc
theo ct
sng)
Cc c
quan
Khng c dch
nht.
Hi xanh , trong
m, nhn v sng.
Khng thay i
mu nguyn thy.
Khng mu.
Thn v phn cn
li ca cc c quan
khc phi sng
nh mu trong
ng mch ch.
Tht
Chc v n hi.
B mt nhn.
Ct
sng
Mng
bng
Mang,
da,
khoang
bng.
Rong bin.
1)
0
1)
H sc t m
c.
Dch nht m c
Li v hi trng.
Gic mc hi c
Gic mc c.
Gic mc c nh
sa.
ng t xm xt.
1)
Hi vng.
ng t en, m.
Gim mu.
ng t m c.
ang tr nn bin
mu.
Hi c vt ca dch Dch nht m c.
nht.
Mt nh nhung,
Hi c.
c sp, m c.
Mu hi bin i.
1)
Dch nht c nh
sa.
1)
c hn.
Pht hng.
Hng.
1)
Thn v phn cn
li ca cc c quan
khc phi c,
mu b bin mu.
Thn, phn cn li
ca cc c quan
khc v mu phi
c mu nht.
1)
iu kin
Km n hi.
Hi mm (mm
xu), km n hi .
Nh c sp (mt
nh nhung) v b
mt m c.
Dnh
Hi dnh
Hi dnh
Mi
Khng c mi rong Hi chua.
bin hoc bt k
mi kh chu no.
Lm gia.
Thn, phn cn
li ca cc c quan
khc v mu phi
c mu nu nht.
1)
Mm (mm xu).
Vy d dng tch
khi da, b mt rt
nhn nheo, c
chiu hng ging
bt.
1)
Khng dnh.
1)
Khng dnh.
1)
Chua
7,2
7,1
Cht
T cng
7,0
Thi gian
6,9
6,8
6,7
6,6
6,5
6,4
A.
C D
C. C c pH thp nht
D. C cng nht
E. C bt u mm
F: C bt u n hng
G: C n hng
ADP
Pi
AMP
Pi
IMP
NH3
HxR(inosine)
Pi
x 100
[ATP] + [ADP] + [AMP] + [IMP] + [HxR] + [Hx]
20
Hnh 2.5a. S bin i i vi IMP, Ino v Hx trong ming phil c tuyt v trng 3oC
Hnh 2.5b. S bin i i vi IMP, Ino v Hx trong ming phil c tuyt cha v
trng 3oC
c. Cc enzym collagenase
Enzym collagenase gip lm mm t bo m lin kt. Cc enzym ny gy ra
cc vt nt hoc b gy cc myotome khi bo qun c bng trong mt thi gian
di hoc khi bo qun ch trong thi gian ngn nhng nhit cao. i vi c hi
i Ty Dng, khi nhit t n 17oC th s nt rn c l khng th trnh khi, c
l l do s thoi ha ca m lin kt v do s co c nhanh v nhit cao khi xy ra
qu trnh t cng.
Vi khun
TMAO
(CH3)3N
TMA
enzym
(CH3)2NH
HCHO
TMAO
DMA
formaldehyde
Enzym xc tc qu trnh hnh thnh formaldehyt c gi l TMAO-ase hoc
TMAO demethylase, n thng c tm thy trong cc loi c tuyt.
c lnh ng formaldehyde c th gy ra s bin tnh protein, lm thay i
cu trc v mt kh nng gi nc ca sn phm. S to thnh DMA v formaldehyde
l vn quan trng cn quan tm trong sut qu trnh bo qun lnh ng. Tc
hnh thnh formaldehyde nhanh nht khi nhit lnh ng cao (lnh ng chm).
Ngoi ra, nu c b tc ng c hc qu mc trong cc khu t khi nh bt n khi
lm lnh ng v nu nhit trong qu trnh bo qun lnh ng b dao ng th
lng formaldehyde hnh thnh s tng.
Bng 2.3. Tm tt nhng bin i trong qu trnh t phn gii ca c p lnh
Enzym
Enzym phn gii
glycogen
C cht
Glycogen
Enzym gy ra t
phn gii, lin
quan n s ph
hy nucleotid
ATP ADP
AMP IMP
Cathepsin
Cc
protein,
Cc peptid
Cc bin i xy ra
- To ra acid lactic, lm
gim pH ca m, lm
mt kh nng gi nc
trong c.
- Nhit cao khi xy
ra t cng c th dn
n s nt c tht
- Mt mi c ti, dn
dn xut hin v ng
do Hx ( nhng giai
on sau)
- M b mm ha gy
kh khn hoc cn tr
cho vic ch bin
22
Ngn chn/Km hm
- Trn thc t, nu c th nn
qu trnh t cng ca c
din ra nhit cng gn
0oC cng tt.
Phi trnh gy cng thng cho
c giai on trc khi xy ra
t cng.
- Tng t nh trn.
- Bc d vn chuyn mnh tay
hoc nn s lm tng s ph
hy
- Trnh mnh tay khi thao tc
lc bo qun v bc d.
Chymotrypsin,
trypsin,
cacboxypeptidase
Cc
protein,
Cc peptid
Calpain
Cc
protein si
c
M lin
kt
Collagenase
TMAO
demethylase
TMAO
Da (102 - 107cfu/cm2)
V (102 - 107cfu/cm2)
Gram (+)
Bacillus
Clotridium
Micrococcus
Lactobacillus
Cc vi khun
c dng hnh
chy
Ghi ch
nhit thp.
- Vibrio parahaemolyticus l loi vi khun t chu nhit, a mui gy bnh
vim ng rut vi cc triu chng bnh ging nh triu chng bnh gy ra do
Salmonella. Bnh ch xy ra khi n vo lng ln t bo vi khun (khong 106cfu/g),
mc thng thng c th chp nhn c l 103cfu/g. Loi vi khun ny rt nhy cm
vi nhit (nng v lnh).
Ngoi ra, mt s loi vi khun khc c tm thy trong c v cc loi hi
sn khc nh Clostridium perfringen, Staphylococcus aureus , Salmonella spp.,
Shigella spp. b ly nhim do qu trnh vn chuyn v ch bin khng m bo v
sinh.
Shewanella putrefaciens
Photobacterium phosphoreum
TMA, Hx
Cc loi Pseudomonas
Vibrionaceae
TMA, H2S
Bng 2.6. C cht v cc hp cht gy bin mi do vi khun sinh ra trong qu trnh n hng
ca c
C cht
TMAO
Cysteine
Methionine
Carbohydrat v lactat
Inosine, IMP
Cc acid amin (glycine, serine, leucine)
Cc acid amin, ur
TMA
H2S
CH3SH, (CH3)2S
Acetat, CO2, H2O
Hypoxanthine
Cc este, ceton, aldehyde
NH3
TMAO - reductase
26
Axit lactic
TMAO
Pyruvate
TMA
Pyruvate
axit acetic
TMAO
TMA
deaminase oxidative
oxydase
H2O
urease
CO2
2NH3
TMA, NH3, amin c gi chung l tng nit baz bay hi (TVB), thng
c s dng nh ch tiu ha hc nh gi cht lng c (ch yu l TMA). Gii
hn cho php TVB-N/100g c bo qun lnh l 30-35mg. c ti hm lng
TMA chim rt thp. Sau thi gian bo qun, vi khun kh TMAO to thnh TMA
lm cho c b n hng. TMA l ch tiu c bn nh gi mc ti ca c. Cht
lng c bo qun lnh c gi l tt khi hm lng TMA-N/100g <1,5mg, 1015mg TMA-N/100g l gii hn cho php vi ngi tiu dng.
Vi khun phn hy acid amin c cha lu hunh nh cysteine, methionine
to thnh H2S, CH3-SH (methyl mercaptane) v (CH3)2S dimethylsulphide. Cc hp
cht bay hi ny to mi v xu cho sn phm, ngay c liu lng rt thp (ppb),
lm gim gi tr cm quan ca sn phm.
Cc loi gip xc thng rt nhy cm vi vi sinh vt gy n hng so vi
c do c cha hm lng phi protein cao. Khi hm lng arginine phosphate cao, n
c th b dephosphorylate bi phn ng t phn. Vi khun c th phn hy arginine
thnh ornithine. Sau ornithine tip tc b decarboxylate to thnh hp cht
putrescine to mi v xu cho sn phm.
Bo qun c trong iu kin ym kh mt thi gian di, kt qu vi khun
phn hy cc acid amin to sn phm NH3. Loi vi khun hot ng trong iu kin
k kh bt buc l Fusobacterium. S pht trin ca chng ch xy ra c n hng.
Min.
Opt.
Max.
Vi khun
4,4
7,0
9,8
Nm men
1,5
4,0 6,0
9,0
Nm mc
1,5
7,0
11,0
Vi sinh vt
Vi sinh vt
Vi khun gram m
0,95
gram dng
0,91
Nm mc
0,80
Nm men
0,88
Chu lnh
Chu m
Chu nhit
Nhit (oC)
Opt.
10
30 - 37
55
Max.
20
50
70
b. m tng i (R.H.)
hot ng ca nc (aw) c lin quan n m tng i cn bng (ERH)
ERH (%) = aw . 100
Cn phi iu khin m tng i cn bng trong sn phm mt cch
nghim ngt trnh s ht hoc mt nc do s bay hi.
c. S hin din loi v nng kh trong mi trng
Thay th khng kh bng mt hoc nhiu loi kh khc (O2, CO2, N2) s c
nh hng n s pht trin ca vi sinh vt.
RH
(cht bo cha bo ha)
O2
ROOo
RH
Ro + ROOH (hydroperoxide)
Ro
RR
ROOo
Ro
ROOR
32
(a)
(b)
VD: - Nc : 0,5
- C t: 0,96 (thng ly gn = 1)
- C lnh ng: 0,4
- Khng kh: 0,25
- Cc loi kim loi: 0,1
Nhit dung ring c th dng xc nh lng nhit cn di chuyn l bao
nhiu lm lnh mt loi cht lng. y:
Nhit cn di chuyn = khi lng mu * s thay i nhit * nhit dung
ring
VD: lm lnh 60 kg nc t - 5oC n -10oC cn di chuyn mt lng
nhit l: 60 * [(- 5 - (-10)]oC * 0,5 (nhit dung ring ca nc ) = 150 kcal
Chng ta cng c th tnh lng nc cn l bao nhiu lm lnh 1 khi
lng c cho.
Nu chng ta mun lm lnh 10 kg c t 25oC xung n 0oC, chng ta cn
phi di chuyn mt lng nhit l 10 * (25 0) * 1 = 250 kcal
Tuy nhin, khi nc tan chy n hp thu 1 lng nhit l 80 kcal /kg
V vy khi lng nc cn l: 250/80 = 3,12 kg
+ Nc tan l mt h t iu chnh nhit : Nc tan l s thay i
trng thi vt l ca nc (t rn sang lng) v iu kin bnh thng n xy ra
mt nhit khng i (0oC).
- S tin li khi s dng nc
+ p l phng php lm lnh lu ng
Th tch ring
(m3/tn) (2)
2,2 2,3
1,7 1,8
1,6 2,0
1,08
1,4 1,5
nn s chnh lch gradient nhit c th xut hin trong nhng hp v thng cha
trong thc t. Kiu chnh lch nhit ny s lm nh hng n tc lm lnh,
c bit l nhng hp pha trn hoc pha bn cnh ca cc hp xp chng ln nhau
v cng d xy ra hn khi dng ng v cy xay ra.
Nhng ng cong v tc lm lnh nh trong hnh 3.2 rt c ch trong vic
xc nh gii hn ti hn ca tc lm lnh khi p dng HACCP trong x l c ti.
V d trong vic xc nh gii hn ti hn lm lnh c l phi t c nhit
trung tm l 4,5oC trong thi gian khng qu 4 gi theo th 3.2 th iu ny ch c
th t c khi s dng vy hoc nc lnh (hoc nc bin lnh).
Trong hu ht cc trng hp, s chm tr trong vic t nhit 0oC trung
tm con c c th khng c nh hng ln trong thc t bi v nhit ca b mt c
l 0oC. Tri li, qu trnh nng nhit cho c th c ri ro cao hn nhiu bi v nhit
b mt ca c (thc t l im c ri ro cao nht) s hu nh ngay lp tc t
n nhit ca mi trng bn ngoi v do vy qu trnh h hng s d xy ra. V c
ln phi mt nhiu thi gian hn so vi c b nng nhit v ng thi din tch b
mt (ni qu trnh h hng bt u) trn mt n v khi lng ca c ln li b hn,
nn so vi c b th c ln thng cn thi gian hi di hn mt cht mi h hng.
Hin tng ny hin ang c s dng rng ri (v b lm dng) trong thc t vn
chuyn nhng loi c ln (c ng v c chm).
Hnh 3.2. Qu trnh lm lnh c vng loi ln (Pseudosciaena crocea) vi ba loi khc
nhau v nc lnh (CW).
Hnh 3.2 biu din qu trnh lm lnh c vng ln vi ba loi khc nhau
v nc lnh. T l c/ l 1:1, dng chung mt loi thng cch nhit (c ch thot
nc) trong cc th nghim song song (s liu c c t Hi tho quc gia
FAO/DANIDA v nhng thnh tu trong cng ngh lm lnh v ch bin c, Thng
Hi, Trung quc, thng 6/1986).
Cc loi c nh s nng nhit rt nhanh v chc chn l nhanh hn so vi c
loi c ln. Mc d nhng nghin cu v nng nhit c ti trc kia t c ch ,
nhng chng rt cn thit trong k hoch HACCP xc nh gii hn ti hn.
37
d. Lng nc tiu th
Lng nc tiu th b nh hng bi cc yu t:
- Lng nc cng b tan chy theo bi nhit mi trng khng kh xung
quanh. V vy c lng nc rt ln b mt i khi nhit mi trng xung quanh
cao, tr khi c v nc c bo v bng lp vt liu cch nhit vi mi trng
bn ngoi.
- Phng php bo qun c trong nc
- Thi gian cn bo qun lnh c
- Phng php c c lm lnh xung nhanh
Tuy nhin, c th tnh lng nc tiu th bng tng ca hai thnh phn:
lng nc cn thit lm lnh c xung 0oC v lng nc b cc tn tht
nhit qua vch ca thng cha.
Lng nc cn thit lm lnh c n 00C
V l thuyt, lng cn thit lm lnh c t nhit Tf xung 0oC c th
c tnh ton d dng t phng trnh cn bng nng lng sau:
L . mi = mf . Cpf . (Tf - 0)
(3.a)
Trong :
- L: n nhit nng chy ca nc (80 kcal/kg)
- mi: khi lng nc b tan ra (kg)
- mf: khi lng c c lm lnh (kg)
- Cpf: nhit dung ring ca c (kcal/kg.oC)
T (3.a) ta c:
mi = mf . Cpf . Tf / L
(3.b)
o
(3.c)
38
(3.e)
C th c tnh tn tht nhit bng cch tnh U v o din tch A. Tuy nhin,
cch tnh ny t khi cho kt qu chnh xc v lng nc yu cu do mt s cc yu
t thc t (thiu cc s liu ng tin cy v cht liu ca thng cha v iu kin ca
qu trnh trao i nhit, thng cha khng ng nht v cu trc v hnh dng, nh
hng ca np v l x nc, tc dng bc x, kiu sp xp cc thng cha).
C th tnh ton lng nc yu cu chnh xc hn nu s dng cc th
nghim v s tan chy ca nc xc nh h s truyn nhit ca dng c cha
trong cc iu kin lm vic thc t (Boeri v cng tc vin; 1985 ; Lupin, 1986 a).
Th nghim v s tan chy ca nc c th tin hnh d dng v khng cn
c c. Cho y nc vo thng cha v cn trc khi tin hnh th nghim. Sau
nhng khong thi gian nht nh, x nc tan (nu trc cha x) v em
thng i cn. Vic gim khi lng l du hiu ca vic nc mt i do tn tht
nhit. Hnh 3.3 gii thiu hai th nghim trong cc iu kin thc t.
Nhng kt qu th hin trn hnh 3.3 c th c ni suy t kinh nghim thng
qua phng trnh c dng ng thng sau :
Mi = Mio - K . t
(3.f)
(3.g)
(3.h)
r = - 0,995
39
(3.i)
K = 1.13 kg nc /gi
i vi thng cch nhit:
Mi = 9,86 - 0,17 . t,
r = - 0,998
(3.j)
K = 0,17 kg nc /gi
Trong : r l h s tng quan hi quy
Trong : (O) hp nha tiu chun (khng cch nhit) c tng khi lng l 40
kg (X) thng cha cch nhit bng nha (Metabox 70 ca an Mch). C hai loi
c trong bng mt, khng xp chng ln nhau, dng vy, nhit bn ngoi
trung bnh (Te) l 28oC.
Ngun: S liu c c t Hi tho quc gia FAO/DANIDA v Cng ngh v
khim sot cht lng c, Bissau, Guinea-Bissau, thng 3/1986.
T phng trnh 3.i v 3.7.j cho thy lng nc tiu th do tn tht nhit
trong nhng iu kin ny i vi hp nha s ln gp 6,6 ln so vi thng cch nhit.
R rng rng trong iu kin kh hu nhit i, thc t khng th x l c mt cch
ng n bng nc khi ch s dng cc hp khng cch nhit, do vy cn phi s
dng cc thng cch nhit, ngay c khi c thm cc h thng thit b lnh.
Tng lng nc cn thit l tng ca mi (phng trnh 3.b v 3.c) v Mi
(theo phng trnh 3.f) khi c tnh c t (l thi gian c c bo qun lnh c
trong hp hoc thng cha mi trng hp c th).
Mc d c th tnh ton lng nc cn l bao nhiu lm lnh c trc
khi gi lnh, s tnh ton ny rt phc tp v khng mang li tnh thc t. Theo kinh
nghim thc t cho thy, khi lm lnh c nhit i, t l lm lnh t nht l 1 phn nc
, 1 phn c (t l 1:1). Nc nn c b sung cng nhiu cng tt. Ch p
lnh c tt khi cui giai on vn chuyn, trc khi em ch bin c vn cn lnh v
vn cn mt t nc hin din.
40
Trong : (O) Hp nha t trong bng mt, (x) hp nha ngoi nng. Cc
hp nha u c khi lng cha l 40 kg, mu , khng xp chng ln nhau, dng
vy, v nhit trung bnh bn ngoi (nhit bu kh) l 280C.
41
(3.k)
ngoi v nhit bn trong hp/thng. Trong hnh 3.6, mt hp nha kiu thng mi
c cha c tuyt mecluc p lnh cho thy c s thiu ht nc cc vch do
nhng chnh lch nhit ti cc vch hp.
Hnh 3.6. Hp nha kiu thng mi vi c tuyt melluc (M hubbsi) c p lnh cho thy
cc nh hng ca s thiu nc cc vch hp.
Thi hn s dng =
iem chat lng tai thi iem cuoi - iem chat lng ban au
Toc o h hong ieu kien bao quan thc te
Ngun: Trch t s liu c cng b bi Lima dos Santos (1981); Poulter v cng s
(1981) v Gram (1989).
Loi c
Cc loi c nc mn
C tuyt, haddock
Whiting
C mecluc
C vn
C nng
C hanh
C m
C tr
Pandora
Jobfish
C nu
C ui
C bn
C bn
C bn
C thu 1)
C trch ma h
C trch ma ng
C sardin
Cc loi c nc ngt
C tr
C hi
C vc
C r phi
C mi
C chp
C phi
Haplochromi
s
Shad
Corvina
Bagr
Chincuna
Pacu
Loi c
Nc
Nc
Nc
Nc / t m
Nc
Nc
Nc
Nc
Nc
Nc
Nc / t m
Phng (dp)
Phng (dp
Hm lng cht
bo cao / thp
Rt bo
t bo
Rt bo
Nc
t bo
Nc / t bo
Nc
Nc
Nc / t bo
Nc / t bo
Nc
Bo va
Bo va
Bo va
Bo
Bo
9 - 16
6 - 40
15 - 27
16 - 24
13 - 32
10 - 27
12 - 26
16 - 21
11 - 25
6
25
30
25
40
40
46
- Khi bo qun trong kho lnh (0-2oC) cn theo di nhit thng xuyn
m bo nhit c gi trong phm vi ny
- m bo thi gian bo qun nh ghi trn nhn
48
Chng IV.
4.1. Lnh ng
4.1.1. Mc ch ca qu trnh lnh ng
Mc ch ca qu trnh lnh ng thy sn l h nhit xung thp. V vy
lm chm li s n hng v sn phm c tan gi sau thi gian bo qun lnh ng
hu nh khng b thay i tnh cht ban u ca nguyn liu ti.
Bo qun lnh v lnh ng thng c p dng khi thy sn xut khu. Thy
sn lnh ng xut khu thng rt quan trng vi cc nc ang pht trin do gi
thnh sn phm cao nh tm lnh ng, mang li thu nhp c gi tr cao so vi cc
loi sn phm thc phm khc tiu th ni a.
Giai on
Giai on
51
52
Hnh 4.3. T ng gi
Hnh 4.3 m t dng thit b lnh ng dng kh thi. Khng kh lnh chuyn
ng t pha sau ti v tr li dn lnh khong trng pha di. T gm nhiu m
un c lp vi nhau, nh c th iu chnh nng sut lnh ca n d dng.
4.1.3.2. Lnh ng dng a (tip xc)
Lnh ng dng a c ng dng cho lnh ng c khi (block) nhng n
khng linh hot nh dng kh thi. Thit b c th l dng ng hoc nm ngang ty
theo cch sp xp ca a. Cc a c lm bng nhm, dng ct ngang, sp xp
thnh hng v cht lng lm lnh s i qua . Qu trnh trao i nhit din ra ngang
qua mt trn v mt di ca a. Qu trnh lnh ng c hnh thnh nh s tip xc
trc tip gia a lnh v sn phm.
Kch c ti a ca khi sn phm ng dng trong phng php ny thng l
1,07 mm x 535 mm. Tuy nhin, kch c ca khi sn phm c th thay i ty theo sn
phm v b dy ca khi sn phm c th thay i dao ng trong khong t 25 n
130 mm. Kch c ca khi sn phm c chn la ph thuc vo loi c em i lnh
ng.
* nh hng ca mc tip xc cc b mt truyn nhit trong t ng tip
xc
Mc tip xc v kh nng truyn nhit t thc phm vo dn lnh gim do:
-
Kch thc, hnh dng cc khun ng thc phm khng ng tiu chun
S p nn khng t yu cu
55
Bng chuyn gm nhiu thanh ghp t nm ngang khng song song vi nhau.
Pha ngoi c khong cch ln hn pha trong. Nh n chuyn ng xon dc trn
khung hnh tr. Bng chuyn vn chuyn sn phm chuyn ng t di ln trn,
khng kh lnh chuyn ng t trn xung di, trao i nhit vi sn phm thc
hin qu trnh lnh ng.
- Lnh ng dng thng
Mc nc
Nc 0oC
Vi phun
Bng chuyn
Dy ai
bng chuyn
Cc yu t nh hng n t l m bng
- Thi gian m bng
- Nhit thy sn
- Nhit nc m bng
- Kch thc sn phm
- Hnh dng sn phm
58
4.1.4.2. Bao gi
Sn phm nn c bao gi v hn kn li ngn chn qu trnh oxy ha sn
phm. Vt liu c chn la bao gi cn phi c kh nng ngn cn s thm thu
hi nc cao ngn chn s bc hi nc ca c trong sut qu trnh bo qun. V
vy khi chn la bao gi cn phi thch hp cho mi loi sn phm.
astaxanthin
astacene
hng
vng cam
4.2. Tan gi
Tan gi l qu trnh phc hi trng thi thc phm nh trc khi lnh ng.
Trong qu trnh tan gi xy ra cc hin tng nng chy nc v cu trc t bo sn
phm ht nc vo.
59
Sn phm sau khi tan gi khng th c tnh cht hon ton ging nh trc khi
lnh ng. Mc phc hi trng thi ph thuc vo qu trnh lnh ng, bo qun v
tan gi.
Phng php tan gi c th phn chia ra lm 2 nhm
- Nhit c pht ra trong phn tht
- Nhit c dn t mt ngoi vo tm ca khi sn phm
Nhc im
- Qu trnh tan gi phi c ln k hoch c th trong cc cng on ch bin
tip theo
-
63
u im
-
D iu khin nhit
t tn nhn lc
Nhc im
-
Vn u t cao
S cng xc tng do mt nc
n hi gim
Nhit bo qun
Tc cp ng
S ti nhim
S nh git
65
Chng V.
5.1. M u
Nc mm l dung dch m m ch yu l cc acid amin, c to thnh do
qu trnh thy phn protein c nh h enzym protease c trong c. Ngoi ra nc mm
cn dng cha mt s bnh nh au d dy, phng, c th suy nhc, cung cp
nng lng.
Nc mm c sn xut hu ht cc nc Chu . Mi nc c kiu sn
xut khc nhau to ra sn phm c gi tr dinh dng v gi tr cm quan khc nhau
Bng 5.1. Tn cc loi nc mm v t l phi trn to sn phm
Nc mm
Nht Bn
Shottsuru
Uwo - shoyu
Hn Quc
Jeot - kal
Vit Nam
Nc mm
Thi Lan
Nam - pla
Malaysia
Budu
Philippine
Patis
Bruma
Ngapi
Cc thnh phn khc c kch thc ln nh tripeptid, peptol, dipeptid. Chnh nhng
thnh phn trung gian ny lm cho nc mm d b h hng do hot ng ca vi sinh vt.
Thnh phn dinh dng ca nc mm ph thuc vo nguyn liu em i ch bin.
nc mm
H 2O
- COOH + - NH2
Peptidase
S tham gia ca enzym trong qu trnh thy phn theo c ch xc tc
Vi
E+S
ES
E : enzym.
S : c cht (protein)
E+P
5.4.2. pH
Mi h enzym c pH ti thch khc nhau, v vy phi xem loi enzym no
nhiu nht v ng vai tr ch yu nht trong qu trnh sn xut nc mm to pH
thch hp cho enzym hot ng. Qua thc nghim cho thy:
pH mi trng t nhin t 5,5-6,5 enzym tripsin v pepsin hot ng c,
ng thi pH ny c tc dng c ch mt phn vi khun gy thi. V vy mi
trng t nhin c pH thch hp cho qu trnh sn xut nc mm hn.
69
(2 ngy)
Ln men (6 -12 thng )
Chp chn
Chit rt
Nc mm ct
Dch nc mm
B sau chit rt
B
Ln men nhiu ln
Dch nc mm
Phi trn
200 g mui/l
Nc mm thnh phm
14-18g N/l
Acid amin: 40-60g/l
Cht d bay hi cao
(acid bo d bay hi,
metyl ceton)
70
C ni
nh khuy
Gi nn (b sung da)
Chp chn
Chp chn
Ko rt
Nc mm
Hnh 5.2. S qui trnh ch bin nc mm ci tin
c im: Tn dng ngun nguyn liu c y v c ni do :
- C y c cht lng km, chp kh lm nn s dng phng php nh
khuy rt ngn thi gian ch bin cng nhanh cng tt.
- C ni do c cht lng tt nn s dng phng php gi nn c b sung
thm khm nhm tng hng v ca nc mm.
Nguyn liu
X l
Ngm
Thy phn
Trung ha
B
Thc n gia sc
Lc
Dch thy phn
Sn phm
72
RCH2COOH
NH2
+ Chua v nht u: c nht mui khng sc kim hm s pht trin ca vi
sinh vt, phn gii to nhiu acid bay hi phc tp lm pht sinh mi chua, tanh thi
nhanh chng chuyn sang h thi.
- Cch phng cha
+ Cn phi cho mui u v .
+ No o, phi nng v ko rt qua b chp tt.
73
HS-CH3 + CO2
Ildol, skatol
NH3, H2S.
c bit (g/l)
Loi 1
Loi 2
20
8,5
<5
250 - 265
150
15
6,5
4
260 - 280
100
11
4
3
265 - 285
70
Ch tiu
Nit tng s
Nit amin
Nit amoniac
Mui
Thi gian bo qun (ngy)
d. Pha ch nc mm
Gi s ta c: Nc mm ct AoN
Nc mm ngang BoN
AoN > 15 > BoN
Pha thnh nc mm c 15oN. T l s dng
AoN
(15-B) lt AoN
15
BoN
(A-15) lt BoN
e. Bo qun nc mm
Nh mui v hm lng m cao, to p sut thm thu ln c ch hot ng
ca vi sinh vt. Hm lng m cao thi gian bo qun rt di t hng nm n hng
chc nm nhng hng v km i.
Dng c cha phi v sinh sch s
76
Chng VI.
KHC
6.1. Sn phm c mui
Mui c nhm mc ch tng thi gian bo qun ng thi to cho sn phm c
hng v thm ngon.
Mui c c mt lch s lu di v hin nay chim v tr rt quan trng trong
ngnh ch bin thy sn nc ta. y l phng php c hiu qu cao, bo qun
kp thi mt khi lng c ln vo ma khai thc.
78
- Nhit : nhit tng, tc thm thu tng. Tuy nhin, nhit cao
enzym hot ng mnh v tc dng ca vi khun tng ln lm gim cht lng ca c.
- Cht lng: c ti tc thm thu mnh, c bo tc thm thu b hn
c gy
6.1.1.4. Nhng bin i ca c trong qu trnh p mui
- Protein ca c gim do thot ra ngoi nhiu, lng nc thot ra ph thuc
vo phng php mui, nng mui, thi gian mui.
- Hao ht cht dinh dng: Cht bo hao ht t, protein hao ht nhiu do hm
lng m ha tan khuch tn ra dung dch mui cng vi thi gian v nhit bo qun.
6.1.1.5. Qu trnh chn ca c p mui
C sau khi p mui mt thi gian di tc dng ca enzym v vi sinh vt lm
cho mi v ti ca c mt i, to ra mi v c trng ca c mui, tht c sn chc,
c mi v thm ngon ca c mui.
Trong qu trnh chn protein b phn gii to thnh acid amin v cc hp cht
hu c khc lm cho protein trong tht c gim xung, lng nit phi protein ngm
vo trong nc tng. Cc cht ng v cht bo cng b phn gii nhng chm hn
to cho sn phm c mi v c trng.
M b rut
Ra b mui
Ra sch
C
Phi kh
KUSAYA
Hnh 6.2. S qui trnh ch bin sn phm KUSAYA
80
Nc c
Ra
Go nu + Koji
Ln men ln 2
Sn phm
6.2. Sn phm c sy kh
6.2.1. Nguyn l
Nguyn liu thy sn ti sng cha hm lng nc cao (70 - 80%) l iu
kin thch hp cho s pht trin ca vi sinh vt. Nu gim hm lng nc trong sn
phm xung 8 - 10% s lm gim s pht trin ca vi sinh vt.
81
6.2.3.1. Hm lng nc
Hm lng nc trong c ti chim khong 80%. Khi gim m ca c
xung cn khong 25% gip ngn chn s pht trin vi khun gy h hng v di
15% ngn chn s pht trin ca nm mc. Gi tr ny c tnh ton da trn cn bn
t, hm lng nc c nh ngha:
Khi lng nc trong sn phm
Mw =
x 100%
Tng khi lng sn phm
x 100%
Tng khi lng sn phm da trn hm lng cht kh
100 Md
hay
Mw =
100 - Mw
100 - Md
V d: Khi 10 kg c c m 80% c sy kh n m 25% (da trn cn
bn t), lng nc cn tch ra c tnh ton nh sau:
C cha 80% m:
10 kg c = 8 kg nc + 2 kg cht kh
25% m, 2 kg cht kh c din t: 100 - 25 = 75% khi lng
V vy tng khi lng c 25% m l:
2 x 100 / 75 = 2,67 kg bao gm 0,67 kg nc v 2 kg cht kh
V vy lng nc cn tch ra l:
8 0,67 = 7,33 kg
6.2.3.2. hot ng ca nc
Loi b phn ln hm lng nc (85 - 90%) cng cha ngn chn c s
pht trin ca vi khun. V vy, hm lng nc trong sn phm cha phi l mi
trng thun li nht gip vi khun pht trin. hot ng ca nc lin quan trc
tip n hm lng cht ha tan trong h thng.
6.2.3.3. Mi quan h gia hm lng nc v hot ng ca nc
Mi quan h gia hm lng nc (da trn cn bn kh) v hot ng ca
nc c din t di dng ng ng nhit hp thu (sorption isotherm).
Nu c c sy kh hon ton v sau b ht m tr li, ng ng nhit
hp thu khng i theo li ng tch m c ca sn phm sy kh. S bin i ny
c gi l hin tng hysteresis. Trong khi sy c, protein ng t v bin tnh
trong sut tin trnh ch bin v tr nn khng lin kt vi cng mt lng nc nh
dng protein ca c ti.
Hm lng nc
(% cn bn kh)
83
Tch m
Ht m
Hot nc (aw)
0,997
1/4
1/2
1/1
1/2
1/1
1/1
hot ng ca nc (aw)
0,98
0,97
1/9
1/9
1/3
1/3
1/2
1/9
1/4
1/3
1/2
1/2
1/1
0,96
1/9
1/3
84
6.2.6.1. K thut sy kh
- X l nguyn liu
C sau khi thu nhn cn c phn loi theo khi lng v cht lng. C c
trng lng trn 5kg/con th cht u, lai b vy, ct vy, m bng, lai b ni tng,
ct thnh khc 15cm. C dy mnh th phi l ly phn tht 2 bn, loi b xng sng.
C c trng lng trn 0,5kg/con th m lng dc theo xng sng, b ni tng. C
mnh dp nh c chim th m mt ng dc xng sng, b ni tng. Sau khi x l
th ra sch ro, c th kh mi tanh ca c: dng dung dch nc 40%, dm n
0,3%, nc gng 1%.
- p mui
Vi c kh mn t l mui t 20 - 22% trng lng c ti ban u, thi gian
p khong 1 gi. Nu p kh th dng mui trn vo c sau xp vo dng c
c mt lp c mt lp mui, cng ln trn lp mui cng dy hn. Trn cng ph mt
lp mui mng v gi v nn cho c chm xung. Nu p t th pha mui thnh
dung dch bo ha l 16kg mui kh cho 100kg c. Gi v nn cht, p khonng 1-2 gi.
- Kh mui: Trc khi phi cn kh mui gim mn ca c
kh mui thng ngm c vo nc l (t l nc khong 50 - 60% so vi
c, ngm trong thi gian 10 - 15 pht), vt ra ro
- Xp c ln gin: trc khi phi cn dng khn sch ch vo vt m cho mt
ct mn, nhn. Lc u p bng xung, sau lt li. Sau 2 - 3 ngy sy, mt ngy
ri li sy tip 2 - 3 ngy na.
- Sy kh: ty thuc vo kch thc nguyn liu c thi gian sy khc nhau,
nhit sy cng khc nhau. Trong qu trnh sy phi lun o trn.
- Bao gi - bo qun:
Sn phm c sy kh, ngui, phn loi v cho vo bao PE hn kn. Trng
lng bao gi ty thuc vo mc ch s dng, thng thng mi mi ti nng 1015kg, sau xp vo st, mi st 30kg. Sn phm c bo qun ni kh ro
thong mt.
Gm kho v 4 gc kho rc vi kh chng m, nhng ngy nng to m ca
kho cho thong kh v thng xuyn kim tra quyt nh thi gian bo qun. Nu
m bo c iu kin trn thi gian bo qun khong 75 ngy.
6.2.6.2. Yu cu cht lng cm quan
- Mu t nhin
- Mi thm khng kht
- V ngt khng ng cht
- Trng thi: tht dai, khng nt
Nu mun sn xut c kh nht (c cm ...) khng qua giai on p mui,
kh mui.
Nu mun sn xut c kh p gia v th p mui 10%, sau ra li bng
dung dch gng ri p gia v vi t l nh sau: mui 0,3%, t 0,2%, nc mm
0,2%, ti kh 0,5%, ng 0,5%, ru trng 1%.
Thi gian p 2-3 gi, thi gian phi 2-3 ngy, tip sy nhit 45-50oC.
87
88
ro
Mc treo hoc xp khay
Sy s b
Xng khi
Lm chn
Kim tra
Phn loi
Bao gi
Thnh phm
Hnh 6.7. S qui trnh ch bin sn phm c xng khi
6.4. Sn phm c ng hp
C hp l mt trong cc dng thc phm ng hp. nc ta c vng bin
rng ln, c nhiu loi c thch hp cho vic sn xut c hp nh c trch, c ng, c
thu, tm, ... Trc y nhn dn ta ch bo qun c theo tp qun truyn thng nh sy
kh, lm mm,... Cng ngh sn xut hp pht trin va ko di thi gian bo qun,
va lm tng gi tr thng mi ca c.
Nguyn l ca qu trnh x l nhit hp nhm ph hy hay v hot enzym
v vi khun, trnh s ly nhim tr li t mi trng bn ngoi.
Vic x l nhit cn c tc dng khc l sn phm c vn gi c cht lng
tt m khng cn bo qun lnh.
92
94
Gip ng t protein
Nng nhit ln 90oC, thi gian nng nhit khong 5-10 pht v tin hnh sy
tip khong 45-60 pht.
6.4.3.3. Cho vo hp bi kh
C c xp vo hp; du n, nc hay nc sauce c b sung thm vo
theo t l c tnh ton.C th cho vo hp bng tay hoc bng my. Khi rt hp
phi m bo cc yu cu sau:
-
m bo h s truyn nhit
Khng ln cc tp cht
khong khng trong hp trc khi em ghp m. C 3 phng php bi kh: phng
php nhit, phng php phun hi v phng php ht chn khng
a. Phng php nhit
Cho c v du hoc nc st vo hp khi cn nng, hi nc bc ln s y
khng kh pha trn ra ngoi, sau ghp m ngay lp tc v lm ngui khng kh
khng xm nhp tr li.
Nu chn khng nh hn 5mmHg th s lm cho hp b bin dng.
b. Phng php phun hi
Hp i qua bng chuyn, hi nc phun vo hp, hi nc s chim ch ca
khng kh trong hp v y khng kh ra ngoi, sau ghp hp ngay lp tc. Hi
nc trong hp s ngng t v to chn khng. Qu trnh ny c thc hin trong
phng bi kh.
c. Phng php ht chn khng
y l phng php ph bin nht to chn khng trong hp. Phng
php ny c thc hin trong phng ht chn khng, dng bm chn khng ht
khng kh trong hp ra.
6.4.3.4. Ghp np
Nhn t quan trng quyt nh s thnh cng ca cng ngh sn xut hp l
kh nng lm kn hp hoc l thy tinh. Bc ny rt quan trng nh hng n mc
an ton v thi gian bo qun.
Kim tra kn ca mi ghp l vn quan trng nht. Sau khi ghp m, hp
c a qua chu nc ra loi b phn nguyn liu cn bm trn hp. Nu khng
ra li, phn nguyn liu ny s b ng cng li trong sut qu trnh x l nhit v
khng th tch ra c sau .
6.4.3.5. Bao b c hp
Bao b c hp c th l thy tinh hoc kim loi nhng hin nay ph bin nht l
bao b st ty v bao b nhm
Bao b phi m bo cc yu cu sau:
-
Khng gy c cho thc phm, khng lm thc phm bin i cht lng,
khng gy mi v l v khng lm bin mu cho thc phm
D gia cng, gi r
Hnh thc hp dn
Phn lai
Ct u
99
p mui
Xp vo hp nhm
a vo bng chuyn
Hp
Gn b nc
Rt du u nnh
Ghp m
Ra hp
Thanh trng
Lm mt
Sn phm
Hnh 6.8. S qui trnh ch bin sn phm c ngm du
112oC
101
X l
Hp
Lm mt
Vo hp
Thm nc st vo y hp
Bi kh
Ghp m
Ra hp
Thanh trng
Lm ngui
Bo n
Thnh phm
Hnh 6.9. S qui trnh ch bin sn phm c st c
X l
Nghin p
Ra
Lc
Kh nc
Phi trn cc cht ph gia
p nh hnh
Vo khun
Cp ng
Tr ng
Hnh 6.10. S qui trnh ch bin sn phm surimi
103
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
Cc phn ca c
40
11
30
11
32
10
17
Phn tht c ra 3 ln v
c p kh
22
10
a. Tnh to nh tng
Nh tng l s phn tn ca hai pha lng khng ha tan vo nhau, mt trong
hai pha l pha lin tc, pha kia l pha phn tn. a s cc h nh tng thc phm
thng dng nc trong du hoc du rong nc. S to nh tng t c cng cha
nhng bt rn phn tn.
b. Tnh to bt
Cc yu t c lin quan n tnh to bt ca protein surimi
- Mui c th nh hng n tnh tan, nht, tnh lm gp np protein. iu
ny c th lm h hng tnh to bt
- ng saccharose v cc ng khc thng lm gim s n ca bt, nhng
n ci thin c bn ca bt bi v n lm tng nht ca bt.
- Hm lng lipit thp lm bin tnh tnh to bt ca protein
- Khi tng hm lng protein, tnh tan ca bt tng, do th tch ca bt
khng tng.
c. Tnh to gel
106
107
108
MC LC
Mc lc
M u
10
12
12
12
14
16
16
18
20
21
22
2.3.1. H vi khun c c mi va nh bt
22
24
24
25
26
30
2.4.1. S oxy ha ha hc
30
31
32
3.1. Lm lnh
32
i
32
41
44
44
44
46
51
53
3.2.6. Tan gi
54
3.2. Lnh ng
59
59
59
61
61
61
64
64
4.2.2. Sy kh
67
74
78
5.1. Nc mm
78
78
79
81
82
83
87
91
5.2. Sn phm c ng hp
5.2.1. Chn la tin trnh ch bin nhit
91
92
94
99
ii
102
5.3. Surimi
5.3.1. Gii thiu s lc v sn phm surimi
102
102
105
106
iii