PU CENTAR ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH GRAANICA

Maturski ispit iz hirurgije

Tema:Rane

Polaznik:
Beirovi Dana

Mentor:
Dr.Osmi Hajrudin

Graanica,2016 god.

PU CENTAR ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH GRAANICA

Tema: Rane

lanovi komisije:
1.________________________________
2.________________________________
3.________________________________

Graanica,2016 god.

SADRAJ
1.UVOD.......................................................................................................................................................................................................1
1.1.HISTORIJA RANA.............................................................................................................................................................2
2.VRSTA RANA PREMA MEHANIZMU NASTANKA...............................................................4
2.1.VRSTA RANA PREMA STANJU KOE...............................................................................................5
2.2.VRSTA RANA PREMA ZAGAENJU KOE...............................................................................5
3.PODJELA RANA.......................................................................................................................................................................5
3.1.TIPINO HRONINA RANA..............................................................................................................................6
3.2.NEUROTROFINE RANE......................................................................................................................................7
3.3.HIPOSTATIKE RANE...............................................................................................................................................8
3.3.1.DEKUBITUS........................................................................................................................................................................9
3.3.2.DIJABETESNO STOPALO................................................................................................................................9
4.ATIPINE RANE.....................................................................................................................................................................9
5.FIZIOLOGIJA ZARASTANJA RANE...........................................................................................................11
6.LIJENJE RANE......................................................................................................................................................................12
7.FAKTORI KOJI UTIU NA ZARASTANJE RANE....................................................................14
8.ZAKLJUAK................................................................................................................................................................................15
9.LITERATURA.............................................................................................................................................................................16

1.UVOD
Rana (lat. vulnus) je fizika ozljeda ivog tkiva, koja zahvaa kou ili sluznicu i moe
prodrijeti u dublje slojeve tkiva u razliitom stupnju.
Rane su skup lokalnih ili optih poremeaja nastalih djelovanjem bilo kojeg tetnog agensa
jaeg od otpora pojedinanog tkiva.Izraenog patalokih poremeaja ovisi prvenstveno o tome
koliko je tetan bio agens koji ih je prouzrokovao te koliko su opseno razliita tkiva bila
zahvaena njenim djelovanjem.
Ako tetni imbenici (mehaniki,termiki,elektrini,hemijski,radijacijski ili infekcijiski uzroci
nadjaaju odbrambene sposobnosti organizma dolazi do lokalnih ili optih promjena koje
nazivamo RANA.
Lokalno djelovanje rane oituje se na ogranienoj povrini koju moemo posmatrati kao zonu
potpunog unitenja,zonu tkiva,oteenog ditaliteta koji se moe a i ne mora oporaviti te zonu
reakcije to jeste podruje u kome se odigravaju lokalne reakcije na povrijeenom tkivu.
Opte djelovanje rane i opte rekacije na djelovanje mehanike sile mogu biti nepoznate te
jedva vidljive ali mogu biti i daleko veeg znaaja nego lokalne promjene.

1.1 Historija rana

Zbog jako niskog stupnja razvoja i nedostatka odgovarajue opreme, a stalno u sukobu sa
prirodom i problemima potrage za hranom, pretpovijesni ovjek je vrlo esto bio izloen
mnogobrojnim ozljedama. Kontrola krvarenja i prekrivanje rane "oblozima" (blato, mahovina,
kora hrasta), bili su prvi ovjekovi koraci u lijeenju rana. Kod Kromanjonaca (36.000 g. pr.
Kr.) - pronaena su orua slina skalpelu i kotane igle sa uicama, a 4000-1800 g. pr. Kr. pronaeni su vidljivi pokuaji kirurkih zahvata na ostacima lubanje.
II. Egipatsko carstvo
Rane su se u starom Egiptu smatrale "Bojom kaznom" pa se u njihovom lijeenju ispreplie
medicina, religija i magija. Opis lijeenja rana pronaen je zapisan na papirusu koji datira iz
1700 g. pr. Kr.;

Rane su prekrivane - ivotinjskim izmetom, medom i smolom

Na rane su stavljane mirisne smole sa jakim i neprijatnim mirisom

iva se upotrebljavala za unitavanje bakterija a rane su iene uporabom vode i

mlijeka
Kao obloga za rane koriteni su i masni jastuii od vune s kauukom.

Oko 1600 g. pr. Kr. Egipani uporabljavaju vunena vlakna za uivanje rana.
III. Grko, antiko doba
U lijeenju rana stari Grci koristili su sljedee metode;

Usijano eljezo za kauterizaciju rane (Homer - Ilijada: 800 g. pr. Kr.)

Ispiranje rane toplom vodom, octom ili vinom

Uivanje krajeva rane

Prekrivanje rane vunenom tkaninom prokuhanom u vodi

Pranje ruku i rezanje noktiju

Hipokrat (460.-377. g. pr. Kr.) unosi napredak u lijeenju rana i prvi daje opis primarnog i
sekundarnog zarastanja rane
IV. Starorimsko doba

Obrada rane usijanim kopljem u 17. stoljeu

U ovom povijesnom razdoblju napisano je preko 300 knjiga o lijeenju rana.

Celsus(25 g. Pne - 50. g..) Opisuje klasine znake infekcije rane: Rubor (crvenilo),
Tumor (otok), Calor (toplota) i Dolor (bol), i u lijeenju rana preporuuje primjenu
agresivnih metoda.
Galen (130 g. - 200 g.) Predlae uporabu slane vode i vina za ienje rana
Dresinziu lijeenje rane uvodi uporabu ulja, kruha, penice i vina za ispunjavanja
upljina rane (podaci iz Biblije)

V. Novi vijek

Semmelweis 1847, uvodi u medicinsku praksu pranje ruku klornim vapnom.

Louis Pasteur 1860. prvi uvodi u suvremeno lijeenje sterilizaciju

Lister (1812. - 1912.) uvodi dezinfekciju karbolnom kiselinom

Bergman 1878. uvodi u svakodnevnu praksu primjenu starilizacije toplinom - asepsa

Frbinger 1880. uvodi u kirurgiju klasino kirurko pranje ruku

Halstedt 1890. prvi predlae uporabu kirurkih rukavica

Friedrich 1898. zapoinje s ekscizijom rubova rane radi uklanjanja nekrotinog

(mrtvog) tkiva i bakterija.

IV.Suvremeno doba

Ternerom (1990) propisuje kriterije koje treba imati idealna obloga za rane: [2]

1. da uklanja eksudaciju,
2. podrava vlano okruenje u rani,
3. osigurava propusnost za kisik,
4. odrava temperaturu okolia oko rane,
5. spreava infekciju rane,
6. ne sadri otrovne sastojke,
7. da se moe ukloniti bez oteenja tkiva

2.Vrste rana prema mehanizmu nastanka

Nagnjeenja - (lat. v. contusum) su rane nastale prilikom pada s visine ili udarca tupim
mehanikim predmetom ili orujem. Njih karakterizira nagnjeenje i krvlju podliveni
rubovi.

Razderotine - (lat. v.lacerum) su rane nastale u kontaktu sa tupim ili otrim

predmetima ili pri padu s visine, nepravilnih su rubova i esto sa znacima neistoa i
infekcije.

Nagnjenorazderna rana - (lat. v.lacerocontusum) je sa osobinama nagnjeenja i

razderotine i izazvana je tupim ili otrim predmetom ili pri padu s visine. Ovaj tip rane
moe nastati i pri otvorenim prelomima kostiju.

Prostrijelna rana - (lat. v.sclopetarium) spada u ovu grupu rana, a izazvana je vatrenim
orujem. Ove rane su razliitog oblika, od tokastog do zvijezdastog. Njihov izgled zavisi
od vrste projektila ili eksplozivnih dijelova koji dolaze iz neposredne blizine. Djelovanje
projektila objanjava se na taj nain to on velikom kinetikom energijom razara tkivo
snanim pritiskom uslijed irenja zraka, i vakuma koji slijedi nakon prodora projektila.

Posjekotina - (lat. v.incisum) je rana izazvana otrim oruem. Ona je pravilnih rubova i
obino bez primjesa neistoa i rijetko sa znacima infekcije.

Ujedina - (lat. v. morsum) je rana izazvana dubokim prodiranjem zuba ivotinje ili
ovjeka i obino je inficirana.

Ubodina - (lat. v. punctum) je rana najee tokastog oblika izazvana ubodom insekta
ili mehanikih iljatih predmeta koji prodiru duboko u tkivo.

Oguljotina - (lat. excoriatio) je rana gdje je oteen samo povrni dio koe.

2.1.Vrste rana prema stanju koe

Nepenetrantna (zatvorena) rana - (lat. v. nonpenetrans) obiljeava je ouvanje koe, ali

sa znacima oteenja dubljih tkiva.

Otvorena rana - (lat. v.penetrans) obiljeava se prekidom cjeline koe, a rana dolazi u
kontakt sa atmosferom.

Probojna rana - (lat. v. perforans) je ozljeda koja prodire u neki organ ili tjelesnu
upljinu.

Potkona rana - (lat. v.subcutaneum) je rana koja zahvaa samo kou i potkono tkivo.

2.2.Vrste rana prema zagaenju

Nezagaena rana - (lat. v. asepticum) je ona koja nije zagaena mikroorganizmima i

drugim neistoama.

Zagaena rana - (lat. v.inflamata) je ona koja je zagaena mikroorganizmima i drugim

neistoama.

3.Podjela rana
Kako je rana u irem smislu rei prekid kontinuiteta tkiva, zato je duina trajanja procesa
zarastanja rane (ili saniranja prekinutog kontinuiteta tkiva) jedan je od bitnih pokazatalja na
osnovu kojeg se rane dijele na.

Akutne rane
To su rane iji proces zarastanja traje u oekivanom prosjeku od 21 dan koji prolazi kroz tri
faze: ienja ili eksudacije, granulizacije i epitelizacije (ili zapaljenjske, proliferativne, faze
sazrevanja). Ove se faze nadovezuju jedna na drugu i u normalnim okolnostima rana zarasta
za tri nedelje. Ukoliko se to ne dogodi u ovom periodu ona prelazi u hronini oblik.
Hronine rane
Rane koje ne zarastaju oekivanom dinamikom, odnosno ije zarastanje traje due od 6 do 8
nedelja, uprkos standardnom medicinskom postupku, svrstavaju se u hronine rane. One se
mogu razviti iz akutne rane u svakoj fazi njenog zarastanja (zapaljenjskoj, proliferativnoj, fazi
sazrijevanja). Hronine rane mogu biti; tipine (ishemijske, neurotrofikei hipostatske rane) i
atipine. Hronine rane na potkolenicama u 80% sluajeva posledica su hronine venske
insuficijencije, a u 5 do 10% suarterijske etiologije, dok ostatak otpada uglavnom na
neuropatske ireve.

3.1. Tipine hronine rane

U jednom od dole navedenih klinikih entiteta javlja se u 95% tipina hronina rana. Ostali
oblici hroninih rana manifestuju se u atipinom obliku.

Ishemijske rane

Ishemijska rana potkolenice u bolesnika saperifernom arterijskom bolesti

Neurotrofina rana (neuropatski ir) stara 5 mjeseci kod bolesnice stare 31 godinu sa
uroenom senzoriomotornom neuropatijom

Hipostatska rana potkoljenice (lat. Ulcus cruris)

Ishemijske rane nastaju u bolesnika sa perifernom arterijskom bolesti. Najei uzrok
nastanka ovih rane je ateroskleroza, dijabetesna angiopatija, Birgerova bolest, embolija ili
arterijsko-venske malformacije.
Ishemijske rane su jako bolne, a bol se pojaava u leeem poloaju. Rana je nepravilnog
oblika, duboka, najee lokalizovana na distalnim dijelovimaekstremiteta,
dorzumu stopala ili prstima. Rijetko se nalazi pretibijalno. Rana je prekrivena svijetlim slabo
prokrvljenim granulacijama, a okolna koa je blijeda. Znaci zapaljenja uglavnom nisu
prisutni.
Dijagnoza ishemijske rane postavlja se na osnovu klinike slike, opipavanja (palpacije)
pulzacija perifernih arterija, mjerenja krvnog pritiska ruku i nogu, dopler sonografije
arterija, angiografije, i rutinskih laboratorijskim analiza.
7

Martorelov ir (ulkus)
Martorelov ir je poseban oblik hronine ishemijske rane koja nastaje u starijih ena koje
boluju od hipertenzije, periferne arterijske bolesti i najee je udruena sa eernom bolesti.
Martorelov ir je lokalizovan iznad spoljanjeg maleolausa i na distalnom dijelu potkoljenice,
esto obostrano i jako je bolan. Nastanak ira esto je isprovociran traumom. Diferencijalno
dijagnostikim postupcima kod ovog ira je potrebno iskljuiti perifernu arterijsku okluzivnu
bolest i hroninu vensku insuficijenciju.

3.2. Neurotrofine rane (neuropatski ir)

Neuropatski ir je hronina rana koja nastaje na koi kao posledica nedostatka
osjeaja bola koji je najee udruen sa vegetativnim disfunkcijama. Neurotrofine rane su
bezbolne i jako krvare kod manipulacija. ir je dubok, okruen kalusom, a na okolnoj koi
vidljivi su znaci akutnog i hroninogzapaljenja. Lokalizovani su na mjestima pritiska,
uglavnom ve stvorenog kalusa, najee na tabanu iznad glavice prve i pete metatarzalne
kosti i/ili iznad pete. Najee nastaju u bolesnika obolelih od eerne bolesti, ree kod tabes
dorzalisa, siringomijelija, raznih perifernih neuropatija udruenih sa
amiloidozom, leprom, alkoholizmom, oteenjem perifernih ivaca.
3.3. Hipostatske rane
Glavni lanak: Venski ir
Hipostatske rane nastaju kao posljedica zastoja protoka krvi u venama (venske staze) izazvane
primarnom insuficijencijom valvula povrinskih i dubokih vena, iposttrombotskog sindroma.
Uglavom se nalaze u podruju distalne treine potkoljenice, u podruju medijalnog maleola
(glenja)
Venski ir je plitak, veeg obima, nepravilnih ivica, dna prekrivenoggranulacijama. Izraen je
eksudat rane koji izaziva maceraciju okolne koe i hronino zapaljenje. Okolna koa je
promijenjena u obliku hiperpigmentacija, lipodermatoskleroze, hipostatskog dermatitisa i
atrofije koe. Bolnost rane je umjerena i poputa u fazi mirovanja
Kao poseban entitet hronine tipine hipostatske rane izdvajaju se dekubitalni
irevi i dijabetesno stopalo

Dekubitus, hronina rana izazvana dugotrajnim pritiskom na kou.

Dijabetesno stopalo
3.3.1 Dekubitus
Glavni lanak: Dekubitus
Dekubitus, je hronina rana izazvana dugotrajnim pritiskom na kou, koji dovodi do
ishemijske nekroze koe i mekih tkiva ispod nje. Obino je posljedica pritisak samog tijela na
podlogu, ali i bilo kakvog drugog produenog pritisaka koji moe dovesti do
pojave dekubitusa. Vrijeme izloenosti pritisku podjednako je vano za
nastanak dekubitusa kao i sila pritiska. Do radijalne nekroze doi e kod pritiska od
500 mmHg u roku od 2 asa a kod pritiska od 100 mmHg u roku 10 asova. Tamo gde se
razvija ishemija tamo je povoljna sredina za razvoj infekcije. Na mjestu pritiska javlja se
nakupljanje bakterija. Uglavnom kod veine pacijenti javlja se meani tip infekcije,
stafilokokusom aureusom, stafilokokusom ifidimitisom, proteusom, a u posljednje vrijeme
veoma esto iMRSA.
9

U ranom stadijumu klinike slike dekubitusa vidljiv je bezbolni lividni edematozni areal iznad
kotane prominencije sa eritemom (crvenilom) koji ne blijedi. Promena progredira
u nekrozu sa sekundarnom infekcijom i posledinim nastankom ira koji zahvata dublje
strukture (potkono masno tkivo, fasciju,tetive, miie i kosti)
U osoba starije ivotne dobi dve treine ireva nastaje u podruju kotanih prominencija
karlice i donjih ekstremiteta

3.3.2. Dijabetesno stopalo

Glavni lanak: Dijabetesno stopalo
Dijabetesno stopalo je jedna od mnogobrojnih komplikacija eerne bolesti i predstavlja skup
kotanih i mekotkivnih promena na stopalu dijabetesnih bolesnika. Nastaje kao posljedica
neuropatije i ishemije (oboljenja ivaca i nedostatka krvi u stopalu zbog
oboljenja arterija nogu), koje se mogu dodatno iskomplikovati i infekcijom. Blai stepen
neurovaskularnih promena na donjim udovima obino je bez ikakvih klinikih simptoma. Ako
proces uznapreduje, bolesnik se ali na hladnou u nogama, smanjenje miine sposobnosti,
smetnje u senzibilitetu i pojavu dijabetesnih ireva. Pojava ireva (ulceracija) na stopalu,
zatim nastanak gangrene i posledine amputacije su znaajni uzroci morbiditeta i invalidnosti
kod osoba obolelih od dijabetesa
4. Atipine rane
Atipine hronine rane mogu biti posledica autoimunih poremea, infektivnih bolesti, bolesti
krvnih sudova i vaskulopatija, metabolikih i genetskih bolesti, malignih bolesti, dejstva
spoljanjih uzroka sredine, psihikih bolesti, reakcija na lijekove itd.

Etioloka podela atipinih rana

Uzroci

Atipina rana

Autoimune bolesti

Bulozni pemfigoid (lat. Pemphigoid bullosus)[37][38]

[39]
, Pemfigus (lat. Pemphigus vulgarus),
Lupus (lat. Lupus paniculitis) [40], Sklerodermija [41], Antifosfolipidni
10

sindrom [42],
Behetov sindrom (tur. Morbus Behet), Dermatomiozitis [43]

Bolesti krvnih
sudova i
vaskulopatije

Infektivne bolesti
Bolesti
metabolizma

Alergijski vaskulitis (lat. Vasculitis allergic), Birgerova

bolest (lat. Thrombangiitis obliterans),

Alergijska granulomatoza (lat. Syndroma Churg-Strauss),

Vagnerova granulomatoza (lat. Granulomatosis Wegener),
Nodozni poliartritis (lat. Polyarteritis nodosa)

virusne, bakterijske, gljivine [44][45][46][47][48][49]

Nekrobioza (lat. Necrobiosis
lipoidica), Kalcifilaksa (lat. Calciphylaxis),Krioglobulinemija,
Kriofibrinogenemija, Avitaminoza

Maligne bolesti

BCC, SCC, Melanom, Kapoijev sarkom

Spoljanji uzroci

Radiodermatitis

Psihijatrijske
bolesti

Artefaktni dermatitis

Reakcije na lekove

Stiven-Donsov sindrom (engl. Syndroma Stevens-Johnson),

Toksina epidermalna nekroliza (lat. Necrolysis epidermalis toxica)

Ostalo

Gangrenozna pioderma (lat. Pyoderma gangrenosum),

Paraneoplstini sindrom (lat. Syndroma paraneoplasticum),
Histiocitoza Langerhansovih elija, Bela atrofija (franc. Atrophie
blanche),
Lihen planus (lat. Lichen planus),
Rajtova bolest (engl. Morbus Reiter), Kronova bolest (engl. Morbus
Crohn),

Hronine rane mogu nastati u sklopu mnogih sistemskih bolesti. Kod tih hroninih rana
sistemska bolest moe biti; samostalni ili primarni uzrok nastanka rane (npr. Kronova bolest)
ili hronina rana moe nastati kao posledica izmenjenog imunskog odgovora uzrokovanog
sistemskom boleu (npr lat. Pyoderma gangrenosum ] paraneoplastini sindrom itd

11

5.Fiziologija zarastanja rane

Proces zarastanja rane prolazi kroz etiri faze:
1. Vaskularni odgovor ili hemostaza (zaustavljanje krvarenja ); Ovu fazu karakterizira;

Krvarenje rane, koje ima ulogu prirodnog ispiranje rane od manjih stranih tijela,

Vazokonstrikcija (stezanje) krvnih ila s ciljem zaustavljanja krvarenja

Povezivanje, agregacija i spajanje trombocita, ili zgruavanje krvi

Koagulacija, stvaranje fibrina iz fibrinogena i matriksa u koji migriraju stanice.

2. Upalna faza; Ova faza javlja se u dva oblika,

Rana upala rane, koje nastaje 24 - 48 sata nakon ozljede i karakterizira se

formiranjem granulocita, odstranjenjembakterija i stranog sadraja iz rane,

Kasna upala rane, nastaje nakon 48 do 72 sata nakon ozljede, a karakterizira je

dominantno umnoavanje fagocita ilimfocita (fagocitoza i limfocitoza), praena
oslobaanjem tumor nekrotikog faktora. Umnoavanje oba ova tipa stanica ima presudnu
ulogu u ienju rane digestiji bakterija i oslobaanju proteolitikih enzima koji
unitavaju strana tijela i mobilne izluevine.

3. Proliferativna faza; nastaje nakon 5.-7. dana i traje do 2-3 tjedna od nastanka ozljede. Ovu
fazu karakterizira sintezakolagena od strane fibroblasta (tip I - XII) koji je presudan element u
fazi zarastanja rane. Kolagen daje vrstou i integritettkiva. Na ovaj proces nadovezuje se
angiogeneza ili granulacija (stvaranje novih krvnih ila), kontrakcija (skupljanje krajeva rane)
i epitelizacija.

12

4. Maturacija ili faza remodelacije oteenog tkiva; Ova faza traje od 21. dan do 1 godine od
trenutka ozljede.
Ukoliko zarastanje rane zastane u nekoj od gore navedenih faza, rana prelazi u kronini oblik
iji proces zarastanja traje izuzetno dugo.

6.Lijeenje

Rana obraena Stapler-om

Stapler za uivanje rana

Lijeenje rana, akutnih ili kroninih, danas zahtijeva znaajnu strunost, iskustvo, timski rad i
znanje o razliitim sredstvima proizvedenim za tu svrhu. Prouavanje rane i stalna briga za
njeno pravilno lijeenje je u stalnom porastu, a razvija se i posebno specifino podruje u
medicini i farmaciji, sa vlastitim strunjacima i profesionalcima, koji se iskljuivo bave
ranama. Oni koji se bave ranom, sve vie postaju svjesni potrebe za znanjem o suvremenom
nainu lijeenja, ali i o poznavanju suvremenih sredstava i jedinstvenom pristupu u ranom
zbrinjavanju i obrazovanju pacijenata.
Meutim, postoji mnogo problema vezanih za suvremen doktrinarni i jedinstven pristup rani.
Nedostatka i nedostupnosti modernih sredstava za zbrinjavanje rana, (naroito u nedovoljno
razvijenim drutvima), jedan je od glavnih imbenika. Zato se u veini zemalja i dalje
13

pribjegava tradicionalnim nainima lijeenja rana, koji je; sporiji, vie bolan, vie rizian a
esto i skuplji.
Iako je nakon drugog svjetskog rata u praksu uveden cijeli niz novih sredstava za lijeenje
rana i dalje primat u svijetu ima primjena klasine pamune poveske (gaze) i raznih kemijskih
otopina.
Tretman rana ukljuuje pregled, ienje i zatvaranje rana. Ako se radi o nedavno nastaloj rani
ona se mora to prije obraditi kako ne bi dolo do sekundarne infekcije.

ienje

Za jednostavne rane ienje moe biti obavnjeno koritenjem nekoliko razliitih rjeenja,
ukljuujui: mlaz vode (pod uvjetom da nije zagaena), sterilnu fizioloku otopinu ili
antiseptiko sredstvo (dezinficijens).

Zatvaranje

Ako se lijenik odlui za zatvaranje rane, primjenjuju se neke od brojnih tehnika; ljepljiva
traka, cianoakrilatno ljepilo, stapler, i av (avovi koji se resorbiraju imaju prednost jer ne
zahtijevaju naknadno uklanjanje i prioritetno se koriste kod djece).
Nakon ienja i zatvaranja rana se prekriva sterilnim povezom (gazom i poveskom).
Nakog optog klinikog pregleda pacijenta kojim emo u sklopu trijae utvrditi opto
zdravstveno stanje i individualno ugroenost ivota primjenit emo mjere koje jaaju optu
otpornost organizma te stimuliraju lokalne procese regeneracije.
Pod tim mjerama podrazumjevamo:
1.Uspostavljanje hemostaze,
2.Imobilizaciju
3.Supermaciju boli (analgezin)
4.Aplikacija antibiotika
5.Primjena supstituenata (nadoknada tjelesne tekuine)
Lokalno lijeenje rane iskljuivo je operacijsko pri emu prilikom terapije svake rane treba
provesti primarnu hiruku obradu rane.Danas lijeenje rana provodimo kao primarnu hiruku
obradu rane kada je to mogue te lijeenjem inficirane rane.
Prilikom lijeenja inficiranih rana znaajno je obratiti panju na pravilnu drenau inficirane
rane pri emu je najbitnije uiniti valjanu kontraaperturu ukoliko lokalizacija rane to
dozvoljava,uspostaviti kvalitetnu imobilizaciju pazei na cirkulaciju povijenog organa te
osigurati adekvatno previjanje rane, pri tome uglavno korisitmo suhi zatitni povod.Rijetko
previjanje odvija se jednom do dva puta sedmino,dok se esto previjanje primjenjuje
jednom do dva puta dnevno ukoliko uoimo pojavu edema, bolove kod pacijenta, povienu
tjelesnu temperaturu ili ukoliko se pojavio iscjedak u sastavu zavoja.
14

7.Faktori koji utiu na zarastanje rane

Poremeaj i zastoj u zarastanju rane mogu je u bilo kojoj fazi zarastanja, a i vreme trajanja
zarastanja moe biti razliito. Zastoj u cijeljenju kronine rane moe nastati u zapaljenjskoj
fazi zbog slabe prokrvljenosti, slabe ishrane ili zbog velikog broja drugih fakltora. Takve rane
ne zarastaju toliko dugo dok se ne koriguju ili uklone uzroci ili pratee bolest, to omoguava
samo pravilna nega rane. Zarastanje rane moe biti poremeeno na nain da se formiranje
oiljka ne zavri pravovremeno i da nastanu keloidi ili hipertrofini oiljci sa destrukcijom
oiljnog tkiva. Takvi se poremeaji esto viaju kod ljudi sa izraenom tamnijom
pigmentacijom koe, i to na odreenim delovima tela kao to su regije grudne kosti i ramena.
Zarastanje rana u naelu zavisi od lokalnih i optih uslova u kojima se odvija njeno zarastanje.

15

8.ZAKLJUAK
Rane su skup lokalnih ili optih poremeaja nastalih djelovanjem bilo kojeg tetnog agensa
jaeg od otpora pojedinanog tkiva.Izraenog patalokih poremeaja ovisi prvenstveno o tome
koliko je tetan bio agens koji ih je prouzrokovao te koliko su opseno razliita tkiva bila
zahvaena njenim djelovanjem. Zbog jako niskog stupnja razvoja i nedostatka odgovarajue
opreme, a stalno u sukobu sa prirodom i problemima potrage za hranom, pretpovijesni
ovjek je vrlo esto bio izloen mnogobrojnim ozljedama. Kontrola krvarenja i prekrivanje
rane "oblozima" (blato, mahovina, kora hrasta), bili su prvi ovjekovi koraci u lijeenju rana.
Kod Kromanjonaca (36.000 g. pr. Kr.) - pronaena su orua slina skalpelu i kotane igle sa
uicama, a 4000-1800 g. pr. Kr. - pronaeni su vidljivi pokuaji kirurkih zahvata na ostacima
lubanje.
16

Rana nastaje uvek kada doe do prekida kontinuiteta koe. Ukoliko je rana manjeg promera
(ubodna rana, oguljotina), sa minimalnim krvarenjem ona moe da zaraste sama od sebe u
nekom kraem vremenskom roku (sedam dana). Bez obzira koliko rana izgleda bezazleno
neophodno je da se povreena osoba javi svom lekaru kako bi dobila odgovarajua uputstva.
Rane se dijele na:akutne i hronine rane. Poremeaj i zastoj u zarastanju rane mogu je u bilo
kojoj fazi zarastanja, a i vreme trajanja zarastanja moe biti razliito. Zastoj u cijeljenju
kronine rane moe nastati u zapaljenjskoj fazi zbog slabe prokrvljenosti, slabe ishrane ili
zbog velikog broja drugih faktora.
Lokalno lijeenje rane iskljuivo je operacijsko pri emu prilikom terapije svake rane treba
provesti primarnu hiruku obradu rane.Danas lijeenje rana provodimo kao primarnu hiruku
obradu rane kada je to mogue te lijeenjem inficirane rane.
Lijeenje rana, akutnih ili kroninih, danas zahtijeva znaajnu strunost, iskustvo, timski rad i
znanje o razliitim sredstvima proizvedenim za tu svrhu. Prouavanje rane i stalna briga za
njeno pravilno lijeenje je u stalnom porastu, a razvija se i posebno specifino podruje u
medicini i farmaciji, sa vlastitim strunjacima i profesionalcima, koji se iskljuivo bave
ranama. Oni koji se bave ranom, sve vie postaju svjesni potrebe za znanjem o suvremenom
nainu lijeenja, ali i o poznavanju suvremenih sredstava i jedinstvenom pristupu u ranom
zbrinjavanju i obrazovanju pacijenata.

9.LITERATURA:
1.IV. Simpozijum s meunarodnim sudelovanjem Kronine rane, lokalno lijeenje izazov za
kliniare

2. Medicinski leksikon, Medicinska knjiga Beograd-Zagreb, 1987 JU ISBN 86-311-0017-H

3. Petkovi S., Bukurov S.: Hirurgija, Savremena administracija, Beograd, 1988.
4.Stevovi D.: Hirurgija, Savremena administracija, Beograd, 2000.

17

5.Internet pretraivai
o http://www.google.com
o http://www.wikipedia.org
o http://www.stetoskop.info

18