Professional Documents
Culture Documents
Aralingpanlipunan 150614222243 Lva1 App6892 PDF
Aralingpanlipunan 150614222243 Lva1 App6892 PDF
Araling Panlipunan
Patnubay ng Guro
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Florisa B. Simeon
Tagasuri at Editor:
Mga Manunulat:
Illustrator:
Peter D. Peraren
Florian F. Cauntay, Belinda A. Baluca
Paunang Salita
Ang Patnubay ng Guro 4 ay inihanda upang maging gabay ng guro sa
pagtuturo ng Araling Panlipunan sa ikaapat na baitang. Tulad ng aklat para sa
mga mag-aaral, nahahati ang Patnubay sa apat na yunit. Nakapaloob sa bawat
aralin ng yunit ang layunin, paksang aralin, pamamaraan ng pagtuturo, at
pagtataya. Bawat yunit ay nagtatapos sa lagumang pagsusulit.
Ang nilalaman ng patnubay ay naaayon sa pangangailangan na nakasaad sa
kompetensi. Mahalagang ihanda ng guro nang mas maaga ang mga kagamitang
kailangan sa pagtuturo na nakasaad sa bawat aralin.
Datapwat masasabing buo ang pagtalakay sa mga aralin, ang mga guro ay
may layang magdagdag o magbago ng mga kagamitan, halimbawa, o paraan ng
talakayan, ayon sa pangangailangan ng aralin.
Inaasahang ang Patnubay na ito ay makatutulong sa pagiging lalong
malikhain ng mga guro, at magsilbing gabay nila sa lubusang pagkatuto ng mga
mag-aaral.
iii
iv
Mga Nilalaman
YUNIT I
ARALIN
12
16
18
22
9
10
24
28
11
31
35
12
38
13
14
41
44
48
YUNIT II
ARALIN
51
52
55
57
59
62
65
Pananagutan sa Pangangasiwa
at Pangangalaga ng Pinagkukunang-Yaman
ng Bansa........................................................................
71
10
66
75
79
11
82
12
86
13
89
14
90
15
16
17
96
18
93
98
Pagpapahalaga at Pagmamalaki
sa Kulturang Pilipino ...................................................
101
103
vi
YUNIT III
ARALIN
ANG PAmAmAhALA
SA AKING BANSA .....................................
1
109
109
111
113
115
Paghihiwalay ng Kapangyarihan
at Check and Balance sa mga Sangay
ng Pamahalaan .............................................................
118
120
122
125
126
10
128
11
130
12
13
14
135
15
132
136
138
141
vii
YUNIT IV
ARALIN
AKo SA PAG-UNLAd
NG AKING BANSA ....................................
145
145
149
153
158
Kahulugan at Kahalagahan
ng Gawaing Pansibiko ..................................................
162
164
Pagpapahalaga ng Mamamayan
sa Pagtataguyod ng Pambansang Kaunlaran .............
166
169
173
10
11
175
177
181
Talahuluganan .......................................................................................
186
viii
K to 12 Gabay Pangkurikulum
ARALING PANLIPUNAN
Baitang 4
ix
mGA KAKAYAhAN
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Pagsisiyasat
Pagsusuri at Interpretasyon ng Datos
Pagsusuri at Interpretasyon ng Impormasyon
Pagsasaliksik
Komunikasyon
Pagtupad sa Pamantayang Pang-etika
PAmANTAYAN SA PAGKATUTo
Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang bansang Pilipinas nang may pagpapahalaga sapagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa paggamit ng mga
kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa
pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
SAKLAW
ANG BANSANG PILIPINAS
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribusyon ng
bawat rehiyon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad
gamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan,
pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang
Pilipinas.
xi
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
Uri ng mapa
1. mapa ng Pilipinas sa
mundo
2. mapa ng mga lalawigan
at rehiyon
3. mapa ng populasyon
Batayang heograpiya
1. direksyon
2. relatibong lokasyon
3. distansya
B. Ang Kinalalagyan ng
Aking Bansa
(Content )
NILALAMAN
Naipamamalas ang
kasanayan sa paggamit
ng mapa sa pagtukoy ng
ibat ibang lalawigan at
rehiyon ng bansa
naipapaliwanag na ang
Pilipinas ay isang bansa
Ang mag-aaral ay
(Performance Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
( Learning Competencies)
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
AP4AAB-Ie-f-8
AP4AAB-Id-7
AP4AAB-Id-6
AP4AAB-Ic-5
AP4AAB-Ic-4
AP4AAB-Ib-3
AP4AAB-Ib-2
AP4AAB-Ia-1
CODE
Pahina 38 ng 120
MISOSA Lesson #9
(GRADE IV)
MISOSA Lesson #1
(Grade IV)
MISOSA Lesson #1
(Grade IV)
LEARNING
MATERIALS
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa
paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga
mithiin ng bansang Pilipinas.
(Content Standard)
xiii
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Disyembre 2013
Uri ng Mapa
1. Mapang pisikal
2. Mapang pangklima
3. Mapang topograpiya
3.1 lokasyon
3.2 klima/ panahon
3.3 anyong tubig/
anyong lupa
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Performance Standard)
( Learning Competencies)
AP4AAB-Igh-10
AP4AAB-Ig-9
CODE
Pahina 39 ng 120
MISOSA Lessons
15-22 (Grade VI)
MISOSA Lesson
#13 (Grade VI)
LEARNING
MATERIALS
(Content Standard)
(Performance Standard)
( Learning Competencies)
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
AP4LKE-IIb-2
AP4LKE-IIa-1
AP4AAB-Ij-13
AP4AAB-Ii-j12
AP4AAB-Ii-11
CODE
Pahina 40 ng 120
LEARNING
MATERIALS
naipagmamalaki ang
Ang mag-aaral ay
(Performance Standard)
Ang mag-aaral ay
(Content Standard)
3. Nasusuri ang kahalagahan ng
matalinong pagpapasya sa
pangangasiwa ng mga likas na
yaman ng bansa
3.1 Natatalakay ang ilang mga
isyung pangkapaligiran ng bansa
3.2 Naipaliliwanag ang matalino at
di-matalinong mga paraanng
pangangasiwa ng mga likas
nayaman ng bansa
3.3 Naiuugnay ang matalinong
pangangasiwa ng likas na yaman
sa pag-unlad ng bansa
3.4 Natatalakay ang mga
pananagutan ng bawat kasapi sa
pangangasiwa at pangagalaga
ng pinagkukunang yaman ng
bansa
3.5 Nakapagbibigay ng mungkahing
paraan ng wastong
pangangasiwa ng likas yaman
ng bansa
4. Naiuugnay ang kahalagahan ng
pagtangkilik sa
sariling produkto sa pag-unlad at
pagsulong ng bansa
5. Natatalakay ang mga hamon at
oportunidad sa mga gawaing
pangkabuhayan ng bansa.
6. Nakalalahok sa mga gawaing
lumilinang sa pangangalaga, at
nagsusulong ng likas kayang pagunlad (sustainable development)
ng mga likas yaman ng bansa
7. Nailalarawan ang mga
pagkakakilanlang kultural ng
Pilipinas
( Learning Competencies)
B. Pagkakilanlang Kultural
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
AP4LKE-IIe-f7
AP4LKE-IIe-6
AP4LKE-IId-5
AP4LKE-IId-4
AP4LKE-IIb-d3
CODE
Pahina 41 ng 120
LEARNING
MATERIALS
(Content Standard)
unawa sa pagkakilanlang
Pilipino batay sa
pagpapahalaga sa
pagkakaiba-iba ng mga
pamayanang pangkultural.
1. relihiyon
2. panahanan
3. Katutubong Pamayanan
(indigenous peoples/
Indigenous Cultural
Community)
4. pangkat etnolinggwistiko
5. Kaugalian, tradisyon,
paniniwala
6. Pamanang Pook
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Performance Standard)
pagkakakilanlang kultural
ng Pilipino batay sa pagunawa, pagpapahalaga at
pagsusulong ng pangkat
kultural, pangkat etnolinggwistiko at iba pang
pangkat panlipunan na
bunga ng migrasyon at
inter-marriage.
( Learning Competencies)
AP4LKE-IIi-11
AP4LKE-IIh10
AP4LKE-IIg-9
AP4LKE-IIg-8
CODE
Pahina 42 ng 120
LEARNING
MATERIALS
(Content Standard)
(Performance Standard)
2.
3.
1.
( Learning Competencies)
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
AP4PAB-IIIc3
AP4PAB-IIIab-2
AP4PAB-IIIa1
AP4LKE-IIj-12
CODE
Pahina 43 ng 120
LEARNING
MATERIALS
(Content Standard)
xviii
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Disyembre 2013
B. Ang Pamahalaan at
Serbisyong Panlipunan
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Performance Standard)
Naipapaliwanag ang
tungkulin ng pamahalaan
na itaguyod ang
karapatan ng mga
mamamayan
4.
5.
6.
7.
( Learning Competencies)
AP4PAB-IIIh7
AP4PAB-IIIfg-6
AP4PAB-IIId5
AP4PLR-IIId4
CODE
Pahina 44 ng 120
MISOSA Lesson
#29 (Grade VI)
LEARNING
MATERIALS
(Content Standard)
(Performance Standard)
9.
8.
( Learning Competencies)
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
AP4KPB-IVde-4
AP4KPB-IVc-3
AP4KPB-IVc-2
AP4KPB-IVab-1
AP4PAB-IIIj-9
AP4PAB-IIIi-8
CODE
Pahina 45 ng 120
MISOSA Lessons
44-48 (Grade VI)
LEARNING
MATERIALS
(Content Standard)
xx
(Content )
NILALAMAN
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Performance Standard)
( Learning Competencies)
AP4KPB-IVj-8
AP4KPB-IVi-7
AP4KPB-IVh-6
AP4KPB-IVfg-5
CODE
Pahina 46 ng 120
LEARNING
MATERIALS
Yunit I
Ang Aking Bansa
Pananaw
Sa simulang aralin ng yunit ay tatalakayin ang pagkilala sa bansa.
Nakapaloob dito ang pagtalakay sa konsepto ng bansa, pagbuo ng kahulugan
nito, at pagpapaliwanag na ang Pilipinas ay isang bansa. Kasunod nito ay ang
pagtatampok sa relatibong lokasyon ng Pilipinas batay sa mga nakapaligid dito
gamit ang mga pangunahin at pangalawang direksiyon. Tutukuyin din sa mapa
ang kinalalagyan ng Pilipinas sa rehiyong Asya at sa mundo. Sa bandang huli
ay ipaliliwanag ang katangian ng Pilipinas bilang isang bansang maritime o
insular, at tatalakayin ang katangiang pisikal ng bansa. Ilalarawan ang bansa
ayon sa mga katangiang pisikal at pagkakakilanlang heograpikal nito. Isusunod
ang paglalarawan sa kalagayan ng Pilipinas na nasa Pacific Ring of Fire at ang
mga implikasyon nito. Itatampok din ang mga mungkahi upang mabawasan
ang masamang epektong dulot ng kalamidad. Sa dakong huli ay ilalahad ang
konklusyon tungkol sa kahalagahan ng mga katangiang pisikal sa pag-unlad ng
bansa.
ARALIN 1
Layunin
1. Natatalakay ang konsepto ng bansa
2. Nakabubuo ng kahulugan ng bansa
3. Naipaliliwanag na ang Pilipinas ay isang bansa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipalaro ang Sakay, Lakbay, Salakay! (likhang laro ni Ynnos Azaban)
a. Sabihin sa mga mag-aaral na kumuha ng ikaapat na bahagi ng
papel. Pasulatan ito ng pangalan ng bansa na alam nila maliban sa
Pilipinas. Tanggapin kung may magkapare-parehong bansa.
b. Sabihan silang bumuo ng malaking bilog na ang bawat isa ay
nakaharap sa loob nito. Ipalapag sa sahig sa tapat nila ang mga
papel na may nakasulat na pangalan ng bansa.
1
Pagtataya
Pasagutan ang bahaging Natutuhan Ko sa LM, p. 6.
Takdang Gawain
Magdala ng mapa ng Asya at ng mundo na nagpapakita ng kinalalagyan ng
Pilipinas.
Susi sa Pagwawasto
2, 3, 4, 5
14. Tao, Teritoryo, Pamahalaan, at Soberanya. Maaaring hindi sunod-sunod.
Ang mga may bilog ay ang mga salita/pariralang tao, malaya, mayroong
namamahala, at may teritoryo.
Natutuhan Ko
I. Ang mga may tsek ay ang bilang 1, 3, 4, at 5.
II. 1.
2.
3.
4.
5. J
III. Ang sagot ay maaaring:
Sa itaas na bahagi ng bandila: Ang bansa ay binubuo ng tao, teritoryo, may
pamahalaan, at may kalayaaan.
Sa ibabang bahagi ng bandila: Ang Pilipinas ay isang bansa dahil may mga
taong nakatira dito, may sariling teritoryo, may pamahalaan, at malaya.
Maaaring may ibang sagot ang mga mag-aaral. Tanggapin kung malapit sa
sagot na ibinigay sa itaas.
Kaugnayan sa
Paksa
7 puntos
67
May malaking
kaugnayan
sa paksa ang
islogan.
Kalinisan
5 puntos
45
Malinis na
malinis ang
pagkakabuo.
57
Di gaanong
naipakita ang
mensahe.
Maganda at
malinaw ang
pagkakasulat ng
mga titik.
45
Di gaanong
naipakita ang
kaugnayan
sa paksa ang
islogan.
3
Malinis ang
pagkakabuo.
34
Medyo magulo
ang mensahe.
Maganda ngunit
di gaanong
malinaw ang
pagkakasulat ng
mga titik.
23
Kaunti lamang
ang kaugnayan
ng islogan sa
paksa.
2
Di gaanong
malinis ang
pagkakabuo.
12
Walang
mensaheng
naipakita.
Di maganda
at malabo ang
pagkakasulat ng
mga titik.
1
Walang
kaugnayan
sa paksa ang
islogan.
1
Marumi ang
pagkakabuo.
Kabuang Puntos
= 30
Itanghal ang mga nagawang islogan sa likuran ng silid-aralan. Hikayatin
ang mga mag-aaral na tingnan at basahin ang mga nakapaskil na islogan.
ARALIN 2
Layunin
1. Natutukoy ang relatibong lokasyon ng Pilipinas batay sa mga nakapaligid
dito gamit ang pangunahin at pangalawang direksiyon
2. Natutukoy sa mapa ang kinalalagyan ng bansa sa rehiyong Asya at sa mundo
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima. Pasagutan ang worksheet na
naglalaman ng sumusunod:
Teachers table
Row
1
Column
1
2
2
3
4
2. Itanong:
a. Mula sa gitna ng silid-aralan, ano ang makikita sa gawing hilaga?
Silangan? Timog? Kanluran?
b. Ano ang masasabi ninyo sa puwesto ninyo na isinasaad sa
worksheet?
c. Bakit mahalagang malaman ang mga nakikita sa inyong paligid?
3. Isulat sa pisara ang sagot ng mga mag-aaral.
Maaaring sagot:
a. Kisame, dekorasyon, sahig, silya, at bintana.
b. Maaaring makatulong ang mga nasa paligid upang malaman kung
nasaan ang isang lugar.
4. Ipagawa ito sa kaparehong pangkat.
Hanapin sa globo ang kinalalagyan ng Pilipinas. Sagutin ang mga
tanong:
a. Saang bahagi ng mundo matatagpuan ang Pilipinas?
b. Ano-ano ang nakapaligid sa Pilipinas?
c. Ano ang masasabi mo sa kinalalagyan ng Pilipinas?
5. Iugnay ang mga sagot sa aralin.
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin sa pagpapasagot sa mga tanong sa Alamin Mo, LM,
pahina 10.
2. Pakinggan ang mga sagot ng mag-aaral. Tanggapin ang lahat ng
kanilang sagot.
3. Ipabasa ang tekstong naglalahad ng pagtalakay sa lokasyon ng Pilipinas
at sa mga nakapaligid dito.
4. Ipasagot ang mga tanong tungkol sa binasang teksto sa LM, p. 10.
5. Ipagawa ang mga gawain.
Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain A sa LM,
pahina 11.
Ipakopya sa notbuk ang mga grapikong pantulong sa LM,
p. 12 at ipasulat dito ang sagot ng mga mag-aaral.
5
Pagtataya
Pasagutan ang bahaging Natutuhan Ko sa pp. 1314 ng LM.
Takdang Gawain
Magdala ng ruler na may panukat na sentimetro at mapa ng Asya at mundo.
Susi sa Pagwawasto
Taiwan
Dagat Kanlurang
Pilipinas
Karagatang Pasipiko
Dagat Celebes
Paracel Islands
Dagat Pilipinas
Malaysia
Palau
Gawing gabay ang rubrik na ito para sa pagbibigay ng puntos para sa MAPATAO.
Rubrik para sa MAPA-TAO
Katumpakan ng
ginawa
20
Kaayusan
15
Kooperasyon
15
20
Tamang-tama
ang pagkakapuwesto ng mga
mag-aaral sa
pagpapakita ng
mga nakapaligid
sa bansa.
15
Naging
napakaayos
ng mga magaaral habang
nagtatanghal.
15
Buong pusong
nakikilahok sa
gawain.
15
Tama ang
pagkakapuwesto ng
mga mag-aaral
bagamat may
ilang hindi
eksakto.
10
Maayos ang
mga mag-aaral
habang
nagtatanghal.
10
Nakikilahok
ngunit
nagdadalawangisip.
10
May ilang mali
ang pagkakapuwesto ng mga
mag-aaral sa
pagpapakita ng
mga nakapaligid
sa bansa.
5
Maayos ang
pagtatanghal
ngunit may mga
mag-aaral na
nag-iingay.
5
Hindi kusang
nakikilahok.
5
Marami ang
nagkamali sa
pagpuwesto sa
pagpapakita ng
tamang
direksiyon.
3
Hindi naging
maayos ang
pagtatanghal
at maingay ang
mga mag-aaral.
3
Hindi nakikilahok
at walang
pakialam.
4. H
5. T
6. S
7. T
8. H
1. HS Philippine Sea
2. TS Palau Islands
3. HK Paracel Island
4. TK Borneo
Panuto:
1. Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat.
2. Sabihing may kailangan silang gamit o bagay na dapat makuha.
3. Makukuha nila ang mga gamit o bagay kung matutukoy nila ang direksiyon
ng bagay na ipinahahanap.
4. Sa silid, ikalat ang mga salitang Taiwan, Karagatang Pasipiko, Indonesia,
Vietnam, Dagat Pilipinas, Palau Islands, Paracel Islands, at Borneo ayon sa
mga direksiyong kinalalagyan nito kung ang batayan ay Pilipinas.
5. Ibigay ang task card sa bawat pangkat:
Pangkat 1 Ang mga bagay na hahanapin ninyo ay nasa timog, timogsilangan, at kanluran ng Pilipinas. (Hanapin ang mga bagay sa lugar
na tinukoy.)
Pangkat 2 Ang mga bagay na hahanapin ninyo ay nasa silangan, timogkanluran, at hilaga ng Pilipinas. (Hanapin ang mga bagay sa mga lugar
na tinukoy.)
Pangkat 3 Ang mga bagay na hahanapin ninyo ay nasa hilagang-silangan,
hilagang-kanluran, at kanluran ng Pilipinas. (Hanapin ang mga bagay
sa mga lugar na tinukoy.)
Pangkat 4 Ang mga bagay na hahanapin ninyo ay nasa timog-hilaga, at
timog-silangan ng Pilipinas. (Hanapin ang mga bagay sa mga lugar na
tinukoy.)
6. Sa ilalim ng mga salita ay makikita ang mga bagay na dapat kunin ng bawat
pangkat ayon sa direksiyong ibinigay sa kanila.
Lugar
Taiwan
Karagatang Pasipiko
Indonesia
Vietnam
Dagat Pilipinas
Palau Islands
Paracel Islands
Borneo
Lokasyon
hilaga
silangan
timog
kanluran
hilagang-silangan
timog-silangan
hilagang kanluran
timog-kanluran
Bagay na Hahanapin
lapis
bolpen
papel
tsok
krayola
pantasa
pambura
panyo
Mungkahi
Gawing dalawang piraso lagi ang bilang ng mga bagay. Maaari ding isulat na
lamang sa mga strip ng kartolina ang mga pangalan ng bagay o kayay iguhit
ang mga larawan nito.
7. Ito ang inaasahang makukuhang mga bagay ng bawat pangkat:
Pangkat 1 papel, pantasa, at tsok
Pangkat 2 bolpen, pambura, at lapis
Pangkat 3 pantasa, pambura, at tsok
Pangkat 4 papel, lapis, at pantasa
8
ARALIN 3
Layunin
1. Nakagagawa ng interpretasyon tungkol sa kinalalagyan ng bansa gamit ang
mga batayang heograpiya tulad ng iskala, distansiya, at direksiyon
2. Natatalunton ang mga hangganan at lawak ng teritoryo ng Pilipinas gamit
ang mapa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipakita ang ilustrasyon sa mga
bata. Sabihing ipagpalagay nila
na may bata sa gitna ng Pilipinas
at kaniyang mga kamag-anak o
kaibigan sa palibot nito. Sabihin na
karamihan sa mga Pilipino ay may
kamag-anak o kaibigang nakatira
sa ibang bansa. Sa pamamagitan
ng mapa at mga batayang
heograpiya, matutulungan mo
silang malaman o matalunton
ang kinalalagyan ng Pilipinas at
maging ang hangganan at lawak
nito.
a. Pabuuin ang mga mag-aaral ng pangkat na may limang kasapi.
b. Ipalabas ang kanilang mga ruler at lapis.
c. Gamit ang mapa at ruler, ipasulat ang distansiya mula sa Pilipinas
patungo sa mga bansang nakapaligid dito.
2. Itanong:
a. Batay sa inyong ginawa, ano ang napansin ninyo sa distansiya o
layo ng mga kamag-anak at kaibigan ng bata?
b. Taga-saang lugar ang pinakamalapit sa bata?
9
Pagtataya
Pasagutan ang bahaging Natutuhan Ko sa LM, p. 19.
Takdang Gawain
Magdala ng mapang pangklima ng Asya o ng mundo.
10
Susi sa Pagwawasto
Ang sagot ay depende sa mapang gagamitin.
Gumamit ng ruler sa pagwawasto ng sagot ng mga mag-aaral gamit ang
iskalang 1 cm = 5 000 km.
Ang sagot ay depende sa mapang gagamitin at sa bansa o lugar na mapipili
ng mag-aaral.
Gumamit ng ruler sa pagwawasto ng sagot ng mga mag-aaral gamit ang
iskalang 1 cm = 5 000 km.
Maaaring sagot: Napakaganda ng lokasyon at teritoryo ng Pilipinas dahil
napapalibutan ito ng ibat ibang anyong lupa. (Maaaring may ibat ibang sagot
ang mga mag-aaral.)
Natutuhan Ko
I. 1. D
2. C
3. D
4. C
5. B
II. Ang sagot ay depende sa mapang gagamitin ng mag-aaral o ipagagamit ng
guro. Gumamit ng ruler sa pagwawasto ng sagot ng mga mag-aaral gamit
ang iskalang 1 cm = 5 000 km.
III. Ang may tsek (3) ay ang sumusunod:
1. tubig
2. napakalayo sa Pilipinas
3. medyo malayo
4. mas maliit
5. mainam sa kalakalan at mayaman sa yamang likas
11
ARALIN 4
Layunin
1. Naiuugnay ang klima at panahon sa lokasyon ng bansa sa mundo
2. Nakikilala na ang Pilipinas ay isang bansang tropikal
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipaskil ang tsart ng Loop-A-Word sa pisara.
2. Pabilugan sa mga mag-aaral ang salitang inilalarawan sa bawat bilang
sa LM, p. 21.
3. Itanong:
a. Ano-anong klima at panahon ang natukoy sa pagbilog sa mga
salita?
b. Alin sa mga natukoy ang panahong nararanasan sa Pilipinas?
c. Ano kaya ang klimang nararanasan sa Pilipinas?
4. Isulat sa pisara ang sagot ng mga mag-aaral.
5. Iugnay ang mga sagot sa aralin.
B. Paglinang
1. Ipabasa ang tekstong naglalahad ng pagtalakay sa pagiging bansang
tropikal ng Pilipinas sa p. 22 ng LM.
2. Ipagawa ang mga gawain.
Pangkatin ang klase sa lima.
Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain A sa LM,
pahina 24.
12
Pagtataya
Pasagutan ang bahaging Natutuhan Ko sa pp. 2526 ng LM.
Takdang Gawain
Magdala ng mapang pangklima.
Susi sa Pagwawasto
Mga maaaring sagot: Pilipinas, India, Yemen, Omman, Malaysia, at Indonesia
Ang sagot ay depende sa pag-unawa ng mga mag-aaral.
Rubric sa Paglikha ng Awit
Kaangkupan sa
Paksa 3
Pagkamalikhain
3
Kooperasyon 3
3
Napalutang o naipakita
nang ganap ang paksa o
tema sa awit.
Naipakita ang pagiging
malikhain sa paglikha ng
awit.
Bawat isa ay nakibahagi
sa paglikha at
pagtatanghal ng awit.
Nilalaman 3
Paglalapat ng
musika 3
Napakaganda ng himig
ng awit.
Napalutang o naipakita
ang paksa o tema sa
awit.
Nakapagpakita ng
kaunting pagkamalikhain sa awit.
Karamihan ay
nakibahagi sa paglikha
at pagtatanghal ng
awit.
Ang awit ay
makahulugan ngunit
di gaanong kawili-wili.
Maganda ang himig
ng awit.
Hindi lumutang o
naipakita ang paksa
o tema sa awit.
Hindi masyadong
malikhain ang pagkakagawa ng awit.
May mga hindi nakibahagi sa paglikha
at pagtatanghal ng
awit.
Ang awit ay kawiliwili ngunit hindi
makahulugan.
May maayos na
himig ang awit.
Natutuhan Ko
I. Ang mga dapat may tsek:
Ang bansa ay bahagi ng Asya.
Kadalasang mainit ang panahon sa bansa.
Malapit na malapit sa ekwador ang bansa,
Nabibilang ang bansa sa mga lugar sa mababang latitud.
Nakararanas ng matinding init ng panahon ang bansa.
Direktang nakatatanggap ng sikat ng araw ang bansa.
II.
Hindi Maganda
Maaaring magkasakit sa sobrang init.
14
adfgqweazvbnmjkalqaranmqfjkloopaeuoqtld
f g a q t e y I a aj a c k e t u y o d e t e p a y o n g e q u y o a s k n n
klzaghadtklzacbnkopqat
rsn
aqktwxbzmsnowhasadfg
qweazvbnmjkalqaranmqfjkloopaeuoqtldfgaq
teyIaadepamaypayqyeloaqerwqy
w
lhalohalomaczvbahrtyuazvn mabcdef ghijk
m
azxcvwintesxa
aq
aadfgqweazvbnmjkalqaranmqfjkloopaeuoqtl
d f g a a z d g a e q l j s t a g- i n i t a z x v b n a q k b a g y o f u r c
oataqwazvhjasgqaasdafgadfgqweazvbnmjka
lqaranmqfjkloopaeuoqteyIaabahaykuboqea
dfgqweazvbnmjkalqaranmqfjkloopaeuoqtldf
gaqteyIaahaqsdpolarbeardazbjklqpoqryadgj
amainitnapanahonawetqjsklqbklqheryank
argshkalmqeuIaadfgqweazvbnmjkalqaranmq
fjkloopaeuoqtldfgaqte bdaklanqmj
kalqaranmqfjkloopaeuoqtldfgaqteadfgqwea
zvbnmjkalqaranmahalumigmigdqagetaqra
etui kloopaeuoqtlkloopaeuoqtlkloopaeuoqtl
15
ARALIN 5
Layunin
1. Natutukoy ang iba pang salik (temperatura, dami ng ulan) na may kinalaman
sa klima ng bansa
2. Nailalarawan ang klima sa ibat ibang bahagi ng bansa sa tulong ng mapang
pangklima
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagbalik-aralan ang nakaraang aralin tungkol sa Ang Pilipinas ay
Bansang Tropikal.
a. Gamit ang globo, ipaturo sa mga bata ang kinalalagyan ng Pilipinas.
b. Ipasabi sa mga bata ang eksaktong kinalalagyan ng Pilipinas sa
mundo.
c. Sabihin sa mga bata na magbigay ng patunay na ang Pilipinas ay
isang bansang tropikal.
2. Maghanda ng apat na thermometer na ipagagamit sa bawat pangkat.
Pangkatin sa apat ang klase at ipakuha ang temperatura sa silidaralan, sa isang silid na may aircon, sa labas ng silid-aralan, at sa
bagong kulong tubig. Ipaliwanag sa mga bata ang wastong paggamit
ng thermometer at ang pagsulat ng temperatura nito. Ipalahad sa klase
ang ginawa ng bawat pangkat.
Itanong:
a. Ano ang temperatura ng silid-aralan? ng silid na may aircon? sa
labas ng silid-aralan? sa bagong kulong tubig?
b. Mataas ba ito o mababa?
c. Ano ang nadarama kapag mataas ang temperatura?
d. Ano ang nadarama kapag mababa ang temperatura?
3. Magpabalita sa harapan ng klase tungkol sa klima ng bansa. Iugnay
ang mga kasagutan ng bata sa aralin.
16
B. Paglinang
1. Itanong sa mga bata kung ano sa palagay nila ang iba pang salik na
may kinalaman sa klima ng bansa. Tanggapin ang lahat ng sagot. Isulat
sa pisara. Gamitin ang tanong sa simula ng bahaging Alamin Mo sa
LM sa p. 27.
2. Talakayin at pag-usapan ang mga salik na may kinalaman sa klima ng
bansa:
a. Temperatura
b. Dami ng ulan
3. Ipakita sa mga bata ang malaking mapang pangklima ng Pilipinas.
Talakayin ang mga panandang ginamit sa mapa.
4. Talakayin din ang mga babala ng bagyo sa p. 33 ng LM.
5. Ipaliwanag sa mga bata ang panuto sa bawat gawain sa bahaging
ng LM, pp. 3435.
6. Bigyang diin ang mga kaisipang natutuhan sa aralin. Ipabasa sa mga
bata ang bahaging Tandaan Mo sa p. 35 upang mapagtibay ang mga
kaisipang dapat nilang malaman.
Pagtataya
Pasagutan sa mga bata ang bahaging Natutuhan Ko sa pp. 3637
ng LM.
Takdang Gawain
1. Gumawa ng isang linggong talaan ng temperatura sa inyong lugar sa tuwing
12:00 ng tanghali. Itala sa tsart gamit ang tsart tulad ng nasa ibaba.
Lunes
Martes
Miyerkoles Huwebes
Biyernes
Sabado
Linggo
Susi sa Pagwawasto
1. I
2. H
3.
4.
G
F
5. E
6. J
7. A
8. C
9. B
10. D
3. B
4. B
5. C
6. C
7. A
8. D
9. A
10. C
Hanging amihan
Hanging habagat
Unang Uri kalahating taon ng tag-araw at tag-ulan
Ikalawang Uri umuulan sa buong taon
Ikatlong Uri maulan at may maikling panahon ng tag-araw
Ikaapat na Uri pantay-pantay ang dami at pagkakabahagi ng ulan sa
buong taon
Babala Bilang 1 kapag ang bilis ng hangin ay nasa 30 hanggang 60
kilometro bawat oras sa loob ng 36 na oras
Babala Bilang 2 kapag ang bilis ng hangin ay nasa 60 hanggang 100
kilometro bawat oras sa loob ng 24 na oras
Babala Bilang 3 kapag ang bilis ng hangin ay nasa 100 hanggang 185
kilometro bawat oras sa loob ng 18 oras
Babala Bilang 4 kapag ang bilis ng hangin ay hindi bababa sa 185
kilometro bawat oras sa loob ng 12 oras
ARALIN 6
Layunin
Napapaliwanag na ang klima ay may kinalaman sa uri ng mga pananim at
hayop sa Pilipinas
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
18
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Bilang pagbabalik-aral muling pag-usapan ang mga salik na may
kinalaman sa klima ng bansa. Magdaos din ng maikling drill sa
pagbibigay-kahulugan sa sumusunod na mga kaisipan at terminolohiya
temperatura, climate change, mga hanging monsoon (hanging amihan,
hanging habagat), apat na uri ng klima, bagyo, at mga babala ng bagyo.
2. Magdaos ng ilang minutong pagbabalitaan hinggil sa mga huling
kaganapan sa bansa.
3. Maghanda ng malaking larawan ng isang kagubatan. Ipaskil ito sa
pisara. Mamigay sa mga bata ng mga ginupit na larawan ng mga piling
pananim at hayop na nakikita at di-nakikita sa bansa. Ibigay ang
larawan ng mga pananim sa mga babae at sa mga lalaki naman ang
mga larawan ng mga hayop. Ipasuri sa mga bata ang larawan. Ipadikit
sa malaking larawan ang mga pananim at hayop na sa Pilipinas lamang
makikita. Iugnay ang pambungad na gawaing ito sa tatalakaying aralin.
B. Paglinang
1. Pukawin ang kawilihan ng mga bata. Itanong: Ano ang kinalaman ng
klima sa uri ng pananim at hayop na mayroon sa bansa?
2. Talakayin at pag-usapan ang nilalaman ng bahaging Alamin Mo
sa mga pp. 3844 ng LM. Bigyang-diin sa pagtatalakay ng aralin
ang kinalaman ng klima sa pagkakaroon ng mga pananim at hayop
na sa Pilipinas lamang makikita. Patunghayan din sa LM ang mga
nakalarawang halimbawa ng tinutukoy na mga pananim at hayop sa
bansa upang madali nilang makilala ang mga ito.
3. Bilang pagpapahalaga sa mga pananim at hayop sa Pilipinas, kunin
ang kanilang mga mungkahi sa pagpapanatili at pangangalaga sa mga
pananim at hayop na mayroon sa ating bansa. Himukin din silang
magbigay ng mungkahi tungkol sa pagkasira at pagkawala ng likas na
kapaligirang matitirahan ng mga hayop na nanganganib nang maubos.
4. Ipaliwanag sa mga bata ang panuto sa bawat gawain sa bahaging
ng LM, pp. 4546.
5. Bigyang-diin ang mga kaisipang natutuhan sa aralin. Ipabasa sa mga
bata ang bahaging Tandaan Mo sa LM, p. 46 upang mapagtibay ang
mga kaisipang dapat nilang malaman at isabuhay.
19
Pagtataya
Pasagutan sa mga bata ang bahaging Natutuhan Ko sa p. 47 ng LM.
Takdang Gawain
1. Gumawa ng talaan ng mga pananim at hayop na makikita sa inyong lugar.
(Ipasulat sa tsart gaya ng nasa ibaba.)
Mga Pananim
Mga Hayop
Susi sa Pagwawasto
P
A
L
A
Y
W
T
B
1.
2.
3.
4.
5.
palay
niyog
tubo
abaca
bakawan
X
I
Y
Z
Q
A
N
A
K
M
L
R
M
S
I
K
A
A
B
A
C
A
Y
A
6.
7.
8.
9.
10.
L
M
R
U
N
T
O
W
talisay
tamaraw
mamag
pilandok
kalaw
20
A
A
N
V
Z
D
G
A
W
G
P
T
U
B
O
N
T
A
L
I
S
A
Y
K
6.
7.
8.
9.
10.
Mali niyog
Tama
Tama
Tama
Tama
II. 1. Sapagkat ang palay ay tumutubo sa lahat ng dako ng bansa lalo na sa mga
lupang di-gaanong malagkit kung magputik.
2. Ang maulan at mainit na klima sa bansa ay nakatutulong sa mabilis na
paglaki ng palay.
3. Unti-unting nauubos ang ilang hayop sa bansa dahil sa pagkasira ng
kanilang likas na kapaligiran gaya ng kagubatan na nagsisilbing tirahan
nila.
21
ARALIN 7
Layunin
Napapaliwanag ang katangian ng Pilipinas bilang isang bansang maritime
o insular
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Bilang pagbabalik-aral, muling pag-usapan ang kinalaman ng klima sa
mga uri ng mga pananim at hayop sa bansa.
2. Magdaos ng ilang minutong pagbabalitaan hinggil sa mga huling
kaganapan sa bansa.
3. Bilang pangganyak sa pagsisimula ng aralin, pasagutan sa mga bata
ang sumusunod na mga tanong:
a. Ano ang pagkakaunawa ninyo sa salitang maritime o insular?
b. Ano ang dahilan ng pagiging bansang maritime o insular ng
Pilipinas?
Tanggapin ang lahat ng kasagutan ng mga bata at ipasulat ito sa pisara.
Sabihing babalikan ito pagkatapos ng pagtatalakay sa aralin upang
mapagtibay ang kawastuhan ng kanilang mga sagot.
B. Paglinang
1. Itanong sa mga bata kung bakit tinawag na kapuluan ang bansa.
Ipalarawan ang bansa bilang isang kapuluan.
2. Ipaskil ang mapa ng Pilipinas sa pisara. Ipasuri sa mga bata ang mga
katubigang nakapaligid sa bansa bilang isang kapuluan.
3. Talakayin at pag-usapan ang nilalaman ng bahaging Alamin Mo sa
p. 48 ng LM. Bigyang-diin sa pagtatalakay ng aralin ang katangian ng
Pilipinas bilang isang bansang maritime o insular. Pag-usapan din ang
kapakinabangan ng pagiging maritime o insular ng bansa.
22
Pagtataya
Pasagutan sa mga bata ang bahaging Natutuhan Ko sa p. 51 ng LM.
Takdang Gawain
Magsaliksik pa ng mga karagdagang kapakinabangan ng pagiging bansang
maritime o insular ng Pilipinas.
Susi sa Pagwawasto
1. Ang maritime o insular ay tumutukoy sa mga katubigang nakapaligid sa
isang bansa. Dahil sa pagiging kapuluan ng bansang Pilipinas, asahan itong
napapalibutan ng mga dagat at karagatan.
2. Akmang-akma ang mga baybaying-dagat sa pagpapatayo ng Tanggulang
Pambansa.
Ang kainaman ng mga daungan sa bansa ay nagsisilbi ang mga itong
daanan ng mga sasakyang pandagat.
Nagsisilbi rin itong daanan ng mga kalakal mula sa ibang bansa.
Sa mga dagat na nakapaligid sa bansa nakakukuha ng mga yamang dagat
na nakatutulong sa kabuhayan ng bansa.
Nagsisilbing pang-akit sa mga turista ang kagandahan ng mga dagat at
baybayin nito.
Hinahayaan sa guro ang pagwawasto. Tiyaking nasa iginuhit na mapa ang
tamang kinalalagyan ng Karagatang Pasipiko (gawing silangan), Bashi Channel
(hilaga), West Philippine Sea o Kanlurang Dagat Pilipinas (gawing hilaga at
kanluran), at Dagat Celebes (timog).
Natutuhan Ko
I. 1. F
II. 1. B
2. D
2. A
3. E
3. D
4. B
4. B
5. C
5. A
ARALIN 8
Layunin
Napaghahambing ang ibat ibang pangunahing anyong lupa at anyong tubig ng
bansa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Bilang pagbabalik-aral, muling pag-usapan ang pagiging bansang
maritime o insular ng Pilipinas. Ipaisa-isa ang mga dagat at karagatang
nakapaligid sa bansa.
2. Magdaos ng ilang minutong pagbabalitaan hinggil sa mga huling
kaganapan sa bansa.
3. Bilang pangganyak sa pagsisimula ng aralin, magpakita ng mga
larawan ng mga anyong lupa at anyong tubig sa mga bata. Ipatukoy sa
kanila ang mga larawang ipakikita.
B. Paglinang
1. Talakayin at pag-usapan ang nilalaman ng bahaging Alamin Mo
sa p. 53 ng LM. Bigyang-diin sa pagtatalakay ng aralin ang paghahambing
sa mga anyong lupa at anyong tubig ng bansa.
2. Ipakilala sa mga bata ang mapang pisikal ng bansa upang lubusan
nilang malaman ang kinalalagyan ng mga pangunahing anyong lupa at
anyong tubig ng bansa.
3. Ipaskil ang blangkong mapa ng Pilipinas sa pisara. Ipamahagi sa mga
bata ang mga flashcard ng mga pananda para sa mga anyong lupa at
anyong tubig ng bansa. Magbigay ng halimbawang pangalan ng mga
anyong lupa at anyong tubig. Itanong kung saan ito matatagpuan.
24
Pagtataya
Pasagutan sa mga bata ang bahaging Natutuhan Ko sa pp. 6566
ng LM.
Takdang Gawain
Gumawa ng mapang pisikal ng Pilipinas gamit ang mga panandang natutuhan
para sa mga anyong lupa at anyong tubig ng bansa.
Susi sa Pagwawasto
1
9
2
C
E
L
E
B
E
S
Z
H
A
P
A
10 L
I
N
G
A
Y
E
N
25
S
I
E
R
R
3 A
M
4 M
A
D
5 R
E
S
U
L
U
1. Kapatagan at talampas
Pagkakatulad : Parehong may malawak na patag na lupa
Pagkakaiba
: Ang kapatagan ay patag na lupa samantalang ang talampas ay mataas na anyong lupa na patag ang ibabaw.
2. Bundok at burol
Pagkakatulad : Parehong mataas na anyong lupa
Pagkakaiba
: Mas mataas na anyong lupa ang bundok kaysa sa burol.
3. Kipot at tsanel
Pagkakatulad :
Pagkakaiba
4. Look at golpo
Pagkakatulad :
Pagkakaiba
:
3. Burol
4. Talampas
Paglalarawan
Patag at malawak na lupain
Pinakamataas na anyong lupa
Halimbawa
Gitnang Kapatagan ng Luzon
Bundok Apo, Bundok ng Sierra
Madre, Bundok Arayat, Bundok
Caraballo, Bundok Cordillera,
Bundok Samat, Bundok Mariveles,
Bundok Natib, Bundok Pulog,
Bundok Silay, Bundok Madalangan,
at Bundok Diwata
Mataas na lupa ngunit mas
Chocolate Hills, mga burol sa
mababa sa bundok at pabilog
lalawigan ng Rizal, Batangas,
ang hugis ng itaas nito
Samar, Leyte, at Gitnang Luzon
Mataas na bahaging lupa ngunit Lungsod ng Baguio, Talampas ng
patag ang ibabaw
Lanao, at Bukidnon
26
2. Dagat
Paglalarawan
Halimbawa
Pinakamalalim, pinakamalawak,
at pinakamalaki sa lahat ng mga
anyong lupa
Bahagi ng karagatan, ang tubig
dito ay mas mainit kaysa sa
karagatan
3. Tsanel
Nagdurugtong sa dalawang
malaking katawan ng tubig;
malalim na anyong tubig na
bahagi ng isang kanal o ilog
4. Kipot
5. Golpo
6. Look
Karagatang Pasipiko
Natutuhan Ko
I. 1. Wasto
2. Wasto
3. Hindi wasto Ang bulkan ay tulad din ng bundok, ang pagkakaiba nga
lamang ay ang bunganga ng tuktok nito.
4. Wasto
5. Wasto
6. Hindi wasto Ang tsanel ay bahagi ng isang kanal o ilog.
7. Wasto
8. Wasto
9. Wasto
10. Wasto
II. 1. I
2. C
3. J
4. H
5. G
6. B
7. D
8. A
27
9. E
10. F
ARALIN 9
Layunin
1.
2.
3.
4.
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpakita ng magagandang larawan ng yamang-tubig tulad ng ilog na
may malinis na dumadaloy na tubig, malinis na baybay-dagat, bundok
na marami pang punong nakatanim at pamayanan na maayos at ang
mga nakatira doon ay masasayang nag-uusap. Maaari ding ipakita sa
mga mag-aaral ang larawan sa ibaba. Pagkatapos, ipalarawan sa kanila
ang tungkol sa nilalaman ng larawan.
2. Itanong:
Ano-ano ang nakita ninyo sa mga larawan?
Paano nakatutulong sa atin ang mga binanggit ninyo tulad ng mga
ilog, karagatan, at bundok?
3. Isulat sa pisara ang mga sagot ng mga mag-aaral.
4. Iugnay ang mga ito sa aralin.
28
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin gamit ang mga susing tanong sa Alamin Mo sa LM,
pahina 67.
2. Magkaroon ng brainstorming kaugnay ng mga tanong. Tanggapin lahat
ng sagot ng mga mag-aaral.
3. Talakayin isa-isa ang mga likas na yaman ng bansa sa bahaging ito.
a. Yamang lupa
b. Yamang mineral
c. Yamang tubig
4. Bigyang-diin ang sagot ng mga mag-aaral na angkop sa aralin.
a. Ano ang kahulugan ng likas na yaman?
b. Anong mga likas na yaman ang matatagpuan sa inyong lugar?
c. Paano nakatutulong sa inyo ang mga likas na yamang ito?
d. Ano ang maaaring mangyari kung pababayaan ang mga likas na
yaman sa inyong lugar?
e. Bakit kailangan ang pangangalaga sa mga likas na yaman ng
bansa?
5. Ipaliwanag ang panuto sa pagsasagawa ng bawat gawain.
Bumuo ng limang pangkat.
Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain A sa LM,
pahina 69.
Bigyan ng sapat na panahon ang bawat pangkat upang magawa
nang maayos ang gawain.
Pasagutan ang mga tanong 13.
Ipaulat sa mga mag-aaral ang natapos na gawa ng kanilang
pangkat.
Gamitin ang kaparehong pangkat sa naunang gawain.
Ipaliwanag na sasagutin ang Gawain B, p. 70 ng LM.
Ipaliwanag sa mga mag-aaral na magbibigay pa sila ng mga
halimbawa ng likas na yaman na makukuha sa:
1. lupa
2. minahan
3. tubig
Sabihin sa bawat pangkat kung saan nila maaaring ipaskil ang
kanilang natapos na mga gawain.
Magsagawa ng Gallery Walk kung saan ang bawat pangkat ay
maglilibot at titingnan ang ginawa ng ibang pangkat. Isusulat nila
ang kanilang mga puna sa ibaba ng nakapaskil kung mayroon.
29
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, pp. 7172 ng LM.
Takdang Gawain
Magdala ng mga larawan ng magagandang tanawin na madalas nilang
puntahan. Gagamitin ito sa susunod na aralin.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot ng mga mag-aaral.
Yamang lupa
abaka
goma
kapok
waling-waling
tubo
enerhiyang geothermal
Yamang mineral
Yamang tubig
bakal
carbon
chromite
sulphur
tanso
enerhiyang geothermal
korales
sinarapan
perlas
pandaka pygmaea
6.
7.
8.
9.
10.
Mali
Tama
Tama
Tama
Tama
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Tanungin ang mga mag-aaral kung ano-anong magagandang tanawin
at pook-pasyalan ang makikita sa kanilang pamayanan. Ipalarawan ito
at itanong kung bakit pinupuntahan nila ito at maging ng mga tagaibang pamayanan.
2. Ipakita isa-isa ang magagandang tanawin at pook-pasyalan sa ating
bansa. Tanungin ang mga mag-aaral kung sino sa kanila ang nakapunta
na sa mga lugar na ito. Ipalarawan at ipasabi kung ano ang mga
naramdaman nila nang makita nila ang magagandang tanawin at pookpasyalang ito.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa p. 79 ng LM.
Takdang Gawain
Magdala ng mapa ng Pilipinas na nagpapakita ng mga rehiyon sa Luzon,
Visayas, at Mindanao.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot.
Magagangdang
Tanawin at Lugar
Pasyalan sa Bansa
Vinta
Bulkang Taal
Bulkang Mayon
Rizal Shrine
Chocolate Hills
Sa lalawigan ng Bohol sa
Kabisayaan
Tarsier
Sa lalawigan ng Bohol sa
Kabisayaan
Sa Golpo ng Lingayen,
Pangasinan sa Luzon
Sa lalawigan ng Aklan sa
Kabisayaan
Sa pagitan ng mga lalawigan ng
Davao at Hilagang Cotabato sa
Mindanao
Hundred Islands
Natutuhan Ko
I. 1. J (Puerto Prinsesa Subterranean River)
2. I (Talon ng Maria Cristina)
3. H (Tulay ng San Juanico)
4. D (Bundok Apo)
5. E (Chocolate Hills)
6. F (Hagdan-hagdang Palayan)
7. B (Bulkang Mayon)
8. C (Bulkang Taal)
9. A (Boracay Beach)
10. G (Vinta)
II. Maaaring iba-iba ang sagot.
Gamitin ang parehong pangkat sa mga naunang gawain.
Magpagawa ng isang pangako sa wastong pangangalaga sa magagandang
tanawin at pook-pasyalan bilang bahagi ng likas na yaman ng bansa.
Ipaskil ito sa bulletin board ng paaralan na nakikita ng kapuwa mag-aaral,
mga magulang, at bisita.
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Tumawag ng mga mag-aaral at itanong ang uri ng kapaligiran sa
kanilang pamayanan.
2. Tanggapin lahat ng sagot ng mga mag-aaral. Isulat ang mga ito sa
pisara.
Pagtataya
Pasagutan ang bahaging Natutuhan Ko sa LM, pp. 8788.
Takdang Gawain
Itanong sa mga miyembro ng iyong pamilya:
Kung kayo ay papipiliin, saang rehiyon ninyo nais manirahan? Bakit?
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang mga sagot.
Maaaring iba-iba ang mga sagot.
Maaaring iba-iba ang mga sagot.
Natutuhan Ko
I. 1. Bulkang Taal
2. Talon ng Pagsanjan
3. Bundok Banahaw
4. Golpo ng Lingayen
5. Lawa ng Laguna
6. Hundred Islands
7. Ilog Cagayan
8. Lawa ng Taal
9. Bulkang Mayon
10. Look ng Maynila
II.
1.
2.
3.
4.
5.
Pangasinan
Lambak ng Cagayan
Rehiyon III
Bundok Banahaw
Tangway
Rehiyon IVA
Rehiyon IVA
Rehiyon IVA
Rehiyon I
Rehiyon IVA
Rehiyon I
Rehiyon II
Rehiyon IVA
Rehiyon V
Rehiyon (NCR)
6.
7.
8.
9.
10.
Lambak
Bundok Apo
Rehiyon II
Rehiyon XII
National Capital Region
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpalaro ng Blockbuster. Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Magpaunahan sa paghula sa mga salitang nagsisimula sa mga letrang
LAPOSYOPUN na itatanong ng guro. Gumupit ng tig-1/4 na bond paper
(Maaari ding kartolina) at isulat ang bawat letra, kapag nasagot ang
tanong, ididikit sa pisara ang letra. Pagkatapos, ipabuo ang jumbled
letters. (POPULASYON)
Mga tanong:
Anong L ang tawag sa anumang biyaya ng kalikasan? (Likas yaman)
Anong A ang kontinenteng kinabibilangan ng Pilipinas? (Asya)
Anong P ang lalawigang katatagpuan ng Underground River? (Palawan)
Anong O ang bagyong nanalanta sa Kamaynilaan at nagpalubog sa malaking
bahagi nito? (Ondoy)
Anong S ang rehiyong katatagpuan ng Samar, Leyte at Biliran? (Silangang
Visayas)
Mga dahilan o
sanhi ng pagiging
malaking populasyon
Mga dahilan
o sanhi ng
pagiging maliit na
populasyon
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa pp. 9394 ng LM.
Susi sa Pagwawasto
CALABARZON
12.61 M
LUZON
Unang Limang
Rehiyon na May
Pinakamalaking
Populasyon
1. CALABARZON
2. NCR
3. Gitnang Luzon
4. Kanlurang
Visayas
5. Gitnang Visayas
NCR
CAR
11.86 M
1.52 M
Unang Limang
Rehiyon na May
Pinakamaliit na
Populasyon
1. CAR
2. CARAGA
3. MIMAROPA
4. Lambak ng
Cagayan
5. Tangway ng
Zamboanga
Pangkat ng Pulo na
Kabilang Ito
1.
2.
3.
4.
5.
LUZON
Luzon
Luzon
Luzon
Visayas
Visayas
2.42 M
Pangkat ng Pulo na
Kabilang Ito
1.
2.
3.
4.
5.
Natutuhan Ko
I. 1. CALABARZON
2. CAR
3. Luzon
4. 11.80 milyon
5. Dahil dito matatagpuan ang maraming pagkakakitaan
II. 2 Silangang Visayas
3 Rehiyon ng Ilocos
1 Tangway ng Zamboanga
4 Rehiyon ng Bicol
5 Gitnang Visayas
40
CARAGA
Luzon
Mindanao
Luzon
Luzon
Mindanao
3
Punung-puno
ng mga ideya at
makatotohanan
(6)
Organisasyon
(1 punto)
Napakaayos ng
pagkakalahad
(3)
2
Maganda
ang ideya
ngunit hindi
makatotohanan
(4)
Maayos ang
pagkakalahad
(2)
Iskor
Nagbanggit
ng isang ideya
ngunit hindi
makatotohanan
(2)
Magulo ang
pagkakalahad
(1)
Kabuuang
Puntos = 9
Layunin
1. Nailalarawan ang lokasyon o kalagayan ng Pilipinas sa mapa ng mundo
2. Natutukoy ang implikasyon ng pagiging bahagi ng bansa sa Pacific Ring of
Fire
3. Natutukoy ang mga lugar sa bansa na sensitibo sa panganib
4. Nagagawa ang maagap at wastong pagtugon sa mga panganib
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
41
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpakita ng mapa ng mundo.
2. Ipahanap sa mapa ng mundo ang lokasyon ng Pilipinas. Ipaturo ito sa
pamamagitan ng arrow strip.
3. Talakayin ang lokasyon ng Pilipinas gamit ang drill board. Ang klase
ay hahatiin sa 45 pangkat, bawat miyembro ay bibigyan A bilang
1, B bilang 2... hanggang mabigyan ang lahat ng takdang bilang.
Ang bawat tanong ng guro ay sasagutin sa drill board ng tatawaging
numero. Ang makakuha ng tamang sagot ang siyang magkakapuntos.
Bigyang-pansin ang pagiging bahagi ng Pilipinas sa Pacific Ring of Fire.
B. Paglinang
1. Itanong: Ano ang Pacific Ring of Fire? Ano ang iba pang tawag dito?
Pabigyang-pansin ang mapa ng Pacific Ring of Fire. Maghanda at
ipakita ang malaking mapa ng Pacific Ring of Fire.
2. Talakayin ang mga impormasyon tungkol sa Pacific Ring of Fire.
Bigyang-pansin ang implikasyon nito sa mga tao, likas na yaman, at
teritoryo.
3. Ibigay bilang Takdang Aralin. Pag-usapan ang sagot sa ginawang
pananaliksik at ilahad sa klase.
Cooperative Learning Technique. Hatiin ang klase sa 4-5 pangkat.
Magsaliksik sa maaaring maging implikasyon sa tao/mamamayan,
likas na yaman, at teritoryo ng pagiging bahagi ng Pilipinas sa Pacific
Ring of Fire. Pagkatapos magbigay ng sariling opinyon hinggil dito.
Implikasyon
Pananaliksik
Opinyon
Sa Tao/Mamamayan
Sa Likas na Yaman
Sa Teritoryo
42
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa p. 106 ng LM.
Susi sa Pagwawasto
I. 1.
2.
3.
4.
5.
Geophysical,
and
Astronomical
Services
II.
Sitwasyon
Babala ng Bagyo Bilang 3
Nararapat Gawin
Ang mga nasa mabababang lugar ay kailangang
lumikas sa matataas na lugar.
Lumayo sa tabing-dagat at mga lugar na malapit sa
ilog.
Ang mga komunidad malapit sa tabing dagat ay
kailangang maging alerto sa posibilidad ng paglikas.
Natutupad (3)
Natatangi (4)
Malinaw ang
Magkakaugnay
pahayag at
ang mga
magkakaugnay. pahayag.
Nilalaman
Maganda at
maayos, may
kahulugan at
kaugnayan
ang simula
at katapusan
ng hakbang/
proyektong
ginawa.
Pagkamakatotohanan
Lubhang
makatotohanan
ang mga
hakbang na
binuo.
Nalilinang (2)
Nagsisimula (1)
May kaugnayan
ang ilang
pahayag sa
paksa.
Walang
kaugnayan ang
mga pahayag
sa paksa.
Maayos
ngunit may
ilang pahayag
ang walang
kaugnayan
sa hakbang
o proyektong
ginawa.
Hindi
maliwanag
ang simula
at katapusan
ng nabuong
proyekto.
Hindi
makahulugan
ang mga
detalye sa
proyekto.
Makatotohanan
ang mga
hakbang na
binuo.
Hindi gaanong
makatotohanan
ang mga
hakbang na
binuo.
Walang
katotohanan
ang mga
hakbang na
binuo.
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
44
https://www.google.com.ph/search?q=pagsanjan+falls
http://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_the_Philippines
https://www.google.com.ph/search?q=underground+river+in+
palawan&client
http://www.trekearth.com/gallery/Asia/Philippines/Central_
Visayas/Bohol/Loboc/photo336245.htm
http://achividaryan.wordpress.com/mayon-volcano-2/
http://traveldelights.wordpress.com/2012/01/18/the-philippines7-107-islands-7-107-adventures/
http://www.fabulousphilippines.com/banaue.html
http://www.boracayrates.net/fridays_boracay.htm
http://reviews.visitpinas.com/203/pagsanjan-falls/
http://www.philippinebeaches.net/2010/05/mount-pinatubo-andits-beauty-after-the-eruption/
http://lucbanhistoricalsociety.blogspot.com/2013/08/history-ofbanahaw-volcano-eruption.html
http://www.philippinen-reisen.com/amainen/index.php/places/
luzon-northern/benguet/baguio-city/
http://worldcometomyhome.blogspot.com/2013/08/0786philippines-visayas-chocolate.html
http://rbs.gtatravel.com/hk/promo/A4A/images/man/Tagaytay.jpg
http://billyjawboiles.wordpress.com/2014/01/20/
https://c2.staticflickr.com/8/7009/6785000709_f5b2122f34_z.jpg
http://www.hotelcaritabanten.com/foto_berita/27banana1.jpg
http://1.bp.blogspot.com/-fbqNtEFEEng/UkwNDW9ROxI/
AAAAAAAAAB4/zxxCg9BaM24/s1600/brp.jpg
Pamamaraan
A. Panimula
1. Paint Me A Picture. Hatiin ang klase sa 45 pangkat. Bilang balikaral, magpa-Paint Me A Picture tungkol sa kalagayan ng Pilipinas
bilang bahagi ng Pacific Ring of Fire at ibang panganib na lugar sa
bansa. Magbigay ng mga katanungan, halimbawa: Bilang bahagi ng
Pacific Ring of Fire, paano mo ilalarawan ang mga mamamayan sa mga
apektadong lugar?
Magbigay ng isang minutong paghahanda. Pagkatapos ng isang
minuto, kinakailangang lahat ng pangkat ay naka-freeze saka iisaisahin ng guro ang pagkakalarawan ng bawat pangkat. Ang may
pinaka-angkop na paglalarawan ang siyang makakukuha ng puntos.
Bigyang-pansin din ang mga paghahandang dapat gawin ng mga tao
kapag may paparating na kalamidad.
45
Paglinang
1. Itanong: Paano mo ilalarawan ang Pilipinas? Pabigyang-kahulugan ang
salitang arkipelago.
2. Talakayin ang mga katangiang pisikal na binanggit sa panimula
bilang 2. Bigyang-pansin ang mga kilalang anyong lupa at tubig na
nagpapasigla sa turismo ng bansa. Isa-isahin at ipatukoy ang mga
larawan habang ipinakikita o idinidikit sa pisara ang mga ito. Itanong
din ang lugar kung saan ito matatagpuan. Itanong kung gaano kahalaga
ang turismo sa bansa. Pabigyang-pansin ang datos mula sa Kagawaran
ng Turismo. Talakaying mabuti ang mga ito at iugnay sa pag-unlad ng
bansa. Gayundin ang iba pang kapakinabangan na maaaring makuha
sa lupa at tubig. Bigyang-pansin ang mga larawan.
3. Itanong: Maliban sa pagkakakitaan o kabuhayan na napapakinabangan
ng ating bansa dahil sa katangiang pisikal nito, ano naman kayang
katangian ng mga Pilipino ang napaunlad nito? Magpa-role play
tungkol sa mga katangian ng mga Pilipino na napaunlad dahil sa ibat
ibang katangiang pisikal nito. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang ugali/
katangiang napaunlad. Halimbawa: Pagiging matatag dahil sa ibat
ibang uri ng kalamidad na dumarating sa bansa.
4. Ipagawa ang Gawain A. Gumamit ng rubric para dito.
5. Pangkatin ang klase sa apat na grupo. Ipagawa ang isinasaad sa Gawain
B. Patnubayan ang mga bata sa pag-a-upload ng patalastas sa social
media. Gumamit ng rubrik para sa gawain.
6. Ipaisa-isa ang nilalaman ng Tandaan Mo sa LM, p. 111.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa p. 112 ng LM.
Susi sa Pagwawasto
I. 1.
2.
3.
4.
5.
Underground River
Banawe Rice Terraces
Pagsanjan Falls
Mayon Volcano
Windmill
Rubric para sa Islogan
810
Nilalaman
Ang mensahe
10 puntos
ay mabisang
naipakita.
Pagkamalikhain Napakaganda at
8 puntos
napakalinaw ng
pagkakasulat ng
mga titik.
57
Di gaanong
naipakita ang
mensahe.
Maganda at
malinaw ang
pagkakasulat ng
mga titik.
46
34
Medyo magulo
ang mensahe.
Maganda ngunit
di gaanong
malinaw ang
pagkakasulat ng
mga titik.
12
Walang
mensaheng
naipakita.
Di maganda
at malabo ang
pagkakasulat ng
mga titik.
Kaugnayan sa
Paksa
7 puntos
67
May malaking
kaugnayan
sa paksa ang
islogan.
Kalinisan
5 puntos
45
Malinis na
malinis ang
pagkakabuo.
45
Di gaanong
naipakita ang
kaugnayan
sa paksa ang
islogan.
3
Malinis ang
pagkakabuo.
23
Kaunti lamang
ang kaugnayan
ng islogan sa
paksa.
1
Walang
kaugnayan
sa paksa ang
islogan.
2
Di gaanong
malinis ang
pagkakabuo.
1
Marumi ang
pagkakabuo.
Kabuang Puntos
= 30
Rubric para sa Patalastas
Pamantayan
Nilalaman/
Makatotohanan
(2 puntos)
Punung-puno
ng mga ideya at
makatotohanan
(6)
Maganda ang
ideya ngunit hindi
makatotohanan
(4)
Nagbanggit
ng isang ideya
ngunit hindi
makatotohanan
(2)
Organisasyon
(1 punto)
Napakaayos ng
pagkakalahad
(3)
Maayos ang
pagkakalahad
(2)
Magulo ang
pagkakalahad
(1)
Iskor
Kabuuang
Puntos = 9
II. Ibigay ang kahalagahan ng sumusunod na mga katangiang pisikal sa pagunlad ng bansa. Isulat ang sagot sa nakalaang espasyo.
Katangiang Pisikal
Bulubundukin
Dalampasigan
Bulkan
Talon
Kapatagan
Kahalagahan
(mga posibleng sagot)
Nagsisilbing pananggalang sa mga parating na bagyo,
pagsasaka at pagmimina, maaari ding sa turismo
Turismo, pangingisda
Turismo, pagsasaka
Turismo, hydropower
Pagsasaka, Pagawaan, at Komersiyo
47
Lagumang Pagsusulit
UNANG YUNIT
Sagutin ang mga tanong ayon sa hinihingi. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
I. KAALAMAN (15%)
Tukuyin ang inilalarawan sa bawat bilang. Isulat ang titik ng sagot.
1. Ang ikalawang pinakamalaking kapuluang matatagpuan sa rehiyong
Timog-silangang Asya ay ang ____________.
a. Indonesia
c. Pilipinas
b. Malaysia
d. Thailand
2. Ang samahang politikal na itinataguyod ng tao at may layuning
tugunan ang kanilang mga pangangailangan ay tinatawag na
____________.
a. bansa
c. soberanya
b. teritoryo
d. pamahalaan
3. Ang pangkalahatang kalagayan ng panahon sa isang lugar na may
kinalaman sa atmospera, temperatura, at iba pang nakaaapekto sa
pamumuhay ng mga nilalang dito ay ____________.
a. amihan
c. klima
b. bagyo
d. monsoon
4. Ang pagsasalarawan ng hugis pang-ibabaw ng isang lugar o rehiyon sa
mapa ay tinatawag na ____________.
a. tropikal
c. populasyon
b. arkipelago
d. topograpiya
5. Ang mapa ng populasyon ay tinatawag ding ____________.
a. climate map
c. economic map
b. physical map
d. demographic map
6. Batay sa sensus ng 2010, ang rehiyon na may pinakamalaking sukat at
ang may pinakamalaki ring bilang ng naninirahan ay ang ____________.
a. CAR
c. ARMM
b. NCR
d. CALABARZON
II. PROSESO/KASANAYAN (25%)
A. Gawin ang sumusunod:
7. Tingnan ang mapa ng mundo sa pahina 10 ng inyong LM. Ano ang
masasabi mo sa lawak nito kung ihahambing sa China?
8. Ano ang kaibahan ng tsunami sa storm surge?
9. Suriing muli ang hazard map ng Pilipinas sa inyong LM. Aling mga
lalawigan sa bansa ang may higit na panganib sa lindol?
10. Ano ang mga kailangang gawin kung may darating na bagyo sa
inyong lugar?
48
49
50
Yunit II
Lipunan, Kultura, at Ekonomiya
ng Aking Bansa
Tatalakayin ang paglalarawan ng mga gawaing pangkabuhayan sa ibat
ibang lokasyon ng bansa bilang pambungad na aralin ng yunit. Ipababatid sa
mga bata ang kaugnayan ng kapaligiran sa uri ng hanapbuhay, ipahahambing
ang mga produkto at kalakal na matatagpuan sa ibat ibang lokasyon ng bansa, at
pabibigyang-katuwiran ang pag-aangkop na ginagawa ng mga tao sa kapaligiran
upang matugunan ang kanilang pangangailangan. Tatalakayin din ang ibat ibang
kapakinabangang pang-ekonomiko ng mga likas na yaman ng bansa. Ipasusuri
din ang kahalagahan ng matalinong pagpapasiya sa pangangasiwa ng mga likas
na yaman. Kaakibat nito ang pagtatalakay ng ilang mga isyung pangkapaligiran;
pagpapaliwanag sa matalino at di-matalinong mga paraan ng pangangasiwa ng
mga likas na yaman; at pagtatalakay sa matalinong pangangasiwa ng likas na
yaman sa pag-unlad ng bansa. Idagdag pa rito ang pagtalakay sa mga pananagutan
ng bawat kasapi sa pangangasiwa ng likas na yaman sa pag-unlad ng bansa. Sa
dakong huli ay pagbibigayin ang mga bata ng mungkahing paraan sa wastong
pangangasiwa ng likas na yaman. Ipauunawa rin sa mga bata ang kaugnayan ng
pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-unlad at pagsulong ng bansa. Ang mga
hamon at oportunidad sa mga gawaing pangkabuhayan sa bansa ay tatalakayin
din. Sa dakong huli ay hihimukin ang mga bata na makilahok sa mga gawaing
lumilinang sa pangangalaga, at magsusulong ng likas kayang pag-unlad ng mga
likas na yaman ng bansa.
Ang ikalawang bahagi ng Yunit II ay tatalakay sa pagkakakilanlang kultural
ng bansa. Sisimulan ito sa paglalarawan ng pagkakakilanlang kultural ng
Pilipinas. Mailalarawan itong mabuti sa pamamagitan ng pagtukoy ng mga ilang
halimbawa ng kulturang Pilipino sa ibat ibang rehiyon ng bansa; pagtalakay sa
kontribusyon ng ibat ibang pangkat sa kulturang Pilipino; at pagtukoy sa ibat
ibang pamanang pook bilang bahagi ng pagkakakilanlang kulturang Pilipino.
Magkakaroon din ng pagsusuri sa papel na ginagampanan ng kultura sa pagbuo ng
pagkakakilanlang Pilipino. Ipakikita rin ang kaugnayan ng heograpiya, kultura,
at pangkabuhayang gawain sa pagbuo ng pagkakakilanlang Pilipino. Tatalakayin
din ang kahulugan ng pambansang awit at watawat bilang mga sagisag ng bansa.
Sa pagtatapos ng yunit ay hihimukin ang mga bata na makabuo ng plano na
magpapakilala at magpapakita ng pagmamalaki sa kultura ng mga rehiyon sa
malikhaing paraan. Pagsusulatin din ang mga bata ng sanaysay na tatalakay sa
pagpapahalaga at pagmamalaki ng kulturang Pilipino.
Sa pangkabuuan, mithiin ng yunit na ito na masuri ng mga mag-aaral ang
ibat ibang gawaing pangkabuhayan batay sa heograpiya at mga oportunidad at
hamong kaakibat nito tungo sa likas kayang pag-unlad.
51
ARALIN 1
Layunin
Nailalarawan ang mga gawaing pangkabuhayan sa ibat ibang lokasyon ng bansa
1. Natutukoy ang mga uri ng hanapbuhay sa kapaligiran
2. Naiuugnay ang kapaligiran sa uri ng hanapbuhay rito
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian:
Integrasyon:
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ganyakin ang mga mag-aaral sa isang paglalakbay gamit ang kanilang
imahinasyon o imaginary field trip. Sabihin ito habang nagpapatugtog
ng musikang instrumental. (Gumawa ang guro ng sariling script kung
paano gagawin ang imaginary field trip.)
2. Maghanda ng larawan ng mga uri ng hanapbuhay upang maipakita
pagkatapos ng gawain.
3. Itanong:
a. Ano ang napansin ninyo sa larawan?
b. Ano-anong uri ng hanapbuhay ang nakikita ninyo sa larawan?
c. May kaugnayan kaya ang kapaligiran sa uri ng hanapbuhay ng
isang rehiyon? Paano mo ito nasabi?
52
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 119.
53
Takdang Gawain
Magsaliksik ng ibat ibang uri ng hanapbuhay na naaangkop sa ibat ibang
lokasyon ng bansa.
Isulat ito sa notbuk sa Araling Panlipunan.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
Pagsusuri sa poster: Iba-iba ang sagot.
Pamantayan
Batayang Puntos
A. Nilalaman
1. Kumpletong kaalaman ang nailahad ng pangkat sa kanilang
gawain/output.
2. May mga ilang detalye na hindi maayos na naipaliwanag o
nailahad ng pangkat.
3. Halos walang naipaliwanag o nagawang output ang pangkat.
B. Kagamitang Biswal
1. Angkop ang mga kagamitang biswal na ginamit ayon sa hinihingi ng gawain. Kumpleto itong naglalarawan o naglalaman ng
mga kaalaman na dapat mailahad sa klase.
2. May kaunting kakulangan sa mga kagamitang biswal at hindi
kumpletong naglalarawan o naglalahad ng tumpak na katugunan o kaalaman na dapat makita ng klase.
3. Walang handang biswal
C. Pakikiisa ng bawat Miyembro sa Gawain
1. Lahat ay nakiisa sa pangkatang gawain at naglahad ng
kanilang kaalaman at kasanayan na kakailanganin sa gawaing
iniatang.
2. May dalawa o higit pang miyembro ang hindi nakiisa sa
gawain.
3. Walang pakikiisa ang bawat miyembro ng pangkat.
Kabuuang Puntos
Gawain B
Iba-iba ang sagot.
Gawain C
1. pagsasaka
2. pangingisda
3. pagtatanim
4. pagtatanim
5. pangingisda
54
5
3
1
1
5
3
1
15
Natutuhan Ko
1. pagtatanim
2. pagdadaing
3. pagsasaka
4. pag-aalaga ng hayop
5. pangingisda
ARALIN 2
Layunin
1. Natutukoy ang mga produkto at kalakal na matatagpuan sa ibat ibang
lokasyon ng bansa
2. Naihahambing ang mga produkto at kalakal na matatagpuan sa ibat
ibang lokasyon ng bansa tulad ng pangingisda, paghahabi, pagdadaing, at
pagsasaka
3. Nabibigyang-katuwiran ang pag-aangkop na ginagawa ng mga tao sa
kapaligiran upang matugunan ang kanilang pangangailangan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Integrasyon :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ganyakin ang mga bata sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga
larawan ng mga produkto at kalakal.
2. Iproseso ang gawain sa pamamagitan ng pagtanong ng mga sumusunod:
a. Ano-anong produkto at kalakal ang nakikita ninyo sa larawan?
b. Saang lugar matatagpuan o makikita ang mga produkto at kalakal
na inyong binanggit?
c. May pagkakaiba ba ang mga produkto at kalakal na makikita sa
bawat lugar? Paano ninyo nasabi? Ipaliwanag.
55
B. Paglinang
1. Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima at bigyan ng flashcard na may
nakasulat na uri ng hanapbuhay.
Pangkat I Pangingisda
Pangkat 2 Pagmimina
Pangkat 3 Pagsasaka
Pangkat 4 Pag-aalaga ng hayop
Pangkat 5 Paghahabi
2. Bigyan ang bawat pangkat ng manila paper at panulat. Ipasulat sa
bawat pangkat ang alam nilang mga produkto at kalakal na naaayon sa
hanapbuhay na nakatakda para sa kanila.
3. Ipaulat ang mga gawa ng bawat pangkat. Sabihin sa mga mag-aaral
na unawaing mabuti kung ang kanilang mga sagot ay tumutugma sa
aralin na kanilang gagawin.
4. Ilahad ang aralin gamit ang susing tanong sa Alamin Mo sa LM,
pahina 120.
5. Ipabasa at talakayin sa mga mag-aaral ang babasahin sa Alamin Mo
sa LM, pp 121124 at ipasagot ang sumusunod na mga tanong.
a. Ano-anong produkto at kalakal ang makukuha sa pangingisda?
pagsasaka? pagmimina? paghahabi? pag-aalaga ng hayop?
b. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga produkto at kalakal
na matatagpuan sa ibat ibang lokasyon sa bansa?
c. Paano iniaangkop ng mga tao ang kanilang gawain sa lugar na
kanilang kinalalagyan?
d. Bakit mahalaga ang lokasyon ng bansa sa mga pangunahing
produkto at kalakal nito?
6. Ipagawa ang Gawain A sa LM p. 125 sa notbuk. Ipaliwanag nang mabuti
ang panuto upang maunawaan ng mga bata. Bigyan ng sapat naa oras
sa pagsasagawa ng gawain.
7. Hatiin ang mag-aaral sa limang pangkat para sa Gawain B sa LM,
p. 125. Bigyan ng manila paper at pentel pen ang bawat pangkat. Ibigay
ang sumusunod na panuto sa bawat gawaing isasagawa ng mga magaaral.
a. Gamit ang Venn diagram, pumili ng dalawang lokasyon ng bansa.
b. Itala ang mga produkto at kalakal na makukuha rito.
c. Ihambing ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga produkto at
kalakal.
8. Iuulat ng bawat pangkat ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga
produkto at kalakal na matatagpuan sa dalawang lokasyon.
9. Ipagawa ang Gawain C sa p. 125 ng LM gamit ang dating mga pangkat
at ang Venn Diagram sa Gawain B. Ipaliwanag nang mabuti ang panuto.
Gabayan ang mga bata sa pagsasagawa ng gawain.
10. Talakayin isa-isa ang mga gawaing isinagawa ng mga mag-aaral.
Bigyang-pansin ang mahahalagang impormasyong dapat matutunan
ng mga bata.
11. Bigyang diin ang kaisipan sa Tandaan Mo, p. 125 ng LM.
56
Pagtataya
Ipasagot ang gawain sa Natutuhan Ko sa LM, p. 126.
Susi sa Pagwawasto
Natutuhan Ko
I. 1. C
2. F
3. A
4. B
5. E
II. Iba-iba ang maaaring sagot.
Lokasyon
Misamis Oriental
Bukidnon
Cebu
Camarines Norte
ARALIN 3
Produkto at Kalakal
Layunin
Naipaliliwanag ang ibat ibang pakinabang na pang-ekonomiko ng mga likas na
yaman ng bansa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pasagutan ang crossword puzzle na nasa LM, p. 128.
2. Maaaring palakihin ang puzzle at ipaskil sa pisara.
3. Itala ang mga kasagutan ng mga bata at iugnay sa aralin.
57
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin sa pamamagitan ng mga susing tanong sa Alamin
Mo sa LM p. 127.
2. Tumawag ng mga bata at ipasagot ng mga tanong.
3. Itala sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata upang gawing batayan
sa paglinang ng aralin.
4. Ipabasa ang babasahin sa LM, pp. 128129.
5. Pasagutan at talakayin sa mga mag-aaral ang mga katanungan sa LM
pp. 129130.
6. Bigyang-diin sa talakayan ang pagpapaliwanag sa mga pakinabang na
pang-ekonomiko ng mga pinagkukunang-yaman.
7. Ipagawa ang mga gawain sa Gawin Mo sa LM p. 130.
Gawain A (Indibiduwal na Gawain)
Ipaliwanag ang gagawin sa Gawain A.
Sabihin sa mga mag-aaal na maaari silang sumangguni sa LM,
pp. 128129.
Gawain B (Pangkatang Gawain)
Hatiin ang klase sa dalawang pangkat para sa pagdedebate.
Ilahad ang paksang pagtatalunan at ang paraan ng pagbibigay ng
opinyon at panig tungkol sa paksa.
Bigyan ng sapat na panahon upang makapaghanda at makapagbuo
ng pangangatuwiran ang bawat panig.
Wakasan ang pagtatalo sa pamamagitan ng pagwawasto sa ilang
ideya na salungat sa paksa.
Gawain C (Indibiduwal na Gawain)
Ipaliwanag sa mga bata kung ano ang poster.
Bigyang-diin kung ano ang dapat na maipahayag at maipakita sa
poster na gagawin.
Bigyan sila ng sapat na panahon upang matapos ang gawain.
Ipakita sa klase ang nagawang poster para sa kanilang pagpapaliwanag tungkol sa nilalaman ng kanilang ginawa.
8. Bigyang-diin at pansin ang mahalagang kaisipan sa Tandaan Mo sa
LM, p. 131.
Pagtataya
Basahin at pasagutan sa papel ang Natutuhan Ko sa LM, p. 131.
58
Takdang Aralin
1. Magsagawa ng pananaliksik sa inyong lugar tungkol sa likas na yaman na
nagdudulot ng kapakinabangan at di-kapakinabangan sa ekonomiya ng
bansa.
2. Magtanong sa mga taong nakakatatanda at may kaalaman tungkol dito.
3. Isulat sa 1/2 manila paper.
4. Iulat sa buong klase ang nasaliksik.
Susi sa Pagwawasto
Alamin Mo
Pababa
1. palay
3. marmol
4. durian
5. langis
Pahalang
2. marmol
6. niyog
7. isda
8. troso
ARALIN 4
Layunin
1. Natatalakay ang ilang isyung pangkapaligiran sa bansa
2. Napahahalagahan ang pagpapanatili ng malinis na kapaligiran sa bansa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Integrasyon :
59
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagbalik-aralan ang tungkol sa mga likas na yaman ng bansa.
2. Ipagawa ang panimulang gawain ukol sa mga isyung pangkapaligiran
ng bansa.
Panuto: Pagtapatin ang mga larawan sa hanay A at isyung tinutukoy
nito sa hanay B.
A
1.
a. Pagkakaingin
2.
b. Industriyalisasyon
3.
c. Reforestation
4.
d. Illegal logging
60
B. Paglinang
1. Ipakita ang mga larawan o video na nagpapakita ng mga isyung
pangkapaligiran sa kasalukuyan at itanong ang mga tanong sa Alamin
Mo sa LM, pp. 132133.
2. Isulat/Itala sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata.
3. Iwasto at ulitin sa mga bata ang kahalagahan ng pagpapanatili ng
malinis na kapaligiran.
4. Ipagawa ang Gawain A. Tingnan sa LM, p. 134.
5. Iwasto ang mga kasagutang ibinigay ng mga bata.
6. Pangkatin sa apat ang mga bata.
7. Ipagawa ang Gawain B sa LM, p. 135. Patnubayan ang mga bata habang
ginagawa ang takdang gawain.
8. Ipagawa ang Gawain C sa LM, p. 135. Bigyan sila ng sapat na oras sa
pagsasagawa ng gawain.
9. Gumamit ng rubric sa pagsasadula na nauukol sa mga isyung pangkapaligiran na gagawin ng bawat pangkat.
10. Bigyang pansin at diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM,
pahina 135.
Pagtataya
Ipasagot ang gawain sa Natutuhan Ko sa LM, p. 135.
Takdang Aralin
Gumupit ng mga larawan o newsclips mula sa pahayagan tungkol sa mga
isyung pangkapaligiran sa kasalukuyan na maaaring nangyayari din sa inyong
lugar. Ipaskil ito sa bulletin board.
Susi sa Pagwawasto
Panimula
1. C
2. E
3. A
4. B
Gawain A
1. Pagtatapon ng dumi at langis sa mga katubigan
2. Kaingin
3. Walang habas na pagpuputol ng mga puno
4. Labis na pagbuga ng usok ng mga sasakyan at industriya
5. Kawalan ng mga punong sisipsip sa tubig-ulan
Gawain B
Tingnan ang sagot ng mga pangkat. Itama kung kinakailangan.
61
Gawain C
Pamantayan sa Pagbibigay ng Puntos sa Pangkatang Gawain C
Pinakamahusay
4-5
Malinaw, angkop
ang lakas o hina ng
boses.
Pamantayan
Pagbibigay ng
Diyalogo
Malikhain at
Epektibong Galaw o
Pagkilos
Malinaw at may
paglalapat ang kilosgalaw, ekspresyon
ng mukha, diyalogo,
atbp.
Kawastuhan ng
Malinaw ang
Diwang nais Ipahayag mensaheng nais
o Pinapagawa
iparating.
Malikhaing Pagbubuo Epektibo ang
at Paggamit ng mga mga materyales,
Materyales
nakadagdag sa
ikahuhusay ng
pagtatanghal.
Nilalaman
Malawak ang
kaalamang ibinahagi.
ARALIN 5
Mahusay-husay
2-3
Hindi gaanong
malinaw at angkop
ang boses.
Hindi gaanong
malinaw at lapat ang
pagkilos-galaw.
Mahusay
0-1
Malabo at hindi
maintindihan ang
pagbibigay ng
dayalogo.
Walang pagkilos.
Hindi gaanong
malinaw ang
mensahe.
Hindi gaanong
epektibo.
Hindi gaanong
malawak ang
kaalamang ibinahagi.
Walang bagong
kaalamang ibinahagi.
Layunin
1. Naipapaliwanag ang matalino at di-matalinong mga paraan ng pangangasiwa
ng mga likas na yaman ng bansa
2. Napakikita ang wastong saloobin sa wastong paraan ng pangangasiwa ng
mga likas na yaman ng bansa
Paksang-Aralin
Paksa
Kagamitan :
62
Sanggunian :
Integrasyon :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagbalik-aralan ang tungkol sa mga isyung pangkapaligiran ng bansa.
2. Iparinig at ipaawit ang isang awitin na nauukol sa matalino at dimatalinong pamamaraan ng pangangasiwa ng mga likas na yaman ng
bansa. (Iparinig at ipaawit ang awiting Ilog Pasig.)
3. Itanong ang nilalaman at mensahe ng awitin. Iugnay ito sa aralin.
B. Panimula
1. Sagutin ang mga tanong sa Alamin Mo sa LM, p. 136.
2. Isulat sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata.
3. Iwasto at ulitin sa mga bata ang kahalagahan ng matalino at dimatalinong pamamaraan ng pangangasiwa ng mga likas na yaman ng
bansa.
4. Ipagawa ang Gawain A. Tingnan sa LM, p. 138.
5. Iwasto ang mga kasagutan dito.
6. Pangkatin sa apat (4) na grupo ang mga bata.
7. Ipagawa ang Gawain B sa LM, p. 138. Bigyan ng sapat na oras ang
bawat pangkat sa paggawa.
8. Gumamit ng rubric para sa pangkatang gawain.
9. Ipagawa ang Gawain C sa LM, p. 139. Gabayan ang bawat grupo sa
pagsasagawa ng gawain. Bigyan sila ng sapat na panahon para sa
gawain.
10. Gumamit ng rubric sa pagbuo at pagtasa ng dayoramang ginawa ng
mga bata.
11. Bigyang-pansin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 139.
Pagtataya
Ipasagot ang gawain sa Natutuhan Ko sa LM, p. 139.
Takdang Aralin
Gumawa ng isang bagay na maaaring i-recycle mula sa mga lumang
kagamitan sa tahanan. Gawing malikhain ang gagawing proyekto.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
1. 3
2. 7
3. 3
4. 3
5. 3
63
50%
Kaayusan
5
Mahusay na
Mahusay
Sariling
gawa na may
kakaibang
estilo at
angkop sa
paksang
tinalakay
(2.5)
Maayos ang
pagkakaguhit
at
pagkakalagay
ng mga minyaturang likas
na yaman
(miniature)
30%
(1.5)
Kaugnayan Nakikita sa
sa Leksyon ginawang
diyorama,
ang 9-10
minyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
10%
(0.5)
Kabuuang Nakikita ang
ganda ng
kahusayan
diyorama
sa paggawa
ng diyorama,
makulay
at may
disenyong
angkop sa
album
10%
(0.5)
4
Mahusay
3
Medyo
Mahusay
Sariling
Sariling gawa
gawa na may na may kaunkakaibang
ting kakaibang
estilo ngunit
estilo ngunit
di-gaanong
di-gaanong
angkop sa
angkop sa
paksang
paksang
tinalakay
tinalakay
(2.0)
(1.5)
Malinis ang
Maayos ang
pagkakaguhit pagkakaguhit
ngunit dingunit dimaayos ang
malinis ang
pagkakalagay pagkakalagay
ng minyatura ng minyatura
ng likas na
ng likas na
yaman
yaman
(1.2)
(0.9)
Nakikita sa
Nakikita sa
ginawang
ginawang
diyorama ang diyorama ang
7-8 miniyatura 5-6 minyatura
o larawan
o larawan
na may
na may
kaugnayan
kaugnayan
sa araling
sa araling
natutunan
natutunan
(0.4)
Nakikita ang
kahusayan
sa paggawa
ng diyorama,
makulay
ngunit di-gaanong angkop
ang disenyong
ginamit
(0.4)
(0.3)
Nakikita ang
kahusayan
sa paggawa
ng diyorama,
di-gaanong
makulay at
angkop ang
disenyong
ginamit
(0.3)
2
Di-gaanong
Mahusay
Sariling gawa
ngunit walang
masyadong
kakaibang
estilo at di
angkop sa
paksang
tinalakay
(1.0)
Nakagawa
ng proyekto
ngunit di
kakikitaan
ng pinagplanuhang
gawain
1
Hindi
Mahusay
Sariling
gawa ngunit
walang
kakaibang
estilo at
di-angkop
sa paksang
tinalakay
(0.5)
Walang
kaayusan
ang ginawa
makasulit
lamang/
walang
ginawa
(0.6)
Nakikita sa
ginawang
diyorama ang
3-4 minyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
(0.3)
Nakikita sa
ginawang
diyorama
ang 1-2
minyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
(0.1)
Hindi pinagplanuhan
ang pagkakagawang
diyorama,
di-gaanong
makulay
at walang
disenyo
(0.1)
(0.2)
Nakikita ang
kasimplehan
ng paggawa
ng diyorama,
di-gaanong
makulay at
kulang ang
disenyo
(0.2)
ARALIN 6
Layunin
1. Naiuugnay ang matalinong pangangasiwa ng likas na yaman sa pag-unlad
ng bansa
2. Naipapaliwanag ang kahalagahan ng matalinong pangangasiwa ng mga
likas na yaman
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpakita ng larawan na nagpapakita ng matalinong pangangasiwa ng
likas na yaman ng bansa.
2. Itanong:
a. Ano ang ipinahihiwatig ng larawan?
b. Ano ang kaugnayan ng pangangasiwa sa likas na yaman sa pagunlad ng bansa?
3. Itala o isulat sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata upang maging
batayan sa paglulunsad ng bagong aralin.
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin sa pamamagitan ng susing tanong sa Alamin Mo sa
LM, p. 140.
Itanong: Paano nakatutulong ang matalinong pangangasiwa ng likas
na yaman sa pag-unlad ng bansa?
2. Magpalitan ng opinyon o ideya tungkol sa paksa.
3. Itala ang mga kasagutan ng mga bata upang gawing batayan sa
paglinang ng aralin.
4. Ituon ang pansin sa mga larawan na nasa LM, p. 141.
5. Pasagutan at talakayin sa mga mag-aaral ang mga katanungang
nakahanda sa LM, p. 141.
6. Ipabasa nang tahimik ang talata o babasahin at pasagutan at talakayin
ang mga katanungan sa huli.
7. Ipagawa ang mga gawain sa Gawin Mo sa LM, p. 142.
65
Pagtataya
Pasagutan sa sagutang papel ang nasa Natutuhan Ko sa LM, p. 144.
Susi sa Pagwawasto
Natutunan Ko
1. 3
2. 7
3. 3
4. 3
5. 3
6. 7
7. 3
8. 3
9. 3
10. 3
ARALIN 7
Layunin
1. Natutukoy ang kahulugan ng pananagutan
2. Naisa-isa ang mga pananagutan ng bawat kasapi sa pangangasiwa at
pangangalaga ng mga pinagkukunang-yaman ng bansa
3. Nahihinuha na ang bawat kasapi ay may mahalagang bahaging ginagampanan para sa higit na ikauunlad ng bansa
66
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Maglaro ng isang sikat na laro sa telebisyon, ang Pinoy Henyo.
2. Ang guro ay tatawag ng dalawang mag-aaral na uupo sa harapan.
3. Lalagyan ng guro ng papel na may nakasulat na salita, ang noo ng isa
sa dalawang bata.
4. Ang batang may papel sa noo ang nakatalagang manghuhula ng salita
na nakalagay sa kaniyang noo.
67
5. Ang isa pang bata ang tutulong sa isa pa na mahulaan ang salita gamit
ang pagsagot sa mga tanong nito.
6. Tanging ang mga salitang oo, hindi, at puwede lamang ang maaaring
isagot sa mga tanong ng batang manghuhula.
7. Bibigyan ng guro ng dalawang minuto ang mga batang naglalaro para
mahulaan ang salita. Subalit kapag nahulaan na ang tumpak na salita
kahit wala pang dalawang minuto, idedeklara na ng guro na sila ay
panalo at isusulat sa pisara ang eksaktong minuto at segundo ng
kanilang pangkakahula.
8. Mga salitang gagamitin ng guro para sa palaro: pamahalaan, paaralan,
simbahan, pribadong samahan, pamilya, at mamamayan.
9. Itanong sa klase:
Ano ang pamahalaan? paaralan? simbahan? pribadong samahan?
pamilya? mamamayan?
10. Isulat sa pisara ang mga sagot ng bata sa mga katanungan ng guro.
11. Sabihin sa mga bata: Sa araw na ito ay ating pag-aaralan ang paksang ito:
Ang Pananagutan ng Bawat Kasapi sa Pangangasiwa at Pangangalaga
ng Pinagkukunang-yaman ng Bansa.
12. Himukin ang buong klase na bumuo ng suliranin mula sa paksa.
Suliraning mabubuo: Ano-ano ang pananagutan ng bawat kasapi sa
pangangasiwa at pangangalaga ng pinagkukunang-yaman ng bansa?
B. Paglinang
1. Ipabasa ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 145.
2. Tumawag ng mga mag-aaral upang sagutin ang mga tanong. Tanungin
ang mga mag-aaral hinggil sa kanilang binasa.
3. Pagtuunang-pansin ang mga sagot ng mga bata upang magamit sa
pagtalakay ng aralin.
4. Gawin ang bahaging Gawin Mo.
Gawain A
Ang Gawain A LM, p. 149 ay isang gawaing paupo.
Gamit ang bubble map, ibigay ang mga kasingkahulugan ng
salitang pananagutan.
Gamit ang caterpillar map, sasagutin ng mga bata ang mga tanong
sa LM, p. 150.
Gawain B
Pangklaseng Gawain, LM, p. 150.
Ang lahat ng bata ay patatayuin sa gitna o harap ng silid-aralan.
Laruin ang Lost at Sea scenario.
Magtalaga ng batang gaganap na pamahalaan, paaralan, simbahan,
pribadong samahan, pamilya, at mamamayan.
Ikuwento ang Lost in the Sea sa mga bata.
Hayaan ang mga batang pumili ng bangkang sasamahan.
68
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 152.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
1. kasingkahulugan: tungkulin, obligasyon, responsibilidad
kahulugan: dapat gawin ng isang tao para sa sarili, kapuwa, lipunan, o bansa
2. Maraming posibleng sagot
Gawain B
Sariling opinyon ng mga bata.
Hayaang magkaroon ng debate sa loob ng klase. Alamin ang opinyon ng mga
bata kung anong kasapi ang may pinakamalaking pananagutan.
Gawain C
Hindi nabuo ang pyramid, kulang ito.
May nawawalang pyramid sa aming grupo.
1. Lahat ay dapat gumawa ng kaniyang tungkulin.
2. Para sa ikauunlad ng bansa
Bigyang-diin ang kaisipan na ang lahat ay may pananagutan na dapat
gampanan para sa ating mga pinagkukunang-yaman. Mahalaga na
magampanan ng lahat ang kanilang pananagutan. Ang pangangasiwa at
pangangalaga sa ating yaman ay higit na maisasakatuparan kung ang lahat
ay makikiisa at gagampanan ang kaniyang pananagutan.
Natutuhan Ko
I. 1. puso
2. araw
3. mukhang nakangiti
4. kidlat
5. bituin
69
Pangwakas na Gawain
Pangkatin ang mga bata sa apat na pangkat. Bigyan ang bawat pangkat ng
na kartolina, panulat, at pangkulay. Pagawain ang bawat pangkat ng poster
gamit ang temang:
Ang Kalikasan ay ating kayamanan
Pangangalaga nito ay ating pananagutan.
Ipaskil ang gawa ng mga pangkat sa isang bahagi ng silid-aralan.
70
Mahusay
(3)
Pamantayan
Kawastuhan ng
mensahe
(x2)
Katamtamang Husay
(2)
Nangangailangan
pa ng Dagdag na
Pagsasanay sa
Paggawa ng Poster
(1)
Magulo at hindi
masining ang
pagkakagawa
Kalinisan ng
pagkakagawa (1)
Malinis na malinis
ang pagkakagawa ng
poster.
Marumi ang
pagkakagawa ng
poster.
Kabuuang Puntos
ARALIN 8
Layunin
1. Nakapagbibigay ng mga mungkahing paraan ng wastong pangangasiwa ng
mga likas yaman ng bansa
2. Natutukoy ang mga posibleng bunga ng wasto at hindi wastong pangangasiwa
ng likas na yaman ng bansa
3. Naipakikita ang pagmamalaki at pagpapahalaga sa mga wastong pangangasiwa ng mga likas na yaman sa pamamagitan ng pagsulat ng pangako sa
sarili
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
71
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipaawit ang awitin: Ang mga Likas Yaman ay Gawa ng Diyos.
Awit:
Ang mga bundok na matataas
Ay yamang lupa
Wag nating patagin
Ulitin
Wag ka nang malungkot
O, Wow Philippines.
Palitan ang mga salitang bundok na matataas, yamang lupa at patagin
ng mga sumusunod:
ilog na umaagos/yamang tubig/dumihan
puno na mayayabong/yamang gubat/putulin
haribon na lumilipad/yamang hayop-gubat/panain
magsasaka na masisipag/yamang tao/maliitin
likas na yaman/gawa ng Diyos/sirain
2. Itanong:
a. Anong mga likas na yaman ang nabanggit sa awit?
b. Ano-anong uri ito ng mga likas na yaman?
c. Ano-ano ang hindi natin dapat gawin sa mga likas na yaman na
nabanggit sa awit?
d. Ano-ano ang maaaring mangyari kapag hindi natin sinunod ang
mga sinasabi sa awit?
3. Isulat sa pisara ang mga sagot ng bata gamit ang talahanayan.
Mga Likas Yaman
Halimbawa:
bundok
Hindi Dapat Gawin
huwag patagin
yamang lupa
Maaaring Mangyari
B. Paglinang
1. Ipabasa ang bahaging Alamin Mo LM sa p. 153.
2. Tumawag ng ilang mag-aaral upang sagutin ang mga tanong sa ibaba
ng pahina. Tanggapin lahat ng sagot ng mga bata.
3. Bigyang-pansin ang mga sagot ng mga bata sa mga tanong upang
magamit sa pagtalakay sa aralin.
4. Ipagawa ang mga gawain.
Gawain A
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Magtalaga ng bata na
magiging lider ng pangkat.
Magbigay ng pamantayan sa paggawa ng pangkatang gawain
upang higit na maging maganda ang produktong malilikha ng
grupo.
Ipakita ang video ng Awit para sa Kalikasan.
Talakayin ang mensahe ng awit gamit ang Tsart na A-N-NA.
Alam Na
Nais Malaman
Nalaman
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 157158.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Maaaring iba-iba ang sagot. (Tingnan kung akma ang mga sagot sa aralin.)
Natutuhan Ko
I. 1. Wasto
2. Wasto
3. Hindi wasto
4. Wasto
5. Hindi wasto
II. Maraming posibleng sagot
Pangwakas na Gawain
Pangkatin ang mga bata sa apat na pangkat. Gamit ang role playing, ipakita
ang sumusunod:
Pangkat 1: Mga mungkahing paraan ng wastong pangangasiwa ng mga likas
na yaman ng bansa
Pangkat 2: Mga posibleng bunga ng wastong pangangasiwa ng mga likas na
yaman ng bansa
Pangkat 3: Mga di wastong paraan ng pangangasiwa ng mga likas na yaman
ng bansa
Pangkat 4: Mga posibleng bunga ng hindi wastong pangangasiwa ng mga
likas na yaman ng bansa
74
Pamantayan
Pagbigkas ng
diyalogo
(x2)
Katamtamang Galing
(2)
Malinaw at angkop
ang mga diyalogong
ipinakita
Hindi gaanong
malinaw at angkop
ang mga diyalogong
ipinakita
Kilos ng katawan Angkop at mahusay
Hindi gaanong angkop
at ekspresyon
ang mga kilos ng
at mahusay ang mga
(x2)
katawan at ekspresyon kilos ng katawan at
ng mukha sa eksenang ekspresyon ng mukha
ipinakikita
sa eksenang ipinakikita
Pagpapahayag
Maayos na
Hindi gaanong maayos
ng mensahe at
naipahayag ang
na naipahayag ang
impormasyon
mensahe at tumpak
mensahe at tumpak
(x3)
ang impormasyong
ang impormasyong
pinakita sa mga
pinakita sa mga
tagapanood
tagapanood
Nagpapakita
Lubos na naipakita
Hindi gaanong
ng angkop na
ang angkop na
naipakita ang angkop
katauhan ng papel katauhan ng papel na na katauhan ng papel
na ginagampanan ginagampanan
na ginagampanan
(x3)
Kabuuang Puntos
ARALIN 9
Nangangailangan ng
Ibayong pagsasanay
(1)
Hindi malinaw at hindi
rin angkop ang mga
diyalogong ipinakita
Hindi angkop at hindi
mahusay ang mga
kilos ng katawan at
ekspresyon ng mukha
sa eksenang ipinakikita
Hindi maayos na
naipahayag ang
mensahe at tumpak
ang impormasyong
pinakita sa mga
tagapanood
Hindi naipakita
ang angkop na
katauhan ng papel na
ginagampanan
Layunin
1. Natutukoy ang kahalagahan ng pagtangkilik sa sariling produkto
2. Naiuugnay ang kahalagahan ng pagtangkilik sa sariling produkto sa pagunlad at pagsulong ng bansa
3. Naipakikita ang pagiging makabayan sa pamamagitan ng pagpili ng
produktong gawang Pinoy
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
Iparinig ang awit ni Regine Velasquez-Alcasid na Tara na, Biyahe Tayo.
1. Itanong sa mga bata ang sumusunod:
Ano-anong lalawigan sa Pilipinas ang nabanggit sa awitin?
Ano-ano ang matatagpuan sa mga lugar na binanggit?
Sumasang-ayon ka ba sa mensahe ng awitin na kayganda ng
Pilipinas? Bakit?
Nahikayat ka ba ng awitin na bumiyahe at libutin ang Pilipinas?
Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataon na makabiyahe, saang
lalawigan sa Pilipinas ang iyong unang pupuntahan?
Bakit iyon ang naisip mong unang puntahan?
2. Tanggapin lahat ng mga sagot ng mga bata. Isulat sa pisara ang kanilang
tugon sa panlimang katanungan.
3. Sabihin na ang paksang tatalakayin ngayon ay tungkol sa kahalagahan
ng pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-unlad at pagsulong ng
bansa.
4. Hikayatin ang mga mag-aaral na bumuo ng suliranin mula sa paksa.
Mga suliraning maaaring mabuo:
Ano ang kahalagahan ng pagtangkilik sa sariling produkto sa pagunlad at pagsulong ng bansa?
Paano nakatutulong sa pag-unlad at pagsulong ng bansa ang
pagtangkilik sa sariling produkto?
B. Paglinang
1. Pabuksan ang aklat sa bahaging Alamin Mo sa LM, p. 159.
2. Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bahaging Alamin Mo.
Tanggapin ang lahat ng kasagutan ng mga bata.
3. Talakayin ang aralin gamit ang mga sagot ng mga bata sa mga tanong.
4. Ipagawa ang mga gawain sa bahaging Gawin Mo sa LM, pp. 160162.
Gawain A
Hatiin ang klase sa tatlong pangkat.
Patnubayan ang mga bata sa pagbubuo ng mga pamantayan na
dapat sundin sa paggawa ng pangkatang gawain.
76
77
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 163.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Iba-iba ang maaaring sagot.
Natutuhan Ko
I. Laguna mga palamuti, tsinelas, barong
Bicol pili, kagamitang yari sa abaka gaya ng bag, tsinelas, basket
Marikina bag, sapatos
Bukidnon pinya, saging
Pangasinan bangus, bagoong
Sulu perlas, palamuting yari sa shells
II. 1.
2.
3.
4.
5.
N
N
N
NK
NK
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa limang pangkat. Bigyan ang bawat pangkat ng manila
paper at panulat. Bawat pangkat ay lilikha ng kanilang jingle song tungkol sa
pagtangkilik ng sariling produkto at kahalagahan nito sa ating pag-unlad.
Rubric sa Jingle
Pamantayan
Pagkakaawit
Napakahusay
Magandang-maganda
ang pagkakaawit
Mahusay-husay
Maganda ang
pagkakaawit
Hindi Gaanong
Mahusay
Hindi gaanong
maganda ang
pagkakaawit
Dating sa Tagapakinig Malakas ang dating at Medyo malakas ang
Mahina ang dating at
panghikayat sa mga
dating at panghikayat hindi nakahihikayat sa
tagapakinig
sa mga tagapakinig
mga tagapakinig
Kaangkupan
Angkop ang ginamit
Hindi gaanong angkop Hindi angkop ang
na mga salita sa jingle ang ginamit na mga
ginamit na mga salita
salita sa jingle
sa jingle
Kawastuhan
Wasto ang
Hindi gaanong wasto Hindi wasto ang
mensaheng nais
ang mensaheng nais
mensaheng nais
ipahatid ng jingle
ipahatid
ipahatid
Kabuuang puntos
78
Layunin
1. Natutukoy ang mga hamon ng mga gawaing pangkabuhayan
2. Natutukoy ang mga oportunidad kaugnay ng mga gawaing pangkabuhayan
3. Nakagagawa ng isang mungkahing planong pangkabuhayan
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Awitin ang Magtanim ay Di Biro.
2. Itanong sa buong klase:
a. Bakit hindi biro ang magtanim?
b. Sino sa ating mga manggagawang Pinoy ang masipag magtanim?
79
3.
4.
5.
6.
B. Paglinang
1. Ipabasa ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 164.
2. Ipasagot ang mga tanong. Tanggapin ang lahat ng kasagutan.
3. Bigyang-diin ang araling tinatalakay gamit ang mga sagot ng mga bata
sa mga tanong.
4. Ipagawa ang bahaging Gawin Mo sa LM, p. 167169.
Gawain A
Ipagawa ang Gawain A sa LM, p. 167.
Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Ibigay ang mga pamantayan na dapat sundin sa paggawa ng
pangkatang gawain.
Bigyan ng manila paper at panulat ang bawat pangkat.
Ipaliwanag sa bawat pangkat ang kanilang gagawin.
Ipaisa-isa ang mga hamon at oportunidad sa ibat ibang gawaing
pangkabuhayan sa bansa.
Pangkat 1 at 3 Pagsasaka
Pangkat 2 at 4 Pangingisda
Ipagamit ang Venn Diagram sa pagsagot nila sa gawain.
Bigyan ang mga bata ng sapat na panahon na matapos ang kanilang
pangkatang gawain.
Ipaulat ang kanilang output sa klase.
Gawain B
Gamit ang parehong pangkat, ipalaro ang Search the Area. Ipagawa
sa klase ang Gawain B sa LM, p. 168.
Itatago ng guro ang inihandang mga istrip ng papel na sinulatan
ng ibat ibang mga hamon at oportunidad ng mga gawaing pangkabuhayan sa ibat ibang lugar sa silid- aralan.
Mag-uunahan ang bawat pangkat na mahanap ang mga istrip ng
papel na ito.
Ilalagay nila sa basket ang lahat ng oportunidad at sa basurahan
ang lahat ng mahahanap nilang hamon.
80
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 169170.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
Maaaring iba-iba ang sagot.
Gawain B
Mga oportunidad: pagkakaroon ng mga modernong kagamitan tulad ng
underwater sonars at radars, pagpapatayo ng mga bagong pantalan, makabagong
teknolohiya sa pagsasaka, bagong pag-aaaral upang magkaroon ng magandang
ani, programang Blue Revolution at Biyayang Dagat
Mga hamon: mga sakuna sa dagat, problema sa irigasyon, El Nio
phenomenon, pagdami ng mga imported agricultural products, at climate change
Gawain C
Maaaring iba-iba ang sagot.
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Bawat pangkat ay gagawa ng isang
plano ng kabuhayan o mapagkakakitaan. Ipasunod ang pormat sa ibaba.
Planong Pangkabuhayan
Pamagat ng Planong Pangkabuhayan:
Pokus ng Gawaing Pagkabuhayan:
Mga Hamon:
Mga Oportunidad:
Pamamaraan:
Maaaring maging resulta:
81
Pamantayan
Katamtaman
(2)
Kailangan ng Dagdag
na Pagsasanay
(1)
Kalidad at
Wasto, may kalidad
kabuluhan ng mga at kabuluhan ang
impormasyon
mga impormasyon na
nilagay sa ginawang
plano
PagkakaugnayMalinaw na naipakita
ugnay ng mga
ang pagkakaugnayimpormasyon
ugnay ng mga
impormasyon
Halos lahat ng
impormasyon ay mali
at walang gaanong
kalidad at kabuluhan.
Pagkakalahad ng
impormasyon
Lubhang maayos at
malinaw na nalahad
ang mga impormasyon
ukol sa plano
Hindi maayos
at malabo ang
pagkakalahad ng mga
impormasyon ukol sa
plano
Kompleto
Maraming kulang sa
mga impormasyon na
inilagay sa plano
Hindi malinaw
na naipakita ang
pagkakaugnay-ugnay
ng mga impormasyon
Kabuuang Puntos
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
82
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pakinggan ang awiting Kapaligiran ng Asin.
2. Itanong sa mga bata:
a. Ano ang ibig iparating sa atin ng awitin?
b. Sa pagmamasid mo sa ating paligid, masasabi mo bang makatotohanan ang mensahe ng awitin?
c. Ibigay ang iyong opinyon sa mga linya sa awitin na hindi masama
ang pag-unlad kung hindi nakakasira ng kalikasan.
3. Tanggapin lahat ng mga sagot ng mga bata.
4. Magpakita ng larawan ng isang punong umiiyak.
5. Itanong ang mga sumusunod:
a. Bakit kaya umiiyak ang puno?
b. Sa palagay mo, bakit siya nasasaktan?
c. Sino ang dapat sisihin sa ganitong mga pangyayari?
d. Ano ba ang ginagawa ng tao sa mga puno?
e. Ano-ano ang maling ginagawa ng mga tao sa ating mga likas na
yaman?
6. Sabihin na ang paksang tatalakayin ngayon ay tungkol sa likas kayang
pag-unlad.
7. Ang klase ay bubuo ng suliranin mula sa paksa.
Mga suliraning maaaring mabuo:
Ano ang likas kayang pag-unlad at ang kahalagahan ng pagsulong
nito para sa mga likas na yaman ng bansa?
Paano ka makalalahok sa mga gawaing lumilinang sa pangangalaga
at nagsusulong ng likas kayang pag-unlad ng mga likas na yaman
ng bansa?
83
B. Paglinang
1. Ipabasa sa mga bata ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 171.
2. Ipasagot ang mga tanong. Tanggapin ang lahat ng kasagutan ng mga
bata.
3. Talakayin ang aralin sa p. 172.
4. Bigyang-linaw ang aralin gamit ang mga sagot ng mga bata sa mga
tanong.
5. Ipagawa ang bahaging Gawin Mo sa LM, pp. 173174.
Gawain A
Gawin ang Gawain A sa LM, p. 173.
Gawain B
Ipagawa sa klase ang Gawain B sa LM, p. 174.
Bigyan ang bawat mag-aaral ng bond paper at ipagaya ang guhit
na puno na nasa Gawain B.
Sa loob ng puno ay ipasulat ang kanilang Kontrata ng Katapatan
sa Kalikasan o KKK.
Tumawag ng piling mag-aaral at ipabasa ang kanilang likhang
kontrata.
Idikit ang mga punong kinalalagyan ng kanilang kontrata sa isang
bahagi ng silid-aralan na may guhit na malaking bundok.
Itanong:
Ano-anong gawain ang iyong lalahukan na lumilinang sa
pangangalaga at pagsulong ng likas kayang pag-unlad ng mga
likas na yaman ng bansa?
Gawain C
Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Ibigay ang mga pamantayan na dapat sundin sa paggawa ng
pangkatang gawain.
Ipaliwanag ang Gawain C sa LM, p. 174.
Ipakita sa bawat pangkat ang halimbawa ng kanilang magiging
output at ipagawa ang Gawain C.
Tiyaking may sapat na oras ang mga bata para matapos ang
kanilang gawain.
I-display ang kanilang gawa sa labas ng klase at ipagbili sa abotkayang presyo. Ang kikitain ng bawat pangkat ay hahati-hatiin ng
bawat kasapi sa kanilang mga sarili.
Itanong sa mga bata ang sumusunod:
1. Talaga bang may pera sa basura?
2. Paano nagiging pera ang basura?
3. Dahil iyong napatunayan na may pera sa basura, ano ang
iyong gagawin sa mga basurang maaari pang mapakinabangan?
6. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 175.
84
Orihinalidad
Kapakinabangan
Magandang maganda,
matibay na matibay at
malinis na malinis ang
nagawang recycled na
kagamitan
Orihinal ang disenyo
Nilagyan ng kaunting
pagbabago mula sa
ginayang disenyo
Magagamit paminsanminsan
May pinaggayahang
disenyo
Magagamit sa
pang-araw araw na
pamumuhay
Hindi magagamit
kailanman
Pamantayan
Pagkamasining
Napakamasining ng
pagkakagawa
Orihinalidad
Pagkakagawa
Napakalinis at
makabuluhan ang
pagkakagawa
Angkop na angkop
ang materyales at
magandang maganda
ang estilong ginamit
Materyales at
Estilo
Katamtaman
(2)
Hindi gaanong
masining ang
pagkakagawa
Hindi gaanong orihinal
ang disenyo at
pagkakagawa
Hindi gaanong malinis
at makabuluhan ang
pagkakagawa
Hindi gaanong angkop
ang materyales at
hindi rin gaanong
maganda ang estilong
ginamit
Kabuuang
Puntos
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 175176.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Maraming posibleng sagot
85
Kailangan ng Ibayong
Pagsasanay
(1)
Hindi masining ang
pagkakagawa
Hindi orihinal
ang disenyo at
pagkakagawa
Hindi malinis at
makabuluhan ang
pagkakagawa
Hindi angkop ang
materyales at hindi rin
maganda ang estilong
ginamit
Natutuhan Ko
I. Maraming posibleng sagot
II. 1. puso
2. puso
3. puso
4. puso
5. puso
Pangwakas na Gawain
Pagtatanim ng punla sa hardin o gulayan ng paaralan. Ang buong klase
ay pupunta sa hardin o gulayan ng paaralan upang magtanim ng mga punla o
binhing dala ng mga mag-aaral.
Layunin
1. Natutukoy ang ilang halimbawa ng kulturang Pilipino sa ibat ibang rehiyon
ng Pilipinas
2. Natatalakay ang kontribusyon ng ibat ibang pangkat sa kulturang Pilipino
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Kulturang Pilipino
mga larawan ng ibat ibang pangkat etniko, mapa ng Pilipinas,
manila paper, at panulat
Yunit 2, Aralin 12, LM, pp. 177191
K to 12 AP4LKE-IIf-7
_____. Hiyas ng Lahi 2 (2013). Sampaloc, Manila: St. Augustine
Publication, Inc.
Capia, Estelita at Alvenia P. Palu-ay (2000). Pilipinas: Bansang
Papaunlad. Quezon City: SD Publishing, Inc. pahina 24-35.
Divina, Richelda O. et. al. (2009). Pamana Lahing Malaya 6.
Pilipinas: Hope Publishing House. pahina 40-61.
Santiago, Rosario M. et. al. (1995). Pilipinas: Perlas ng Silangan
Bayan ng Magiting. Manila: Innovative Educational Material,
Inc. pahina 106-123.
Internet: http://philmuseum.ueuo.com/nm_museum/nmtreasure/
antro_final4.html
Mga Pangkat etniko sa Pilipinas (2014, July 8) Retrieved July 16,
2014 from http://tl.wikipedia.org/wiki/Mga_pangkat_etniko_
sa_Pilipinas
86
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magkaroon ng Walk to a Museum sa loob ng silid-aralan.
2. Ipakikita rito ang mga larawan ng ibat ibang pangkat etniko sa bansa.
3. Itanong sa mga bata:
a. Ano-anong pangkat etniko ang inyong nakita sa Walk to a Museum?
b. Ano ang napansin ninyo sa kanilang mga katangiang pisikal at
mga kasuotan?
4. Tanggapin lahat ng mga sagot ng mga bata. Sabihin na tatalakayin sa
araling ito ang tungkol sa kulturang Pilipino.
5. Ang klase ay bubuo ng suliranin mula sa paksa.
Mga suliraning maaaring mabuo:
Ano ang kulturang Pilipino?
Ano-ano ang bumubuo sa kulturang Pilipino?
B. Paglinang
1. Ipabasa sa mga bata ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 177.
2. Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga tanong. Tanggapin ang lahat ng
kasagutan ng mga bata.
3. Talakayin ang nilalaman ng aralin, pp. 177187.
4. Ipagawa sa mga bata ang mga gawain sa bahaging Gawin Mo sa LM,
pp. 188189.
Gawain A
Gawin ang Gawain A sa LM, p. 188.
Gamit ang mapa ng Pilipinas, ipatukoy sa mga bata kung saang
lalawigan matatagpuan ang ibat ibang pangkat etniko ng bansa.
Gawain B
Ipagawa sa klase ang Gawain B sa LM p. 188. Hatiin ang klase sa
tatlong pangkat.
Bigyan ang bawat pangkat ng manila paper at panulat.
Isa-isahin ang mga pamantayan sa paggawa ng pangkatang
gawain.
Bawat pangkat ay pipili ng tatlong pangkat etniko mula sa tatlong
malalaking pulo sa bansa
Gamit ang Organizational Chart, tukuyin ang mga kulturang
Pilipino sa mga napiling pangkat etniko.
Ipakita at ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang output.
Gawain C
Gamit ang parehong pangkat, ipagawa aat ipaliwanag ang
Gawain C sa LM, p. 189.
Muling pag-usapan ang mga pamantayan sa paggawa nang tahimik
at maayos.
87
Tiyakin na ang mga bata ay may sapat na oras para matapos ang
gawain.
Gamit ang Catch the Falling Stars, tutukuyin ng bawat pangkat
ang ibat ibang kontribusyon sa kulturang Pilipino.
Ipaulat at ipa-display ang kanilang gawa sa isang bahagi ng silidaralan.
Itanong sa mga bata:
1. Ano-ano ang kontribusyon ng ibat ibang pangkat sa ating
kultura?
2. Anong pangkat ang may pinakamaraming kontribusyon?
3. Mahalaga ba ang kanilang mga naging kontribusyon sa
kulturang Pilipino?
5. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 190191.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Maaaring iba-iba ang sagot.
Natutuhan Ko
I. A.
1. Ifugao
2. Manobo
3. Bikolano
4. Ilokano
5. Cebuano
II. 1. Arabe
2. Amerikano
3. Intsik
III. 1.
2.
3.
4.
5.
A
A
C
B
C
6.
7.
8.
9.
10.
Ilonggo
Maranao
Kapampangan
Yakan
Ivatan
4. Espanyol
5. Hindu
6.
7.
8.
9.
10.
B
A
C
A
A
Pangwakas na Gawain
Charade
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Bawat pangkat ay bibigyan ng guro
ng tatlong listahan ng mga pangkat na nakaimpluwensiya sa ating kultura.
Ang klase ay maglalaro ng charade. Hulaan kung sa aling pangkat kabilang ang
mga ipakikitang halimbawa. Ang pangkat na may pinakamaraming mahulaang
tamang sagot ang siyang tatanghaling panalo sa larong charade.
88
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magkaroon ng balitaan na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
2. Balik-aral: Ano-anong kultura ng pangkat-etniko ang iyong hinahangaan at bakit?
3. Pagpapakita ng video ng Tubbataha Reef.
http://www.youtube.com/watch?v=2apv2zAL1JA
Gabay na tanong: Ano ang naramdaman mo nang mapanood mo ang isa
sa pinagmamalaking pamanang pook ng ating bansa?
B. Paglinang
1. Pagpapakita ng mga larawan ng mga pamanang pook.
2. Pagkakaroon ng malayang talakayan ukol dito. Iugnay sa aralin.
3. Ipagawa ang mga gawain sa Gawin Mo sa LM, pp. 195196.
Gawain A
Ipakuha sa mga mag-aaral ang LM at pasagutan ang Gawain A sa
pahina 195.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang Data Retrieval Chart.
Gawain B
Hatiin ang klase sa apat.
Pipili ang mga mag-aaral ng kani-kanilang pinuno at hahayaang
pumili ng kanilang gagawin.
Pagtatanghal ng bawat pangkat
Pagbibigay ng puntos sa bawat pangkat gamit ang rubric.
Gawain C
Ipakuha sa mga mag-aaral ang kanilang reflection journal at
ipasasagot ang tanong na: Sa inyong naging paglalakbay sa
mga pamanang pook sa Pilipinas, alin sa mga ito ang lubusang
nagpahanga sa inyo at bakit?
4. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 196.
89
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, p. 196 ng LM.
Takdang Gawain
Gumupit ng limang larawan ng mga Pilipino na naging tanyag sa kanilang
kakayahan. Ilarawan ang kanilang talambuhay.
Rubric para sa Paggawa ng Likhang-Sining sa Gawain B
Batayan
Mahusay na Mahusay
(5 puntos)
Pagkamalikhain
50%
Nakagawa ng isang
likhang-sining sa
pinakamalikhaing
paraan
Malinis at maayos ang
ginawang likhangsining
Kalinisan at
kaayusan
30%
Interpretasyon
20%
Naipaliwanag sa
pinakamalinaw at
pinakamaayos na
paraan ang ginawang
likhang- sining
Mahusay
(4-3 puntos)
Hindi Mahusay
(2-1 puntos)
Nakagawa ng isang
likhang-sining sa
malikhaing paraan
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Gumawa ng travel brochure para ipakita
ang ibat ibang pamanang pook sa ating bansa.
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
90
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magkaroon ng balitaan na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
2. Balik-aral: Paano ka makatutulong para mapangalaagaan ang ibat
ibang pamanang pook ng ating bansa?
3. Pagpapaawit sa mga mag-aaral ng awiting Journey ni Lea Salonga.
Gabay na tanong: Ano ang naramdaman mo habang inaawit ang kanta
ni Lea Salonga?
Nais mo bang maging katulad niya? Bakit?
B. Paglinang
1. Pagtalakay sa aralin, LM, pp. 197203 at pagpapakita ng mga larawan
ng mga Pilipinong naging sikat sa ibat ibang larangan gaya ng mga
sumusunod:
a. Panitikan
b. Pagpinta
c. Paglilok o eskultura
d. Arkitektura
e. Musika
f. Sayaw
g. Tanghalan at pelikula
h. Pagandahan at palakasan
i. Agham at teknolohiya
Talakayin ang aralin habang ipakikita ang mga larawan.
2. Ipagawa ang mga gawain sa Gawin Mo sa LM, pp. 202203.
Gawain A
Ipakuha sa mga mag-aaral ang LM at pasagutan ang Gawain A,
pahina 202.
Gawain B
Pagsulat ng mga mag-aaral ng sanaysay gamit ang gabay na
tanong: Paano mo matutularan ang mga natatanging Pilipino na
nagpaunlad ng ating kultura?
Gamitin ang rubrics sa pagbibigay ng puntos sa gawain.
Susing sagot: magkakaiba ang posibleng sagot
Gawain C
Ipatapos sa mga mag-aaral ang pangungusap
Hayaan ang mga mag-aaral na magkaroon ng sapat na panahon
makapag-isip.
Ipasagot ang di natapos na pangungusap sa metacards na
ipapamahagi ng guro.
3. Bigyang-diin ang kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 203.
91
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 203.
Takdang Gawain
Kapanayamin ang mga lolo at lola. Itanong ang mga katangiang taglay ng
isang Pilipino. Isa-isahin at bigyan ng paliwanag.
Susi sa Pagwawasto
Magkakaiba ang sagot batay sa pananaliksik ng mga mag-aaral.
Rubric para sa Takdang Gawain
Pamantayan
Nilalaman
Pagtalakay
Organisasyon
Paglalahad
Napakahusay
4
Mahusay
3
Katamtaman
2
Napakahusay
ng pagkabuo ng
talata. Malawak
at marami ang
impormasyon at
elaborasyon.
Masusi ang
pagkatalakay ng
mga paksa.
May mahusay na
organisasyon at
pokus sa paksa.
Mahusay ang
pagkabuo sa
talata. Malinaw
at tiyak ang
impormasyon at
paliwanag.
May ilang tiyak
na pagtalakay sa
paksa
May
organisasyon
May kahusayan
ang pagkakabuo ng talata.
Tiyak ang mga
impormasyon at
paliwanag.
May pagtatangkang talakayin
ang paksa
Hindi gaanong
malinaw ang
organisasyon.
Angkop ang
mga salita at
pangungusap
sa paksa at
mambabasa.
Karamihan sa
mga salita at
pangungusap ay
angkop sa paksa
at mambabasa.
Hindi gaanong
angkop ang
mga salita at
pangungusap
sa paksa at
mambabasa.
Nangangailangan
pa ng Kasanayan
1
Maligoy ang
talata. Nakalilito
at hindi tiyak
ang mga
impormasyon.
Hindi natalakay
ang paksa
Malabo ang
organisasyon
kung mayroon
man.
Hindi gumagamit
ng tiyak na
salitang angkop
sa mga pangungusap, paksa at
mambabasa.
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Gumawa ng isang brochure na
naglalarawan ng ng ibat ibang pamanang pook sa bansa. Lakipan ito ng mga
larawan ng mga nasabing pook.
92
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagkakaroon ng balitaan na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
2. Balik-aral: Paano nagsumikap ang mga Pilipino upang mapaunlad at
maisulong ang ating kultura?
3. Pagpapakita ng mga larawan ng mga katangian at tradisyon ng mga
Pilipino.
Anong tradisyon ng Pilipino ang ipinapakita sa larawan?
Ano ang nais ipahiwatig ng mga larawan?
4. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang mga katangian at mga tradisyon ng
mga Pilipino.
B. Paglinang
1. Pagpapangkat sa mga mag-aaral sa tatlo.
2. Ipahanap at pabilugan ang mga katangian na makikita sa HANAPSALITA sa p. 205 ng LM.
3. Tunghayan ang LM sa p. 205.
4. Pagtalakay sa aralin.
Talakayin sa mga mag-aaral ang ibat ibang pagdiriwang sa ating bansa.
93
Pagdiriwang
Petsa
Lugar ng Pista
Pista ng Sinulog
Ikatlong Linggo
ng Enero
Lungsod ng
Cebu
Araw ng
Cabanatuan
Pebrero 3
Cabanatuan
Semana Santa
Marso 2430
(Mahal na Araw)
Pista ng Kalilang Abril 1015
Santa Cruz de
Huling araw ng
Mayo o Santa
Mayo
Cruzan
Pista ng Maskara Oktubre 19
Pista ng Gran
Cordillera
Nobyembre
1725
Buong bansa
Marawi City
Lanao del Sur
Lahat ng bahagi
ng bansa
Bacolod City
Negros
Occidental
Lungsod ng
Baguio
94
Paglalarawan
Panlalawigang patimpalak tungkol
sa kahulugan ng pagdating ng
mga mananakop na Kastila para
mapalaganap ang Kristiyanismo.
Binibigyang diin ng parada
ang paglago ng Nueva Ecija at
pag-unlad ng Cabanatuan mula
noong bago dumating ang mga
Espanyol hanggang sa pananakop
ng mga Hapon at hanggang sa
kasalukuyan.
Pagpapakita ng paghihirap at
pagkamatay ni Kristo
Pista na nagpapaalaala ng
anibersaryo ng charter ng
Lungsod ng Marawi; pagpapakita
ng mga tradisyonal na awit at
sayaw ng Muslim, eksibit ng
kulturang Maranao, mga gamit,
pagkain at mga gawaing ukol sa
relihiyong Muslim.
Pista na nagtatampok ng
magagandang dalaga ng bansa na
nakasuot ng magagarang tunika.
Pinakamalaking taunang
pagdiriwang na nagpapakita ng
pagmamahal at kasayahan ng
mga katutubong taga-Bacolod.
Kasabay sa pagdiriwang ng charter
ng lungsod ang mga paligsahan
sa isports, palatuntunang kultural,
at pagsasayaw sa kalye ng mga
nakasuot ng damit at maskara
tulad ng sa Mardi-Gras.
Pagdiriwang sa rehiyon na
ginaganap sa Benguet taon-taon
na nagtatampok ng pagtitipontipon ng mga tribu na nagpapakita
ng mga sayaw ng tribo at
pagtatanghal ng mga ritwal ng
pasasalamat.
Pista ng
Disyembre
Higanteng parol
ng San Fernando
Sayaw sa
Ubando
Mayo 1719
Pista ng mga
Pintado
Hunyo 29
Pista ng
Kaamulan
Setyembre 57
95
Gawain C
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Ipasuri ang ibat ibang
katangian at tradisyon ng mga Pilipino. Isa-isahin ang epekto at
bunga sa pagbuo ng pagkakakilanlan ng Pilipino.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 210.
Takdang Gawain
Gumawa ng isang liham na nagpapamalas sa paghanga sa mga katangian at
tradisyon ng mga Pilipino.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
1. T
2. M
3. T
4. M
5. T
6. T
7. M
8. M
9. T
10. T
Gawain B
1. J
2. I
3. H
4. D
5. C
6. B
7. F
8. E
9. G
10. A
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Pagtatanghal ng mga mag-aaral ng isang dula-dulaan na nagpapakita ng
mga katangian at tradisyon na dapat panatilihin ng mga Pilipino.
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagkakaroon ng balitaan na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
2. Balik-aral: Ano-ano ang mga katangian ng mga Pilipino na naglalarawan
at nagpapaiba sa kaniya sa ibang tao sa mundo?
3. Paglalaro ng Pinoy Henyo.
Papahulaan sa mga mag-aaral ang mga sumusunod:
Heograpiya
Kabuhayan
Kultura
Gabay na tanong:
a. Sa paanong paraan nagkakaugnay ang heograpiya sa kultura? ang
heograpiya sa kabuhayan?
b. Naging salik ba ang uri ng kabuhayan sa uri ng pamumuhay ng
mga Pilipino? Bakit?
97
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, p. 214.
Takdang Aralin
1. Ano ang kahulugan ng pambansang awit at watawat bilang mga sagisag ng
bansa?
2. Sa paanong paraan higit na maipakikita ang pagmamahal at paggalang sa
ating watawat at sa pambansang awit?
Pangwakas na Gawain
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
98
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagkakaroon ng balitaan na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
2. Balik-aral: Paano nagkaugnay ang heograpiya, kultura, at kabuhayan
sa pagkakakilanlang Pilipino?
3. Video analysis. Pagpapakita ng video ng Lupang Hinirang https://www.
youtube.com/watch?v=ourtXdYLsjg
Gabay na tanong:
Ano ang iyong nararamdaman tuwing inaawit ang pambansang
awit?
May pagmamalaki ba sa iyong puso habang iniaawit ito?
B. Paglinang
1. Pagtalakay sa aralin. Pagpapaliwanag sa kahalagahan ng watawat at
pambansang awit bilang mga sagisag ng bansa.
2. Pagsagawa ng bahaging Gawin Mo sa LM, p. 219.
Gawain A
Pagsasagawa ng mga mag-aaral ng Singing Bee.
Iaayos ng bawat mag-aaral ang pagkakasunod-sunod ng liriko ng
Lupang Hinirang.
Gawain B
Pagsagot sa Gawain B, LM, p. 220.
Gawain C
Pagkakaroon ng dula-dulaan.
Gamitin ang rubric para sa dula-dulaan.
Kailangan pa
ng dagdag na
pagsasanay
1
Napakahusay ng
Mahusay ang
Hindi gaanong
Mahina ang
pagbigkas ng dayalog pagbigkas ng dayalog mahusay ang
pagbigkas ng dayalog
nang may angkop na nang may angkop na pagbigkas ng dayalog nang may angkop na
lakas ng boses
lakas ng boses
nang may angkop na lakas ng boses
lakas ng boses
Ang kilos ng katawan Ang kilos ng katawan Ang kilos ng katawan Ang kilos ng katawan
at ekspresyon sa
at ekspresyon sa
at ekspresyon sa
at ekspresyon sa
mukha ay lubos
mukha ay nakatulong mukha ay hindi
mukha ay hindi
na nakatulong sa
sa pagpapahayag
gaanong makatulong nakatulong sa
pagpapahayag
ng damdamin ng
sa pagpapahayag
pagpapahayag
ng damdamin ng
dayalog
ng damdamin ng
ng damdamin ng
dayalog
dayalog
dayalog
Katangi-tangi
4
Mahusay
3
Katamtaman
2
99
Gumamit ng
maraming materyales
para sa ikagaganda
ng dula-dulaan
Lubhang malinaw
na naipahayag ang
mensahe ng duladulaan
Gumamit ng sapat na
materyales para sa
ikagaganda ng duladulaan
Malinaw na
naipahayag ang
mensahe ng duladulaan
Lubos na wasto
ang mga datos at
impormasyong
ipinarating ng dula
Gumamit ng kaunting
materyales para sa
ikagaganda ng duladulaan
Hindi gaanong
malinaw na
naipahayag ang
mensahe ng duladulaan
Maraming mali
ang mga datos at
impormasyong
ipinarating ng dula
Hindi gumamit ng
materyales para sa
ikagaganda ng duladulaan.
Hindi malinaw na
naipahayag ang
mensahe ng duladulaan
Maling lahat ang
mga datos at
impormasyong
ipinarating ng dula.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, p. 221.
Takdang Aralin
1. Ano-ano ang kultura ng bawat rehiyon sa Pilipinas?
2. Magbigay ng mga katangian ng mga kultura na ipinagmamalaki sa bawat
rehiyon.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
1. Bayang magiliw
Perlas ng silangan
Alab ng puso
Sa dibdib moy buhay
2. Lupang hinirang
Duyan ka ng magiting
Sa manlulupig
Di ka pasisiil
3. Ang kislap ng watawat moy
Tagumpay na nagniningning
May dilag ang tula
At awit sa paglayang minamahal
4. Ang bituin at araw niya
Kailan pa may di magdidilim
Lupa ng araw ng luwalhatit pagsinta
Buhay ay langit sa piling mo
100
5. Sa manlulupig
Di ka pasisiil
Sa dagat at bundok
Sa simoy at sa langit mong bughaw
Gawain B
Analohiya
1. kagitingan
2. lusong
3. Luzon, Visayas at Mindanao
4. Emilio Aguinaldo
5. 3
6. watawat
7. balkonahe ni Hen. Emilio Aguinaldo
8. Julian Felipe
9. masaya
10. kaliwanagan ng isipan
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa tatlong pangkat.
Gumawa ng video ng mga pamamaraan sa pagpapakita ng pagmamalaki at
paggalang sa watawat at sa pambansang awit.
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagkakaroon ng balitaan na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
2. Balik-aral: Ano ang kahulugan ng pambansang awit at watawat bilang
sagisag ng ating bansa?
101
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, p. 226.
Takdang Aralin
Gumawa ng scrap book ng mga larawan ng natatanging kultura na iyong
kinabibilangan.
Pangwakas na Gawain
Pagsasagawa ng mga mag-aaral ng poster tungkol sa paraan ng pagpapakita
ng pagmamalaki sa kultura ng rehiyong iyong kinabibilangan.
102
Lagumang Pagsusulit
IKALAWANG YUNIT
I. KAALAMAN (15%)
Basahin at unawaing mabuti ang mga katanungan. Piliin ang titik ng wastong
sagot. Isulat ito sa sagutang papel.
1. Ang magkakaibigang Ramcis, Ronell, Susan, Wilma, at Walter ay
nakatira malapit sa malawak na taniman ng palay. Anong uri ng
hanapbuhay ang naaangkop sa kanilang lugar?
A. Pangingisda
C. Pagmimina
B. Pagsasaka
D. Pangangaso
2. Ito ay mga lugar na kilala at angkop sa pagtatanim ng mga gulay,
prutas, at mga bulaklak.
A. Tagaytay at Baguio
C. Paracale at Davao
B. Batangas at Mindoro
D. Quezon at Batanes
3. Ang mga taga-Marikina ay kilala sa pagiging mahusay sa mga gawaing
pangnegosyo. Anong uri ng mga produkto ang kanilang nililikha o
ginagawa?
A. Damit at pantalon
C. Alak at de lata
B. Alahas at palamuti
D. Bag at sapatos
4. Anong produkto o kalakal ang matatagpuan o makukuha sa mga lugar
na malapit sa baybaying-dagat?
A. palay, abaka, at mais
B. hipon, mani at saging
C. perlas, isda, at alimasag
D. manok, baboy, at kalabaw
5. Ang hagdan-hagdang palayan ay isang pamanang pook. Ito ay
matatagpuan sa Hilagang Luzon. Mahigit 200 taon itong ginawa ng
mga Ifugao. Sa paanong paraan nila ito inukit?
A. Kamay
C. Siko
B. Paa
D. Kahoy
6. Tinagurian siyang National Artist sa larangan ng Arkitektura. Ang mga
kahanga-hangang nagawa niya na lubos na nagpamalas ng kaniyang
galing at talino ay ang Cultural Center of the Philippines, Philippine
Plaza, Catholic Chapel sa Unibersidad ng Pilipinas, at ang palasyo ng
Sultan ng Brunei Darussalam.
A. Leandro Locsin
C. Rene Corcuera
B. Pedro Paterno
D. Gregorio Santiago
103
Di-Matalinong Paraan
ng Pangangasiwa
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
104
18.
19.
20.
21.
22.
106
107
108
Yunit III
Ang Pamamahala sa Aking Bansa
Isang mahalagang sangkap ng estado ang pamahalaan. Ito ang institusyong
nagpapahayag ng damdamin at mithiin ng mga mamamayan. Ito ang inaasahang
kakatawan sa mga mamamayan at magtataguyod ng kapakanan ng bawat isa.
Sa yunit na ito ay tatalakayin ang kahulugan at kahalagahan ng pambansang
pamahalaan ng Pilipinas.
Nakapaloob dito ang iba-ibang aralin na tumatalakay sa balangkas o
estruktura ng ating bansa, mga ugnayan ng kapangyarihan ng mga pamahalaang
lokal at ang paraan ng kanilang pagtutulungan, kahulugan ng simbolo at sagisag
ng kapangyarihan ng tatlong sangay ng ating pambansang pamahalaan, mga
proyekto, programa, at iba-ibang paglilingkod ng pamahalaan upang matugunan
ang mga pangangailangan ng bawat mamamayan.
ArAlin 1
layunin
1. Natutukoy ang kahulugan ng pambansang pamahalaan
2. Natatalakay ang kahalagahan ng pambansang pamahalaan
3. Natatalakay ang kapangyarihan ng tatlong sangay ng pamahalaan
Paksang-Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
Ipakita sa mga mag-aaral ang larawan ng Palasyo ng Malacaang.
Itanong kung ano ang sinisimbolo nito. Ipahinuha na ito ay kumakatawan sa
pambansang pamahalaan.
B. Paglinang
1. Itanong ang pakahulugan ng mga mag-aaral sa salitang pamahalaan
o pambansang pamahalaan. Tanggapin lahat ng sagot ng mag-aaral.
Isulat sa pisara. Iugnay ang kanilang mga sagot sa aralin.
2. Ipaskil sa pisara ang mga larawan ng tanggapan ng tatlong sangay ng
pamahalaan.
3. Ipabasa sa mga mag-aaral ang LM, p. 228. Talakayin ang aralin.
4. Ipagawa ang mga gawain sa LM, pp. 230231.
109
Puntos
Natamong Puntos
3
3
3
3
3
15
Pagtataya
Ipasagot sa mga bata ang Natutuhan Ko, p. 235 ng LM.
Susi sa Pagwawasto
Natutuhan Ko
I. 1. Tama
2. Mali, dalawa tatlo
3. Mali, piling hurado senador at mga kinatawan
4. Tama
5. Tama
6. Mali, mambabatas hukom/mahistrado
110
7.
8.
9.
10.
II. 1.
2.
3.
4.
5.
Tama
Tama
Tama
Tama
J
A
C
F
B
Aralin 2
6.
7.
8.
9.
10.
I
H
G
D
F
layunin
Natatalakay ang mga antas ng pamahalaan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A Panimula
1. Ipakita ang larawan ni Jesse Robredo at larawan ng Pangulong Benigno
Aquino.
2. Itanong sa klase kung saan unang nanungkulan sa pamahalaan si Jesse
Robredo bago naging kalihim ng Kagawaran ng Interyor at Lokal na
Pamahalaan.
3. Itanong din kung saan dating nanungkulan ang Pangulong Benigno
Aquino. Itanong kung ano ang katungkulan niya ngayon at ano ang
kaniyang nasasakupan. Dapat lumabas sa mga sagot ng mga bata ang
antas na pinamumunuan ng dalawang pinuno.
4. Iugnay ang kanilang mga sagot sa paksang aralin.
B. Paglinang
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang LM, pp. 237241.
2. Pangkatin ang mga mag-aaral ayon sa mga sumusunod:
Pangkat I Pambansang antas
Pangkat II Lokal na antas
3. Ipatala sa bawat pangkat ang katangian ng bawat antas.
4. Pangkatin ang mga mag-aaral sa limang pangkat.
5. Papunan sa bawat pangkat ang Venn diagram.
111
Puntos
Natamong Puntos
3
15
Pagtataya
Ipasagot sa mga mag-aaral ang Natutuhan Ko, p. 241.
112
Susi sa Pagwawasto
Tingnan ang kasagutan ng mga bata. Maaaring iba-iba ang sagot.
Natutuhan Ko
1. B
2. D/E
3. G
4. F
5. A
ArAlin 3
6.
7.
8.
9.
10.
I
C
E
H
J
layunin
Natutukoy ang mga namumuno ng bansa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipaskil sa pisara ang larawan ng pangulo, pangalawang pangulo,
punong mahistrado, maaaring kilalang gobernador, alkalde, at kapitan
ng barangay.
2. Itanong:
a. Sino-sino ang mga nakalarawan sa pisara?
b. Ano ang katungkulan nila sa pamahalaan?
c. Ano ang mahalagang gawain nila sa pamahalaan?
B. Paglinang
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang LM, pp. 242248.
2. Pangkatin ang mga mag-aaral ayon sa sumusunod:
Pangkat I Pangulo at Pangalawang Pangulo
Pangkat II Senador at mga Kinatawan
Pangkat III Punong Mahistrado
Pangkat IV Gobernador, bise-gobernador
Pangkat V Alkalde, Bise-alkalde, Kapitan ng barangay
3. Ipatala sa bawat pangkat ang gawain ng mga namumuno na nakatalaga
sa kanilang pangkat. Magpasaliksik ng kailangang impormasyon.
4. Ipabasa sa klase ang rubric ng pangkatang gawain upang mapanatili
ang kaayusan ng klase.
Puntos
3
3
natamong Puntos
3
3
3
15
Pagtataya
Ipasagot sa papel ang Natutuhan Ko, p. 255 ng LM.
Takdang Gawain
1. Ano-anong kuwalipikasyon ang ginagamit na pamantayan sa pagpili ng
pangulo, mga mahistrado ng korte suprema, senador, at mga kinatawan ng
mababang kapulungan?
2. Anong mga kapangyarihan ang kaakibat ng pagiging pinuno ng bansa?
114
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
Pangulo
Punong Mahistrado
Pangulo ng Senado
Ispiker ng Mababang Kapulungan
Pangulo
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
Natutuhan Ko
1. B
2. D
3. E
4. A
5. C
6. F
ArAlin 4
layunin
Natatalakay ang paraan ng pagpili at ang kaakibat na kapangyarihan ng
mga namumuno sa bansa
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
115
Pamamaraan
A. Panimula
Itanong sa mga mag-aaral kung sinong kilalang lider sa buong mundo
ang kanilang idolo. Itanong kung bakit nila ito napili. Maaari din na ang guro
ay magpakita ng mga larawan ng kilalang lider tulad nina Nelson Mandela,
Indira Gandhi, Mahatma Gandhi, at Aung San Suu Kyi. Itanong kung paano
sila naging kilala sa buong mundo. Ibigay ito sa mga mag-aaral nang mas
maaga para makasaliksik sila sa internet. Iugnay ito sa aralin.
B. Paglinang
1. Talakayin ang aralin sa pp. 249255 ng LM.
2. Bigyang-diin ang ano mang katanungan ng mga mag-aaral.
3. Ipagawa ang mga gawain sa
, LM pp. 253256.
Bumuo ng limang pangkat.
Ipasagot ang mga tanong sa LM p. 253.
Ipasulat ang mga sagot sa manila paper.
Bigyan ng sapat na panahon ang bawat pangkat sa pagsagot sa
mga tanong.
Sabihin sa mga bata na maghanda sa pag-uulat ng kanilang output
pagkatapos sa itinakdang oras.
Ipaulat sa klase ang gawa ng bawat pangkat.
Sa parehong pangkat, ipasagot ang Gawain B, sa p. 254 ng LM.
Ipasulat ang sagot ng mga mag-aaral sa manila paper.
Bigyan sila ng sapat na panahon para sa gawain.
Pagkatapos ng itinakdang oras, ipaulat sa bawat pangkat ang
kanilang output.
Maaaring gumamit ng rubric para sa gawain.
rubrics sa Pangkatang Gawain
Pamantayan
1. Lahat ng kaanib ay nakilahok sa gawain
Puntos
3
3
3
3
3
15
116
Natamong Puntos
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, pp. 255256.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot. Tingnan ang kasagutan ng mga mag-aaral.
Natutuhan Ko
Kuwalipikasyon
Pangulo/
Pangalawang
Pangulo
Pangulo ng
Senado
Ispiker ng
Mababang
Kapulungan
Punong
Mahistrado
1.
Marunong bumasa at
sumulat
2.
Katutubong mamamayan
3.
10 taong naninirahan sa
Pilipinas
4.
Rehistradong botante
5.
40 taong gulang
6.
Abogado ng 15 taon
at naging hukom sa
mababang hukuman
7.
8.
35 taong gulang
9.
3
3
3
117
II.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Mahistrado
Pangulo
Pangulo
Mahistrado
Senado
Mambabatas
Pangulo
Pangulo
Pangulo
Mahistrado
ArAlin 5
layunin
1. Naipapaliwanag ang paghihiwa-hiwalay ng tatlong sangay ng pamahalaan
2. Naipapaliwanag ang check and balance sa tatlong sangay ng pamahalaan
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpakita ng larawan ng leon, trono, korona at iba pang katulad nito.
2. Itanong:
Anong mga larawan ang nakikita ninyo?
Ano ang pumapasok sa isipan ninyo kapag nakikita ninyo ang mga
larawang ito?
Ano ang sinisimbolo ng mga larawang ito?
3. Iugnay ang ipinakitang mga larawan sa paksa.
B. Paglinang
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang LM, p. 257.
2. Pangkatin ang mga mag-aaral sa limang pangkat.
3. Bigyan ang bawat pangkat ng diyaryo. Mula sa mga balita sa diyaryo,
papiliin ang mga mag-aaral ng balita na nagpapakita ng kapangyarihan
ng mga sangay ng pamahalaan.
4. Ipasulat ang sagot ng mga mag-aaral sa tsart.
118
Sangay na Tagapaghukom
Sangay na Tagapagpatupad
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa pp. 260261 ng LM.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot. Iwasto kung kinakailangan.
Halimbawang sagot:
1. nagbubuo o gumagawa ng mga batas
2. Naglilitis ng iba-ibang uri ng kaso
3. Nagpapatupad ng mga batas
4. Mahalaga para sa maayos na pamamalakad ng bawat sangay
5. Di-pagkakasundo at di-pagkakapantay-pantay ng kapangyarihan
1.
2.
3.
4.
5.
Mali
Mali
Tama
Mali
Tama
119
Aralin 6
layunin
1 Nasasabi ang kahulugan ng mabuting pamumuno
2. Natatalakay ang epekto ng mabuting pamumuno sa pagtugon sa
pangangailangan ng bansa
3. Nasasabi ang kahalagahan ng isang mabuting pinuno o lider
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpalaro ng Marching Drill. Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Pipili ang bawat pangkat ng kanilang lider. Tiyakin na pareho ang
bilang ng bawat pangkat. Bibigyan ng pagkakataon ng guro ang bawat
pangkat na makapaghanda sa kanilang resentasyon ng marching drill.
Gabayan ang mga bata sa pagbubuo ng mga bata ng kanilang marching
drill.
2. Itanong:
Ano-ano ang una ninyong mga ginawa?
Paano kayo nagplano ng inyong gagawin?
Ano ang unang hakbang na ginawa ng inyong napiling lider?
Paano ninyo ito naisakatuparan?
Sa palagay ninyo, bakit naging maayos at maganda ang inyong
presentasyon? Sumunod ba kayo nang maayos sa inyong lider?
Bakit?
3. Isulat sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata.
4. Iugnay ang mga ito sa aralin.
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin gamit ang mga susing tanong sa Alamin Mo sa LM,
pahina 262.
2. Kunin lahat ang mga sagot ng mga bata at isulat sa pisara.
120
pangangailangan ng bansa?
ngailangan ng bansa, lalawigan, bayan, o barangay?
5. Ipaliwanag ang mga naging kasagutan ng mga bata.
6. Ipagawa ang mga sumusunod:
Sagutin ang tanong:
Sa inyo bang barangay ay nagkaroon ng mga programang
pangkabuhayan? Pang-edukasyon? Pangkalusugan? Panlipunan?
Ipaulat sa mga mag-aaral ang kanilang sagot.
Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain B sa LM,
pahina 265.
Bigyan ng sapat na panahon ang mga bata upang magawa nang
maayos ang gawain.
Pagtawag sa ilang piling bata upang ipaliwanag ang kanilang
ginawa.
Gumuhit o magdrowing ng isang epekto bunga ng pagtugon ng
namumuno sa pangangailangan ng kaniyang nasasakupan.
Ipaliwanag ang pamamaraan ng Gawain C.
Paalalahanan ang mga mag-aaral sa pagiging maayos at malinis
sa paggawa.
Ipagawa ang Gawain C.
Pumili ng ilang bata at ipakita ang kanilang mga iginuhit sa klase.
Ipapasa ang mga guhit.
7. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 266.
121
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 267.
rubric para sa Paggawa ng likhang-Sining sa Gawain C
Batayan
Mahusay na Mahusay
(5 puntos)
Pagkamalikhain
50%
Nakagawa ng isang
likhang-sining sa
pinakamalikhaing
paraan
Malinis at maayos ang
ginawang likhangsining
Kalinisan at
kaayusan
30%
Interpretasyon
20%
Naipaliwanag sa
pinakamalinaw at
pinakamaayos na
paraan ang ginawang
likhang- sining
ArAlin 7
Mahusay
(4-3 puntos)
Hindi Mahusay
(2-1 puntos)
Nakagawa ng isang
likhang-sining sa
malikhaing paraan
layunin
1. Naiisa-isa ang simbolo at sagisag ng kapangyarihan ng pamahalaan
2. Natatalakay ang kahulugan ng ilang simbolo at sagisag ng kapangyarihan
ng pamalaan
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
122
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipalaro ang Egg Hunting. Sa larong ito, maghanda ng mga simbolong
gagamitin. Nakasulat sa bawat simbolo ang mga paliwanag kung paano
mo makikita o mapupuntahan ang kinalalagyan ng mga itlog.
2. Itanong:
Paano ninyo nakita ang mga itlog sa kanilang kinalalagyan?
Sinunod ba ninyo nang tama ang mga paliwanag na nakasulat sa
simbolo?
Malaki ba ang naitulong nito sa inyo? Bakit?
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin gamit ang mga tanong sa Alamin Mo sa LM,
pahina 268.
2. Magdaos ng kaunting tanungan o palitan ng kuro-kuro kaugnay ng mga
tanong.
3. Talakayin ang mga sagot sa bahaging ito.
4. Bigyang-diin ang mga kasagutan ng mga bata lalo na iyong mga angkop
sa aralin.
Ano ang simbolo?
Ano ang tinatawag na sagisag?
Paano nagkaroon ng ugnayan ang dalawang ito?
Bakit nararapat nating pahalagahan ang mga simbolo at mga
sagisag nito?
5. Ipaliwanag ang panuto sa pagsasagawa ng bawat gawain.
6. Ipakita ang ilang halimbawa ng simbolo na nagpapakita ng
kapangyarihan ng pamahalaan.
7. Ipagawa ang mga gawain A-C.
Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain A sa LM,
pahina 271.
Bigyan ng sapat na panahon ang mga bata sa pagsagot.
Ipasulat ang sagot sa notbuk.
Ipagawa ang Gawain B sa LM, p. 271.
Hayaan ang mga bata sa pagsagot sa mga gawain; bigyan sila ng
sapat na oras.
Talakayin ang mga sagot sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga
larawan.
Paano nakatutulong ang kaalaman natin sa kahulugan ng mga
simbolo sa mga sinasagisag nito?
8. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 272.
Pagtataya
Ipagawa ang Natutuhan Ko, p. 272 ng LM.
Takdang Gawain
Sumulat ng mga programa sa inyong barangay na may kinalaman sa
kalusugan.
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
kailangan ng pagwawasto.
Natutuhan Ko
rubric para sa Gawain
Pamantayan
Batayang Puntos
A. Nilalaman
1. Kumpletong kaalaman ang nailahad ng mag-aaral sa kaniyang gawain/output
2. May mga ilang detalye na hindi maayos na naipaliwanag o
nailahad ng mag-aaral.
3. Halos walang naipaliwanag o nagawang output ang magaaral.
B. Kagamitang Biswal
1. Angkop ang mga kagamitang biswal na ginamit ayon sa hinihingi ng gawain. Kumpleto itong naglalarawan o naglalaman
ng mga kaalaman na dapat mailahad sa klase.
2. May kaunting kakulangan sa mga kagamitang biswal at hindi
kumpletong naglalarawan o naglalahad ng tumpak na katugunan o kaalaman na dapat makita ng klase.
3. Walang handang biswal
124
5
3
1
ArAlin 8
layunin
1. Natutukoy ang ahensiyang may kaugnayan sa kalusugan
2. Naiisa-isa ang mga programang pangkalusugan
3. Napahahalagahan ang mga programang pangkalusugan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Hatiin ang klase sa dalawang pangkat.
2. Ipakita sa mga bata ang salitang KALUSUGAN.
3. Magpaligsahan sa pagtukoy ng mga programang pangkalusugan na
inilunsad ng pamahalaan.
4. Kung maaari, magpakita ang guro ng isang sipi ng mga programang
pangkalusugan upang mapag-usapan ito.
5. Itanong:
a. Anong ahensiya ang tumutulong sa pangangalaga ng ating
kalusugan?
b. Paano naisasakatuparan ng ahensiya ang pangangalaga sa ating
kalusugan?
c. Paano kayo makatutulong sa mga programang pangkalusugan?
d. Ano-ano ang nararapat gawin upang maging kaisa sa mga
programang pangkalusugan ng pamahalaan?
6. Isulat sa pisara ang mga sagot ng mga bata. Iugnay ang mga ito sa
aralin.
B. Paglinang
1. Ipabasa ang aralin sa p. 273 ng LM.
2. Gabayan ang mga bata sa talakayan.
3. Itanong:
Ano ang kalusugan?
Sino-sino ang kadalasang nagsasagawa ng mga programang
pangkalusugan?
Paano sila nakatutulong sa suliraning pangkalusugan?
Ano ang maaaring mangyari kung wala ang mga taong nagsasagawa
nito?
125
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, p. 278 ng LM.
ArAlin 9
layunin
1. Nasasabi ang mga pamamaraan ng pagpapaunlad ng edukasyon sa bansa
2. Naitataguyod ang kahalagahan ng edukasyon sa bansa
126
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Laro: Word Bank. Bubunot ang mga bata ng isang pahayag mula sa
word bank.
2. Itanong:
Anong salita ang nakuha mo sa loob ng kahon?
Sa iyong sariling pagkakaunawa, ano ang ibig ipahiwatig ng
salitang nabunot mo para sa ating lahat?
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin sa Alamin Mo, LM, p. 279.
2. Itanong:
a. Ano-anong programa sa edukasyon ang pinatutupad ng pamahalaan?
b. Ano ang layunin ng mga programang ito?
c. Paano ka makikibahagi sa mga programang ito?
127
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 282283.
Aralin 10
layunin
1. Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng programang pangkapayapaan ng
pamahalaan
2. Nailalarawan ang mga tungkuling pangkapayapaan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpakita ng mga larawan ng mga naglilingkod sa ating bansa,
128
129
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, pp. 287289.
Takdang Gawain
Kumuha ng mga diyaryo. Gumupit ng mga artikulo o balita tungkol sa
mga gawain ng mga ahensiya ng pamahalaan na nangangalaga sa kaligtasan,
katahimikan, at kaayusan ng mga mamamayan.
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Integrasyon :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Balitaan. Pag-usapan ang napapanahong balita na may kaugnayan sa
paksang aralin. Halimbawa: Naniniwala ba kayo na maunlad na ang
Pilipinas kung ihahambing sa nakalipas na mga panahon?
2. Simulan ang aralin gamit ang paglalahad at mga susing tanong sa
Panimula.
3. Ibigay ang kahulugan ng mga salitang illegal logging, total log ban,
selective logging, export market, investment, kalakal, reforestation,
smuggling, importasyon, at kooperatiba.
4. Balikan ang mga tanong sa Panimula bago magdaos ng brainstorming
sa kaugnay na mga tanong.
B. Paglinang
1. Ipabasa ang Alamin Mo sa LM p. 290.
2. Talakayin ang paksa sa pamamagitan ng mga tanong na nakapaloob sa
Sagutin, p. 295 hanggang sa maunawaan nang husto ng mga bata ang
tungkol dito.
3. Ipaliwanag ang panuto sa pagsasagawa ng bawat gawain.
Ipabasa ang panuto sa
, p. 296 ng LM.
Iwasto ang kasagutan ng mga bata.
Pangkatin ang mga bata.
Ipaliwanag ang panuto sa
, p. 296 ng LM.
Ipalahad ang kanilang mga sagot sa klase.
Sa parehong pangkat, ipagawa ang
Talakayin ang mga sagot ng mga bata.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM p. 297.
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
Programa o Proyekto
Industriyalisasyon
Pangangalaga sa mga
Industriyang lokal
Pagpapaunlad ng Agrikultura
Pagpapaunlad ng Kagubatan
Bahaging ginagampanan ng
Pamahalaan
Pinangangalagaan ang
mga manggagawa laban sa
panggagaya ng kanilang mga
produkto
Pinangangalagaan ang mga
mangangalakal laban sa
pagpupuslit ng kanilang mga
produkto
Naglalayong mabigyan ng
makabagong kagamitan ang
mga magsasaka.
Reforestation
Pagpapatupad ng selective
logging o Total Log Ban
Mga Pakinabang
Nahihikayat ang taong bayan
na tangkilikin ang mga
produktong Pilipino
Nakokontrol ang paglabas
at pag-aangkat ng produkto
mula sa ibang bansa.
Pagtaas ng ani at kita mula sa
lupa.
Napipigilan ang illegal logging
at pagtotrosong panluwas
Naiiwasan ang pagkalbo ng
kagubatan
Pagpapaunlad ng Yamang
Tubig
Pagpapaunlad ng Yamang
Mineral
Pagpapaunlad ng Lingkurang
Bayan
Naglalayong mabigyan ng
makabagong kagamitan ang
mga mangingisda.
Aralin 12
layunin
1. Naipapaliwanag ang kahulugan ng impraestruktura
2. Nakapagbibigay halimbawa ng mga programang pang-impraestraktura atbp
ng pamahalaan
3. Nasusuri ang mga proyektong pang-impraestruktura ng pamahalaan
4. Nasasabi ang kahalagahan ng mga programang pang-impraestruktura ng
pamahalaan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Integrasyon :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magbalik-tanaw sa nakaraang aralin tungkol sa paraan ng pagtataguyod
sa ekonomiya ng bansa. Alamin sa mga mag-aaral ang mga konseptong
natutunan tungkol dito.
2. Magpakita ng iba-ibang larawan ng mga lalawigan noon at ngayon na
nagpapakita ng pag-unlad ng kanilang mga pasilidad o impraestruktura.
3. Itanong: Ganito rin ba ang nakikita sa inyong lugar?
Mayroon bang mga pagbabago? Magbigay ng halimbawa.
B.
Paglinang
1. Ituon ang pansin ng mga mag-aaral sa mga larawan na nasa bahaging
Panimula ng LM, p. 298.
2. Pag-usapan kung saan karaniwang matatagpuan ang mga pasilidad na
nakalarawan. Ano ang pagkakaiba noon at ngayon?
3. Magkaroon ng talakayan tungkol sa iba pang mga pasilidad na wala sa
larawan.
4. Sabihin sa mga mag-aaral na ang bawat lugar sa bansa ay may
itinatayong mga bagong pasilidad bilang bahagi ng pagliligkod ng
pamahalaan sa mga mamamayang Pilipino.
5. Ipabasa at talakayin ang Alamin Mo. Isa-isahin ang mga proyekto at
programang inilahad para sa mas malalim na pagkaunawa.
6. Gamitin ang mga susing tanong 14 sa pagtalakay.
7. Ipaliwanag ang pamamaraan sa mga gawain.
Susi sa Pagwawasto
Tingnan ang nasa LM, p. 301
Maglaro tayo!
Programang Pang-impraestruktura
Tungkuling Ginagampanan
National Telecommunications
Commission
Department of Agriculture
Programang
Pang-imprastraktura ng
Pamahalaan
1. Department of
Transportation and
Communications
2. Department of Public
Works and Highways
Proyekto
paliparan, daungan
mabilis na paglalakbay at
paghahatid ng mga kalakal
Pagawaing Bayan at
Lansangan (Nautical Roads/
Highways, tulay, at iba pa)
Makabagong Komunikasyon
mabilis na paglalakbay at
paghahatid ng mga kalakal
3. National
Telecommunications
Commission
4. Department of Education Silid aralan, pasilidad sa
paaralan
5. Public-Private
Partnership Program
Paglilingkod
mabilis na ugnayang
pangkomunikasyon ng mga
tao
mas maraming bata ang
nakapag-aaral dahil halos
lahat ng barangay ay nagkakaroon na ng paaralan
Natutugunan ang
pangangailangan ng bansa sa
transportasyon
Pagtataya
Pasagutan ang gawain sa Natutuhan Ko, LM p. 305.
Takdang Gawain
Alamin at itala ang mga karapatan ng bawat mamamayang Pilipino.
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Integrasyon :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Simulan ang aralin gamit ang paglalahad at mga susing tanong sa
Panimula.
2. Magdaos ng brainstorming kaugnay ng mga tanong.
3. Tanungin ang mga mag-aaral kung alam nila ang kanilang mga
karapatan bilang bata. Pagbigayin sila ng mga halimbawa. Ilista sa
pisara ngunit hindi tatalakayin. Iugnay ito sa aralin.
B. Paglinang
1. Ipabasa ang Alamin Mo sa LM, p. 304.
2. Talakayin ang paksa sa pamamagitan ng mga susing tanong na
nakapaloob sa Sagutin.
3. Ipaliwanag ang panuto sa pagsasagawa ng bawat gawain.
Ipabasa ang panuto.
Ipasulat ang sagot sa notbuk.
Iwasto ang mga sagot ng mga bata.
Pangkatin ang klase sa lima.
Ibigay ang takdang gawain ng bawat pangkat.
Bigyan ng sapat na panahon ang mga pangkat.
Ipatupad ang mga ito sa klase.
Gumamit ng rubric.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, LM p. 311.
(Essay)
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
T
T
K
K
K
6.
7.
8.
9.
10.
T
T
K
T
K
(Rubric)
(Essay)
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Integrasyon :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Balitaan.
Itanong:
2. May karanasan ba kayo tungkol sa pagdating ng kalamidad, tulad ng
bagyo, baha, sunog o lindol? Hayaang magkuwento ng karanasan at
magpalitan ng kuro-kuro ang mga bata sa klase.
3. Sino ang tumulong sa inyo sa mga panahong iyon? Paano?
4. Iugnay ang ginawang activity sa aralin.
B. Paglinang
1. Ilahad ang mga susing tanong sa Panimula. Pag-usapan.
2. Isa-isahin ang mga programang paglilingkod ng pamahalaan na inilahad
sa Alamin Mo, LM, p. 312 at pasagutan ang mga nakapaloob na tanong
sa Sagutin.
3. Ipaunawa sa mga bata na maraming programa at proyektong ginagawa
ang pamahalaan upang matugunan ang mga pangangailangan ng
mamamayan. Ang mga binanggit sa araling ito ay ilan lamang.
Dagdagan ang mga impormasyong nakatala sa LM.
4. Magbigay ng mga dagdag na impormasyon sa mga ahensiyang katuwang
sa mga proyekto at programang pinag-usapan.
5. Ipagawa ang bawat gawain.
Pangkatin ang mga bata sa apat na pangkat.
Ibigay ang mga takdang aralin. Tingnan sa LM, p. 318.
Sa parehong pangkat, ipagawa ang Gawain B, p. 318 ng LM.
Ipalahad sa klase.
Gamit pa rin ang parehong pangkat, ipagawa ang Gawain C, p. 319
ng LM.
Ipapaskil ang mga clippings sa isang bahagi ng silid-aralan.
Gumamit ng rubric para dito.
Ipagawa ang Gawain D, p. 319 ng LM. (indibiduwal na gawain)
6. Bigyang-diin ang kaisipan sa Tandaan Mo, p. 319 ng LM.
Pagtataya
Ipasagot ang Natutuhan Ko, p. 320 ng LM.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot.
Tungkuling Ginagampanan
Kinukupkop ang mga batang palaboy o
inabandona at mga matatandang iniwan
ng mga mahal sa buhay
Ibinibigay sa mga mamamayang
nasunugan, manggagawang maliit ang
kita o sahod
Nakikipag-ugnayan sa iba-ibang
ahensiya upang makalikom ng pondo
para sa mga nasalanta
Pagtatayo ng pamilihang bayan o
palengke
Ahensiyang
Nangangasiwa
DSWD, CHR
GSIS, PAG-IBIG
Fund, SSS
NDRCMC, DSWD,
MMDA, DILG
NHA, NFA
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Integrasyon :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magbalitaan. Iugnay sa aralin.
2. Ilahad ang aralin gamit ang mga susing tanong sa Panimula, p. 323.
3. Ibigay ang kahulugan ng sumusunod: pamahalaang lokal, pamahalaang panlalawigan, pamahalaang pambayan, pamahalaang barangay,
counterpart, at insurance
B. Paglinang
1. Magdaos ng brainstorming kaugnay ng aralin.
2. Ipabasa ang Alamin Mo sa LM, p. 321.
3. Talakayin ang paksa sa pamamagitan ng mga susing tanong na
nakapaloob sa Sagutin, p. 324 hanggang sa maunawaan nang husto ng
mga bata.
4. Ipaliwanag ang panuto sa pagsasagawa ng bawat gawain.
Pangkatin ang klase sa apat at ipagawa ang Gawain A, p. 324
ng LM.
Ipalahad sa klase.
Ipagawa ang mga gawain.
Tumawag ng ilang mag-aaral upang magbahagi ng kanilang sagot.
5. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo, p. 325 ng LM.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko, LM p 326.
Susi sa Pagwawasto
Punan ang hinihinging detalye sa chart.
Sangguniang
Panlalawigan
Paraan ng
pagtutulungan
sa bayan
Sanggguniang
Pambayan
Pagsasaayos ng kalsada
sa mga kalye (barangay road),
pagbibigay ng ayuda sa mga
gawaing pangkabuhayan
ng barangay
Note:
140
Lagumang Pagsusulit
iKATlOnG YUniT
141
Ahensiya
Department of Social
Welfare and Development
Tungkuling Ginagampanan
Programa/Proyekto
Sitwasyon 2
Nag-aaral ka sa pampublikong paaralan. May itinatayong bagong gusali
at may bagong deliver na mga upuan. Paano mo ito pahahalagahan.
142
29-40. Gamit ang petal web magtala ng mga natatanging karanasan sa panahon
ng kalamidad. Kung wala pang karanasan tungkol dito, maaaring itala
ang mga pangyayaring napanood o napag-aralan.
Mga karanasan
sa panahon ng
kalamidad
Batayang
Puntos
Pamantayan
A.
Nilalaman
1.
B.
C.
1.
1.
2.
3.
Kabuuang Puntos
3
1
3
1
25
144
Natamong
Puntos
Yunit IV
Ako sa Pag-unlad ng Aking Bansa
Ang pangunahing yaman ng bansa ay ang tao o mamamayan dahil dito
nakasalalay ang kaniyang kinabukasan at pag-unlad. Kaya, nararapat lamang
na malaman ng bawat isa ang kanilang kahalagahan bilang mamamayan, ang
kanilang mga karapatan, mga tungkulin, at kung paano sila makatutulong sa
pag-unlad ng bansa.
Sa yunit na ito, tatalakayin ang mga batayan ng pagkamamamayang
Pilipino, ang mga karapatan na kailangan nilang matamasa at pangalagaan, at
ang mga tungkuling kaakibat nito.
Kasunod nito ay tatalakayin din ang kahulugan at mga halimbawa ng
gawaing pansibiko at ang kabutihang dulot nito sa mga mamamayan at sa bayan.
Bilang panghuli, pag-uusapan ang mga katangian ng isang produktibong
mamamayan sa loob at labas ng bansa.
Inaasahan na sa yunit na ito ay maipakikita ng mag-aaral ang kahalagahan
ng kaniyang pagiging bahagi ng isang bansa bilang isang mamamayang may
karapatan at tungkuling sumusuporta sa pamahalaan. Dagdag dito, naipamamalas
din niya ang pagiging produktibong mamamayan na makatutulong sa pag-unlad
ng bansa.
ARALIN 1
Layunin
1. Natutukoy ang batayan ng pagkamamamayang Pilipino
2. Nasasabi kung sino ang mga mamamayan ng bansa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
145
Pamamaraan
A. Panimula
1. Iparinig sa mga mag-aaral ang awiting Sabihin Mo ng Smokey
Mountain.
Sabihin Mo
I. Sabi ng tatay ko,
kapag merong nagtanong
Kung nasaan ang bayan mo
isagot mo ay yung totoo
II. Sabi ko sa tatay ko
Di bale nang mahirap
Basta lahat ay pantay-pantay at nagkakaisa.
Koro:
Sabihin mong ikaw ay Pilipino
Kahit saang bansa ikaw ay magpunta
Sabihin mo ikaw ay Pilipino
Pilipino ka, yan ang totoo....
III. Sabihin man ng lolo mo
Ikay Kastila o Kano
Pagmasdan mo ang kutis mo
Kulay lupa walang kasing ganda. (ulitin ang Koro)
2. Itanong ang sumusunod:
a. Ano ang hinihiling ng awitin?
b. Ayon sa awit, sino raw ba ang Pilipino?
c. Magpakita ng mga larawan ng ibat ibang pangkat etniko at mga
dayuhan. Ipatukoy kung sila ay mamamayang Pilipino at bakit.
d. Ito ba ang mga batayan ng pagiging Pilipino?
e. May katibayan ka ba na ikaw ay Pilipino? (Maaaring sagot: Ito ay
makikita sa katibayan ng kapanganakan (birth certificate)
f. Kung ito ay nakasaad sa inyong birth certificate, anong katanungan
ang sinasagot nito? (Pagkamamamayan o citizenship)
g. Alam ba ninyo ang ibig sabihin ng pagkamamamayan?
3. Sabihin na sa susunod na araw ay pag-aaralan nila ang mga batayan
ng pagkamamamayang Pilipino at kung sino ang mga tinaguriang
mamamayang Pilipino.
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin gamit ang susing tanong sa Alamin Mo LM,
pahina 329.
2. Isulat sa pisara ang salitang pagkamamamayan at itanong kung ano
ang ibig sabihin nito batay sa kanilang kaalaman. Magkaroon ng
brainstorming at tanggapin ang lahat ng sagot.
3. Ipabasa sa LM ang kahulugan ng pagkamamamayan at suriin kung
tama ang kanilang mga naging kasagutan. Talakayin.
146
Sino ang
mamamayang Pilipino
ayon sa Saligang
Batas?
Mga dayuhang
nagpasyang maging
mamamayang Pilipino
ayon sa batas na
naturalisasyon
147
Pagtataya
Pasagutan ang
sa p. 336 ng LM.
Takdang Aralin
Sumulat ng isang maikling talata tungkol sa iyong nararamdaman sa iyong
pagkamamamayan at paano mo ito pahahalagahan.
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
4. A dual citizenship
5. E Saligang Batas
148
ARALIN 2
Layunin
Natatalakay ang mga karapatan ng mamamayang Pilipino
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Itanong sa mga mag-aaral kung ano-ano ang naibibigay sa kanila ng
kanilang mga magulang, ng paaralan, at ng pamayanan.
2. Itanong kung bakit ito ibinibigay sa kanila.
3. Ipakita ang larawan sa p. 339 ng LM. Itanong kung ano ang nakikita nila
rito. Ano kaya ang tawag sa mga natatanggap nating mga serbisyo at
pangangailangan na ibinibigay sa atin? Magtanong hanggang makuha
ang salitang KARAPATAN.
4. Sabihin na pagkatapos malaman kung sino ang mamamayang
Pilipino, kailangan ding malaman kung ano ang mga karapatan bilang
mamamayan ng bansa.
B. Paglinang
1. Maglagay ng malaking larawan ng isang tao sa pisara o manila paper.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang pangangailangan ng taong ito
upang mabuhay at lumaki nang maayos.
2. Pangkatin ang mga mag-aaral at ipasulat sa metacard ang kanilang
mga naisip at kailangang idikit ito sa paligid ng larawan ng tao.
3. Maaaring gabayan ng guro ang bata sa pagpapangkat ng mga salitang
kanilang inilagay. Halimbawa: maaaring pagsama-samahin ang mga
salitang gatas, gulay, at karne bilang pagkain.
4. Itanong ang sumusunod:
a. Bakit kailangan ng tao ang mga nakatala sa pisara?
b. Kailangan din ba ito ng lahat ng tao?
c. Ano ang mangyayari kung hindi maibibigay ang mga pangangailangan niya?
5. Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang pumapasok sa kanilang
isipan kapag naririnig nila ang salitang karapatan. Itala sa pisara ang
sagot ng mga mag-aaral. Bigyang-halaga ang kanilang mga kasagutan
at mula rito ay hayaang maibigay nila ang kahulugan ng salitang
KARAPATAN.
6. Ipabasa sa aklat ang kahulugan ng karapatan at magpabigay ng mga
halimbawa. Itanong kung lahat ba ng mga tao ay may mga karapatan
na katulad nating mga Pilipino. Ipaliwanag na hindi lahat ng bansa ay
binibigyang-halaga ang karapatan ng mga tao gaya ng mga mamamayan
sa mga bansang komunista. Hindi sila maaaring pumili ng nais nilang
kurso, hanapbuhay, o bilang ng mga anak. Kaya mapalad tayong mga
Pilipino na nakapaloob ito sa ating Saligang Batas upang makatiyak
ang ating pamahalaan na masunod ito.
7. Sabihin sa mga mag-aaral na may tatlong uri ng karapatan. Ito ay ang
karapatang likas, ayon sa batas, at konstitusyonal. Ano-ano kaya ang
mga ito?
150
pagkamamamayan
KARAPATANG
POLITIKAL
gumanap ng
tungkuling
pampubliko
bumuo
ng samahan
alam
ang
alam ang
mahalagang
mahalagang
impormasyon
impormasyon
16. Talakaying isa-isa ang karapatan ng mga bata na nasa LM, p. 341 sa
pamamagitan ng pangkatang gawain. Bigyan ng isang karapatan ang
bawat pangkat upang ipaliwanag at magbigay ng mga halimbawa.
Ipasagot ang Gawain A sa mga mag-aaral sa pamamagitan ng
pagtawag sa mga mag-aaral na nais sumagot upang maiproseso
ang kasagutan.
Pasagutan ang Gawain B at C at talakayin ang kanilang mga
kasagutan upang makasiguro na lubos nilang naunawaan ang
aralin.
Ipagawa sa mga mag-aaral ang mga tanong sa pamamagitan ng
Think-Pair-Share.
Pagkatapos sagutin ng mga mag-aaral ang mga sitwasyon
kailangang iproseso ito ng guro.
Pagtataya
Pasagutan ang
sa pp. 344345.
Takdang Gawain
Gumupit ng isang artikulo o larawan sa pahayagan tungkol sa paglabag sa
anumang karapatang napag-aralan at sagutin ang sumusunod na mga tanong.
Isulat sa ibaba ng ginupit na artikulo o larawan.
1. Ano ang ipinapakita sa larawan o artikulo?
2. Anong karapatan ang nilabag?
3. Ano ang reaksiyon mo rito?
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
E Karapatan ng nasasakdal
C Karapatang politikal
B Karapatang sibil
D Karapatang panlipunan at pangkabuhayan
A Likas na karapatan
1. 7
2. 3
3. 7
4. 3
5. 7
1. Karapatan sa edukasyon
2. Karapatang alagaan at mahalin ng magulang
152
1.
2.
3.
4.
5.
ARALIN 3
Layunin
1. Natatalakay ang tungkulin ng mamamayang Pilipino
2. Nasusunod ang mga tungkuling iniatang ng pamahalaan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Iparinig ang awitin o ipakita ang video ng Akoy Isang Mabuting
Pilipino ni Noel Cabangon. Makikita ito sa www.youtube.com/
watch?v=cTqCtln848g
2. Talakayin ang nilalaman nito.
3. Itanong kung ginagawa ba nila ang ipinakikita sa video. Itanong din
kung ano ang tawag dito.
153
155
Pagtataya
Pasagutan ang
, pp. 352353.
Takdang Gawain
Punan ang talaan:
Tungkulin sa Tahanan
Tungkulin sa Paaralan
Tungkulin sa
Pamayanan
156
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
F Pakikipagtulungan sa pamahalaan
D Pagsunod sa batas
C Paggalang sa watawat
A Pagmamahal sa bayan
B Pagtatanggol sa bansa
157
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
3
7
7
3
3
6.
7.
8.
9.
10.
ARALIN 4
7
3
3
7
3
Layunin
Natatalakay ang tungkuling kaakibat ng bawat karapatang tinatamasa.
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magkaroon ng pantomime ng sumusunod:
a. Dalawang mag-aaral na nagkukuwentuhan at hindi nakikinig sa
guro (karapatan sa edukasyon)
b. Batang pinapakain ng gulay ngunit ayaw kumain. (karapatan sa
pagkain o maging malusog)
c. Batang yakap ng magulang ngunit nanghahampas (karapatan sa
pagmamahal ng magulang)
d. Batang naglalaro habang nagsisimba (karapatan sa relihiyon)
e. Tinderang nandaraya sa timbangan (karapatang mamili ng
hanapbuhay)
2. Ipatukoy ang mga karapatang nakita nila sa pantomime. Isulat ito
sa pisara. Itanong kung ano ang napansin nila sa mga ipinakitang
karapatan.
3. Isa-isahin kung ano ang mali sa pantomime. Maaaring sagot ay: a. hindi
nakikinig ang mga bata habang nagtuturo ang guro, b. ayaw kumain ng
bata ng masustansiyang pagkain, c. matigas ang ulo ng anak, d. hindi
nakikinig sa misa, at e. nandaraya ang tindera.
158
4. Itanong:
a. Tama bang karapatan lamang ang mayroon sa isang tao?
b. Ano kaya ang kailangang kaakibat nito?
c. Ano kaya ang mangyayari kung ang karapatan ay walang kasamang
tungkulin?
5. Sabihin na kagaya ng nakita nila sa pantomime, hindi tama kung
walang kaakibat na tungkulin ang mga karapatan.
6. Sabihin na sa araw na ito ay sisimulan nilang matutuhan ang mga
tungkuling kaakibat ng mga karapatan.
B. Paglinang
1. Pabuksan ang kanilang LM sa Aralin 4 ng Ikaapat na Markahan,
pahina 354.
2. Ipabasa at ipasuri ang usapan nina Tengteng at Dodi.
3. Ipasagot ang katanungan pagkatapos ng diyalogo. Talakayin ito.
4. Bigyang-diin ang konseptong Lahat ng karapatan ay may kaakibat
na tungkulin o KARAPATAN=TUNGKULIN. Ipaliwanag ang
dahilan nito.
5. Sabihing mababasa nila ang ilan sa mga karapatan at ang katumbas ng
mga tungkulin nito.
6. Sa pagtalakay nito, kailangang magbigay ng iba pang mga halimbawa
at mga maaaring nakaakibat na tungkulin sa bawat karapatan. Mas
mainam kung sa mga mag-aaral muna kumuha ng mga ideya bago
magdagdag ang guro.
7. Maaaring gumamit ng mga graphic organizer gaya ng halimbawa:
Kumain ng
masustansiyang pagkain
Alagaan
ang sarili
Huwag
kumitil
ng buhay
ng iba
Maghanapbuhay
Bawasan
ang
masasamang
bisyo
Karapatang
mabuhay
Huwag
manakit
ng kapuwa
Pagtataya
Pasagutan ang
sa p. 358 ng LM.
Takdang Gawain
Ipasulat sa notbuk ng mga mag-aaral ang mga karapatang personal na
natatamasa nila at ang katumbas nitong tungkulin.
Karapatang Natatamasa
Karapatang magkaroon ng
tahanan
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
4.
5.
M
T
T
M
M
1.
2.
3.
4.
5.
KT
KT
K
T
K
160
1.
2.
3.
4.
5.
B Magsabi ng katotohanan
D Gawin ng tapat ang tungkulin
E Sinupin nang maayos
A Sundin ang mga batas sa lugar
C Maging mabuting kasapi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
161
Karapatang mabuhay
Gumawa ng isang liham para sa iyong sarili at gumawa ng pangako:
paano mo mapagaganda ang iyong buhay. Hal: Mahal kong Che, ..
Nagmamahal, Che
ARALIN 5
Kahulugan at Kahalagahan
ng Gawaing Pansibiko
Layunin
1. Naibibigay ang kahulugan ng kagalingang pansibiko
2. Natatalakay ang mga gawaing nagpapakita ng kagalingang pansibiko ng
isang kabahagi ng bansa
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Tumawag ng mga boluntir. Gamit ang kanilang katawan, ipasulat
ang mga letrang bumubuo sa mga salitang, gawain at sibika. Ipahula
sa pangkat o klase ang nabuong salita. Bigyan ng kredit ang naunang
nakahula.
2. Itanong:
Madali bang hulaan ang mga letra kapag isinusulat gamit ang
katawan?
Alam ba ninyo ang ibig sabihin ng salitang nabuo ninyo?
Sa palagay ninyo, ano ang ibig sabihin ng mga salitang, Gawaing
Pansibika?
3. Isulat sa pisara ang mga sagot ng mga bata.
4. Iugnay ang mga ito sa aralin.
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin gamit ang mga susing tanong sa Alamin Mo sa LM,
pahina 363.
2. Magdaos ng brainstorming kaugnay ng tanong. Tanggapin lahat ng
sagot ng mag-aaral.
3. Ipabasa ang Alamin Mo sa LM, p. 363. Talakayin ang mga halimbawang
sagot sa bahaging ito.
4. Ipagawa ang mga gawain sa pp. 365366.
162
Pagtataya
Ipagawa ang
, p. 367 ng LM.
Rubric sa Balita
Pamantayan
Paksa at
Pinanggalingan
Organisasyon ng
Diwa
Pananalita at
Pagharap sa Klase
Impormasyong
Ibinahagi
Mahusay na
Mahusay
45
Malinaw ang paksa
at ang mga batayang
detalye hinggil dito.
May mga
nakaligtaang detalye
sa paksa.
May kaugnayan at
sunod-sunod ang
paksa.
Maayos at kawili-wili
ang pagbabahagi sa
klase.
Sapat ang mga
detalye pati na ang
mga salitang ginamit.
Mahusay
23
Kailangan pang
Paunlarin
01
Hindi malinaw ang
paksa at halos lahat
ng detalyeng kaugnay
nito.
Hindi magkakaugnay
at di sunod-sunod
ang mga detalye.
Magulo ang
pagbabahagi.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot. Pakinggan ang sagot ng mga bata. Ipaliwanag,
dagdagan, o iwasto kung kinakailangan.
1.
2.
3.
4.
5.
D
A
B
C
A
163
ARALIN 6
Layunin
1. Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng gawaing pansibiko.
2. Naipapaliwanag ang kabutihang dulot ng gawaing pansibiko sa isang bansa.
3. Nahihinuha ang epekto ng kagalingang pansibiko sa pag-unlad ng bansa.
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Maghanda ng kopya ng mga civic pie sa bond paper. Hatiin ito sa walo
at sa bawat hati, lagyan ng ibat ibang gampanin o gawaing pansibiko:
Tumatangkilik sa mga produktong Pilipino
Nagtitinda ng mga tiket para sa mga benefit show
Sumusunod sa mga batas pampubliko
Tinatapon sa tamang lalagyan ang mga basura
Tumutulong sa paglilinis ng kapaligiran
Humihinto at nakikiawit kapag narinig ang pagtugtog ng
Pambansang Awit sa paaralan o pampamahalaang tanggapan.
Tumutugon sa kailangang tulong ng mga senior citizen.
Lumalahok sa mga gawain ng komunidad
5. Bigyan ng kopya ang bawat mag-aaral. Sabihin ang panuto:
Pag-aralang mabuti ang civic pie
Sa ilalim ng mga gawaing pansibiko, humanap ng mga kapuwa
mag-aaral na nakagawa na nito at ipalagay ang pangalan.
Ang unang makalikom ng mga pirma sa bawat hati ng pie ang
magwawagi.
6. Iproseso ang gawain. Itanong: Bakit madali ang paglikom ng mga
pirma? Bakit ito mahirap para sa iba? Sino-sino ang mga nakapirma sa
ibat ibang gawain?
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin gamit ang mga susing tanong sa Alamin Mo, LM,
pahina 368.
2. Magdaos ng brainstorming kaugnay ng mga tanong. Tanggapin lahat
ang sagot ng mag-aaral.
3. Ipabasa ang Alamin Mo sa LM, p. 368.
4. Talakayin ang paksa.
5. Ipagawa ang mga Gawain A-C.
164
Pagtataya
Ipagawa ang
, p. 372 ng LM.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot ng mga bata. Ipaliwanag, dagdagan, o iwasto kung
kinakailangan.
1.
2.
3.
4.
5.
D
B
C
D
A
1.
2.
3.
4.
5.
Panandalian
Pangmatagalan
Panandalian
Pangmatagalan
Pangmatagalan
Takdang Gawain
bilang 2. Ipaalaala na dapat maging orihinal
ang iskit na itatanghal. Pangkatin ang klase sa apat.
rubric sa pagmamarka ng iskit sa ibaba.
Pamantayan
Pagbibigay ng
Diyalogo
Malikhain at
Epektibong Galaw o
Pagkilos
Pinakamahusay
4-5
Malinaw, angkop
ang lakas o hina ng
boses.
Mahusay-husay
2-3
Hindi gaanong
malinaw at angkop
ang boses.
Malinaw at may
paglalapat ang kilosgalaw, ekspresyon
ng mukha, diyalogo,
atbp.
Hindi gaanong
malinaw at lapat ang
pagkilos-galaw.
165
Mahusay
0-1
Malabo at hindi
maintindihan ang
pagbibigay ng
dayalogo.
Walang pagkilos.
Kawastuhan ng
Diwang nais Ipahayag
o Pinapagawa
Malikhaing Pagbubuo
at Paggamit ng mga
Materyales
Nilalaman
ARALIN 7
Malinaw ang
mensaheng nais
iparating.
Epektibo ang
mga materyales,
nakadagdag sa
ikahuhusay ng
pagtatanghal.
Malawak ang
kaalamang ibinahagi.
Hindi gaanong
malinaw ang
mensahe.
Hindi gaanong
epektibo.
Hindi gaanong
malawak ang
kaalamang ibinahagi.
Walang bagong
kaalamang ibinahagi.
Layunin
Naipapaliwanag kung paano itinataguyod ng mga mamamayan ang kaunlaran
ng bansa.
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpakita ng 10 larawan sa klase.
Nakalbong kalikasan
Nagkalat na kabataan sa ilalim ng tulay
Naglalakihang gusali
Naggagandahang tulay at parke
Masasaya at malulusog na kabataan
Nag-aaral na mga kabataan, magandang pasilidad ng paaralan
Mayabong na kalikasan
Mga pangkat etniko na nag-aaral sa kani-kanilang komunidad
Nakangiting mga pahinante o manggagawa
Nagkakamayan na mga pinuno ng bansa
166
167
>
>
>
Pagtataya
Ipagawa ang
, p. 377 ng LM.
Gamitin ang rubric sa ibaba para sa gawain.
Pamantayan
Pinakamahusay
Paglalahad
Malinaw ang
pagbibigay ng
mensahe
Katumpakan
Mahusay-husay
Hindi gaanong
malinaw ang
pagbibigay ng
mensahe
Hindi gaanong wasto
ang diwang nais
iparating
168
Mahusay
Kailangan pang
linawan ang diwang
nais iparating
Kailangan pang
wastuhin ang diwang
nais iparating
Paglalapat
Kumpleto, angkop
at tama ang
pagkakagamit ng salita
at larawan/guhit
Hindi gaanong
kumpleto, angkop at
tama ang pagkakalapat
ng salita sa larawan/
guhit
Masinop ang
Hindi gaanong pulido
pagkakagawa
ang pagkakagawa
Malinaw at
Hindi gaanong
nakapanghihikayat ang nakakahikayat ang
pahayag
pahayag
Craft
Hikayat
Kailangan pa ng
ibayong paglalapat sa
islogan at guhit
Kailangan pang
pakinisin ang likha
Kailangan pang
paunlarin ang
pahayag upang
makapanghikayat
Takdang Gawain
Sumulat ng pagninilay-nilay kung ano ang maaari mong gawin upang maging
bahagi ng pag-unlad ng bansa.
Susi sa Pagwawasto
Iba-iba ang maaaring sagot.
May bilog na mga bilang ng pangungusap: 4, 5, 7, 10
Maaaring iba-iba ang sagot.
ARALIN 8
Layunin
Naipapaliwanag kung paano nakakatulong sa pag-unlad ng bansa ang
pagpapaunlad ng sariling kakayahan at kasanayan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
169
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipabasa nang malakas ang tula. Bigyang-konteksto ito. Sabihin:
Nanalo ang tula ng unang gantimpala sa isang prestihiyosong
paligsahan kung saan mas maraming Kastila ang lumahok.
Nasa 16 na taong gulang pa lamang si Rizal noon.
Ni Jose Rizal
Itaas ang iyong noong aliwalas
ngayon, Kabataan ng aking pangarap!
ang aking talino na tanging liwanag
ay pagitawin mo, Pag-asa ng Bukas!
Ikaw ay lumitaw, O Katalinuhan
magiting na diwang puno sa isipan
mga puso namiy sa iyoy naghihintay
at dalhin mo roon sa kaitaasan.
Bumaba kang taglay ang kagiliw-giliw
na mga silahis ng agham at sining
mga Kabataan, hayo nat lagutin
ang gapos ng iyong diwa at damdamin.
Masdan ang putong na lubhang makinang
sa gitna ng dilim ay matitigan
maalam na kamay, may dakilang alay
sa nagdurusa mong bayang minamahal.
Ikaw na may bagwis ng pakpak na nais
kagyat na lumipad sa tuktok ng langit
paghanapin mo ang malambing na tinig
doon sa Olimpoy pawang nagsisikap.
Ikaw na ang himig ay lalong mairog
Tulad ni Pilomel na sa luhay gamot
at mabisang lunas sa dusat himuntok
ng puso at diwang sakbibi ng lungkot
Ikaw, na ang diway makapangyarihan
matigas na batoy mabibigyang-buhay
mapagbabago mo alaalang taglay
sa iyoy nagiging walang kamatayan.
170
Source: http://www.seasite.niu.edu/tagalog/Other_Language_Activities_(Intermediate_
Readings)/Jose%20Rizal%20Readings/sa_kabataang_pilipino.htm
171
Pagtataya
Ipagawa ang
sa LM, p. 381.
Susi sa Pagwawasto
Maaaring iba-iba ang sagot. Ipaliwanag, dagdagan, o iwasto kung kinakailangan.
Mga bilang na may bituin: 1, 2, 3
Pinakamahusay
Mahusay-husay
Kahalagahan ng
Malinaw at
Hindi gaanong
Diwang Nais Iparating makabuluhan ang
naiparating ang diwa
diwang nais iparating pati na ang layunin
ng komiks
Katumpakan ng
Angkop ang salitang Hindi gaanong
Paglalahad
ginamit sa diyalogo
angkop ang mga
pati na ang daloy ng salitang ginamit pati
diwa
na ang daloy ng diwa
Kakintalan ng Guhit
Wasto at kawili-wili
Hindi gaanong wasto
ang guhit
at kawili-wili ang guhit
Mahusay
Parehong may
kalabuan ang diwa at
layunin ng komiks
Limitado ang salita at
daloy ng diwa
Hindi maunawaan
ang guhit
Takdang Gawain
Ilista ang mga katangian ng isang produktibong mamamayan.
172
ARALIN 9
Layunin
Naibibigay ang kahulugan at katangian ng pagiging produktibong
mamamayan
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipaskil isa-isa ang mga salita sa pisara.
Pagkamasipag
Mapagmahal
May Pakikipagkapuwa
Pumapasok sa takdang oras
Pagkamaka-Diyos
Malakas at Malusog na Mamamayan
Magandang Saloobin sa Paggawa
173
Pagtataya
Ipasagot sa mga mag-aaral ang
, pp. 387389.
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
174
1.
2.
3.
4.
5.
B
D
C
D
D
6.
7.
8.
9.
10.
A
B
D
D
B
Paksang Aralin
Paksa
:
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Maglunsad ng balitaan na may kinalaman sa paksa.
2. Balik-aralan ang nakaraang talakayan ukol sa produktibong mamamayan.
3. Itanong: Paano nakatutulong sa pag-unlad ng bansa ang produktibong
mamamayan?
4. Tanggapin ang mga sagot mula sa mga mag-aaral. Bigyan ng papuri
ang may pinakatamang sagot.
B. Paglinang
1. Magpakita ng video o mga larawan ng mga mauunlad na pook at mga
kilalang tao sa ating bansa.
2. Itanong:
a. Bakit kaya tinatamasa ng mga pook at mga tao sa pinakitang video
o mga larawan ang kasaganaan sa kanilang lugar o sa kanilang
sarili?
b. Bakit patuloy na dumarami ang mga Pilipino sa ibayong dagat?
3. Gawing lunsaran ang mga tanong.
4. Magpabuo ng suliranin. Halimbawa:
a. Paano pahahalagahan ang mga pangyayari at kontribusyon ng
Pilipino sa ibat ibang panig ng daigdig?
b. Paano sila nakatutulong sa pag-unlad ng bansa?
175
Pagtataya
Ipasagot ang
Susi ng Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
Panitikan
Pagandahan
Pagpipinta
Agham at Teknolohiya
Palakasan
1.
2.
3.
4.
5.
Guillermo Tolentino
Megan Young
Juan Luna
Carlos P. Romulo
Overseas Filipino Workers
1.
2.
3.
4.
5.
A
D
A
A
B
176
Paksang Aralin
Paksa
Kagamitan :
Sanggunian :
Pamamaraan
A. Panimula
1. Balik-aralan ang napag-aralan na mga karapatan ng mamamayang
Pilipino sa aralin 14.
2. Sabihin na ang pamahalaan ay gumagawa ng mga programa at proyekto
upang matugunan ang mga karapatang ito.
3. Itanong kung may alam silang mga programa ng pamahalaan.
4. Itanong: Paano kaya magiging matagumpay ang mga programang ito?
5. Ipaawit ang awiting Magagawa Natin.
Susunod sa
alituntunin
ng paaraln
Clean, Green
and Organized
Titiyaking
maayos ang
gamit
178
Magdidilig
ng halaman
, p. 403405.
Takdang Aralin
I. Magpatala sa mga mag-aaral ng mga proyekto ng pamahalaan na nagtataguyod ng karapatan at kung paano sila makikilahok.
II. Pangwakas na Gawain
1. Magpagawa ng poster sa mga mag-aaral ukol sa pakikilahok sa programa
o proyekto ng pamahalaan na nagtataguyod ng mga karapatan.
2. Sumulat ng isang sanaysay ukol sa:
a. Pagka-Pilipino
b. Bansang Pilipinas
Susi sa Pagwawasto
1.
2.
3.
4.
5.
3
3
7
3
7
Maaaring iba-iba ang sagot. Ang mga kasagutan ay matatagpuan sa LM.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
D
D
B
D
C
A
D
A
D
179
180
Lagumang Pagsusulit
IKAAPAT NA YUNIT
181
Produktibong
Mamamayan
Dulot
na Kagalingan
17.
18.
19.
20.
182
183
Katamtaman
2
Lubhang
makabuluhan
at wasto ang
mensaheng
binigyan ng
interpretasyon.
Estilo
Angkop na
ang estilo at
materyales na
ginamit.
Pagka-masining Napakamasining ang
pagkaguhit.
Pagka-kagawa
Napakalinis ang
pagkagawa.
Makabuluhan
at wasto ang
mensaheng
binigyan ng
interpretasyon.
Kawastuan
Hindi gaanong
makabuluhan
at wasto ang
mensaheng
binigyan ng interpretasyon.
Hindi gaanong
angkop ang estilo
at materyales na
ginamit.
Hindi gaanong
masining ang
pagkaguhit.
Hindi gaanong
malinis ang
pagkagawa.
Maraming mali sa
larawan.
Krayterya
Katangi-tangi
4
Interpretasyon
Wasto ang
ipinakita sa
larawan.
Angkop ang
estilo at
materyales na
ginamit.
Masining
ang pagkaguhit.
Malinis ang
pagkagawa.
184
Kailangan pa
ng Dagdag na
Pagsasanay
1
Mali ang
mensaheng
binigyan ng interpretasyon.
Hindi angkop
ang estilo at
materyales na
ginamit.
Hindi masining
ang pagkaguhit.
Hindi malinis ang
pagkagawa.
Mali ang larawan.
Rubric sa Islogan
Pamantayan
Paglalahad
Kawastuan
Napakahusay
Malinaw na
nailahad ang
mensahe.
Wasto ang
detalye ng
mensahe.
Kompleto
Kompleto ang
detalye ng
mensahe.
Pagkakagawa
Napakamasining ang
pagkakagawa.
Lubhang
nakahihikayat
ang mensahe.
Hikayat
Mahusay
Katamtaman
Hindi gaanong
malinaw ang
mensahe.
May isa o
dalawang mali
sa detalye ng
mensahe.
May isang
kulang sa
detalye ng
mensahe.
Masining ang
pagkakagawa.
May kalabuan
ang mensahe.
Nakahihikayat
ang mensahe.
185
Kailangan pa
ng dagdag na
pagsasanay
Malabo ang
mensahe.
Maraming kulang
sa detalye ng
mensahe.
Ordinaryo ang
pagkakagawa.
Magulo ang
pagkakagawa.
Di-gaanong
nakahihikayat
ang mensahe.
Talahuluganan
A
sangay ng pribado at pampublikong tanggapan/opisina.
kataasan ng isang lugar.
tumutukoy sa pangkat ng mga pulo, tinatawag din itong kapuluan.
B
alam.
bukal anyong tubig na nagmumula sa ilalim ng lupa.
bulkan mataas na bahaging lupa na may bunganga sa tuktok.
bundok mataas na bahagi ng anyong lupa; pinakamataas na anyong lupa.
mataas na lupa na mas mababa sa bundok; pabilog ang itaas nito.
bahagi ng karagatan.
banyaga/mga bagong dating sa lugar o bayan; tawag sa mga tao na
hindi Pilipino o may ibang nasyonalidad.
pangkat ng mga delegado upang katawanin ang isang pangkat (na
pampolitika o panlipunan) sa isang kalipunan o pagtitipon.
demographic map mapang pampopulasyon.
186
isang ahensiya o
departamento ng pamahalaan na nangangasiwa at nag-aalaga sa kapakanan
ng kalikasan at mga likas yaman ng bansa.
ang mga kaugalian, tradisyon, panitikan, musika,
sayaw, paniniwala at relihiyon, pamahalaan at hanapbuhay ay sumasaklaw
sa di-materyal na kultura. Ang mga ito ay nagpasalin-salin sa ibat ibang
panahon.
pagtatangi, di parehong pakikitungo.
dual citizenship ang mga dating mamamayang Pilipino na naging mamamayan
ng ibang bansa sa pamamagitan ng naturalisasyon ay muling naging
mamamayang Pilipino.
E
tagapagpaganap, tagapangasiwa.
pagsisiyasat sa mga pook o lugar na hindi pa alam, pagsasaliksik,
at pagtuklas.
naging bunga at sanhi ng mga pangyayari.
bahagi ng bunganga ng ilog na tagpuan ng agos at dagat, kanal.
expatriation Itinakwil ang kaniyang pagkamamamayan at nag-angkin ng
pagkamamamayan ng ibang bansa.
G
global warming lubhang pag-init ng atmospera dulot ng mga makabagong
makinarya na ginagamit sa mga pabrika na nagbubuga ng mga usok na
nagiging dahilan ng pagkasira ng ozone layer.
bahagi ng karagatan na karaniwang nasa bukana ng dagat.
H
hanging amihan malamig na hanging buhat sa hilagang-silangan.
hanging mainit buhat sa timog-kanluran.
187
I
illegal logging bawal at walang habas na pagputol ng mga puno
ilog mahaba at paliko-likong anyong tubig na tumutuloy sa dagat.
pagtulad o paggaya sa mga bagay o gawi ng mga dayuhan.
pagbabago at pag-unlad ng lugar at kapaligiran.
informal settler sinumang naninirahan sa isang bahay o pook nang walang
pahintulot o hindi niya dapat tirahan.
pagpapalabas ng tubig sa mga lupaing taniman sa pamamagitan ng
mga ginawang kanal o patubig.
J
Jus sanguinis pagkamamamayan na naaayon sa dugo o pagkamamamayan ng
kaniyang mga magulang o isa man sa kanila.
Jus soli pagkamamamayan na naaayon sa lugar ng kaniyang kapanganakan
anuman ang pagkamamamayan ng kaniyang mga magulang.
188
189
M
isang taong nagsasaka sa bukid o bahagi ng anyong lupa.
makabuluhan may saysay.
isang taong nangingisda sa mga bahagi ng anyong tubig.
matulungin sa kapuwa/walang pinipiling tutulungan.
maritime insular; tumutukoy sa mga katubigang nakapaligid sa isang bansa.
matagal na pinag-iisipan ang mga plano o mga gagawin.
kinabibilangan ng mga bagay na pisikal o nakikita tulad
ng pagkain, kasuotan, tirahan, alahas, gusali, at mga kasangkapan.
medical mission pangkat ng mga doktor, nars at iba pang volunteer na samasamang naglunsad ng tulong medikal lalo sa mahihirap na mamamayan.
pinapangarap na maabot at mapagtagumpayan.
pagkamakabago.
mouse deer pilandok.
mungkahi isang pag-aanyaya sa taong gusto mong magkaroon ng isang mabuti
at tamang gawain.
190
N
inirereklamo.
naiiba, nabubukod, o pambihira.
mga dayuhan na naging mamamayang Pilipino
dahil sa proseso ng naturalisasyon.
ay isang legal na paraan kung saan ang isang dayuhan na nais
maging mamamayan ng isang bansa ay sasailalim sa isang proseso sa korte
o hukuman.
nagbebenta ng iba-ibang produkto o serbisyo.
P
lugar o bahagi ng Karagatang Pasipiko kung saan
nakalatag ang mga aktibong bulkan; kilala rin sa tawag na Circum-Pacific
Belt.
pagbili ng produkto mula sa ibang bansa.
191
R
recycle muling paggamit ng mga luma o patapong bagay upang mapakinabangan pa.
reduce pagbabawas ng mga basura sa paligid.
pagbabagong-tatag, pagbabagong-buhay.
tungkuling nakaatang sa isang tao o pangkat.
reuse muling paggamit o pagkumpuni sa mga patapong bagay na maaari pang
pakinabangan.
S
nagbibigay ng kahulugan sa mga natatanging mga pananda; simbolo.
pinakadulong pulo sa gawing timog ng bansa.
kalinisan, kalusugan.
192
T
patag na lupa sa ibabaw o itaas ng bundok.
tubig na umaagos mula sa mataas na lugar.
tarsier mamag; matatagpuan sa Bohol.
may kinalaman sa tama o tiyak na bahagi ng anumang sining o
siyensiya.
nararanasang init o lamig sa isang lugar.
kaugalian na naipapasa sa salit-saling lahi.
anyong tubig na nagdurugtong sa dalawang malaking katawan ng tubig.
di pangkaraniwang pagtaas ng tubig sa dagat sa normal nitong lebel bunga
ng paglindol.
mga gawain o mga bagay na dapat isagawa ng isang tao o mamamayan.
193