Blm 7

ENTROP

Blm 7: Entropi

Amalar
Termodinamiin ikinci kanununu hal deiimlerine uygulamak.
kinci yasa verimini lmek iin entropi olarak adlandrlan zellii
tanmlamak.

Entropinin art ilkesinin ne olduunu aklamak.

Saf, sktrlamaz maddeler ve mkemmel gazlar iin sz konusu olan

hal deiimleri srasnda ortaya kan entropi deiimlerini hesaplamak.
zantropik hal deiimleri olarak isimlendirilen hal deiimlerini incelemek

Tersinir srekli ak i bantlarn elde etmek.

Srekli akl sistemler zerinde izantropik verimlilikleri gelitirmek.

Entropi dengesini eitli sistemlere tantmak ve uygulamak.

2

Blm 7: Entropi

ENTROP

Clasius eitsizlii

Entropinin
resmi tanm

Sistem Clausius eitsizliinin

gelitirilmesinde hesaba
katlr.
3

Clausius eitsizliindeki eit olma durumu

tmden veya iten tersinir evrimler iin, eitsizlik
durumu da tersinmez evrimler iin geerlidir.
Blm 7: Entropi

Entropi deiimi
belirli iki durum
arasnda hal
deiimi tersinir
yada tersinmez
olsun ayndr.

zel Bir Durum: zotermal ten

Tersinir Is Geii iin Hal Deiimleri

Entropi
sistemin
yaygn bir
zeliidir.
Hacmin (bir
zeliin) evrim
srasndaki net
deiimi daima
sfrdr

Bu eitlik zellikle sl enerji depolarnn entropi deiimlerini

belirlemek iin yararldr.
4

evrim zerinde
integrali sfr olan bir
byklk yer vardr
(hacim gibi bir zelik)
Blm 7: Entropi

ENTROPNN ARTII LKES

Eitlik iten tersinir hal deiimleri,

eitsizlik ise tersinmez hal deiimleri iin
geerlidir.

Bir evrim tersinir yada

tersinmez bir hal
deiiminden ibarettir.
Tersinmez bir hal deiimi srasnda bir miktar entropi retilir veya var
edilir, entropi retimi tmyle tersinmezlikler ile ilgilidir.
Entropi retimi Sretim ifadesi her zaman sfr veya pozitif bir deerdir.
Bir sistemin entropisi bir hal deiimi srasnda azalabilir mi?
5

Blm 7: Entropi

Ayrk bir sistemin

entropi deiimi
onun
bileenlerinin
entropi
deiimlerinin
toplamdr ve asla
sfrdan daha az
olamaz.

Bir sistem ve onun evresindekiler

ayrk bir sistemi oluturur.
Entropinin art ilkesi
6

Blm 7: Entropi

Entropi zerine Baz Yorumlar

Bir sistemin entropi deiimi

negatif olabilir ama entropi
retimi negatif olamaz.
7

1. Hal deiimleri herhangi bir ynde deil,

sadece belirli bir ynde gerekleebilir. Hal
deiimi, entropinin art ilkesi ile uyumlu
ynde ilerlemek zorundadr. Yani hal deiimi
srasnda Sretim 0 olmaldr. Bu ilkeyi
salamayan bir hal deiimi gerekleemez.
2. Entropi korunumu sz konusu deildir, bu
nedenle entropinin korunumu ilkesi diye bir
kavram yoktur. Entropi, sadece ideal bir durum
olan tersinir hal deiimleri srasnda korunur
ve gerek btn hal deiimleri srasnda artar.
3. Tersinmezliklerin varl mhendislik
sistemlerinin verimlerini azaltr ve entropi
retimi hal deiimi srasnda grlen
tersinmezliklerin bir lsdr. Ayn zamanda,
mhendislik sistemlerinin verimlerini saptamak
iin bir kriter olarak da kullanlr.
Blm 7: Entropi

SAF MADDELERN ENTROP DEM

Entropi bir zeliktir ve bu nedenle bir
sistemin entropisinin deeri, sistemin
durumu sabit olduunda sabittir.

Su iin T-s diyagramnn ekli

Saf maddelerin entropileri tablolardan
belirlenir (dier zelikleri gibi).
8

Entropi deiimi

Blm 7: Entropi

ZANTROPK HAL DEMLER

Bir hal deiimi srasnda entropi sabit kalyorsa, bu hal deiimine
izantropik hal deiimi olarak isim verilir.

ten tersinir ve adyabatik

(izantropik) bir hal deiimi
srasnda entropi sabit kalr.
9

T-s diyagramnda izantropik hal deiimi

dikey bir doru gibi grnr.
Blm 7: Entropi

ENTROP EREN ZELK DYAGRAMLARI

T-S
diyagramnda
hal deiimi
erisi altnda
kalan alan iten
tersinir hal
deiimleri iin
s geiini
gsterir.
Mollier diyagram: h-s diyagram
Srekli akl adyabatik
sistemler iin, h-s
diyagramnda dikey uzunluk
h iin bir lsdr ve yatay
uzunluk s tersinmezliklerin
bir lsdr.
10

Blm 7: Entropi

ENTROP NEDR?
Boltzmann
bants

Sfr mutlak scaklkta saf kristal madde

mkemmel dzendedir ve entropisi sfrdr.
(termodinamiin nc yasas)

Bir maddenin molekler

dzensizliinin (entropi)
seviyesi o erirken yada
buharlarken artar.
11

Dzensiz enerji ne kadar byk olursa

olsun, ok yararl bir etki yaratamaz.
Blm 7: Entropi

Bir gazda yaplan dnen pervane ii gazn dzensizlik

seviyesini (entropi) artrr, ve bylece enerji bu hal
deiimi srasnda azalr.

Srtnmenin yokluunda
dnen bir mil tarafndan bir
arln kaldrlmas herhangi
bir dzensizlik (entropi)
yaratmaz, ve bylece enerji
bu hal deiimi srasnda
azalmaz.
12

Is transferi
srasnda net entropi
artar.(souk yzeyin
entropi art scak
yzeyin entropi
azalmasndan daha
fazladr.)
Blm 7: Entropi

T ds BAINTILARI

birinci T ds denklemi veya Gibbs denklemi

kinci T ds denklemi
T ds bantlar hem tersinir
hemde tersinmez ilemler iin
ve hem kapal hemde ak
sistemler iin geerlidir.
13

Dier zelik terimlerinde

entropideki diferansiyel
deiimler
Blm 7: Entropi

SIVI VE KATILARIN ENTROP DEM

sv ve katlar iin

olduundan

Sv ve katlar yaklak
olarak sktrlamaz madde
kabul edilebilirler.nk sv
ve katlarn zgl hacimleri,
bir hal deiimi srasnda
neredeyse sabit kalmaktadr.

Sktrlamaz bir maddenin izantropik hal deiimi iin

14

Blm 7: Entropi

MKEMMEL GAZLARIN ENTROP DEM

Birinci T ds bantsndan

kinci T ds bantsndan

G kanalndan
bir yayn

15

Blm 7: Entropi

Sabit zgl Islar (Yaklak zm)

deal gazn birim molu iin entropi deiimleri

Sabit zgl slar varsaym altnda, zgl

slarn baz ortalama deerlerde sabit
olduu varsaylr.
16

Blm 7: Entropi

Deiken zgl Islar (Tam zm)

Mutlak sfr scakl referans noktas olarak
seeriz ve s fonksiyonu tanmlarz :

Birim ktle temelinde

Birim mol temelinde

17

deal bir gazn

entropisi hem T
hemde P ye baldr.
Fonksiyon s
entropinin yanlzca
scaklkla deiimine
baldr.

Blm 7: Entropi

Mkemmel Gazlarn zantropik Hal Deiimleri

Sabit zgl Islar (Yaklak zm)

denklemi sfra eitleyerek,elde ederiz

deal gazn izantropik bantlar

yalnzca ideal gazlarn hal deiimleri
iin geerlidir.

18

Blm 7: Entropi

Mkemmel Gazlarn zantropik Hal Deiimleri

Deiken zgl Islar (Tam zm)

Bal Basn ve Bal zgl Hacim

exp(s/R)
bal basn
Pr dir.

T/Pr Bal zgl Hacim vr dir.

19

Pr verisinin
izantropik bir hal
deiimi srasnda
son scakln
hesaplanmas iin
kullanlmas
vr verisinin
izantropik bir hal
deiimi
srasnda son
scakln
hesaplanmas
iin kullanlmas
Blm 7: Entropi

TERSNR SREKL AKI

Kinetik ve potansiyel enerjiler

nemsiz olduunda

Bir svnn bir borudaki srekli ak gibi, i

etkileiminin olmad bir sistemde, i terimi
sfrdr (Bernoulli eitlii):

20

Daha geni
zgl hacim,
srekli akl
bir sistem
tarafndan
daha byk i
retir (yada
tketir).

Srekli akl ve
kapal sistemler iin
tersinir i bants
Blm 7: Entropi

Srekli Akl Dzeneklerde En Uygun Etkileiminin Tersinir Bir

Hal Deiimi Srasnda Gerekletiinin Kantlanmas
Is girii ve i k pozitif alndnda:

Tersinir bir trbin, tersinmez

olandan her ikiside ayn son durum
arasndalarsa daha fazla i verir.

Bylece, trbin gibi i yapan makinalarda hal deiimleri tersinir olduu

zaman daha ok i yaplr, pompa veya kompresr gibi i gerektiren
makinalarda hal deiimleri tersinir olduu zaman daha az i gerekir.
21

Blm 7: Entropi

KOMPRESR NN EN AZA NDRLMES

Kinetik ve potansiyel enerjiler
nemsiz olduunda

zantropik (Pvk = sabit):

Politropik (Pvn = sabit):

zotermal (Pv = sabit):

Adyabatik sktrma (Pvk = sabit) en fazla

ii gerektirir ve izotermal sktrma (T =
sabit) ise en az gerektirir. Neden?
22

Ayn basn limitleri arasnda

zantropik, politropik ve izotermal
kompresyon iinin P-v diyagram

Blm 7: Entropi

Ara Soutmal Kademeli Sktrma

Gaz birka kademede
sktrlr ve kademelerin
arasnda ara soutucu
ad verilen bir s
deitiricisinden
geirilerek soutulur.
ki kademeli srekli akl
bir kompresyon iin P-v
ve T-s diyagramlar.

ki kademeli kompresyon srasnda en az i iin,

her iki kademenin basn oranlarnn eit olmas
gerekmektedir.
23

Blm 7: Entropi

SREKL AKILI DZENEKLERN

ZANTROPK VERMLER
zantropik ilemler tersinmezlik
gerektirmez ve adyabatik dzenekler
iin ideal model vazifesini grrler.

Trbinin
izantropik
verimi

Adyabatik bir trbinin

izantropik ve gerek hal
deiimi iin h-s diyagram.
24

Blm 7: Entropi

Kompresrler ve Pompalarn zantropik Verimleri

Kinetik ve potansiyel
enerjiler ihmal ise;

Pompa iin
zotermal verim

Kompresrler i
girdisini en aza
indirgemek iin
bazen isteyerek
soutulurlar.

25

Adyabatik bir
kompresrn
izantropik ve
gerek hal
deiimi iin
h-s
diyagram.

Adyabatik olmayan bir kompresr iin

izantropik verimi kullanabilir misiniz?
Adyabatik bir kompresr iin izotermal
verimi kullanabilir misiniz?
Blm 7: Entropi

Llelerin zantropik Verimi

Lleye giri hznn lleden

k hzna oranla ok
kk olduu kabul edilirse,
enerji dengesi

Adyabatik bir
llenin izantropik
ve gerek hal
deiimi iin h-s
diyagram.

O halde,
Bir maddenin gerek
bir lleden daha
yksek scaklkta
(bylece daha dk
hzda) ayrlmas
srtnmenin bir
sonucudur.
26

Blm 7: Entropi

ENTROP DENGES

Bir sistemin entropi

deiimi, Ssystem

Sistemin zelikleri kararl olmadnda

Bir sistem iin enerji ve entropi dengeleri

27

Blm 7: Entropi

Entropi Geiinin Mekanizmalar, Sin ve Sout

1 Is Geii
Is geii tarafndan entropi geii:

tarafndan entropi geii:

Is geiine daima Q/T miktarnda

entropi transferi tarafndan elik
edilir, orada snr scakl T dir.
sistem snrlarnsan geerken entropi elik
etmez. Fakat i enerjinin daha az yararl
formunda iken sistem iinde entropi retilebilir.
28

Blm 7: Entropi

Entropi Geiinin Mekanizmalar, Sin ve Sout

2 Ktle Ak
Ktle tarafndan entropi geii:

Hal deiimi esnasnda

ktlenin zelii deitiinde,

Ktle enerji olduu kadar entropi de

ierir, ve bylece sisteme yada
sistemden ktle akna enerji ve
entropi geii tarafndan elik edilir.
29

Blm 7: Entropi

Entropi retimi, Sretim

Sistem snrlar dndaki
entropi retimi sistem ve onun
yakn evresini ieren
geniletilmi bir sistemde bir
entropi dengesinin yazlmas
ile izah edilebilir.

Genel bir sistem iin entropi gei mekanizmas

30

Blm 7: Entropi

Kapal Sistemler

31

Blm 7: Entropi

Kontrol Hacimleri

Bir maddenin entropisi tekakl, adyabatik, srekli

akl dzeneklerin iinden
akarken daima artar (yada
tersinir bir hal deiimi
durumunda sabit kalr).
32

Bir kontrol hacminin

entropi deiimi s
transferi kadar ktle
aknn da bir sonucudur.
Blm 7: Entropi

RNEKLER
Bir duvar boyunca s
transferi iin entropi dengesi

Bir kslma ilemi

iin entropi dengesi

33

Blm 7: Entropi

Is Geii ile Birlikte

Gerekleen Entropi retimi

Sonlu scaklk farknda s geii srasnda entropi retiminin grafiksel gsterimi

34

Blm 7: Entropi

zet
Entropi
Entropinin Art lkesi
Entropi zerine baz yorumlar
Saf maddelerin entropi deiimi
zantropik hal deiimleri
Entropi ieren zelik diyagramlar
Entropi nedir?
T ds bantlar
Kat ve svlarn entropi deiimi
deal gazlarn entropi deiimi
Tersinir srekli ak ii
Kompresr iinin azaltlmas
Srekli akl dzeneklerin izantropik verimleri
Entropi dengesi
35

Blm 7: Entropi