Professional Documents
Culture Documents
Documents - Tips e Drejta Penale Nderkombetare
Documents - Tips e Drejta Penale Nderkombetare
,,E drejta penale ndrkombtare sht deg e shkencs penale dhe trsi e normave penale pozitive t nj
shteti dhe t normave ndrkombtare,me t cilat rregullohen shtje penale n planin ndrkombtar
1.Substitutet e emrtimit t s drejts penale ndrkombtare
Krahas emrtimit e Drejta Penale Ndrkombtare,n literaturn penale jan br prpjekje q kjo deg e s
drejts t prcaktohet me emrtime t ndryshme. Kshtu disa autor t drejtn penale ndrkombtare e
shohin si t drejt ndrkombtare,prkatsisht si e drejt supranacionale dhe pr kt deg t drejtsis
propozojn emrtimin e drejta penale ndrshtetrore ,e drejta penale universale apo e drejta penale
supranacionale.
Sipas ktyre autorve kjo e drejt do t vlente pr t gjitha shtetet dhe ndaj t gjith individve,pa marr
parasysh zgjidhjet e t drejtave t tyre penale nacionale.
Disa autor t tjer pr kt deg t drejtsis propozojn emrtimin e drejta ndrkombtare publike
penale dhe e drejta ndrkombtare e veprave penale.
Emrtimi e drejta ndrkombtare penale sipas shumics s autorve sht shum i gjr dhe n mas t
konsiderueshme nuk sht adekuat.Sipas ktij emrtimi del se t gjitha vepra penale madje edhe sanksionet
penale,jan parapar me t drejtn penale ndrkombtare.
Edhe prkundr asaj se nj numr i veprave penale jan t parapara me t drejtn penale ndrkombtare si
jan p.sh. krimi gjenocidit,krimet e lufts,diskriminimi racor,nacional apo fetar etj,mirpo shumica e
veprave me elemente ndrkombtare si dhe nj mori shtjes t tjera q jan t ndrlidhura me kto lloje t
veprave penale si sht p.sh. ekstradimi dhe mnyrat e tjera t ndihms juridike penale ndrkombtare,e
drejta e azilit,shtja e ekzekutimit t sanksioneve penale ndaj kryersve t ktyre veprave penale jan t
rregulluara me t drejtat penale nacionale.
Prandaj me t drejt n literaturn e shkencave penale dominon mendimi se pr kt deg t drejtsis sht
m adekuat emrtimi E drejta Penale Ndrkombtare e cila synon q ti sublimoj dhe ti rregulloj n
parime t prbashkta t gjitha shtjet penale t cilat shtrohen n planin ndrkombtar.
2.Elementet ndrkombtare t veprave penale
Me termin element ndrkombtar n kt deg t drejtsis nnkuptohet do moment i cili lnds s
caktuar penale e jep rndsi apo rezonanc n relacionet ndrkombtare ose m thjesht,si element
ndrkombtar i veprave penale konsiderohet do element i cili n lndn e caktuar penale e
ndrlidh(involvon) edhe nj shtet tjetr apo m shum shtete t tjera.
Si elemente ndrkombtare m tipike t veprave penale jan;
- nse shtetasi i huaj kryen veprn penale n nj shtet
- nse n nj shtet t caktuar shtetasi i huaj kryen veprn penale n dm t shtetasit t huaj
- nse ne nj shtet gjykohet shtetasi i huaj pr veprn penale t kryer n shtetin tjetr
- nse vepra penale sht kryer n territorin e shum shteteve
- nse vepra penale sht kryer n hapsirn q nuk sht n sovranitetin e asnj shteti
- nse sht fjala pr veprn penale pr t ciln sht duke u zhvilluar procedura penale n shtetin tjetr apo
atje i sht shqiptuar aktgjykimi
- nse nj shtet krkon ekstradimin e personit apo krkon ndonj ndihm tjetr juridike pr zhvillimin e
procedurs penale
-nse nj shtet e krkon ekstradimin e personit nga shteti tjetr i cili atje gzon t drejtn e azilit
-nse vepra penale sht kryer nga personi i cili gzon imunitet diplomatik
-nse sht fjala pr veprn penale pr t ciln kryersi sht gjykuar n shtetin e huaj
-nse sht fjala pr vepra penale t parapara me t drejtn e prgjithshme ndrkombtare apo me t drejtn
ndrkombtare konvencionale
-nse sht fjala pr kompetencn e organizmave ndrkombtare n lndt penale si jan;Evropoli,Interpoli
dhe gjykatat penale ndrkombtare
-nse sht fjala pr lndn penale n t ciln duhet t zbatohet apo t merret parasysh e drejta e huaj etj.
Kriminologjia sht shkenc komplekse mbi kriminalitetin e cila pr lnd studimi ka format e
paraqitjes,strukturn,dinamikn si dhe shkaqet e kushtet e t gjitha sjelljeve kriminale n shoqri. Aspekti
kriminologjik edhe pse i tejkalon suazat e studimit t s drejts penale ndrkombtare nuk mund t
injorohet n tersi nga kjo lnd,ngase pa hulumtimin dhe ndriimin e shkaqeve ,kushteve,strukturs dhe
dinamiks s veprave penale me elemente ndrkombtare ,nuk mund t ushtrohet luft efikase n
parandalimin dhe ndshkimin e kryersve t ktij lloji t kriminalitetit.
ASPEKTI PENOLOGJIK -E drejta penale ndrkombtare dhe t drejta nacionale kan br prpjekje q
t gjenden zgjedhje pr situatat e ekzekutimit t dnimit t shtetasve t huaj n mnyr q t arrihet qllimi
m i plot i dnimit dhe t mos vshtirsohet pozita e t ndshkuarve t huaj n krahasim me t dnuarit
vendas. N kt drejtim jan arritur rezultate t dukshme dhe n kt plan jan nnshkruar konventa
multilaterale dhe bilaterale midis shteteve,n t cilat sht parapar mundsia e ekzekutimit t dnimit t
shtetasve t huaj n shtetet,shtetsin e t cilit e mbajn.
KONVENTAT m t RENDESISHME n kt PLAN jan;
- Konventa evropiane pr ndshkimin e delikteve n trafikun rrugor(1972)
- Konventa evropiane pr ndshkimin e personave t dnuar me kusht dhe personave t liruar me
kusht(1975)
- Konventa evropiane pr vlefshmrin ndrkombtare t aktgjykimeve penale (1974)
- Konventa evropiane pr transferimin e personave t dnuar(1983)
Si shihet shtimi enorm i kriminalitetit ndrkombtar ka determinuar risi t rndsishme edhe n fushn
e penologjis,prkatsisht n planin e ekzekutimit t sanksioneve penale. Me kt risi shteti heq dor
nga ky segment e sovraniteti,por kjo sht n interes t t gjitha shteteve n luft kundr kriminalitetit
5.NDARJA e s DREJTES PENALE NDERKOMBETARE
E drejta penale ndrkombtare sht deg e s drejts pozitive autonome e mvetsishme dhe unike.
Prkundr ksaj,mvarsisht se far kriteri aplikohet ,kjo deg ndahet n;
a)E drejta penale ndrkombtare materiale-sht sistem i normave juridike me t cilat prcaktohet
nocioni dhe karakteristikat e veprs penale ndrkombtare ,bazat e prgjegjsis penale dhe sistemi i
sanksioneve penale
b)E drejta e procedurs penale ndrkombtare e prcakton nocionin dhe llojet e subjekteve n
procedurn penale ,parimet e procedurs ,llojet dhe ecurin e procedurs penale n gjykatat
ndrkombtare .
Te Drejtat e Njeriut, si dhe Paktin Ndrkombtare Pr Te Drejtat Civile dhe Politike. Ndalesa e aplikimit te
torturs dhe e dnimeve te vrazhda, johumane dhe degraduese sht ngritur ne nivel ndrkombtar dhe
gjithashtu zbatohet edhe si kriter pr bashkpunimin ndrkombtare ne lendet penale.
Abonimi i Dnimit me Vdekje-Sipas filozofis se re te lirive dhe te drejtave te njeriut, shteti nuk ka te
drejte te shqiptoje dnimin me vdekje, ngase qytetaret nuk ja kane deleguar ket te drejte, gjithashtu sht e
rrezikshme qe shteti ta ket kt te drejte ngase mund ta keqprdor pr eliminimin e kundrshtarve
politike. Pr ket arsye koncepti korpusit te te drejtave universale te njeriut, ne decenien e fundit te shekullit
te kaluar u orientua ne ndalimin e shqiptimit te dnimit me vdekje si rrjedhoje e respektimit absolut te se
drejts pr jete, kjo e drejte sht e garantuar edhe me aktet me te rndsishme te se drejts ndrkombtare.
Dnimet Alternative-Ne trendin e zhvillimit te se drejts ndrkombtare ne fushn e mbrojtjes se lirive dhe
te drejtave te njeriut dhe te humanizimit te se drejts penale, segment i rndsishm sht edhe parashikimi i
dnimeve dhe masave alternative, si substitut i zvendsimit te dnimit me burgim. Me ane te dnimeve
alternative ne mase shume me te vogl se me burgim, kryesit privohen nga lirit dhe te drejtat e tyre.
Parashikimi i dnimeve dhe i masave alternative si substitut, zvendsim i dnimit me burgim, sht nj
trend progresiv ne te drejtn penale bashkkohore dhe njhersh paraqet reforme te rndsishme ne
konceptin dhe sistemin e sanksioneve ndshkuese. Rol te rndsishm ne zhvillimin progresiv te dnimeve
alternative kane dhne rezoluta te ndryshme ndrkombtare e ne veanti rregullat e Tokios te cilat jan
aprovuar me rezolutn e asambles se prgjithshme te OKB-se 14 dhjetor 1990. Kto rregulla prcaktojn
sistemin e normave dhe standardeve, te cilat bazohen ne konceptin se dnimi me burgim duhet te
konsiderohet mjet i fundit dhe se duhet te stimulohen masat dhe sanksionet e tjera ne vend te dnimit me
burgim, te cilat do te sigurojn ekuilibrin ne mes te drejtave te kryesit te veprs penale, te drejtat e viktims
dhe interesit shoqror.
Mbrojtja dhe kompensimi i viktims-Ne aspektin e mbrojtjes se lirive dhe te drejtave te njeriut, viktima e
veprs penale sht pikrisht personi te cilit me se teprmi i cenohen apo i dmtohen lirit dhe te drejtat e
njeriut. Pr ket arsye e drejta ndrkombtare dhe te drejtat penale nacionale bashkkohore, viktims i
kushtojn kujdes te posam. Ky kujdes shprehet me ane restitucionit, kompensimit te demit, ndihms
sociale te viktims si dhe masave te tjera. Krahas ktyre masave viktims i njehen edhe te drejta te tjera, si
jan: e drejta e kompensimit te shpenzimeve, kompensimi i kohs se humbur, e drejta qe te informohet dhe
qe te konstatohet e vrteta, mbrojtja e jets se tij private etj. Gjithashtu si segment i njohjes se te drejtave te
viktims sht edhe pranimi i viktims si pale ne procedurn penale, veqanarisht duke ia njohur edhe te
drejtn qe te paraqitet si padits subsidiar, mandej qe te propozoje prova, te ushtroje krkesn pasurorejuridike ne procedurn penale etj. Ne kuadr te ksaj te drejte jan aprovuar edhe dokumente dhe konventa
te ndryshme ndrkombtare.
Sekuestrimi dhe konfiskimi i dobis pasurore-Sekuestrimi dhe konfiskimi i dobis pasurore te fituar me
vepra penale si dhe i mjeteve me te cilat jan kryer veprat penale sht nj nder format e mbrojtjes se te
drejtave te viktimave, nga dobia e realizuar me veprn penale u kthehet personave te dmtuar. Duke pasur
parasysh rendsin e sekuestrimit dhe konfiskimit te dobis pasurore te fituar me veprn penale pr te drejtat
e viktims dhe lufts kundr kriminalitetit, Bashksia Ndrkombtare me ane te konventave dhe akteve te
tjera ka parapare dispozita pr aplikim e ktyre masave.
14. Mbrojtja e lirive dhe te drejtave te njeriut ne te drejtn e procedurs penale
Parime dhe zgjidhje konkrete me te rndsishme te cilat u dedikohen mbrojtjes se lirive dhe te drejtave te
njeriut ne ligjet e procedurs penale te shteteve bashkkohore, mbshtetjen e tyre e kane edhe ne te drejtn
ndrkombtare. Parimet dhe zgjidhjet me te rndsishme juridike te parapara me te drejtn ndrkombtare te
cilat jan akceptuar edhe ne legjislacionet e procedurave penale jan:
Prezumpcioni i pafajsis-Sipas ktij parimi askush nuk mund te konsiderohet i fajshm pr veprn penale
prderisa nuk konstatohet me aktgjykim te plotfuqishm te gjykats ne procedurn e parapare me ligj, ky
parim sht parapare shprehimisht ne Paktin Ndrkombtare Pr Liri Dhe Te Drejtat Civile Dhe Politike. Ky
parim tani sht parapare ne shume kushtetuat te shteteve aktuale dhe pothuaj ne te gjitha kodet e
procedurs penale. Parimi i pafajsis ka shume dimensione ne funksion te mbrojtjes se lirive dhe te
drejtave te njeriut ne prgjithsi e veanrisht ne lmin penal, sipas ktij parimi i cili sht themel i shtetit
demokratik, organet shtetrore te ndjekjes si piknisje duhet ta ken ket parim edhe ne rastet kur ekziston
dyshimi i bazuar se nj person ka kryer veprn penale.
Ne Bis In Idem-Sipas ktij parimi askush nuk mund te ndiqet dhe te dnohet pr veprn penale nse sht
liruar ose pr te ciln sht dnuar me vendim te forms se prere, prkatsisht nse procedura penale kundr
tij sht pushuar me vendim te forms se prere te gjykats ose aktakuza sht refuzuar me vendim te forms
se prere.
E drejta pr gjykim te drejte dhe ne gjykate te pavarur-Kjo e drejte prmban ne vete nj mori garancish
pr respektimin e lirive dhe te drejtave te pandehurve ne procedurn penale si jan: mbrojtja nga gjykimi
arbitrar, e drejta pr mbrojtje, e drejta pr ankese, e drejta pr gjykim brenda afatit te kuptueshm etj. Ky
parim sht akceptuar si parim themelore ne shume kushtetuta dhe akte te rndsishme ndrkombtare
15.Mbrojtja e lirive dhe te drejtave te njeriut ne te drejtn penitenciare
N t drejtn penitenciare,prkatsisht n fushn e ekzekutimit t sanksioneve penale,shtja e t drejtave t
njeriut sht edhe m e rndsishme .Kjo nga fakti se gjat fazs s ekzekutimit t sanksioneve
penale,posarisht gjat ekzekutimit t dnimeve me burgim,pr shkak t natyrs dhe brendis s tyre,n
mnyr t drejtprdrejt kufizohen apo mern t drejtat dhe lirit e njeriut. Me qllim q t mos kufizohen
apo mern t drejtat dhe lirit e njeriut t cilat nuk jan imanente,n vet llojin dhe masn e sanksionit,si dhe
t mos abuzohen autorizimet nga personeli zyrtar,t cilve u sht besuar ekzekutimi i sanksioneve
penale,n t drejtn penale ndrkombtare jan prcaktuar nj mori normash dhe standartesh. Me an t
ktyre normave ndrkombtare synohen dy qllime;
- Qllimi i par q t instalohet nj koncept bashkkohor n fushn e ekzekutimit t dnimeve,vemas
n dnimin me burgim,duke prcaktuar respektimin e standardeve dhe parimeve themelore si jan;
- parimi i ligjshmris,i drejtsis,individualizmit,risocializimit dhe i humanizmit.
- Qllimi i dyt sht q normat dhe standardet e parapara me t drejtn ndrkombtare ,t shrbejn
si model pr ligjet nacionale me an t cilave prcaktohen t drejtat e personave t dnuar me
burgim apo personave n paraburgim.
Pr prcaktimin e pushtetit represiv t shtetit jan me rndsi edhe hapsirat t cilat nuk jan n sovranitetin
e asnj shteti. Si hapsira t cilat nuk gjenden n sovranitetin e asnj shteti jan;
- Deti i hapur
- Siprfaqja e Antrantikut dhe
- Hapsira kozmike
17.Parimet e prcaktimit t pushtetit represiv t shtetit(parimi territorial,real personalitetit
aktiv,pasiv,parimi nacional,dhe parimi universal)
N t shumtn e herave veprat penale kryhen brenda territorit t nj shteti,dhe n kto raste nuk kemi
vshtrsi pr prcaktimin e vendit(shtetit) se ku sht kryer vepra penale,duke u nisur nga parimi se
legjislacioni penal vepron n tr territorin e atij shteti. shtja e prcaktimit t vendit prkatsisht shtetit se
ku sht kryer vepra penale,ndrlikohet t ashtuquajturat vepra penale distancionale.
Te kto lloje t veprave penale t natyrs s veant ,t cilat njhersh n substartin e tyre jan edhe me
elemente ndrkombtare ,shtrohet shtja e prcaktimit se n cilin vende jan kryer. Me qllim q t
evitohen konfliktet e mundshme se cili shtet sht kompetent ta ushtroj pushtetin e vet represiv,ta gjykoj
kryesin e caktuar t veprs penale,me dispozitat e legjislacionit dhe n shkencn e s drejts penale jan
prcaktuar rregullat e aplikimit t legjislacionit penale n hapsir.
- Parimi territorial
- Parimi real apo mbrojts
- Parimi i personalitetit aktiv
- Parimi i personalitetit pasiv dhe
- Parimi universal.
Parimi territorial e veprimit t legjislacionit penale n hapsir apo i pushtetit represiv sht parim
themelor n t drejtn penale nacionale,kurse parimet e tjera jan t natyrs plotsuese. Ky parim sht
themelor ngase pr shkak t tipareve dhe dimensioneve te tij, me se shpeshti aplikohet ne praktike. Sipas
ktij parimi, legjislacioni penal i nj vendi aplikohet ndaj te gjith personave qe kryejn vepra penale ne
territorin e tij, pa marre parasysh se a jan shtetas te tij, shtetas t huaj apo persona pa shtetsi. Parimin
territorial e parasheh edhe Kodi jon penal ne paragrafin 1 te nenit 99 ne te cilin shprehimisht thuhet: Ligjet
penale te Kosovs zbatohen pr secilin person, i cili kryen vepr penale ne territorin e Kosovs.Veprimi i
legjislacionit penal sipas parimit territorial rezulton nga sovraniteti i do shteti qe ne territorin e vet te
ushtroje pushtetin represiv dhe juridiksionin (qe gjykatat e vendit ta gjykojn dhe ti shqiptojn dnimin
kryesit t veprs penale) Se kndejmi, shtrohet pyetja se ka konsiderohet territor i nj shteti. Sipas
dispozitave te legjislacionit penal, qe jan te natyrs interpretuese, me territor te nj vendi (shteti)
nnkuptojm siprfaqen toksore, bregdetin, siprfaqen ujore brenda kufijve dhe hapsirn ajrore mbi to.
Territori toksor i nj vendi sht caktuar me kufijt shtetror. Prjashtim nga parimi i veprimit territorial
te legjislacionit tone penal, sikundr edhe ne shtetet e tjera, njihet edhe ne baze te se drejts ndrkombtare.
Prkatsisht, sipas Konvents se Vjens mbi maredhenjet diplomatike te vitit 1961; te Konvents se Vjens
mbi marrdhniet konsullore te vitit 1963 si dhe Marrveshjes lidhur me funksionaret e organizatave t
caktuara ndrkombtare te vitit 1947 dhe 1954, personat e huaj qe ushtrojn detyra t caktuara ne kta
lmenj prjashtohen nga juridiksioni i shtetit tone (nuk mund te gjykohen nga gjykatat e vendit tone). Kta
jan shefat e shteteve te huaja the prcjellja e tyre, shefat e misioneve diplomatike dhe antart e familjes s
tyre te ngusht.
Parimi real apo mbrojts Veprimi i legjislacionit tone penal, sipas parimit real apo mbrojts, shprehet n
rastet kur veprat penale kryhen jasht territorit te Kosovs, por me te cilat dmtohen apo rrezikohen te mirat
juridike te vendit tone apo te qytetareve tan. Ne paragrafin 1 te ktij neni, zbatimi i parimit real te
legjislacionit penal te Kosovs sht parapare pr shumicn e veprave penale kundr te drejts
ndrkombtare. Supozim pr aplikimin e parimit territorial apo mbrojts sht q kryesi i veprs penale te
haste n territorin e Kosovs ose qe te ekstradohet nga shteti tjetr.
Me ket parim synohet q te mbrohen te mirat juridike shume te rndsishme ndrkombtare dhe te mirat
juridike te Kosovs dhe popullit te saj nga veprat penale q kryhen n territorin e shtetit tjetr.
Parimi i personalitetit aktiv apo nacional Sipas parimit te personalitetit aktiv apo parimit nacional,
legjislacioni yn penal aplikohet ne rastet kur qytetaret e Kosovs kryejn vepra penale jasht territorit te
Kosovs. Parimi i personalitetit aktiv zbatohet edhe ne rastet e kryersve te veprave penale te cilt nuk jan
shtetas te asnj shteti (apatrid). Arsyeshmeria e aplikimit t ktij parimi qndron n faktin se qytetari i
Kosovs, sipas kushtetuts son, nuk mund ti ekstradohet shtetit ku edhe e ka kryer veprn penale, kurse n
ann tjetr, nuk duhet te lejohet qe personi i ktill te mos ndshkohet pr shkak se gjendet ne vendin tone.
Qe te mund te aplikohet parimi i personalitetit aktiv, duhet qe qytetari i Kosovs t haset n territorin tone
ose te ekstradohet.
Parimi i personalitetit aktiv sht supsidiar, ngase legjislacioni yn penal do te aplikohet ndaj kosovareve
vetm po qe se ne vendin ku e kane kryer veprn penale nuk sht ushtruar mbrojtja e duhur juridikopenale. Prkatsisht, sipas Kodit tone penal (neni 103, par. 2, pika 1-3), ndaj shtetasve tan qe kane kryer
vepra penale jasht vendit, ndjekja penale nuk do te ndrmerret:
1) nse kryesi ne trsi e ka vuajtur dnimin qe i sht shqiptuar jasht vendit;
2) nse kryesi jasht vendit me aktgjykim te forms se plotfuqishme sht liruar ose dnimi i sht
parashkruar ose i sht falur;
3) nse pr vepr penale, sipas ligjit te huaj, ndiqet ne baze te krkess se te dmtuarit, ndrsa krkesa e tille
nuk sht ushtruar.
Parimi I personalitetit pasiv Sipas parimit te personalitetit pasiv, legjislacioni penal i Kosovs aplikohet
edhe ndaj te huajve, te cilt jasht territorit te Kosovs kryejn vepra penale kundr qytetarit tone ose
kundr vendit tone. Parimi i personalitetit pasiv sht parapar ne nenin 102 te kodit penal, n t cilin
shprehimisht thuhet: Ligjet penale te Kosovs zbatohen ndaj cilitdo person i cili sht i nj shtetsie te huaj
nse:
1) Personi i tille ka kryer vepr penale jasht territorit te Kosovs kundr banorit te Kosovs, madje edhe
ather kur vepra e tille penale nuk sht cekur ne nenin 100 t ktij kodi;
2) Kjo vepr penale sht e dnueshme n vendin ku sht kryer, dhe
3) Kryesi sht ndodhur ne territorin e Kosovs ose ka qen transferuar n Kosove.
Quhet parim i personalitetit pasiv ngase n aspektin kriminal, qytetaret tan apo Kosova jan pasiv, jan
viktima te veprs penale. Me ane te ktij parimi qytetaret tan dhe Kosova mbrohen nga veprat penale qe
kryhen jasht vendit nga shtetas t huaj.
Gjithashtu, edhe parimi i personalitetit pasiv sht supsidiar, ngase legjislacioni penal i Kosovs aplikohet
vetm ne rastet kur ne vendin e huaj nuk sht ushtruar mbrojtja e duhur juridike-penale
Parimi universal Sipas parimit universal, legjislacioni i yn penal aplikohet edhe ndaj t huajit i cili kryen
vepr penale jasht territorit t Kosovs ndaj shtetit t huaj apo personit te huaj. Qe te mund t aplikohet ky
parim, duhet q shtetasi i huaj te haset ne territorin e Kosovs ose ekstradohet.
Aplikimi i parimit universal shprehet kur sht fjala pr vepra t renda penale te cilat i kryejn te huajt
jasht vendit. Arsyeshmeria e ktij parimi konsiston n faktin se sht obligim ndrkombtar i do shteti q
ta luftoje kriminalitetin, pa marr parasysh se ku kryhet dhe e mira e kujt sht dmtuar. Ky parim njherit
sht manifestim i solidaritetit ndrkombtar n lufte kundr kriminalitetit.
Vemas kuptimi dhe rndsia e parimit universal konsiston n solidaritetin midis shteteve bashkkohore kur
sht fjala pr vepra te renda penale me t cilat cenohen interesat vitale te bashksis ndrkombtare, si dhe
te gjitha shteteve dhe ne prgjithsi interesat e njerzimit. Vepra te tilla jan p.sh. krimet e lufts, gjenocidi
dhe veprat e tjera kundr t drejts ndrkombtare dhe njerzimit.
18. Teorit lidhur me prcaktimin e vendit t kryerjes s veprs penale,vemas n rastet kur vepra
penale ngel n tentativ apo n rastet kur vepra penale kryhet n territorin e dy apo m shum
shteteve,pr rastet e veprimeve prgatitore,t veprave penale t prbra,t vazhduara,pr veprat
penale transite,pr rastet e bashkpunimit dhe veprat penale konekse.
Prcaktimi i vendit dhe kohs se kryerjes se veprs penale ka rendsi t shumfishte pr te drejtn penale
ndrkombtare . Ne te drejtn penale ndrkombtare , shtja e prcaktimit t vendit dhe kohs s kryerjes
se veprs penale shtrohet ne rastet kur veprimi i kryerjes se veprs penale sht ndrmarre ne nj shtet,
kurse pasoja shkaktohet ne shtetin tjetr, apo kur veprimi i kryerjes sht ndrmarre ne nj kohe, kurse
pasoja shkaktohet me vone.
-Lidhur me prcaktimin e vendit t kryerjes s veprs penale ekzistojn tri teori:
1.Teoria e veprimit si vend i kryerjes s vepras penale konsiderohet vendi ku sht ndrmar veprimi i
kryerjes.Kjo teori arsyeton veprimet e veta me faktin se veprimi i kryesit sht vendimtar.
2.Teoria e pasojs apo suksesit si vend i kryerjes konsiderohet vendi ku jan shkaktuar pasoja,sepse
sipas ksaj teorie veprimi dhe pasaoja prbjn nj trsi.
3.Teoria e ubikvitetit vendi ku sht ndrmar veprimi i kryerjes si dhe vendi ku jan shkaktuar pasojat .
Duhet theksuar se teoria e ubikvitetit sht dominante dhe sht prvetsuar nga shumica drmuese e
legjislacioneve penale t shteteve bashkkohore.Edhe e drejat penale e Kosovs e prvetson kt teori.Me
zgjidhjen e till kodi yn i jep rndsi t barabart vendit ku personi ka vepruar apo ka qen i detyruar t
veproj dhe vendi ku sht shaktuar pasoja.N rastet e veprave penale t kryera me mosveprim,si vend i
kryerjes konsiderohet vendi ku personi ka qen i detyruar t veproj dhe vendi ku sht shkaktuar pasoja.
Sipas Kodit Penal t Kosovs tentativa apo veprimet prgaditore ndshkohen,pra vend i kryerjes
konsiderohet vendi ku sht ndrmarr veprimi i kryerjes(tentativa apo veprimet prgaditore),sikurse edhe
vendi ku sipas parashikimeve apo dasgjes s kryesit sht dashur t shkaktohet pasoja ose ka mundur t
shkaktohet,prandaj lidhur me kt sht e mundshme edhe dashja eventuale.Zgjidhjen e till n rastet kur
vepra penale ngelet n tentativ apo kur jan ndrmarr veprimet prgaditore,e prvetsojn shumica e
legjislacioneve penale t shteteve bashkkohore.Kjo zgjidhje sht n pajtim edhe me t drejtn
ndrkombtare.
-Vepra penale e prbr konsiderohet vepra e prbr prej dy a m shum veprave penale,t cilat sipas
natyrs s tyre jan doemos t lidhura dhe t kushtzuara me njra tjetrn.(rrmbimi,vjedhja me dhun
etj.)Si vend i kryerjes s veprs penale t prbr konsiderohet do territor i atyre shteteve ku jan ndrmarr
veprimet e kryerjes.
-Vepra penale e vazhduar kemi p.sh.vepra penale e vnies n qarkullim disa her e paras s falsifikuar,e
cila n disa raste vihet n qarkullim n territorin e dy apo m shum shteteve,prandaj si vend i kryerjes do t
konsideroheshin t gjitha ato shtete ku edhe sht kryer kjo vepr penale,ku sht vn ne qarkullim paraja e
falsifikuar.
-Vepra penale permante kemi t bjm me kohzgjatjen e veprs penale(p.sh. heqja e kundrligjshme e
liris s personit,e cila sht realizuar n territorin e dy apo m shum shteteve,ku si vend i kryerjes s
veprs penale konsiderohen t gjitha vendet ku sht realizuar gjendja e kundrligjshme.
-Veprat penale transite-si vepra penale transite konsiderohen ato vepra t cilat gjat realizimit t tyre
kalojn n territorin e shum shteteve. Shteti transit nuk konsiderohet si vend i kryerjes s veprs
penale,mirpo vepra e till mund t kualifikohet si vepr penale e posame sipas legjislacionit penal t
shtetit transit.(p.sh. transportimi i narkotikve)
-Veprat penale konekse konsiderohen ato vepra t cilat jan n lidhje,kan lidhshmri me ndonj vepr
tjetr penale q sht kryer apo ka pr qllim t kryhet(p.sh moslajmrimi i veprs penale apo
kryesit,ndihma e kryerjes s veprs penale terroriste).N legjislacionin penal veprat penale konekse
konsiderohen vepra penale t posame.
-Bashkpunimi
-N rastet kur n kryerjen e veprs penale marrin pjes dy e m shum persona ,kjo n t drejtn penale
quhet bashkpunim. Nse vepra penale sht kryer n bashkpunim,si vend i kryerjes duhet t konsiderohet
se sht,si vendi ku kan vepruar bashkpuntort,ashtu edhe vendi ku sht kryer vepra,ky kryesi ka
vepruar apo sht dashur t veproj dhe vendi ku sht shkaktuar pasoja.
19.Format(llojet) e ndihms juridike-penale ndrkombtare n kuptimin e gjr
Si forma bashkkohore t ndihms juridiko-penale ndrkombtare n kuptimin e gjr konsiderohet;
- Eksdradimi
- Ndihma e vogl juridiko-penale
- Cedimi i ndjekjes penale shtetit tjetr dhe
- Ekzekutimi i aktgjykimit penal t huaj.
Ekstardimi sht nj nder format me te rndsishme t bashkpunimit te shteteve ne ket drejtim, qe
mundson shqiptimin apo ekzekutimin e dnimit kryesit t veprs penale, sht edhe ekstradimi i fajtorit.
Me ekstradim, n te drejtn penale, nnkuptojm dorzimin e kryesit t veprs penale prej nj shteti ne
shtetin tjetr, me qellim q kryesi t dnohet pr veprn penale te kryer, ose me qellim qe ndaj tij t
ekzekutohet dnimi i shqiptuar me aktgjykim te plotfuqishm. Si shihet nga ky prkufizim, me ekstradim
mundsohet qe kryesi i veprs penale te ndshkohet edhe ne rastet kur arratiset prej nj shteti n shtetin
tjetr me qellim qe ti shmanget dnimit.
Ekstradimi me s shpeshti behet ne rastet kur ndonj person kryen ndonj vepr penale n nj shtet dhe para
se te zbulohet, gjate procedurs penale, apo pasi qe i sht shqiptuar dnimi, arratiset ne shtetin tjetr me
qellim qe ti shmanget dnimit., Ne rastet e ktilla, shteti n te cilin gjendet ai person, ia dorzon shtetit n
te cilin e ka kryer veprn penale. Mirpo, ekstradimi behet edhe n rastet kur ndonj person n shtetin e huaj
kryen vepr penale kundr shtetit tjetr ose shtetasit te huaj. Ne kso raste, shteti ku sht kryer vepra penale
ka me tepr interes q kryesi te ndshkohet n vendin e vet. Ne shtetet sovrane, shtja e ekstradimit sht
rregulluar n mnyr parimore me dispozita kushtetuese dhe me konventa ndrkombtare dhe me
marrveshje bilaterale. Ne baze te konventave ndrkombtare, marrveshjeve bilaterale dhe dispozitave
kushtetuese, ekstradimi sht rregulluar ne mnyr te hollsishme me normat e kodit te procedurs penale te
shteteve.
Ndihma e vogl juridiko-penale konsiderohet ndrrmarja e veprimeve t caktuara t cilat kan pr qllim
ti ndimojn zhvillimit t procedurs penale n shtetin tjetr ndaj kryesit t veprs penale.Si forma t
veprimeve t ndihms s vogl juridiko-penale ndrkombtare konsiderohenmarrja n pyetje e
dshmitarit,dorzimi i shkresave,mbledhja e provave,dorzimi i prkohshm e personit t privuar nga
liria,dorzimi i t dhnave nga evidenca e t ndshkuarve.Kto veprime edhe pse t prcaktuara me ligjin
e procedurs penale,nuk paraqesin pjes t procedurs penale t shtetit,por paraqesin procedur ,,sui
generis
Cedimi i ndjekjes penale shtetit t huaj
Nse shteti n t cilin sht kryer vepra penale nuk dshiron q at person ta ndjek penalisht apo nuk mund
ta bj kt ngase ai sht larguar nga territori i tij dhe sht kthyer n shtetin e vet dhe nse shtetit i vet
nuk dshiron ta ekstradoj,ndjekja penale dhe ndshkimi mund t realizohen n kt mnyr;shteti ku
kryesi ie ka kryer veprn penale heq dor,ia beson kt t drejt,t drejtn e zhvillimit t procedurs penale
dhe t ndshkimit shtetit n t cilin gjendet kryesi i veprs penale.Kjo mnyr e bshkpunimit ndrkombtar
n lmin e s drejts penale mbshtetet n parimet e solidaritetit dhe mirbesimit ndrshtetror.Kjo form e
bashkpunimi ndrkombtar n vitet e fundit po praktikohet sidomos pr rastet e veprave penale kundr
siguris s trafikut rrugor.
Ekzekutimi i aktgjykimit penal t huaj kuptojm rastet kur nj personi i sht shqiptuar dnimi n shtetin
ku e ka kryer veprn penale dhe ai m pas i dorzohet shtetit tjetr,zakonisht shtetit shtetsin e t cilit e ka
apo ku e ka vend banimin e prhershm,me qllim q atje ta mbaj dnimin.shtja e ekzekutimit t
aktygjykimit penal t huaj,sht rregulluar me normat kushtetuese dhe ligjore t shteteve.Me an t ktyre
normave interne,n procedur paraprake krkohet q t konstatohet nse jan plotsuar kushtet pr njohjen
dhe ekzekutimin e aktgjykimit t huaj penal.Kjo procedur paraprake duhet t konstatoj nse sht br
parashkrimi i ekzekutimit t dnimit,nse gjykata vendse m par ka nxjerr aktgjykim pr at vepr
penale,nse dnimi sht shqiptuar me procedurn e cila i ka respektuar garancit minimale t gjykimit
objektiv etj.Mirpo duhet theksuar se me kt procedur t t shikimit t aktgjykimit penal t huaj ,nuk
sht e lejuar vrtetsia e provave dhe kualifikimi juridik,sepse me kt do t kundrshtohej kuptimi i
ndihms juridiko-penale ndrkombtare.
20.Ndihma juridiko-penale ecila ushtrohet jasht procedurs penale konkrete.
Krahas ndihms juridiko-penale n kuptimin e gjr,ekzistojn edhe forma t tjera t bashkpunimit
ndrkombtar siq jan;Prznia(deportimi) nga vendi,Bashkpunimi ndrkombtar policor,Shkmbimi i
informatave pr personat e dnuar,Mbikqyrja ndaj personave t dnuar apo t liruar me kusht,Ndihma
juridike nga ana e konsullit dhe Privimi i liris dhe dorzimi i personave t cilt n mnyra t
kundrligjshme e kan kaluar kufirin shtetror
a) .Prznia(deportimi) nga vendi kjo mas mund ti shqiptohet shtetasit t huaj n baz t vendimit t
gjykats apo organeve kompetente administrative apo policore. Shteti ka t drejt ta przr(dboj) t
huajin nga territori i vet a marr parasysh se a banon prher apo prkohsisht.
b).Bashkpunimi ndrkombtar policor ky bashkpunim arrihet n baz t marrveshjeve apo
protokolleve midis shteteve ku mundsohet q pjestart e policis s nj shteti t kalojn n territorin e
shtetit tjetr dhe t bjn hetime apo veprime tjera me qllim t mbledhjes s provave ,t zbulimit dhe
arrestimit t kryersve t veprave dhe n prgjithsi t luftimit m efikas t kriminalitetit,vemas t krimit t
organizuar. N kuadr t ktij bashkpunimi ndrkombtar m e shquara sht INTERPOL n te ciln
marrin pjes me shum se 130 shtete.
c). Shkmbimi i informatave pr personat e dnuar mund t ushtrohet,qoft lidhur me ndonj rast
konkret pran organeve t judikaturs midis dy apo m shum shteteve,qoft n mnyr sistematike dhe
periodike pr t gjith personat t cilt n nj period jan ndshkuar nga gjykatat e shteteve t caktuara.
d). Mbikqyrja ndaj personave t dnuar apo t liruar me kusht mundson q t ushtrohet mbikqyrje e
ekzekutimit t dnimit apo t lirimit me kusht t shtetasve t huaj,t scilt kan kryer vepra penale n
shtetin tjetr she t cilve u jan shqiptuar kto sanksione penale.
e). Ndihma juridike nga ana e konsullit kryhet me an t kontratave ndrkombtare ku aurorizohen
konsujt q n territorin e shtetit ku jan akredituar ti kryejn disa veprime t ndihms juridike sipas t
drejts s shtetit t vet.Veprime t tilla jan;marrja n pyetje dshmitarit,marrja e mndimit t
ekspertit,prpilimi i shkresave dhe veprime t ngjashme.
f). Privimi i liris dhe dorzimi i personave t cilt n mnyra t kundrligjshme e kan kaluar
kufirin shtetror kjo form e ndihms juridiko-penale sht e rregulluar me kontrata bilaterale midis
shteteve lidhur me kufirin e prbashkt.Me kto kontrata u mundsohet organeve t kifirit q personat t
cilt n mnyr t kundrligjshme e kalojn kufirin ti dorzojn pa formalitete t cilat jan t parapara me
institutin e eksdradimit.
21.Nocioni dhe qllimi i eksdradimit.
Qe te mund t aplikohet parimi real, parimi i personalitetit aktiv dhe pasiv, parimi universal, e sidomos
parimi territorial i veprimit te legjislacionit penal, sht e nevojshme q te respektohet bashkpunimi midis
shteteve. Nj nder format me te rndsishme t bashkpunimit te shteteve ne ket drejtim, qe mundson
shqiptimin apo ekzekutimin e dnimit kryesit t veprs penale, sht edhe ekstradimi i fajtorit.
Me ekstradim, n te drejtn penale dhe n t drejts penale ndrkombtare , nnkuptojm dorzimin e
kryesit t veprs penale prej nj shteti ne shtetin tjetr, me qellim q kryesi t dnohet pr veprn penale te
kryer, ose me qellim qe ndaj tij t ekzekutohet dnimi i shqiptuar me aktgjykim te plotfuqishm. Si shihet
nga ky prkufizim, me ekstradim mundsohet qe kryesi i veprs penale te ndshkohet edhe ne rastet kur
arratiset prej nj shteti n shtetin tjetr me qellim qe ti shmanget dnimit.
Ekstradimi me s shpeshti behet ne rastet kur ndonj person kryen ndonj vepr penale n nj shtet dhe para
se te zbulohet, gjate procedurs penale, apo pasi qe i sht shqiptuar dnimi, arratiset ne shtetin tjetr me
qellim qe ti shmanget dnimit., Ne rastet e ktilla, shteti n te cilin gjendet ai person, ia dorzon shtetit n
te cilin e ka kryer veprn penale. Mirpo, ekstradimi behet edhe n rastet kur ndonj person n shtetin e huaj
kryen vepr penale kundr shtetit tjetr ose shtetasit te huaj. Ne kso raste, shteti ku sht kryer vepra penale
ka me tepr interes q kryesi te ndshkohet n vendin e vet. Ne shtetet sovrane, shtja e ekstradimit sht
rregulluar n mnyr parimore me dispozita kushtetuese dhe me konventa ndrkombtare dhe me
marrveshje bilaterale. Ne baze te konventave ndrkombtare, marrveshjeve bilaterale dhe dispozitave
kushtetuese, ekstradimi sht rregulluar ne mnyr te hollsishme me normat e kodit te procedurs penale te
shteteve. Lidhur me ket, thjesht pr shkaqe politike, ngase ekstradimin mund ta aplikojn vetm shtetet
sovrane, ne vend te termit ekstradim, prdoret shprehja transfer, transferimi i te pandehurit.
Ne kontratn per ekstradim duhet cekur se pr cilat lloje te veprave penale do te behet dorzimi i fajtorit.
Kjo behet ne kto te mnyra:
1) me ane te metods se enumeracionit, me rast ceken llojet e veprave penale pr to cilat do te behet
ekstradimi;
2) me ane te metods eliminatore, me rast ceken llojet e veprave penale pr te cilat nuk do te behet
ekstradimi;
3) metods se klauzols gjeneral, me rast lloji i veprave penale, pr te cilat do te behet ekstradimi,
caktohet sipas llojit dhe mass me te bute te dnimit
22.Parimi i ekstradibilitetit lidhur me ekstradimin. Cekni cilat vepra nuk jan ekstradibile
Me termin ekstradibilitet nnkuptojm llojet e veprave penale pr t ciln kryesit e tyre nuk mund t
ekstradohen .Ekstradimi sht i mundur vetm pr ato lloje te veprave penale t cilat jan t prcaktuara me
marrveshje ndrkombtare apo me legjislacionin e brendshm..N kt kontekst parimi i ekstradibilitetit do
t thot se ekstradimi(dorzimi) i fajtorit do t bhet vetm n rastet kur sht fjala pr veprat penale m t
rnda. Zakonisht me klauzol gjenerale prjashtohet mundsia e ekstradimit pr vepra penale t lehta. ky
prjashtim sht parapar prshake se procedura e ekstradimit sht mjaft e ndrlikuar,e gjat dhe e
shtrenjt. Lidhur me limitet e dnimit t parapar,m s shpeshti ekstradimi sht prjashtuar pr veprat
penale pr t cilat sht parapar dnimi me burgim deri n nj vit,ndrsa nse sht fjala pr ekstradimin i
cili krkohet pr ekzekutimin e dnimit,mundsia e refuzimit t ekstradimit sht parapar nse sht
shqiptuar dnimi me burgim deri n katr vite. Kto limite jan t parapara edhe n Konventn Evropiane
pr Ekstradim.
N t drejtn e brendshme dhe n kontratat ndrkombtare ,parimi i ekstradibilitetit realizohet n dy metoda;
- Metoda e enumeracionit dhe
- Metoda e eliminacionit
Sipas metods s enumeracionit n mnyr decidive ceken veprat penale pr t cilat do t bhet
ekstradimi,ndrsa veprat e tjera prjashtohen nga mundsia e ekstradimit.
Sipas metods s eliminacionit mundsia e ekstradimit sht parapar pr t gjitha veprat penale .prve
kategorive t posame t cilat jan t prjashtuara pr shkak t natyrs s tyre si jan veprat penale politike
apo se fjala sht pr vepra penale t lehta.
23.Parimi i identitetit t normave lidhur me ekstradimin.
Sipas parimit t identitetit t normave,vepra pr t ciln krkohet ekstradimi duhet t konsiderohet si vepr
penale sipas ligjit t shtetit ku gjendet fajtori dhe ligjit t shtetit ku krkohet ekstradimi. Parimi i identitetit
t normave buron nga kontratat ndrkombtare mbi ekstradimin. Ky parim shrben pr mbrojtjen e lirive
dhe t drejtave t njeriut ngase personi i huaj nuk mund privohet nga liria dhe ti kufizohen edhe lirit dhe t
drejtat e tij n shtetin ku sht duke banuar,prshkak t krkess pr ekstradim pr veprn e cila n at shtet
nuk sht parapar si vepr penale.
24.Parimi i specialitetit lidhur me ekstradimin
Sipas ktij parimi personi mund t ndiqet penalisht apo t ndshkohet vetm pr at vepr pr t ciln sht
br ekstradimi e jo edhe pr ndonj vepr tjetr penale. Ky parim sht rregulluar me marrveshje
bilaterale apo multilaterale si dhe me konventa ndrkombtare .Kt parim e prvetson edhe legjislacioni
yn penal i cili n nen.526 parg.1 ka parapar q;
- I huaji nuk mund t ndiqet pr vepr tjetr penale t kryer par transferimit
- Ai nuk mund t dnohet pr vepr tjetr penale t kryer par transferimit t tij
- Ndaj tij nuk mund t shqiptohet dnimi me i rnd nga ai pr t cilin sht dnuar
- Ai nuk mund ti dorzohet shtetit t tret pr ndjekje penale t veprs s kryer para lejimit t
transferit t tij.
25.Pengesat pr ekstradimin lidhur me kryersin e veprs penale
Krahas kushteve materiale juridike,t cilat duhen t prmbushen q t mund t bhet ekstradimi,jan
edhe disa rrethana apo shkaqe,t cilat,nse ekzistojn,e bjn t pamundshm ekstradimin,paraqiten
penges pr ekstradim. Kto rrethana ju referohen;
- Kryesit t veprs penale
- Shkaqet humanitare
- Llojit t veprs penale
- Parimit territorial t ligjit penale dhe
- Pengesave procedurale pr zhvillimin e procedurs penale
Kryesit t veprs penale si penges pr ekstradimin e tij sht ;-Shtetsia,q do t thot se shtetasi i vendit
nuk ekstradohet. Kt zgjidhje e kan prvetsuar nj numr i madh i kontratave ndrkombtare mbi
ekstradimin si dhe legjislacionet e brendshme. Sipas KPP shtetasi i Kosovs nuk mund t ekstradohet n
rastet kur shtetsin e ka fituar pas kryerjes s veprs penale .Poashtu personi q e gzon t drejtn e azilit
apo t drejtn e mbrojtjes t parapar pr refugjat.
Shkaqet humanitare si penges pr ekstradim t cilat jan parapar n Konventa evropiane dhe n t
drejtn e brendshme t disa shteteve t cilat mund t rezultojn me refuzimin e ekstradimit jan;mosha e
shtyr,smundja,mosha e mituris,nse personi ka jetuar gjat n at shtet etj. N KPP t Kosovs nuk jan
parapar kto shkaqe ,mirpo meq kto jan t parapara n konventa ndrkombtare ,kjo nuk sht penges
pr refuzimin e ekstradimit e personit n shtetin tjetr.
26.Llojit t veprs penale si penges pr ekstradim
I kan kontribuar numr i madh i kontratave bilaterale midis shteteve me t cilat rregullohet shtja e
ekstradimit si dhe konventa evropiane q i dedikohet ktij instituti. Sipas Konvents Evropiane mbi
ekstradimin sht parapar se krkesa pr ekstradim do t refuzohet pr kto lloje t veprave penale ;
1.Vepra penale politike
2.Vepra penale ushtarake
3.Vepra penale Financiare
4.Vepra penale t shtypit dhe
5.Veprat penale q ndiqen sipas padis private.
-shpenzimet e ekstradimit
29.Masat e ngjashme me ekstradimin
Krahas ekstradimit aplikohen edhe disa masa nga ana e shteteve me te cilat ne nj mnyre arrihet efekti i
dorzimit te personit shtetit tjetr. Kto masa ne legjislacionet penale te brendshme konsiderohen si lloje te
sanksioneve penale, por te cilat ne fakt jan nj lloj ekstradimi i fshehur apo forma te posame te
ekstradimit. Si masa te ktilla te ngjashme ne ekstradimin ne literaturn juridiko penale dhe ne praktike
njihen:
-ekstradimi i prkohshm
-dbimi i te huajit nga shteti dhe
-rrmbimi
Me ekstradim te prkohshm nnkuptojm dorzimin e kryesit te veprs penale shtetit tjetr, me qellim te
zhvillimit te procedurs penale dhe pas prfundimit te procedurs, kthimin e tij ne shtetin i cili e ka
ekstraduar.
Dbimi i te huajit nga shteti-sht mase e cila shqiptohet me vendim te organit kompetent, me aktgjykim te
gjykats apo me vendim te organit te policis. Shteti ka te drejte ta przre nga territori i vet shtetasin e huaj
apo personin pa shtetsi, i cili ne territorin e tij sht me banim te prkohshm apo te prhershm. Qe te
mund te shqiptohet kjo mase duhet te ekzistojn shkaqe te caktuara, si jan p.sh: veprimtaria armiqsore,
hyrja ilegale, keqprdorimi i vrazhde i mikpritjes dhe shkaqe te ngjashme.
Rrmbimi i personit-situata te tilla jan kur personi rrmbehet nga shteti ku sht duke banuar apo ku haset
dhe drgohet ne shtetin tjetr, ne shtetin i cili sht i interesuar ta dnoje. Rrmbimin mund ta bjn zyrtaret
e organeve shtetrore te vendit (prestaret e shrbimit sekret) te shtetit i cili sht i interesuar ta dnoje at
person si dhe individt te cilt punojn pr llogari te shtetit te caktuar.
Ne doktrinn e se drejts penale dhe ne prgjithsi ne at juridike te gjitha mnyrat e rrmbimit te personave
dhe drgimi i tyre ne shtetin tjetr, ne mnyre unanime konsiderohen si veprime te kundrligjshme me te
cilat cenohet e drejta e brendshme dhe e drejta ndrkombtare.
30.Nocioni dhe rndsia e azilit
Ne te drejtn penale nacionale dhe ndrkombtare me azil nnkuptojm strehimin e shtetasve te huaj apo
personave pa shtetsi ne shtetin e caktuar dhe mbrojtjen e tyre nga ndjekja penale, kthimi apo ekstradimi ne
shtetin nga i cili kane ike.
Azili u njihet (pranohet) personave ngase aktivitetet dhe veprat e tyre pershkak te cilave jan prndjekur, pr
interesin dhe opinionin e gjithmbarshm te njerzimit nuk konsiderohen vepra te dmshme por
prkundrazi, konsiderohen vepra te dobishme dhe progresive. Lidhur me te drejtn e njohjes se azilit,
ekzistojn disa kategori te personave te cilat ikin nga shteti i tyre dhe ndaj te cilve sht zbatuar represioni
apo ekziston rreziku qe te zbatohet represioni nga shteti nga i cili kane ikur. Kta persona mund te ndahen
ne katr kategori.
-Ne kategorin e pare te personave te cilt kane ikur nga shteti i tyre bjn pjese kriminelet, personat te cilt
kane kryer vepra penale ordinere dhe te cilt kane ikur ne shtetin tjetr me qellim qe te mos zbulohen dhe te
mos dnohen. Personave te ktill sipas te drejts penale ndrkombtare dhe sipas te drejtave penale
nacionale nuk mund tu njihet e drejta e azilit.
-Kategorine e dyte e prbejn persona te cilt ne shtetin nga kane ikur kane kryer vepra penale politike.
Kta persona nuk mund te dnohen ne shtetin ku kane ikur, ngase kto vepra nuk jan kryer ndaj vlerave te
shtetit ne te ciln jan arratisur, gjithashtu kta persona nuk mund te ekstradohen ne shtetin ku i kane kryer
kto vepra, ngase pr vepra penale politike sht i ndaluar ekstradimi.
-Kategorin e trete e prbejn personat te cilt jan prndjekur nga shteti i tyre pershkak te pikpamjeve dhe
veprave politike. Kjo kategori e personave e gzon te drejtn e azilit.
-Ne kategorin e katrt bjn pjese refugjatet te cilt si viktima e gzojn statusin e azilit jo te drejte.
Pr ket kategori te personave shtrohet shtja e pranimit te tyre dhe sigurimit te kushteve elementare pr
jetese, si dhe angazhimi i komunitetit ndrkombtare pr krijimin e parakushteve qe sa me shpejte te
kthehen ne vendin e tyre.
31.Nocioni dhe qllimi i ndihms s vogl juridiko-penale ndrkombtare
Fenomeni i internacionalizimit t kriminalitetit,i cili sipas t gjitha gjasave n t ardhmen do t jet edhe m
i theksuar,k br q n lmin e s drejts penale ndrkombtare ,prvrq ekstradimit si form m e theksuar
e ndihms juridiko-penale ndrkombtare ,t shfaqen dhe t konstituohen edhe nj mori e formave t tjera t
Aktivitetet e veta Interpoli i realizon ne shume fusha dhe forma te ndryshme. Nder me te rndsishmet
jan grumbullimi dhe kmbimi i informatave, zgjidhja e qeshjeve konkrete te hetimeve policore, ndihma
juridiko-penale dhe asistenca ne fushn e kriminalistikes. Ne kuadrin e detyrave te veta, veprimtaria e
Interpolit veanrisht sht e orientuar ne zhvillimin e hetimeve pr zbulim e kryesve te veprave penale, si
dhe zbulimin e viktimave dhe te dshmitareve te veprave. Pr ket qellim Sekretariati i Prgjithshm
rregullisht u distribuon fletrreshtime speciale byrove nacionale, si sht fjala fleterreshtimin e KUQ ku
behet fjale pr personin i cili krkohet pr tu privuar nga liria dhe pr tu ekstraduar. Fleterreshtimi i
PERHITUR ka te beje me personat te cilt u duhet konstatuar vendbanimi dhe adresa.
Ne funksion te zbulimit te shpejte te veprave penale dhe kryesve te tyre sht edhe bashkpunimi ne
identifikimin e personave dhe kufomave. Pr konstatimin e identitetit te kufoms prgatitet dhe
distribuohet buletini i posame me ngjyre te ZEZE me fotografi, vijat papilare ose gjsende te tjera me
ndihmn e te cilave mund te konstatohet identiteti i personit.
Kmbimi i informatave te tjera behet pr persona te cilt kane kryer vepra penale te renda ne territorin e
shume shteteve. Ky kmbim i informatave realizohet nga sekretariati i prgjithshm duke iu shprnda
karton te GJELBERT shteteve nga te cilat krkohet qe ti prcjellin aktivitetet dhe sjelljet e personave
te caktuar.
-EUROPOL
Evropoli sht organizate pr bashkpunim policor ne kontinentin e Evrops e formuar nga Bashkimi
Evropian. Kjo organizate i ka katr seksione:
1. seksionin pr analiza
2. seksionin e oficereve pr lidhje
3. seksionin pr informata
4. seksionin e administrats dhe
Evropoli vepron ne dy mnyra:
1. I kmben te dhnat personale te kryesve te veprave penale lidhur me mjetet narkotike nprmjet
oficerve pr lidhje dhe
2. Prpilon rekomandime dhe kryen ekzaminime kriminalistike te dhnave
35.Transferi i procedurs penale shtetit te huaj (nocioni dhe arsyeshmeria, burimet juridike
ndrkombtare dhe nacionale te ktij lloj transferi dhe transferi i procedurs penale sipas
legjislacionit penal te Kosovs)
Transferimi i procedurs penale shteti te huaj shprehet ne rastet kur shteti ne te cilin e ka kryer veprn
penale personi i huaj, ndjekjen penale ia beson shtetit tjetr. Transferimi i procedurs penale i besohet
shtetit, shtetasin e te cilit e ka kryesi i veprs penale apo shteti ku e ka vendbanimin e prhershm. Me
fjale te tjera transferimi shprehet ne rastet kur personi kryen nj vepr penale ne nj shtet ndrsa procedura
penale dhe shqiptimi i dnimit behet ne shtetin ku kryesi e ka shtetsin apo vendbanimin. Instituti i
transferimit, cedimit te ndjekjes penale me te gjitha tiparet e tije bene pjese ne lmin e se drejts penale
ndrkombtare, prkatsisht ne segmentin e ndihms juridiko-penale ndrkombtare ne kuptimin e gjere.
Transferi i ndjekjes penale behet ne baze te lutjes se shtetit ku sht kryer vepra penale. Shteti i cili merr
prsipr ndjekjen penale, procedurn penale e zhvillon sipas legjislacionit te vet. Procedura pr
transferimin e ndjekjes penale sipas lutjes se shtetit ku sht kryer vepra penale apo shteti i cili dshiron ta
marr prsipr ndjekjen penale sht relativisht e shpejte dhe nuk krkon formalitete te mdha. Kjo
procedure realizohet nprmjet ministris se drejtsis, apo nse sht prcaktuar me marrveshje
bilaterale realizohet drejtprdrejte ne mes te organeve te gjyqsis, ndrsa ne raste urgjente realizohet edhe
nprmjet Interpolit.
Burimet juridike ndrkombtare dhe nacionale ne baze te cilave behet transferi i procedurs penale jan:
konventa evropiane mbi transferimin e procedurs penale e nxjerre ne vitin 1972, prmes se
cils jan zgjidhur ne mnyr parimore shtjet kryesore te transferimit te ndjekjes penale. Ne
baze te ksaj konvente jan lidhur nj mori kontratash bilaterale midis shteteve me te cilat
rregullohet ky institut.
Qe te mund te behet transferimi i ndjekjes penale, sipas konvents se lartprmendur duhet te prmbushen
dy kushte te karakterit primar:
a) qe personi i cili transferohet me qellim te ndjekjes penale te ket vendqndrim te prhershm ne
vendin ku transferohet, apo te ket shtetsin e atij vendi dhe
Qershor,2011