You are on page 1of 146

-

. - ,
. -

. - , . -


:
. -
. -
:

:
-

CIP -
". ",
338.486:553.78(497.7)
,
[ ] / ,
. - PDF , 147 ., .. : " ",
, 2014
(URL): http://e-lib.ugd.edu.mk/naslovna.php. . - . -
30.12.2014. - : . 143-147. - :
1-2
ISBN 978-608-244-142-9
1. , []
)
COBISS.MK-ID 97750026

. - ,
. -

, 2014

............................................................................................................ 9
................................................................................................................. 12
I. - ............... 18
II. ....... 23
1. .................................................................................... 25
1.1. ............................................. 25
1.2. - ...................................... 26
1.3. ................................................... 26
1.4. - .................... 27
1.5. ................................. 33
2. .......................................................................................... 38
2.1. ...................................................... 38
2.2. - ...................................... 39
2.3. ................................................... 39
2.4. - ......................... 40
2.5. .................... 48
3. ...................................................................................... 51
3.1. ................................................... 51
3.2. ...................................... 52
3.3. ................................................... 53
3.4. - .................... 53
3.5. ................................. 61
4. - ...................... 64
4.1. .................................................. 64
4.2. - ...................................... 65
4.3. ................................................... 67
4.4. - .................... 68
4.5. ................................. 78
5. ................................................................................ 85
5.1. .............................................. 85

5.2. - ...................................... 86
5.3. ................................................... 86
5.4. - .................... 86
5.5. ................................. 91
6. ............................................................................... 94
6.1. ............................................. 94
6.3. - ...................................... 95
6.4. ................................................... 95
6.5. - ..................................... 95
6.6. ............................... 101
7. .................................................................................... 103
7.1. ................................................ 103
7.2. - .................................... 104
7.3. ................................................. 104
7.4. - .................. 104
7.5. ............................... 107
III. ................................................... 111
1. ..................................................... 111
2. ............................................................ 111
3.
...................................................................................................................... 113
IV. ................................ 114
1. .................................................................................. 114
2. .................................................................................... 114
V. ................................................ 117
1.
................................................................................................... 117
2.
................................................................................ 118
VI. 120
1.
................................................................................................... 120

1.1. ..... 120


1.2. .......................... 121
2. ................ 122
VII.
................................................................................................. 128
1. ............................................................ 128
1.1. . 128
1.2. ....... 128
VIII.
..................................................................... 129
............................................................................ 136
: ................................................................................... 142


8 ,

. ,
, , 4 ,
, , ,
2+2+1.

. ,

. , ,

,
.

.
8

: , ,
, ,
, ,
,

.

, , ,
.


.

.
, , , ,
, .
:
; - ;
; (,
9

, , ,
, )
(- , ,
, ).

.
,
(, )
.
, ,
() ,
.
,
,
,

.

.

.

.
(
).



.

, , ,
.


.
,

10

.
.
.

11


( )

.
,
1. ,
VI
... 2 ,
5000 3.

(), (E), ,
( ).
4.

, ,
,
5.
,
,
6.

,
.

.


, 7.

Lawrence, L.R., Stoyanov, B., Geothermal opportunities in Eastern Europe, a survey. Bob
Lawrence & Associates, 1996.
2
Aslihak, A., Trkiyede Termal Turizm ve Ankara Haymana Kaplicasi incelemesi. Hacettepe
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi, Ankara, 1998 adopted from Ouz, D.,
Klekci, , Akpinar, N. The contribution of thermal sources to tourism development: A case study
from ankiri avundur, Turkey. Scientific Research and Essays Vol. 5(8), pp. 819-825, April,
2010.
3
Lund, W.J., Balneological use of thermal waters. International geothermal days, Slovakia, 2009.
4
Puczk, L., Smith, M., Health and wellness tourism. Butterworth-Heinemann/Elsevier, Oxford,
2009.
5
Raj, G.P., Tourism marketing and management. Manglam Publications, 2009.
6
, ., . , 2005.
7
Jovanovic, V., Tematski turizam. Singidunum, Beograd, 2013.

12

,

8.
,
1931 .
, , 3500
. 115 1800
9,
1851 .
, ,
, ,
,
Hammam Essalihine , .
, 1553
200
. ,
XVIII 10, XIX
.
, .
,
XIX , ,
11.
,
XIX ,
, ,
. , , 1816 ,
VII,

12. , XVIII
XIX
,
,
13.
8

http://www.japan-guide.com/e/e2292_where.html
Lund, W.J., Balneological use of thermal and mineral waters in the U.S.A. Geothermics Vol. 25,
No. 1, pp. 103-147, 1996.
10
http://www.thermesdespa.com/en/History-of-Les-Thermes-de-Spa.html
11
http://www.vrnjackabanja.co.rs/srpski/istorijadmeni
12
Alonso-lvarez, L., The value of water: the origins and expansion of thermal tourism in Spain,
17502010. Journal of Tourism History, 4:1, 15-34, 2012.
13
Long, P., Palmer, N., eds. Royal Tourism: Excursions Around Monarchy. Channel View
Publications, 2008.
9

13

,
,
. ,

,

. ,
,
1841

a 14.

1937
.


. (25 713 )
.
65, 8.

, . ,
, 15.


,
16.
17 , 1200 18,
.

14

Granville, A., The spas of England. Henry Colburn Publisher, London, 1841.
, ., . 2009.
16
, ., . , , 2006.
17
Salus Per Aquam ,
.
18
Frost, G. The spa as a model of optimal healing environment. The journal of alternative and
complementary medicine, V.10, S.1, p.85-92, 2004.
15

14

.1: , 2008

265

32

164

21

128

21

100

21

96

16

81

12

50

10

50

42

40

34

34

: European Spas Association (http://www.espa-ehv.com/)


19 1995 . ,
21 20 .
,
:
-
;
- ,
know-how;
-
,
;
- ,
;
- ;
19

http://www.espa-ehv.eu/

15

-

;
-
.



. 1000
,
, , , ,
, ,
, , ,
.
,


. ,
,
20:
- Aquila Aqualinea
,
.
, ,
,
, , -
. -
,
;
- , . .
20

.

.
;
20

http://www.myczechrepublic.com/karlovy-vary/souvenirs.html

16

- , ,
. 1856 .,
.
(, , ,
, .) , ,

,
;
- .
, ,
, ,
,

.
,
CO2.

,
,
.


.

17

I. -

, .


.
, .
. 30
.

.,
.

.

. ,

. ,
.

.
,
,
( ),
, ,
, (, , ,
).
, ,

.
, ,
.
,
.
, .
.

,
18

.
,
, .

, ,
.

. ,

..
, .
.2:
.

40 /
72
2

51 /
38.8

.
68.8 / 48
3

65 /
64
4
.
1.5-2 / 41
5

.
36 /
64
6

.
2.5 /
30.4
7

1.1 /
40

(5) ,
. ,
1600 ,
23% 21.
,
,
22.

.
(
, ., . , 2004,
Metodijeski, D., Taskov, N., Boskov, T., Filiposki, O., Temelkov, Z., Mogunosti razvoja
termalnog turizma u Republici Makedoniji. IV Kongres banja sa meunarodnim ueem,
Vrnjaka Banja, 2012.
21
22

19

), .3 ()
.
: ,
, .

.3:

20



.
.

. : ,
, , .
, ,
.
.
, , ()
.
.
.
,
.
,
.
.
. . .
, ,
.
.
,
.
.

.

.
.

.

.

21



.
.


.

. ,


.

:
-

,
,
,
,

.

200
. VIII

.

,
.
. ,

.

22

II.

,

.
,
23:
- ,
;
- ,

;
- (2-5 /),
(5-15 /) (15-30 /) ;
- , (
20), (20-36), (37-42)
( 42).
, 24,
0,5
,
,
20.
,

( , ).
,
:
-
: , ,
, , ;
- ,
,

23
24

, ., - . , , 2009.
. , . 132/2013.

23

- ,

, .


( ),
1.

.1:

24

1.

.2:
1.1.

.

.

. .
- .

.
.
,
.

,
, .

25

. ,
. ,
, .

,

, .
.
1951
10
. 70-
13 33 .

25.
1.2. -

, .
:
. .

.
.

.

.
1.3.
.
- , , .
.
-
- ,
25

http://jpisar.com.mk/jpisar/index.php?option=com_content&view=article&id=1352:banja&catid=64:
banja&Itemid=93

26

.
.
1.4. -

, ,
. .
,
.
.

26.

: ,
.

,
.
1.4.1.

,
, 27.
.
, ,
. .
,
.

.
(1754 )
.,

. ,
26
27

, . . , 1982.
, . . , 1982.

27

. , ,
,
.
, ,
, .
. 600
, .
28.


.
.
.

, : ,
.

.
,
. .
.
.

- . ,
.
1.4.2.

.

.
,
.

28

, ., 30 ... . , 2000.

28

.4: C
I
0,7

II
3,5

III
7,5

IV
12,5

V
17,3

VI
21,1

VII
23,4

VIII
23,0

IX
19,2

X
13,4

XI
7,4

XII
2,4

C
12,6

:
4 .

23,4C, 23,0C.
13,4C, 7,4C 7,5C
.
30,1 30,0C ,
11,9C 12,7C ,
18,1C,
.

.
.5:
I
30,0

II
29,0

III
33,1

IV
39,9

V
57,6

VI
47,3

VII
37,5

VIII
31,7

IX
31,6

X
45,5

XI
52,2

XII
40,3

.
39,6

:

5,
. 515,3 .
57,6 ,
52,2 29.
, .

.
,
.
.6:
I
88,2

II
12,7

III
160,4

IV
498,1

V
241,7

VI
274,1

VII
325,3

VIII
308,9

IX
247,8

X
188,9

XI
114,6

XII
78,3

: -

29

.., 1961-1990 .

29

.
2338,9


. 2338,9
6,5 . 325,3
10,5 , 78,3
2,5 .
1.4.3.

, .
.
,
.

,
.
.

30.

.
,
, 31.
.
: , .

25 . , ,
, , .
.

1950 32. 500 .

. ,
.
, ., . , 1999.
, ., . , 1999.
32
, ., , ., - .
, , ,
2009.
30
31

30

,

.
.
,
. ,
.
. ,
. 2
22 , 11
15 . 15 28
.
1.4.4.

,
. ,
,
.
: -
, - , . -
33.

.
:

0,5332

0,1588

0,01650

0,0000218

0,5189

0,1502

33

, ., .. , 1982.

31

0,4388

0,092

0,0002

0,0003

1,766 34

36/.
64C,
.
.

., . .
1.4.5.
,
:
-

;
;
;
;
;
;
;
;
;
,
.


,
35.
34

, ., . , 1982.

32

1.4.6.
,
, , ,
.
,
.
, ,
. , ,
.
. ,
,
.
, ,
- .
, ..
1.5.
,
, .


36.
. , .
, 37.

.
XIII XIV ,
.
1332 .
, , , .
, 38.

, ., . , 1982.
.
37
, ., , .
.
38
, , 1994.
35
36

33


, 1341
. , .
1662 . 39.
, 40.
, 1350 .
. .
, 1388
. . (.
) 41.
. 1378
., 42.
. -:
43 1836
., 1850 .
44.
,
. V VI
. :
,
45.
.
.
XII XIII 46.
15
s. 1625 47.
, , 1994.
, , 2011.
41
, , 1994.
42
, , 1994.
43
(1813 1878)
. , ,
. , , ,
, .
,
.
.
44
, , 1994.
45
, , 1994.
46
, , 1994.
39
40

34

-
, ,
.
1.5.1.

,
.
.
, ,
, .
1987 , .
1 1 ,
, , ,
.
,
.
,
,
.
, ,
, , ,
.
,
.

,
.

.
,
,
. 1986 .
()
, 1.600 102
. ,
, 1997 .
.
, ., . , . ., . ., XIIIXIV, 1962-63.

47

35

2007 ,
(8 )
,
. ,
, 2010
.
2011 , ,
23 25 ,

. ,
,
-
.
1.5.2.

.
.
,
.

.

. : ,
, , ,
, .
,
,
.


.
, .
,
, , ( ), (
). , ,
(), , , .
(), ( ),

36

.
.
.
,
.
.
, ,
.
. : , ,
, , , .


, .
.
-
,
, .
, ,
.

,
, ,

.
.

.
. , .
.
.

( ).

.

37

2.

.3:
2.1.

,


.
.
, ,
,
.
,
.
,
.
,
,

38

,
, .

. . ,
,
. - ,
.
XVIII
,
( ,
, ).

. 1920 ,

.
2.2. -
12
.
, ,

.
, 270 .

.

,

. .
,
.
2.3.
.
.
.
.

39

.
.
.
,
.

, .
, ,
.
2.4. -

.

, .


48.

. 2029 ...
49.
,
,
.

,
.


.
.
.

48
49

, ., . 13, , , 1975.
, ., . , 1999.

40

2.4.1.

.
,
50.

.
,
.
.
,
.
,
.

. , .

.

.
2.4.2.
.
.
,
.

.
1961 1990 .

. ... ,
.
50

41

.7: C
I
0,9

II
3,7

III
7,9

IV
12,9

V
17,7

VI
21,5

VII
23,6

VIII
22,9

IX
19,0

X
12,9

XI
7,1

XII
2,2

.
12,7

: -

23,6C 22,9C,
,
. , 0,9,
2,2.
, .
,
.
.

,
. .
.8:
I
84,6

II
109,8

III
149,6

IV
190,9

V
240,9

VI
269,7

VII
318,2

VIII
295,2

IX
233,0

X
177,5

XI
109,3

XII
79,7

.
2258,5

: -

2258,5. 318,2 ,
, 79,72
84,6 . , 126,2,
89.
.

. 6.
.9:
I
32,8

II
51,7

III
30,6

IV
47,4

V
47,4

VI
48,4

VII
27,1

VIII
30,0

IX
20,1

X
30,2

XI
80,1

XII
75,8

.
527,6

: -
527,6 .

.

42


.
. 80,1,
75,5 . .
.
. ,
.
.
.

51.
, .
,

, . ,
,
.

. .
.10: %
I
86

II
82

III
76

IV
71

V
70

VI
65

VII
61

VIII
63

IX
69

X
76

XI
84

XII
88

.
74

: -

.
.
61% 63%, 65%
69%,
.
,
.

51

, ., . , 1993.

43

2.4.3.

, .

.
.

, .
,
.
: , , , , .
,
.
2.4.4.
.
.
-.
.
, ,
.
52.

,
, .
1931 ,
. ,
53.

,
.

, ., . 13, , , 1975.
.
. , , 1967.
52
53

44

40
8
6

72C
55-65C
31-58C


6 .
4 .

() 40 /.
, 72C.

. 68.8/,
51 / .
54.
,
.
.

. .

/:

/:

:

/:




/
54

6,00
24,00
125,00
0,60
0,12
776,72


460,00
24,00
138,00
0,60
0,12
622,72

80,00
1,00
235,00
12,90

79,00

328,90

283,00

1,60
2,20
0,04

0,8
2,20
0,04

195,00
9,00

, ., . 7, , 1969.

45

7,00
4,00

6,00

0,50
0,10
98,50

,
, .
- .

,
.
,
.
,
55.
.
2.4.5.

.
47 72C
, III .
,
. ,
.
:
;
(, );
;
(, ,
);
- ;
- ;
- ;
-

, .,
. , , 1968.

55

46

-
.).

(,


, ,
56. -
. -
, , 57.
..
, 1974
jy
.
.
58:
-
6 - 26 .;
- , , , ;
- ;
- ;
-
;
-
,
.
2.4.6.

, , -,
. ,
.
,
.
, ,
,

.

56

http://www.hotelcarsamuil.com.mk/
, ., . , 1982.
58
http://www.zavodbansko.com.mk/
57

47

2.5.

.
,
.
.
. 40
IV-V ,
XI-XII
59.

,
. ,
, 60.
.
40 . XVI
XVII 61.
- : . (1834), . (1824),
. (1842), . (1878), . (1879), .
(1018), . 1080 .
62.

.

2.5.1.

.

FECC,
,
.
, .
, .
61
, .
62
, .
59
60

48


.
. ,
.
2.5.2.

, , , ,
.
, ,
,

,
.

,
.
, .
: ,
, .
: , , , , ,
, .
,
.
.

.
.
, , .

49


,
.
, .


.

.
.
.
.

.

50

3.

.4:
3.1.
,
, .,
,
.

1898 .
1902 . . . ,
,
. , 1903 ,
, -,
, .

2,60 1,20 ,
.
-, -.

51

,
() .
,
.

.
,
9 , 4,5
0,90 .
.

. 1920 .

, ,
.

1931 .
.
, .

1942 .,
.

.
3.2.
, 4
. ,
60 .
25 , ,
.
. :
,
,
.

52

3.3.

.
75 63
.
, .
,
.
.
3.4. -

. : .
1898 ., . 1902 ., . 1920 ., .
1954 . 1955 .
.
,
64.


, -
.
,
, .
3.4.1.

, .
,
.
,
.
,
75 ( - ),
. 75 ,
, , , , , , ,
, .
64
, ., , .
63

53

,
. ,
,
.
( 2123 ), ,
.
.

,
,
.
3.4.2.

. .

80 ,
,
. ( 14C),
..

.
.11: C
I
3,3

II
5,3

III
8,7

IV
13,4

V
18,3

VI
21,9

VII
24,1

VIII
24,1

IX
20,1

X
14,2

XI
8,9

XII
4,8

14,0

: -
:
, 20,1
18,3 .
.
.
.

136%,
.
54

,
238% 220%, .
-
,
.
.
.

.
.12:
1961-1990 .
I
52,3

II
64,1

III
67,7

IV
54

V
64,3

VI
44,8

VII
30,2

VIII
35,4

IX
32,9

X
69,5

XI
93,1

XII
74,1

56,9

: -
.
.
93,1 74,1 ,
682,4 .

. ..
,
.

.. 69,4 ,
. .
.13:
I

II

III

IV

VI

VII

VIII

IX

XI

XII

111,9

113,5

152,3

201,0

239,3

277,1

326,0

308,1

246,3

172,3

121,8

104,4

237,4

: -
2374
.
. ,

55


.
3.4.3.

.
.
36 .
.
( , , )
. ,
30 . ,
. ,
, .
22
65.


.
.
.
. :
, , , .
.
: , , , .

.
3.4.4.

- -.
, .
,
.

, , ,
65

http://www.negorskibanji.com.mk/

56

. ,
,
.

, ,
.

. , ,
,
. ,
1931 .,
, . ,
,
.
.
,
.

0,35

36,0C

0,35

39,9C

1,1

40,0C

1,1 / ,

0,35 /. 1,80,
68,8 40 /.
66.
. - . ,
: ,

, ., - .
, 15 -16, , 1978.
66

57

, , () -6,0 1,788 - 0,651 / 67.

0,1820
0,007115
0,0293
0,0008746

7,914
0,1820
0,7244
0,0360

7,914
0,1820
1,4488
0,0720

0,07505
0,2658

2,117
2,767

2,117
5,534

0,1200

1,966

1,966

0,05373
0,0004
0,00180
0,7360
0,6748

0,8946
0,0039
0,0113
10,02

0,6616
0,7346
0,7292 68

,
.
.
,
69.

, ., .
. , 1964.
69
. , 1964.
67
68

58

.14:



(Fe203)
1000


26,96
1,053
4,303
0,130
11,12
39,40
7,963
0,059
0,268
0,6748


32,49
1,35
2,24
0,65
11,52
31,19
1,34
0,03
5,431

3.4.5.

, ,
.
.
. ,
.

, .

70:
70

;
;
;
;
;
(, );
;
;
;
;

, ., . , 1982.

59

;
;
;
;
;
;
;
;

;

;
,
;
;
;
;
;
;
;

71.



, 72.
,


. 500
() .
. .
3.4.6.
,
, .
.

71
72

, ., . , 1982.
, ., . , 1982.

60

.
,
.

.
3.5.
,
.

-
.

15
,
.
.
V
.
.
.

, ,
. XIV .
, ,
. .
,
XIX
.

,
.
3.5.1.
, ,
.

61



.

.

. :
, ,
, .

.
3.5.2. -

.
.

.

.
.
.
,
.

. ,
, .

.
,
, .
: , , , , ,
: , ,
, , , .

62

,
.
. .
.
,
.

,
,
,

.

, , ,
,

.

.
.
: -, -,
.
.
.

63

4. -

.5:
4.1.

.
.
-
.

XVII .
:
,
1211( 7-7-1976 26-6-1797 ).

1796 1797 .
, 1912 ,
.

.
64

, , 1912
.
.
, , ,
,
.

73.
, ,
.
1925 ., 10
30 .
,
, .
, ,
,
.
, ,
, 1950 .
.
1930 .

,
, ,
.
.
.
1960 .,

. 1981 . 32 260
.
4.2. -
,
.

73

. , 1981.

65

5
.

590 .

.
4

870 .
.

. .
.
, &
,

74.
,

,
, ,
,
.
880 ,
,

,
. ,

.
122 ,
300 . ,
, .
2012 ,
74

http://www.bdcapa.com

66

400 ,
.
,
, , ,
, ,
.
, & 72
, .
,
. , ,

.
, , ,
,
. ,
.

,
,
.

.
,
, , , .
11
.
4.3.
.

, .
, .

.
.
.
(150 ) (70 .)

67

.
.
4.4. -
.
,
, .

340 /, 116,1 /.

.
26,00
/, .
31,00/. .
,
,
.

75.
4.4.1.

.
.
.

,
.
,
.
,

,

, ., - . ,
8-9 , 1971.
75

68

: ,
76.

,
77.
4.4.2.
.
. ,
, .
.
.15: C
I
0,5

II
2,2

III
6,4

IV
10,9

V
15,4

VI
18,9

VII
21,6

VIII
21,3

IX
17,7

X
12,4

XI
7,0

XII
2,2

11,4

: -
.11
, .
21,6, 21,3, 17,7.
. 0,5,
2,2.
.
.
, ,
, . ,
, 10 11
.
.
.

. . ,
, ,

, ., - . ,
8-9 , 1971.
77
, ., - . ,
8-9 , 1971.
76

69

, .
.

.
.16:
I

II

III

IV

VI

VII

VIII

IX

88,5

78,8

77,4

73,9

73,9

44,8

34,5

36,2

65,1

83

121,1 123,1 900,3


XI

XII

: -

,
.
10 .
,
.
121,1, 123,1 900,3 .

. ,
, , .

, 78.
4.4.3.

. ,
. .
, ,
.
,
.
, .

,
,
.
78

, ., . , 1993.

70

. ,
.
. ,
,
.
.
.

.

. : , , , ,
, , .
4.4.4.
-

,
.
.
68,8 /. (51 /)
.
,
79.

51 /
5,2 /
35 /
68,8 /

38,8
36
39
48

26,75
20,65
16,89
33,79

I. .

1.
2.
3.
II.


.
-
, , , 1967.
79

71


.
36 .,
48.

.
. ,
. 33,79 ,
16,89 .
,
42,82 .

,
,
. ,
.
, .
.
.17:

800,00
363,00
760,00
30,00
2,50
1955,50

790,00
390,00
745,00
30,00
3,00
1958,00

940,00
430,00
790,00
30,00
3,00
2193,00

900,00
450,00
994,00
30,00
2,00
2399,00

420,00
248,00
253,00
27,00
1,00
949,00

300,00
166,00
270,00
31,00
1,00
768,00

280,00
220,00
270,00
32,00
1,00
803,00

420,00
378,00
280,00
36,00
0,50
1114,50

72

0,80
1,50

0,80
1,50

0,90
1,50

0,15
3,00 80

88,00

190,00

224,00

295,00

22,10

16,00

26,00

31,00

5,00
1,50

5,00
1,70

12,00
0,90

12,00
2,00

1,40
0,20
0,50
10,00

1,40
0,20
0,50
10,00

1,50
0,20
0,40
7,00

1,80
0,20
0,08
30,00

0,34
56,80
0,50
42,30

,
. ,

,
. ,
,
.
, .


, , 1967.
80

73


.
4.4.5.
- . ,
,
. ,
:
;
;
;
;


- .
-


.
I. :
- ;
-
;
-
;
- ( );
- ;
- ;
- ;
- ;
- ,
;
-
- .
II. :
-
;
- ;
- ;

74

;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
81.


.
, ,

.

:
-

;
;
;
;
;
;
;
.


,


82.

, .,
.
82
, .,
.
81

75

4.4.6.
,

.

.
-
. , ,
.
.
, -
.

.
.
.
,
.
83.
.
,
.
( ) 2373 .
. .
,
1560
.. ,
.
84.

.

.
.
, ., .
, , , 2013.
84
http://npmavrovo.org.mk/
83

76


.
13,2 2 ,
520 3 , 300 W
,
.
..

, , .

,
. 15,
7 ,
22 . , ,
, .
.
1,8 . , , 0,6 .
,
94 , , , 39 .
25 ,
85.

.
17-18 . .
19 20
.
, , ,
2,5 2,6 , . , 4,4
.
54,1 . ,
.
2200 .. .
67 . ,
,
.
.
, ., . (30),
.107-117, , 1995.

85

77


.

.
30- . , ,

, .
100
. ,
18 20 .
.
,
, .
25 ,
,
.

.

.
.
4.5.

. .
,
43 ( ) 86.
: , , -, , , ,
.
( II , 540
) .
(
, 33 ).
,
XV 1467 .

86

http://www.islamska-zaednica.com/

78

12,70 9,38 .
. 1938/39 87.
XIX -
.
.
.
- ,
.
.
1597 ,
. .
(,
)
, , , , ,
.

. 13
( , - ) 88.
.
.
.
. 21 .

, , ,
, ,
.
.
- .
,
1829 1835
., .

.

87
88

, ., .. 2. , , 2009.
http://www.dke.org.mk/namesnistva/debarsko.asp

79

.
XVI ,
89.

,
XIX .
,
, ,
.
.

.

3,5
.

.
XVIII .
.
, .
,
- .
.
. , ,
, .
.
21
, ,
, , 90.
.. ,
.
IV 91. , ,
, , .
: ,
,
89

http://istrazijamakedonija.com.mk/debar.aspx
http://www.kralemarko.org.mk/defaultmk.asp?ItemID=FB807EE9A5384E4D8A60872A26B4EC12
91
http://www.ldpp-debarreka.mk/index.html
90

80

( ), , ,
.
.
.
.
.
.
4.5.1.

.
.
, ,
.

.
.
: ,
, .
,
.

, 12 . ,
.
, ,
.
,
.

, , ,

.

,
, ,
. ,
, .
81

4.5.2.

.

, ,
, , , ,
.
,
.
.


,
. ,
.

- .
,
,
.

, , ().
,
, , .

, ,
.

, .
,
.
.
.
82


.
, .
,

.

.
, ,
.
.

,
.
,
.
, , , .
.
.
3 . , ,
4
.
,
,
, ,
. , ,
,
, , , ,
. .
. ,
, .


, ,

.

83

,
: , , , , ,
, , .

84

5.

.6:
5.1.
. ,
,
. ,
.

. ,
.
-.
, 1913 ,
,
331 92.

.
,
, ., .
, , 1999.

92

85


.
, ,
. , , .

,
.

,
.

,
.
5.2. -
3
.

.
305 .
.
5.3.
-75
--.
--
. -
. - .
,

.
5.4. -

.
- .
.

86


. .
.

,
.
,
,
, , .

.
.
93.
5.4.1.

.

. ,
.

.
. ,
.
5.4.2.
.
.
.18:
I
0,0

II
2,5

III
6,7

IV
11,7

V
16,8

VI
20,2

VII
22,1

VIII
21,8

IX
17,8

X
12,1

XI
6,6

XII
1,7

11,7

:

11,7C.
93

, ., . , 1999.

87

22,1,
21,8.
0C.
,
.
.19: ,
I
41,8

II
32,6

III
32,9

IV
35,9

V
43

VI
68,9

VII
52,3

VIII
45,1

IX
26,6

X
34,6

XI
40,9

XII
53,6

508,2

: -
508,2 .

41,8 , 68,9 , 52,3 .
5.4.3.

. .
, .
.
.
,
,
. ,
, .

.
,
. ,
, , .
5.4.4.
, ,
. ,
,
. , . .
:

88

-

. , -,
150-160 .
, ,
;
- , 4 ,
2,5 /. 28C
30,4C .

94.

/
0,0533
0,0252
1,9674
2,0459 /


1,50
0,26
32,25
34,27

1,50
0,52
32,25

0,3498

15,21

15,21

0,3037
0,0475
34,27
0,0050

7,58
1,95

15,16
3,90

0,0389
1,5000


---.
, . ,
.
-
- .
.
, , , , 1994.
94

89


---
,
.
1920 ., -
. . .
:
-

17820
0,4250
0,0788
0,0050
0,0300
0,0533
0,0210
1,5000

.


- ..
,

.
5.4.5.

,
.
28
30,4C
.
.
.
---
,
95.
:
.
, , , , 1994.
95

90

,
,
,
,

,

,
. , .

. ,
, 96.
5.4.6.

.
.
:
-
;
-
;
- :
.
5.5.

.
1,005 ,
. 17
. . ,

.
..
. ,
. .

96

, ., . , 1982.

91

. ,
.
,
.
5.5.1.

.
-
, ,
,
.
5.5.2.

,
.

, , .

, , , .

.

.
,

.
:
, , , ,
( ).
, , , ,
.
:
, , , , .

92

,
,

, , .


.
.
,
.


. : ,
- - .

, .

93

6.

.7:
6.1.
,
.
. ,
,
.
, ,

.

.
,
, 12
, . , , -,
- , -
. ,
, ,

94

.
97.
,
, , ,
, , ,
,
98.
6.3. -
.
.
.
, (758 ).
, ,
230 .
.
: , .
23 .
.
.
6.4.
.

2 ,
, .
--, -
.

5 ,
.
6.5. -

, ,
.
97
98

, ., . , 1993.
http://www.katlanovskaspa.com/mk/

95

,

.

.
99.
,
,
.

. .
.
.
6.5.1.

.

. .
,
.
.
, ,
30 , 15 5-6
.
6.5.2.

.
.20: C
I
0,1

II
3,2

III
7,1

IV
11,8

V
16,7

VI
20,4

VII
22,5

VIII
21,8

IX
17,8

X
12,2

XI
6,2

: -

99

, ., . , 7, .

96

XII
1,7

11,8


11,8.
22,5.
01C.
.
, .
.
.21:
I
32,5

II
35,5

III
43,8

IV
44,8

V
56,6

VI
52,3

VII
46,9

VIII
30,3

IX
31,5

X
43,3

XI
55,8

XII
52,1

525,4

: -

525,4 . ,

56,6 55,8
30,3 .

.
, .
.

.
,

,
,
, 100.
6.5.3.

, , .
: ,
, , , . ,

100

, ., . , 1993.

97

,
.
101 ,
.
.
, , , :
, .

. ,
, . .
, , , .
6.5.4.

, ,
.
,
.

.1
.2
.3
.4
.5
.6

/
0,5
0,020
0,140
1,5-2
0,125
0,60

C
34,5
14
37,5
41
38
38


- , , .
. .
, ,
:

316,8

13,739

13,739

1965 ., ,
. (, )

, .

101

98

268,0
36,0
45,1

6,693
0,923
1,854

13,386
0,923
3,708

148,3
22,8
0,18
1649,6
1,5

4,237
0,237
0,001
27,044
/

4,237
0,237
0,001
27,004
/

2,5
.
.
, ,
.
,
:


180C

0,3200
0,0400
0,3969
0,0396

13,91
1,01
9,92
1,62

13,91
1,01
19,85
3,25

0,1560
0,0280
2,0150

4,40
0,29
33,03

4,40
0,59
33,03

0,0480
0,0010
1,7024
0,6624

99


1,3524

0,0005

6.5.5.
:
.

.
, , .

, .

.
.
, ,
:
-

;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
, ,
102.

6.5.6.
. ,
,
. ,
102

, ., . , 1993.

100

.
. , ,
.
6.6.
.
. ,
(1898 .)
- :
,
. 103.
6.6.1.
, ,

.

,
.
6.6.2.
. ,

.
, , .

,

: ,
,
.
, ,
,
.

103

, ., . , 1993.

101



.
.

, .
,
,
.
.


, ,
. ,
.
, ,
.

.
.

, , ,
.

102

7.

.7:
7.1.

,
, , , 80- VI
, VII

.
,
.
, , 1662
104.

.
,
.

, ,
.

104

103

,
. ,
.
7.2. -
,
7 -.

,
340 .
, ,
,
.
.
7.3.

(30 ) (70 ),
-,
. , ,
(10 ), (30 ), (55 ),
(60 ) (65 ),
(36 ) (48 ).
1926 .
--.
7.4. -
,
.

. ,
, .
.
,
, .
7.4.1.

.
104

, .
, .
. , ,
,
.
,
.
,

, , .
7.4.2.


.
.
13,
..
538 .
.
7.4.3.
.
, 105 (
2085 ...),
, , , , .
.
, ,
, . ,
, .
,
.

,

.
osso () gov (),
.
105

105

7.4.4.

, ,
.
.
65 .
64C,
. ,
. ,
.
, .
, , ,
, , , , ,
. , ,
, .

. 18
14 ,
86 1096 , 2,2 350 /
50 80. ,
318
95 80,
.
106
,

50%.
7.4.5.
:
.
:
- ;
- ;
106

geo - therme .

106

;
;
;
;
.


.
7.4.6.
-
. 20 ,
1580
, .

.
- ,
220 , -, 2 -, , , ,

. ,

.
6 ,
, 465 .
2160000 , 19 .
: ,
.
, .
.
- ,
22 , 3 320 .
7.5.

:
- . ;
- . XIX ,
12 .
9- -
;
107

- 6
, ,
;
-
, ;
- , ,

;
- - ( )
5
, ;
-

,
I, .
, 845-855
. ()
.
7.5.1.

: ,

. ,
.
,
.
, , , ,
.
,

- - , ,
, .
,

, .

, -
, - ,

108

,
.
7.5.2.

, , , .


.


.
- 107.
, , .
, , , , , , , , , .
, , , ,
, , , , , , , , .
,

.
, .
.


. ,
, , .
,
, .

,
. ,
, , .

107

, . . , , 1996

109

- .
, ,
, .
, , .

.
: , ,
, .
:
- 800 ,
- 400 ,
- 500 ,
- 1
- .
:
. .
.
. .
, .

110

III.
1.

. ,
. ,

, .

. , ,
. , ,
,
.
,
,
.
2.
.
:
- ,
- ( )
- ( ).

.

.
.


.
.
,
.

.

111

.
.
.1:

: Bartoluci, M., Birki, D. Upravljanje kvalitetom ljudskih resursa u


zdravstvenom turizmu. Acta Turistica Nova, Vol 5, No. 1, pp. 1-142, 2011

112

3.


, ,

. ,
,
.
,

.

:
,
,
.

.
,
,
.
.

,
.
,
.
, , ,
.
.
.
,
,
, ,
.

113

IV.
1.
.

. :
2 ,
70 ,
70 ,
300 ,
4,5 ,
3,5 .

108.

, .
.
.
.
,
.
.

.
. :
1.
2.
3.
4.

,
,

.


.
.
2.

.
108

. , , 1974.

114

, ,
.

.

, .
.

.

.
.
. ,
, , .
3.
,
,
.
, ,
,

.

, , .


, .

, .
, .
, .. , ,

.

,

115

.

, .

,
.
,
109.
- ,
(),
.
.

.
( ).
, -

.

, ,
.
-

, :
, , , ,
.

, ., . ,
2000.

109

116

V.
,
, - ,
,
. ,

.

.
.
,
.
1.


.
, : .
,
, . ,
, : ,
, .
:
- ,

. ,

,
.

;
- .
.

;
- .
.

117




,
,
.

.
-
.
.
,

;
-
, .
,
;
- .
.
,
;
-
.
,
.
,

,
.
2.


,
110. 111,

110
111

http://www.moepp.gov.mk/
. , .53/2005.

118

. , ,
. ,
,
. ,
, ,
,
.

- ,
. ,
,
.
,
, ,
.

,
,


, .
,
. ,
,
.
. ,
, ,
, ,
,
.
,
, :
1.
2.
3.
4.

;
;


.

119

VI.
1.


,
.
1.1.

.

.
,
.
.22: 2006-2013
2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

499473

536212

605320

587770

586241

647568

663633

701794

19680

20820

22965

21369

28574

27441

27430

28405

16195

16110

17776

17062

24688

23401

23826

24380

3485

4710

5189

4307

3886

4040

3604

4025

: , -
2005-2009 2009-2013
.22, 2006
2013 .,
.
2010 .,
2006 . 2006 2013 .
,
.

120

2008
, 2006 .
.23: 2006-2013
2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

1917395

2019712

2235520

2101606

2020217

2173034

2151692

2157175

120298

119835

137166

134840

216526

220640

216516

222362

104253

96772

108634

106980

189324

193274

190749

195665

16045

23063

28532

27860

27202

27366

25767

26697

: , -
2005-2009 2009-2013
.23, 2006 2013
.,
120 220 .
2013 ., 2007 .
2008 ., 2006.
2006 2013 .
,
.
1.2.

.
.

. ,


.

121

.24: 2006-2013
2006

2007

2008 2009 2010 2011 2012 2013

3.83

3.76

3.69

3.57

3.44

3.35

3.24

3.07

6.11

5.75

5.97

6.31

7.57

8.04

7.89

7.82

6.43

6.11

6.27

7.66

8.25

8.02

4.6

4.89

5.49

6.46

6.77

7.14

6.63

: , -
2005-2009 2009-2013
2006 2013 .,
6.93 .
7.09,
6.12 .
, 3.49 ,
.
,
. ,

,
, .
2.
-

:
-
-
.

,
.

122

.
,

100 250 .

,
, .

: , , ,

.

.
,

.
.

,
.
.25: 2013


302114
399680
701794

19596
149027
168623

24380
4025
28405

52615
16130
68745
161087
139453
300540

44436
91045
135481
: , 20092013

. , ,
, .

123

.8:
.26: 2013


1275800
881375
2157175

29074
259608
288682

195665
26697
222362

105301
38824
144125
877076
382514
1259590

68684
173732
242416
: , 20092013
, ,

. , ,
.
, 2013
28 405 , 24 380 ,
4 025 . 222 362 , 195 665
26 697 .
1217 .

124

,
, 9 ,
2221 ( 36 ),
112,
930 113.
,
,
, ,
.
, 50 . ,
,
, ,
.
.
,
. 8
(
). ,
, , 114.
115,

, ( ) ,
, ,
.

. ,
.
, .
,
,
.

.
, , ,
, 2009.
, 2010.
113
, 2011.
, 2012.
114
, 2012-2018.
, 2012.
115
, 2009-2013.
, 2009.
112

125

. a,
.

.
, .
. ,

/
,
4 .

, ,
.

,
8 000 ( )

.
,
70% 116.

.

., 2012 :
-
;
- ,


;
- ,

;
-
,
;
116

Turtureanu, A., Directions of development of the Romanian spa tourism. EuroEconomica,


Danubius University of Galati, issue 19, pages 45-57, October, 2007.

126

-


.
,
.

127

VII.

1.

, :
1.
2. .
1.1.

,
,
, ,
.
.

.

-
.
, , .
.
1.2.

. ,
.
.
, , .
.
.
.
.
, ,
.
.

128

VIII.



.

, 2013 .

.
( 2)
, 12 ()
.
200 ,
.
.
,

. 30 .

1999 117,
,
.

200
.
.
.27:
..
1
2
3
4
5

117


21
47
49
53
30
200


(%)
10,5
23,5
24,5
26,5
15
100

, ., . , 2004.

129

. 27,
( ) 26,5%,
24,5%, 23,5%, 15%
10,5%.
.28:

11
10
21

28
19
47


29
20
49

18
12
30

110
90
200

24
29
53

.
%
55
45
100

. 200
110 90 ,
55%, 45%.
, .
53 , 29 54,71%,
24 45,29%.

.
.29:

20
30
40
50
60
70
70
:

2
5
5
3
4
2
0
21

7
8
13
8
5
6
0
47



4
3
6
7
5
6
11
13
9
10
14
9
0
5
49
53

5
7
6
4
3
3
2
30

21
33
35
39
31
34
7
200


40-50 ,
19,5%. 30-40 17,5% 70
17%.
.
.

130

.
%
10,5
16,5
17,5
19,5
15,5
17,0
3,5
100

.30:

4
13
4
21

10
21
16
47


6
32
11
49

26
15
12
53

4
18
8
30

50
99
51
200

.
%
25
49,5
25,5
100


. .
200 99 49,5%.
,
26 , 13%.
.31:

5
7

13
10

8
9

10
15

5
8

41
49

.
%
20,5
24,5

15

10

10

42

21,0

22

24

68

34,0

21

47

49

53

30

200

100

, 200
: 41 20,5%, 49 ,
24,5%, 42 21%,
68 , 34%.
.
.

131

.32:

.
5

. %
2,5

12

13

10

49

24,5

13

18

25

12

77

38,5

14

11

34

69

34,5

21

47

49

53

30

200

100

,
5 2,5%. 49,
24,5%, 77, 38,5%.
69 34,5%.
, .
.33:

33

25

135

.
%
67,5

15

30

32

17

17

20

65

32,5

21

47

49

53

30

200

100


, 200
, . 135
, 67,5%.
, 65 , 32,5%.
.

132

.34:

.
%
7
5
20
19
9
60
30
7

13

15

17

10

62

31

19

50

25

10

28

14

21

47

49

53

30

200

100


. 200 60
, 30%. 62
31%,
. 50 25%,
28 14%.
.
.35:

37

.
%
18,5

10

16

18

19

69

34,5

15

17

18

12

68

34,0

26

13,0

21

47

49

53

30

200

100


. 200, 37 18,5%
. 69
34,5%. 68
34%, 26

133

13%.
.
.36:

2
17

5
7

20
69

.
%
10,0
34,5

4
10

5
20

4
15

7
0

16
6

21
9

24
10

12
6

80
31

40,0
15,5

21

47

49

53

30

200

100


. , 200
20
10%. ,
69 34,5%, 80
, 40%.
31 15,5%.
55%,
.
.37:

10
15

4
8

27
50

.
%
13,5
25,0

3
6

5
10

5
11

11
1

20
12

21
12

20
8

12
6

84
39

42,0
19,5

21

47

49

53

30

200

100

.
200 27
13,5%. 50
25%. 84 42%,
39 19,5%.

134


.
.38:

1
5

4
15

5
12

8
15

3
9

21
56

.
%
10,5
28,0

14
1

18
10

21
8

22
8

14
4

89
34

44,5
17,0

21

47

49

53

30

200

100

, ,
. 200 , 21
, 10,5%,
56 28%. 89
44,5%,
34 17%.
,
.
.39:

14
7
21

35
12
47

32
17
49

40
11
53

12
18
30

135
65
200

.
%
67,5
32,5
100

. ,
, . 200
135, 67,5%, 65 32,5%.
,
.

135




. ,
, .

. ,
.

- ,
:
1.

.
;
2.
;
3.
;
4.
;
5.
.
.
, .
;
6.
;
7. ;
8. ,
;
9.
,
;
10.
. ,
, ;

136

11. .
.
;
12.

;
13.
,
;
14. ;
15. ;
16. .

137

1:
____________ (-5 , -10 , -15 )
9.


)
)
)
10.

) 5
) 5 10
) 10
11.

)
)
)
12.

)
)
)
13.

) 5
) 5 10
) 10
14.

)
)
)
15.

)
)
)
16.

)
)
)

1.
) 20
) 20 35
) 35
2.
) 30
) 30 40
) 40
3.
)
) -
)
4.
( )
)
)
)
5.

)
)
)
6. -

)
)
)

7.

( )
)
)
)

8.
(
, )
)
)
)

138

17. /

)
)
)
18.
)
)
)

19.
(
)
)
)
)
20.
( )
)
)
)


6
100

7
100-150

8
150-200

139

9
200-250

10
250-300

2:

. _____

1. :
)
)
2. :
) 20
) 30
) 40
) 50
) 60
) 70
) 70
3. :
)
)
)
4.
?
)
)
)
)
5.
?
)
)
)
)
6.
?
)
)

7.

?
)
)
)
)
8.

?
)
)
)
)
9.
?
)
)
)
)
10.
?
)
)
)
)

140

11.
?
)
)
)
)

12.

()?
)
)

141

:
1.

Alonso-lvarez, L., The value of water: the origins and expansion of thermal
tourism in Spain, 17502010. Journal of Tourism History, 4:1, 15-34, 2012;

2.

Aslihak, A., Trkiyede Termal Turizm ve Ankara Haymana Kaplicasi


incelemesi. Hacettepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Yksek Lisans
Tezi, Ankara, 1998 adopted from Ouz, D., Klekci, , Akpinar, N. The
contribution of thermal sources to tourism development: A case study from
ankiri avundur, Turkey. Scientific Research and Essays Vol. 5(8), pp. 819825, April, 2010;

3.

Bartoluci,

M., Birki,

D.,

Upravljanje

kvalitetom

ljudskih resursa

zdravstvenom turizmu. Acta Turistica Nova, Vol 5, No. 1, pp. 1-142, 2011;
4.

Frost, G., The spa as a model of optimal healing environment. The journal of
alternative and complementary medicine, V.10, S.1, p.85-92, 2004;

5.

Granville, A., The spas of England. Henry Colburn Publisher, London, 1841;

6.

Jovanovic, V., Tematski turizam. Singidunum, Beograd, 2013;

7.

Lawrence, L.R., Stoyanov, B., Geothermal opportunities in Eastern Europe, a


survey. Bob Lawrence & Associates, 1996;

8.

Long, P., Palmer, N., eds. Royal Tourism: Excursions Around Monarchy.
Channel View Publications, 2008;

9.

Lund, W.J., Balneological use of thermal and mineral waters in the U.S.A.
Geothermics Vol. 25, No. 1, pp. 103-147, 1996;

10. Lund, W.J., Balneological use of thermal waters. International geothermal


days, Slovakia, 2009;
11. Metodijeski, D., Taskov, N., Boskov, T., Filiposki, O., Temelkov, Z.,
Mogunosti razvoja termalnog turizma u Republici Makedoniji. IV Kongres
banja sa meunarodnim ueem, Vrnjaka Banja, 2012;
12. Puczk,

L., Smith, M.,

Health and wellness

tourism.

Butterworth-

Heinemann/Elsevier, Oxford, 2009;


13. Raj, G.P., Tourism marketing and management. Manglam Publications,
2009;

142

14. Turtureanu, A., Directions of development of the Romanian spa tourism.


EuroEconomica, Danubius University of Galati, issue 19, pages 45-57,
October, 2007;
15. , 2009.
, 2010;
16. , .,
;
17. , ., . , 2005;
18.

...

, ;
19.

. ,
, 1967;
20. . ,
1981;
21. , , 1994;
22. , ., . 2009;
23.

- , 1994;
24. . ,
1964;
25. . , .53/2005;
26. . , . 132/2013;
27. , ., . , ,
1996;
28. , ., - . , , 2009;
29. , ., . , 1993;
30. , ., 30 ... . , 2000;
31. , ., . ,
1999;
143

32. , ., . , , 2006;
33. , ., . ,
. ., . ., XIII-XIV, 1962-63;
34. , .,
;
35. , 2012-2018.
, 2012;
36. , 2009-2013.
, 2009;
37. . , , 1974;
38. , ., .
(30), .107-117, , 1995;
39.

2011.

, 2012;
40. , .,
. ,
, 1968;
41. , ., . , 1993;
42. .. 19611990 .;
43. , ., .. 2. , , 2009;
44. , ., , .
;
45. , ., , ;
46. , ., . 13, , , 1975;
47. , ., . 7, , 1969;
48. , ., - .
, 8-9 , 1971;
49. , ., . , 7, ;
50. , ., -
. , 15 -16, , 1978;
144

51. -
, , , 1967;
52. , ., .
, 2000;
53. , ., .
, 2004;
54. , ., , ., -
. ,
, , 2009;
55. , .,
. , , 1999;
56. , 2005-2009.
, 2010;
57. , 2009-2013.
, 2014;
58. , , 1999;
59. , , 2011;
60. , .,
. , , , 2013;
61. , ., . , 1982.
:
http://istrazijamakedonija.com.mk/debar.aspx
http://jpisar.com.mk/jpisar/index.php?option=com_content&view=article&id=1352:
banja&catid=64:banja&Itemid=93
http://npmavrovo.org.mk/
http://www.bdcapa.com
http://www.dke.org.mk/namesnistva/debarsko.asp
http://www.espa-ehv.eu/

145

http://www.hotelcarsamuil.com.mk/
http://www.islamska-zaednica.com/
http://www.japan-guide.com/e/e2292_where.html
http://www.katlanovskaspa.com/mk/
http://www.kralemarko.org.mk/defaultmk.asp?ItemID=FB807EE9A5384E4D8A60872A26B4EC12
http://www.ldpp-debarreka.mk/index.html
http://www.moepp.gov.mk/
http://www.myczechrepublic.com/karlovy-vary/souvenirs.html
http://www.negorskibanji.com.mk/
http://www.thermesdespa.com/en/History-of-Les-Thermes-de-Spa.html
http://www.vrnjackabanja.co.rs/srpski/istorijadmeni
http://www.zavodbansko.com.mk/

146

You might also like