Professional Documents
Culture Documents
L I G J R A T A
Prmbajtja
Paragrafi binds
Paragrafi binds
Shrben pr t shprehur nj opinion n lidhje me nj
Llojet e argumentim- send, ngjarje, etj.
it binds
Sistemi fonetik
Zanoret -i- dhe -yApostrofi
Ushtrime
Si shkruhen fjalt me
prejardhje t huaj?
Nga terminologjia
juridike
Detyra
33
Strategjia e puns
i
s
t
Af
Paragrafi
binds
Llojet e paragrafve
Shrben pr t shprehur nj opinion n lidhje me
nj send, ngjarje, etj.
Ai gjithashtu prpiqet ta bind lexuesin q t pajtohet me mendimin tuaj lidhur m kt shtje.
Reflektim
Qllimi sht t bind lexuesin t pranoj, t prvetsoj ose te veproj sipas
ideve t autorit.. Pr dallim
nga eseja shpjeguese bindja
sht m e fort. Nse autori
i eses bindse sht i suksesshm lexuesi do ti pranoj idet e autorit.Ky lloj i
eses mbshtetet n lloje
tjera t shkruari pr strukturn, organizimin dhe
zhvillimin. Teza n esen
bindse paraqitet n nj
form pak m t ndryshme,
n form propozimi.
Propozimi funksionon si
tez por shkruhet pak m
ndryshe se ajo.
34
it i logjiks aristoteliane
Silogjizmi ka 3 pjes, ose pohime
Premisa e madhe
T gjiht kuqot jan nevrik
Termi i mesm (kuqo)
Termi i vogl (Agimi)
36
Provat
Kriteret q duhet t prmbushen pr t
gjitha provat
1. Provat duhet t jen t sakta dhe t plota
2. Provat duhet t ken lidhje me temn
3. Provat duhet t jen t mjaftueshme
37
Altruizmi
Ironia
Prdorimi i nj fjale me kuptimin e
kundrt
P.sh. ama trim q sht frikacak
Nonda Bulka Msim Gjeografie
Ironia sintaksore gjendet n fjalit e shkurtra. Ironia e holl, sht edhe dobsi edhe
avantazh.
38
Fonetik-zanoret
i
s
t
f
A
ZANORET I DHE
ZANORET I DHE
Y - APOSTROFI
APOSTROFI
Kshtu shkruhen:
mi dha; ti dha; ti shkruash shokut; pr ti pasur parasysh;
do tu thuash ; do tu kisha thn, do tu prgjigjem; tia thuash;
& 2. Shkruhen me u dhe jo do tia tregoja;pr tia dal n krye; pr tiu prgjigjur pyetjes;
pr tju ndihmuar; duam tjua shpjegojm; pr tjua lehtsuar
me y fjalt:
bufe, bulmetore, burokrat, punn; nuk mu dha; si tu duk, etj.
duzin, frutat (pem), frutore,
Shnim
grunjra, gjurmoj, kurbet,
Shkruhen pa apostrof trajtat premrore am, ta kur nuk kemi
parashut, qurra, turli etj.
Shkruhen me y dhe jo me u rnie t -s, por nj shkrirje dy zanoresh( m+e= ma; t+e=ta),
p.sh: ma dha lapsin, duke ma thn, etj.
(as me i) fjalt:
brryl, bylyk, byrazer, byrek,
b)Pas pjeszs mohuese s dhe pas premrit :
byro, dybek, dyqan, dyshek, fryt,
sarrin; se di; su prgjegj; e do; koh e bukur; qllim
i frytshm, frytdhns, gjynah,
myftar, mysafir, mysliman, ka etj.
myshteri, natyr, natyralist,
Shnim
qymyr, trysni, yndyr, virtyt,
Shkruhen pa apostrof premri i pakufishm do dhe premxhybe etj.
ri pyets far, si edhe fjalt e formuara prej tyre: do nxns;
TAKIMI I G-S OSE far do prej meje?; far thua?; fardo, donjri, etj.
I N-S ME J-N
c)Pr t shnuar rnien e --s tek nyjat e prparme t, s me
Fjalt dhe trajtat e fjalve kuptim pronor n rasat e zhdrejta t emrave i ati, e ma:
me theks n rrokjen e parafun(i,e) tet, (i,e) sms, me tmn.
dit, tek t cilat takohet g-ja ose
n-ja e tems me j-ne e prapashtApostrofi nuk prdoret n kto raste:
eses a te mbaress, shkruhen
me i dhe jo me j, pr t menjana)
n t gjitha rastet n t cilat -ja fundore e patheksuar
uar shqiptimin e ktyre dy
shkronjave si nj tingull i vetm ndiqet nga nj fjal q fillon me zanore, pavarsisht nga shqiptimi: vajz e urt, sht e vrtet, t ardhurat, m erdhi keq, m
(gj ose nj):
djegie, lagie, shmangie, i madhi, q ather etj.;
shtangie; biologe, biologia,
b)
n t gjitha fjalt q mbarojn me nj zanore tjetr (
filologe, filologia, gjeologe, gjeologia, kirurge, kirurgia, peda- a,e,i) kur ato ndiqen nga nj fjal a trajt fjale q nis me zanore:
gogo, pedagogia, pedologe, detyr urgjente,mal i lart, drejtori i shkolls ( jo drejtori
pedologia, (une) lagia, (ti) shkolls, mali lart etj.);
lagie; (une) shmangia, (ti)
c) n vetn e tret njjs e shums t premrave vetor t
shmangije.
kundrthnie,
kundrvnie, lnie, marrd- thjesht ( pa parashtes), kur kta vijn pas nj parafjale: pr t,
hnie, ngrenie, parathnie, pas- me ta, me to, prej saj, prej tyre( jo pr t, meta etj.);
thenie, qenie, renie, thenie,
d) te trajtat e premrave pronor q nisin me s ose t ( sime,
znie etj.; dibrania, indiania,
son , time, tnd, ton, tona, etj.); vajzs sime, shkolls son, e
italiania, koreania etj.
kam timin, n rrugn tnde, dshirat tona etj.
ZANORET U DHE
39
Ushtrime
Ushtrime
Ushtrimi 1: Cilt fjal shkruhen me -i- e Ushtrimi 6: Ku duhet t vehet apostrofi?
cilt me -y:
a__, b__lb__l, d__rek, fr__k, gj__lpr,
gj__lpryer, h__pi, kr__mb,
kr__p,
kr__pore, q__l__m, q__me, rr__p ;
b__z__l__k, __r__k, d__sheme, gj__m,
gj__mtoj, gj__sm, gj__smak, l__p, l__ps,
t__m,.
Ushtrimi 2: Cilt fjal shkruhen me -u- e
cilt me -y
b__fe, b__lmetore, b__rokrat, d__zin,
fr__tat (pem), fr__tore, gr__njra,
gj__rmoj, k__rbet, parash__t, q__rra,
t__rli; brr__l, b__l__k, b__razer, b__rek,
b__ro, d__bek, d__qan, d__shek, fr__t, i
fr__tshm, fr__tdhns, gj__nah, m__ftar,
m__safir, m__sliman, m__shteri, nat__r,
nat__ralist, q__m__r, tr__sni, __nd__r,
v__rt__t.
Ushtrimi 3: Si shkruhen fjalt me ie ose je;
ia ose ja?
djeg__, lag__, shmang__, shtang__;
biolog__, filolog__, gjeolog__, kirurg__,
pedagog__, pedolog__, (une) lag__, (ti)
lag__; (une) shmang__, (ti) shmang__.
kundrthn__, kundrvn__, ln__, marrdhn__, ngren__, parathn__, pasthen__,
qen__, ren__, then__, zn__, dibran__,
indian__, italian__, korean__ etj.,
40
m i dha;
t i dha;
t i shkruash shokut;
pr t i pasur parasysh;
do t u thuash ;
do t u kisha thn,
do t u prgjigjem;
t ia thuash;
do t ia tregoja;
pr t ia dal n krye;
pr t iu prgjigjur pyetjes;
pr t ju ndihmuar;
duam t jua shpjegojm;
pr t jua lehtsuar punn;
nuk m u dha;
si t u duk;
m a dha librin,
t a dha librin,
i a dha librin.
s arrin;
s e di;
s u prgjegj;
e do;
koh e bukur;
qllim ka
(i,e) t et,
(i,e) s ms,
me t mn.
Terminologji
Si shkruhen fjalt me
prejardhje t huaj?
f). Shkruhen me d ,t jo me dh, th fjalt
ndrkombtare me burim nga greqishtja e
vjetr si:
anhidrik, anod, daktilik, dekogram,
dekametr, delt, demografi, demokraci,
demon, despot (sundimtar absolute),
despotic, diadem, diafragm, diagnoz,
diagonale, dialect, dialektik, dialog, diamante, diametr, diatez, didaktik,
didaskalik, diplomacy, diplomat, doplom,
disk, hidrogjen, katod, metod, olimpiad,
ortopedi, pedagog, pedagogji etj.;
antipati, antologji, antropolog, apati,
apotez, aritmetik, aritmi, artrit, ateist,
ateizm, atlet, atletik, ditiramb, entuziazm, epitet, estetik, eter, etnografi, etnos,
hipotek, hipotenuz, kartotek, liturgji,
maraton, metal, paleontologji, patolog,
patos, politeizm, ritm, simpati, sintez,
telepati, tem, teologji, teorem, teori, terapi, termik, termodinamik, termometr,
termos etj.
Shkruhen me d, t edhe emrat e prvem
grek e romak t tipave t msiprm:
Adonis, Afrdita, Alkibiadi, Dedali,
Delfi, Demetra. Demokriti, Demosteni,
Diodori, Diogjeni, Diomedi, Dioskurt,
Dodona, Driodat, Edesa, Epaminonda,
Fedra, Heliodori, Herodoti, Hesiodi,
Hidra, Iliada, Gadishulli Kalkidik,
Kalkida, Leonida, Medeja, Miltiadi,
Odiseu, Pelidi, Pindari, Simonidi,
Teodoriku etj.
Atena,
Etiopia,
Itaka,
Jugurta,
Kartagjena, Korinth, Maratona, Metodi,
Mitriadi, Prometeu, Skitia, Teba. Teodosi,
Teokriti, Termopilet, Tesalia, Tesprotia,
tesprott, Teti, Tezeu, Trakia, Zakinti etj.
Nga terminologjia
juridike(3)
41
Detyra
Detyra
Detyra 1: Lidheni fjalit e kolons A me kolonn
B.
A
1. sensacion,-i
2. sensibl
3. sezon,-i
4. sinqert ( i )
5. sinjifikativ,-e
6. sezonal,-e
7. refuzohet
8. refuzim,-i
9. represiv,-e
10. respektoj
1
a. kundrshtim, mospranim
b. shtyps, dhunues
c. stinor,e
. stin
d. ndijim
dh. kuptimplot, domethns
e. i iltr, i hapur
. ndjeshm
f. nuk pranohet
g. nderoj
5
10
42
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________
__________