Vallet

popullore

shqiptare

Vallet popullore jane pjes e kulturs artistike popullore,q

prfshin krcimet tradicionale n raste festash e argtimesh
popullore.
Vallet popullore shqiptare jan aq t lashta , sa sht i lasht
edhe vet populli shqiptar.Vallet tona paraqesin ngjarje specifike
qoft nga historia , luftrat e ndryshme deri tek motivet e
dashuris , fejesave dhe martesave popullore.
Pr kah lashtsia , mund t vrejm se n kohrat kur nuk kishte
instrumente muzikore , luheshin valle pa shoqrim instrumental ,
t cilat shoqroheshin me ritmin e shuplakave t duarve , me
ritmin e t rrahurit t kmbve , apo edhe me shoqrim t
kndimeve vokale nga ana e vet valltarve , apo e ndonj grupi
kngtarsh vokal.Sot ato shqrohen me ritmet dhe melodit
instrumentale , kurse ngjarjet dhe tematika e tyre shfaqet prmes
lvizjeve koreografike t kmbve , duarve , koks dhe shtatit n
prgjithsi.
Vallet popullore shqiptare dallojn nga fshati n fshat e nga
krahina n krahin por ato t gjitha shprehin forc , burrri ,trimri
, karakterin luftarak , etj.me t cilat karakterizohet edhe vet
populli shqiptar.
Ndarja e prgjithshme e vallzimeve popullore shqiptare bhet n
tre grupe:
1.Valle t burrave
2.Valle t grave dhe
3.Valle t prziera
-Vallet e burrave jan kultivuar n vendet ku ka mbisunduar
fanatizmi dhe kanunet e egra , t cilat nuk ua kan mundsuar
bots femrore bashkimin , argtimin dhe vallzimin n shoqri
bashk me meshkujt.Kto valle kan karakter luftarak dhe jan t

rnda pr tu vallzuar dhe zakonisht jan t shoqruara me surle

dhe tupan.

-Vallet e grave gjithashtu jan kultivuar n vendet rurale ku kanuni

nuk lejonte argtimin e prbashkt t grave dhe burrave.Vallet e
grave kan karakter lirik dhe gazmor dhe jan t shoqruara me
prcjellje t defeve , kndimit t kngve dhe shoqrimit me t
rrahurit e shuplakave.

-Vallet e prziera p dallim nga dy t parat jan kultivuar n

qendrat urbane ku ka dominuar emancipimi , civilizimi dhe

arsimimi i popullats.Kto valle kan karakter lirik , jan m t

prshtatshme pr tu vallzuar nga femrat dhe meshkujt dhe
shoqrohen nga formacione t kompletuara orkestrale.

Varsisht nga karakteri q trajtojn vallet tona popullore dhe nga

krahinat ku jan krijuar pr her t par ato marrin edhe
emrtimet e tyre , p.sh.:Vallja e kaakve , Vallja e komitve ,
Vallja e Osman Taks , Vallja e Isuf Arrapit , Vallja e Gjakovs
, Vallja e Tirans , Vallja e Presps , Vallja dibrane , Vallja e
Tropojs , Vallja e Shots , Vallja e nuses s Fajs e shum t
tjera.
-Vallja e Shots sht njra nga vallet m t bukura popullore
shqiptare q luhet kryesisht n Kosov por e njohur n t gjitha
trojet shqiptare.Emrin e ka marr nga Shote Galica (nj lufttare e
dalluar nga Kosova e cila luftoi pr unifikimin e trojeve shqiptare

dhe gjithashtu sht deklaruar si Heroina e Popullit t

Shqipris).
Kjo valle luhet n variante t ndryshme:dy vajza ose gra , dy djem
ose burra , nj burr e nj grua , etj.
Vallja e Shots luhet nga t gjith shqiptart zakonisht npr
dasma , festivale popullore dhe raste tjera.

Vallja e Osman Taks sht valle popullore tradicionale e amve

, cila sht br shum e njohur n Shqipri dhe Greqi.
Kjo valle lidhet me emrin e Osman Taks , nj prijs am , i cili ka
luftuar kundr forcave osmane.
N vitin 1886 Osman Taka u burgos n Janin dhe ishte i dnuar
me
vdekje.
I pyetur pr dshirn e tij t fundit , ai do t krkoj t vallzoj.
Gojdhnat popullore thon se vallja ishte aq e bukur , saq
xhandarmria e ushtris osmane , nuk e ekzekutoi Osman Takn.

Vallja ndjek nj ritm t rrept me theks n qndrimin , stilin dhe

hijeshin e valltarit.sht valle vargore , me prijsin e valles , i cili
me shkathtsi interpreton hapat e ekzekutimit.Ai pastaj ulet n
gjunj , kthen shpinn n form t harkut dhe ngren kraharorin e
tij prpjet duke formuar kshtu nj ur.Valltart e tjer pastaj
shkelin n stomakun e tij dhe vallzojn mbi t.Kjo simbolizon
forcn dhe rndsin e kryevalltarit prderisa ai formon nj ur
me trupin e tij q burrat e tjer t kalojn prtej.

Valltart mbajn njri-tjetrin pr

krahsh duke prkulur brrylat pr 90 shkall.Valltari i cili prkrah
prijsin e valles dhe valltari i fundit duhet t jen t guximshm
dhe energjik pr shkak se luajn rolin kryesor n lvizjet e prijsit
dhe rrjedhs s valles n trsi.

-Vallja dardhare sht valle grash me prejardhje nga fshati

Dardh i Kors.Kjo valle luhet n formacion gjysmrethi ku t
kapura pr duarsh grat zhvendosen n varg nga e djathta.Vallja
shoqrohet me kng , pra , valltaret krcejn dhe njkohsisht
kndojn.
Vallja dardhare luhet me hapa t leht dhe karakterizon delikates
dhe
feminilitet
tek
grat.

Ninulle Tropojane[redakto]
Nina nine, po t'perkunde nana
Nina nine, djepin me dushk
T'martofte nana me' i qind krushq
Nina nine, djepin me sane
Ti u rritsh me babe e nane

Nina nine, djepin me ferra

Ti u rritsh me treqind shtjerra
Nina nine, nana ty o nafakli
Ti u rritsh-o pr Shqipni!.....

Ninull Tirane[redakto]
Nina-nina unin-o
pr gjum` pellumin-o
perkun nate e perkun dit,
qe t`me rritesh ik nga i cike

T rrit nana ty asgan,

qe ti ngjash stergjyshve tan,
te rrit nana trim me flete,
qe t`me japsh gezim ne jet
nina nana unin-o
merre gjume pellumbin-o

Tiran - 1974

'=== Ninull Mrgimtari===

Nina-nana djalin-o
Baba ty po t'prkund

Nina-nana djalin-o
Baba ty po t'prkund
O mor djal, o mor djal
Lumi baba q t ka
O mor djal, o mor djal
Lumi baba q t ka
Nina-nana djalin-o
Baba ty po t'prkund
Nina-nana djalin-o
Baba ty po t'prkund
O mor djal, o mor djal
Lumi gjyshi q t ka
O mor djal, o mor djal
Lumja gjyshja q t ka
Nina-nana djalin-o
Baba ty po t'prkund
Nina-nana djalin-o
Baba ty po t'prkund
O mor djal, o mor djal
Lumi axha q t ka
O mor djal, o mor djal
Lumja halla q t ka
===Ninulla pylli===
Nina-nana drita e syve
erdhi nata nqiell e npyje
tt kallxoj sa shume ka yje
npr vegime ti si hyje
Nin-e-nin o zogu im
flej n gjum deri nagim
fluturo n andrrim
prek diellin plot gzim
Nina-nin e nina-nana

tshkoft jeta sikur pralla

mbyll synin sa nuk shkoj nata
diku nerrsir asht zana