Maraming taong may kasiraan sa pag-iisip ang kadalasa’y pinangingilagan ng

mga tao dahil ang alam nila ay nananakit ang mga ito. Tama rin naman ito
dahil may mga kaso ng mental disorder na katulad nito. Subalit, dapat nating
malaman na hindi lahat ay ganito. Hindi rin ito nakakahawa ngunit ito ay
namamana. Maaari rin itong maging resulta ng mga di-kanais-nais na mga
pangyayari sa kapaligiran.

Ang pag-aaral na ito na pinamagatang “Mental Disorder,” namamana

o nakukuha sa kapaligiran ay binuo upang matugunan ang layunin nito na
alamin kung alin ba talaga sa dalawa ang pinagmumulan ng sakit na ito.
Kasama rin sa sinaliksik ng grupo ay ang mga salik at perspektibo ukol sa
mental disorder. Ang mga lunas para dito ay tinalakay rin at binigyang
kasagutan ng mga mananaliksik. Naging batayan ng pag-aaral na ito ang

teorya ni Wrightsman tungkol sa mga posibleng dahilan ng mental disorder

tulad ng genetic factor, bayokemikal na iregularidad, discernible family
patterns at iba pa, sa kabuuan ay parehong ang heredity at kapaligiran ang
tinutukoy.

Itinuturing ng mga mananaliksik ang pag-aaral na ito bilang

kontribusyon sa lipunan, para sa ikalalawak ng kanilang pang-unawa sa mga
taong nakararanas ng ganitong karamdaman. Ang pag-iwas sa ganitong
karamdaman ay possible rin na tulad ng isinasagawa ng PMHA. Ang iba’t
ibang pamamaraan ng paggamot dito ay iniisi-isa rin sa pag-aaral na ito.

Ang mga mananaliksik ay sumipi ng ilang impormasyon mula sa

kanilang iba’t ibang mapagkukunan tulad ng aklat at web site.

Ang pag-aaral ay binibuo ng introduksyon, bakgrawnd ng pag-aaral,

balangkas teyoretikal, paglalahad ng layunin at suliranin, kahalagahan ng
pag-aaral at sakop at delimitasyon ng pag-aaral para sa unang bahagi. Sa
ikaliawang bahagi naman ay ang kaugnay na pag-aaral at ang pangangalap
ng datos sa ikatlo. At sa huli naman ay ang natuklasan, kongklusyon at
rekomendasyon.

Pasasalamat
 Ang mga mananaliksik ay buong pusong ipinaaabot ang kanilang
pasasalamat sa mga taong nagbigay ng tulong at suporta sa buong grupo
upang mabuo ang pag-aaral na ito. Una ay sa kani-kanilang pamilya para sa
pinansyal na suporta, pang-unawa at pagmamahal. Kay Tita Flora Flores para
sa kanyang mainit na pagtanggap sa grupo at sa mga nag-uumapaw na
putaheng kanilang inilaan. Kay Gng. Violeta Bayato at tita Alicia Bagonoc
para sa kanilang ginawang pagtulong at pagbibigay ng ilang impormasyon.
Kay Gng. Apigo para sa kanyang pag-gabay at walang sawang pagtangkilik
sa grupo. At higit sa lahat, sa ating Panginoon para sa kalakasan, talino at
mga taong ginawa Niyang daan upang maisagawa ng grupo ang pag-aaral na
ito.

Maraming-maraming salamat po.

I. Panimulang Sandigan/Batayan ng Pag-aaral

A. Layunin

1. Alamin kung ano ang mental disorder

a. Kahulugan at mga sintomas nito

b. Iba’t ibang uri nito

c. Paraan ng pagdadayagnos sa taong may ganitong sakit

2. Alamin ang bagay tungkol sa pagkakaroon ng mental disorder

a. Salik na nakaaapekto sa pagkakaroon nito

b. Paano ito nalulunasan sa tulong medisina

c. Paano ito nalulunasan sa tulong ng mga tao sa kapaligiran

3. Alamin ang mga karaniwang nagkakaroon ng mental disorder

a. Batay sa edad

b Batay sa antas sa lipunan

k. Batay sa kasarian

4. Alamin ang iba’t ibang prospektobo ukol sa mental disorder

a. Ang mga prospektibo

b. Tungkol saan ang bawat isa

5. Alamin kung paano ito maiiwaan

a. Mga paraan para maiwasan ang ganitong sakit

 B. Suliranin

1. Ano ang mental disorder at ang mga sintomas nito?

2. Ano ang iba’t ibang uri/kategorya ng mental disorder?

3. Paano dinadayagnos ang ganitong sakit?

4. Nasa anong edad ang kadalasang nagkakaroon ng mental disorder?

5. Sa aling antas ng lipunan nabibilang ang mga kadalasang

nagkakaroon nito?

6. Sino ang kadalasng magkaroon ng sakit sa pag-iisip, babae o lalaki?

7. Anu- ano ang mga salik na nakaaapekto sa pagkakaroon ng mental

disorder?

8. Paano nalulunasan ang mental disorder gamit ang medisina?

9. Paano nalulunasan ang mental disorder sa tulong ng mga taong

nakapaligid sa kanya?

10. Anu-ano ang mga prospektibo ukol sa mental disorder?

11. Tungkol saan ang bawat isa?

 12. Paano maiiwasan ang pagkakaroon ng mental disorder?

C. Saklaw at Limitasyon

Ang pag-aaral na ito ay sinadya ng mga mananaliksik na mag-pokus

lamang sa mga pangunahing klasipikasyon ng mental disorder. Bagama’t
nagbigay ng pahapyaw na pagyalakay ay nagpokus lamang ito sa mismong
mental disorder at hindi na pinalawak pa ang tungkol sa pangalawa at iba
pang mas ispesikong klasipikasyon nito.

Tinalakay rin dito ang mga iba pang impormasyon tulad ng mga salik
na nakaka-apekto sa pagkakaroon ng isang tao ng sakit sa pag-iisip at
siyempre, ang mga lunas para dito. Kasama rin sa pag-aaral na ito ang ilang
mga impormasyong nakuha nila mula sa Philippine Mental Health Association
(PMHA), East Ave., QC. Ito ay upang maibigay ng mga mananaliksik ang mga
pamamaraang aktwal na ginamit o ginagamit ng isang institusyong
gumagamot ng ganitong karamdaman.

Dahil sa maselan ang paksang ito, may mga institusyong hindi

naglalabas ng ganitong mga impormasyon ukol sa kanilang mga pasyente at
magbibigay naman sila ay pili limitado lamang.

D. Kahalagahan ng Pag-aaral
 Ang pag-aaral na ito ay ginawa upang magbahagi ng ilang
impormasyon tungkol sa mga sakit sa pag-iisip. Nais ng mga mananaliksik na
ipaalam sa mga tao na kahit sino ay maaaring magkaroon ng mental
disorder. Ipinaliliwanag din ng akdang ito na ang mga sakit sa pag-iisip ay
hindi nakakahawa. Mahalaga ang pag-aaral na ito upang ipaalam sa lahat
ang mga karaniwang sanhi ng mental disorder upang kahit na papaano ay
maiwasan ito o kung hindi man ay magbigay babala sa tao ukol sa
pagkakaroon ng mental disorder.

Mahalaga din higit sa lahat ang pag-aaral na ito upang maipabatid sa

lahat na ang mga may sakit sa pag-iisip ay dapat na unawain at hindi layuan
dahil ito ay maaaring maging dahilan ng higit na pagkakasakit ng mga
pasyente. Gayundin ay maikalat sa lahat na ang mental disorder ay
nagagamot at hindi ito dapat katakutan.

E. Metodong Ginamit

Sa pangangalap ng mga impormasyon ukol sa pag-aaral at mga datos

para sa suliranin, sumipi ang grupo ng mga ilang impormasyon mula sa web
at sa ilang aklat tungkol sa sikolohiya. Ang mga pagpapakahulugan ng ilang
mga dalubhasa ay sinipi rin ng grupo upang mapunan ang impormasyong
sasagot sa mga suliranin.

Sinuri rin nila ang mga pagkakaiba at pagkakatulad ng dalawang

aspektong tinatalakay at ang mga pagkakaugnay nito. Iniisa-isa ang mga
datos na ito at isinaayos ng ayon sa pagkakasuno-sunod o kahilingan sa pag-
aaral.

F. Balangkas Teoretikal
 Ang pag-aaral na ito ay gumamit ng (Theory on Causes of Mental
Disorder) o Teorya ng Pinagmulan ng Mental Disorder ni Wrightsman.

Nabanggit sa teoryang ito na ang mga posibleng dahilan ng mental

disorder ay ang mga genetikong salik, iregularidad sa bayokemikal na
proseso sa katawan, mga gawi na nakikita sa pamilya, personality o
katangian ng pasyente o ng ina ng pasyente at iba pa. Ipinapaliwanag ng
teoryang ito na ang pinalapangunahing salik ng pagkakaroon ng mental
disorder ay ang pagmamana at ang mga pangyayaring nagbibigay ng
presyur ay istres.

Samakatuwid, ang pagmamana at ang kapaligiran ay parehong may

mahalagang papel na ginagampanan sa buhay ng tao na nag-aambag din
para mahubog sa ating sarili ang ilang mga katangian o maging mga
karamdaman.

Introduksyon:

Maraming karamdaman ang umiiral sa ating bansa, karaniwa’y

aspetong pisikal ang apektdo o di kaya nama’y ang mga organ sa loob ng
ating katawan. Ilan sa mga kinakatakutan at iniiwasan natin ay tuberculosis,
diabetis, tigdas, lalo na ang katulad ng AIDS, SARS at ang napapanahong Bird
Flu. Halos lahat tayoay may sapat na kaalaman sa mga sakit na ito.
Nalalaman natin ang mga pinagmumulan nito, ang maaring lunas sa mga ito
at kung paano anjg tamang pagaalaga sa taong maysakit. Ngunit dapat rin
nating malaman na hindi lamang ang loob at labas ng ating katawan ang
dapat na pinag-iingatan.. dapat din nating bigyang pansin ang ating bahaging
mental ng ating pagkatao/ ang atig utak o pagiisip. Kung hindi maayos ang
kalagaan ng ating utak , maaapektuhan rin ang ang ating buong katawan at
gayundin ang ating emosyon.

“Mental disorder”, ito ang terminang gianagamit bilng pangtukoy sa

kapansanang nakakaapekto sa mga ideya, mula sa simpleng pagkabahala
hanggang sa sa malalang sitwasyon na nakakapinsala sa kakayahan ng
taong may sakit nito. Bagamat alam natin ang kahulugan ng sakit na ito,
karamihan sa atin ay walang sapat na kaalaman ukol ditto. Ibat-ibang
konklusyon ang pinaiiral ng karamihan. Kinakakatakutan, iniiwasan at kung
minsa’y kinukutya pa ang mga may ganitong karamdaman. Gayundin,
nagkakaroon ng mga pagtatalo ukol sa pinagmulan o sanhi ng sakit na ito. Sa
pananaw ng iba , ang sakit na ito’y namamana ngunit para sa ibang tao, ito’y
bunga ng mga di-kanais-nais na pangyayaring nararanasan o ang kanyang
nakikita sa kapaligiran. Kung ang sanhi ng mga sakit na tio ay hindi natin
maliwanag na malalaman, paano pa natin ito mabibigyan ng nararapat na
lunas? Kaya sa pagaaral na ito, pinagsikapang ng mga riserter na mailahad
ang mahahalagang impormasyon ukol sa sakit sa pagiisip nang sa gayon ay
mabatid ang lahat ng kasagutan sa mga na naglalaro sa ating isipan ukol sa
sakit na ito.

A. Anxiety disorder/ pagkabalisa (Ansayti Disorder)

Ito ay nangangahulugang sobra sobrang pangamba at takot. Ang mga taong

may ganitong paguugaliay kadalasang nakaranas ng maraming pangamba sa
buhay at walang kasiguraduhan sa mga nangyayari sa kanyangbuhay. Ang
“phobia” ay nangangahulugang pagkatakot sa isang ispesipikong bagay,
sitwasyon o aktibiti. Ang pagpapanik ay isang uri ng pagkabalisa kung saan
ang tao ay nagiging padalo dalos at biglaan ng lang pagkatakot at ang
palatandaan nito ay mabilis natibok ng puso at kahirapan sa paghinga. Ang
nmga taong mayroon “obsessive – compulsive disorder” ay nakakaranas ng
pagka obsess sa isang bagay, ideya o imaheo kaya naman ay nagkakaroon
ng matindi hangarin na maisagawa ang isang gawain . kapag naman ang
isang tao ay may “past traumatic stress disorder” muling bumabalik sa isipan
niya ang tromatikong nangyayari sa kanya kapagsiya ay nasa katulad na
sitwasyon at kasabay nito’y nakakaramdan\m siya ng kaba, pangamba o
malubhang pagkatakot.

B. Mood Disorder

Ang mood disorder, tinatawg ding apektib disorder (affective disorder) ay

lubhang nakakaapekto sa aspetng emosyonal ng buhay ng tao. Ang mga
halimbawa nito ay deoresyon, mania o labis na pagkahilig sa isang bagay at
Bipolar disorder o manic depressive illness. Ang mga sinomas ng depresyon
aty pagkamalungkutin , lagging nawawalan ng pagasa at itinuturing ang sarili
na walang kwenta. Ang pananakit ng katawan pagbabago-bago ng dami ng
kinakain o apetayt, oras sa pagtulog at paminsan-minsang panghihina ay
palantandaan dion ng depression kabaligtaran ng depresyon ay mania at sa
kalagayang ito, ang ibidibidual ay nagbibigay ng labis na pagpapahalaga sa
kanyang sarili, nagiging OA (over reacting) nakakaranas ng pagkainita, sobra
eksayti at kaunting oras ng pagtulog. Ang bipol disorder naman ay
pinaghalong mania at depresyon. Ito ang dahilan kung bakit nag iiba iba ang
moon ng isang taong mayroon nito, mionsang sobrang masigla at minsan
naman ay sobrang lungkot.

C. “Schizophrehnia at paranoia”

Ang taong may Schizophrehnia ay tila napapalayo sa realidad. Ang sintomas

nito ay kinabibilangan ng paghahalusunasyon, mga maling paniniwala, hindi
maaayos na pagiisip at pagsasaslita mga kakaibang kilos at paguugali hindi
pakikisama sa ibang tao at parang walang emosyon. Hindi rin nila
nagagampanman ng maayos ang kanilang tungkulin at nawawalan sila ng
kakayahang maisagaw aang mga gawain sa lipunan at nawawalan sila ng
kakayahang maisagaw ang mga gawain sa lipunan, sa trabaho o sa
eskwelahan.
D. Personaliti disorder

Ang personality disorder ay isang sakit na nakakaapekto rin sa ating utak.

Kung saan ang isang tao ay hindi nakagagawa ng maayos sa anumang
aspeto. Dahil ilang mga persepyon sa kanilang sarili o maging sa ibang tao.
Sila ang mga taong halos walang tiwala sa sarili, maiksi ang pasensya,
madalas na masangkot sa gulo at maling emosyonal na pagtugon.

E. Kognitib disorder

Ang pagkabaliw ay maituturing na isang uri ng kognitb disoreder kung

saan ang tuluyang nawawala ang maayos na pagiisip. Ang mga palatandaan
nito ay mahinang memorya, kahirapan sa pagsasalita o di maayos na
pakikipagusap, kahinaan sa abstrak na pagiisip at kawalan ng kakayaahng
matukoy ang mga pamilyar na bagay. Ang mga ganitong sitwasyon ay
karaniwang resulta ng maling paggamit o pagaabuso sa mga gamut o kaya
naman ay paggamit ng lason.

F. “Dissociative behavior”
 Ang dissociative disorder ay kinabibilangan ng mga sakit na
nakakaapekto sa persepsyon, kamalayan, mga akala at identidad ng isang
tao. Nakahanay sa kategoryang ito ang amnesia na walang dulot sa pisikal ng
katawan, “dissociative identity disorder” kung saan ang isang tao ay
mayroong 2 o higit pang magkakaibang katauhan o karakter na
naghahalinhinan “de personalization” pagkkkakaroon ng pakiramdam ng
pagkakahiwalay o pagkalayo sa sariling katawan o pagiisip at “disssociative
fugue” kung saan biglang nawawala ang memorya kasabay ng biglaang
pagalis o paglayo sa bahay o trabaho.

F. “Somatoform Disorder”

Ang salitang ito ay nagmula sa salitang Griyegong soama na ang

ibigsabihin ay katawan. Ang somatoform disorder ay may mga pisikal na
sintomas na hindi maipaliwanag sa pamamagitan ng medisina o kondisyong
mediakl at ng iba pang sakit sa utak. Dahil ditto ipinalagay na lang ng mga
pisiyan ng ang mga sintomas na ito’y sanhi ng problema sa spykolohiyang na
aspeto. Ang halimbawa nito ay “conversion disorder” na tinatawag din na
histerya kung saan ang isang tao’y maaring makaranas ng pag pagkabulag o
pagkabingi pero (hindi naman matykoy ng pisisuan) wala naming kahit anong
diprensya sa mga organ na apektado. Ang mga tao naming may
“hypochondriasis” isa pang uri ng somatoform disorder, ay natatakot na ang
simpleng sakit nila mauuwi sa malubhang sakit at pinagkakamalian nila na
ang simpleng pisikal na sintomas ay ebidensya ng mga sakit na
kinakatakutan.

G. “Factitous Disorder”

Ang mga taong may factitous disorder ay guamagawa ng paraan para

makapagprodyus o makapagpakita ng pekeng sintomas ng sakit para
mabigyan ng medical na atensyon at pagaalaga. Halimbawa ang isang tao ay
maaaring magsinungaling na kinakapos siya ng hininga para maadmit siya sa
ostpital, magtatakang magpakamatay para makaagaw ng atensyon o kaya
nama’y maglagay ng dugo sa ihi para masabing may sakit siya

H. “Subtance-related disorder”

Ang Subtance-related disorder ay sanhi ng pagaabuso sa droga, mga

side effect ng medikasyon at eksosyun sa nakakalasong kemikal. Nabibilang
sa kategoryang ito ang pagkasugapa sa alak ay sa bawal na gamut. Bilangh
karagdagan ang paggamit ng mga gamut ng iba pang mental disorder tulad
ng depresyon, ansayti at saykosis. Ang mga gamut na mauugnay sa
substances-related disorder ay caffeine, nikotina, cocaine ,heroin,
ampetamina, hallucinogen at seduktib.

J. “Organic mental disorder”

Kabilang nito ang mga karamdamang na ang sikolohikal na sintomas

ay direktang may kaugnayan sa pinsala sa utak o abnormalidad sa
bayokemikal na kapaligiran maaring magresulta sa pagtanda, malalang
karamdaman sa nervous system o pagkalason. (halimbawa, pagkalason sa
“lead” o labis na pagkalulong sa alcohol.).

K. “Psychosexual disorder”

Kabilang ang mga problema identidad ng kasarian, paraan ng

pakikipagtaliksekswal na layunin. Ang pagiging “homosexual” ay
ikinokonsider bilang isang kapansanan kung saan ang isang indibidwal ay
hindi marunong makuntento sa kanyang sariling kasarian at hinahangad na
ito ay mabago o baguhin pa.
L. Eating disorder

Ang eating disorder ay sakit na nararanasan ng isang tao na lubhang

nakaapekto sa taman pagkain niya. Ang mga taong may “anorexia nervosa”
ay mga taong may malaking takot na madagdagan ang kanilang timbang at
inaayawan din nila ang pagkain ng tama o maging panalitilin ang normal na
bigat ng tao. Ang mga may “bulimia nevosa” naman ay ang paulit ulit na
kumakain pero kasunod ay pamimilit sa sarili na mapasuka para mailabas
ang kinain. Kung minsan ay ginagamit sila ng laxatives o dairetics at iba pang
gamut para mapigilan ang pagtaas ng timbang. Ang eating disorder ay
madalas na nararnasan ng mga batang kababaihan sa kanlurang asya ay
mangilan ngilan naman sa ibang bansa pa ng asya.

M. Impulse-control disorder

Kadalasang hindi nakakaiwas sa mga bayolenteng pangyayari ang

mga impulse central disorder dahil hindi nila makontorl ang kanilang sarili at
ito’y itinuturing na sakit. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang sobrang
pagkagalit o pagkamagagalitin, di mapigilang ng sakit sa pagiisip, tulad ng
mania, Schizophrenia at personality disorder ay ang mga sintomas ng
kawalang kontrol sa sarili.
Pagkalat (prebalens)

Ang mental illness ay nakakaapekto sa tao ng anumang edad, lahi,

kultura , at soso-ekonomikong grupo. Ang pagkalat ng mental illness ay
nakabatay sa bilang ng taong nakaranas nito sa isang espesipikong panahon.

A. Estados Unidos at Ang buong mundo

Sa Estados Unidos tinatayang may 24% ng taong may edad 18 pataas

o 44 milyong katao ang nakaranas ng mental illness o iba pang sakit sa
pagiisip, mayroong 2.6 na porsyento naman ng matatanda o 4.8 miyong tao
ang nagdudusa sa mental illness tulad ng schizophrenia, bipolar disorder o
iba pang uri ng depresyon o panic disorder. May karagdagang 2.8 porsyento
o 5.2 milyong tao ang nakaranas ng mental illness na tuluyang sumira s
akanilang pang araw-araw na pamumuhay. Hindi nabibilang sa mga ito ang
mga taong walang tirahan, nakakulong , at nasa pagamutan.

Ipinakita naman sa internasyonal na surbey na may 30% hanggang

40% ng tao sa isang populasyon ang nakaranas ng mental illness. Sa mga
surbey na ito na ang pagkabalisa ay mas madalas maranasan kaysa
depresyon.

B. Sa mga Bata, Dalaga ,at Binata

Sayantipikong Pagtuklas
Kagustuhang pumayat!

Ang anorexia nervosa ay isang uri ng seryosong sakit na may

kianalamn sa pagkain. Ang sakit na ito ay nakikita na ginugutom ang sarili ay
nagiging pangkaraniwan na ngayon sa mga dalaga at may sakit. Ang
ganitong sitwasyon ang siyang nagpapahirap sa tuluyang pagagamot ditto.

Ang di maayos na pagkain (eating disorder) tulad ng anorexia nervosa at

bulimia nervosa ay malimit mangyari sa mga dalaga.

K. Sa Mga Nakatatanda:

Sa mataas na bilang ng mga matatandang may edad 65 pataas , ang

problema ng mental illness sa mga matatanda ay lalong tumaas. May
estimasyon na 15% hanggang 25% ng matatanda ang may sintomas ng
mental illness. Dementia, kilala bilang pag aalinlangan(confusion), pag
kawala ng memorya at kakulangan ng impormasyon (Disorientation), sa mga
nakakatanda sa pagaaral ng mga residente ng Boston, Massachusetts

Napag-alamang 10 porsyento ng matatandang may edad65 pataas

ang may Azhaimer’s disease, pinakakilalang uring Dimentia. Natuklasan
naman s China na 4.6 porsyento ng taong may edad 65 pataas ay may ganito
ring sakit. May 1 hanggang dalawang porsyento lamang ng matatandang
nasa komunidad (edad 65 pataas) ang nakararanas ng mental illness kaysa
sa nasa ospital at iba pang institusyon. Mas mataas ang bilang ng
matatandang nasa pagamutan ang sumasailalim sa depresyon at mental
illness. Kahit na karamihan sa matatanda ang nagpapagamot kaugnay ng
sakit na ito, marami pa rin sa kanila ang hindi pa nadadala sa pagamutan, sa
Estados Unidos, depresyon din ang pinakadahilan ng tangkang
pagpapakamatay ng mga matatandang may edad 65 pataas.
D. Sa Mga Mahihirap:

Tulad ng sakit sa pisikal na pangangatawan, mataas din ang bilang ng

mga taong mahihirap na nakararanas ng mental illness. Bumababa ang
bilang ng mental illness tuwing tumataas ang lebel ng sahod at edukasyon.
Sa isang nasyonal surbey noong 1994 sinasabing ang mga taong may mataas
na sahod ay hindi gaanong nakararanas ng mental illness kaysa sa may
mababang sahod. Ang kahirapan ay nakadaragdag sa dahilan ng
pagkakaroon ng mental illness, sa kabuuan, ang pagkakaroon ng ganitong
sakit ang siyang lalong nagpapahirap sa tao.

E. Sa Mga Lalaki’t Babae

Sa kabuuan ang pagkalat ng mental disorder sa lalki’t babe ay pareho

lang. Subalit ang mga lalaki ay may mas mataas na porsyento pagdating sa
antisocial personality disorder. Sa Esatdos Unidos, mas marami ng dalawang
beses ang bilang ng mga babae, kaysa lalaki, ang nakararanas ng depresyon.
Mas malalaki ang agwat ng bilang na ito sa iba pang mga bansa.

F. Pagbabago ng Antas ng Mental Illness

 Ang mental illness ay nagiging problema sa dalawang dahilan: Una,
ang pagtaas ng ekspektasyon sa buhay ay nagpapataas din ng bilang ng
matagalang sakit sa pag-iisip. Halimbawa, dahil sa mga taong nabubuhay pa
rin sa nakaraan, marami sa kanila ang dumaranas ng dementia. Pangalawa,
ilang pag-aaral ang nagpakita ng pagtaas ng bilang ng maysakit na
depression sa buong mundo. Ang ilan sa mga rason nito ay maaaring ang
pagbabagong ekonomiko, political at problemang sosyal pati na rin ang
pagkabulabog sa Kultura. Kahit na kinukwestiyon ito ng iba, mabilis pa rin
ang pagtaas ng bilang ng may mental illness. Ayon pa sa United Nations of
High Commissioners for Refugees, ang bilang ng mga refugees ay lalong
tumataas sa pagdaan ng panahon.

Malalang mental disorder ang nagpapahirap sa buhay ng tao. Ang

mga taong may mental disoder ay nakararanas ng mga sintomas na maaarng
makapagpababa sa kanila dahil hindi sila makapagtrabaho, makapag-aral, o
mamuhay ng gaya ng ordinaryong tao. Ilan sa mga may sakit na ganito ay
kinakailangang manatili sa ospital dahil hindi nila kayang alagaan ang sarili at
maaaring mauwi sa pagkamatay.

Ang sintomas ng pagkakaroon ng mental disorder ay maaaring

makapag-alala sa atin. Ang mga taong nagkaroon ng schizophrenia ay
nakaririnig ng mga boses sa loob ng utak na nagsasabi ng hindi kanais-nais
na bagay tungkol sa kanila o nag-uutos sa kanila na gawin ang isang bagay
na kakaiba. Maaari silang makatranas ng Paranoia, ito ay ang paniniwala na
lahat, kasama na ang malapit mong pamilya ay gusto kang mapahamak o
masira.Ang mga taong nakararanas ng depresyon ay naiisip na walang
mangyayaring maganda sa kanila at patra sa kanila, ang buhay ay
nakakadismaya at punaong lungkot at pasakit kaya sinasabing mabuti pang
mamatay na lang sila. May mga taong mabilis magpanik(panic disorder), sila
yung mga taong nakararanas ng mabilis na pagtibok ng puso, mabilis na
paghinga at pag-aalala na nauuwi sa takot na nagiging dahilan ng di pag-alis
ng bahay. Ang mga taong nakararanas ng obsesyon(mania), ay maaaring
mahumaling sa sex o paggastos ng pera na sa huli ay maaaring maging sanhi
ng pagdamdam sa nagawang mali, hiya at pagiging desperado.

Ang iba pang mental disorder ay hindi sa lahat ng oras ay

nakakapanghina o may kaakibat na problema sa buhay. Ang mga taong may
personality disorder, kapansanan sa karakter bilang isang tao, ay
nakararanas ng kalungkutan at pag-iisa dahil sa kanilang personalidad sa
pakikipagrelasyong sosyal. Ang mga taon may kapansanan sa pagkain(eating
disorder), ay iniisip na ang timbang at itsura nila na nagtutulak sa kanila na
iduwal ang pagkain o huwag na lang kumain. Ang ilan sa mga taong
nakararanas ng trauma o matinding takot(post-traumatic disorder), ay
nagiging magagalitin, nakakakita ng pangit na alaala at magulong
konsentrasyon.

Karanasan sa pagkakaroon ng mental disorder ay madalas iba,

depende ito sa kultura at grupong sosyal na kinabibilangan ng tao.
Halimbawa, halos lahat sa di kanluraning bansa, ang mga taong may
depresyon ay nagsasabi ng mga pisikal na karamdaman gaya ng panghihina,
kulang sa tulog, walang gana at iba pang pisikal na sakit. Maging sa hilagang
Amerika ay ito rin ang usapin. Ngunit sa U.S. at iba pang jkanluraning
sosyedad and mga nakararanas ng depresyon. Ayon sa mga propesyunal,
kailangan itrato ng maayos para mas maintidihan ang mga problemang
sikolohikal gaya ng kalungkutan, pagkakaramdam, at kawalan ng pag-asa.

Sa tamang panggagamot, ang lahat ng taong may mental disorder ay

makakarekober at maibabalik ang kanyang normal na buhay. Maging sa mga
may matatagal nang sakit ay maaaring matuto at maging produktibo ang
kanilang buhay.

Mga pag-uugali tungkol sa Mental Disorder

Karamihan sa lipunan na nagkakaroon ng mental disorder ay

nagdadala ng tanda ng kahihiyan. Sinasabing ang pagdadala ng sariling sakit
o problemang isinisisi kung bakit nagkakaroon ng mental disorder at sinasabi
naman ng iba na sila ay biktima ng masamang kapalaran, sobrang relihiyoso
at makasalanan o pagkakaroon ng kakaibang kapangyarihan. Sa ganitong
mga panghuhusga, ang pamilya ay maaaring itago ang katotohanan na ang
isa sa kanilang miyembro ay may mental disorder. Ang ibang pamilya ay
maaaring itago o protektahan ang kanilang mga miyembro na may mental
disorder. Ang pagtatago sa isang taong may sakit ay mas makakatanggap ng
epektibong pangangalaga at maaari nilang itakwil ang miyembro na may
mental disorder. Kapag dumami ang ganitong klase ng tao sa lipunan, ang
ganitong pag-uugali ay patungo sa kakulangan ng pondo para sa mental na
pegbeberbisyo at pagkakaroon ng kakulangaqn sa pangangalaga. Sa
kasalukuyan, ang pagkakaroon ng mental disoder ay kadalasang ikinukulong
o dinadala sa hindi disenten at hindi makataong ospital. Sa kabila noon, ang
mga pag-uugali tungkol sa mental disorder ay nagkakaroon ng pag-unlad sa
maraming lugar lalo na sa edukasyong pangkalusugan at panghihimok sa
mga taong may mental disorder.

PAGTATRATO

Ang pagkakaroon ng mental disorder ng isang tao ay madalas na

nagbibigay ng kakaibang pagtrato mula sa lipunan. Karaniwan sa kanila ay
nilalayuan at sinisisi sa kanilaqng taglay na sakit, kung hindi naman ay
kinakaawaan bilang mga biktima ng masamang kapalaran, relihiyon at pang-
aabuso. Ang mga ganitong sitwasyon ay nagtutulak para sa pamilya ng
biktima na sila ay itago mula sa nakararami o hindi kaya ay ikaila na isa sa
kanila. Ang porsiyento ng pagtrato at pangangalaga sa mga ito ay patuloy na
tumataas. Halimbawa ng mga ito ay ang pagkulong, paghihiwalay at
pagtatapon sa kanila sa mga hindi disenteng ospital. Ngunit sa pagtagal-
tagtal ng panahon, ang pagkakaroon ng kaalaman sa tamang pangangalaga
sa mga may mental disorder ay nabigyan ng dagdag na atensiyon sa ibat
ibang lugar.

Ang pagkakaroon ng mental disorder ay may malaking kinalaman sa

ating lipunan at ekonomiya. Ang halimbawa nito ay ang pagkakaroon ng
depresyon sa mahigit 500 tao sa mundo, ang resulta nito ay malaki kumpara
sa mga Chronic disis tulad ng diabetes at arthritis.

PAGGAMOT

Ang mga propesyunal sa mental na kalusugan ay gumagamit ng ibat

ibang paraan sa paggamot sa mga taong may mental disorder. Ang 2 sa
pinakakaraniwang panggagamot ay ang “drug therapy” at “psychotherapy”.
Sa “drug therapy”, ang tao ay regular na gumagamit o umiinom ng doses ng
gamut na resetang medico upang mabawasan ang sintomas ng mental
diorder. “Psychotherapy”, ay ang panggagamot na mental disorder na
gumagamit ng berbal at di berbal na kumonikasyon sa pagitan ng pasyente
at ng propesyunal. Ang tao ay maaaring makatanggap ng “psychotherapy”
ng mag-isa o ng grupo.

Ang uri ng panggagamot na ginagawa ay depende sa uri o antas ng

kapansanan. Halimbawa, ang mga doctor ang kadalasang ginagamot ang
“schizophrenia” sa pamamagitan ng gamot o drugs ngunit ang espesyal na
uri ng “psychotherapy” ay mas epektibo sa panggagamot ng mga phobias.
Sa ibang uri ng mental disorder, tulad ng depresyon, ang pinakaepektibong
ay ang kumbinasyon ng dalawa. Kahit na ang ibang uri ng pasyenteng may
malalang sakit ay maaaring hindi na ganap na gumaling. Karamihan sa mga
taong mas mental disorder ay maaaring mapabuti sa tulong paggamot at
maaaring makabalik sa normal nilang pamumuhay. Sa kabila ng mga
epektibong panggagamot, halos 40% lamang ng mga taong may sakit sa
pag-iisip ang humihingi ng tulong sa mga propesyunal.

Ang ibat ibang propesyunal sa mental na kalusugan ay

nagmumungkahi ng bibat ibang klase ng panggamot sa mental disorder.
Kabilang dito ay ang mga saykayatris, saykologis, saykoterapus, saykayatrik
workers at saykayatrik nurses.

A. DRUG TERAPI

Ang droga, na ipinakilala sa kalagitnaan ng 1950’s ay pinagaling ng

mas mabilis ang mga taong nasa mental hospital at mabuhay ng normal.
Magmula noon, ang pagpapayaman sa “psychopharmacology” ay
nagpaunlad ng kahusayan ng gamot. Kadalasan ay napapagaan ng mga ito
ang sintomas ng “schizophrenia”, depresiyon, ansayeti, at iba pang hindi
kaayusan. Subalit maaari itong makagawa ng di kanais-nais na epekto. Ang
mga droga na kinokontrol ang sintomas ng mental ilnes ay tinatawag na
“psychotherapeutic drugs”. Ang mga kategorya nito ay “antupsychotic
drugs”, “antianxiety drugs”, antidepressant drogs” at “antimanic drugs”.

Ang antipsychotic drugs, tinatawag ding “neuroleptics”, ay

kinokontrol ang sintomas ng saykosis gaya ng halusinasyon, delusiyon at iba
pa. Kaya din nilang iwasan ang mga sintomas na ito na bumalik. Maaari rin
itong magbibigay ng sayd epek gaya ng pagkatuyo ng bibig, malabong
paningin, at “tardive dyskinesia”, isang permanenteng kondisyon na
nakakagawa ng di makontyrol na paggalaw ng dila, bibig at labi.
 Ang antidepressant drugs, ay nakagagaan ng sintomas ng depresyon.
Ang iba ay nakagagaan din ng iba pang disorder gaya ng “panic disorder” at
“obsessive-compulsive disordet” Ito ay may 3 klase: “tricyclics, monamine
oxidase inhibitors(MOA Inhibitors), at selective reuptake inhibitors(SSRI’s
inhibitors)”. Ang sayd epek ng tricyclics ay ang pagkahila kapag tumatayo,
malabong paningin, tuyot na bibig, paghihirap sa pagihi, pagdudumi at
pagkaantok. Ang mga taong gumagamit ng MAO inhibitors ay maaari ring
makaranas ng katulad na sayd epek at kailangang sumunod sa isang diet.
Ang isang uri ng SSRI, fluoxetine(prozac) ay ang pinakagamiting
antidepressant drugs.

Ang antianxiety drugs, tinatawag ding “minor tranquilizers” ay

binabawasan ang mataas na lebel ng pagkabalisa. Natutulungungan nito ang
mga taong may panic disorder at iba pang anxiety disorder.

Ang antimanic drugs ay nakakatulong sa pagkontrol ng kabaliwan. Isa

sa pinakaepektibong antimanic drugs ay ang “lithium carbonate”, isang
natural na mineral na asin. Ang mga sayd epeks ay ang “nausea”,
pamamaligtad ng sikmura, vertigo at palagiang pagkauhaw at pagihi. At ang
matagalang paggamit ng lithium ay makakasira ng bato.

B. Indibidwal na Saykoterapi

Sa “psychotherapy session A”, ang saykologis ay nakikinig sa

kanyang kliyenyente sa oras ng sesyon. Ito ay maaaring maging epektibo sa
paglunas ng mga mental disorder.

Ito rin ay maaaring maging isang epektibong lunas sa mental ilnes. Di

gaya ng “drug therapy”, wala itong pisikal na sayd epeks. Subalit maaaring
makagawa ng saykologikal na pinsala kapag hindi maayos na naisagawa. Sa
kabilang banda, ito ay mas matagal bago makalunas. At ang mga sesyon ay
may kamahalan at matagalan. Dahil dito, ang mga terapis ay naglulunsad ng
mga terapi na hindi matagal. Ang “psychotherapy” ay nagpapakita ng
malawak na rango ng teknik at praktises. Ang ibang uri nito gaya ng
“psychodynamic” at “humanistic” terapi, ay nakapokus sa pagtulong sa mga
tao na maintindihan ang internal na motibasyon para sa kanilang
problemadong kaugalian. Ang iba gaya ng beheybiyoral at kognitib terapi ay
nakapokus sa kaugalian mismo at tinuturuan ang tao ng kakayahan upang
maitama ito.

Ang “psychodynamic therapy” ay isa sa pinakakilalang uri ng

saykoterapi. Ang terapis ay nakapokus sa isang nakaraang karanasan ng
pasyente na nagbibigay sa kanya ng panloob, hindi namamalayang
kaguluhan at sinusubukang tulungan ang tao. Ang ibang terapis ay
gumagamit ng hypnosis para malaman ang nakaligtaang memorya.
Saykoanalisis, isang teknik na pina-unlad ni Freud, ay isang uri ng
psychodynamic therapy. Ditto, ang tao ay nakahiga sa isang higaan at
sinasabi ang anumang pumapasok sa kanyang isipan, iasang prosesong
tinatawag na “free association”. Pinapakahulugan naman ito ng terapis
kasama na ang panaginip at memorya.

Ang yumanistik at eksistensiyal na terapi ay nilulunasan ang mental

ilnes sa pamamagitan ng pagtulong sa tao na makamit ang personal growth
at magkaroon ng halaga ang buhay. Ang pinakakilalang yumanistik terapi ay
ang klayent-senterd terapi na pinaunlad ni Carl Rogers noong1950’s. ditto,
hindi nagbibigay ng payo ang terapis subalit muling sinasambit ang mga
sinabi ng pasyente sa hindi mapanghusgang paraan. At ang terapis ay
nagbibigay sa tao na pgtanggap at ankondisyunal na empati. Ang
eksistensiyal na terapi ay tinutulungan ang tao na kumprontahin ang mga
basikong tanong tungkol sa kahulugan ng kanyang buhay at makita ang
landas tungo sa pagkakatuklas ng kani kianiyang pagkakakilanalan.

Ang mga saykoterapis ng beheybiyoral terapi ay tinutulungan ang tao

na palitan ang abnormal na patern ng ugali sa pamamagitan ng pag-aaplay
ng mga nakatayong prinsipyo sa pagkatuto. Ito ay nakakatulong sa mga
phobias, obsesib-kompulsib disorder atbp.
 Ang mithiin ng kognitib terapi ay malamn ang ayos na sinusundan ng
irasyunal na pag-iisip na nagiging sanhi ng pagkilos ng tao nang abnormal.
Ang terapis ay tinuturuan ang tao ng kasanayan upang makilala ng tao ang
irasyunalidad ng kaisipan. Natututunan ng tao di kalaunan na kilalanin ang
mga ibang tao, sitwasyon at ang kanyang sarili sa isang makatotohanang
paraan at napapa-unlad ang kakayahang masagot ang anumang katanungan.
Ginagamit ito sa paglunas ng depresyon, panik disorder at personality
disorder.

Ang rehabilitasyon program ay tinutulungan ang mga tao na may

malalang mental ilnes na matutunang mabuhay ng independent. Tinuturuan
sila sa paglilinis ng katawan, bahay atbp.

Ang mga terapis ay kadalasang ginagamit ang play terapi sa

paggagamot ng mga bata na may depresyon at iba pang disorder.

C. Mga Pang-grupo at Pampamilyang Terapi

Isinasagawa ang terapi s Isang grupo sa pamamagitan ng pagtitipon

ng mga tao para mapag-usapan ang kanilang mga problema sa ilalim ng
pamamahala ng isang terapis. Sa pamamagitan ng pagbabahagi nito sa
ibang tao ng kanilang karanasan at mga nararamdaman, natutuklasan ng
mga miyembro ng grupo ang kanilang problema ay hindi naiiba,
nakakatanggap din sila ng suporta at payo at higit sa lahat natututunan nila
kung paano nila malalagpasan ang kanilang problema. Isang uri ng teraping
isinasagawa sa grupo ay “Psychodrama” kung saan ang mga miyembro ay
nagsasadula sa isang entablado ng mga pangyayaring nagpapakita ng
problemang emosyonal na ang layunin ay maunawaan ang kanilang mga asal
at gawi at mabigyan ng solusyon ang kanilang mga problema. Kung
ikukumpara sa isahan o inbidwal na saykoterapi, mas mababa ang
magagastos ng bawat isang tao sa pang-grupong terapi.
 Ang pakikialam ngo pakikiisa ng pamilya sa mga programa ay
makakatulong sa pamilya na matutunan kung paano pakisamahan ng
maaayos at paano nila maaalagaan ang miyembro ng pamilya na may
malalang mental disorder tulad ng schizophrenia. Dapat malaman ng mga
miyembro ng pamilya kung paano makokontrol ang sakit para matulungan
ang maysakit na malunasan ang kanilang problema. Ang buong pamilya ay
dapat nagbibigay ng suportang emosyunal sa maysakit at dapat na sila ay
handa para harapin ang mga paninira at iba pang masamang sinasabi ng
ibang tao.

D. “Electroconclusive Therapy”

Electroconlusive therapy(EcT) ay isang uri ng panggagamot sa

malalang depressiyon kung saan pinadadaluyan ng kuryente ang utak ng
pasyente sa loob ng isa o dalawang Segundo para mabawasan o makontrol
ang pagwawala. Ang gaitong uri ng panggagamot ay inuulit sa loob ng isang
lingo. Sa di malamang dahilan, ang EcT ay nakpagpapagaling ng malalang
depresyon na kahit sa pag-inom ng gamut at saykoterapi ay hindi nagawa.
Ang uring ito ng panggagamot ay naging kontrobersiyal dahil sa may
masamang epekto tulad ng pagkalito at pagkawala ng memorya. Bagaman
ang nasabing masamang epekto ay pangkaraniwang panandalian lamang.

E. Psychosurgery
 Antonio Egaz Moniz, isang portuges na neurologoist at siyang
nakaimbeto ng labotomi, isang uri ng teknik sa pag-oopera kung saan sinisira
ang tisyu ng frontal lobe ng utak. Ang proseso sy laganap na isinasagawa
noong 1940’s at 1950’s na naging sanhi ng pagiging lantang gulay o
nagkakaroon ng malakinh pagbabago sa personalidad at pag-uugali.

Higit na naging kontrobersiyal sa EcT ang saykoserjeri, ang

pagatatanggal o pagsira sa isang bahagi ng utak para mabawasan ang
malalang sintomas ng mental disorder. Ang pinakakilalang saykoserjeri ang
labotomi. Ang saykoserjeri ay bihira ng isagawa dahil wala naming
pagsasaliksik na nakapag patunay na ito ay epektibo at nagiging sanhi pa ito
ng pagbabago ng personalidad at pag-uugali.

F. Tritment Setings

Ang mga walang tahanan ditto sa pilipinas ay may porsiyentong

bahagi sa mga dumaranas ng malubhang mental disorder tulad ng
schizophrenia. Ang kakulangan ng pagamutan sa ibat ibang bahagi ng bansa
ang ay may kinalaman rin sa pagtaas ng bilang ng may mental disoder. Ang
panggagamot sa mental disorder ay isinasagawa sa mga kaukulang mga
lugar. Ang ospital ng mga may sakit sa pag-iisip, psychiatry ward sa mga
pangkalahatang uri ng ospital ang gumagamot sa mga pasye nteng may
malalang kaso at at nangangailangan ng tuloy tuloy na obserbasyon. Ang
mga indibidwal na hindi nangangailangan ng lubusang atensiyon ay maaari
nang gamutin sa gamutang pangkumonidad.

Ang mga taong may malubhang kondisyon ng mental disorder na

nangangailangan ng mahabang gamutan ay inilalagay muna sa mag nursing
homes kung saan mabibigyan ng puspusang atensiyon.
 Sa kasamaang palad, maraming mga lugar ang may kakulangan sa
tritment center lalo na yung mga pangkumonidad.

* Mga Dahilan o Sanhi ng Pagkakaroon ng Mental Disorder

Maraming tao na ang sumubok na makaunawa sa sanhi ng mental

disorder sa loob ng libu-libong taon. Marami ng saykayatris ang nagdebate
tungkol ditto at ang 2 perspektibo na pinakamatumeg ay ang bayolohikal na
pananaw at saykolohikal na pananaw. Sa bayolohikal sinasabina ang genes,
hormones at iba pang mga prosesong nagaganap sa loob ng katawan ng tao
ang pinagmumulan ng sakit. Samantala sa saykolohikal na perspektibo, mas
pinaniniwalaan na ang mga sariling katangian ,mga karanasan at mga taong
nakapaligid sa kanyang ginagalawan ang magiging sanhi ng sakit sa pag
iisip.

Ang 2 perspektibo at pinagbatayan ng mga pag-aaral ng ginawa ni

Emil Kraepelin, isang Austrianong saykoanalista. Si Kraepelin ay naniniwala
na ang mga saykayatrisang sakit ay maituturing o maiiklasipika rin na tulad
ng mga pisikal na sakit. Sinasabi rin niya na ang batayan ng mga sanhi ng
sakit sa pag iisip ay ang pisolohiya at bayokemestri ng utak ng tao. Ang
sistema ng pag uuri niya samga sakit sa isip ay nagsilbing basehan ng mga
pagsusuring ginawa at ang mga resultang inilabas. Sa kabilang dako naman,
Si Freud ay naniniwala na ang pinagmulan o sanhi ng sakit sa pag iisip ay ang
mga hindi magagandang karanasan na natanim sa isipan mula pa sa
pagkabata. Nahanap niya ang mga ebidensya sa ideyang ito sa pamamagitan
ng pag ananalisa ng mga pangarap, mga sariling kagustuhan at uri ng
pananalita. Ang debateng ito ay nagpatuloy hanggang huling bahagi ng ika
20 siglo. Sa simula ng taong 1960, ang bayolohikal na perspektibo ay naging
dominante na sinuportahan ng napakaraming tuklas sa psychopharmacology,
genetics, neurophysiology at mga pag aaral na ginawa tungkol sa utak.
Nanatili ring mainfluwensya ang saykolohikal na perspektibo tulad sa
saykadaynamikong, humanistiko, biheybyoral, kognitibo at sosyo-kultural.
 Karamihan sa mga propesyonal sa kasalukuyan ay pumapabor sa
kombinasyon ng 2 perspektibo at tinatanggap nila na ang bayolohiya at
kapaligiran ng tao ay parehang may mahalagang papel sa pagkakaroon ng
sakit sa pag iisip.

Scientific Discoveries

Ang Nyurobayologi ng Dispresyon

Ang kemikal dispersion ay isang pinaka karaniwang uri ng sanhi ng

sakit sa utak. Kahit na nga ba ang dispersion ay nagagamot ng saykoterapi,
maraming mga sayantipiko ang naniniwala na may mga bayolohikal na
dahilan para sa karamdamang ito.

Ang mga siyentista ay tinukoy ang mga nyurotransiter at mga

kemikal substances na nakakapag ugnay sa mga selula ng uta, na sya
namang komokontrol sa emosyon at pag uugali ng isang tao. Ito ay
dopamine, sertonin, norepinephrine, gamma-animo butyric acid(GABA), at
acetylcholine. Kahit na hindi pa natutukoy ang eksaktong mekanismong
kasama dito, sinasabing ang sobra at kakulangan sa lebel ng mga
nyurotransmiter na ito na inuugnay sa dispersion, anxiety at schezopheria.

Ang pananaliksik sa genetics at schizophrenia ay mas malapit ang

relasyon ng tao sa isang schizophrenia ay mas malaking panganib para sa
taong ito na magkaroon ng sakit na ito. Halimbawa, ang mga bata na ang isa
sa mga magulang nya ay may schizophrenia ay may 13 porsyentong tsanya
ng magkaroon ng sakit na ito, habang ang batang 2 sa mga magulang ang
mayroon ay may 46 na porsyentong tsansya naman.

Ang mga pagunlad sa mga pamamaraan ng pagsasalarawan ng utask

tulad ng magnetic resonans imeyging (MRI) at posisyon emisyon tomograpi
(PET), ay isang makatulong sa mga siyentipiko sa lanilang pagaaral ng
gampanin ng struktura ng utak sa sakit sa pag iisip. May mga ilang pag aaral
na nagsasaad ng mga abnormalidad sa istraktura ng utak sa ilang kaso ng
mga sakit na ito. Halimbawa may taong may schizophrenia na may
namamagang ugat sa utak. Gayun paman, ito ay maraming resulta ng
schizophrenia at hindi ang syan dahilan, at hindi lahat ng taong may ganitong
karamdaman ay may ganitong abnormalidad.

Maraming klase ng medical na kondisyon ang nagiging sanhi ng sakt

sa pag iisip. Ang pagkasira ng utak at mga atake ay maaaring maging sanhi
ng pagkawala ng memorya, hindi maayos na konsentrasyon at pananalita, at
mga hindi pang karaniwang pagbabago sa pag uugali. Ang tumor sa utak,
kung pababayaang lumaki,ay maaring maging sanhi ng saykosis at
pagbabago sa personalidad. Ang iba pang bayolohikal na paksa ng sakit sa
pag iisip ay ang hormone imbalance, hindi sapat na diyeta, at impeksyon
mula sa mga virus.
Bayolohikal na Perspektibo

Amg magnetic resonans imeyjing (MRI) ng isang normal o isang utak

na may schizophrenia ay inilalabas ang struktura na pagkakaiba ng utak ng
isang taong sapat ang gulang, kaliwa at utak ng isang taong may
schizophrenia ay may mamayang bentrikels. Gayun pa man hindi lahat ng
taong may ganitong karamdaman ay may ganitong abnormalidad.

Ang saykayatris ay binigyang diin ang bayolohikal na basaehan bilang

sanhi ng sakit sa utak, emenumungkahi ng mga pag aaral ang genetikong
sanhi ng ilang sakit sa pag iisip tulad ng schizophrenia at bipolar disorder.

Saykodaynamikong Perspektibo

Si Sigmund Freud, isang Viennese nyurologist ng ika 19 siglo, ay

bumuo ng teyorya ng personalidad at sistema ng saykoterapi na kilala ring
saryboanlisis. Ayon sa teyoryang ito ang mga tao ay naiinpliwensyahan ng
mga di namamalayang pwersa, tulad ng likas na sekswal at agresibong
pwersa.

Sa saykodinamikong perspektibong pananaw ang sakit sa pag iisip

sanhi ng mga di namamalayang at di maresolbang pagtatalo sa isip. Ayon
kay Freud, ang mga pagtatanong ito na nagmumula sa pagkabata at maaring
maging sanhi ng sakit sa pag iisip sa pamamagitan ng pagpigil sa balanseng
pagsulong ng 3 sistema na binubuo ng yaman sayk: ang id,na binubuo ng
likas na sekswal at agresib drayb; ang ego o ang gising na bahagi ng utak na
namamagitan sa disadyang pangyayari at ng realidad; at ang super ego na
syang kumukontrol sa primitibong bagbugso ng id at nagrerepresenta sa
mabuting mithiin. Ang pagiging balisa ay nagugat sa signal na di sinasadyang
panganib na ang pinag mulan ay matutuloy lamang sa pamamagitan ng
matamang pagsusuri oa personalidad ng isang tao at ang buhay
eksperyenoya niya.

Makatao at Eksistensyal na perspektibo

Ang makatao at eksistensyal na perspektibong tinuturing abnormal na

pag uugali o kilos bilang resulta ng kabiguan ng tao na matatagpuan ang
kahulugan ng buhay at matupad ang kanyang mga potensyal. Ang
yumanistikong kagawaran ng sikolohiya ay ipinalalagay ang pang-kaisipang
kalusugan at personal na pag unlad bilang natural na kondisyon ng buhay ng
tao. Sa pananaw ni Carl Roger isang saykologist ang bawat isang nilalang ay
itinataboy tungo sa pansariling aktuwalisasyon, ang pagkakamit ng
pinakamataaas ng potensyal. Ang sakit sa pag iisip ay nabubuo kapag ang
mga pangyayari sa paligid ng isang tao ay makalahahadlang sa kanya tungo
dito. Sa eksistensyal na perspektiboang emosyonal na pagkabalisa ay resulta
ng pagkabigo ng isang tao na kumilos ng kapani-paniwala iyon ay ang
kumulos ng maayon sa kanyang sariling layunin at pagpapahalaga sa halip
na sa layunin at pagpapahalaga sa iba.
Pang gauring perspektibo

Ang sikolohiya ay kailangang limitahan ang sarili nito sa pagaaral ng

kapuna punang pag uugali sa halip na alamin ang nakatagong damdaming ng
isang tao. Para sa pang gawing perspektibo ang sakit sa pag iisip ay isang
matutunang pagtugon sa stimulang. Sa ganitong pananaw ang mga
gantimpala at kaparusahang makukuha ngtao sa kangyang kapaligiran ang
siyang humuhubog sa kayang pag uugali. Halimbawa ang isang taong ay
kasama ng isang matinding aksidente sa sasakyan ay maaaring magkaroon
ng phobia sa mga sasakyan o salahat ng uri ng transportasyon.

Kognitibong Perspektibo

Sa kognitibong perspektibo ang sakit sa pag iisip ay resulta ng mga

problema sa pagkatutu iyon ay mga problema sa kung paanong ang isang
tao ay nagdadahilan, inuunawa ang mga pangyayari at sinusulusyunan ang
mga problema. Ang ilan sa mga sakin na ito ay tulad ng depresyon, sakit na
pagkabaslisa at ang diperensya sa personalidad ay resulta ng paraan ng pag
iisip ng natutuhan sa pagkabata na hindi maaayon sa katotohanan.
Halimbawa, ang mga taong may depresyon ay makikita ang kanilang sarili
negatibong liwanag, pinalalaki ang kahalagahan ng maliiy na kapintasan
kabiguan at inilalarawan ang mga pag kilos ng iba sa mga negatibong
paraanamaraan. Gayun paman, mananatiling Malabo kung ang mga uring ito
ng mga kognitibong problema ay magiging sanhi nga ng sakit o nagreresulta
ng sintomas ng mismong sakit

Sosyo-kultural na Perspektibo

Sa perspektibong ito ang sakit sa pag iisip ay resulta ng sosyal,

ekonomiki at cultural na salik ng buhay . ang ebedensya sa pananaw na eto
ay nagmula sa pag aaral na nagpakita ng pagtaas ng panganib ng
karamdaman sa pag iisip s amga taong nabubuhay s akahirapan. Dagdag pa
nito ang insedente ng sakit sa pag iisip ay tumataas sa panahon ng may
mataas na bilang ng kawalan ng trabaho. Ang pagpapalit ng populasyon ng
mundo mula sa rural na lugar tungo sa mga syudad kasama ang kanilang
pagkakakumpol kumpol, ingay, polusyon,pagkasira at sosyal na
pagkakahiwalay ay sya ring magiging sanhi ng pagkakaroon ng mataas na
bilang ng sakit sa pag-iisip. Bukod pa roon, ang mabilis na pagbabagong
sosyal, na particular na nakaaapekto sa mga katutubo sa buong mundo, ay
nagpapataas ng bilang ng pagpapatiwakal at pagka-sugapa sa alak. Ang mga
repyugi at biktima ng mga sosyal disaster, gera, displacement, genocide,
karahasan ay may mas mataas na pangaib na dulot na sakit sa pag iisip lalo
na ang dipresyon, pagkabalisa, at post traumatic stress disorder.
Mga Salik na nakakaapekto sa pagkakaroon ng mental disorder

A. Predisposing factor
Ang paktor na ito ay may mga salik na naghahantad sa isang indibidwal para
magkaroon ng sakit. Ang mga salik na ito ay maituturing na pinaka ugat ng
pagkakaroon ng kasiraan sa pag iisip

Kabilang sa Kategoryang eto ang mga sumusunod

1. Pagmamana/ heredity

Ang salik na ito ay binigyan ng sobra sobrang importansya bagamat ang

impluwensya ng mga kapaligiran salikay maaaring makahigit dito. Para sa
mga praktikal na layunin maaring sabihin na ang direktang pagmamana ay
napakaimportante. Mas possible na ang resulta ng pagmamana ay higit pa sa
ibang sakit kaysa pagmamana ng katulad na sakit.

2. Edad

Bagamat ang “behavior disorder “ ay madalas na nararanasan sa panahon ng

kamusmusan bihira naman ito sa panahiong bago ang pagbibinata o
pagdadalaga. Madalas na nararanasan ang mga sakit na ito ng mga tinedyer
dahil sa mga emosyonal na problema kasama ang mga pagbabago sa
katawan, sekswal at sosyal na maturidad. Sa pagsapit naman ng katandaan o
tinatawag na senescent period, tumatass ang posibilidad sa pagkakaroon ng
sakit sa pag iisip sanhi ng malubhang pagbabagong nagaganap sa loob ng
utak.
3. Kasarian

Sa mga kababaihan ang posibilidad sa pagkarron ng saykosis ay mas mataas

sa panahon ng kanyang panganganak at kapag tumigil na ang kanyang
menstrasyon o kapag tumigil na ang kanyang reproduktibong tungkulin ng
katawan. Sa panig naman na kakalalakihan ang insidente ng pagkakaroon ng
asykosis ay karaniwang bunga ng pagkahantad sa mga alak at iba pang uri
ng alcohol

4. Pangkapaligirang paktor

Sa panahon ng kamusmusan, ang maagang pagtuturo sa kanila ng tamang

pakikisalamuha ay mahalaga. Ang magandang asal at tamang gawi ay hindi
likas ngunit ito’y maaaring makamit sa pamamagitan ng tamang
pagsasanay, pagtuturo at pagdidisiplina sa kanila habang mga bata pa ng
madala nila sa pagtanda. Kinakailangan ng mga bata ang tunay na
pagmamahal at sapat na pag-aaruga. Maaaring magkaroon ng problemang
emosyonal ang isang bata kapag mayroong sumira sa seguridad na
nararanasan niya sa bahay. Ang madalas na pag-aaway at di
pagkakaunawaan na mga magulang, hindi pantay-pantay na pagtrato sa mga
anak, labis na pagbibigay ng luho, pagkabigo na makalaya sa ilalim ng
otoridad at desisyon ng mga magulang at pagpapatupad ng sobrang
paghihigpit at pagmamalupit at iba pang masasamang gawi sa kapaligiran ay
nakaaapekto sa pag-iisip ng isang tao kaya’t kinakailangan na maiwasto ang
mga pagkakamaling ito.

5. Trabaho/Hanapbuhay

Ang hanapbuhay ay maaaring direkta o hindi direktang paktor sa

pagkakaroon ng sakit sa pag-iisip. Direkta, kung ang mga manggagawa ay
hantad sa mga nakalalasong epekto ng metal gaya ng lead, mercury, at
arsenic. Hindi direkta, kapag ang isang indibidwal ay itinakda sa isang
trabaho na hindi niya nalalaman. Ang mga taong may limitadong kaalaman
ay hindi dapat pinipilit ang sarili sa posisyong higit o hindi makakaya ng
kanyang kapasidad. Ang tindi ng paulit-ulit na kompetisyon ay maaaring
maging dahilan ng kawalan ng kapanatagan at tiwala sa sarili. Ang mga tao
na limitado ang mental na kapasidad ay dapat na sinasanay sa naaangkop na
gawain.

A. Exciting factor

Ito ang mga salik na nagpapalala sa sakit. Nabibilang dito ang mga
sumusunod:

1. “Organic exciting causes”

Ang mga impeksiyon, lagnat at pagkapagod ay nagbubunga ng mga

sintomas ng sakit sa pag-iisip. Sa mga medikal na pagsasanay, hindi na bago
ang makatagpo ng mga simpleng pulmonya, trangkaso at iba pang
malalalang pisikal na karamdaman na dagling nagpapakita ng mga sintomas
ng sakit sa pag-iisip, kadalasan ay deliryum. Ang mga sintomas na ito ay
pansamantalang makahihigit sa pisikal na karamdaman at ito’y
nangangailangan ng nararapat na paggamot.
2. “Intoxication”

May dalawang uri ang “intoxication”, ito ang endogenous at exogenous. Ang
endogenous na pagkalason ay nagmumula sa loob ng katawan sanhi ng
abnormal na sekresyon ng mga glandula at paglalabas ng mga lason sa
katawan. Ang exogenous na pagkalason naman ay bunga ng mga bagay na
wala sa loob ng ating katawan tulad ng alak, narkotiko, at ipinagbabawal na
gamot. Kabilang din dito ang mga lasong nagmumula sa mga industriyal na
lugar tulad ng lead, mercury, arsenic, usok, carbon monoxide, carbon
disulfide at acetone.

Itinuturing ng iba na ang malalang pagkalason ay siyang dahilan ng

pagkaparalisa at ang mga sakit tulad ng tuberkolosis, artraytis, pananakit ng
mga kasu-kasuan, anemia, at dayabetes ay maaaring magresulta ng sakit sa
pag-iisip dahil nababawasan ang mga gawain ng mga may ganitong
karamdaman.

Talamak na selebral at malubhang sakit sa nerbiyos ay grupo ng “etiologic”

na paktor na kung saan kumikilos sa kawalan ng kaayusan ang central
nervous, tissue, selyula at vessels.

“Head Trauma” ay bihirang lumikha ng tiyak na saykosis ngayon, ito ay

mayroong kasangkot na importanteng espesyalista na kung saan minsan ang
mga matatanda ay bumibigkas tungkol sa disposisyunal na pagbabagong
naganap na gumising sa kaisipan at para sa mga bata ito ay ordinaryong
sanhi ng pangkondisyon ng matinding abnormalities sa pag-uugali.

Aspetong Emosyonal ay grupo na kabilang ang malaking uri ng sitwasyon sa

buhay at konsensiya.

Problemang Emosyonal ay ang pagsasama-sama ng kabiguan, di-

pagtanggap at inagawan ng mga mahal sa buhay, maraming paghihirap,
kahihiyan sa pamilya, pagkabigo sa katuparan ng mga ambisyon, maliit na
kahihiyan at sa kabila ng kahinaan ng ekonomiko.

XI. Istorikong Pananaw ng Sakit sa Pag-iisip

a. Preliterayt na lipunan
“Trepanned skull trepanning”, ang paraan ng paglalagay ng butas sa ulo ng
tao, ay kaunahang nakilala sa medical na operasyon. Ilang antropolohista ay
naniniwala na ang trepanning ay isinasagawa sa mga taong maysakit sa pag-
iisip para mapalayas ang mga masasamang ispirito sa kanyang ulo.

Ebidensiya para sa trepanning, ang paraan ng pag-oopera sa

paglalagay ng butas sa ulo ng tao, sa nakaraang 4,000-5,000 na taon. Ilang
antropolohista ay nagbakasakali sa panahon ng bato sa lipunan ay
nagsagawa ng trepanning sa mga tao na maysakit sa pag-iisip para
mapalayas ang mga masasamang ispirito sa kanilang mga ulo. Sa kawalan
ng mga datos, gayunpaman, imposibleng malaman ang dahilan kung bakit
isinasagawa ang operasyon.

b. Sinaunang lipunan

Ang Griyegong pisisyan(physician) na si Hipocrates ay isa sa mga kaunahang

humamon sa ideya na ang sakit ay isang parusa napadala mula sa Maykapal.
Siya ay naniniwala na lahat ng sakit, kasama ang sakit sa pag-iisip ay
mayroong naturang pinagmulan.

Ang literature ng sinaunang griyego at Rome ay naglalaman ng mga

ebidensiya na may paniniwala na ang mga ispirito o demonyo ay nagiging
sanhi ng pagkakaroon ng sakit sa pag-iisip. Sa ikalimang siglo(BC), ang
griyegong nanalaysay na si Herodotus ay nagsulat ng tala tungkol sa haring
nabaliw o nawala sa sarili dahil sa masamang ispiritu. Ang alamat ni Hercules
ay ipinakikita kung paano nabaliw dahil sa sumpa, pinatay niya ang kanyang
sariling anak. Ang romanong tumutula sina Virgil at Ovid ay inulit ang tema
tungkol sa alamat ni Hercules. Ang unang sibilisasyon ng mga Babilonyan,
tsinese, at ehipyano ay isa ring tumutukoy ng sakit sa pag-iisip ay isang sapi,
at ginagamit sa isang eksorsismo. Minsan kabilang ito sa paghampas,
pagpigil, at pagkagutom para mapaalis ang masamang ispirito sa kanilang
biktima.
Hindi lahat ng sinaunang iskolar ay sang-ayon sa teyorya ng sakit sa pag-
iisip. Ang Griyegong pisisyan na si Hipokrates ay naniniwala na ang lahat ng
sakit kabilang ang sakit sa pag-iisip, ay mayroong natural na pinanggalingan.
Halimbawa, isinantabi ang umiiral na pang-unawa o ideya na ang ipelepsi ay
may pinanggalingang dibino o sagrado, tumutukoy sa sakit sa utak. Tinukoy
ni Hipokrates ang sakit sa pag-iisip sa mga kategorya na kasama ang
pagkahibang, pagkalungkot, “phrenitis” o lagnat sa utak, at pinagtanggol din
niya ang pagtrato sa tao ay kasama ang pagpapahinga, pagliligo, ehersisyo,
at pagpapayat. Ang griyegong pilosoper na si Plato, kahit na sumang-ayon sa
mga kababalaghang pananaw na sakit sa pag-iisip ay naniniwala na ang
karanasan noong pagkabata ay humugis sa asal ng matanda,
pinangungunahan ito ng modernong saykodaynamik na teyorya na humigit
dalawang libong taon.

c. Ang Kalagitnaang Panahon

Ang kalagitnaang panahon sa Europa, mula sa pagkabagsak ng Roman

emperor sa ikalimang siglo hanggang sa ika-labinglimang siglo, ay katapusan
kung saan ang paniniwalang relihiyon particular na Kristiyano, ay
pinangingibabawang konsepto sa sakit sa pag-iisip. Karamihan sa ating
lipunan ay naniniwala na ang mga taong may sakit sa pag-iisip ay mga
nahihibang sa mga masasaqmang ispirito o demonyo o inaakusahan silang
isang mangkukulam at naimpluwensiyahan ng ibang mangkukulam. Sa halip
ay tumanggap ng kalinga mula sa manggagamot, ang sakit sa pag-iisip ay
magiging isang paksa sa relihiyong pagsisiyasat at marahas na trato. Sa
kabilang banda, ilang mananalaysay ng medisina ay naglahad ng ebidensiya
kahit na sa gitnang panahon maraming tao ang naniniwala na ang sakit sa
pag-iisip ay mayroong basehan sa pisikal at sikolohikal na disorder, tulad ng
kawalan ng balanse sa “Four Bodily Humors”, kakulangan sa pagdidiyeta at
hinagpis o kalungkutan.

Ang hilagang Aprika, Espanyol, at ang gitnang silangan ay karaniwang

idinadaos ang makataong saloobin tungo sa mga taong may sakit sa pag-
iisip. Kahit na ang saykayatris ay nagdayagnos. Sa kbuuan ay sumangayon
para sa mga pasyenteng may kaso ng “schizophrenia” ang kanilang
dayagnos ay nagiiba iba sa mas pasyenteng mayroong sintomas ng
schizophrenia at ibang mga karamdaman ay nakadepende rin kung ang
saykaytirs ay british o amerikano. Ang peligro ng maling dayagnos ay
tumatass kung ang propesyunal sa mental nakalusugan at ang pasyente ay
galling sa ibat ibang cultural na grupo.

Diyagnosis

Masasabing walang mga blood test imaging techniques at iba pang

mga pang laboratoryong pag aaral na makapagbibigay na tamang tamang
resulta ng pag aanalisa sa askit sa pag iisip nangangahulugan nito na ang
daiagnosis ng sakit sa pagiisip ay lagging interpretasyon lamang ng taga
obserba batay sa pananalita, mga ideya, pag uugali o gawi at mga karanasan
ng pasyente.

Sa maraming bahagi nng mundo, ang taglay na sakit sa pag iisip ng

isang tao ay nadedetermina sa pamamagitan ng pag iinterbyu sa taong may
sakit para malaman ang sintomas. Ang mga karaniwang tawag sa
propesyonal sa may mga sakit ay “May naririnig ka bang mga boses ng tao
na hindi mo kasama?”, “nakakaramdam ka ba ng depresyon o pagkawala ng
interes sa mga gawain?”, nararanasan mo ba ang pagtaas o pagbaba ng
dami ng kinakain mo?”, “natutulog ka ba ng mas mababang oras kaysa
norma’?”, “mabilis ka bang naapektuhan ng bagay sa paligid mo?”. Ang
sagot sa mga tanong na tio ay maaaring ibang tanong din. Pagkatapos nito,
ang clinician ay mayroon na sapat na impormasyon para malaman kung ang
pasyente ay mayroong sakit sa pag iisip at para makagawa ng dayagnosis.

Amg proseso ng dayagnosis ay hindi simple gaya ng pagkakaalam

natin. Ang mga pasyente ay kadalasang nagkakaroon ng kahirapan sa pag
aalala ng kanilang sintomas o karamdaman ng pagkatamlay tuwing pag
uusapan ang kanilang pantasya, aspetong sekswal o ang paggamit ng alcohol
at druga. Karamihan sa pasyente ay nakakaranas ng higit pa sa isang
karamdaman na magkasabay. Halimbawa “despesyonat pag aagam agam” o
“Schizophrenia” at “pa pag agam agam” a t mga pag detemina kung anong
sintomas ang bumubuo sa pinakaproblema ay sadyang masalimuot.
Karagdagan pa dito, ang ma sintomas ay maaaring hindi particular sa sakit
sa pag iisip. Halimbawa ang tumor sa utak, malaria at inspekyon sa central
nervous system ay makagagawa ng sintomas na kagaya sa sakit sa pag iisip.

Isa pang problema sa pag dadayagnosis ay ang mga propesyonal sa

pangangalaga sa mental na kalusugan ay nakakapaliwanag ng sintomas na
kakaiba base sa kanilang personal o cultural napagkilos o may isang pag
aaral ang nagswis sa pamamagitan ng 300 amerikanong at british na
saykayatris na nagpapakita ng “video tape “ng interbyu sa walong pasyente
na may sakit sa pag iisip.

Konklusyon

Ang mental disorder na napag alamang ang teminong ginagamit bilng

pagtukoy sa kapansanang nakakaapekto sa mga ideya, emosyon at pag
uugali ng iasng tao na may malawak na uri mula sa simple hanggang sa
nakakapinsala.

Ang pagbibgay ng karapatang lunas para sa karamdamang ito ay

makadepende sa dahilan ng pagkakaroon nito. Nakakatulong dito ang ibat
ibang mga perspektibo na tulad ng saykodinamik, kognitibo, sosyokultural,
bayolohikal, makatao at ekstensyal at iba apng gawing perspektibo. Ang
bawat isa sa mga tio ay pinaliwanag ang mga posibleng pinagmulan nito at
ang pinakamahusay na parran upang malunasaan ito.

Parehong ang mental disorder ay mabubuhay sa kapaligiran at

namamana. Ang taong may kapamilyang may ganitong karamdaman ay
may malaki ang posibilidad na magkaroon rin ng parehong karamdaman.
Gayun paman ayon s adalubhasa sa kasalukuyan mas malaki ang
impluwensya ang nagagawa ng kapaligiran sa sakit na ito . ito ay dahil ang
genes na namamana natin sa magulang ay hindi naman magdudulot ng
mental disorder kung walang bagay sa kapaligiran ang magtutulak nito na
lumabas. Tulad na rin ng bata may gene na pagiging matangkad pero kulang
sa nutrisyon . sa kabilang banda ang isang taong walang taglay na genes ng
pagkakaroon ng mental disorder ay hindi nangangahulugan na ligtas na siya
sa sakit. Ito ay sa kadahilanang maraming bagay na kanyang kapligiran ang
maaaring magdulot sa kanya ng mental disorder. Ang kabiguan, matinding
dipresyon, sobrang pagka sensitibo sa mga pagpuna at ekspektasyon ng iba
ay ilan sa mga ito. Dagdag pa rito ay ang masamang epekto ng bawal ng
gamot.

Kaya nasa dugo man o wala, o nasa kapaligiran man , tamang pag iingat
lamang ang kailangan. Bagama’t di tayo makakasigurong hindi tayo
magkakaroon nito maari pa rin natin itong iwasan sa pamamagitan ng sapat
na impormasyon hinggil dito.

Dagdag sa kahalagahan

Isa sa layunin ng mga mananaliksik sa pag aaral na ito ay ang maalis

sa isip ng tao ang pag aakalang ang lahat ng uri na mental disorder ay
malala at nakapipinsala at na lahat ng taong mayroon nito ay yung tinatawag
nilangsira ulo o baliw. Mahalaga ang pag aaral na ito upang maipabatid sa
mga mambabasa na kahit ang simpleng depresyon ay maituturing na rin na
isang mental disorder.
Pagpapahayag ng mga Natuklasan

1. Ayon kay Morgan (1997), ang mga salitang behavior disorder, mental
disorder, abnormal behavior, at mental illness ay pare-pareho lang ang ibig
sabihin. Ito ay tumutukoy sa pagiging persistently tense, dissatisfied, o
ineffectual. Ang kondisyong ito ang pumipigil sa tao ng kumilos ng mahusay
sa lipunang ginagalawan nya. Ang sintomas sa ganitong sakit ay sinasabing
mahirap matukoy dahil mahirap para sa isang tao ang madetermina ang
pagkakaiba sa normal at hindi normal na pagkilos ng isang tao. Gayunpaman,
kung ang hindi magandang gawi ng taong iyon nagpatuloy habang ito’y
patindi ng patindi ay nangangahulugan na siya ay may mental disorder. Ang
mga sintomas ayon kay Marx ay ang halusinasyon, delusyon, sobrang
pagkabalisa, pagkilos ng iba sa karaniwan nyang ginagawa at iba pa.
2. Ang mental disorder ay nahahati sa iba’t ibang kategorya. Ito ay ang
organic mental disorder, substance use disorder, schizophrenic disorder,
paranoid disorder, affective disorder, anxiety disorder, somatoform disorder,
dissiciative disorder, psychosexual disorder, at personality disorder.

3. Di tulad ng ibang sakit walang blood tests, “imaging techniques” at

iba pang panjlaborratoryong pagaaral ang makapagbibigay eksaktong
pagaalisa sa sakop sa pag iisip. Ibig sabihin, ang dayagnosis ng sakit sa pag
iisipay lagging interprasyon lamang ng taga obsera batay sa pananalita,
ideya, paguugali o gawi at karanasan ng pasyente. ang malawakang
pamamaraang gianagamit sa pagdayagnos ng sakit na ito ay ang pag
ininterbyu sa taong may sakit.

4. Madalas itong nararanasan sa panahon ng kamusmusan, bihira naman

ito sa panahon bagong ang pag bibinata o pagdadalaga. sa pagsapit ng
panahon katandaan o tinatawag na “sensant period”, tumataas ang
posibilidad ng pagkakaroon.

5. mayaman o mahirap ay nakakaranas ng ganitong sakit laluna ang

mga hanap buhay ay hantad sa mga kemikal na tulad ng “lead” at arsenic.
ang kaibahan nga lamang, ang kadalasang makikita mo sa mga mental
ostipal ay yaong mga may kaya sa buhay dahil mayroong si lang sapat na
panustos para sa kailang pasyente.

6. ayon sa Philippine mental health Association (PMHA) ay sa ibang pa

naming pag araral ay mga lalaking ang madalas magkaroon nito.

7. ang pagkakaroon ng mental disorder ay naapektuhan ng heredity,

edad, kasarian at mga paktor na tulad ng organic exciting causes,
intoxication at head trauma na syang namang magpapalala nito.

8. ang mental disorder ay kapagmalala na ay binibigyan ng karapatang

lunas sa pamamagitan ng pagbibigay sa kanila ng gamut. ito ay sa tulong ng
saykayatris na syang legal na makakagawa nito. sa ganito ring kaso,
kadalasang ay sinadyang panatilihing sa loob ng ospital ang pasyente upang
mas mamonitor nito ito ay mabigyan ng karagdagang terapi.
9. ang taong may mental ay mas nangangailangan ng pangunawa,
konsiderasyon ay pagmamahal ng mga taong malapit sa kanila. ang mga
kaso ng mental disorder ng dina kinakaylangan pa ng gamut ay nadadaan na
lamang sa terapi sa tulong pa rin ng mga saykayatris.

10-11. ang bayolohikal ng perspektibo na nagsasabi kung paano ang mental

disorder ay namamana; ang saykodaynamikong perspektibo, na tinutokoy
ang mental disorder bilang sahin ng di mamalayang at di nareresolbahang
pag tatalo sa isip; ang ebsistensyal na perspektibo na tinuturing ang sakit
bilang resulta ng kabiguan ng tao na matagpuan ang kahulugan ng buhay
;pang gawing perspektibo na ang sakit sa pag-iisip ay isang natutunang
pagtugon sa istimulay, kognitibong perspektibo na ang sakit sa pag-iisip ay
resulta ng mga problema sa pagkatuto; sosyo-kultural sa perspektibo na
kung saan ang sakit sa pag-iisip ay resulta ng sosyal, ekonomiks, at cultural
na salik.

12. Ayon sa Philippine Mental Health Association (PMHA), may mga aktibidad
na maaaring makatulong sa pag-iwas o pagpigil sa sakit sa pag-iisip. Kabilang
dito ay ang pagsasagawa ng seminar para sa responsableng pagiging
magulang, pagkakalat ng impormasyon tungkol sa bawal na gamot, retrit at
iba pa. Makakatulong din ang pagtuturo kung paano panghahawakan an
gating pang-araw-araw na problema at ang pag-unawa sa kinikilos o pag-
uugali ng mga anak nila.
Bibliyograpi
www.rcpsych.org/g

ROBOTICS

Abstrak

Sa pag-aaral na ito, na may pamagat na Robotiks: Masama o MAbuti,

nilayon ng mga mananaliksik sa kabuuan na mabatid ang masama at
mabuting epekto na robotics salipunan. Itinuturing ng mga manaliksik na
nakakatulong ang pagsilip sa dalawang bahaging ito ng robotikd upang
Makita ang tunay na dulot pag-unlad ng teknolohiya. Kaya’t itinuturing ng
mga mananaliksik na kontribusyon ang pag-aaral na ito sa pagbabago ng
isipan ng tao ukaol sa mga dulot ng robotics.

Ginamit ng mga mananaliksik ang paraang deskriptibo at nagsagawa

ng isang sarbey,upang magkaroon ng katuparan ang pag-aaral na ito.
Ginamit din sa pagpapaunlad ng pag-aaral ang ilang pag-aaral sa parehong
larangan. May tatlong bahagi ang pag-aaral na ito. Una ay ang panimula na
naglalaman ng mga suliranin,saklaw ng pag-aaral, layunin, kahalagahn ng
pag-aaral at mga metodong ginamit sa pag-aaral. Ang ikalawang bahagi ay
ang paglalahad ng mga datos. Ang ikatlong bahagi ay naglalaman ng mga
konklusyon, natukalsan at rekomendasyon ng mga mananaliksik.
YUNIT 1: Ang Suliranin

I. Panimula

“If every instrument could accomplish its own work, obeying or

anticipating the wheel of others… .if the shuttle could weave and the pick
catch the lyre, without a hand to guide them, shifts workmen would not
needs servants, nor masters slaves.

-Aristotle-

Ang sinabing ito ni Aristotle ay naitala may dalawang libong taon na

ang nakalipas. Naisip nya ang pagkakaroon ng mga robot ngayon.
Pinatutunayan lamang nito na noon pa man bago ang pag-unlad ng
teknolohiya ay posible na ang pagbuo nga mga robot, mayroon ng mga taong
hinuhulaan na ang posibilidad ng pagkakaroon ng mga robot.

II. Layunin ng Pag-aaral

1.) Malaman kung ano ang robotics.

a. Ang kahulugan ng Robotiks

b. Ang kasaysayan ng robotics

2.) Malaman kung paano gumagana ang mga robot

a. Paraan ng Pag-iisip

b. Ang mga gamit ng Robot

3.) Mga mabuting epekto ng obotiks

a. Benepisyo sa mundo ng kalakalan at mga tagapamahala nito

b. Benepisyo sa mga empleyado at konsyumer

4.) Mga masasamang dulot ng robotics

a. Sa pinansiyal na aspeto

b. Sa pangkaligtasang aspeto at lakas paggawa

5.) Malaman ang mga pananw ng tao ukol sa robotics.

Mga persepsyon ng tao ukol sa robotics.

III. Mga Suliranin sa Pag-aaral

1.) Ano ang tunay na kahulugan ng robotics?

2.) Paano nagsimula ang robotics?

3.) Paano gumugana ang mga robot?

4.) Paano nag-iisip ang mga robot?

5.) Ano ang benepisong nakukuha ng mga negosyo at tagapamahala nito

sa robotics?

6.) Ano ang benepisyong nakukuha ng mga empleyado at ng mga

konsyumer sa robotics?

7.) Ano ang mga masamang epekto ng robotics sa pinansiyal na aspeto? Sa

kalusugan at kaligtasan ng mga empleyado?
8.) Anu-ano ang mga persepsyon ng tao ukol sa robotics?

IV. Saklaw at Limitasyon

Ang pag-aaral na ito ay nakasentro sa pagbatid ng tunay na

kahulugan ng robotics. Gayundin, sa pag-aaral ng mga nagagawa ng robotics
pati na rin sa pagtukoy ng mabuti at masamang epekto ng robotics sa
lipunan.
 Ang pag-aaral na ito ay tumatalakay din sa mga pananaw ng
tao ukol sa robotics at nalimitahan lamang sa labinlima ang mga tinanong sa
sarbey upang maipaliwanag ng mabuti ng mga mananaliksik ang tunay na
layunin ng pag-aaral na ito.

Sa pagsasagawa ng pag-aaral na ito ay maraming kinaharap

na mga suliranin ang mga mananaliksik sa pagkalap ng mga datos at
gayundin sa pinaniyal na aspeto.

V. Kahalagahan ng Pag-aaral

Sa panahon ngayon ay masyadong moderno ang mga

kagamitan para sa pagtukalas na pang-agham at iba’t ibang datos sa mundo.
Sa pamamgitan ng modernong kagamitan ang ibang mga siyentipiko ay
nakatuklas o nag-imbento ng robot na maaaring mamahala sa ibang mga
gawain na hindi kaya ng tao.

Robot! Ano nga ba ang kahalagahan nito sa tao? Sa isang

ordinaryong tao, kinakailangan na malaman ang kahalagahan ng robotics
sa lipunan uang maliwanagan ang tao sa mga mabuti at masamang epekto
nito sa tao. Upang mabigyan ng sapat na sagot ang mga katanungan at
mapawi ang mga maling persepsyon tungkol sa robot. Mahalaga rin itong
pag-aralan upang malaman kung bakit ito inimbento at kung paano ito
gamitin.
 Sa pag-imbento ng robotay may nakatalaga na ditong mabuti
at hindi mabuting epekto. Ano nga ba ang mabuting naidudulot ng robotics
sa tao? Siyempre natulungan nito ang mga tao na mapabilis ang kanilang
trabaho, at ang masamang epekto nito ay ang pagmamanipula at pag tulak
nito sa tao na maging tamad.

Ang robotics hindi lang linikha para maging mabili ang

paggawa , ito’y may adhikain din na makatulong sa lipunan para maging
maunlad ang bawat isa.

Ang pag-aaral na ito ay makaktulong sa paglalahad ng mga

datos na ito.

VI. Metodong Ginamit

Ang pag-aaral na ito ay gumamit ng pamamraang deskriptibo. Ang

deskriptibong metodo ay nagbibigay ng deskripsiyon ng kasalukuyang
kondisyon, pangyayari, at gayundin ang pagkuha ng reaksyon ng mga tao
ukol sa isang paksa. Ang metodong ito ay karaniwang sumasagot sa tanong
na ano, sino, saan, paano, at kailan ng isang paksa.

Sa papel pananaliksik na ito, na may pamagat na “Robotiks: Masama

o Mabuti,” ang mga mananliksik ay sumubok na alamin ang mga katangian
ng rootiks, kung paano ito gumagana at nag-iisip at kung ano ang
karaniwang epekto nito sa lipunan.

Sa pag-aaral na ito, ang mga mananliksik ay nakapagtanong sa

labinlimang katao sa iba’t ibang lugar sa Maynila.
VII. Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura

Ang modern ribot ay gumaganap ng kanyang gawain sa

pamamgitan ng pagsunod sa mga instruksyon dito na ipinograma ng
kompyuter. Noong 1960 ay ginamit ang robot para gawin ang mga delikado
at nakakapagod na gawain. Ang pag-unlad ng root ay naggamit na sa
medisina gaya ng pacemaker, artipisyal na puso at kidney. Ayon sa artikulo
ang robot ay maari ng makakita at makaramdam, mayroon na rin itong
memorya at posibilidad na gumawa ng madadaling desisyon. Ginagamit ang
mga robot sa mga bahay, paktori, laboratoryo at ospital,. Anuman ang
kanilang itsura, ang mga robot ay gumagawa ng higit na maraming trabaho.
(Robert Malone, 114).
YUNIT 2: Ang paglalahad ng mga Datos

Introduksyon

Para sa mga bata ang robot ay isa lamang bahagi ng palabas sa

telebisyon at sinehan. Ganito rin ang natatanim sa isip ng tao sa kanilang
paglaki pero ito ay isang pagkakamali. Ang mga robot ay totoo at halos
buong mundo ay gumagamit na ng makabagong teknolohiyang ito.
Ginagamit na ngayon ang mga robot sa paggawa ng mga bagay na hindi
magawa o ayaw gawin mga tao.
 Kung sisislipin amg kasaysayan, ang mga robot ay nabuhay ng 50
taon na ang nakalipas, pero di ito tulad ng mga robot na iniisip at nakikitang
gamit ngayon sa iba’t ibang bansa. Ang manunulat na si “Homer” ay
inilarawan ang pagkakaroon ng mga makinang ginagawa ni Hephalstos. Ang
mga “golem” ng mga sinaunang mga ninuno ng mga Hudyo ay
inihahalintulad sa mga robot sa gawa sa “clay” na binuhay ng isang
mawikang salita ayon sa alamat. Noong 1945, ang bantog na pintor na si
Leonardo da Vinci ay gumuhit ng mga plano ng isang makinang hubog tao.

Ngunit ang mga tunay na robot ay nabuo lamang pagdating ng 1950

at 1960, kasabay ng pagkakaimbento ng mga transistor at kuryente. Ang
patuloy na pag-unlad ng isip ng tao at pagbago ng computer world ang
nagdulot ng impluwensya sa pagbuo ng mga makinanggaya ng robot. Noong
1959, isang pagpapatunay ng paggamit ng robot sa paggawa ng mga
“ashtrays” na matuklasang ang kumpanyang ito ay pinaiiral ng makina.

Higit lamang nakilala ng mga tao ang robot ng dumating ang 1980 sa
pamamagitan ng mga palabas gaya ng “ Starwars” kung saan ang mga robot
na sina C3-PO at R2-D2 ay nakatulong sa tao. Ngunit nabawasan ang
paghanga ng tao sa mga robot ng matuklasan may mga bagay ng hindi
kayang gawin ng robot na sa tingin ng tao madali lamang.

Ngayon, unti-unting muling pinauunlad ng mga robot. May mga

makinang ginagamit para bumuo ng mga robot na ngayon ay may
kakayahang mag-isip. Habang tumatagal ang mag mananaliksik ay patuloy
na nag-aaral kung paano makaagagawa ng mga robot na gumagalaw at
nakakpag-isip gaya ng tao. Ang mga reobot y ginawa para sa isang gawaing
para lamang sa kanila. Ganunpaman inaasahan sa pag-unlad ng tao ay
kasunod din ang pag-unlad nbg mga robot bilang unibersal na gamit di
lamang sa isang gawain kundi maging lahat ng kayayng gawin na tao.

Ano ba ang robot?

 Marami ang depinisyon ang maaaring ibigay sa salitang robot. Ang
kahulugan ng salitang ito ay maaring magkaiba-iba ayon sa pananaw ng tao.
Ang mga tao ay nag-iisip na ang robot ay karaniwang may mga bahagi ng
isang tunay na tao gaya ng ulo, katawan, kamay at paa. Ang ilan naman ay
nagsasabing ang mga robot ay mga makinang may sariling isip at nakakpag-
isip ng hindi nangangailangan ng tulong ng iba. Ganunpaman, ang mga
kahulugang ito ay hindi lubusang tama. Ang Robotiks ay maaaring
magmukhang tao ngunit mayroon ding ilang hindi. Ganundin, ang mga robot
magpahanggang sa ngayon ay hindi kaya mag-isip mag isa. Ang mga robot
ay ipinoprograma muna bago ito makagawa ng isang tiyak na tungkulin.

Ayon sa Robot Industries Association (RIA)

Ang robot ay reprogammable multi functional manipulator na ginawa

para isaayos ang mga kagamitan sa pamamagitan ng mga pagbabago-bago
ng mga galaw at paraan na nakaprograma ditto para sa paggawa ng mga
ibat-ibang uri ng gawain.

Sa mga karaniwang tao, ang depinisyong ito ng RIA ay

nangangahulugan ang robot ay isang makinang dinisenyo sa paggawa ng
isang particular na trabaho.

Mahalagang Petsa Sa Kasaysayan

1760-1770’s - si Pierre Jacquet Proz at kanyang anak na lalaki na si Henry ay
nagtayo ng malawakang otomasyon, na merong karaniwang kakayahang sa
teknolohiya.

1801 -Joseph Marie Jacquard ay nakaimbento ng makinang panghabi ng tela,

na nagpapatakbo bilang pambutas ng kard, na tinatawag na
prgogramang panghabi at nagdaan sa malaking produksyon.

1854 -inilathala ni George Boole ay kanyang papel na “ The Mathematical

Analysis of Logic”, nakilala noon bilang “Boolean Algebra”.

1890 -Herman Hollerith’s tabulasyong makina, ay ginagamit sa pambutas ng

kard, ito ay unang ginamit sa sensus ng amerika nong 1890.

1896 ang piyanola ay naimbento ni Botcy; sa kalahatan, ang kabinet na yari

sa kahoy ay nakalagay sa unahan ng piyano. Ang piyanola ay halos
malaking piyano na nakatayo sa kanyang sarili.

1900 -pagkatapos ng maikling pagpalit ng siglo ang unang Player Piano ay

tinatawag na “ Apollo” ay inimbento ni Melville Clark.

1920 -ang salitang robot ay unang ginamit sa pagtanghal ng “R.U.R” or

“Rossum’s Universal Robot” ng manunulat ng Czech na si Karel Capek,
ito ay salitang robota na nagmula sa Czech na ang ibig sabihin ay
mahirap na trabaho.

1941 -ang manunulat ng “Csi-fi” na si Isaac Asimov ay unang gumamit ng

salitang robotics para mailarawan ang teknolohiya sa robot.

1942 -si Isaac Asimov ay nagmula sa tatlong tanyag na alituntunin ng

robotiks.
1946 -ang sayantipikong sina J. Presper Eckert ay John Mauchly ay gumawa
ng isang malaking elektonik kompyuter na tinatawag na ENIAC sa
unibersidad ng Pennsylvania.

1948 -mabilis na nagiung kumpletong proyektong pang kompyuter, na

pinangunahan ni M.IT. Propesor Jay Forreter, Ang unang kalinutang adhikain
ng digital na kompyuter ay merong sentrong magnetiko na pinagkukunan
ng kaisipan.

1956 -ang terminong “ Artificial Intellegence” ay nalikha.

1961 -unang tinalaga ang paggawa ukol sa indutriya ng robot, sa

pangkalahatan plant ng motor

1965- inilathala ni LOTFI A. ZADEH ang papel na “FUZZYSETH”, ay naguna sa

pagbabago ng FUZZYLOGIC.

1982-tinanghal ng time magazine ang pangalan ng kompyuter bilang “Man of

the Year”.

1992- Isaac Asimov, ay isa sa mga maimpluwensya sa buong mundo tungkol

sa “Scientific- Fiction”.

1999- Sony ay naglabas ng kanilang kauna-unahang MBO units na may

presyong $2500 na halos naibenta nila agad.

Kasaysayan

Ang konsepto ng automatikong makina ay nagsimula noong matagal

na panahon kasam ng mga paniniwala tungkol sa mekanikong nilalalang na
maaaring magkaroon ng buhay. Ang parang taong makina na tinatawag na
otomata ay makikita rin sa mga orosan ng mfga simbahan noong panahon ng
medieval, noong 18 siglo ang mga gumagawa ng relos ang nagging tanyag
dahil sa kanilang mga mekanikal na nilikha..

“Feedback Control Mechanism” ang ginamit sa mga sinaunang robot

at ginagamit pa rin ito sa mapasahanggang nygayon. Isang halimawa nito ay
ang makin\ang sa pagpapatubiog na gumagamit ng pagpapalutang para
malaman ang lebel ng tubig.

Ang pinakaunang feedback controller ay ang Watts Governor na

naimbento noong 1788 ng isang Scottish na inhinyero na si James Watt. Ang
kagamitang ito ay merong dalawang metal na bola na nakakonekta sa “Drive
Shaft ng Steam Engine” at ito ay isinama sa isang Valve na napapanatili ng
tamang daloy ng steam. Habang bumibilis ang takbo ng engine, ang mga
bola ang nagsu –swing palabas dahil sa centrifugal force, na dahilan para
sumara ang valve. Ang daloy ng steam sa engine ay nababaawasan na
siyang nagpapanatili ng takbo.

Feedback control, ang pagapapunlad sa mga espesyal na kagamitan

at ang paghahati-hati ng gawain na maaaring isagagwa ng manggagawa o
makinarya ay mahahalagang sangkap sa otomasyon ng mga pabrika noong
18 siglo. Habang umuunlad ang teknolohiya, ang mga espesyalays na
makina ay naiimbento para sa mga gawain tulad ng paglalagay ng mg tansa
sa mga bote o kaya pagbubuihos ng mga liquid wrapper sa hulmahan ng
gulong. Subalit, ang mga makinang ito ay hind matutumbasan ang
kakayahan ang braso ng tao hind nila kayayng abutin ang mga bagay at
ilagay ito sa ninanais na lugar.

Ang paglikha ng Multijointed na artipisyal na braso, ay bunsod sa

pagkagawa ng modernong robot. Ang primitibong braso na maaaring
iprogram na maaaring magsagawa ng isang tiyak na gawainay nilikha ng
isang amerikanong imbentor na si George Devol Jr. noong1954. Noong 1975,
isang amerikanong mekanikong inheinyero na si Victor Scheinman.
Samantala, ang isang nakatapos na estudyante sa Standford University sa
California, ay nakapagimbento ng isang manipulator na nakilala sa tawag na
Programmable Universal Manipulation Arm (PUMA). Ang PUMA ay may
kakayahang na makapagpagagalaw ng bagay at malagay ito sa ninanais na
lokasyon sa abot ng kanyang makakaya.
Paano gumagana ang mga robot?

Ang mga kamay ng isang robot ay may kakayahang gumawa ng mga

delikadong gawain tulad ng pagpulot ng mga bagay at humawak itlog nang
hindi nababasag. Ang tactile array sensor na makikita sa kanang bahagi ng
mekanismo sa paghawak ay nagdadala ng impormasyon sa kontrol nito na
tungkol sa pressure na naibigay ng kamay ng isang robot; dahil sa
impormasyon na ito, ang kontrol komputer ay nagtuturo sa kamay ng robot
ng pagluwag, paghigpit o pagpapanatili ng paghawak sa isang bagay. Ang
prosesong ito ay paulit-ulit at tuloy tuloy, na siyang dahilan kung bakit ang
kamay ng isang robot ay may kakayahang gumawa ng mga bagay-bagay.

Ang mga gumagawa ng robot ay may layunin na gayahin ang disenyo

ng braso ng mga tao, ngunit mayroon din ilang pagkakaiba. Halimbawa, ang
mga braso ng isang robot kayang pahabain sa pamamagitan ng telescoping-
ito ay sa pamamagitan ng pagpapadulas ng mga cylindrical sections, isa sa
ibabaw ng isa pa upang pahabain ang braso nito. Ang mga braso ng robot ay
pwede ring gawin kung saan ito ay may kakayahang mag bend tulad ng
katawan ng isang elepante. Ang mga panhawak ay ginawa upang magaya
ang papel at hitsura ng mga kamay ng isang tao. Maraming robot na
mayroon ding espesyal na layunin sa paghawak, upang maabot at
mahawakan ang mga particular na aparato tulad Rock ng Test tubes o kaya
ang arc-welder.

Ang mga joints ng braso ng robot ay pinapagana ng mga electric

motors. Karamihan sa mga robot, ang gripper (panghawak) nito ay
nagagalaw mula sa isang posisyon hanggang sa isa pang posisyon.
Kinakalkula ng komputer ang tamang anggulo ng mgajoints na kinakailangan
upang magalaw ang gripper sa ninanais na posisyon sa isang prosesong
tinatawag na inverse kinematics.

Ang mga braso na mayroon maraming joints ay mayroong servo, o

feedback- ito ay ang mga kumokontrol na siyang tumatanggap ng mga input
mula sa kompyuter. Bawat joint sa braso ay mayroong mekanismo na
sumusukat ng anggulo at dinadala ang resulta sa kontroler nito. Kapag ang
tunay na anggulo ng braso ay hindi tugma sa sinukat na anggulo para sa
ninais na posisyon. Ang servo controller ay ginagalaw ang joints hanggang
ang anggulo ng braso ay tumutugma sa sinukat na anggulo. Ang mga
nagkokontrol at associated computers ay ikinakailangang ring mag proseso
ng sensor na impormasyon na nakolekta mula sa camera na siyang
humahanap ng mga bagay hahawakan o kukuhanin.

Ang bawat robot na ginawa upang pagalawin sa isang hindi kilalang

kapaligiran ay nangangailangan ng maraming sensor at kontrol, tulad ng
ultrasonic o infrared sensors, upang maiwasan ang mga hadlang o
problema.Ang mga robot, tulad ng National Aeronautics and Space
Administration (NASA) planetary Rovers, ay nangangailangan ng maraming
sensor at magagaling at makalidad na kompyuter upang maproseso ang mga
marami,iba’t iba at halo halong impormasyon upang mapagalaw ito. Ito rin ay
totoo sa mga robot na dinisenyo na may gawaing kasama ang mga tao, tulad
ng mga robot na tumutulong sa mga taong may kapansanan at mga robot na
silang nagdadala ng mga pagkain ng mga pasyente sa mga ospital.
Seguridad at pagiingat ang isa sa mga pangunahing layunin sa pagdisenyo
ng isang robot para sa kaligtasan ng mga gagamit nito.

Gamit ng Robot

Marami na ring gumagamit ng Robot Technique, lalo na sa mga “

High Industry at High Technology”, katulad ng mga hospitals, medical
laboratories, at lalo na sa mga “General Motors Corporation”, dahil sa mga
robot technique ito ay nakakatulong sa mga tao upang gumaan ang gawain
ng tao.

Noong 1995 humigit kumulang 700000 ang gumagamit ng robot sa

mga industrial at meron 500000 naman ang nakakamit na paraang robot sa
Japan, at ang Western Europe naman ay meron ding 120000 na robot
technique. Samantala sa United State naman ay may 60000.
 Sa pagunlad ng panahon, marami na ang na imbento upang gumaan
ang gawain ng tao. Nag pag gamit ng robot ay pag mama ni obra pa rin ng
tao, o kontrolado pa rin ito ng isip ng tao. Kumpara sa tao ang robot ay di
napapagod, at mas mabilis gumawa sapagkat ito’y naka program, at itoy
may makina kung kaya mas malakas din ito kesa ordinaryong tao. Sadyang
ang mga robot na ating ginagamit sa ating industriya ay sadyang
nakakatulong upang mas mapabilis at mas mapagaan ang ating gawain.

Pag-iisip

Ang mga kompyuter sa kasalukuyan ay gumagamit na ng “

binarydata” na tinatago at isinasaayos ayon sa mga “program” na inutos o
ilalagay sa utak nila. Karamihan sa mga robot ay nilalagyan ng tsips na
nagsisilbing utak para sila ay makagawa ng mga bagay na ipinogram sa
kanila. Ang maliliit na tsips na ito ay nagsisilbing kompyuter sa kanilang utak
na tinatawag na “maykrokompyuter”.

Ang “rule-basedsystem” ay maaaring gamitin upang makabuo ng

“artificial intelligence” sa pamamagitan ng paglalagay ng impormasyon sa
kompyuter. Halimbawa, ang isang kompyuter ay maaaring makatulong sa
pagdetek sa iba’t ibang sakit sa pamamagitan ng pagkumpara ng mga
sintomas na nakalagay sa kanilang “database.” Ang mga bihasa sa sistema
tulad ng mga robot ay maaaring maglagay ng maraming impormasyon
kumpara sa mga tao tulad natin. Isalalay pa ang katotohanan na marami
silang magagawang kapakipakinabang, hindi rin sila natutuyo, sila ay
nagsasalita at gumagalaw ayon sa “program” na nailagay sa kanila.

Ang “neural network” ay isa ring paraan upang makabuo ng “

artificial intelligence.” Ito ay nakamodelo sunod sa utak ng tao. Hindi tulad ng
mga “rule based system”, ang neural network” ay hindi nagbibigay ng tiyak
na kasagutan sa halip ay yung mga malalapit at posibleng sagot lamang.
 Ang pangatlo at ang makabagong paraan ay ang “stimulus response
mechanism”, tinatawag ring “Subsumption architecture” nilikha ni Rodney
Brooks sa MIT. Ang mga robot ayon sa paraang ito ay walang “memory” at
walang kakayahang magdesisyon. Sila ay mayroong “harwined” na
rumeresponde sa istimulasyon (stimulation). Halimbawa, ang robot na
nilagyan ng kakayahan na nakakita sa dilim ay posibleng makakita ng
liwanag. Maraming mga bihasa at ekspertong, tulad ng siyentistang si Hans
Moravee, ay naniniwala sa kakayahan ng isang robot lalo sa mga susunod na
dekada. Ayon ito sa prinsipyo ng “Moone’s Law” na nagsasabing na ang
makabagong maykrotsips ay nagdedevelop at patuloy na umuunlad ng
dalawang beses keysa karaniwan kada 18 na buwan. Sa tulong ng kakayahan
ng kompyuter ang mga robot ay lalong uunlad at tatalino sa susunod pang
mga taon sa hinaharap.

Maaring kayang mangyari na ang mga robot ay may malay? Maaari

kayang hindi lamang sila matalino kundi mulat din sila katulad natin? Sa,
ngayon wala pang ganung klase ng kompyuter o makinarya ang nagtataglay
ng ganong klase ng katangian. Kung mangyari man na ang mga robot ay
nakakapag isip tulad natin, nakakramdam at nakapagpapahayag ng emosyon
o ng kanilang damdamin, ginagawa ang sariling interes at maging ang
gumawa ng mga kopya ng sarili ay mahirap ng lagyan ng linya sa pagitan ng
mga makinarya at ang mga nabubuhay na nilalang.

Sa susunod na hakbang ng ebolusyon ay kakikitaan na ng mga

pormang gawa sa “silicon” sa halip na karbon. Ayon sa mga siyentista ang
mga robot ay makakatulong sa pagunlad at gaganap ng malaking bahagi sa
hinaharap. Isipin mo, ang mga robot ay nagiging masyadong matalino na
tayong mga tao ay umaasa sa kanila sa halos ng lahat bagay maging ito man
ay importante o hindi, may halaga man o wala nagreresulta ito sa labis na
pagkadepende sa mga kompyuter o makinarya kaya ang mga kakayahan ng
tao ay naisasantabi. Marami na ring mga nagawang pelikula na nagpapakita
sa kakaibang kakayahan ng robot halimbawa ay ang “The
Matrix”,”Terminator”,”Space Odyssey”, atpb. Kung mangyari na ang mga
robot ay magkaroon ng kamalayan, sila ay maaari ring magkaroon ng
konsensiya at magkaroon ng maayos na pakikitungo sa kanilang manlilikha.
Mga Mabuting Dulot ng Robot

Ang robot ay may ilang mabuting dulot sa tao, na siyang naging

dahilan ng kanilang pagiging magaling na mangagawa ng mga planta,
minahan at sa mga sitwasyon kung saan ang trabaho ay paulit-ulit at
nakakasawa.

Ang mga benepisyong hated ng mga robot sa mundo ng

pagnenegosyo ay isa sa mga adbentahe ng mga robot. Ang mga robot ay
may kakayahang na gumawa ng tuloy-tuloy ng mga dekalidad na produkto at
tiyak na gawain. Bukod ditto, ang mga robot ay may kakayahang gumawa ng
higit na mabilis kaysa sa tao dahil sila ay hindi mabilis na mapagod at kayang
patuloy na gumawa at walang pahinga. Natutlungan ng mga robot ang mga
negosyo dahil sa bawat produktong nagagawa ng robot ay naghahatid ng
malaking tubo sa mga kompanya. Sa ibang mga negosyong nagbibigay ng
serbisyo ay tumutulong din ang mga robot. Sa pamamagitan ng pagtitiyak na
ang kanilang trabaho ay tama at kapanipaniwala. Ang mga kompanya ay
natutulungan ding magtipid ng mga gastusin para sa mga empleyado gaya
ng sweldo, at iba pang benepisyo dahil ang mga robot ay hindi naman
nagrereklamo at hindi rin kailangan ng mga benepisyo.

Sa pananaw ng mga patnugot ang paggamit ng robot ay

nakakabawas ng mga problema sa mga empleyado. Dahil ang mga robot ay
hindi napapagod at hindi humihinto sa pagtatrabaho hanggat hindi sila
pinahihinto. Hindi na kailangang intindihin ng manedjer ang kahilingan na
magpahinga at hindi na rin nila kailangang pakainin ang mga robot. Bukod
dito, hindi nag–aaksaya ng oras, hindi nag kakasakit at bihira lamang na
mangailangan ng preparasyon bago magtrabaho. Sa tulong ng mga robot
ang mga patnugot ay hindi na nag aalala tungkol sa mga bakanteng posisyon
sa opisina.

Ikatlong benepisyo ng robotiks ay para sa mga empleyado. Bagamat

ang ilang mga empleyado ay nakakaramdam ng pangamba sa pagkakaroon
ng robot ay nararanasan din naman nila ang mga benepisyong hated ng mga
robot. Una, ang mga robot ay gumagawa ng mga trabahong mahirap, paulit-
ulit at mapanganib na mga gawain na hindi gugustuhin ng sino man na
gawin. Kung minsan, ang mga robot ang siyang gumagawa ng mga
trabahong peligroso sa kalusugan at sa katawan. Ang mga robot din ay
maaring pumalit sa tao sa paggawa ng mga trabahong paulit-ulit at
nakakabagot. Ganunpaman, hindi naman lahat ng trabaho ay ginagampanan
ng mga robot. Natutulingan ng mga robot ang mga tao at pinadadali ang
kanilang trabaho. Ang pagkakaroon ng robot ay hindi naman
nangangahulugan ng kawalan ng trabaho dahil sa pagkakaroon ng robot ay
umuunlad din ang pangangailangan sa mga may sapat na kakayahang mga
trabahante.

Bagaman, hindi nakikita o nakakasalumuha ng mga tao ang mga

robot, bilang konsyumer ay nakikinabang pa rin ang tao sa mga robot. Una,
ang mga robot ay gumagawa ng de-kalidad na produkto. Bukod dito, ang
paggawa ng mga robot ng mabilis at de-kalidad na produkto ay nakakabawas
ng halagang binabayaran ng mga konsumer. Ikatlo, dahil sa mas madaling
gawin ang mga produkto ay nababawasan din ang oras na ipaghihintay ng
tao na mailabas ang produkto sa mga pamilihan.
MGA ADBENTAHE NG ROBOTIKS

Epekto ng Robot

Ang mga mangagawa ng robot ay gumagawa ng mga produktong may

mataas na kalidad ngunit mababa nag presyo. Ngunit ang mga robot na ito
ay isa sa mga dahilan ng pagkawala ng trabaho ng iilang manggagawa lalo
na ang mga umaasa sa ilang mga pabrika. Sa ngayon ang mga trabaho
kadalasang nagagawa na sa pamamagitan ng mga software at sensor
debelopment, paglalagay ng mga robot, at pagbbago ng mga lumang
pabrika, ngunit ang ganitong mga trabaho ay nangangailangan ng matinding
kaalaman at talento. Ang mga lugar na kung saan ay talagang adbans sa
teknolohiya ay dapat na lalong pag ibayuhin ang kanilang mga mangagawa
upang makasabay sa mga pagbabagong ito.
Makabagong Teknolohiya

Wabot-2 sa Tokyo Exposition, ang nakaimbento na robot na ito ay

talagang nahirapan sa kadahilanang ang kamay daw ng isang tao ay isa sa
pinakamahirap manipulahin sa paggawa ng robot. Kahit na walang emosyon
itong si Wabot-2, sa tulong naman ng kanyang matang may elektronik
skaning at mga mataas na kalidad na komponent, ay masasabing ang
pagkilos nito ay halos eksakto.(Hutchison Library/Michael Macintyre)

Sa tulong ng mga makinaryang otomatiko ay lalong napapadalui ang

trabaho ng tao lalo na sa paggawa ng mga makabagong produkto,
pagpapanatili ng pangmundong inprastraktura at pangangalaga ng mga
bahay at negosyo.Sa tulong din ng mga robot ay makagagawa ng mga
bagong daanan, mga bakal na iskeleton ng mga gusali, at mga malilinis na
tubong nasa ilalim ng lupa. Ang mga sistemang ito ngayan ay nagagamit na
sa kasalukuyan.

Isa sa pinakamalaking naitulong ng teknolohiya ay ang pagdedebelop

ng sistemang maykroelektronikal, na ang sukat ay mula sentimentro
hanggang milimetro. Ang mga maliliit na robot na ito ay may malaking tulong
lalo na sa larangan ng medisina, ilan sa mga tulong nito ay ang pagdadala ng
mga “arterial blookages.” Ito ring maliliit na robot na ito ay maaaring gamitin
sa loob ng mga malalaking makina upang maresolbahan ang ilang maliliit na
problema.

Ilan pang impormasyon tungkol sa mga robot:

Ang isa sa mga pagbabagong unti-unti nang nagagawa ng mga robot

ay ang pagkakaroon nila ng artipisyal nilang kaalaman. Sa ngayon lumalawak
na ang artipisyal na kaalama ng mga robot lalo sa mga unibersidad patungo
sa mga industriya. Ang mga makina ngayaon ay may kakayahan ng gumawa
ng mga plano base sa kanilang napag aralan. Sa tulong ng mga
intelehenteng kompyuter ang mga aircrafts at satellites at pagkontrol sa mga
ibang malalaking pabrika ay madali nang maniniobrahin.

Mga Masamang Dulot ng Robotiks

Gaya ng inaasahan, hindi biro ang pagoorganisa ng lakas paggawa

gamit ang mga robot. Ang makinaryang ito ay mahal at magastos sa umpisa
hanggang sa pagpapanatili nito. Kung ang isang kumpanya o negosyo ay
nagdesisyong gumamit ng robot bilang lakas paggawa ay nangangailangan
siya ng malaking halaga sa pagpapatuloy ng paggamit nito.

Ang mga robot ay gumagawa ng mga mapanganib na trabaho.

Ganunpaman ang robot mismo ay mapanganib na makina. Maaari ring
makapinsala ang mga robot kung ang mga trabahador ay hindi maingat sa
pagpapatakbo nito at ang delikadong mga bahagi nito ay nakakaapekto rin.
Ang mga elektrikal at mekanikal na bahagi ng robot ay maaaring maging
sanhi ng disgrasya kung hindi ito pangangalagaan. Ang mga kamay na robot
halimbawa, ay maaari ng magdulot ng matinding pinsala. Ang iba’t ibang
disenyo ng mga robot ay nakadaragdag dito. Ang paraan ng pagbuo ng robot
at limitasyon ng galaw nito ay nakakaapekto din. Ang mga robot, bagamat
mabilis na nakakakilos ay limitado pa rin ang paggalaw hindi gaya ng mga
tao na walang limitasyon.

Bagaman, napapadali ng mga robot ang lahat ng trabaho, ay di pa rin

maiwasang magkaroon sila ng disadbentahe sa mga manggagawa. Sa
kasamaang palad, dahil sa mga robot na ang gumagawa ng mga madali at
paulit-ulit na trabaho ay nawawalan ng trabaho ang mga pangkaraniwang
manggagawa. Kung minsan sila ay tinatanggal o kaya naman ay tinuturuan
ng kumpanya. Ngunit magastos at matagal ang panahong gugugulin sa
pagkakaroon ng mga pagsasanay. Ang pangangailangan ng mga
mangagawang propesyonal ay nagiging problema din ng mga kumpanya.
Mahirap maghanap ng mga trabahador na may sapat na kakayahan at
kaalaman sa pagpapaunlad at pagpapanatili ng mga robot. Isa pang
suliraning dulot ng robotiks sa manggagawa ay ang pagbaba ng kasiglahan
sa trabaho ng manggagawa. Karamihan sa trabahador ay nababalisa at
natatakot sa maaaring kahitnan ng lakas sa paggawa ng mga robot at sila ay
mawalan ng trabaho.

Pananaw ukol sa mga robot

Ang pananaw ng publiko ukol sa pagunlad ng teknolohiya ay lubos na

naaapektuhan ng midya. Sa panahon ng ikalabing-siyam hanggang ika
dalawampungsiglo, ang persepsyon ng tao sa mga robot ay natakpan ang
tunay na kakayahan ng mga robot. Ito ay dahil sa pagpapalabas ng mga
kwento at haka haka ukol sa mga robot.

Nagsimula ang pagbabago sa pananaw ng tao noong ikalabing

walong siglo ng maimbento ang “clockwork automations” kung saan
ipinakilala ang ideya ng pagkakaroon ng “taong bakal” na maaaring gumawa
ng trabaho ng karaniwang tao. Nagkaroon ng iba’t ibang pananaw ng tao sa
bagay na ito, ang ilan ay nagsabi na positibo ang dulot ng mga robot dahil
napapadali ng “taong bakal” ang mga gawain at natatapos ng walang
kahirap-hirap at naliligtas pa ang kanilang buhay at hindi na kailangan pang
gumawa ng paulit ulit.

Ganunpaman may mga tao ding hindi nagustuhan ang ideyang isang
“taong bakal” dahil takot na sila maghari at agawin ang lahat ng trabahong
nakasanayan ng gawin ng tao. Isa pa ay ang kawalan ng mga robot ng
emosyon, kakayahan umunawa at iba pang ugali ng tao. Magpahanggang sa
ngayon ay nahahati pa rin ang persepsyon ng tao sa dalawang grupo ito ang
positibo at negatibo.
 Maraming mga pelikula at mga pagtatanghal na kinatatampukan ng
mga robot. Tumatalakay sa mga abilidad at gamit ng mga robot, ngunit
hanggang ngayon ay masasabi pa ring hindi makatotohanan ang mga robot
sa mga pelikula dahil ang mga robot sa kasalukuyan ay may mga kulang
pang kasanayan kung kaya itinuring ng tao ang mga robot bilang mga
kathang isip lamang. At sa ilang mga pelikula ay tinuring na mga kontrabida
at masama ang robot. Kung kaya nagbago ang paniniwala ng mga tao ukol sa
mga robot. Ang isang halimbawa ng kasalukuyang pananaw sa mga robot ay
ipinakita sa pelikulang “Terminator II ; Judgement Day”. Sa pelikulang ito ay
ipinakita na isang android ang pinadal upang tumulong sa tao at mapawalang
bias ang pagsabog ng isang bomba. Ngayon ay hidi pa gaanong natutuklasan
ang pagbuo ng makabagongteknolohiyang gaya ng sa mga pelikula ngunit
pasasaan pa at mararating din ng tao ang tamang panahon at pag-unlad ng
isip at sila’y makakabuo na rin ng mga robot na higit na kapakipakinabang
para sa tao.

Sa ginawang sarbey ng mga mananaliksik, iba’t ibang persepsiyon

ang nabuo. May mga taong naniniwalang ang mga robot ay kamukha ng mga
tao na may ulo at katawan,may ilan naman na naniniwala na ang bagay na
hated ng teknolohiya sa tao ay matatawag ng robot. Ang ilan ay nainiwala rin
na maaring maghari ang mga robot sa mundo. Ayon naman sa ilang mga
propesyonal na tinanong, mas gugustuhin nila na magkaroon ng mga robot
para sa mga gawaing mabigat at delikado para sa ordinaryong tao. May mga
nagsabi na kung sila ang mga nagosyante ay mas pipiliin nila ang robot dahil
mas mabibilis ang mga robot kaysasa tao. Ganunpaman, may mga
naniniwala pa rin sa lakas paggawa ng mga tao dahil mas nakapag-iisip ang
mga ito kaysa sa mga robot. Bukod ditto meron pa rin namang mga taong
nasa gitna at naniniwalang makakatulong ang paggamit ng p[arehong lakas
paggawa.

Ang mga mananaliksik ay nagtanong din ng mga mabuti at di

mabuting epekto ng robotics sa mga respondents. May mga sumagot na
napapdali ng mga robot ang trabaho ng tao,nagagwa sin ng mga robot ang
mga gawaing mahirap at delikado. Ayon sa ginawang sarbey, may mga hindi
magandang epekto din ang robot sa tao, una na dito ang pagiging tamad ng
tao.dahil may mga gumugawa na ng mga gawain nila kait ito na ang
pinakasimpleng gawain ay inaasa pa rin nila sa mga robot. Ang ilan naman sa
mga tinanong ay nagsabi ay nagbigay hinaing na dahil sa mga robot
karamihan sa mga empleyado ay tinatanggal.
 Sa pangkalahatan, ang darbey na ginawa ng mga mananaliksik ay
napatunayang sa mata ng tao ay pantay ang mga kabutihan at di-mabuting
dulot ng robotics. Sa bilang na labinlima, anim ang nagsabing higit na
masama ang dulot ng robotics, pito ang nagsaad na mabuti ang dult ng
robotics sa lahat, at dalawa naman ang npumagitan.

YUNIT 3: Paglalahad ng Natuklasan, Konklusyon at Rekomendasyon

PAGLALAHAD NG NATUKLASAN

Batay sa mga mga datos na inilahad ng mag mananaliksik, ang mga

sumusunod ay nagpaphayag ng mga natuklasang impormasyon:

1.) Ang robot ay isang re-programmable multifunctional manipulator na

ginawa para isaayos ang mga kagamitan at datos sa tulong ng pagbabago-
bago ng mga galaw at paraang iinoprograma ditto ng kompyuter.

2.) Mayroon nang nabuong plano ang mga tao nuon gaya ni Aristotle
para sa pagbuo ng mga robot nuong ikalabingwalong siglo at unti-unti
lamang itong umunlad at nabuo nuong dumating ang ika-labinsiyam na siglo.

3.) Ang mga robot ay ginawa para sa isang tiyak na gawain at isasa
mga disenyong popular ay ang kamay na robot. Ang mga robot na ito ay
may kakayahang humawak ng mga delikadong bagay at maisaayos ito.
Napapagalaw ito sa pamamgitan ng mga sensor na nakakabit dito at ang
mga taong nagpoprograma nito.

4.) Ang mga robot ay nagtataglay ng mga tsips na kinalalagyan ng mga

impormasyong kailangan nito. Ito ay hindi nakaag-iisip ng mag-isa dahil ang
lahat ng mga impormasyong nakapaloob dito ay galing din sa tao. Higit sa
lahat ang mga robot ay wal ring pakiramdam na gaya ng sa tao. Hindi ito
napapagod o nagugtom.

5.) Ang mga negosyo at namamahala nito ay malaki ang pakinabang na

nakukuha sa mga robot. Dahil ang mga robot ay mabilis mag trabaho, malaki
ang produksyon. Kaya ring gumawa ng mga robot ng mga gawaing paulit-ulit
ng hindi nagkakamali sa mga baytang na sinusunod. Nakakatulong din ang
mga robot sa mga namamhala ng negosyo dahil hindi na nila ito kailangang
pasuwelduhin o kaya ay pakainin. Hindi rin nila kailangang maglaan ng pera
para sa mga benepisyong gaya ng insyurans. Ang iintindihin na lang ng mga
negosyante ay kung paano mapapanatili ang kondisyon ng mga robot. Dahil
ditto mas malaki ang nakukuha nilang kita at nababawasan pa sila ng
gastusin.

6.) Sa mga empleyado ay nakaktulong din ang mga robot bagamat sila
a nakakramdam ng takot na sila ay tanggalin sa trabaho at palitn ng mga
robot. Nagagawa ng mga robot ang mga trabahong hindi nila kaya at gusting
gaain dahil ito ay mahirap at dalikado para sa kanila. Nababwasan din ang
kanilang gawain dahil sa mga robot. Ang mga konsyumer ay nakikinabang
din sa mga robot. Nagiging mas mura ang mga bilihin dahil sa marami nga
ang nagagwa ng mga robot at mabilis sin itong ilabas sa pamilihan dahil
mabilis gumawa ang mga robot.

7.) Marami ding masamang epekto ang mga robot, una na ang isyung
pinansiyal, malaki din naman ang nagagstos sa pagbili ng mga robot.
Gayundin ang mga kaakibat nitong bayarin gaya ng kuryente. Nakakaapekto
din ang robotics sa isyung pangkaligtasan ng mga orinayong manggagawa.
May mga dienyo kasi ng robot na hindi maiiwasang madaling masira o kaya
naman ay sa maling paghawak ng tao ditto ay nagkakamali din ang
ginagawa ng robot. Ang mga manggagawang naaapektuhan ay kadalasang
mga walang gaanong kakayahan dahil pinapalitan sila ng mga propesunal na
marunong ding humawak at gumamit ng mga instrumento. Ang mga
negosyante ay ayaw ng magdagdag g gastos para sa pagti train sa mga
tauhan nito kaya sila ay kumukuha ng mga bagong empleyado na mas may
karanasan.

8.) Iba-iba ang pananw ng tao sa robotiks at ang midya ay

nakakatulong sa pagbabago-bago ng mga mga pananaw na ito. Dahil sa
mga pelikula na nagpapkita ng mga robot na gumagawa ng karahasan ay
nagbabgo ang pananaw ng mga tao. Kaya habang tumatagal at sa patuloy na
pagbibigay impormasyon ng midya ay muling nagbabgo ang mga persepsyon
ng mamamayan ukol sa robotics.

Konklusyon

Ang pag-unlad ng teknolohiya ay nagging daan sa pagkakabuo ng mga

robot, mga makinang ginagamit sa paggawa ng mga trabaho ng tao ng higit
na mabilis at de kalidad kaysa sa mga gawa ng tao. Malaki ang bahaging
ginagampanan ng bawat robot sa buhay ng tao.

Maraming pagkakataon na nakakatulong ang mga robot, una rito sa

paggwa ng mga mapanganib na bagay ay naliligtas ng trabahador dahil
ipinasa na ang mga mabigat na gawain sa mga robot. Madali ding
nakagagawa at nakakakilos ang mga robot, dahil sa mabilis na trabahong
nagagawa ng mga robot ay napapadali ang trabaho ng mga kompanya at
nababawasan din ang kanilang gastusin para sa trabahador. Kailanman ay
hindi humihingi ang robot ng pahinga pati na rin pagkain dahil ditto wala ng
kailangang intindihin ang mga namamahala ng negosyo na mapapagod at
magsasawa ang mga ito sa paulit ulit na gawain. Para sa mga konsyumer ay
malaki rin ang tulong ng paggamit ng mga robot dahil napapababa ang
halaga ng bilihin. Ganunpaman, anumang bagay na may mabuting dulot ay
mayroon pa ring negatibing bahagi, may mga disadbentahe din ang
paggamit ng robot. Ito ay, unang una malaki ang guguling halaga para sa
pgbili ng mga makina, mayroon ding mga robot na mapanganib kung mali
ang paraan ng paggamit. Ang mga robot ay kailangang pa ring patakbuhin ng
mga propesyunal na manggagawa. Mayroon ding limitasyon ang mga robot
at nababawasan ang mga trabahador sa pagkakaroon ng mga robot. Kung
kaya karamihan ay hindi sumasang ayon sa pagkakaroon ng mga robot sa
lakas paggawa.

Maraming mga espekulasyon din ang lumabas ukol sa mga robot. Ang
midya ay nakadagdag sa maling persepsyon ng tao para sa mga robot sa
pamamagitan ng mga pelikula at pagtatanghal ukol sa robotiks. Ang ilang
mga pelikula ay nagpapakita na ang mga robot ay masasama kung kaya’t
ang mga tao ay unti-unting nag-iba ng paniniwala at natakot na sa dulot ng
mga robot. Ngunit ganoon pa man ay maraming mga bagay pa rin ang
natutulong sa tao ng mga robot at ngayon nga ay unti-unti ng nababalik ang
paniniwala ng tao sa robot dahil sa mga bagong mga pelikula na nagsasaad
ng mga mabuting dulot ng robot sa tao. Malaki na ang nagawa ng
makabagong teknolohiya sa mga tao, napapabilis ang trabaho, nagbigay ng
eksaktong mga datos at marami pang iba na talaga naming naghahatid ng
benepisyo sa mga tao. Ngayon nga ay ginagamit na rin ang robotiks sa
panggagamot at pag opera. Hindi ba’t anong laking tulong ang nahahatid ng
robotiks!!

Rekomendasyon

Sa pag-imbento ng mga robot, hindi nangangahulugang ito ay

magiging

isandaang porsyento na makakabuti sa lipunan, siyempre meron din itong

mga masamang epekto tulad ng labis na paggamit sa kuryente, paggiging
tamad ng tao, masyadong magastos ang pagpapanatili.

Kung meron namang masamang epekto ang robotics ay meron din itong
mabuting epekto tulad ng p[agbilis ng pagproseso ng mga gawain, pag-unlad
ng sibilisasyon,industriya, at ekonomiya, at sa pamamagitan din nito
nakakukuha ang tao ng ibang impormasyon tungkol sa ating kapaligiran ay
nagiging malinaw ang mga katanungan na dati ay di masagot at magkaroon
din ng iba’t ibang ideya tungkol sa mga siyentipikong pag-aaral.

Sa pag-imbento ng robotics ay isa lamang ang binibigay na katayuan nito

sa ating lipunan,na dapat maging tama at maayos ang paggamit ng robot
upang hindi ito magkaroon ng masamang epekto sa lipunan. Kailangan ng
sapat na control sa paggamit ng robot at sapat na pagpapnatili.

Bibliyograpi

Malone, Robert. Artificial Intelligence. Colliers’ Encyclopedia. Vol. 2. New

York. Mac Millan Educational Company. 1983.

http://encarta.msn.com 1997 -2004 Miocrosoft Corporation.All Rights

Reserved.

1993-2004 Microsoft Corporation. All Rights Reserved.