Notice:

To contact the Albanian

Embassy for emergency cases only please
call:

07518662630
(17.00-09:00 and during
NR.2/8 www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.co.uk
Tel: 02082169527
LONDON 15 SHKURT
weekends)

Mos kini dyshime, KOSOVO’S CAUSE

FOR CELEBRATION
shoqëria e
madhe është në
rrugën e saj
NGA DAVID KAMERON
atyrisht, unë do të preferoja të shihja

N më shumë tituj pozitivë në lidhje me

“shoqërinë e lartë”, por unë jam
shumë optimist në lidhje me letrën e gazetës
sëshpenzuar në këtë subjekt. Për një kohë të
gjatë, vendi ynë ka dështuar që të ketë një
debat të duhur se si ne mund të bëjmë
shoqërinë tonë të fortë dhe për ti dhënë
he present-day Republic of Kosovo –

T
njerëzve më shumë pushtet.
Tani ajo po ndodh. Dhe jo vetëm a small democracy of over two mil-
në grupet e ekspertëve të Westminsterit dhe lion people in south-eastern Europe –
gazetave të Fleet Street. Shoqëria e lartë ka has been a distinct polity in various incarna-
qenë një temë e diskutimit në një bazë më të tions since the ancient times.
gjerë - nga të qenurit në rendin e ditës së Having enjoyed various degrees of
General Synod duke u debatuar përballë një autonomous existence, as well as cultural,
audience live në televizion. Befasisht, disa geographical and political prominence,
njerëz duan ta sulmojnë atë se sa të bashko- Kosovo had been a constituent part of the ex-
hen me të, por ndryshe nga shumë ide të tjera tensive Roman and Ottoman empires – both
politike, të cilat kanë rënë ose janë harruar of which straddled continents – as well as
brenda ditëve të sugjeruara, unë besoj se të forming part of the smaller empire of the for-
gjithë interesat dhe debatet do të thonë që ne mer Yugoslavia. The latter lasted for much of
jemi diçka. the last century until 2008 when, on 17 Feb-
Megjithatë, unë jam plotësisht i ruary, Kosovo declared independence.
vetëdijshëm për kritikat që kanë qenë ngritur One hundred and thirty three years ago, in
për të, kështu që më lejoni ti trajtoj ato në June 1878, the breathtaking city of Prizren
krye. Kundërshtimi i parë është se ajo është saw the establishment of the League of
shumë e paqartë. Prizren, an Albanian cultural and political
Unë e hedh poshtë. Me të vërtetë, movement for autonomy and eventual inde-
ajo nuk ndjek disa plane të mëdha ose pro- pendence from Ottoman rule.
jektimin qendror.
>>> faqe 3 >>>> Page 23

WIKILEAKS PËR AMBASADORIN HAMITI,

LOBIMIN PËR NJOHJE TË KOSOVËS faqe 4

CILAT JANE PROBLEMET SOCIALE ME TË CILAT PËRBALLEN SHQIPTARËT E BRITANISË?

KRIJOHET KOSOVA Transportojmë makina dhe mallra
për në Shqiperi dhe Kosovë
FORUMI RINOR AND ALBANIA:
I PARTISË HISTORY,
DEMOKRATIKE PEOPLE,
Na kontaktoni:
NË BRITANI faqe 3
IDENTITY
By Robert Elsie page 22
07585802477

NE BRITANI LIGJIN S’E BEN
nga Pranvera Smith
“- Mos guxo te vonohesh sonte!!!
Hajde drejt e ne shtepi e mos guxo te
dalesh me shoket!!! Mjere ti po te
zbulova qe mban sekrete, ta marr
“MALIQI” POR “MALIQJA”...
shtepine, femijet, asistencat e te le
“rrase ne diell”!!!”- Ky eshte refreni i
melodise me te cilen e fillojne diten
shume burra shqiptare ne Angli ne ditet
e sotme...
Levizja e familjeve shqiptare ne MB
sidomos gjate periudhes se konflikteve
ne Kosove ka lene gjurme te thella ne
familjet shqiptare, duke nisur nga sh-
perngulja e tyre nga atdheu, e deri ne
integrimin, apo mos-integrimin e tyre
deri ne vitin 2010.
Me shume vemendje po lex-
oja nje artikull ne numrin e kaluar te
The Albanian, rreth sherbimeve qe
shoqata Shpresa Programme ne Lon-
der ofron per grate shqiptare, ne
menyre menjanimin e dhunes fizike qe
grate shqiptare mund te perjetojne si
pasoje e sjelljes se burrave te tyre. Kri-
jimi i projekteve per mbrojtjen e te
drejtave te grave eshte vertet nje mis-
sion qe kerkon vemendje dhe perkush-
tim maksimal, pasi bashkejetesa me
dhunen eshte nje fenomen qe nuk
duhet te pranohet nga asnje shoqeri
njerezore.
Sidoqofte, sapo permendet titulli
“dhune”, automatikisht, epiqendra e
ketij titulli eshte gruaja, femra qe keq-
trajtohet, apo eshte keqtrajtuar fizikisht
nga burri, babai apo vellai.
Grate shqiptare, gatishmeria dhe vull-
neti qe ato kishin dikur per tu sherbyer
burrave te tyre, me kujton vargjet e
famshme te Cajupit: “Burrat nen nje
hije, lozin, kuvendojne, pika qe s’u bie,
se nga grate rrojne!”
Tanime, per fat te mire (a te
keq?!), ketu ne MB shumica e famil-
jeve shqiptare jetojne ne asistence
shteterore (Income Support/Jobseekers
Allowance/Employment Support Al-
lowance/etj) dhe grate shqiptare nuk
kane nevoje te dalin te punojne neper
ara per te ushqyer familjet e tyre, dhe
nuk jam e sigurte sesi Cajupi do ta
ne punet me te rendomta dhe te
kishte rindertuar vargun e poemes se tij
lodhshme qe mund te ekzistojne ne
sikur ta kishte ditur sesi ky raport do te
MB: ndertim, lavazhe, etj...
tjetersohej deri ne ditet e sotme...
Po grate shqiptare, cfare po ndodh me
Jane bashkeshortet e ketyre grave ata
grate e ketyre burrave te cilet flene me
te cilet, ndonese shume prej tyre te
ore te kufizuara dhe vijne ne shtepi
kualifikuar ne atdhe, kane ardhur ne
tejet te lodhur dhe te stresuar nga puna
MB dhe jane te detyruar te aktivizohen
e rende fizike?!
Aktualitet
APO RRETH “MALIQEVE” SHQIPTARE nE BRITAnI...
“Krijimi i projekteve per mbrojtjen e te drejtave te grave
eshte vertet nje mission qe kerkon vemendje dhe perkushtim
maksimal, pasi bashkejetesa me dhunen eshte nje fenomen qe
nuk duhet te pranohet nga asnje shoqeri njerezore”
Shumica e ketyre grave qedrojne ne
shtepi, apo mblidhen neper kafene,
nderkohe qe burrat e tyre kalojne ditet
e tyre neper llucen dhe shiun e Anglise,
per te perkrahur familjet e tyre finan-
ciarisht.
S’e di ne eshte faji i nder-
rimit te vendit apo klima e ftohte e
faqe 2
kishte goditur ate me tenxhere ne
koke. Burri e kishte denoncuar ate ne
polici. Ai, jo vetem qe s’ishte marre
seriozisht, por, njekohesisht policet
Britanike, duke qeshur i kishin thene
atij qe ne te ardhmen ai duhej te blinte
tenxhere me te vogla dhe me te lehta!
Ja pra ku vete injoranca e logjikes se
shoqerise Britanike rreth dhunes qe
ushtrohet ne burrat shqiptare! Shume
prej jush mund te komentoje: “-
Obobo, ai qenka qyqar!”, por e them
me shume bindje qe ai s’eshte
“qyqar”, por nje shtetas normal qe
s’beson ne asnje lloj dhune kundrejt
nje individi tjeter.
Keshtu pra gra, dhuna si
fenomen nuk ka “brire”, pasi ajo eshte
nje akt qe mund te ushtrohet nga burri
apo partneri juaj, por njekohesisht
edhe ju mund te ushtroni dhune
perkundrejt burrave tuaj, dhe kjo
dhune eshte mendore, emocionale,
dhe ky akt fillon qe nga moment kur
ju filloni te kontrolloni mendjen e bur-
rit tuaj, te futeni brenda mendjes se tij
me force dhe pa lejen e tij, thjesht pasi
MB-se ajo qe i ka crregulluar keto gra,
e dini se nese ai humb durimin dhe
te cilat jane tjetersuar ne MB dhe
dorezohet ne divorc, pasi merrni femi-
nderkohe qe e shohin veten si viktime
jet me vete, do merrni edhe shtepine,
te dhunes, jane pikerisht ato te cilat
asistencat, etj, etj, duke e lene ate “der-
ushtrojne dhune mbi burrat e tyre. Ia
rase ne diell”.
vlen te sqaroj ketu qe dhuna nuk eshte
Keshilla ime ?!
nje fenomen qe nuk reflekton vetem
Mos rrini neper shtepi duke
ushtrimin e forces fizike nga nje indi-
ndjekur cdo telenovele shqiptare apo
vid tek nje individ tjeter. Dhuna qe
britanke, apo neper kafene, duke hum-
keto gra ushtrojne eshte mendore, duke
bur ditet tuaja duke u marre me
nisur nga fenomeni i “nagging”, pra ne
thashetheme, tek prisni te merrni asis-
shqip: “duke u zene”me burrat e tyre
tencen javore, e cila u paguhet ju nga
per asgje, qe nga momenti qe ata kthe-
taksat qe idiotet si puna ime paguajne,
hen ne shtepi nga puna, e deri ne kohen
por dilni nga ky rreth, regjistrohuni ne
kur ata dalin ne mengjes per ne pune.
kolegje, filloni diku pune, qofte edhe
Dhuna mendore (ose sic quhet ne
te natyres vullnetare, pasi eshte piker-
anglisht “mental cruelty”), permblid-
isht ndjenja e bezdisshmerise ajo qe u
het ne rastet e ngaterresave te zakon-
bent e verbera per te pare qe keni
shme te perditshme, te nisura nga grate
bashkeshorte te perkushtuar perkrah, te
shqiptare, e deri tek rastet ekstreme, sic
cilet punojne per ju dhe femijet tuaj,
eshte rasti i shqiptares Emona Elezi
per tu bere ju te lumtur, nderkohe qe ju
(Dauti) nga Manchester, e cila ekzeku-
ushtroni dhune mendore perkundrejt
toi te shoqin 33 vjecar duke i perdred-
tyre.
hur atij qafen, e cila rezultoi ne
Si shtetase Britanike, si grua
denimin e saj me 3 vjet heqje lirie.
shqiptare, shpresoj qe ti ktheni jetet
Ne keto kohe, nese nje grua paraqitet
tuaja drejt ndryshimeve positive, pasi
ne policine Britanike, me shenja dhune
ne 2010-ten MB u ofron shume shanse
ne trup, apo thjesht padit te shoqin per
per te ecur perpara dhe per te mos
dhune, i padituri mund te arrestohet
predikuar ate cka Cajupi vete me
dhe ai mund te denohet edhe me heqje
shume zhgenjim do kishte shkruar:
lirie.
“Grate neper kafe, lozin, kuvendojne,
Ne te njejten kohe, nje
pika qe s’u bie, se burrat menderisht po
shqiptar nga Londra po me tregonte se
torturojne!”
gjate nje debati me te shoqen ajo e

DREJTOR: PETRIT KUÇAnA
Kryeredaktor: BASHKIM METALIA
KRIJOHET
FORUMI RINOR N
I PARTISË
DEMOKRATIKE
NË BRITANI
ktiviste dhe drejtues te Partisë
A Demokratike dega Britani e
Madhe , kohët e fundit orga-
nizuan një takim lidhur me struk-
turimin dhe implementimin në terren të
formatit politik të PD-së në Britani.
Takimi në fjalë krahas objektivave dhe
projekteve politike , e autorizuar nga
Partia Demokratike e Shqipërisë, u re-
alizua me qëllim krijimin, forcimin dhe
bashkëpunimin me simpatizantë dhe
bashkëkombës që jetojnë dhe punojnë
në Mbretërinë e Bashkuar.
Mbledhja e radhës e iniciuar
nga drejtues të PD dega Britani e
Madhe , e kryesuar nga Kryetari i saj
Zoti Tauland Omi , u zhvillua nën
frymën e bashkëbisedimit të lirë me
opinione dhe debate për ide dhe çështje
të ndryshme, dhe konkludoi ne
veprime konkrete.
Krijimi i kësaj dege mundëson një sërë
faktorësh për zgjidhje; që të mund të
ndikojnë në përmirësimin e lidhjeve të
drejtpërdrejta me shtetin amë, duke u
njohur nga afër me problemet që për-
ballen në Britani. Krijimi i kësaj dege
shërben dhe si zëdhënëse e të gjithë
shqiptarëve në BM, – thekson
themeluesi i degës së PD dega Britani
z. Omi.
Në ato çfarë u diskutua në
këtë takim ishte krijimi i një database
për të gjithë simpatizantët e PD-së
duke krijuar kështu network-un dhe
kontaktet e drejtpërdrejta me të gjithë
ata që duan dhe mbështesin bindjen
politike të Partisë Demokratike të
Shqipërisë.
Dhe kjo nënkupton përfshirjen në rad-
Pranvera Smith,Brixhilda ndini,
Blerim Ciroka, Majlind Goge,
hët e kësaj dege të PD në Britani, e të
gjithë simpatizantëve të PD,dhe një
rëndësi të veçante ajo e femrës
shqiptare.
Për këtë mendohet që të krijohen nën-
degë apo seksioneve të tjera si ajo e
Birmingham , Londër, edhe në qytete
të tjera të Britanisë, sidomos aty ku ka
shqiptar, si në Mançester, Newcastle,
Oksford , Liverpul etj.
Pati shume diskutime rreth
çështjeve që janë të prekshme për em-
igrantët shqiptar në ishullin britanik
dhe që parashtrohen si alternativa për
zgjidhje nga Partia Demokratike dega
Britani.
Më pas u vendos dhe krijimi i Frontit
Rinor të Partisë Demokratike në Bri-
tani.(FRPD), ku Zoti Kristal Hykaj
emërohet në krye të këtij forumi.
Ndërkohë Zoti Zoti Tahir Mehmetaj si
Kryetar i seksionit të Londrës do të or-
ganizoj edhe veprimtarin e këtij forumi
në këtë rajon.
Zoti Omi u shpreh i kënaqur
për sa diskutua dhe debatua dhe shtoi
se “takime të tilla të bëhen sa më sh-
pesh duke kërkuar nga gjithsecili që të
jap kontributin e duhur me qëllimin e
që PD e Britanisë të përfaqësoj denjë-
sisht vlerat sublime demokratike në
shërbim të komunitetit shqiptarë të kë-
tushëm- gjithashtu përsëriti se Partia
Demokratike dega Britani e Madhe ju
jep mundësinë që zëri juaj të dëgjohet
më lart.”.
Në fund u ra dakord që krye-
sia e degës dhe seksioneve të PD dega
Britani e Madhe të mblidhen së paku
një herë në dy muaj.
BASHKIM METALIA
Komunitet
REDAKSIA
Akil Koci, Daut Dauti,
Claire Fletcher,
Flori Slatina,
Mos kini dyshime, shoqëria e
madhe është në rrugën e saj
NGA DAVID KAMERON
atyrisht, unë do të preferoja të shihja më shumë
tituj pozitivë në lidhje me “shoqërinë e lartë”, por
unë jam shumë optimist në lidhje me letrën e
gazetës sëshpenzuar në këtë subjekt. Për një kohë të gjatë,
vendi ynë ka dështuar që të ketë një debat të duhur se si ne
mund të bëjmë shoqërinë tonë të fortë dhe për ti dhënë
njerëzve më shumë pushtet. Tani ajo po ndodh. Dhe jo
vetëm në grupet e ekspertëve të Westminsterit dhe gaze-
tave të Fleet Street. Shoqëria e lartë ka qenë një temë e
diskutimit në një bazë më të gjerë - nga të qenurit në
rendin e ditës së General Synod duke u debatuar përballë
një audience live në televizion. Befasisht, disa njerëz duan
ta sulmojnë atë se sa të bashkohen me të, por ndryshe nga
shumë ide të tjera politike, të cilat kanë rënë ose janë har-
ruar brenda ditëve të sugjeruara, unë besoj se të gjithë in-
teresat dhe debatet do të thonë që ne jemi diçka.
Megjithatë, unë jam plotësisht i vetëdijshëm për kritikat
që kanë qenë ngritur për të, kështu që më lejoni ti trajtoj
ato në krye. Kundërshtimi i parë është se ajo është shumë
e paqartë. Unë e hedh poshtë. Me të vërtetë, ajo nuk ndjek
disa plane të mëdha ose projektimin qendror. Por kjo për
shkak të qasjes së plotë të ndërtimit të një shoqërie të
madhe, të fortë më aktive e cila përfshin diçkanë e një re-
volte kundër nga lart poshtë,trajtuar nga statisticienët vitet
e fundit. Dhe asnjë nuk është vetëm rreth një gjëje. Për më
tepër, ai kombinon qartë tre metodat për ti sjellë njerëzit së
bashku për të përmirësuar jetën e tyre dhe jetën e të
tjerëve: duke deleguar pushtetin në nivelet më të ulëta,
kështu që lagjet do të marrin kontrollin e fatit të tyre; duke
hapur shërbimet tona publike, duke u mbështetur në pro-
fesionistë dhe pushtetin e njerëzve që na shërbejnë dhe
duke nxitur vullnetarizmin dhe veprimet sociale në
mënyrë që njerëzit të kontribuojnë më shumë për komu-
nitetin e tyre. Pra, shoqëria e madhe nuk zbaton vetëm në
një fushë të politikës, por në shumë. Për shembull, në qoftë
se fqinjët duan të marrin përsipër drejtimin e një zyre
poste, parku apo një sheshi lojrash, ne do t’i ndihmojmë
ata. Nëse një organizatë bamirëse ose një grupi besimi
duan të krijojnë një shkollë të re të madhe në sektorin
shtetëror, ne do ti lejojmë ata. Dhe në qoftë se dikush dësh-
iron të ketë ndihmë me fëmijët, ne do të zhdukim kontrol-
let kriminale të regjistruar si dhe shëndetin dhe sigurinë e
ligjeve që i ndalojnë ato. Kritika e dytë është se kjo ështëe
gjitha një mbulesë për shkurtime. Kjo nuk është e vërtetë.
Unë kam folur gjatë për përgjegjësinë sociale përpara
shkurtimeve. Ndërtimi i një shoqërie më të fortë, të madhe
është diçka që ne duhet të përpiqemi ta bëjmë dhe nëse sh-
penzimet janë duke shkuar lart e poshtë. Por ka një pikë
më të gjerë për të bërë. Përderisa shteti shpenzon më pak
dhe bën më pak, gjë e cila do të ndodhte pavarësisht nga
cila parti do ishte në pushtet, mund të ishte një përfitim
pozitiv në qoftë se disa pjesë të shoqërisë janë një hap për-
para dhe bëjnë më shumë. Ne mundemi për më tepër të
vëmë kokat tona në rërë rreth kësaj, ose ta shfrytëzojmë sa
më mirë për ta nxitur atë përgjigje sociale. Kritika e tretë
është ajo se, mund të punojmë me një lloj gjethe të zonave
që unë përfaqësoj, të tilla si Perëndimi Oxfordshire, por
nuk do të funksionojë në pjesët e privuara të vendit tonë.
Tani, unë mund të tregoj për dështimin e alternativës - qev-
erisë së madhe - për të ndihmuar të varfrit në dekadën e
fundit, si të varfrit morën zgjerim në pabarazi dhe në var-
fëri. Por ka një tjetër pikë të fuqishme: shumica e këtyre
faqe 3
Kastriot Dervishi,
Enkeleid Omi, Artan Zeneli,
Jeni Myftari,
Agim Shabani,
Anila Hoxha,
Shefit Domi,
Ilir Thaçi,
Web-design Shefdomi.com
www.thealbanian.co.uk
albania7@gmail.com
Tel/fax:02082169527
kritikave janë devijuar dhe themeluar me snobizëm. Bëj
një udhëtim me mua në Balsall Heath në Birmingham dhe
unë do të t’ju tregoj një vend, dikur i njohur si një pasuri
por tani me të vërtetë një vend i dëshirueshëm për të jet-
uar. Pse transformimi? Sepse edhe në lagjet më të vështira,
fara e një shoqërie të fortë ishte atje dhe banorët me guxim
vendosën se ata do kishin bërë mjaft për të dëbuar krimin.
Njerëzit kanë, fleksibilitetin, dhembshurinë dhe njohurinë
lokale për t’i dhënë ndihmën e tyre fqinjëve dhe komu-
niteteve. Mbështetja jonë nuk do ti mundësojë thjesht atyre
ndërtimin e një shoqërie të fortë, do të ndihmohet në
mënyrë aktive për ta bërë këtë. Ne nuk jemi duke shpre-
suar me naivitet që fara do të rritet kudo ku ata kanë bërë
marrëveshje; ne jemi duke i ndihmuar për t’i ushqyer ato.
Kjo është arsyeja pse ne së shpejti do të jemi njoftuar nga
partnerët që do të na ndihmojnë të japim 5.000 organiza-
torë për angazhimin tonë që do i japim komunitetit në
zonat ku ata e kanë më të nevojshme. Së katërti, disa
njerëz thonë se ajo çfarë unë po flas nuk është krejtësisht
e re. Jam dakord. Unë mendoj se një nga arsyet pse nuk ka
aq shumë debat rreth shoqërisë së lartë dhe pse fraza
tashmë është ngulitur mjaft mirë në vazhdim e sipër për
vite me radhë. Pyetjet janë: si do ta inkurajojmë më shumë
atë? A duam që synimet e njerëzve të mirë të jenë të
mbështeten dhe të inkurajohen apo të ndalohen dhe mbu-
lohen? Pyetni shumicën e njerëzve dhe unë e di se çfarë
përgjigje do të ketë. Në të vërtetë, çdo herë ne i kemi
dhënë njerëzve mundësinë për të luajtur një pjesë të madhe
në shoqëri, ata e kanë kapur atë. Tashmë ne kemi pasur më
shumë se 250 aplikacione për të ngritur shkolla të lira -
për t’i hapur këtë shtator. Njëzet e një shërbimeve publike
i janë dhënë dritë e gjelbër. Dhe hartat online të krimit
kanë marrë më shumë se 300 milionë goditje në javën e
tyre të parë. Së fundi, disa njerëz që thonë se shoqëria e
lartë nuk mund të ndodhë për shkak se organet tona vull-
netare janë duke u uritur për paratë e shtetit. Asnjë zone
nuk mund të ketë imunitet nga shkurtimet, por unë do të
kërkoj që njerëzit të shikojnë përtej titujve dhe shoh një
ndryshim shumë më të madh strukturor në mënyrën se si
vullnetarët e sektorit mund të punojnë në të ardhmen. Ne
jemi në procesin e hapjes së miliarda paund vlerë ‘të kon-
tratave të qeverisë në mënyrë bamirëse dhe të ndërmar-
rjeve shoqërore që mund të konkurrojnë për herë të parë.
Shkalla e kësaj mundësie davarit çdo gjë që ata kurrë nuk
kanë pasur më parë. Por ne kuptojmë se ndërsa mundësia
qëndron në të ardhmen, shkurtimet e autoriteteve lokale
janë duke ndodhur tani. Pra, këtë javë, ne kemi çelur një
fond tranzicioni për të ndihmuar organizatat bamirëse që
të përgatiten për të konkurruar për këto kontrata dhe një
shoqëri e madhe bankare do të sigurojë disa kapitale të
punës, kur ato i janë dhënë atyre. Shoqëria e madhe ka të
bëjë me ndryshimin e mënyrës se si vendi ynë është drej-
tuar. Qeveria nuk do të trajtojë asnjë si fëmijët, të cilët janë
të paaftë për të marrë vendimet e veta. Në vend të kësaj,
le ti trajtojmë si të rritur dhe për t’u dhënë atyre më shumë
përgjegjësinë mbi jetën e tyre. Kjo është arsyeja pse, në
realitet, kjo është mjaft e ndryshme nga ajo që politikanët
kanë ofruar në të kaluarën. Kjo nuk është një tjetër nismë
e qeverisë – që ka te bëjë me atë, për t’ju dhënëiniciativë
për të marrë kontrollin e jetës tuaj dhe të punoni me ata
rreth jush për të përmirësuar gjërat.. Ajo ka fuqinë për të
transformuar vendin tonë. Kjo është arsyeja pse shoqëritë
e mëdha qëndrojnë këtu.
Marrë nga gazeta “theObserver”

WIKILEAKS PËR AMBASADORIN HAMITI,
LOBIMIN PËR NJOHJE TË KOSOVËS
ërmes gazetës britanike "The
P Daily Telegraph", organizata
"Wikileaks" ka rinisur kësaj jave
rrjedhjen e telegrameve diplomatike
amerikane.
Vala e parë e telegrameve, që shkaktoi
bujë të madhe, ishte nxjerrë në publik
vitin që shkoi në gazetën britanike
"The Guardian", që është e njohur për
gazetari hulumtuese.
Mbas botimit të disa telegrameve për
Kosovën nga Ambasada amerikane në
Prishtinë dhe disa ambasada të tjera
amerikane, të premten (më 4 shkurt
2011) rrodhën dy telegrame konfiden-
ciale të Ambasadës amerikane në
Londër, që flasin për takimet dhe bise-
dat e diplomatëve amerikanë me Am-
basadorin e Republikës së Kosovës në
Londër, Muhamet Hamitin, i cili në
pranverën e vitit 2009 ishte ende si i
Ngarkuar me Punë i Kosovës, në pritje
të emërimit të plotë të tij si ambasador.
HAMITI,
DIPLOMAT EnERGJIK,
nJEH SHKËLQYESHËM
AnGLISHTEn
Në një telegram të datës 30 mars 2009,
thuhet se më 26 mars Muhamet Hamiti
ka informuar Ministrin Këshilltar për
Politikë në Ambasadën Amerikane,
Gregor Berry, se Ministria e Jashtme e
Zelandës së Re ia ka komunikuar Min-
istrisë së Jashtme të Kosovës pajtimin
"në parim" që i Ngarkuari me Punë në
Londër, Muhamet Hamiti, të akredito-
het (si ambasador jorezident) edhe për
në Zelandë të Re.
Hamiti tha se tani kanë mbe-
tur të shqyrtohen "praktikalitetet" e
akreditimit të tij të dyfishtë, proces i
cili ai beson është duke shkuar mirë,
shkruan raporti, i cili më tej thotë: "Ai
pret që, nëse të gjithë hapat e mbetur
kryhen me kohë, të udhëtojë për në Ze-
landë të Re dhe formalisht t'i dorëzojë
kredencialet e tij dikur në prill. Hamiti
megjithatë pohoi se Ministri i Jashtëm
i Kosovës gjatë javëve të ardhshme do
të udhëtojë për në New York dhe
Pragë, gjë e cila mund të ngadalësojë
punën e Ministrisë së Jashtme në zgjid-
hjen e detajeve finale. Ai, tani për tani,
nuk beson se ka nevojë për ndihmën e
SHBA së, as për Zelandën e Re e as
për qeverinë e Kosovës, mirëpo tha se
do ta kontaktojë Ambasadën (e SHBA
së) në Londër nëse dë të ketë ndonjë
pengesë të paparashikueshme".
Në telegram thuhet se
Këshilltari për Politikë në Ambasadën
amerikane me datën 27 mars ka folur
me homologun e tij në Komisionatën e
Zelandës së Re në Londër, Jake
Collins. Collins raportoi se Wellingtoni
(kryeqyteti i Zelandës së Re) kishte ud-
hëzuar që të mos kontaktohet drejtpër-
drejt me Hamitin rreth çështjes në fjalë
sepse Wellingtoni preferonte të komu-
nikonte drejtpërdrejt me Ministrinë e
Jashtme të Kosovës, dhe përmes saj
me Hamitin nëse është e nevojshme.
Në dritën e kësaj, Collins tha se
Wellingtoni ishte duke e çuar përpara
aktualitet faqe 4
propozimin dhe kishte linjë të mirë ko-
munikimi me kosovarët. Ai nuk ishte
në dijeni për letrën e 24 marsit dërguar
Ministrisë së Jashtme të Kosovës, me
anë të së cilës shprehej pëlqimi në
"parim" për akreditimin e dyfishtë.
Sipas Collins it, ngurrimi fillestar i
qeverisë së tij ndaj propozimit kishte
të bënte me akreditimin e një të
Ngarkuari me Punë, në vend të një
Ambasadori (në detyrë) në Wellington.
Collins sugjeroi se disa nga prak-
tikalitetet të cilat kanë mbetur për t'u
zgjidhur kanë të bëjnë me këtë çështje,
shkruan në telegram.
në pjesën tjetër të këtij raporti,
karakterizohet Ambasadori Hamiti
dhe puna e tij prej diplomati për
njohjen e Kosovës.
"Hamiti u ka lënë përshtypje zyrtarëve
për politikë si një diplomat energjik,
me zotërim të shkëlqyeshëm të
anglishtes", thuhet në telegram, duke
cituar Hamitin të ketë thënë se tha se
gjatë 4 muajve të tij të parë në detyrë
ishte takuar me më shumë se 40 ho-
mologë diplomatikë nga vende të cilat
ende nuk e kanë njohur Kosovën.
"Sipas tij, çelësi i arritjes së njohjeve
nga vendet tjera ishte që disa qeveri
kyçe siç janë ato nga Arabia Saudite
dhe Pakistani - të shpallin njohjen e
pavarësisë së Kosovës", thuhet në
telegram. "Hamiti tha se shumë diplo-
matë nga Lindja e Mesme i kanë thënë
atij se qeveritë e tyre janë duke pritur
për ndonjë lëvizje drejt njohjes nga
Riadi ose Islamabadi, në mënyrë që
ato ta hapin rrugën.
Hamiti pohoi se vendimi i
kohëve të fundit i Spanjës për t'i tërhe-
qur trupat nga KFOR i ishte 'zhgën-
jyes' dhe se kjo paraqet një hap mbrapa
drejt përafrimit të marrëdhënieve të
Madridit me Kosovën. Për ndryshim
nga kjo, ai tha se njoftimi publik i ko-
hëve të fundit për tërheqjen e forcave
britanikenga KFOR i ishte menagjuar POCESI I EMËRIMIT shoqërisë civile) dhe miratimin për- bëtare që të vazhdojë të kontribuojë në
mirë, pas konsultimit të plotë me selinë TË HAMITIT AMBASADOR - fundimtar të Kryeministrit dhe të Min- konsolidimin e ekonomisë së
e NATO s", konstatohet në telegram. nË RRUGË TË MBARË istrit të Jashtëm. "Ndonëse ka një Kosovës", do të ndihmojë në lëvizjen e
Në këtë komunikim diplo- numër kandidatësh konkurrentë, pozicioneve të vendeve që kanë marrë
matik amerikan thuhet se përqëndrimi Në një telegram tjetër të rrjedhur nga Hamiti kishte besim të plotë që nga një qëndrim të fortë, siç është Libia,
imediat i Hamitit është të shtyhen 5 "Wikileaks" te gazeta "The Daily Tele- mesi apo kah fundi muajit qershor emri shkruan në telegramin e Ambasadës
vendet e BE së që ende nuk e kanë njo- graph", që mban datën 27 maj 2009, i tij do të paraqitej para qeverisë së ameikane në Londër.
hur Kosovën drejt njohjes së saj, sepse flet për bisedat e mëtejme të diplo- Naltmadhnisë së Saj (britanike) për Në fund të telegramit thuhet se
"ai beson se duke i pasur të gjitha matëve amerikanë me Të Ngarkuarin agreman (pëlqim), dhe se e ka inkura- Muhamet Hamiti çmoi ndihmën "që
vendet e BE së në kolonën e njohjes do me Punë të asaj kohe, Muhamet juar ministrinë e tij që ta përshpejtojë SHBA të dhe Mbretëria e Bashkuar po
të dërgohej sinjal i fortë te Gjykata Hamitin, në lidhje me procesin e procesin në mënyrë që të përfundojë i japin fushatës për njohjen e Kosovës,
Ndërkombëtare e Drejtësisë është emërimit të tij ambasador si dhe për para sezonës së pushimeve të verës në dhe përpjekjeve të të dyjave për ta
çështje e Evropës dhe ne mund të thek- momentumin e njohjeve të Kosovës. MB". inkurajuar Beogradin për një qasje më
sojmë se e gjithë Evropa është e "Hamiti informoi Ministrin Këshilltar Hamiti kishte besim se pozitive ndaj Prishtinës dhe stabilitetit
bashkuar në njohjen e pavarësisë për Politikë (Greg Berry) se javën e 31 numri i vendeve që e njohin Kosovën të rajonit".
sonë". Ai mendon se nga gjiri i atyre majit do të udhëtojë në Prishtinë për t'i do të rritet nga sa ishte atëherë. "Ai tha Në fund të të dy
që ende nuk e kanë njohur Kosovën, përfunduar procedurat 'burokratike' për se vendimi i Arabisë Saudite për ta njo- telegrameve, si raportues, figuron emri
marrja e njohjes nga Greqia është më e caktimin e tij si Ambasador në Obor- hur Kosovën do të hapë derën që vende i Të Ngarkuarit me Punë të Ambasadës
mundshme, e poashtu edhe nga rin e St. James it [në Mbretëri të të tjera islamike ta bëjnë të njëjtën gjë, së SHBA ve në MB, z. LeBaron. Në
Qiproja?. Bashkuar], me akreditim në Zelandë të pas një 'periudhe pritjeje' në mënyrë që atë kohë, SHBA të, gjegjësisht admin-
Në fund të këtij telegrami të Re (referencë telegrafike, qeveria e Ze- të mos duken se po rreshtohen prapa si istrata e re amerikane e Presidentit
gjatë jepet teksti i notës verbale të dër- landës së Re është pajtuar me këtë pasues". Hamiti shpresonte se Obama, nuk kishte caktuar ende am-
guar me 24 mars nga Ministaria e aranzhim)", thuhet në këtë telegram, i deklarata e 25 majit e vitit 2009 e Or- basadorin e ri, i cili do të vinte në de-
Jashtme e Zelandës së Re për Min- cili flet për këtë proces të emërimit që ganizatës së Vendeve Islamike, e cila tyrë në gusht të vitit 2009. Ky është
istrinë e Jashtme të Kosovës. përfshin një mbledhje të panelit (i për- pohon "progresin e bërë drejt për- ambasadori aktual amerikan në
bërë nga Ministria e Jashtme, shërbimi forcimit të demokracisë në Kosovë" Londër, Louis Susman.
civil dhe përfaqësues të sektorit të dhe i bën thirrje "bashkësisë ndërkom-

DR. ISLAM LAUKA
M
ë 17 shkurt 2011 mbushen
tre vjet nga shpallja e
pavarësisë së Kosovës, akt
që mbylli përfundimisht një ndër kon-
fliktet më të përgjakshme dhe më të
rrezikshme të historisë së trazuar të
Ballkanit.
Parë në retrospektivë, ato
ditë, krahas gëzimit të natyrshëm të
popullit të Kosovës për mbylljen e
këtij konflikti sfilitës, rreth 130 vjeçar,
si dhe shprehjes, nga ana e një numri
të konsiderueshëm analistësh, studiue-
sish dhe politikanësh, të optimizmit për
hapjen e një kapitulli të ri, ku vendin e
konflikteve në Ballkan do ta zinte
fryma e dialogut, tolerancës dhe
bashkëpunimit, u dëgjua qartë edhe
zëri i kasandrave që, përsëri, parala-
jmëronin kohë të vështira për
Kosovën, rajonin dhe më gjerë. Për-
faqësues të politikës e të diplomacisë,
të akademive të shkencave apo qen-
drave kërkimore, kryesisht nga Serbia
dhe Rusia, por edhe nga vende të tjera,
dhanë alarmin për rrezikun e sh-
përthimit të menjëhershëm të dhunës
në krahinë dhe “shndërrimin e bal-
lafaqimit shqiptaro-serb në luftë të
përgjakshme të armatosur”, që, pash-
mangshëm, do të çonin në “katastrofë
humanitare”.
Paralajmërimet ogurzeza të kasan-
drave për konflikt të ri në Ballkan
Për shkak të historisë, sipas tyre ,
“jopaqësore midis serbëve dhe shqip-
tarëve”, u parashikua se dëbimi për-
fundimtar i popullsisë serbe nga
Kosova është vetëm çështje kohe. Pas
spastrimit të dhunshëm etnik të
Kosovës, sipas kasandrave të atëher-
shme, skenari i luftës do të zhvendosej
në Maqedoni, Mal të Zi dhe në Serbi
dhe, nëpërmjet valës së konflikteve të
armatosura, do të krijoheshin pesë
shtete shqiptare, duke e shndërruar
Ballkanin në arenë të luftës për kri-
jimin e “Shqipërisë së Madhe”.
Më tej, “sindromi i Kosovës” do të
shfaqej përgjakshëm në Bosnje-Herce-
govinë, në Sanxhak dhe në Vojvodinë,
duke u kthyer në një “destabilizues sta-
bil” të situatës në rajon.
Por ky sindrom nuk do të
kufizohej vetëm me Ballkanin. Cu-
nami i shkaktuar nga shpallja “e njëan-
shme” e pavarësisë së saj do të
shënonte “fillimin e shembjes së pro-
jektit aktual europian, minimin e
themeleve ligjore të Evropës, duke e
fragmentarizuar dhe kthyer prapa në
“të kaluarën tradicionale”, në
“Evropën e rajoneve’. Por dallgët e tij
nuk do të ndaleshin në kontinentin
evropian. Objektivi i cunamit ishte
planetar. Të paktën, pesëdhjetë deri në
dyqind konflikte do të aktivizoheshin
prej tij. Kosova do të shërbente si
precedent për të gjitha konfliktet sepa-
ratiste, kudo dhe kurdo që të ndodhnin,
duke i fshirë kufijtë hapësinorë dhe
kronologjikë.
Dita e shpalljes së pavarë-
sisë së Kosovës u konceptua si ditë e
shkruar me të zeza në sfondin e përg-
jakshëm të historisë botërore, ku gjoja
u eksperimentua bomba etnorajonale e
brezit të ri, pas së cilës do të rishiko-
heshin rezultatet e Luftës së Dytë
Botërore . Pasojat e këtij cunami do të
ishin aq të tmerrshme, sa tani e tutje,
SHTETI I PAVARUR I KOSOVËS- FAKTOR
STABILITETI NË RAJON DHE MË GJERË
historia botërore do të llogaritej para
dhe pas Kosovës.
Nuk ishin më të mira as
parashikimet për perspektivën e vet
shtetit të Kosovës të sapolindur.
Kosova nuk do të ishte e aftë të funk-
siononte si shtet, nuk do të njihej nga
vendet e tjera dhe nuk do të anëtarëso-
hej në organizatat rajonale dhe
ndërkombëtare dhe, kështu, ende pa
lindur mirë, do të shpallej si një krijesë
e dështuar. Le t`i kthehemi tani re-
alitetit aktual kosovar, si paraqitet ai,
tre vjet pas shpalljes së pavarësisë.
Ndryshe nga paralajmërimet
e kasandrave, historia rreth tre vjeçare
e ekzistencës së Kosovës së pavarur
ofron një tablo tjetër, natyrisht jo rozë,
por as kronikë të zezë, siç paraqitet, jo
rrallë.
Nuk u realizuan skenarët për shpërthim
të menjëhershëm të dhunës dhe për
konflikt të armatosur midis shqiptarëve
dhe serbëve në Kosovë, nuk pati desta-
bilizim të situatës së brendshme,
zhvendosje të njerëzve dhe as ndonjë
katastrofë humanitare. Nuk pati thirrje
për revansh apo hakmarrje. Sot, pas tre
vjetësh, dialogu dhe pajtimi ndëretnik
vazhdojnë të mbeten problematikë, por
është fakt se numri i incidenteve midis
shqiptarëve dhe serbëve ka ardhur
duke rënë dhe ajo çfarë është e rëndë-
aktualitet
sishme, përgjithësisht, nuk kanë mo-
tivim etnik. Për periudhën janar-tetor
2010 janë kthyer vullnetarisht 1600
anëtarë të komuniteteve pakicë, gjë që
është një arritje mbresëlënëse, po të
kemi parasysh shifrat e viteve të më-
parshme. Me përjashtim të veriut të
Kosovës, procesi i decentralizimit ka
shënuar progres të dukshëm, me ngrit-
jen e komunave të reja me shumicë
serbe. Vazhdon transferimi i përgjegjë-
sive për ruajtjen e vlerave historike dhe
kulturore, përfshirë ato serbe, nga
KFOR-i tek Policia e Kosovës.
AKTUALISHT RAJOnI YnË
ËSHTË MË I SIGURT DHE MË I
QËnDRUESHËM SE KURRË
Nuk u realizuan as skenarët për desta-
bilizim rajonal. Nuk pati “ekspansion”
të Kosovës drejt Maqedonisë apo
Malit të Zi. Me sjelljen e saj të
përgjegjshme, Kosova dëshmoi se, jo
vetëm nuk e rrezikon, por përkundrazi,
kontribuon në forcimin e paqes dhe
sigurisë rajonale. Të bindur në aftësinë
e saj për të funksionuar si shtet, me
përjashtim të Serbisë, të gjitha vendet e
tjera fqinje, me të cilat kufizohet
Kosova, e kanë njohur atë. Me
Shqipërinë dhe Maqedoninë ka për-
funduar demarkacioni i kufirit dhe
është në proces me Malin e Zi.
Pjesë e fantazisë mbetën edhe
parashikimiet, sipas të cilave, “prece-
denti Kosovë” do të minonte sta-
bilitetitin ballkanik. Aktualisht rajoni
ynë është më i sigurt dhe më i qën-
drueshëm se kurrë. Të gjitha vendet e
Ballkanit perëndimor janë të përfshira
në proceset integruese europiane dhe
euro-atlantike dhe politikat e tyre
zhvillimore dhe të sigurisë shkojnë në
atë drejtim. Edhe Kosova, gradualisht,
po bëhet pjesë e rëndësishme e
bashkëpunimit dhe projekteve rajonale
dhe atyre ndërkombëtare. Ajo është
pjesë e Këshillit të Bashkëpunimit Ra-
jonal, e Traktatit të Komunitetit të En-
ergjisë, e Marrëveshjes së Aviacionit,
etj. Ajo mori pjesë edhe në mbledhjen
e fundit të Kartës së Adriatikut, A-5,
zhvilluar në Shkup, më 15.12.2010.
Kosova është anëtare e Bankës
Botërore dhe e Fondit Monetar
Ndërkombëtar dhe është në proces
anëtarësimi në Bankën për Rindërtim
dhe Zhvillim.
Deri tani, Kosova, si shtet i
pavarur dhe sovran është njohur nga 75
vende, prej tyre, 3 anëtarë të përher-
shëm të Këshillit të Sigurimit dhe 22
vende anëtare të BE. Ajo, ende, nuk ka
arritur të anëtarësohet në Konferencën
për Siguri dhe Bashkëpunim Europian
(OSBE), në Këshillin e Evropës (KE)
dhe në OKB, por ekziston bindja se kjo
është vetëm çështje kohe. Njohje të
reja priten gjatë viti 2011, kur do të fil-
lojnë bisedimet midis Kosovës dhe
Serbisë, si dy vende të pavarura dhe
sovrane, bisedime që mbështeten nga
të gjithë faktorët rajonalë.
Me pavarësimin e Kosovës u përmbyll
një proces historikisht i pandalshëm
Kosova është kthyer kështu në një ele-
ment themelor të arkitekturës rajonale
të sigurisë, pa të cilën nuk mund të
kuptohet paqja dhe stabiliteti në Bal-
lkan dhe më gjërë.
Nuk u realizuan as
parashikimet për destabilizim konti-
nental apo planetar. Megjithatë, u bënë
përpjeke që destabilizimi i Kaukazit
Jugor, në rastin e konfliktit ruso-
gjeogjian të gushtit të vitit 2008, të
faqe 5
paraqitej si pasojë e drejtpërdrejtë e
dallgëve të cunamit të shkaktuar nga
Kosova. Jo vetëm konflikti, por edhe
rezultatet që ai prodhoi u vlerësuan si
vërtetim në praktikë i teorisë së “prece-
dentit Kosovë”, duke arritur në për-
fundimin e gabuar se pavarësia e
“njëanshme” e Kosovës çoi në
pavarësimin e Abhazisë dhe Osetisë së
Jugut.
E pakta që mund të thuhet
është se një përfundim i tillë është kre-
jtësisht semplist. Dukuri të tilla kom-
plekse si luftërat midis shteteve nuk
mund të shpjegohen me ndikimin e
këtij apo atij modeli. Ato kanë shkaqe
shumë më të thella, të brendshme dhe
të jashtme, gjeopolitike dhe
gjeoekonomike, që prekin drejtpërdrejt
interesat themelore apo jetike të ak-
torëve të përfshirë në to, por jo vetëm
të tyre. Edhe qëllimi dhe rezultati i
luftërave nuk përcaktohet as nuk
ndikohet nga ndonjë model, por nga
interesat kombëtare dhe shtetërore, si
dhe nga raporti i forcave të palëve
ndërluftuese. Në këtë kuptim, në rastin
e konfliktit ruso-gjeorgjian, nuk kemi
të bëjmë me vërtetimin në praktikë të
teorisë së “precedentit Kosovë”, por
me instrumentalizimin e tij, nga ana e
Moskës, në funksion të realizimit të
synimeve të saj gjeostrategjike.
Duke i analizuar, në tërësi,
zhvillimet e brendshme në Kosovë, ato
në vendet fqinje të saj, në Ballkan, por
edhe më gjërë, mund të arrihet në për-
fundimin se, me pavarësimin e
Kosovës u përmbyll një proces his-
torikisht i pandalshëm, politikisht i
pashmangshëm, dhe, siç u konfirmua
nga mendimi këshillues i Gjykatës
Ndërkombëtare të Drejtësisë (GjND),
më 22.07 2010, juridikisht, plotësisht i
ligjshëm. Si i tillë, shteti i pavarur dhe
sovran i Kosovës ka gjeneruar dhe po
gjeneron paqe, stabilitet, siguri dhe sh-
presë për zhvillim dhe progres për të
ardhmen e saj dhe të krejt rajonit.
*Kjo kumtesë është mbajtur më
24.12.2010 në sesionin shkencor të
Moskës

nGA BESARTA VLADI
D
ata e përkujtimit të shpalljes së
pavarësisë së Kosovës pritet
me entuziazëm të jashtëzakon-
shëm nga populli shqipfolës, brenda
dhe jashtë territorit të saj. Kjo datë
shenoi shkëputjen përfundimtare të
Kosovës nga Serbia dhe i dha fund
dilemave për statusin final të saj. Ata
që e përjetuan kohën nën regjimin ju-
gosllav dhe luftën, dinë se çfarë të ku-
jtojnë prej asaj periudhe por si do të
njihen më këto dy periudha brezat e
rinj në të ardhmen? Si do ju transme-
tohet atyre e shkuara e dhimbshme e
baballarëve, gjyshërve dhe
stërgjyshërve të tyre? Natyrisht,
përgjegjësinë mbi supe, në situata të
tilla e merr përsipër kryesisht disiplina
e historisë dhe historianët. Por si
ndikon shkrimi i historisë në shërbim
të krijimit të identitetit të një shteti dhe
populli që sapo ka fituar pavarësinë?
Ky është shqetësimi intelektual rreth të
cilit do të flitet në vijim, me shpresën
se në fund do mund t’i jepet një
përgjigje, jo-definitive, por sa më e
pranueshme dhe e qendrueshme në
kohë.
Në funksion të pyetjes së shtruar pak
më sipër do shfrytëzohet krahasimi i
dy teksteve të historisë së Kosovës,
shkruar nga autorët britanikë N. Mal-
colm dhe M. Vickers. Të dy janë përp-
jekur për të bërë një shkrim të detajuar
të historisë së Kosovës që në kohët e
hershme e deri në ditët e sotme.
Pavarësisht se kalojnë nëpër të njejtat
data dhe ngjarje historike, ata e vënë
theksin në elemente të ndryshme, të
cilët natyrisht mund të shërbejnë në
funksion të krijimit të një identiteti apo
të një tjetri. Pas krahasimit, do tento-
het një qasje sugjestionuese për të
thënë se cili prej këtyre dy teksteve
mund të ishte më i përshtatshëm për tu
mësuar si libër shkollor në një shtet të
pavarur si ai i Kosovës. Krahasimi do
bëjë të mundur nxjerrjen në pah të
diferencavë dhe ngjashmërive mes kë-
tyre dy teksteve dhe arsyet që mund të
favorizojnë përzgjedhjen e njërit kun-
drejt tjetrit. Në fokus do të jenë më
tepër dallimet mes tyre në mënyrën e
të shkruarit të historisë, sidomos ato
dallime që lidhen kryesisht me çesht-
jen e identitetit të popullit të Kosovës.
Sygjerimi që mund të bëhet
në këtë rast është pothuajse totalisht në
varësi të faktit se çfarë identiteti duam
t’i japim popullit të Kosovës apo më
saktë, çfarë identiteti do të donte ai t’i
njihej nga të tjerët. Duke qënë se u për-
mend kaq shumë koncepti identitet,
ndoshta duhet dhënë paraprakisht një
përkufizim rreth tij në mënyrë të tillë
që përdorimi i tij në vijim t’i përmba-
het një konteksti të caktuar. Kastells
thotë se me identitet kuptohet proçesi i
ndërtimit të kuptimit mbi bazën e një
tipari kulturor, të cilit i jepet përparësi
ndaj burimeve të tjera të kuptimit. E
thënë në mënyrë më të thjeshtëzuar, të
flasësh mbi identitetin tënd do të thotë
t’i kthesh përgjigje pyetjes “Kush jam
une?”. Identiteti është i ndërtuar si
koncept dhe nuk ka lidhje me
trashëgimi biologjike. Ai ndikohet nga
institucionet e ndryshme të shoqërisë
por që duhet të pranohet dhe të për-
brendësohet si i tillë nga vetë individët.
Natyrisht, në rastin e qytetarëve të
aktualitet faqe 6
SHKRIMI I HISTORISË NË
SHËRBIM TË IDENTITETIT
Kosovës situata është paksa e ndër- formimi i të cilit varet nga elementet
likuar pasi kemi të bëjmë me një kulturore që mund të përdoren.
shoqëri multietnike, edhe pse shu-
micën dërmuese atje e përbëjnë shqip- Nga kjo pikëpamje, nëse
tarët. Gjithsesi, aty është vështirë të historisë, si një nga elementët bazë të
flitet për një identitet të pastër kosovar, kulturës, i jepet shumë rëndësi në
pra që nuk ka asgjë të përbashkët me formimin e identitetit të Kosovës,
shqiptarët apo me serbët. Mundësia për atëherë mënyra se si shkruhet kjo his-
të patur një identitet krejtësisht të ri në tori mund të shfrytëzohet në shërbim
Kosovë, pas shpalljes së pavarësisë, të këtij identiteti. Gjithsesi, duhet thek-
më duket paksa e pamundur. Edhe suar që historia si element i kulturës,
mundësia për të ndërtuar një identitet përmban brenda vetes edhe historinë e
të përbashkët për të gjitha grupet et- gjuhës së përdorur, historinë e miteve
nike në Kosovë është relativisht e të përdorur, historinë e simboleve
vështirë pasi pothuajse të gjitha këto kombëtare etj. Për këtë arsye, thuhet se
grupe etnike kanë ndikimin e shtetetve shkrimi i historisë ka shumë rëndësi në
amëtare. Psh. do të ishte pothuajse ab- krijimin e identitetit. Nëse historia tre-
surde të mendohej krijimi një identiteti gon se populli i Kosovës, që në kohët
kosovar për serbët e Kosovës kur e hershme, është autokton në territorin
akoma atje vazhdojnë të funksionojnë e Kosovës dhe se vazhdimisht ai ka
strukturat paralele për punonjësit serb qënë “viktima” dhe asnjëherë “agre-
të administratës shtetërore në Kosovë. sori”, kjo do të krijojë një ndjesi
dhimbshurie tek pasardhësit për vuajt-
SI nDIKOn SHKRIMI I HIS- jet e paraardhësve por edhe një ndjenjë
dhe ndihmon në krijimin e identitetit të përpara shpalljes së pavarësisë së
TORISË nË KRIJIMIn E IDEn- krenarie dhe dëshire për tu identifikuar
dytë. Për t’iu rikthyer sërish debatit të Kosovës, duhet thënë se një pjesë e
TITETIT ( RASTI I KOSOVËS) ? me emrin kosovar si popull autokton, i
cituar pak më sipër, disa mendojnë se mirë e pjesëmarrësve në të kanë synuar
përvuajtur por trim dhe paqedashës.
Kosova tashmë duhet të ketë një iden- të përkrahin atë alternativë që do ta
“Kush asht kosovari?”, është një përm-
titet të sajin, ta pavarur nga e kaluara e lehtësontë më tepër shpalljen e pavarë-
bledhje e debatit të zhvilluar në faqet e Pas shtrimit të çeshtjes krye-
saj historike, që bazohet kryesisht në sisë së Kosovës dhe njohjen e saj prej
gazetës javore “JAVA” në Prishtinë, në sisht në aspektin teorik, le të shohim
realitetin kontekstual në të cilin ndod- shteteve të tjera të arenës ndërkom-
lidhje me identitetin kosovar, ku per- tani konkretisht se si mund të shfrytë-
het dhe duke iu referuar periudhës his- bëtare. Por tani që pavarësia është sh-
sonalitete të ndryshme të jetës politiko- zohet teksti i historisë i shkruar nga
torike nga shpallja e pavarësisë e në pallur dhe njohja është në proçes e
sociale dhe akademike kanë mbajtur Malkolm dhe ai i shkruar nga Vickers
vijim. Të tjerë mendojnë se identiteti sipër, kërkohet që të ketë një kënd-
qendrime të ndryshme, shepsh kon- në shërbim të identitetit të shtetit të
kosovar është i njejtë me atë shqiptar vështrim më racional, më pak emo-
tradiktore dhe përjashtuese të njëra- Kosovës, qytetarit të Kosovës në
dhe vazhdojnë të mendojnë se një ditë cional apo tolerues për “hater” të
tjetrës. Ajo që i bashkon ata është përgjithsi, dhe shqiptarëve apo serbve
do të kemi Shqipërinë e Madhe Etnike. mbështetjes së një hapi më të rëndë-
domosdoshmëria për të patur një iden- të Kosovës në mënyrë specifike. Të dy
Është edhe një fragment i tretë që men- sishëm siç ishte pavarësi. Tani nuk
titet për kosovarët. Në parim, koncepti pranojnë se në Kosovë është mbi-
don se globalizmi na bën të jemi mund të pranohet çdo lloj versioni mbi
i identitetit është universal kurse përm- zotëruese ideja e kombit multietnik
banorë të botës apo individ të globit identitetin vetem që të tjerët ta njohin
bajtja e tij është e ndryshueshme në përkundër atij thjesht etnik apo politik
dhe identifikimi si kosovar apo si ekzistencën e Kosovës. Mënyra se si
kohë dhe në kontekst. Me të drejtë, në . Asnjëri nga tekstet nuk mund të shfry-
shqiptar është pak ose aspak i rëndë- do të krijohet ky identitet në vijim ka
fillim të këtij debati, prof. M. Kullashi tëzohen në favor të krijimit të një iden-
sishëm. shumë peshë sidomos për brezat e rinj
shtron disa pyetje: “Është fjala për titeti të përbashkët për të gjithë
të cilët nuk e kanë përjetuar periudhën
identitetin e të gjithë banorëve të qytetarët e Kosovës. Por ndërkohë që
Personalisht, mendoj se se- e para-shpalljes së pavarësisë së
Kosovës apo vetem të disave?”, “Për teksti i Malcolm vazhdimisht flet për
cili prej nesh, dhe secili prej qytetarëve Kosovës.
cilën periudhë është fjala, sepse iden- shqiptarët e Kosovës si një popull i
të Kosovës është larg së qenurit qyte-
titetet, si ato individuale ashtu edhe ato përvuajtur nën regjimin jugosllav,
tarë i Europës apo Globit. Secili U tha në fillim se shkrimi i
kolektive, ndryshojnë gjatë kohës.” . Vickers në të kundërt thotë se agresori
kërkon të ketë diçka më konkrete me historisë kombëtare mund të shfrytë-
Pra që në fillim duhet ta qartësojmë apo fajtori nuk duhet kërkuar gjith-
të cilën të mund të identifikohet. Ideja zohet në shërbim të krijimit apo rikri-
nëse do flasim për identitetin e shqip- monë tek pala serbe. Edhe shëqiptarët
e qytetarit të botës është ende një no- jimit të identitetit. Historia kombëtare
tarëve të Kosovës apo identitetin mul- e Kosovës kanë qënë iniciator të trazi-
cion abstrakt. Përkundër idesë se në mund të shërbejë për të konsoliduar
tietnik të popullsisë së Kosovës? Këta rave dhe konflikteve me Serbinë. Por
Kosovë, identitetet janë të ngurtë dhe tipe të caktuara regjimi, pasi ajo legjiti-
të fundit, edhe pse kanë vite e vite fajtorin kryesor të këtyre konflikteve
të prerë qartazi nga njëri-tjetri, polito- mon ardhjen në pushtet të një regjimi
bashkëjetese me shqiptarët e Kosovës, ajo e zhvendos tek një palë e tretë. Në
logu B.Pula thotë: “Historikisht, iden- të caktuar si rrjedhojë e ligjshmërisë
duke ndarë me njëri-tjetrin një kujtesë të kundërt Malcolm, fajtor të konflik-
titetet në trevën e Kosovës kanë qënë historike. Gjithashtu, menyra e
historike të përbashkët, sërish elemente teve mes shqiptarëve të Kosovës dhe
fluide. Ndonëse njiheshin diferenca, shkrimit të historisë ofron argument
të caktuara kulturore bëjnë qartazi serbëve pothuajse në të gjitha rastet
sidomos në aspektin linguistik dhe atë për të mbështetur zotërimin e një terri-
diferencimin midis tyre. Psh. një etiketon shtetin dhe elitat e ish-Ju-
fetar, kufijtë midis identiteteve kanë tori të caktuar. Veç këtyre, mësimet e
shqiptar i Kosovës dhe një serb i gosllavisë dhe më vonë të Serbisë.
qënë të kalueshëm dhe elastik” . E historisë u shërbejnë kryesisht të hum-
Kosovës, të dy bëjnë pjesë në pop-
megjithatë, këto identitete nuk mund të burve për të ringjallur shpirtin kombë-
ullsinë e Kosovës por vështirë të mund “Shpresoja se mungesa e tol-
projektohen në të ardhmen si të shkrirë tar. Kuptohet, historia në vetvete është
t’i vendosim që të dy mbi një emërues erances që kishte karakterizuar
plotësisht me njëri-tjetrin. Ndoshta në vetëm njëri prej elementëve të kul-
të përbashkët identitar. policinë serbe karshi shqiptarëve të
të ardhmen, do të përballemi me po të turës. Kjo e fundit përbëhet gjithashtu
Kosovës, do të mund të zbutej…” .
njejtin fluiditet midis tyre por jo me një nga gjuha, mitet kombëtare, simbolet
Gjatë gjithë kohës, do të Kështu e nis Malcolm tekstin e his-
mundësi shkrije në një identitet të kombëtare, gjeografia apo peisazhi
kemi parasysh këtë lloj ndarje, pra torisë së Kosovës. Gjatë gjithë këtij
vetëm. Në vijim të debatit, J. Bugajsky, kombëtar etj. Por kultura ndryshon nga
identiteti i popullsisë së Kosovës, si një teksti ai përmend në mënyrë të detajuar
thotë se ekzistojnë minimalisht tre për- identiteti pasi elemente të njejta kul-
shoqëri multietnike, nga njëra anë dhe fakte dhe situate rrënqethëse që të ng-
caktime të mundshme për kosovarët: turore mund të shërbejnë si bazë për
identiteti i shqiptarëve të Kosovës, si jallin një urrejtje të jashtëzakonshme
“si një nëndarje e kombit shqiptar, si identitete të shumta dhe nga ana tjetër
shumica etnike në Kosovë, nga ana ndaj elitave dhe forcave serbe.
një komb i veçantë që po krijohet, ose një identitet mund të përfshijë brenda
tjetër. Do të shohim në vijim se njëri “…gjatë kthimit, policët serb vranë një
si një identitet i gjërë territorial pavarë- vetes elemente të ndryshme kulturore.
nga tekstet është më i favorshëm në mësues shqiptar që po bënte mësim në
sisht përbërjes etnike.” Duke mos har- Pra identiteti ndryshon por nuk ka
krijimin e njërit prej këtyre identiteve klasë.” Nëse kjo frazë analizohet nga
ruar faktin se ky debat është zhvilluar bashkësi apo individë pa identitet,
dhe teksti tjetër është më i favorshëm pikëpamja gjuhësore, ajo që transme-

ton tek lexuesit ka të bëjë me një
mungesë tolerance sistematike të poli-
cisë serbe ndaj shqiptarëve të Kosovës
në mënyrë specifike, pra jo ndaj pop-
ullit të Kosovës por ndaj një grupi
etnik brenda këtij territori. Për më
tepër, ndjeshmëria ndaj elementëve të
veçantë si arsimi, dija, shkolla etj.,
konsiderohen si jetike për ruajtjen dhe
zhvillimin e një kulture dhe për kri-
jimin e një identiteti. Cenimi i tyre ng-
jall emocione negative tek populli
shqipfolës i Kosovës. Kështu, me apo
pa vetëdije një shqiptar i Kosovës do
të insistojë ta identifikojë veten si të
ndryshëm nga “tjetri”, që është serb, i
dhunshëm dhe shfrytëzues.
Ndërkohë, Vickers
shkruan:“Në të kaluarën, për sa kohë
shqiptarët e Kosovës nuk i shqetësuan
serbët dhe përmendoret e tyre të shen-
jta, mbizotëroi një atmosferë ‘jeto e ler
të jetojë’, dhe përbërja shumëkom-
bëshe e Kosovës nuk e prishte atë at-
mosferë” . Sipas kesaj fraze, shqiptarët
janë fajtor për prishjen e marrëd-
hënieve paqësore me serbët dhe këta të
fundit thjesht kanë luftuar në emër të
mbrojtjes së vlerave të veta kulturore.
Gjithashtu Vickers thotë se ndryshimet
e gjuhës, traditave fetare e zakoneve
janë mbitheksuar. Ajo bën një
përgjithësim duke thënë se viktimat e
këtij proçesi kanë qënë në mënyrë të
vazhdueshme popujt e Ballkanit, qof-
shin ata shqiptarë, sllavë, grekë apo
turq. “Ndryshime etnike dhe kulturore
ka e s’mund të mohohen, por diçka
tjetër, gjithashtu, i bashkon këta popuj:
një shtresë e përbashkët kulture, një
trashëgimi e sundimit së pari bizantin e
mandej otoman.
Dhe, varrosur thellë nën të,
shtrihet robëria dhe vuajtjet e popujve
të tërë që iu nënshtruan atij sundimi” .
Kështu, Vickers e zhvendos
përgjegjësinë e përçarjeve mes popu-
jve të Ballkanit tek pushtuesit jashtë tij.
Veç kësaj, ajo nxit idenë e një identiteti
përtej shqiptar, përtej serb apo grek,
ajo nxit krijimin e një identiteti ballka-
nas, si popuj harmonikë, paqedashës
dhe që i janë nënshtruar historikisht një
fati të përbashkët.
Vickers thotë se “rritja e
vazhdueshme e shqiptarëve të konver-
tuar në myslimanë dhe si shpërblim për
këtë ngritja në pushtet e tyre në raport
me fqinjët e tyre të krishterë, shënoi
hapat e parë të ndarjes së tyre me ser-
bët” Pra zanafilla e ndarjes serbo-
shqiptare është sipas Vickers kurth i
osmanëve dhe mendjelehtësi e shqip-
tarëve. Këta të fundit sipas saj, e pra-
nonin që ishin të përzier me popullsinë
serbe sa që ata “vetë i mbronin varrezat
serbe se e dinin që atje mund të ishin
eshtrat e paraardhësve të tyre” . Gjatë
gjithë kohës, autorja paraqet një
mënyrë jetese totalisht të përzier mes
shqiptarëve dhe serbëve e cila filloi të
përçahej nga një fuqi jashtë tyre. Kjo
le të kuptohet se nëse ekziston vullneti
i mirë i shqiptarëve dhe serbëve të
Kosovës për të bashkëjetuar, kjo është
plotësisht e mundur pasi do përbënte
thjesht një rikthim në “habitatin e tyre
të hershëm dhe paqësor”. Nga ana
tjetër, Malcolm, pothuajse gjatë gjithë
kohës e lidh çeshtjen e Shqipërisë me
atë të Kosovës. Sipas tij, “…shumë
nga ngjarjet më të rëndësishme që
mundësusan shpalljen e pavarësisë
shqiptare, nuk ndodhën në Shqipëri
por në Kosovë. Historia e së cilës, së
këndejmi, ka një rëndësi të veçantë për
të gjithë shqiptarët” Malcolm dhe
Vickers operojnë në drejtime pothua-
jse të kundërta. I pari përpiqet të nx-
jerrë në pah të gjitha të përbashkëtat e
mundshme mes shqiptarëve të
Kosovës dhe atyre të Shqipërisë kurse
e dyta synon të theksojë përbashkësitë
mes serbëve të Kosovës dhe shqip-
tarëve të Kosovës, si dhe të përbashkë-
tat mes popujve të Ballkanit në vija të
përgjithshme. Kuptohet, asnjëri prej
tyre nuk le pa përmendur pakicat e
tjera etnike të Kosovës por theksi vihet
vazhdimisht mbi shqiptarët dhe serbët.
Nëse i referohemi Kastell
mbi tre burimet dhe format e iden-
titetit, mund të thuhet se Vickers fa-
vorizon më tepër një identitet
legjitimues në Kosovë kurse Malcolm
mbështet idenë e një identiteti his-
torikisht qendrestarë dhe në fund pro-
jektues. Identiteti legjitimues krijon
shoqërinë civile që përbëhet nga insti-
tucione si kishat, partitë, kooperativat,
OJF etj.,të cilat janë legjitimuese të
shtetit. Pra këtu, kemi qytetarët, pak a
shumë të barabartë mes tyre dhe të
pozicionuar përballë elitave. Nga ana
tjetër, identiteti qendrestar gjenerohet
nga individë apo grupe që gjenden në
pozita të shtypura nga pushteti apo
shoqëria, ashtu siç kanë qënë shqip-
tarët e Kosovës sipas Malcolm. Në një
fazë të dytë, gjenerohet identiteti pro-
jektues i cili është thjesht një zgjatim i
identitetit qendrestar, ku grupet e shty-
pura synojnë ta shndërrojnë të gjithë
strukturën shoqërore në mënyrë që
pozitat e tyre në shoqëri të përmirëso-
hen. Realisht, në rastin e Kosovës, më
tepër kemi të bëjmë më një lloj iden-
titeti separatist pasi ata si përfundim ar-
ritën të shkëputeshin totalisht nga
Serbia.
Interesantë është edhe qen-
drimi që mbajnë të dy autorët në lidhje
me origjinën e hershme të serbëve dhe
shqiptarëve të Kosovës. Sipas Mal-
colm “Origjina e shqiptarëve duhet të
kërkohet tek ilirët, veçanarisht në
malet rreth e rrotull Kosovës, në
Malësi dhe në vargmalet që shtrihen në
veri, deri në Mal në Zi” . Kështu, ai flet
për origjinën e përbashkët të shqip-
tarëve e cila është sipas tij e ndryshme
nga ajo e origjinës sllave të serbëve.
Ndërkohë, Vickers nuk e hedh poshtë
versionin e preardhjes ilire të shqip-
tarëve por thotë se shqiptarët e
Kosovës “u asimiluan dalengadalë nga
besimi lindor ortodoks me mënyra të
ndryshme, përfshi pagëzimin e fëmi-
jëve me emra serbë dhe kryerjen e
gjithë ceremonive fetare, si martesat në
gjuhën serbe” . Gjithashtu, ajo thotë se
në shumë treva, elementët sllavë dhe
shqiptarë ishin shumë pranë njëri-
tjetrit. Sipas Malkolm, serbët i kanë
konvertuar me dhunë popullsitë mus-
limane dhe katolike në ortodokse.Nga
ana tjetër, Feraj thotë se ishte pikërisht
perandoria osmane ajo që garantoi
mbrojtjen dhe vazhdimësinë e iden-
titetit shqiptar duke frenuar proçesin e
asimilimit sllav, grek, bullgar, bizantin
ndaj tyre . Pra, osmanët veç sa e kanë
favorizuar etnicitetin shqiptar në
Kosovë.
aktualitet
Tjetër element i rëndësishëm
në krahasimin mes Malcolm dhe Vick-
ers ka të bëjë me mënyrën e përdorimit
nga ana e tyre të vet territorit të
Kosovës. Sipas Malcolm “Vetem një
faktor e bënte kryesor Kosovën për
kishën serbe, selia e kryepeshkopatës
e pastaj edhe Patriarkana e Pejës. Sikur
të mos ishte kjo, ndoshta Kosova kurrë
nuk do të kishte patur atë rëndësi që ka
aktualisht për serbët e sotëm” . Pra, ai
jep kontrastin mes një rëndësie
domethënëse të Kosovës për të gjithë
shqiptarët dhe një rëndësie të rastë-
sishme të saj për serbët. Në të kundërt,
Vickers thotë se territori i Kosovës për
Serbinë është tepër domethënës pasi
sipas saj “zemra e ndërgjegjes kom-
bëtare serbe ishte miti i Kosovës dhe
marrëveshja me të” . Beteja me
ushtrinë turke në territorin e Kosovës
përdorej si element dhimbje por edhe
krenarie nga pala serbe. Braktisja e
Kosovës nga ana e tyre do të ishte
mohim i trashëgimisë së tyre kom-
bëtare e shpirtërore. Pra ka një lloj ter-
ritorializimi të kujtesës nga pala serbe.
Është interesant edhe qen-
drimi që mbajnë autorët në fjalë ndaj
çështjes së fesë në Kosovë. Malcolm
thotë se “Ndjenja fetare serbe nuk
është as e thellë e as e ngrohtë. Kisha
ortodokse konsiderohet si një institu-
cion politik, në mënyrë misterioze e
lidhur me ekzistencen e kombit të tyre.
Ata nuk i lejojnë askujt as ta sulmojë e
as ta kompromentojë atë, megjithëse
kur nuk sulmohet ajo, ata e harrojnë
fare” . Pra, ata nuk janë aq besimtarë
sa duken por çeshtjen e fesë ndaj
Kosovës e përdorin si pretekst apo si
justifikim. Ndërsa shqiptarët sipas tij
nuk i bashkon asnjë fe. Ata vazhdojnë
të mbeten një popull shekullar.
Ndërkohë, sipas Vickers, deri në peri-
udhën osmane, shumica dërmuese e
shqiptarëve ishte ende kristiane dhe
serbët e shqiptarët jetonin bashkë në
një harmoni të konsiderueshme. “Ata
nderonin të njejtët shenjtë, luteshin në
të njejtat kisha, e respektonin një të
kaluar me vlera të përbashkëta.” Pra
sipas saj, jo vetëm që serbët kanë qënë
besimtarë, por bashkë me ta edhe
shqiptarët. Por, sipas Feraj, shqiptarët
dhe serbët historikisht kanë patur iden-
titete të ndryshme. Të parët i përmba-
hen identitetit etno-kulturor ndërsa të
dytët identitetit fetar.
Edhe përsa i përket figurave historike,
të dy autorët theksojnë moment të
ndryshme të karrierës së tyre politiko-
ushtarake gjë e cila ndikon në krijimin
e një imazhi pozitiv ose negative për
ta. Psh. Malcolm ndalon në qendrimin
që E.Hoxha ka patur në lidhje me
shqiptarët e Kosovës dhe këtu vlen të
citohet fraza e tij: “…ne duhet të bëjmë
çmos që të sigurojmë që Kosova të vël-
lazërohet me jugosllavët” mdërkohë që
pak më heret shkruan” Njëri nga
këshilltarët më të ngushtë të Titos ka
thënë se zgjidhja më e mirë do të ishte
që Kosova të baskohej me Shqipërinë
por meqë as faktorët e huaj, as faktori
i brendshëm nuk e përkrahin këtë, ajo
duhet të mbetet një provincë kompakte
në kuader të Serbisë” . Kështu, au-
tomatikisht nxitet një ndjenjë e
pakëndshme ndaj figurës së Hoxhës
dhe një ide mbi legjitimitetin e
bashkimit të Kosovës me Shqipërinë
përderisa vet përfaqësuesi serb e ka po-
huar si një veprim të drejtë dhe të
duhur. Vickers nga ana tjetër thekson
të tjera figura historike të Shqipërisë.
Ajo thotë se Bajram Curri dhe Hasan
Prishtina kanë përkrahur dhe këshilluar
lëvizjen Kaçake të Kosovës të cilët
ishin hajdutë dhe që nuk bindeshin për
të paguar taksat. Kështu, miti i luftë-
tarëve si B.Curri dhe H.Prishtina për-
balten duke zbehur dëshirën për tu
identifikuar me ta dhe me trimërinë e
tyre.
Reformat, fillimisht fa-
vorizuese dhe liberale, që ndërmori
Tito ndaj shqiptarëve të Kosovës inter-
pretohen sërish në mënyra të ndryshme
nga të dy autorët. Sipas Vickers, ky
“liberalizëm” u shfrytëzua nga shqip-
tarët e Kosovës për tu lidhur më tëper
me Shqipërinë dhe jo për të jetuar në
paqe me serbët e Kosovës. Ndërkohë,
Malcolm thotë se shqiptarët e Kosovës
kanë kaluar periudhën më të keqe nën
regjimin e Titos pikërisht në vitet 50’-
60’. Këtë të fundit Vickers e interepre-
ton në këtë mënyrë:“Duke hequr
trysninë e policisë dhe duke u bërë
lëshime shqiptarëve për të siguruar
besnikërinë e tyre ndaj Jugosllavisë,
qeveria serbe, padashje po nxiste koso-
varët të bëheshin më të ndërgjegjshëm
jo vetem për të drejtat e tyre kombëtare
por edhe për kulturën e tyre shqiptare”
. Në njëfarë mënyre, Vickers flet për
një lloj abuzimi të shqiptarëve të
Kosovës ndaj tolerancës së Titos. Na-
cionalizmi i shqiptarëve të Kosovës,
sipas saj, filloi në një moment zbutje të
politikave serbe ndaj tyre. Ndërkohë
që Malcolm, fenomenin e nacional-
izmit, përveç se e lidh me etno-sim-
bolizmin dhe kulturën shqiptare, ai
pohon se si nxitje për këtë ka shërbyer
agresiviteti serb ndaj shqiptarëve të
Kosovës. Gjithashtu, bilancin e për-
leshjeve mes shqiptarëve të Kosovës
dhe serbëve Malcolm e nxjerr me
numrin e viktimavë të vrarë, të
masakruar e të plagosur kurse Vickers
e dedukton atë në shifra ekonomike
duke u përqëndruar më tepër tek përke-
qësimi i gjendjes ekonomike gjatë
kohës së luftës. Natyrisht, të dyja pikë-
pamjet mund të kenë qënë të vërteta
por theksimi i njërës apo i tjetrës ka
shumë rëndësi për ata që do t’i refero-
hen këtyre teksteve gjatë krijimit të një
identiteti.
Këto dy këndvështrime ndaj ngjarjeve
dhe historisë së Kosovës vazhdojnë të
mbeten të papërputhshme pothuajse
përgjatë çdo faqje leximi tek të dyja
tekstet. Nuk mund të thuhet se ndon-
jëri prej autorëve ka thënë gjëra që nuk
kanë ndodhur realisht, çdo gjë e thënë
prej tyre mund të jetë faktike, por
diferenca e tyre qëndron në mënyrën e
përzgjedhjes së këtyre fakteve dhe
theksimit që u bëhet atyre. Psh. është
mëse e qartë që gjatë luftës së Kosovës
ka patur edhe masakra, edhe renie te
nivelit të përgjithshëm të ekonomisë
por ndërkohë që Malcolm thekson fak-
tin e parë, Vickers preferon të theksojë
të dytin. I njejti lexues, nëse lexon tek-
stin e Malcolm, fillon të mendoje së
shqiptarët e Kosovës, përveç se janë
banorët më të hershëm të tërritoreve të
Kosovës, si pasardhës të ilirëve, ata
janë shkëputur në mënyrë krejtësisht të
padrejtë nga Shqipëria etnike, u janë
faqe 7
nënshtruar në mënyrë të vazhdueshme
politikavë spastruese dhe të dhunshme
të serbëve, asimilimit me dhunë të tyre,
por sërish kanë rezistuar dhe i kanë ru-
ajtur vlerat e tyre kulturore shqiptare.
Nga ana tjetër, nëse po ky lexues për-
ballet me tekstin e Vickers, do të fillojë
të mendojë se shqiptarët e Kosovës
nuk kanë qënë gjithmonë në rolin e
viktimës, edhe ata kanë cenuar pop-
ullsinë serbe në simbolet e tyre të shen-
jta, kanë vjedhur e kanë grabitur, kanë
tradhëtuar aleatët e tyre shumeshekul-
lor dhe u janë bashkuar ushtrive turke,
e më pas atyre italiane, kanë abuzuar
me telerimet e bëra nga liderët serbë
etj. Vickers, në tetntativë për të ruajtur
një lloj ekuilibri dhe paanshmërie mes
të dy palëve në fakt e nxjerr grupin
etnik të shqiptarëve të Kosovës si
përgjegjës në shumicën e situatave
konfliktuale mes tyre dhe serbëve. Në
të kundërt, Malcolm, duke dashur të
tregohet tejet realist dhe i kujdesshëm
ndaj çdo detaji, e nxjerr palën shqiptare
të Kosovës pothuajse gjithnjë në rolin
e viktimës së pafajshme.
Si përfundim, nëse në in-
teresin tonë si lexues nacionalist etnik,
do të ishte identiteti i shqiptarëve të
Kosovës dhe jo identiteti i qytetarëve
të Kosovës në përgjithësi, atëherë, tek-
sti më i përshtatshëm do të ishte ai i
Malcolm sepse ai do të trajtonte në
mënyrë të detajuar gjenezën e shqip-
tarëve të Kosovës, ndarjen e tyre në
mënyrë të padrejtë nga Shqipëria, vua-
jtjet e vazhdueshme nën regjimin
serbo-jugosllav, por rezistencen e tij.
Ky version i historisë, natyrisht që do
të vazhdonte t’i mbante të ndarë qyte-
tarët shqiptarë dhe ata serb në Kosovë
dhe do të rriste dëshirën për një afrim
të tyre me Shqipërinë. Nga ana tjetër,
nëse ne do të linim mënjanë na-
cionalitetin etnik, apo çdo lloj na-
cionalizmi tjetër, atëherë do guxonim
të pohonim se qytetarët e Kosovës
mund të identifikohen si ballkanas, ose
minimalisht si shqiptarë dhe serbë që
mund të bashkjetojnë në mënyrë paq-
sore. Për këtë do të na vinte në ndihmë
teksti i historisë i shkruar nga Vickers.
Disa konkluzione të rëndësishme që
mund të nxirren nga ky punim janë: Së
pari, të njejtat fakte dhe ngjarje his-
torike mund të përdoren në mënyra të
ndryshme gjatë shkrimit të një teksti
dhe pikërisht kjo mënyrë përdorimi e
tyre ndikon në krijimin e identitetit të
një individi, grupi etnik, shteti apo
kombi. Së dyti, nëse marrim përsipër
të sugjerojmë se cili tekst histori do të
ishte më i mirë mës disa alternativave,
duhet të kemi paraprakisht të qartë në
mendjen tonë se çfarë pozicionimi do
të mbajmë kundrejtë tekstit, pra do ta
lexojmë atë si nacionalistë dhe realistë
apo si balancues dhe idealistë . Së treti,
kur duam të shohim ndikimin e his-
torisë në formimin e identitetit duhet të
kemi parasysh se ky i fundit është tejet
fleksibël dhe i shumëfishtë. Në Kosovë
nuk mund të flitet për një identitet në
rang shtetëror pasi ajo mban brenda
vetes një shumësi identitetesh heterog-
jene. Në këndvështrimin e Malcolm,
bashkekzistenca e tyre do të ishte
pothuajse e pamundur pasi e kaluara e
hidhur e ka dëshmuar një gjë të tillë,
kurse në këndvështrimin e Vickers,
bashkekzistenca edhe mund të funk-
sionojë pasi mbi identitetin serb dhe
atë shqiptar ngrihet identiteti ballkanas
dhe historia sipas saj dëshmon se har-
monia mes tyre nuk është e pamundur.

nGA SAMI nEZA
onsulli grek në Korcë ka
K lëshur pak ditë më parë
deklarata të cilat rikthejnë në
skenë një debat të vjetër me zyrtarëve
grekë që shërbejnë në Shqipëri dhe
vetë qytetarëve shqioptarë, medias së
këtij vendi, historianëve dhe poli-
tikanëve. Ai tha ndër të tjera se ko-
rçarët janë grekë, së vllehët janë grekë
dhe se Vorio Epiri është po ashtu grek.
E ka bërë këtë deklaratë në sy të qyte-
tarëve të Korçës, në sy të drejtuesve të
pushtetit lokal atje dhe po ashtu në sy
të medias, pa iu trembur syri dhe pa iu
skuqur faqja ashtu siç ndodh rëndom
me deficentë mendorë që flasin për
gjëra politike. Konsulli Ikonomos një
pjellë e nacionalizmit të zverdhur, me
tipare, veshje dhe gjuhë sikur ka dalë
nga bandat zerviste të fillimshekullit të
njëzetë ia ka dalë të provokojë thellë
shqiptarët.
Po pavarësisht se numri i
njerëzve që shqetësohen prej këtyre
deklaratave është i madh dhe po aq i
madhë është edhe i atyre që përfshihen
në këto debate, vetë debati është ske-
matik, një leckë e vjetër që mbahet në
dorë të paktën njëherë në dhjetë vjet
prej disa zyrtarësh grekë të ikur vaktit,
por që janë të gatshëm të rifreskohen
sa herë iu jepet mundësia për t’iu
ktheyr leckës.
Grupe nacionaliste greke në Greqinë e
Veriut, por edhe ato në mërgim mblid-
hen përvit dhe kërkojnë çlirimin e
Vorio - Epirit. Nuk dihet se prej kujt
presin ta çlirojnë dhe se kush e ka
pushtuar, por e kanë bindje se pas
çlirimit ai i përket Greqisë.
Kjo histori që përsëritet ka
marrë shumë kohë për shqiptarët dhe
për grekët, ka pasur shumë kosto në
marrëdhëniet mes dy vendeve të cilat
asnjëherë nuk ia kanë dalë të vendosin
një besim të fortë mes tyre edhe pse
nGA KASTRIOT FRASHËRI
ësojmë se në qytetin e Ko-
M rçës është kremtuar 20-vje-
tori i themelimit të
organizatës greke “OMONIA”. Në
këtë aktivitet ishin të pranishëm dhe dy
deputetë të parlamentit grek nga Jan-
ina dhe Follorina, të cilët, së bashku
me konsullin grek Theodhoros
Ikonomu dhe kreun e PBDNJ-së,
Vangjel Dule kanë bërë thirrje për
bashkim dhe forcim të helenizimit në
trevat e jugut të Shqipërisë. Pas fjalës
së kreut të OMONIA-s në Korçë, Lig-
oraq Karamelo, ka folur konsulli
Ikonomu, duke u shprehur hapur se në
Korçë ka grekë. “Përshëndes grekët e
Korçës, sepse kjo që ndodh sot u për-
ket atyre. Do të jap edhe një herë të
njëjtin mesazh: Po, ekzistojnë grekë në
Korçë. Po, vllehët janë grekë.
Grekë, mos u trembni nga
regjistrimi i popullsisë, të shpallni
origjinën reale dhe të gjithë atyre që
janë në dyshim dhe me frikë dhe
pyesin veten jam me siguri grek, u
them një gjë: Shkoni në varreza dhe
shikoni varrezat e etërve dhe gjyshërve
tuaj dhe gjuhën në të cilën janë të
shkruar dhe merrni vendimin tuaj.
Këto varreza janë në gjuhën greke. Kjo
KISHA E FJETUR ORTODOKSE SHQIPTARE
mbi 600 mijë shqiptarë punojnë e jeto-
jnë në Greqi dhe disa qindra milionë
dollarë fitime i shkojnë Greqisë prej
bizneseve greke në Tiranë.
Sa herë ka probleme në Tiranë secili
gjen një dorë greke diku brenda prob-
lemit. Është një bidnje që freskohet për
cdo rast sa edhe në protestën e dhun-
shme të 21 janarit, dy të vrarë ishin
emigrantë në Greqi. Ndërkaq në qytete
greke edhe kur vidhet një dyqan i
SI PASKA KOHË GREQIA
PËR "VORIO EPIRIN" ?!
betejë nuk mbaron me regjistrimin e
popullatës, por nis me regjistrimin e
popullatës greke”. Një deklaratë sa
skandaloze, aq edhe antishqiptare që
do të bënte të skuqej çdo grek normal
dhe Ministria e Jashtme shqiptare fle
gjumë… Ku është Zv/Ministria e
Jashtme, znj. Edith Harxhi, ish-spe-
cialiste e çështjeve të Greqisë pranë
kësaj Ministrie, përse nuk reagon ?!!
Apo është e zënë me agenda
“turkoshake”? Këto veprime kuptojnë
qartë shkakun përse grekët kanë
kërkuar para dy vjetësh nënshkrimin e
Marrëveshjes për ndërtimin e var-
rezave greke në Shqipëri për realizimin
e qëllimeve ekspasioniste për zgjer-
imin e kufijve të tyre.
Mesazhet e “bashkimit të
kombit grek” të bëra të njohura në këtë
aktivitet nuk kanë nevojë për koment.
Vetë konsulli grek në Korçë, pjesë-
marrës në këtë aktivitet, ka vazhduar
më tej, duke përshkallëzuar qëndrimin
Aktualitet
vogël apo një bankë e madhe, vetë
grekët dhe mediat e tyre tregojnë me
gisht shqiptarët si hajdutë.
Edhe në këto njëzet vite historia shqip-
taro-greke ka qënë delikate. Nuk bëhet
fjalë për ndonjë Ikonomos, por për
segmente të shoqërisë greke deri në ad-
ministratën e këtij vendi të cilat reflek-
tojnë një histori priftërinjsh ortodoksë
për të cilët aty ku ka besimtarë të kësaj
feje ka edhe Greqi. Grekët e kanë të
e tij në përcaktimin e zonës juglindore
të Shqipërisë si Vorio-Epir. “Ekzisto-
jnë të drejta të minoriteteve dhe këto
duhet të vihen në funksion në të gjitha
zonat e Shqipërisë, të cilat përfaqëso-
jnë emrin Vorio-Epir. Ky është Vorio-
Epiri. Në Vorio-Epir ekzistojnë grekë,
kjo vërtetohet dhe do vërtetohet më
tepër kur të regjistrohet popullata dhe
këtu duhet të funksionojnë të drejtat e
minoritetit. Ju përshëndes ju grekët e
Korçës. Kurajë, shpresë dhe betejë” .
Po ashtu bëhet e ditur se deklaratat e
konsullit Ikonomus në këtë takim janë
mbështetur edhe nga dy deputetët
grekë të Janinës dhe Follorinës,
përkatësisht Mihalis Pandulas dhe
Stathis Theodhoridhis.
“Kam lexuar mjaft për
grekët e Korçës dhe e di që nëna Greqi
akoma nuk ka kthyer borxhin për hel-
enizimin e Korçës”, tha një prej këtyre
deputetëve, Mihalis Pandulas. Ai shtoi
se “Ne bashkohemi me ankthet dhe
qartë armën dhe mund ta përdorin
kudo dhe kurdo. Nëpërmjet fesë dhe
duke iu referuar asaj. Shqipëtarët nuk e
kanë një armë të tillë përmes së cilëst
të neutralizojnë efektin grek më të
njëjta mjete.
Shqiptarët janë edhe
ortodoksë, edhe myslimanë dhe kato-
likë. Ndryshe prej grekëve feja nuk
identifikohet me kombin dhe ky i fun-
dit ka të tjerë elementë përmes të
betejat tuaja dhe helenizmi i Korçës,
ashtu si helenizmi në botë kur është i
bashkuar, bën gjëra të mëdha që nuk ka
asgjë që t’i pengojë”. Pas tyre, ka folur
dhe kryetari i PBDNJ-së, Vangjel
Dule.
Ashtu si dhe parafolësit,
edhe Dule theksoi se "Nëna Greqi
akoma nuk ia ka kthyer borxhet Korçës
për helenizimin e saj”, e më tej bëri
thirrje që të deklarohet përkatësia e
vërtetë në regjistrimin e popullsisë,
duke u kaluar kjo si një pengesë që ka
të bëjë me fenë, gjuhën dhe kombës-
inë… Dhe për çudi, asnjë reagim nga
ana e diplomacisë tonë, se për shpall-
jen “Non Grata” të tyre as që bëhet
fjalë…?! I vetmi që reagoi ishte Sabri
Godo, një politikan i vjetër, në pen-
sion.
Për çudinë tonë, thirrjet për
Vorio-Epir vijnë dhe nga Nikolas
Gejxh. Jo më larg se 4 ditë më parë,
faqe 8
cilëve mbahet i konsoliduar.
Kjo diferencë në armë e bën edhe më
delikate ndeshjen. Ajo është skematike
ashtu siç vjen prej Greqisë, gjithnjë
nën emrin e fesë që identifikohet me
kombësinë. Kjo shpeshherë të bën mos
ta marrësh seriozisht dhe ta neglizhosh
edhe kur ta thotë konsulli grek, një zyr-
tar me gradë të lartë në diplomacinë e
atij vendi. Për shkak se përsëritet
vazhdimisht dhe në ço kohë, edhe
atëherë kur se pret pretendimi kthehet
në rutinë.
Dhe duket se shqiptarët nuk
kanë ende një përgjigje skematike për
ekspansionin grek. Vihen në punë
shumë mendje dhe shumë vëmendje.
Angazhohen të gjithë, edhe qytetarë,
edhe media edhe zyrtarë të politikës
për të përpunuar një përgjigje.
Megjithëse është një pretendim që
grekët e qarkulllojnë nëpërmjet fesë,
kisha ortodokse në Shqipëri nuk thotë
një fjalë, qëndron jashtë këtij debati.
Edhe Ikonomos vishet si prift, mban
mjekër, që të jetë sa më pranë origjinës
prej nga vjen pretendimi grek për Vorio
Epirin. Ata kërkojnë modelin kur
predikojnë kundër Shqipërisë, modelin
që nis te kisha e tyre.
Kurse tek ne nuk ka një përafrim, i cili
do ta thjeshtonte përgjigjen ndaj
grekëve. Në një rast të tillë reagimi nuk
do të merrte kaq mund e kosto sa herë
mendjendryshkurit e konsullatave
greke në Shqipëri dalin për kocka në
trojet e këtij vendi. Nuk ka përafrim
pasi kisha ortodokse shqiptare është
një kishë e fjetur për interesat kom-
bëtare, është një kishë në konflikt in-
teresi sepse drejtohet prej priftërinjsh
grekë, të cilët janë pararoja e
Ikonomos.
këtë herë nga Dropulli i Gjirokastrës,
Nikolas Gejxh, greko-amerikani, i njo-
hur për qëndrimet e tij ekstremiste, prej
disa ditësh gjendet me mision në
Shqipëri, përmendi termin e Vorio-
Epirit, duke pohuar se “minoriteti
duhet të kontribuojë për Vorio-Epirin.
Çdo qytetar ka të drejtë të deklarohet
ashtu siç ndihet etnikisht dhe njëherazi
mund të deklarojë edhe përkatësinë
fetare”.
Me të drejtë lind pyetja: Ku
gatuhen dhe koordinohen kaq saktë
këto politika dhe programe që jo vetëm
ndërhyjnë në punët e brendshme të
Shqipërisë, por cënojnë rëndë edhe in-
tegritetin dhe sovranitetin e saj?! … Si
paska kohë Greqia e zhytur në kaos, të
merret me “helenizmin” e trevave
shqiptare?!...
Drejtor i Përgjithshëm, Instituti i
Çështjeve Kombëtare
 Aktualitet faqe 9

nGA PROF. XHEVAT LLOSHI

asi Ismail Kadareja u bë shkrim-

KADARE E BËRI SHQIPEN
P tar i dëgjuar, filluan të merren
edhe me gjuhën e tij, ashtu siç

GJUHË BOTËRORE
ishin marrë më përpara me gjuhën e
Naimit, të Fishtës, të Jakov Xoxës dhe
të tjerëve. Megjithatë, unë dëshiroj të
vë në dukje, se nuk i përshtaten veprës
së Kadaresë modelet e zbatuara për au-
torët e tjerë shqiptarë. Po përmend
vetëm një pikë të veçantë për ta
mbështetur pohimin e mësipërm.
Shkruajnë për fjalët e reja, domethënë
për neologjizmat e një shkrimtari.
Vepra e Kadaresë nuk ka disa fjalë të
reja, por është e tëra një neologji, një
fjalë e re në letërsinë shqipe. Përftesat
leksikore e kuptimore te Kadareja jo
vetëm e kanë pasuruar shqipen, por
edhe e kanë tejkaluar në mënyrë të
pashembullt më parë. Këtu nuk kemi
disa fjalëformime të reja, por hapjen e
përftesave që nuk janë njohur më parë
në gjuhën tonë. Ai ka shkelur shtigje të
paeksploruara, në të cilat tashti po ecin
edhe të tjerë letrarë. Pas Kadaresë
gjuha e letërsisë shqipe nuk është më
ajo e dikurshme; është një ligjërim
tjetër. Ai e bëri atë jo thjesht më të
pasur, por edhe më të lirë, më të bukur,
më artistike, më të zhdërvjellët, më sh-
prehëse, më intriguese, më tronditëse.
Shqipja sot është një gjuhë botërore e
letërsisë artistike.
Këtë e bëri Ismaili. Me
prozën e tij u pasuruan format e rrë-
fimit letrar, që perceptohen si novator-
izëm edhe kur librat e tij përkthehen në
gjuhë të tjera. Duke e përmbledhur
këtë anë, pa hyrë në kushtet e gjendjes
gjuhësore, kur nisi të shkëlqente
Kadareja, besoj se qëndron sinteza e
shkurtër e mëposhtme: Ismail Kadareja
është çliruesi i shqipes letrare. Ai na e
solli në një gjendje të re dhe tashti se- është përftuar një temë tjetër: “Ismaili krijimit artistik dhe sidomos nuk ia ka maili nuk i është shmangur edhe një Skënderbeu ka qenë i pari
cili mund të bëjë diçka të vetën në një për gjuhën”. Tashmë kjo është e duk- pranguar kërkimet e hapjet e mëpërte- çështjeje të acaruar dhe acaruese të udhëheqës i këtyre trojeve, i cili i për-
hapësirë të zgjeruar, por edhe cilësisht shme qartë në sprovën e tij të fundit le- jshme. viteve të fundit: qëndrimit ndaj stan- shkoi ato kryq e tërthor nga veriu në
më të zgjeruar. Rrjedhimisht, edhe hu- trare Mosmarrëveshja. E quaj të Në një bisedë mjaft vjet më dardit. Bien në sy dy aspekte. Atyre që jug, nga perëndimi në lindje, duke
lumtuesve u bie për detyrë të ngrihen nevojshme ta theksoj, se vërejtjet e tij parë ai ma ka thënë thjesht: “Nuk kam e godasin standardin, Ismaili u përgjig- qenë vetë nga qendra e tyre. Për herë
në nivelin e kësaj hapësire dhe të mos gjuhësore këtu nuk janë të papritura, asnjë vështirësi me shqipen, ajo më jet, se nuk e kuptojnë që në këtë të parë arbërit morën pjesë në të njëjtën
e përfshijnë pedantisht në një vargëzim sepse një pjesë e tyre janë shprehur shërben siç më nevojitet dhe shkruaj si mënyrë do ta kthenin prapa Shqipërinë ushtri, pavarësisht nga cila krahinë
monoton kumtesash e monografish si edhe më parë. Pika që meriton e para të më pëlqen, pa ndier ndonjë pengesë.” si të vetmin vend në Europë pa një vinin, dhe luftuan në të gjitha krahinat,
dikur, si gjithnjë, me sy të mbyllur për- veçohet, është se Ismaili e ka pasur Ismail Kadareja si artist i fjalës ka standard gjuhësor. Ai u përgjigjet drejt- ku edhe derdhën gjak. Kështu u mbrujt
para një vezullimi të ri. kurdoherë bindjen, që shqipja është një rrokur nga shqipja frymën e saj si fjalë përdrejt edhe për fajësimin se standardi një vetëdijësim i ri për identitetin e
Ndërkaq, nuk është vënë re mjet i shumëfrytshëm për krijimtarinë artistike. qenka meritë e diktatorit shqiptar: tyre, një ndërgjegje e cila i bëri që mbi
se krahas temës “Gjuha e Ismailit” e tij, se ajo ia ka plotësuar kërkesat e Në këtë vepër të fundit Is- “Hiqeshin sikur e përgojonin diktatorin emërtimet e mëparshme të nxirrnin një
përdorues-ligjërues-përdhunues, e në emërtim të ri, një emërtim të vetëm të
të vërtetë e lajkatonin.” Edhe për përbashkët: ne jemi shqiptarë. (Është
mendimin tim, ta quash se shqipja një dukuri e krahasueshme me pro-
standarde ishte meritë e Enver Hox- cesin te gjermanët, të cilët kaluan te
hës, nuk ka tjetër interpretim, veç emërtimi i sotëm Deutsch dhe
tinëzisht t’i thurësh një lavd aspak të Deutschland, duke u nisur nga ndaj-
vërtetë historikisht. Por në thelb, në folja deutlich, e cila përputhet pikë për
rast se gjatë sundimit të diktaturës, si pikë me “shqip”). Dhe ne jemi edhe sot
për çdo fushë tjetër, ishte e de- shqiptarë, sepse kemi këtë vetëdijësim
tyrueshme të thuhej, se arritjet i de- identiteti, që na e mbrujti Epoka e
tyroheshin Partisë e shokut Enver, ta Skënderbeut.
përsërisësh sot këtë është një mbrap- Së fundi, ka pasur një teori
shti. Është mbrapshti intelektuale ta të përhapur 70-80 vjet më parë, se
rendisësh shqipen standarde me gjuhën shqipe kombëtare do ta krijonte
bunkerët e atij regjimi, sepse kjo do një shkrimtar gjenial shqiptar, duke
të thoshte që edhe tashti, kur me bërë paralelizëm, për shembull, me
rastin e 75-vjetorit të Ismailit, flasim Danten për italishten. Pa u futur tashti
në një sallë të Ministrisë së Kulturës, në hollësirat pedante të argumentimeve
nuk po bëkemi gjë tjetër, veçse po ru- gjuhësore, më lejoni ta mbyll me këtë
ajtkemi bunkerët! pohim: Edhe në rast se e kemi kërkuar
Së fundi, Ismaili veprimtar- shkrimtarin gjenial, ja ku e kemi: Is-
inë çmitizuese kundër shqipes stan- mail Kadarenë. Ja ku e kemi edhe
darde e lidh drejtpërdrejt me gjuhën me të cilën ka shkruar, edhe
çmitizimin e Skënderbeut, duke iu gjuhën për të cilën ka shkruar. Dhe
kundërvënë zellit të atyre që e kanë prandaj ta lëmë mënjanë mosmar-
ndërmarrë këtë hulli destruktive. Më rëveshjen me vetveten – ky është
lejoni ta mbështes këtë lidhje ndërm- kumti i librit të fundit të Ismail
jet Skënderbeut dhe gjuhës shqipe Kadaresë.
përgjithësisht, lidhje që e kam trajtuar
disa herë më parë.
 aktualitet faqe 10

nGA SAMI ISLAMI

shtë shkruar mjaft për shpëtimin

PSE SHQIPTARËT I MBROJTËN
Ë e hebrejve në Shqipëri e
Kosovë gjatë LDB, por edhe
para saj. Është shkruar mjaft për sakri-
ficën e shqiptarëve për t’i shpëtuar ata
që po iknin nga plumbi nazist. Kjo gjë
është e njohur, besoj , nga të gjithë. Po
HEBREJTË NGA NAZIZMI?
ajo që më shtyri të shkruaj për këtë
temë është se , në revistën “Albanica”
të muajit gusht-shtator të vitit të kaluar,
faqe 112, lexova shkrimin: Shfaqet në
Kongresin Amerikan filmi dokumen-
tar “Besa” , nga autori Norman H.
Gershman, fotograf amerikan. Ai e
kishte titulluar filmin kështu: “ Besa-
myslimanët, të cilët i shpëtuan hebrejtë
në LDB”(!) Që në fillim të bijnë në sy
dy elemente: elementi i parë është
“Besa” dhe i dyti, ”myslimanët ua sh-
pëtuan jetën hebrejve”!
Që në fillim mund të themi
se filmi që u shfaq në Kongrein
Amerikan nuk përkon me realitetin
shqiptar ashtu siç ishte, gjë që duket
madje edhe nga vetë titulli i filmit.
Është e vërtetë që shqiptarët para dhe
gjatë LDB qenë ndër të vetmit popuj
(me sa di unë edhe danezët) që u
angazhuan t’i mbronin hebrejtë gjatë
holokaustit. Është e vërtetë, poshtu, se
edhe qeveria shqiptare (e Shqipërisë
londineze) ua kishte hapur dyert t’i
ndihmonte ata në mënyra të ndryshme.
Po duhet të theksohet se hebrejtë nuk
gjetën strehim vetëm në Shqipëri, por
edhe në Kosovë (kryesisht në Prisht-
inë, por edhe në qytete të tjera të
Kosovës). Për këtë çështje ka shkruar
edhe studiuesi Shaban Sinani, i cili
thotë që, kjo gjë u realizua në sajë të
marrëveshjes shqiptaro-izraelite, e cila
datonte që nga viti 1930-33, kur am-
basadori amerikan me origjinë hebreje
Herman Bernshtajn kishte bërë mar-
rëveshje me ambasadorin shqiptar në
Uashington Faik Konicën, për grum-
bullimin e hebrejve në Shqipëri. Siç po
shihet hebrejtë nuk ia kishin mësy
rastësisht tokës shqiptare!
ligji ishte edhe Besa. Sipas Kanunit, e Prishtinës, Riza Drini dhe Hysen Pr-
Një faktor pse hebrejtë erd- kishin pasë mundësi t’i mbronin he- devotshëm…” , ose doktori shqiptar
kur jepet Besa (pra fjala e dhënë), ishtina, por edhe shumë të tjerë, ishin
hën në Shqipëri është se Shqipëria nuk brejtë në atë masë, po të mos ishte tra- Spiro Lito që intervenoi të mos dërgo-
duhej të përmbushej patjetër! Besën e angazhuar me tërë qenien e tyre në
ishte shtet i krijuar në baza fetare (edhe dita e vjetër shqiptare bazuar në heshin 60 hebrej në Poloni, por në
“prishte” vetëm vdekja! Sot shpesh këtë mision. Se shqiptarët
pse ekzistonin tri fe). Në Shqipëri dhe Kanun. Sipas traditës shqiptari edhe Shqipëri të prezentohej “si ortodoks i
keqpërdoret kjo fjalë, me “ta jap ishin gjithmonë të gatshëm t’i ndih-
në të gjithë trevat shqiptare vepronte sot e përcjell mikun deri te dera e devotshëm…”, atëherë çfarë do të
fjalën”, ashtu siç e kanë edhe popujt e monin njerëzit në rrezik, ishte edhe
Kanuni dhe tradita, po jo feja. Këtë gjë shtëpisë, deri tek dera e oborrit. Më mbetej nga shqiparizmi? Them asgjë!
tjerë që s’kanë lidhje me Kanunin rasti , kur para LDB, shkencëtari Al-
e dëshmon edhe struktura e kreut të heret shqiptari e ka percjellë mikun jo A kështu duhet të na njohin të huajt,
shqiptar dhe traditën shqiptare. Gjen- bert Ajnshtajni (hebre) ishte paisur me
Mbretërisë së parë të shqiptarëve. vetëm deri tek dera e oborrit, por deri pra edhe hebrejtë, si “mysliman të de-
eratat më të hershme e dinë , që nëse pasaportë shqiptare. Kjo ka ndodhur
Mbreti Ahmet Zogu ishte me përkatësi tek kufiri i fshatit të tij, aty ku territori votshëm”? Ku është tradita shqiptare?
dikush ka qenë në gjak, për shumbull, në fillim të viteve ’30-ta, i ndihmuar
fetare, mysliman, mbretëresha tij kufizohet me territorin e fshatit apo Po kujt po i çonte ujë në mulli ky lloj
ka qenë i detyruar të qëndrojë gjithnjë drejtpërdrejt nga vetë mbreti Zog.
Xheraldinë ( hungareze) katolike, fisit tjetër. Dhe arsyja ishte se, sipas identifikimi? Ky lloj “identifikimi” do
i ngujuar. Ai ka mundë të dalë jashtë Pra, duke i pasë parasysh këtë e shumë
kryeministri Kostaq Kotte ishte Kanunit, nëse e gjen ndonjë e keqe t’i çonte ujë në mulli kujtdo tjetër, por
shtëpisë vetëm nëse ka qenë i siguruar fakte të tjera që, për shkak të hapësirës
ortodoks. Edhe pse, pra, në Shqipëri mikun deri në kufirin ku gravitonte shqiptarëve jo! Ne edhe në fillim
nga dikush tjetër, nga i cili kishte , nuk i kemi përmendë këtu, mund të
predikoheshin tri fe, kjo nuk çonte fshati apo vendbanimi i tij, do të ishte e thamë, se shqiptari kurrë nuk ka
kërkuar mbrojtje. Gjatë kësaj kohe, themi se filmi “Besa , myslimanet që
aspak peshë kur ishte çështja e Ka- ligësi dhe fyrje tepër e madhe për të. marrë për bazë identifikimi fenë, po
edhe po të ishte takuar me hasmin, i shpëtuan hebrejtë në LDB” krijon
nunit, traditës, sidomos çështja e Në të njëjtën kohë kjo do t’i binte hije kombin. E vërtetë! Po ja që ngan-
hasmi në asnjë mënyrë nuk ka mundë një imazh jo të vërtertë për shqiptarët
mikpritjes. Në malësi ekziston edhe sot e keqe edhe krejt fisit. jëherë, kur vërtetë do të duhej që të
të hakmerret ndaj tij, sepse ai njeri në përgjithësi.
thënia e njohur se “shtëpia është e Duke e pasë parasysh Ka- identifikoheshim vetë si shqiptarë, nuk
kishte qenë në Besë të atij tjetrit. Në fund, ajo që është domosdoshme të
zotit dhe e mikut”. Parim ky që ka nunin dhe traditën shqiptare, do të e bëjmë këtë ( siç ndodhi me person-
Hebrejtë erdhën në tokat thuhet me këtë rast është se, shqip-
funksionuar për mrekulli gjithmonë ndalemi pak në artikullin, të cilin e azhin e filmit) po e bën dikush tjetër,
shqiptare në kohën kur, të themi, Ka- tarët këtë gjest nuk e bënë për shpër-
ndër shqiptarë, pa marrë parasysh kemi marrë si referencë. Në artikull siç ishte rasti i zonjës Shirley Cloyes
nuni kishte forcë juridike , më shumë blim. Ata e bënë për arsye se kishin në
përkatësinë fetare. Gjatë LDB hebrejtë bëhet fjalë për një vlonjat i quajtur Diougardi, eksperte e çështjeve të Bal-
se çdo ligj tjetër i shtetit (Sot Kanuni vete vlera të larta njerëzore mbështeur
ishin informuar se strehimi në Shqipëri Sezan Hoxha. Ky si trashëgimtar i lkanit, e cila në një nga emisionet e
thuaja nuk funksionon, apo funk- në traditën e tyre kanunore. Nuk men-
do të ishte i sigurt, prandaj Shqipërisë Nuro Hoxhës, flet se si babai i tij i “Zërit të Amerikës”, me të drejtë, pat
sionon shumë pak edhe atë sidomos doj se akti i shpëtimit të hebrejve në
ia kishin mësy shumë sish. kishte strehuar katër familje hebreje. deklaruar se “shpëtimi i hebrejve nuk
në Shqipërinë Veriore e në Kosovë). tokën shqiptare është i panjohur edhe
Besa ishte akt i lartë moral, që e kishte Fort mirë! Sezan Hoxha më 1990, kur ishte akt fetar, por akt shqiptar ”.
Ata që e njohin Kanunin e kanë të tek qeveria izraelite, e cila çuditërisht
vetëm shqiptari ( Po them “e kishte”, e kishte vizituar muzeun e holokaustit
lehtë për ta kuptuar se, për shqiptarin, nuk e njohu, as pas tri vjetësh,
sepse sot pak ka mbetë nga Besa). Tek në Izrael, kishte deklaruar :”Si mysli- Në mbrojtjen e hebrejve
miku (se ai që trokiste në derë dhe pavarësine e Kosovës?
popujt e tjerë ky fenomen nuk ekzis- manë të devotshëm ne u dhamë hebre- gjatë kësaj kohe ishin angazhuar plot
kërkonte mbrojtje konsiderohej mik), i Sido që të jetë shqiptarët në një mo-
tonte e as nuk ekziston as sot fare. Sh- jve mbrojtjen humanitare. Pse ? Sepse shqiptarë me funksione shteti, si Mus-
cili ishte në rrezik, patjetër se do ta ment historik e bënë të veten, e tani
pesh Besa krahasohet gabimisht me kështu urdhëronte miqësia, human- fafa Kruja (kryeministër shqiptar i
kishte mbrojtjen e tij, sikur që e pati topi është në taborrin e qeverisë
‘fjalën e dhënë”, sigurisht duke mos e izmi, Besa”. Po sikur Prenk Uli, që asaj kohe), i cili kishte bërë që shumë
hebreu para dhe gjatë LDB. As izraelite dhe mbetet për të parë se çfarë
njohur Kanunin. Kanuni ishte një ligj i ishte sekretar i Prefekturës në Prisht- hebrej të largoheshin urgjentisht nga
regjimi shtetëror i Zogut, e as regjimi vendimi do të marrë kjo lidhur me njo-
cili i rregullonte fort mirë marrëdhëniet inë, dhe i cili i kishte shpëtuar 52 he- Kosova dhe të strehoheshin në
pas tij në kohën e luftës, nuk do të hjen në të ardhmen.
në mes shqiptarëve. Në kuadër të këtij brej të kishin thënë, “si katolik i Shqipëri. Në këtë kohë edhe prefektët
 aktualitet faqe 11

nGA ALBIn KURTI

NË OPOZITË
uk ishin të paktë ata që na

N patën akuzuar pse nuk e nën-

shkruam të ashtuquajturin Kod
të Mirësjelljes bashkë me politikanët e
tjerë para zgjedhjeve. Së pari, pse
duhet të sillemi mirë sipas një kodi kur
thjesht mund ta respektojmë ligjin? Së
dyti, pse duhet të bëhemi bashkë me po
këta politikanë që janë sjellur keq me
qytetarët në këto vitet e pasluftës? Së
huritë më të mëdha, por ata që e kanë kurrsesi nuk do të mund të ketë jetë të kurrfarë programi a vizioni të bjerrin popullit të Kosovës pasurinë
treti, a do të sillen njerëzit mirë vetëm
vullnetin për drejtësi më të madh. E, gjatë. Qeveria e ardhshme do t’i ngjajë përgjithshëm për Kosovën nuk disku- publike.
pse e nënshkruan një deklaratë që
mbase nuk mund të kenë vullnet për një elefanti me këmbë prej qelqi që tohet në këto negociata por vetëm për Në veçanti, partitë politike
quhet e mirësjelljes, ndërkohë që e
drejtësi ata që nuk kanë interes për nuk i levërdis as të qëndrojë në vend e apetitet e akterëve të veçantë. E vetmja që do t’i bashkojë qeverisja e
dinë se kurrfarë pasojash nuk do të
drejtësi. Politikanët që janë pasuruar e as të lëviz përpara. Ngjizja aktuale e gjë që dihet është se ata që po bëhen ardhshme nuk kanë program (për të
kenë në rast se bëjnë të kundërtën? Zg-
ngjitur drejt majave të sistemit në koalicionit përmes negociatave ndër- bashkë në koalicion qeveritar do të mirën e Kosovës), porse ato i pret pro-
jedhjet e mëpastajme e vërtetuan qën-
kushtet e padrejtësisë tashmë janë bërë partiake është tërësisht joparimore dhe bëhen bashkë për negociata me gram i gatshëm (për ta dëmtuar
drimin tonë të drejtë asokohe: Kodi i
edhe vetë ata pjesë e këtyre kushteve. jopolitike. Ambiciet personale të kr- Serbinë dhe për privatizimin e PTK-së, Kosovën). Në përgjithësi, elita politike
Mirësjelljes shërbeu si relaksim i opin-
erëve të partive dhe të fraksioneve të KEK-ut e Trepçës. Pra, po bëhen në Kosovë nuk është aq e ndarë në
ionit para vjedhjeve që do të bëheshin.
Cilido që të jetë koalicioni i ardhshëm partive janë e vetmja shtysë drejt bashkë që, në njërën anë, Kosovës t’ia parti sa e ka ndarë Kosovën kundrejt
Shkelësit e kaluar dhe shkelësit e
qeveritar dhe sado i madh të jetë ai, formimit të koalicionit qeverisës. Për rrudhin territorin e, në anën tjetër, t’ia së cilës partitë janë bashkë.
ardhshëm të ligjit po e bënin një gjest
Prandaj roli i Lëvizjes
mirësjelljeje formale për hir të kamer-
VETËVENDOSJE! si opozitë parla-
ave televizive. Ata po silleshin mirë me
mentare dhe jashtëparlamentare është
njëri-tjetrin para se të sillen keq me
i pazëvendësueshëm dhe i domos-
qytetarët dhe votën e tyre.
doshëm. Prandaj regjimi përpiqet që
debatin e vërtetë politik për negociatat
Lëvizja VETËVENDOSJE! ka bërë
dhe privatizimin ta zëvendësojë me de-
numrin më të madh të ankesave dhe
batin për çështje teknike e procedurale
denoncimeve për parregullsitë dhe
si puna e betimit në Kuvend.
shkeljet e shumta të zgjedhjeve të 12
Tri vjet pas shpalljes së
dhjetorit 2010. Njësoj ishte edhe me
pavarësisë Kosova po bëhet me Ku-
rastin e përsëritjeve të pjesshme të zg-
vend të ri të një shteti pa sovranitet dhe
jedhjeve që pasuan më 9 dhe 23 janar
të një ekonomie pa prodhim. Serbisë
2011. Ne si subjekt politik kësaj radhe
po i ngutet që t’i fillojë negociatat me
garuam për herë të parë. Është lehtë e
Kosovën. Ajo e ka kuptuar që koniuk-
besueshme që partitë e tjera kanë pasur
tura politike e Kosovës, e korruptuar
më shumë përvojë e kapacitete për të
dhe e shantazhuar siç është, po
bërë më shumë ankesa sesa ne. Ato
diskreditohet me shpejtësi dhe po
kanë mundur ta dëshmojnë vjedhjen
bëhet e papërdorshme për aspiratat e
dhe dhunën shumë më tepër sesa ne
Serbisë për një republikë serbe në
përgjatë këtyre zgjedhjeve. Mirëpo ja
Kosovë. Për të njëjtën arsye po iu
që ne më të rinjtë dhe me mundësitë
ngutet edhe korporatave ndërkom-
më të pakta në krahasim me gjithë të
bëtare që duan t’i blejnë më lirë se
tjerët dokumentuam më së shumti
badihava ndërmarrjet publike fitim-
shkeljet flagrante të ligjit që gjithsesi
prurëse të Kosovës si puna e PTK-së.
deformuan vullnetin e votuesve. Pra,
Le të ngutemi ne që këta të vonohen.
Lëvizja jonë tregoi që luftën për
drejtësi nuk është e thënë që e shpiejnë
përpara ata që i kanë mundësitë e njo-

ai do ta propozojë pastaj Thaçin për publikës sonë. Mirëpo, kjo situatë poli-

A
KR-ja në mandatin e kaluar i
shërbente PDK-së si vegël.
Mandati i kaluar shkoi, por jo
edhe të qenët e AKR-së si vegël e
PDK-së. Roli i AKR-së nuk ka
ndryshuar edhe pse tani u ngjit në poz-
itë. Por, as PDK-ja nuk ndryshoi jo
vetëm pse sërish do të jetë në pozitë.
Koalicioni PDK-AKR është
formalizim i një lidhjeje të gjatë. Fil-
limi i kësaj miqësie të bukur (siç thuhet
në fund të filmit “Casablanca”) daton
qysh prej vitit 2007. AKR-ja për më
shumë se tre vjet qëndroi në opozitë
duke mos e bërë me gjithë mend opoz-
itën. Kreu i saj përfitonte tenderë nga
qeveria, blinte ndërmarrje të Kosovës
përgjatë plaçkitjes së Kosovës që u
quajt privatizim, dhe deputetët e tij e
kritikonin koalicionin PDK-LDK e
Thaçin vetëm atëherë kur kritika e tyre
s’kishte aq rëndësi. Në vitet 2007-2010
në Kosovë formalisht e kishim koali-
cionin qeverisës PDK-LDK, por real-
isht koalicioni kishte formulën
PDK-AKR-LDK.
Se AKR-ja është më e afërt
me PDK-në edhe se vetë partneri i saj,
LDK-ja, u dëshmua me 2 nëntor të vitit
të kaluar. AKR-ja e mundësoi mosbes-
imin ndaj qeverisë “Thaçi” në mënyrë
që të provokoheshin zgjedhjet e
jashtëzakonshme në të cilat u bë vjed-
hja më e madhe elektorale në Kosovën
Tangoja e dy
të pangopurve
e pasluftës. Pa AKR-në nuk do të binte
qeveria e PDK-së në mënyrë që man-
dej të mund të ngrihej përsëri ajo. Ajo
që e rrëzoi qeverinë e PDK-së me mar-
rëveshje, pas vetëm tre muajve e
gjysmë, po e ngrit PDK-në në qev-
erisje me marrëveshje të re. Këto dy
marrëveshje të ndryshme janë dy anë
të së njëjtës medalje. E dyta s’bëhej pa
të parën, por mbase as e para s’bëhej
pa këtë të dytën.
Në qeverinë e ardhshme do
të jenë edhe të besueshmit e tjerë të
Thaçit nga radhët e mosbesuesve të
tjerë të qeverisë së kaluar – pra, de-
putetët serbë. Më 2 nëntor 2010, në
mesin e 66 deputetëve që patën votuar
për shkarkimin e qeverisë kanë qenë
edhe ata të SLS-së së Slobodan Petro-
viqit dhe të Grupit për Integrim të
Branislav Grbiqit. Sikurse AKR-ja,
edhe këta do të shpërblehen me poste
të ndryshme qeveritare për shkak se ia
zgjatën jetën Thaçit duke e rrëzuar atë
për ta ringritur ca më vonë.
Thaçi nuk ka pasur nevojë ta
përdorë si vegël AKR-në atëherë kur e
organizoi suksesshëm mocionin e mos-
besimit ndaj vetes së tij. Ai, thjesht, ka
mundur të japë dorëheqjen. Edhe tani,
nuk ka qenë e thënë që ai të pajtohet
për Pacollin President. Ai, thjesht, ka
mundur të heq dorë nga posti i Kryem-
inistrit. Ishte e qartë që AAK-ja nuk e
kishte problem koalicionin me PDK-
në, por bërjen e Thaçit Kryeministër.
Madje, ky ishte halli kryesor edhe i
LDK-së, e cila propozonte qeveri të
përbashkët teknike. Mirëpo, Thaçi
dëshironte që me çdo kusht të bëhet
Kryeministër. Prandaj, e vërteta është
që Pacolli po bëhet President, sepse
Thaçi nuk është i gatshëm të mos bëhet
Kryeministër. Natyrisht, Thaçi edhe po
e shpaguan Pacollin për ‘mosbesimin’
e këtij me 2 nëntor. Ama shkaku krye-
sor që Pacolli po bëhet President është
dëshira e zjarrtë e Thaçit për t’u
(ri)bërë Kryeministër. Thaçi do ta
propozojë Pacollin për President, sepse
Kryeministër.
Nëse në dekadën e parë të
këtij shekulli, politikanët e Kosovës e
dëshironin pushtetin kryesisht për hir
të pasurimit dhe karrierës personale,
tash në dekadën e dytë po këta poli-
tikanë e duan pushtetin për hir të ruajt-
jes së asaj pasurie dhe karriere. Në këtë
ndërrim dekadash kemi edhe ndërrim
dukurish: nga pushteti si para te
pushteti si imunitet; nga pushteti si pa-
surim i paligjshëm te pushteti si legal-
izim i pasurisë. Ky ndërrim gjithsesi e
rrit kontrastin ndërmjet qytetarëve dhe
pushtetarëve. Qytetarët që e duan lir-
inë prej pushtetit ndodhen përballë
qeveritarëve që e shohin pushtetin si
liri. Pra, sikleti i politikanëve si puna e
Thaçit nuk është më që jashtë pushtetit
do të mund të mbesin pa pasurinë që
s’e rrisin e as s’e ruajnë dot më, por që
jashtë pushtetit do të mund të mbesin
edhe pa liri. Ata e dinë që pa pushtet
përveç pasurisë s’do të mund ta mbro-
jnë as veten e tyre prej akuzave e het-
imeve për korrupsion.
Pacolli sigurisht që kurrë
nuk do të zërë vend për të mirë te zem-
rat e mendjet e shqiptarëve. Shumë
njerëz e kanë kapur kokën me duar
tash që Behxhet Pacolli do të bëhet
President i shtetit të Kosovës. Shumë
qytetarë janë mërzitur fort kur kanë
mësuar se ky njeri do të jetë i pari i Re-
tike e ka dashur pikërisht një këso
njeriu. Para negociatave të reja me
Serbinë dhe para shitjes së ndërmar-
rjeve publike, ku ka njeri më të përsh-
tatshëm sesa Pacolli? Pranë flamurit
me lara dhe himnit pa tekst, ku ka
Kosova njeri më të përshtatshëm sesa
Pacollin?
Me struktura të Serbisë që
kontrollojnë çerekun e territorit të
Kosovës, me privatizimin neoliberal
tipik për Amerikën Latine të fund-
shekullit të kaluar, pa ushtri, pa të
drejtë që t’i bashkohemi Shqipërisë,
me himn e flamur shkombëtarizues,
natyrisht që Pacolli shkon për Presi-
dent. Ashtu siç e kemi shtetin, të tillë
do ta kemi edhe Presidentin. Sa më
shumë që ankohen njerëzit pse Pacolli
do të jetë President, aq më shumë sh-
përfaqet që këta njerëz duan që shteti i
Kosovës të mos duket ashtu siç është.
Pacollin do ta ketë për President shteti
i pavarur i Kosovës, sepse si Pacolli
është bërë vetë ky shtet. Duhet që rrën-
jësisht t’ia ndërrojmë karakterin dhe
orientimin politik shtetit, në mënyrë që
të mos na bëhen pacollat presidentë.
Sikurse gjarprin, as problemi nuk
duhet kapur për bishti.
ALBIn KURTI
 1-5 Salisbury
Tel:02088026259
Promenade
Green Lanes
Harringay N8 0RX
Harringay Snooker Club, vendi me
fantastik per te kaluar kohen e lire.
Argetim i garantuar me te gjitha pajisjet
qe nga bilardot, tabelat e tenisit, lojerat e fatit, etj
Gjithçka qe duhet per te kaluar
Free membership
çaste te mrekullueshme
Transmetim Live te ndeshjeve sportive

www.haringeysnooker.co.uk

Transportojmë makina
dhe mallra për në Shqiperi
apo Kosovë
Na kontaktoni:
07585802477
 BAR RESTORANT KORÇA
Lokali më i ri shqiptar në Londër
651 Green Lanes Harringey
London N8 0QY
Tel: 02083412747,
Mob: 07917519459
07747623939
...Nëse dëshironi kuzhinën e mrekul-
lueshme shqiptare, nga kuzhinjerë me
mbi 20 vjet eksperiencë...

Ambjenti më fantastik për për festat

tuaja familjare Ditëlindje, Fejesa,
Martesa etj etj
Shërbim i pakrahasueshëm,
Çmimet tepër konkuruese
Ne ofrojmë kuzhinë tradicionale
shqiptare & mesdhetare
NDESHJET SPORTIVE LIVE Per çdo rezervim mbi 30 veta ne ju krijojmë
FREE SMOKING AREA ambjentin që dëshironi vetëm për ju

A keni patur nje aksident?

Na telefononi te gjeni nese
mund te aplikoni

Ersans ka një përvojë të pasur

për të provuar specialist të
ndihmojë dhe këshillojë për
kërkesë lëndime personale Ne ju sigurojmë që ju do të
(Personal Injury Claims) merrni 100% të kompen-
Ne ofrojmë vlerësim simit tuaj dhe shërbimi ynë
falas dhe nje pakete“ nese nuk nuk do t’u kushtojë asnjë
fition nuk paguan” (no win no qindarkë
fee) për të siguruar se nuk ka
zbritje të bërë nga ndonjë
kompensim për të cilat ju mund
të drejtë www.luleonline.com

Dërgoni lule në të gjithë botën. Mundësia më fantastike

për të kujtuar të dashurit tuaj në mëmëdhe apo në botë
A ka dhuratë më të çmuar sesa një tufë me lule për të dashurën
tuaj në Tiranë apo gjetiu? Dërgoni Lule në Shqipëri dhe Kosovë!
TELEFONO: 07788406825

nGA PREnD BUZHALA
Përse rizbulim shqiptar?
Nëse Zbulesa merret si revelacion i të
vërtetave hyjnore; nëse Libri i Shenjtë
është edhe zbulesë nacionale e juden-
jve; atëherë këtë rizbulesë nacionale në
tiparin mirditor, tani dhe këtu, si një
hic et nunc, po e marrim në të gjitha di-
mensionet intelektuale që na i shtron
përpara në tryezën e leximit vepra
monumentale me intyervista AN-
TOLOGJI E MENDIMIT TË SOTËM
PËR MIRDITËN e autorit mirditor
Gjon Marku. Këtë përmasë identiteti,
gjithashtu, na e zbulojnë para nesh
shëmbëlltyra e figura, si forcë që gjen-
eron energji identitare. Në këtë libër
intervistohen, ligjërojnë, bashkëbise-
dojnë e flasin mbi 61 personalitete
shqiptare nga të gjitha trojet etnike, si
dhe disa dijetarë e albanologë evropi-
anë. Të gjithë këta të intervistuar
shënojnë, në kohët bashkëkohore, per-
sonalitetet më të shquara në fushën e
krijimtarisë mendore e shkencore dhe
në fushën e krijimtarisë artistike. “Ka
Shqipni, se pat Mirditë”, janë vargjet e
një kënge folklorike.
1. Modeli intervistues i ndërkomu-
nikimit shqiptar
Pothuajse, nuk ka rajon shqiptar që të
ketë kaq shumë shekuj vazhdimësie
autentike në fushën e traditës, rezis-
tencës kombëtare, kulturës, besimit,
dhe, gjithsesi, një konsekuencë të mah-
nitshme në fushën e ruajtjes e të bega-
timit të identitetit shqiptar. Le ta
lexojmë si model të ndërkomunikimit
shqiptar për Mirditën, nga njëra anë,
dhe si interesim të qarqeve diturore,
diplomatike, religjioze a kulturore
evropiane për aq e aq shekuj (sidomos
prej shekullit XIX e këndej, me emra
të shquar albanologësh, dijetarësh apo
udhëpërshkruesish si Hahn, Hekaurd,
Durham, Nopça etj) që na e zbulon
këtë rajon në përmasën ndërkom-
bëtare. Nuk kishte thënë më kot njeri i
letrave, Aurel Palsari, se për pesë
shekuj rresht, në qarqet ndërkombëtare
më shpesh përmendet emri Mirditë se
emri Shqipëri. Identiteti, në këtë
vazhdimësi shqiptare i tipit mirditor,
shfaqet si forcë që nuk mposhtet për-
para furive armike a furive të shekujve,
shfaqet si burim që i jep kuptim ekzis-
tencës së një kombi dhe si përvojë his-
torike, shoqërore, si mbijetojë traditash
shpirtërore e materiale, si qëndresë
vazhdimësie religjioze e krishterimit;
si mbijetesë, - si do të shprehej Kadare
- e përplasjes së gjatë e të heshtur
midis pjesës së zvetënuar që nuk i qën-
droi furisë osmane, dhe kjo pjesë e
zvetënuar kërkon edhe sot revansh his-
torik antishqiptar për të mitizuar gjoja
Skënderbeun dhe për të risjellë kultin
e robërisë. Nëse tek rajonet tjera
shfaqen procese të krijimit të asaj
mendësie që kultivon disa identitete, si
pasojë e kundërthënieve shoqërore, re-
ligjioze, kulturore e historike, te
Mirdita e kemi rastin unik shqiptar
identitar. Së këndejmi, nuk është e
habitshme pse të gjithë këta person-
alitete të intervistuar shfaqin dhe
shqiptojnë aso mendimesh të epërme,
aso konsideratash të larta, aso
vlerësimesh të lartësuara, që nuk ka se
si të mos sintetizohen ndryshe, pos si
mendim antologjik, si antologji e thel-
bit të mendimit, si antologji e
mendimit të zgjedhur e të përzgjedhur,
RIZBULIMI SHQIPTAR DHE
EVROPIAN I MIRDITËS
si antologji e kokrrës së pjekur të
vetëdijeve më të zgjuara. Nëse kon-
frontimi i disa identiteteve brenda
identitetit kombëtar i ka vonuar proce-
set integruese brendakombëtare dhe
ato në kuadër të identitetit evropian,
mirditore ishte ajo formula FEJA E
SHQIPTARIT ËSHTË SHQIPTARIA,
sepse autori i saj, Pashko Vasa, është
me orgjinë nga anët e Mirditës. I kë-
tyre anëve është edhe alfabeti i gjuhës
së sotme shqipe, fillimisht si alfabet i
Prend Docit, abatit të Mirditës, i cili
më vonë themelon shoqërinë
“Bashkimi” në Shkodër dhe me këtë
alfabet shkojnë në Manastir, i cili edhe
miratohet. Ai ishte punëtor i dijes e i
kulturës apo figura e njërit ndër më
madhorët të Rilindjes kombëtare, me
32 vepra të shkruara, klerik luftërar,
poet, atdhetar e politikan largpamës
dhe është pikërisht Mirdita e shekullit
XIX që ka zë në letërsinë e Rilindjes.
Doçi hodhi edhe idenë se çlirimi i
Shqipërisë është në të mirë të besimit
dhe të vëllazërimit në mes të shqip-
tarëve. Ai kudo që shkonte, pranë një
kishe hapte edhe një shkollë.
2. Parafraza historike identitare:
nga aristokracia mesjetare e deri te
koha jonë
Nga këto mjedise janë edhe këngët e
Interviste
moçme shqiptare legjendare, kreshnike
historike apo ato të baladave, të cilat
më vonë qenë përhapur nëpër viset
shqiptare përreth. Janë mbishkrimet
epigrafike, të zbuluara në këtë rajon,
që flasin për dinastinë e parë të Arbrit
që më 1190-1216; madje princërit e
Dukagjinëve dhe Blinishtëve, Tanush
Dukagjini dhe Guljeljm Blinishti, iu
takonin dy familjeve të mëdha mes-
jetare të Mirditës. Emri Mirditë doku-
mentohet që më 1417. Ajo nga këto
mjedise janë edhe shumë kisha e man-
astire, si ato të Gëzhiqit e Rubikut që iu
takojnë shekullit XIII; këndej dolën
njerëzit e politikës e të kulturës hu-
maniste, Gazullorët (diplomatë, profe-
sorë universitarë), të cilët dominojnë
përreth shtatë shekuj prej Dom Mati
Gazullit, Gjon Gazullit personalitet i
doktoruar në Padova në matematikë e
astronomi dhe humanisti i parë shqip-
tar. Tre vëllezërit Gjon, Pal e Ndre
Gazulli, ishin humanistë dhe am-
basadorë të Skënderbeut në Raguzë,
Hungari, Itali etj; Pal Gazulli ishte
edhe rektor i shkollave humaniste të
Raguzës, ishte diplomat i Skënderbeut,
që ndërlidhte raportet me Papën, kurse
doktor në teologji ishte edhe Dom
Ndre Gazulli, abat i Mirditës, (1766).
Ndërkaq, dy vëllezërit Dom Gjon
Gazulli e dom Nikollë Gazulli, me
studime të larta në Insbruk, i pari folk-
lorist, linguist e historian, i dyti dhe
vritet në një shpellë si antikomunist,
kurse tjetri varet më 1927 e e deri te
Dom Nikollë Gazulli. Nga këto anë
doli abacia e Oroshit (e vetmja në tro-
jet shqiptare dhe ekzistoi deri më 1967,
kur e mbyllën komunistët), që ishte e
lidhur drejtpërdrejt me Vatikanin... E
veçanta e kësaj krahine shqiptare, nën
sundimin bizantin e atë turk, karakter-
izohet me mosnënshtrim ndaj
pushtuesve, duke siguruar edhe au-
tonomi të veten, të qeverisur e të ud-
hëhequr nga kapedanët vendas e nga
kanuni, që ishte burimi kryesor i të
drejtës e që u përhap edhe në vise tjera
shqiptare, si “pjesë përbërëse e vetëdi-
jes shoqërore e kombëtare” (Ismet
Elezi), si “dokument i shpirtit shtetfor-
mues” (Mark Krasniqi). E ndodhur në
mesin e krahinave të tjera të is-
lamizuara, “Mirdita, duke qenë e bes-
imit katolik, përfaqësonte dhe
kundërshtarin më të fortë të pushtimit
turk” (At Zef Pllumi). Së këndejmi,
pos qeverisjes autonome, Mirdita
kishte edhe udhëheqjen e vet fetare.
Duke mos e pranuar as llojin e krish-
terimit mbas skizmës së vitit 1054, as
islamizmin, “e mbrendshmja për ta
ishte besimi katolik, gjuha, zakonet,
shpirti i përbashkët i racës, uniteti i
jetës e i trevës së vet e marrëdhëniet
mes vetes si katolik e mirditas” (Imzot
Zef Simoni). Mirdita ishte, për shekuj
të tërë, krahina që kontributin dhe ide-
alin e vet të pashuar për lidhje me
Perëndimin. Dera e Gjon Marku njihej
në Evropë nga fuqitë e mëdha, kurse
privilegjet e saj ndaj Portës së Lartë në
Stamboll, mbroheshin edhe dilpo-
matikisht (Pjetër Arbnori). Gjatë
shekullit XIX, Mirdita ishte embrioni
i shtetit të ardshëm shquiptar (Peter
Bartl). Përshkruhet nga shumë të inter-
vistuar karakteri i mirditorit, si njeri i
zgjuar, që di ta dëgjojë tjetrin, që është
i urtë, që ka një inteligjencë të gjallë e
një mprehtësi gjykimi, me paraqitje të
qytetëruar; që i ka të vetat parimet e
nderit, besës, mikpritjes, burrërisë. Ai
është i pajisur me etikën e kuvendit
(Musa Kraja), për të dëgjuar e folur me
radhë, për të mos përdorur fjalë fyese,
etj, kurse gratë lënë përshtypje me
zgjuarsinë dhe gojëtarinë e tyre. E pra,
Mirdita është qendra që ka rrezatuar
traditat e veta të shquara atdhetare e
kulturore edhe në hapësirat tjera
shqiptare. Autori, në rolin e inter-
vistuesit, gjurmon dhe ngjall kuresht-
jen për të gjitha shtresat e jetës
shoqërore në këto anë, që nga aris-
tokracia mesjetare e deri te mësuesit,
rapsodët e pleqtë e thjeshtë të kohës
sonë. Mirditorët kanë prirë edhe në
dhënien e kushtrimit për këtë Kongres
që u mbajt në Manastir. Djepi i Ka-
nunit të Lekë Dukagjinit është Mirdita,
fshati Gomsiqe, ku Gjeçovi i madh
mblodhi dhe sistematizoi kodifikimin
e tij.
Pothuajse, shumica e këtyre person-
aliteteve nënvizojnë faktin e rëndësisë
së madhe etnografike që ka kjo zonë
“me gamën e gjerë të veshjeve” (An-
dromaqiGjergji), me kullat e gurta e
faqe 14
me traditën e mbajtjes së kuvendeve.
Madje, kuvendet e Mirditës, sidomos
ato të Shpalit, që nga viti 1608 e kën-
dej, dëshmojnë “për qëndresën, mbro-
jtjen, çlirimin dhe lirinë” (Dritëro
Agolli); Mirdita dallohet me kompak-
tësinë e saj në etnokulturë (Mark
Tirtja) etj. Interesimi për Mirditën
është shpalosur e shpaloset
vazhdimisht në të gjitha fushat e dijes,
që nga shekujt e së kaluarës e deri tek
emri emblematik i këtyre studimeve,
Dr. Mark Tirtja.
Është kleri katolik i kësaj
ane dhe përgjithësisht kleri katolik
shqiptar), që e ka mbajtur gjallë jo
vetëm besimin, po edhe frymën e kul-
turës, shkrimit, arsimimit dhe të na-
cionalizmit shqiptar dhe, në shekujt e
fundit, nën emblemën e idealeve për
“Fe e Atdhe”. Nga Fandi i Mirditës
është edhe origjina e Gjergj Fishtës,
nga trualli mirditor dolën edhe Ndre
Mjeda e Lazër Mjeda.
Përmendet Mirdita që ka nxjerrë burra
të mëdhenj. Përmendet me dëshmi të
vlershme veprimtaria e padër Ambroz
Marlaskajt, klerikë si Dom Prend Suli
e Dedë Koleci, nga Mirdita ishte Dom
Nikollë Kaçorri, nënkryetari i Qeverisë
së Vlorës krah i Ismail Qemalit e Lugij
Gurakuqit. Nga Mirdita ishte Gjin
Marku, komandant i dalluar i LNÇ.
Përmenden trima si Lleshi i Zi që
kundërshtoi Ali Pashë Tepelenën për të
prerë njerëz të paarmatosur. Për-
menden aktorë, poetë, rapsodë, pleq,
mësues,,piktorë, të dalluar në nivel
kombëtar. Përveçohen lidhjet historike
me Vatikanin, por edhe ato Mirditë-
Austri. Dallohet Mirdita edhe për
vlerat e folklorit burimor, që janë
shtrirë dhe kanë arritur të ndikojnë
edhe në zonat tjera shqiptare nëpërmes
festivaleve foklorike. Vlerësohen lart
vepra, si ato të Fabian Barcata-s etë au-
torëve tjerë evropianë, që paraqesin
pamje të jetës zakonore shqiptare
3. Potenca moderne dhe intelektuale
e intervistës
Ky vëllim vjen pas tre librave me in-
tervista, të botuar në vitet 2000-2004,
duke i përfshirë edhe në këtë AN-
TOLOGJI, së bashku me disa të inter-
vistuar të tjerë. Autori Gjon Marku
tashmë e ka dëshmuar veten edhe si
prozator me librat e tregimeve letrare
“Njeriu që vinte dhe ikte natën” (1999)
dhe “Varri nën dardhë” (2004),
ndërkohë që në proces botimi gjendet
edhe një vëllim. Është autor i mono-
grafisë historike “Ndërfana” (i botuar
më dhe i ribotuar më 2008), i studimit
interesant në shqip e anglisht “Mirdita
në vizionin filatelik” (2004), i dy
monografive dokumentare-publicistike
“Mësuesi në kujtesë Preng Filopati”
(2004) dhe “Mark Legisi, një jetë
midis nxënësve” (2008). Secili libër i
botuar përbën një dialog më vete.
Është një art-dialog. Së këndejmi, AN-
TOLOGJIA na vjen pas gjithë kësaj
përvoje të begatshme e të pasur në disa
fusha të shkrimit letrar, publicistik,
dokumentar. Do thënë që Gjon Marku

shquhet si gazetar i rryer i intervistës.
Prandaj, secili nga të intervistuarit ka
diçka për t’i thënë Tjetrit, t’i ndajë me
Tjetrin mendimet, sqarimet, ku-
vendimet, gëzimet, dëshpërimet, po
edhe rragatat. Në dialog nevojitet Vetja
e Tjetrit për të dëgjuar, për të komu-
nikuar ndërmjetvetshëm. E rëndë-
sishme është, që, në këso rastesh, të
gjithë të intervistuarit ndajnë të do-
mosdoshmen, esencialen, që e
ngërthen qenia e begatshme mirditore,
historike e aktuale. Intervista,
megjithatë, është ndër zhanret më të
kërkuara të epokës moderne. I ka lex-
uesit e saj të shumtë që e parapëlqejnë
dhe që e lexojnë me pasion. Të inter-
vistuar si Dhimitër S. Shuteriqi, Kolë
Jakova, Ismet Elezi, At Zef Pllumi, Jup
Kastrati, Willi Kamsi, Zef Simoni, An-
dromaqi Gjergji, Dritëro Agolli, Mikel
Prenushi, Tinka Kurti, Margarita
Xhepa, Shefqet Hoxha, Mark Yietja,
Musa Kraja, Muzafer Korkuti, Gjokë
Beci, Ahmet Qosja,Neritanm Ceka,
Fran Luli, Roza Anagnosti, Aleks-
dandër Dhima, Frrok Çupi, Ariana
Qatipi, Ndue dedaj, Preç Zogaj, Pashk
Pervathi e të tjerë, jo vetëm që shkë-
pusin rrëfime të ndjeshme e përjetime
të paharruara nga qëndrimet e tyre në
këtë zonë, apo nga veprimtaria e tyre e
gjatë në këto anë; por ata nënvizojnë
edhe fakte shumë të rëndësishme. Aty
i kemi edhe emrat e personaliteteve e
studiuesve nga anë të ndryshme
shqiptare, nga Kosova e viset tjera, e
që kanë çka të thonë për Mirditën, si
Mark Krasniqi, Gjon Mark Kapedani,,
Ismail Kadare, Pjetër Arbnori, Zef
Miridta, Rrok Mirdita, Jorgo Bulo,
Aleksandër Meksi, Zhani Ciko,
Moikom Zeqo, Don Lush Gjergji,
Anton B. Fistani, Mark Gjoka,Nikollë
Loka, fatos Baxhaku, Lush Culaj,
mark Marku etj. Aty janë edhe të in-
tervistuar të profileve të ndryshme nga
vende të ndryshme evropiane, si Franz
Winsauer, Peter Bartl, Cristoforo
Palmieri, Klarisa De V Wal, Angelo
Massafra, Anna Cazzato, Peter
Blomeyer apo Tobias Svenningsen.
Duke qenë trajtë e letërsisë diskursive
dhe dokumentare, edhe intervistat e
Gjon Markut e përmbushin funksionin
e tyre të bashkëbisedimit, mu për fak-
tin se personalitetet e intervistuara, nga
rrethet kulturore kudo në hapësirat
shqiptare e më gjerë, janë konsideruar
dhe konsiderohen personalitete, fjala e
të cilëve ka peshë (intervistat bëhet
vetëm me personalitete të pranuara nga
publiku, apo jo); dhe kurdoherë inter-
vistat e tij, kanë arritur të ndriçojnë një
apo më shumë çështje dhe kurdoherë
arrijnë ta shqiptojnë aktualitetin e
problematikës së shtruar,
ndërgjegjshëm, me potencë intelek-
tuale dhe me përgjegjësi teorike, kri-
tike, profesionale e krijuese.
Intervista, me sa shihet, e ka trashëguar
traditën evropiane të dialogëve që nga
Platoni e këndej. Ndryshe nga civi-
lizimet tjera, dialogu është tipar dallues
i civilizimit evropian, që nga ditiram-
bet e lashta greke, nëpërmes dialogëve
filozofikë të Ksenofontit, Platonit dhe
Aristotelit, për të komunikuar një prob-
lematikë etike, kurs nëpërmes zhvil-
limit (dialektik) të dialogut, nëpërmes
shtruarjes së argumenteve e kundër ar-
gumenteve, përzgjidhej një qëndrim
autorial ose i bashkëbiseduesit, për ta
përcaktuar, së fundmi, definicionin e
nocionit të caktuar. Prandaj, pse të mos
thuhet, edhe intervista është shenjë e
Interviste
Epokës Moderne që nga Renesanca e
këndej, kur zuri të përhapej galaksia e
Gutenbergut nëpërmes Fjalës së Shty-
pur; është shenjë moderne e
Qytetërimit Evropian. Edhe sot ekzis-
ton shprehja dialogu sokratik, për ta
shqiptuar a shfaqur një urti nëpërmes
kuvendimit,. Te Platoni dialogu filo-
zofik merr edhe trajtë artistike. Duke i
lexuar intervistat e Gjonit me këto per-
sonalitete, nuk ke se si të mos e vëresh
paradoksin e aq e aq intervistave të
kohës së sotme, po edhe të kohëve të
kaluara nga njëra anë; si dhe të
mungesës së një teorie orientuese të
mirëfilltë profesionale të intervistës,
nga ana tjetër, që na shfaqet në mediet
tona. Libri na vjen në kohën kur inter-
vistat sot bëhen me bollëk, duke
ngritur kulte të rrejshme, sidomos nga
sferat e muzikës dhe sportit, bëhen me
politikanë gjysmanalfabetë, me
pseudointelektualë, me sojsorollopësh
pushtetorë zëdhënësish për informim;
bëhen, madje, edhe me manekine, me
modeliste, me miss-e, me aktorë e ak-
tore e me pseudo të panumërt. Intervi-
stat e tilla, mbase, krijojnë një
atmosferë argëtimi me lexuesit që
kërkojnë shije të sipërfaqshme, por nga
ana tjetër, nuk i kënaqin shijet e inter-
vistës profesionale, sepse krijojnë rrë-
mujë antivlerash. Dikur Roland Bart
për fenomenin e tillë thoshte: “Është
vrasje e dyfishtë: njëherë e mendimit,
sepse na reziston dhe herën tjetër e
gjuhës, sepse na tradhton”. Mirëpo, ky
paradoks dhe ky hendek te ky vëllim
kapërcehet me përvojën e gjatë të Gjon
Markut në lëmin profesional të inter-
vistimit në publicistikën shqiptare; in-
tervistë që e merr rolin e përvojës, si
mësuese të jetës, e mësueses së his-
torisë, aq e sigurt e aq urtake njëkohë-
sisht, aq e sertë hove-hove dhe aq e
shtruar e shkoqitëse, herëve të tjera; aq
me temperament më tutje.
4. ZGJIMI I MUZËS QYTETARE
TË KUVEnDIMIT
Ndryshe, ky vëllim jo vetëm që i përm-
bush këto kritere, por merr rolin edhe
të një kronike të gjallë të kohëve që
përjetoi Mirdita, shndërrohet në një
bashkëbisedues dinamik për proceset
në fushat e kulturës, veçanërisht, dhe
të jetës shoqërore përgjithësisht.
Shndërrohet në një zë intelektual, që e
drejton gishtin kah thelbet e qenies
sonë, dhe që i jep rrugëzgjidhjet për të
dalë nga qorrsokaku ku futen
fenomenet a dukuritë e tilla në fushat
përkatëse. Nuk është e habitshme,
prandaj, pse ligjërimi bisedor i inter-
vistave të Gjon Markut, e përmbush
funksionin komunikues të gjuhës, tek
e ngërthen edhe ngjyrimin emocional,
gjithë temperament e gjithë intelekt, të
shprehjes së mendimit subjektiv për ta
kumtuar të vërtetën apo për ta sqaruar
një fenomen. Intervistat-model nuk i
mungojnë as këtij vëllimi, duke i
paraqitur në mënyrë kreative, përmes
intervistimit, kujtimet, krijimtarinë dhe
jetën e tij personale, të t intervistuarit
(aktorë, shkrimtarë, pedagogë,
shkencëtarë).
Nëpërmjet këtij libri Gjon Marku e
zgjon muzën e kuvendimit a të ora-
torisë së bashkëbisedimit: ai
bashkëbisedon nën shenjën e Plimnisë,
muzës së Këngës së Përshpirtshme,
Oratorisë dhe retorikës. Nëpërmjet
kësaj muze ai i paraqet kërshëritë,
bindjet, përvojat intelektuale, kultur-
faqe 15
ore, morale, sociale dhe kombëtare.
Intervistat e tilla, nëpër dekada, e rua-
jnë vlerën e tyre kulturore, e ruajnë
frymën e kohës, me animet, simpatitë e
antipatitë; me angazhimet intelektuale
e krijuese dhe me argumentimin
racional të lëndës së intervistuar. Të
tubuar rreth një tryeze të përbashkët të
mendimit, të duket sikur të gjithë të in-
tervistuarit i kemi pranë ëksja tryeze,
duke komunikuar e ndërkomunikuar,
duke na i përcjellë faktet dhe përvojat
mirditore e personale. Libri nuk para-
pëlqen rragatën apo reagimin me tem-
perament. Assesi. Ai pikësynon të
përcjellë tek koha jonë një tryezë tjetër
qytetare të komunikimit, atë të urtisë e
rë dijes, të të dëshmissë e të
tarshëgimisë së pasur shpirtërore e ma-
teriale mirditore, të lashtësisë e të
bashkëkohësisë, të kodit mirditor *si
do të shprehej Ndue dedaj), të pasion-
eve kërkimore, vepruese, kulturë-
dashëseca arsimdashëse, më në fund,
një ssitem kulturor identitarn vlerash e
shenjash sa shqiptra e mirditore aq
edhe evropiane. Me një fjalë, intervista
e vëllimit ANTOLOGJI E
MENDIMITTË SOTËM PËR
MIRDITËN, e luan rolin e zhanrit pub-
licistik shkencor, ashtu sikundër e luan
edhe rolin e angazhimit kulturor të
drejtpërdrejtë; e luan rolin e përhapjes
së ideve, vizioneve, mendimeve, qën-
drimeve e të formave tjera të mendimit
e të kuvendimit.
(Gjon Marku: “AnTOLOGJI E
MEnDIMIT TË SOTËM PËR
MIRDITËn”,, intervista, botues
GERR, Tiranë 2009)

Expert in Relationship and love

Sheikh Salem
International Hearler & Spiritualist order with
many years experience in Europe, Asia,
Usa & Africa.
I can help you solve all your problems regarding
relationship, love and back, curses, unexplained
illnes, union or separation, black magic
problems, exams, business flushing, Love
matters etc.
Your satisfaction is my concern
Tel:02070550227
Mob 07950592908
3 days result 100% guaranteed
Unë mund t’iu ndihmoj në zgjidhjen e
problemeve në lidhje me marrëdhëniet në çift,
problem në dashuri, mallkime, sëmundje të
pashpjegueshme, problemet e magjisë së zezë,
provimet, problem biznesi, problem dashurie etj
etj.
Për tre ditë rezultati i garantuar 100%
Me kontaktoni
Tel:02070550227
Mob 07950592908

nGA KASTRIOT DERVISHI
K
thimi i eshtrave të Dom
Nikollë Kaçorrit në Shqipëri,
përveçse një detyrimi, përbën
edhe një respekt ndaj të kaluarës, ndaj
historisë sonë. Për fat të keq, eshtrat e
shumë personaliteteve shqiptare,
shumë personazheve të rëndësishme të
historisë politike të vendit, ndodhen sot
në varreza të ndryshme të Europës
kryesisht, për të mos thënë që të tjera
kanë humbur identifikimin e tyre.
JETA
Dom Nikollë Kaçorri, u lind më 1865
në Krej të Lurës. Prindërit kishin fe të
ndryshme, babai katolik dhe nëna mys-
limane. Ishte ipeshkvi i Durrësit dom
Ambroso ai që e mori me vete dhe e
çoi në shkollë. Më 1882 mbaroi
kolegjin urban për retorikë e gra-
matikë. Më 1882 – 1888 studion në
Romë në kolegjin urban duke kryer 4
vjet për gramatikë dhe 2 vjet për re-
torikë. Më 188 – 1893 studioi për
teologji, filozofi e shkenca politike në
Universitetin “Zeking” të Zyrihut në
Zvicër.
Më 1893 vjen në Shqipëri e shërben
fillimisht meshtar në Delbnisht. Më
1893 – 1916 shërben në arkipeshkvinë
e Durrësit. Më 1907 kryetar nderi i klu-
bit “Vllaznia”. Më 1909 në klubin
“Bashkimi”. Më 1908 dhe 1909 merr
pjesë në kongreset e Manastirit e El-
basanit. më 1910 – 1911 u dënua me 2
vjet burg “për nxitje kundër ligjeve të
shtetit”. I bashkohet nismës së Ismail
Qemalit për shpalljen e pavarësisë. Më
DOM NIKOLLË KAÇORI,
ZËVENDËSKRYEMINISTRI I
PARË I SHQIPËRISË
1912 delegat i Durrësit në Kuvendin e
Vlorës. Më 4 dhjetor 1912 – 30 mars
1913 zëvendëskryeministër i qeverisë
së parë të Shqipërisë.
nË KUVEnDIn E VLORËS
MË 1912
Pas nënshkrimeve në fjalë, kuvendi
zgjodhi Ismail Qemalin kryeministër të
qeverisë së përkohshme dhe Dom
Nikollë Kaçorrin si zëvendës të tij. Pas
këtij vendimi në orën 17.30 delegatët
morën pjesë në ceremoninë e ngritjes
së flamurit.
Në ditën e dytë, më 30 nën-
tor 1912, delegatët i dhanë të drejtë
kryeministrit të zgjedhë anëtarët e
kabinetit të tij, si dhe zgjodhën
kryetarin e ri, pasi kryetari i më-
parshëm, Ismail Qemali ishte zgjedhur
kryeministër. Vehbi Agolli (Dibra) (pas
emërimit të tij kryemyfti, u zgjodh
Eqrem Vlora)u zgjodh kryetar dhe Lef
Nosi nënkryetar. Gjithashtu u përcak-
tua edhe numri 18 i anëtarësisë së Ple-
qësisë.
Në mbledhjen e tretë të datës 1 dhje-
tor, Kuvendi vendosi formimin e kabi-
netit dhe zgjedhjen e Pleqësisë derisa
sa të vinin delegatët e tjerë ndërsa per-
sonat që do të dërgoheshin në përbërje
kulture faqe 16
pallja theksonte tek përpjekjet e Vjenës
për një “qeverisje të rregullt” në
Shqipëri. Ajo u shoqërua edhe me një
deklaratë tjetër të udhëheqjes
ushtarake austro – hungareze në
Shqipëri. Në nëntor 1916, u lajmërua
vdekja e perandorit Franz Jozef, i cili
vetëm pak kohë më parë kishte festuar
80-vjetorin e lindjes (“Vëllazënija”, 25
nëntor 1916). Më këtë rast, kolonia
shqiptare në Vjenë, ku nënshkruan
Abdi Toptani, Filip Noga, Bajram
Curri, Masar bej Toptani, Nexhip
të delegacionit shqiptar që Basha, etj, i dërgoi një
do të shkonte në Europë do telegram ngushëllimi
t’i zgjidhte qeveria. perandorit të ri, ku thek-
sohej roli shpëtues i
JASHTË KABInETIT Austro – Hungarisë për
Shqipërinë. Pak javë më
Ndërkohë në maj 1913, vonë, një delegacion
Esat pashë Toptani pas shqiptar, i përbërë prej
largimit të trupave serbe 34 vetash udhëtoi, në
nga Durrësi organizoi në Vjenë për t’i uruar hip-
Krujë një mbledhje të jen në fron Perandorit
Shqipërisë së mesme, me 29-vjeçar Karlit I. Dele-
përfaqësues nga Kavaja, gacioni u nis nga Shko-
Durrësi, Tirana, Kurbini, dra më 14 prill me një
Lezha, etj, e cila njohu si avullore, ndërsa një ditë
drejtues të saj nënprefektin më parë ata ishin takuar
e Tiranës, Musa Qazimin. me gjen.Trollman. Për-
Mendimet e hedhura në shëndetjen në emër të
këtë mbledhje kishin të dërgatës, e bëri myftiu i
bënin me shpalljen e Krujës Beratit. Pas Shkodrës,
kryeqytet, me domosdosh- delegacioni shkoi në
mërinë e ardhjes së një Cetinë e, më pas në
princi të huaj si dhe me një Sarajevë e me tren në
lutje drejtuar Esat Pashës Vjenë.
(që nuk mori pjesë në Më 18 prill 1917 u
mbledhje) në mënyrë që ky krye edhe takimi me
i fundit të merrte në dorë perandorin. Delegacioni
qeverisjen e vendit. Ndër shqiptar përbëhej nga:
pjesëmarrësit e kësaj Musa Juka, Kolë Ujka,
mbledhjeje ishte edhe ish- Hasan Efendi Bekteshi
numri 2 i qeverisë së (Shkodër), Vat Marashi
Vlorës, Dom Nikollë (Shkrel), Gjelosh Gjika
Kaçorri. (Kastrat), Abdi Kola
(Shalë), Hasan Ahmeti
nË DELE- (Postribë), Mano Bej,
GA- Mehmet Bej, Dedë
CIOnIn E Çoku (Lezhë), Llesh
KURORËS tij. Miloti (Zadrimë), Ndue Gjoni (Orosh),
Pas ceremonisë, Esat Pasha Zef Ndoci (Spaç) Zenel Aga (Iballë),
Delegacioni shqiptar qëndroi në Vjenë, ku më 1 mars ai u Muharrem Pengili (Krujë), Ahmet bej
që shkoi në Gjermani dekorua nga Perandori austro – hun- Zogu (Mat), Musa Maçi, Xhelal bej
më 21 shkurt 1914 për garez më Kryqin e Urdhërit të Franc Toptani (Tiran), Izedin Beshiri, Imzot
t’i dorëzuar kurorën Jozefit. Po atë ditë, ministri italian në Nikollë Kaçorri (Durrës), Qazim Bej,
mbretërore Wilhelm Vjenë e ftoi Esat Pashën në ambasadën Shazivar Alltuni (Kavajë), Irfan bej,
von Wied-it përbëhej e vendit të tij dhe i dorëzoi medaljen e Lef Nosi (Elbasan), Sami bej Vrioni,
nga: Esat pashë Top- “Kavaljerit të Kurorës së Italisë”. Mehmet Esat, Dhimitër Lavda (Berat,
tani (kryetari i dër- Mbreti i posapagëzuar u nis në drejtim Skrapar), Ahmet bej Resuli, Emin
gatës), Milto Shavari, të Shqipërisë duke kaluar në Trieste, ku Vokopola (Lushnje), Kahreman Vrioni
Dom Nikollë Kaçorri u prit më 5 mars jo vetëm nga autoritet (Fier), Elez Isufi (kryetar fisi,
(Durrësi), Xhemil bej austro – hungareze, por edhe nga mjaft Peshkopi), Sali Spahia (nënprefekt i
Vlora, Spiro G. shqiptarë të ndodhur atje ku spikaste Lumës), Hysni bej Curri (nënprefekt i
Koleka, Jusuf Dom Nikollë Kaçorri (“Taraboshi”, 7 Bunjës), Sali Mani (Bunje), Hasan bej
Hamzaraj (Vlora), mars 1914). Mëngjesin e 7 marsit Prishtina (Kosovë) (po aty, 28 prill
Shefqet Vërlaci, Lef 1914, çifti mbretëror mbërriti në Dur- 1917).
Nosi, Ahmet rës në një atmosferë festive, shoqëruar Në fjalën e tij, perandori
Hastopalli (Elbasani), kjo me fjalimin mirëseardhës të Esat shfaqi gëzimin që takonte delegacionin
Ndoc Çoba, Pashko pashë Toptanit si dhe me praninë e shqiptar, ndërsa tha se të dy vendet
Kakarriqi (Shkodra), anëtarëve të KNK-së. kishin armiq të përbashkët dhe se
Sami Vrioni, Hysen Vjena kishte dëshirë t’i jepte
Vrioni, Iljaz Vrioni nË AUSTRI Shqipërisë një administratë të rregul-
(Berati), Abdyl Ypi, luar që të rregullonte fetë, fiset, gjuhën,
Mihal Turtulli Më 23 janar 1917, në kuadër të përvje- shijet kombëtare e të drejtat e hershme
(Korça), Ekrem bej torit të parë të trupave të saj në të popullit shqiptar. Perandori e siguroi
Libohova (Gjirokas- Shkodër, Austro – Hungaria shpalli dërgatën se do t’i jepte popullit shqip-
tra), Eqrem Vlora botërisht autonominë e Shqipërisë, e tar të gjithë mbrojtjen e tij. Në emër të
(Tirana e Shijaku) dhe cila garantonte të ardhmen e shtetit dërgatës ka folur Trollman (me përk-
Hasan Prishtina shqiptar nën mbrojtjen e Vjenës. Në thim të Gjergj Pekmezit) me një fjalim
(Kosova) (Eqrem shpalljen e lëshuar me këtë rast, të ko- në të cilin vihej në dukje se asnjë shtet
Vlora. “Kujtime II”, munikuar nga gjen.Trollmann ndër të nuk ishte kujdesur për Shqipërinë si
Tiranë 2001, faqe 64) tjera thuhej se austro – hungarezët nuk Austro – Hungaria.
(“Taraboshi” 7-8 erdhën në Shqipëri për të pushtuar Ka folur pa ashtu edhe
shkurt 1914). Ata vendin, por për të ndjekur armiqtë e Hasan Prishtina duke theksuar rolin sh-
kanë marrë pjesë në shqiptarëve dhe se Vjena ishte përp- pëtimtar të Vjenës në Shqipëri.
ceremonitë e zhvillu- jekur gjithmonë për ruajtjen e popullit Më 1914 u largua nga Shqipëria dhe u
ara në shtëpinë e e tërësinë e tokës shqiptare (“Lef Nosi. vendos në Vjenë. Vdiq atje më 29 maj
Wiedit dhe të gruas së Dokumente historike...”, faqe 45). Sh- 1917.
 kulture faqe 17

nGA FAIK KOnICA

Shqipëria u ngjall nga ideal-
Botuar më 1924

K
omedia e partive:Korrespon-
denca e mikut t'one të kthiellt,
Francesco Argondizza, që
"Dielli" boton në numër të sotmë, na
heq përsëri vërejtjen mi reziqet që e
istët, po vdes nga politikanët
rethojnë Shqipërinë. Kur popujt
dëshërojnë paqe dhe kërkojnë
marëveshje e miqësi në mes tyre, aven-
turierët e politikë nërkombëtare si
Mussolini dhe Pashiçi e shkojnë kohën
duke bërë plane për të turbulluar
qetësin e botës, për të derdhur përsëri
gjak, dhe për të shtuar mjerimet që ren-
dojnë si plumb i nxehtë në kurriz e në
shpirt të njerëzisë. Nuk është punë aq e
lehtë të prishet një Shtet i vendosur,
dhe s'duhet të na trembet aqë shumë
syri. Atë lakmi çakalle që kanë sot,
fqinjtë t’anë e kishin dhe die. Ish më
lehtë të prishej die se sa sot Shqipëria;
më lehtë në kohë të Konferencës së
Parisit, kur Shqipëria nuk ish edhe e
njohur si Shtet dhe armiqt’ e saj flisjin
si shokë dhe aliatë të nderuar të Fuqive
të Mbëdha mundëse, se sa sot që
Shqipëria jo vetëm është një Shtet i
njohur po mer pjesë dhe në Lidhje të
Kombeve.
Pastaj, ka sot n'Evropë burra
si Radiç-i i Kroatisë dhe Morel-i i In-
glisë, fytyra fisnike që përfaqësojnë
ndërgjegjjen e njerëzisë dhe zëri i të
cilëve, i shtrënguar të heshtë gjer die
nga gishtërinjt' e hekurt të despo-
tismave e të censurave të lindura nga
lufta, dëgjohen tani anë mb'anë të
botës dhe janë të zotët të bashkojnë për
veprim gjithë forcat morale të dheut.
Jo. Nuk besoj se Shqipëria është në
rezik, - të pakën jo dhe për shumë
kohë. Po kjo s'do të thotë se jemi të sig-
uruar në çdo rast dhe në çdo mënyrë. i rëmbyer hollësirash, detajesh. formë, që të jetë reformë e dobishme, sionarët më të tërbuar; sa për ¬fjalën kthiellt, një program me hollësira të
Asnjë Shtet nuk është i siguruar plotë- Për shembëll, le të marrim duhet të ketë një fill udhëheqës, një "radikal", kjo ësht edhe me elastike, - caktuara mirë, me anëtarë besnikë e të
sisht dhe pa konditë. Nuk është nevojë reformën e kodit. Pse duan t'a refor- frymë përmirësonjëse të re. Në këtë re- aq' elastike sa më Sërbi "radikale” ¬një patundur, dhe me një kryetar të njohur
të kërkojmë shëmbëlla në histori të mojnë dhe me ç'frymë do t' reformo- formë të kodit, s'shohim për kundrë kohë quhej partia rusofile, në Francë e të dëgjuar. Që të gjitha këto mungo-
shkuar, arrin të hedhim një sy në his- het? S'meret vesh mirë. A duan t'a veç se një ndryshim. Po çdo ndryshim "radikale" ka qenë partia që lëftonte jnë në Shqipëri. Dhe kur na çfaqen dy
torin’ e sotme, për të kuptuar se shkurtojnë kodin dhe t'i përmbledhin nuk është doemos një përparim. Dhe lidhjen e Shtetit me Kishën Katholike, parti pa kokë, pa trup, dhe veçan pa
Shtetet, si njerëzit, lindin, riten dhe gjithë kanunet në një pakicë faqesh, siç po të përmbledhim fjalët e reformon- n'Ingli "radikale" jan' ata liberalë që frymë, besojmë se nuk do t'gënjehet
vdesin, - dhe ca vdesin që në foshnjëri, bëri tani shpejt Japoni, gjë për të cilën jësve dhe fjalët e kundërshtarëve do të anojnë nga partia e punëtorëve, dhe njeri me etiketa, - etiketa që janë dhe
nga sëmundjet ose nga aksidentet. Në ky vent u lëvdua nga juristët, se gjejmë këto mendime: Reformonjësit n'Amerikë më në fund fjala "radikal” fallse, se etiketa e vërtetë e që të dy
qoftë se anarkia, e cila mbretëron që shumësia e kanuneve është një së- duan t'a reformojnë kodin e sotmë se është një emër i mbuluar për të thënë partive në fjalë duhej t'ish "konserva-
katër vjet e tëhu në Shqipëri vazhdon mundje dhe një pengim? Po të kishin s'janë mësuar me të, kundërshtarët e socialist. Aqë kuptime sa edhe vende. tive e matur"; që t’i çquajme duke
dhe ca kohë, ahere optimisma s'ka vent një ide t'atillë reformatorët t’anë, ahere mprojnë se janë stërvitur pas tij. As gjë S'munt të mohojmë se në të dy "par- marë hua një fjalë nga jargoni i parla-
dhe trëmbem se diç do të ngjasë. Le të ja një fill udhëheqës, një mendim i tjatër. titë" që u themeluan ka njerës të mirë; mentit të Francës, njëra munt të quhet
kemi shpresë se të vetë-qojturve përgjithëshm: arsyeja e reformës do Që Shqipëtarët, në çdo çap përveç kësaj, sekretarët që të dy partive "parti centre-gauche" dhe tjatëra "parti
"udhë-heqës" do t'u vijnë menttë dhe t’ish simplifikimi. të jetës politike dhe sociale, tërhiqen janë miqatë t'anë, dhe nukë munt të centredroit': S'shohim, ¬gjë tjatër n'ato
punët do të shtrohen. Po në qoftë se e - A duan t'i lënë më tepër liri nga hollësirat dhe kurrë nga mendimi i vënë në dyshim kthiellësin' e qëllimeve "partira".
papritura ngjet, në qoftë se Shqipëria - njeriut dhe të shkurtojnë gjer në kufirin përgjithëshëm; dhe nga ana tjatër, që të tyre. Po dhe njerës të mirë shumë Po pse te humbasim kohën? Populli u
fjalë fatale - vdes, ahere munt pa çpifje më të ngushtë nërhyrjen e Shtetit në Shqipëtarët kujtojnë se çdo ndryshim herë bien viktima të rrethit e të rasteve. ngop me gënjeshtra. Ka humbur bes-
të shkruajmë këto fjalë në gur të varrit punët individuale, dhe jo si në Prusi ku është përparim: - ato janë dy fakte që Themelimi (i cili do të mbetet theme- imin në politikanët. Dhe Populli s'ka
të saj: për të ndruar odë duhet të kërkosh leje duhet t'i kenë vënë re gjithë vëzh- lim në kartë vetëm) i të dy partive të aspakë faj, se politikanët më të vërtet
U nGJALL nGA IDEALISTËT nga opolicia, sistem skllavërie i kopi- gonjësit e shvillimeve në të katër vjetët ra, nuk është veç se një lodrë fjalësh, - s'meritojnë aspakë besim. Aherë ç'do
U RUAJT nGA RASTET uar gjer më një pikë dhe nga Turqia? e fundit. Patmë këto ditë një provë një ndryshim etikete, ndryshim që të dalë nga zgjedhjet? Hiç gjësendi.
U VRA nGA POLITIKAnËT Ja përsëri një fill udhëheqës: zgjerimi i tjatër në të "themeluarit" e dy "partive" Shqipëtarët pas zakonit të tyre e kujto- Populli shqipëtar - si popujt e tjerë të
lirive individuale dhe pakësimi i të "ra". Asnjë nga këto të dy "parti" jnë përparim. Po a do t' gënjehet Pop- Ballkanit, si Grekët për shembëll që
Po. S'ka dyshim se poli- pengimeve të vëna nga Shteti. - A duan s'ka nonjë gjë të re brenda, as njerës të ulli? Besoj që jo. një-qint vjet me radhë s'kanë patur veç
tikanët - turma e erët e njerësve që e të kenë kanune më elastike, më t' rinj as parime të ra: njerëzit jan' ata që Besoj që Populli kur të se partira personash, "Trikupiste" dhe
përdorin politikën jo si një udhë po si epëshme, dhe jo rigide pa nevojë, - si i kemi njohur në disa partira të tjera, - shohë se gjith' ata njerës që i kanë dalë "Delijaniste", "Venizeliste" dhe "Ko-
një qëllim - kanë zënë t’i vënë kazmën për shembëll në Skolland ku ka shumë parti "'nacionaliste", "popullore", "për- një mot më parë n'emër të një partie standiniste" - do t' grupohet pas per-
Shqipërisë. Unë që s'këndoj kurrë forma martese: përpara një njeriu feje, parimtare", "liberale" dhe s’di se tjatër dhe tre vjet më parë n'emër të një sonave. Populli Shqipëtar do t'votojë
gazetat e Shqipërisë (e kam çfaqur ose përpara registar-it, ose përpara ç'emëra të tjera me -ore, -are, -ale ose partie tjatër prapë, do të thotë me vete për njerëzit "më të ndershëm", dhe
arësyen tjatër herë), zura këto javët e miqsh të thirur si dëshmonjës në -atre: po kurdohere ''the same old të tij se këta njerës tallen me të, dhe do Perëndia e di se ç'farë njerës jan' ata që
fundit t’i këndoj me regull që të kup- shtëpi, etj., të gjitha forma legale, kurse damned thing", një grup njerëzish që t’u kthejë kurrizin. Dhe do t' votojë pas Populli i gjykon të ndershëm.
toj rrjedhjet politike të vendit, dhe gjer në Francë ka vetëm një formë legale nuk i lith as një e shkuar e përbashkm: mendjes tij, - do t'votojë për njerëzit e Përpara një kauzi ballkanik si ky, është
tani nuk arrita të zbuloj gjësendi. Këtu dhe do s'do je i shtrënguar t'i bindësh as dashuria për një ideal të përbashkët, "ndershëm", pa vënë re maska, etiketa, më kot të thajmë gurmazin duke
këtje, nonjë artikull i veçuar çfaq te asaj forme? Ahere, ha bhë thatër fill po vetëm ca inate e ca interesa të çastit. dhe emëra. Kemi shvilluar shumë herë predikuar në shkretëtirë. Besojmë se
bërësi një ndienjë të problemeve të udhë-heqës: të reformuarit e kodit për E vetëma gjë e re ketu jan' emërat e në këto shtylla mendimin që një vent detyra e vatrës është paskëtaj të rij' e
mbëdha që janë shtruar përpara të kallur ane mb'anë një epërsi më të "partive", emëra që s'kan' asnjë kuptim nukë munt të qeveriset mire po s'pati paanëshme, duke stërvitur Popullin për
Shqipërisë; po përgjithësisht s’duket madhe në formalitetet. Munt të vazh- të caktuar: fjala "demokrat" ësht' aq' dy parti t' organizuara, po parti në kup- një të nesërme më të kthiellt dhe duke
gjëkundi filli i pakëputur i mendimeve dojmë duke dhënë shembëlla të tjera. elastike, sa ka ngjarë shumë herë të timin e vërtetë të fjalës, do me thënë përkrahur, çdo guvernë që të japë ca
të përgjithëshme, po vetëm një bisedim Këto arrijnë për të treguar se një re- meret për flamur mbulonjës nga reak- parti që kanë një parim udhëheqës të garantira të paka ndërgjegjjeje dhe
 kulture faqe 18

nGA KIM MEHMETI KISHA KU DO VARROSET

shehurazi dhe pa e ditur njeri, në

F Kalanë dardane të Shkupit u

ngrit konstruksioni bartës prej
metali i një kishe ortodokse. Pas TOLERANCA NDËRETNIKE
reagimit të shqiptarëve shkupjanë, u
tha se punimet për ndërtimin e saj do
të ndërpriten. Por, ditë më parë, në orët
e mesnatës, pa i parë njeri, u sollën
punëtorë nga manastiri që ta përfun-
donin ndërtimin e këtij objekti. Punën
e tyre e ndërprenë shkupjanët shqip-
tarë, që ende nuk i kishte zënë gjumi, e
E NDËR RELIGJIOZE
të cilët, përpos që i dëbuan punëtorët
që kishin filluar murimin e kësaj kishe,
vazhduan me prishjen e konstruksionit
të metaltë të saj. E tëra kjo shkaktoi
reagime të ashpra dhe nuk ishin të
paktë ata që shtruan pyetjen: Me ur-
dhrin e kujt ndërtohet kjo kishë dhe
mos vallë ajo do jetë objekti fetar ku
përfundimisht do varrosen marrëd-
hëniet e brishta ndëretnike dhe ndër-
fetare në Maqedoni, e me çka Shkupi
do shndërrohet në një Bejrut të Ballka-
nit. Kishte edhe të atillë që pyesnin
veten se si është e mundur që shteti të
ndërtojë objekte natën, që shteti të sil-
let si një hajdut që vjen e përvetëson
pronën e huaj dhe ndërton objekt të
jashtëligjshëm. Ata që shtronin këso
lloj pyetjesh nuk kishin si mos ndër-
mendin një përgjigje cinike: Mbase
çdo gjë është e mundur në shtet, për të
cilin thuhet se është ndërtuar pa pro-
jekt dhe në pronë të huaj.

Dhe përderisa vazhdojnë de-

batet se kush ka të drejtë, ndërtuesit
apo rrënuesit e kësaj kishe, askush nuk
jep përgjigje se kush ka dhënë urdhrin
që ajo të ndërtohet dhe kush i solli
punëtorët në mes të natës që të përfun-
donin ndërtimin e saj. Ndërkohë, në
Kalanë e Shkupit tubohen maqedonas
“Nga Kalaja dardane e Shkupit shihet e tërë kryeqendra e Maqedonisë. shqiptarët e këtushëm. Mbase duke
Atë kala të ndërtuar nga Justiniani e kanë prishur shumë perandorë nga mos mundur ta ndërtonte atë kishë që
etnikë që thonë se atë do e mbrojnë
do shlyente themelet e shtëpisë së lind-
edhe me jetët e tyre, si dhe shqiptarët e kaluara. Është e vërtetë se aty janë ngritur kisha e xhami, por kurrë, në jes së Gonxhe Bojaxhiut, tani merret
që pohojnë se do pengojnë me çdo
kusht deshqiptarizimin e mëtejmë të asnjë nga periudhat e së kaluarës së saj, aty nuk ka pasur objekt fetar me ndërtimin e kësaj në Kalanë e
Shkupit, me çka këtë qytet për-
Shkupit. Ata që heshtin janë përfaqë- sllav. Aq më pak kishë maqedonase, kishë me emrin e një populli që lindi fundimisht do e rrethojë nga të gjitha
suesit e BDI-së shqiptare në qeverinë
e Gruevskit, për të cilët thuhet se, duke
e u ngjall pas Luftës së Dytë Botërore. Gjë që mbase do duhej ta dinin anët me kryqe dhe kisha. Me çka do e
pushtetarët shqiptarë në qeverinë e Gruevskit, e që do i shtynte t’i bëjë t’i ngjajë një varrit ku do kalben
mos pasur forcë t’i kundërvihen poli-
marrëdhëniet e brishta ndëretnike e
tikës antishqiptare të Gruevskit, e pyesnin ndërtuesit e saj se, mos vallë kanë ndërmend që popullin e vet ndërreligjioze në Maqedoni.
prunë punën deri aty që shqiptarët të
vetorganizohen për t’u mbrojtur nga ta shpallin si pasardhës të dardanëve dhe ilirëve. Por që ta shtrosh këtë
Nga Kalaja e Shkupit shihen
projektet përbuzëse të Gruevskit, siç pyetje, paraprakisht duhet ta njohësh historinë e popullit tënd, duhet qartë “dy qytetet” që përbëjnë krye-
ishte Enciklopedia dhe shumë projekte
të ngjashme që shpalosin vasalizmin e
paraprakisht të bëhesh pushtetar dhe ta detyrosh tjetrin të të çmojë si të qendrën e Maqedonisë, e ku nuk vle-
tillë, pra duhet tjetri ta ketë kuptuar se ka të bëjë me partnerë që në mos jnë standardet e njëjta të jetesës. Në
BDI-së në qeveri, por njëkohësisht tre-
pjesën jugore, apo maqedonase, nuk
gojnë arrogancën e Gruevskit. Dhe, më shumë, e njeh dhe dinë si ta mbrojnë të kaluarën e të ardhmen ndërtohen vetëm kisha e përmendore,
përderisa partia shqiptare në pushtet
hesht, shqiptarët e këtushëm gjithnjë e e popullit që përfaqëson” por zgjerohen rrugët e lagjeve të
ndriçuara, e në pjesën shqiptare çdo gjë
më zëshëm pyesin veten: Çfarë duhet
vjen duke u ngushtuar. Në Maqedoni
të bëjë më tej Gruevski që Ali Ahmeti
pyet për asgjë, mundohet të marrë pikë nga Justiniani e kanë prishur shumë pra duhet tjetri ta ketë kuptuar se ka të ngushtohet edhe durimi i shqiptarëve
ta kuptojë atë që disa shqiptarë e
politike duke e futur në konflikt pop- perandorë nga e kaluara. Është e bëjë me partnerë që në mos më shumë, ndaj politikës antishqiptare të
përsërisin vite me radhë, se më e pan-
ullin e vet. Pra, duke mos mundur t’i vërtetë se aty janë ngritur kisha e e njeh dhe dinë si ta mbrojnë të kalu- Gruevskit, por çka se ata ndihen
dershme se të jesh vasal, është të mos
pengojë projektet e këtilla aty ku duhet xhami, por kurrë, në asnjë nga periud- arën e të ardhmen e popullit që për- ngushtë e më ngushtë, kur qeveritarët e
jesh i vetëdijshëm për këtë, e me çka e
– nëpër institucionet e shtetit – BDI-ja hat e së kaluarës së saj, aty nuk ka faqëson. BDI-së thonë se e kanë mirë në qever-
merr në qafë popullin që përfaqëson,
vepron si një organizatë joqeveritare, e pasur objekt fetar sllav. Aq më pak inë e Gruevskit. Pra, çka se shqiptarët
popullin që ka besuar se në mos më
cila e organizon popullin të protestojë kishë maqedonase, kishë me emrin e Nga Kalaja e Shkupit shihet e këtushëm thonë se janë kaluar të
shumë, do e kursesh nga nevoja që të
kundër një politike antishqiptare të një populli që lindi e u ngjall pas edhe Ura e Gurit. Nga aty shihen edhe gjithë kufijtë e durimit të tyre, kur Ali
vetorganizohet për të mbrojtur
Gruevskit. Me çka edhe lind pyetja e Luftës së Dytë Botërore. Gjë që mbase dhjetëra përmendoret e ngritura në Ahmeti pohon se mirë i shkon muha-
vetveten.
logjikshme: Kush më shumë i dëmton do duhej ta dinin pushtetarët shqiptarë qendër të këtij qyteti nga qeveria e beti me Gruevskin dhe se ka partner të
shqiptarët e këtushëm, Gruevski me në qeverinë e Gruevskit, e që do i Gruevskit, si dhe një mur ndërtesash besueshëm që e mban fjalën e dhënë,
Sa i përket ndërtim-rrënimit
politikat e veta antishqiptare apo BDI- shtynte t’i pyesnin ndërtuesit e saj se, nga ana e majtë e lumit Vardar, e që ng- si të ishte nip i Aleksandrit të Madh.
të kësaj kishe, paradoksale është se
ja që shërben vetëm si mbulesë e kë- mos vallë kanë ndërmend që popullin e jajnë si një kufi ndarës mes Shkupit Mbase përgjigjen e kësaj pyetje do e
ndërtimin e saj e mbështet qeveria ku
tyre projekteve përbuzëse të vet ta shpallin si pasardhës të dard- shqiptar nga pjesa e tij maqedonase. japin shqiptarët që vetorganizohen për
bën pjesë BDI-ja shqiptare, ndërkaq
VMRO-DPMNE-së!? anëve dhe ilirëve. Por që ta shtrosh Nga Kalaja e Shkupit shihet qartë edhe t’i dhënë fund kësaj politike anti-
edhe rrënimit i paraprijnë figura të njo-
këtë pyetje, paraprakisht duhet ta njo- vendi ku dikur ka qenë shtëpia e lind- shqiptare të Gruevskit dhe maqedona-
hura të kësaj partie. Gjë që mund të
Përndryshe, nga Kalaja dar- hësh historinë e popullit tënd, duhet jes së Nënë Terezës, e ku Gruevski sit që thonë se me jetët e tyre do
ketë vetëm dy domethënie: se kjo parti
dane e Shkupit shihet e tërë kryeqen- paraprakisht të bëhesh pushtetar dhe ta kishte në plan të ndërtonte një kishë mbrojnë maqedonizimin e Shkupit, që
bën lojë të dyfishtë dhe duke qenë
dra e Maqedonisë. Atë kala të ndërtuar detyrosh tjetrin të të çmojë si të tillë, ortodokse, çka gjithashtu i irritoi gjithmonë ka qenë qendër e shqip-
pjesë e një qeverie ku askush nuk e
tarisë, e asnjëherë kryeqytet i sllavëve.

Deklarata e Pavarësisë së Kosovës
ë mbledhur në mbledhje të jashtëza-
T
konshme më 17 shkurt 2008, në krye-
qytetin e Kosovës, në Prishtinë,
Duke iu përgjigjur thirrjes së popullit për të
ndërtuar një shoqëri që respekton dinjitetin
njerëzor dhe afirmon krenarinë dhe synimet
e qytetarëve të saj,
Të zotuar për t’u përballur më trashëgiminë
e dhembshme të së kaluarës së afërt në
frymë të pajtimit dhe faljes,
Të përkushtuar ndaj mbrojtjes, promovimit
dhe respektimit të diversitetit të popullit
tonë,
Duke riafirmuar dëshirën tonë për t’u inte-
gruar plotësisht në familjen euroatlantike
të demokracive,
Duke vërejtur se Kosova është një rast spe-
cial që del nga shpërbërja jokonsensuale e
Jugosllavisë dhe nuk është presedan për
cilëndo situatë tjetër,
Duke rikujtuar vitet e konfliktit dhe
dhunës në Kosovë që shqetësuan ndërgjeg-
jen e të gjithë popujve të civilizuar,
Mirënjohës që bota intervenoi më 1999
duke hequr në këtë mënyrë qeverisjen e
Beogradit mbi Kosovën, dhe vendosur
Kosovën nën administrimin e përkohshëm
të Kombeve të Bashkuara,
Krenarë që Kosova që atëherë ka zhvilluar
institucione funksionale, multietnike të
demokracisë që shprehin lirisht vullnetin e
qytetarëve tanë,
Duke rikujtuar vitet e negociatave të spon-
sorizuara ndërkombëtarisht ndërmjet
Beogradit dhe Prishtinës mbi çështjen e sta-
tusit tonë të ardhshëm politik,
Duke shprehur keqardhje që nuk u arrit
asnjë rezultat i pranueshëm për të dyja
palët përkundër angazhimit të mirëfilltë të
udhëheqësve tanë,
Duke konfirmuar se rekomandimet e të
Dërguarit Special të Kombeve të
Bashkuara, Martti Ahtisaari, i ofrojnë
Kosovës një kornizë gjithëpërfshirëse për
zhvillimin e saj të ardhshëm, dhe janë në
vijë me standardet më të larta europiane
për të drejtat të njeriut dhe qeverisjen e
mirë,
Të vendosur që ta shohim statusin tonë të
zgjidhur në mënyrë që t’i jipet popullit tonë
qartësi mbi të ardhmen e vet, të shkohet
përtej konflikteve të së kaluarës dhe të real-
izohet potenciali i plotë demokratik i
shoqërisë sonë,
Duke nderuar të gjithë burrat dhe gratë që
bënë sakrifica të mëdha për të ndërtuar një
të ardhme më të mirë për Kosovën,
. Ne, udhëheqësit e popullit tonë, të zg-
1 jedhur në mënyrë demokratike, nëpër-
mjet kësaj Deklarate shpallim Kosovën
shtet të pavarur dhe sovran. Kjo shpallje
pasqyron vullnetin e popullit tonë dhe është
në pajtueshmëri të plotë me rekomandimet e
të Dërguarit Special të Kombeve të
Bashkuara, Martti Ahtisaari, dhe Propoz-
imin e tij Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e
Statusit të Kosovës.
. Ne shpallim Kosovën një republikë
2 demokratike, laike dhe multietnike, të
udhëhequr nga parimet e jodiskri-
minimit dhe mbrojtes së
barabartë sipas ligjit.
Ne do të mbrojmë
dhe promovo-
jmë të drejtat
e të gjitha
komu-
niteteve
n ë
Kosovë
dhe kri-
jojmë
kushtet e
nevojshme
për pjesë-
marrjen e tyre
efektive në pro-
ceset politike dhe
vendimmarrëse.
Ne pranojmë plotësisht obligimet
3 për Kosovën të përmbajtura në
Planin e Ahtisarit, dhe mirëpresim
kornizën që ai propozon për të udhëhe-
qur Kosovën në vitet në vijim. Ne do të
zbatojmë plotësisht ato obligime, përf-
shirë miratimin prioritar të legjislacionit
të përfshirë në Aneksin XII të tij,
veçanërisht atë që mbron dhe promovon
të drejtat e komuniteteve dhe pjesëtarëve
të tyre.
. Ne do të miratojmë sa më shpejt që të
4 jetë e mundshme një kushtetutë që
mishëron zotimin tonë për të respek-
tuar të drejtat e njeriut dhe liritë themelore të
të gjithë qytetarëve tanë, posaçërisht ashtu
siç definohen me Konventën Europiane për
të Drejtat e Njeriut. Kushtetuta do të inko-
rporojë të gjitha parimet relevante të Planit
të Ahtisaarit dhe do të miratohet nëpërmjet
një procesi demokratik dhe të kujdesshëm.
. Ne mirëpresim mbështetjen e vazh-
5 dueshme të bashkësisë ndërkombëtare
për zhvillimin tonë demokratik nëpër-
mjet të pranive ndërkombëtare të themeluara
kulture
në Kosovë në bazë të Rezolutës 1244 të
Këshillit të Sigurimit të Kombeve të
Bashkuara (1999). Ne ftojmë dhe mirëpresim
një prani ndërkombëtare civile për të
mbikëqyrur zbatimin e Planit të Ahtisaarit
dhe një mision të sundimit të ligjit të ud-
hëhequr nga Bashkimi Europian. Ne, po
ashtu, ftojmë dhe mirëpresim NATO-n që të
mbajë rolin udhëheqës në praninë ndërkom-
bëtare ushtarake dhe të zbatojë përgjegjësitë
që i janë dhënë sipas Rezolutës 1244 të
Këshillit të Sigurimit të Kombeve të
Bashkuara (1999) dhe Planit të Ahtisaarit,
deri në atë kohë kur institucionet e Kosovës
do të jenë në gjendje të marrin këto
përgjegjësi. Ne do të bashkëpunojmë plotë-
sisht më këto prani në Kosovë për të siguruar
paqen, prosperitetin dhe stabilitetin në të
ardhmen në Kosovë.
. Për arsye të
6 kulturës,
gjeografisë dhe
historisë, ne beso-
jmë se e Kosova shpall zotimin e saj ndaj
ardhmja jonë
është në
familjen eu-
ropiane. Për
këtë arsye,
ne shpallim
synimin tonë
për të marrë të
gjitha hapat e
nevojshëm për të
siguruar anëtarësim
të plotë në Bashkimin
Europian sapo që të jetë e
mundshme dhe për të zbatuar re-
format e kërkuara për integrim europian dhe
euroatlantik.
. Ne i shprehim mirënjohje Organizatës
7 së Kombeve të Bashkuara për punën që
ka bërë për të na ndihmuar në rimëkëm-
bjen dhe rindërtimin pas lufte dhe ndërtimin
e institucioneve të demokracisë. Ne jemi të
përkushtuar të punojmë në mënyrë kon-
struktive me Organizatën e Kombeve të
Bashkuara gjersa ajo vazhdon punën e saj në
periudhën në vijim.
. Me pavarësinë vie detyra e anëtarë-
8
sisë së përgjegjshme në bashkësinë
ndërkombëtare. Ne e pranojmë plotë-
sisht këtë detyrë dhe do t’i përmbahemi
parimeve të Kartës së Kombeve të
Bashkuara, Aktin Final të Helsinkit, akteve
tjera të Organizatës për Siguri dhe
Bashkëpunim në Europë, obligimeve ligjore
ndërkombëtare dhe parimeve të marrëd-
hënieve të mira ndërkombëtare që shënojnë
marrëdhëniet ndërmjet shteteve. Kosova do
të ketë kufijtë e saj ndërkombëtarë ashtu siç
janë paraparë në Aneksin VIII të Planit të
Ahtisaarit, dhe do të respektojë plotësisht
sovranitetin dhe integritetin territorial të të
faqe 19
gjithë
fqinjve tanë. Kosova, po ashtu, do të përm-
bahet nga kërcënimi apo përdorimi i forcës në
cilëndo mënyrë që është jokonsistente me qël-
limet e Kombeve të Bashkuara.
9
Ne, nëpërmjet kësaj Deklarate, marrim
obligimet ndërkombëtare të Kosovës,
përfshirë ato të arritura në emrin tonë
nga Misioni i Administratës së Përkohshme
të Kombeve të Bashkuara në Kosovë
(UNMIK), si dhe obligimet e traktateve dhe
obligimet tjera të ish-Republikës Socialiste
Federative të Jugosllavisë ndaj të cilave
obligohemi si ish-pjesë konstituive, përfshirë
konventat e Vjenës për marrëdhëniet diplo-
matike dhe konsullore. Ne do të bashkëpuno-
jmë plotësisht me Tribunalin Penal
Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë. Ne syn-
ojmë të kërkojmë anëtarësim në organizatat
ndërkombëtare, në të cilat Kosova do të syn-
ojë të kontribuojë për qëllime të paqes dhe
stabilitetit ndërkombëtar.
10 paqes dhe stabilitetit në rajonin
tonë të Europës Juglindore.
Pavarësia jonë e sjell në fund
procesin e shpërbërjes së dhunshme të Ju-
gosllavisë.
Gjersa ky proces ka qenë i dhembshëm, ne
do të punojmë pa pushim për t’i kontribuar
një pajtimi që do të lejonte Europën Juglin-
dore të shkojë përtej konflikteve të së kalu-
arës dhe të farkojë lidhje të reja rajonale të
bashkëpunimit. Për këtë arsye, do të puno-
jmë së bashku me fqinjtë tanë për të avan-
suar të ardhmen tonë të përbashkët
europiane.
11 Ne shprehim, në veçanti, dëshirën
tonë për të vendosur marrëdhënie
të mira me të gjithë fqinjtë tanë,
përfshirë Republikën e Serbisë, me të cilën
kemi marrëdhënie historike, tregtare dhe
shoqërore, të cilat synojmë t’i zhvillojmë më
tej në të ardhmen e afërt. Ne do të vazhdo-
jmë përpjekjet tona për t’i kontribuar mar-
rëdhënieve të fqinjësisë dhe bashkëpunimit
me Republikën e Serbisë duke promovuar
pajtimin ndërmjet popujve tanë.
Ne, nëpërmjet kësaj, afirmojmë në
12 mënyrë të qartë, specifike dhe të
parevokueshme se Kosova do të
jetë ligjërisht e obliguar të plotë-
sojë dispozitatat e përmbajtura në këtë
Deklaratë, përshirë këtu veçanërisht
obligimet e saj nga Plani i Ahtisaarit. Në të
gjitha këto çështje, ne do të veprojmë në pa-
jtueshmëri në parimet e së drejtës ndërkom-
bëtare dhe rezolutat e Këshillit të Sigurimit
të Kombeve të Bashkuara, përfshirë Rezo-
lutën 1244 (1999). Ne shpallim publikisht
se të gjitha shtetet kanë të drejtën të
mbështeten në këtë Deklaratë, dhe i bëjmë
apel të na ofrojnë përkrahjen dhe mbështet-
jen e tyre.

Në periudhën dimërore është shumë e
rëndësishme që ta përmirësoni dhe for-
coni imunitetin, që të mund të mbro-
heni nga viruset. Njëri nga aleatët më
të mirë në luftë kundër infeksioneve
janë vitaminat, dhe për këtë shikoni se
pse është i rëndësishëm marrja e se-
cilës prej tyre dhe cilat ushqime janë
burim i shëndetit.
VITAMInA A
Vitamina A apo beta-karoteni gjendet
në ushqime me prejardhje bimore dhe
shtazore. Në ushqimet me prejardhje
shtazore, në peshq, mëlçi apo në pro-
dukte të qumështit, vitamina A është në
formë të retinolit dhe dehidroretinolit,
derisa në ushqime me prejardhje bi-
more gjendet si provitamina A, e cila
është sidomos e rëndësishme në formë
të beta-karotenit.
Në ditë është e nevojshme të fusni në
organizëm 2.1 mg provitaminë A.
Është mbrojtës shumë i mirë i shikimit,
por edhe mbron lëkurën. Ushqimet bi-
more të pasura me beta-karoten janë
karota, kungulli dhe pemët e perimet
tjera me ngjyrë të portokalltë, perimet
me fleta të gjelbra etj. Në zierje provi-
taminat dhe vitamina A nuk shkatërro-
hen, dhe pasi që nuk janë të tretshëm
në ujë, në pjesën më të madhe mbeten
në ushqim. Nuk duhet ta teproni me
marrjen e tij pasi që në sasi të mëdha
akumulohet në organizëm që mund të
sjell deri tek intoksikinimi.
VITAMInA D
Vitamina D është shumë e rëndë-
një metodë e re për të hequr gurët
në veshka
Guri në veshkë është një masë e fortë,
që ndodh kur përbërësit e kalciumit ose
kimikate të tjera në urinë, formojnë
kristale që ngjiten së bashku. Këto
kristale, rriten dhe formojnë gurë, të
cilët luhaten nga një kokërr gruri në një
top golfi. Disa milionë amerikanë, shu-
mica mes moshës 20 dhe 40, trajtohen
çdo vit për gurë në veshka. Gurët në
veshka janë më të zakonshme tek bur-
rat, dhe më saktësisht, katër në pesë
raste, kanë gurë në veshka. Normal-
isht, urina përmban substanca që
parandalojnë formimin e kristaleve.
Megjithatë, kjo nuk funksionon për të
gjithë. Disa nga faktorët që kontribuo-
jnë në formimin e gurëve tek njerëzit e
prekshëm janë: marrja e pakët e lëng-
jeve, infeksione kronike në rrugët
urinare, keqpërdorim i disa
mjekimeve, bllokim i rrugëve urinare,
aktivitet i kufizuar për disa javë, disa
sëmundje të caktuara gjenetike dhe
metabolike.
Simptomat
Disa njerëz, mund të mos kenë simp-
toma, por gjithmonë ato të kuptohen,
si: dhimbje të mëdha në veshka apo në
barkun poshtë dhe ndihen në ije.
Dhimbja mund të zgjasë nga disa min-
uta në orë të tëra, të ndjekura nga peri-
udha qetësie; të vjella, temperaturë,
ethe dhe dobësi, urinë e turbullt apo me
erë të keqe, bllokim i daljes së urinës.
Prezencën e gurëve në veshka e identi-
fikojnë rrezet X. Teknikat e special-
izuara të rrezeve X (ndonjëherë edhe
me injeksione me ngjyrë) apo me ul-
tratinguj, mund të përdoren për të iden-
tifikuar më me saktësi masën dhe
vendndodhjen e gurëve dhe për të
identifikuar funksionimin e veshkave.
Testet e gjakut dhe urinës mund ta
CILAT JANË VITAMINAT
QË FORCOJNË IMUNITETIN
sishme për shëndetin pasi që
ndikon në sjelljen e kalciumit
në eshtra. Do të përmbushni
nevojën për të, nëse së paku tri
herë në javë qëndroni nga 15
minuta në diell. Mënyra tjetër
që ta fusni dozën ditore të vita-
minës D prej 0.005 mg është
ushqimi adekuat. Kjo është
sidomos e rëndësishme në
dimër, për këtë mos harroni që
më së shumti gjendet në vajrat e
peshkut dhe në peshq të
ndryshëm (0.01 km/100g), vezë
(0.002 mg/100g), gjalpë etj.
VITAMInA C
Sigurisht që tashmë e dini që vitamina
C është miku më i mirë në luftë kundër
infeksioneve, viruseve, lodhjes, si edhe
ajo po ashtu lehtëson absorbimin e
hekurit. Doza ditore e vitaminës C
është 60 mg, ndonëse bazuar në disa
studime të reja rekomandohet edhe
deri në 1000 mg, ndërsa për personat e
sëmurë edhe më shumë. Nevojat për të
do t’i përmbushni me anë të pemëve
dhe perimeve të freskëta, pasi që me
zierje vitamina C humbet. Për shem-
bull, lakra e freskët me rastin e grirjes
Si t’i parandalojmë dhe kurojmë
sëmundjet e veshkave?
ndihmojnë një doktor për të gjetur se
çfarë po e shkakton gurin dhe të plan-
ifikojë trajtimin më të mirë.
Kurimi
Pjesa më e madhe e gurëve në veshka
mund të trajtohet duke rritur sasinë e
marrë të lëngjeve, ndryshime në dietë
dhe mjekime. Rreth 90% e gurëve,
kalojnë vetë brenda 3 deri 6 javëve.
Disa tipa gurësh mund të shpërbëhen
me anë të mjekimeve; megjithatë,
gurët me përbërje kalciumi (tipi më i
zakonshëm), nuk mund të shpërbëhet.
Gurët gjithmonë duhet të hiqen kur ka
infeksione, bllokime dhe dëmtime në
veshka. Kur heqja e tyre bëhet e do-
mosdoshme, ekzistojnë disa metoda të
ndryshme për ta bërë këtë. Metoda më
e mirë varet nga masa, vendndodhja
dhe tipi i gurit. Disa gurë hiqen duke
kaluar një instrument teleskopik tek
fshikëza apo tek veshka, për ta nxjerrë
gurin ose për ta copëtuar në fragmente
të vogla me rreze lazeri apo valë tron-
ditëse. Instrumenti teleskopik mund të
futet drejtpërdrejtë në veshkë përmes
një çarje të vogël në anën e pacientit
për ta nxjerrë gurin të tërë ose atëherë
kur duhet thyer në fragmente të vogla.
Metoda më e re për ta hequr quhet
“litotripsia e valëve të goditjes jashtë
trupit”. Në këtë teknikë, gurët thyhen
në fragmente të vogla me anë të tron-
ditjes me energji të lartë nga një
mekanizëm jashtë trupit.
Parandalimi
Trajtimet që mund të parandalojnë
formimin e gurëve në veshka janë të
shëndet
humb 6-9 mg vitaminë C në 100
gramë, derisa me rastin e zierjes humb
rreth 37 mg. Nëse ushqimi duhet të
përpunohet, le të jetë sa më i shkurtë
dhe në sasi të vogël të ujit. Me vitam-
inë C janë posaçërisht të pasura pemët
jugore (30-50 mg/100g), kivi (80 mg)
dhe lakra (50 mg), por edhe shega,
speci domatja, dredhëza, spinaqi etj.
Vitamina E
Vitamina E siguron mbrojtjen e
qelizave pasi që përmirëson shfrytëz-
imin adekuat të oksigjenit në orga-
mundshme në çdo rast. Prova të qën-
drueshme sugjerojnë se marrja e lëng-
jeve në sasi të madhe mund të ulë
rrezikun e gurëve. Përveç kësaj, sapo
të zbulohet shkaku i formimit të gurit,
mund të përdoren mjekime të
ndryshme apo ndryshime në dietë për
të parandaluar gurët e rinj. Tipi i
mjekimit, varet nga gjaku dhe testet e
urinës.
Simptomat e shfaqura te të sëmurët
me gurë në veshka:
1- Sistemi tretës: Anoreksi, pështjel-
lim, të vjella
2- Gjaku: hemorragji si pasojë e keq-
funksionimit të trombociteve
3- Humbja e aftësisë të veshkave për
të rregulluar përqendrimin e
urinës
4- Anemia është pasojë e mosprod-
himit të eritropoetinës
5- Djersitje e vazhdueshme.
6- Fryrje e trupit
7- Ethe
8- Dobësi
9- Urinë e turbullt me erë të keqe
10- Temperaturë
Tumoret në veshka, si dallohen ato
Rreth 80% e kancereve të veshkës janë
karcinoma qelizore renale. Tumoret
beninje të veshkave mund të rrinë në
trup si të padëmshme. Ndërsa tumoret
malinje shpesh janë në stad të avancuar
kur ne i zbulojmë e në përgjithësi nuk
i përgjigjen mirë trajtimit mjekësor.
Prandaj është e nevojshme biopsia e
veshkave deh nëse bëhet në kushte
sterile, si ndërhyrje ajo është e par-
nizëm dhe mbron enët e
gjakut dhe lëkurën nga
radikalet e lira.
Përveç që është i njohur si
“vitamina e bukurisë”,
kontribuon edhe në mbro-
jtjen nga arteroskleroza
dhe tromboza. Me të janë
të pasura, farat e grurit,
orizi, pambuku, perimet
me fletë, lajthitë, bademet
etj. Dozat e nevojshme di-
tore janë 10-15 mg, ndërsa
për femra 19 mg.
VITAMInA B
Kompleksi i vitaminës B
ndikon në stres dhe në nerva, me fjalë
të tjera forcon nervat tuaj. Këto vitam-
ina do t’i gjeni në mish, qumësht dhe
peshk, drithëra integral, vezë, oriz etj.
B1-ka rol shumë të rëndësishëm në
metabolizëm për karbohidrate, por
edhe në funksionimin e sistemit ner-
vor. Burimet më të mira me vitamina
B1 janë drithërat integrale, buka, mishi
i kuq, të bardhët e vezës dhe perimet e
gjelbra. B3-Ka funksion të rëndë-
sishëm në punën normale të trurit dhe
rregullimin e shtypjes së gjakut, ndërsa
rezikshme për jetën e pacientit. Në këtë
rast hiqet një pjesë shumë e vogël e
indit të organit dhe kjo nuk pengon në
funksionimin e rregullt të cilitdo organ
që është në “vështirësi”. Vetëm
zëvendësimi i veshkës së dëmtuar me
një të re mund ta kthente funksionimin
e tyre në normal. Sipas shkencëtarëve,
dëmtimi i veshkave dhe më pas kryerja
e procesit të dializës, shërben vetëm
për të zgjatur pak mbijetesën, por jo
për më shumë.
Teknikat dhe testet për ekzaminimin
e gurëve në veshka
Prania e gurëve në veshka e identi-
fikohet nga rrezet X. Teknikat e spe-
cializuara të rrezeve X (ndonjëherë
edhe me injeksione me ngjyrë) apo me
ultratinguj, mund të përdoren për të
identifikuar më me saktësi masën dhe
vendndodhjen e gurëve, dhe për të
identifikuar funksionimin e veshkave.
Testet e gjakut dhe urinës mund ta
ndihmojnë një doktor për të gjetur se
çfarë po e shkakton gurin dhe të plan-
ifikojë trajtimin më të mirë. Pjesa më e
madhe e personave që kanë probleme
me veshkat dhe kryesisht me gurët në
veshka, vijnë nga prindër që kurrë nuk
i kanë ndjerë shqetësimet, madje
pavarësisht moshës në të cilën ndod-
hen veshkën e kanë organin më të
shëndetshëm. Ajo çfarë specialistët u
rekomandojnë të gjithëve në këtë rast
është një dietë e ekuilibruar.
Gurët në veshka nuk janë gjithmonë të
trashëguar
Specialistët që merren me sëmundjet e
faqe 20
burim i pashtershëm i kësaj vitamine
është kikiriki. B6-Ka rol të rëndë-
sishëm në metabolizëm, të amino
acideve të caktuara, yndyrave dhe
glukozës. Merr pjesë në sintezën e he-
moglobinës.
Gjendet në arra, oriz, ba-
nane dhe sardina. B9-Është i rëndë-
sishëm për zhvillimin e qelizave të
reja, dhe sidomos tek krijimi i rruazave
të kuqe të gjakut. Për shkak të këtij roli
kjo vitaminë është e nevojshme në
ushqimin e fëmijëve dhe shtatzënave.
Gjenden në mëlçi, perime të gjelbra
dhe në drithëra integrale. B12-Ndikon
veçanërisht në disponim të mirë, ulë
nervozen, përmirëson përqendrimin
dhe kujtesën. Parandalon aneminë, dhe
ndihmon në rritjen e fëmijëve dhe
shton oreksin. Mund t’i lehtësojë
mundimet gjatë dhe para ciklit men-
strual. Nutricionistët kohë të gjatë janë
të bindur se vitaminë B12 përmbajnë
vetëm ushqimet me prejardhje shtazore
(mëlçia, vezët, peshku), si edhe gjen-
det në majën e birrës, megjithatë
studimet më të reja treguan se edhe
disa ushqime me prejardhje bimore
janë të pasura me këtë vitaminë si:
panxhari, disa lloje të drithërave,
susami, lajthia, soja etj.
veshkave, deklarojnë se shfaqja e
shqetësimeve nuk është gjithmonë e
trashëguar. Madje ata kanë vënë re se
pjesa më e madhe e personave që kanë
probleme me veshkat dhe kryesisht me
gurët në veshka, vijnë nga prindër që
kurrë nuk i kanë ndjerë shqetësimet,
madje pavarësisht moshës në të cilën
ndodhen, veshkën e kanë organin më
të shëndetshëm. Ajo çfarë specialistët u
rekomandojnë të gjithë prindërve, në
këtë rast është një dietë e ekuilibruar
që në ditët e para të lindjes së fëmijës,
madje ajo duhet të nisë që në barkun e
nënës. Pikërisht në këtë kohë nis edhe
dëshira e fëmijës për kripë, lëngje, ëm-
bëlsira etj. Nisur nga kjo, specialistët e
nefrologjisë (mjekë të sëmundjes së
veshkave), rekomandojnë që në
ushqimin e përditshëm të ketë sa më
shumë lëngje, supëra dhe fruta.
Një ilaç i ri kundër kancerit të
veshkave
Njerëzit me kancer në veshka tashmë
kanë shpresa për shërim. Kështu thuhet
në hyrje të një studimi që shpall ilaçin
e ri Sutent si shpëtimtar të pacientëve
me kancer në veshka. Kanceri i
veshkave vazhdon të jetë një nga së-
mundjet më vdekjeprurëse, ndërsa
vetëm 10 për qind të pacientëve mbi-
jetojnë jo më shumë se 5 vjet. Çdo vit
rreth 40 mijë amerikanë preken nga kjo
sëmundje dhe rreth 13 mijë prej tyre
vdesin prej saj. Ndër format e trajtimit
përfshihen, operimi, rrezet dhe ki-
moterapia, të cilat nuk janë treguar
tepër të efektshme, si dhe terapia bi-
ologjike përdoret më shpesh. Dy
studimet e fundit rreth ilaçit të ri Su-
tent, arrijnë në përfundimin se ky ilaç
në përgjithësi mund t’i ndihmojë pa-
cientët me këtë sëmundje shumë më
tepër sesa trajtimi standart me inter-
feron.
 Koha e lirë faqe 21

Horizontalisht
1 Futbollist i njohur spanjoll.
6 Territori ku sundon imami.
13 Shkrimtari, Andoni.
14 Ai qe nuk punon vete dhe
jeton me djersen e dikujt
tjeter. 15 Emer femre is-
lame. 16 Ai qe jeton i izoluar.
17 ndihmese gjinekologu ne
lindje.
18 Varferia e madhe (fig.).
19 Ish-grup muzikor
nga Mitrovica.
20 Grup etnik ne Zambi.
21 Regjisori, Kazan.
22 Kengetare jona nga
Shkupi. 23 Fillimi i veprim-
tarise se dikujt (fig.).
25 Krijimet muzikore
a etnike. 26 Pjesetar i nje
pakice kombetare
ne Republiken e Kosoves.
27 Shok (fr.). 28 Jashtetoke-
sor. 31 Ai qe mbron ide-
ologjine e nje klase.
35 Baleerina franceze, Eva.
36 Variant i emrit Ymer.
37 Ishull i vogel ne Dani-
marke. 38 Lloj zhanri
muzikor. 39 Pergezim.
40 Humnere, hon. 41 nenex-
hik (sh.shq.). 43 Xhezeri
latino- amerikan, Tito.
44 Parimi i se keqes sipas
Zaratustres. 45 Personazh i
Pashko Vases. 46 Veshje me
nikel. 47 Grade karateje
(sh.shq.).
Vertikalisht
1 Vend bregdetar ne Shqiperi. 10 Këndi që formohet mashkulli. Shkodres.
2 Shtet afrikan (pashq.). ndërmjet drejtimit të një lëviz- 27 Legjenda e qendreses 33 Kengetarja, Huta.
3 Titull kozakesh. jeje të caktuar dhe shqiptare, Demaçi. 34 Qeras. 36 Shtet ne Azi.
4 Vija e ujit. drejtimit të Veriut. 28 Gjerman i vjeter. 39 Mali e lumi qe
5 Zemerim. 11 Shume e madhe. 29 Mbiemri i kinematografeve ndajne Evropen
6 Lloj helmi lufte. 12 Qendryeshmeri (arab.). te pare ne bote, qe ishin nga Azia.
7 Kengetarja e 18 Jo ngjitem. vellezer nga Franca. 40 Menyre spirituale
njohur, Kalas. 21 Emer mashkulli shqiptar. 30 Qesendises. 31 Kopjim. ne parapsikologji.
8 Hapesire tokesore (ang.) 22 Grup prej tre kengetaresh. 32 Pjesetar i nje fisi 42 Digital Motors
9 Popullsi vendese 24 Enigmati i ri, Gerguri. ilir qe banonte Electronics.
ne Guatemala. 25 Emer i huaj prane Liqenit te 43 Jo shume.

– paksa e ndryshme nga ajo reale. Problemi tjetër

K
ërkimi i atij mashkullit ideal po ju zgjat
më shumë nga sa e kishit parashikuar?
Ne jemi përpjekur të kuptojmë se ku fshi-
hen burrat. Ja ç’kemi zbuluar dhe ua këshillojmë
atyre që janë ende vetëm.
Nëse mendoni të gjeni një burrë që është i lirë
pasi të keni kaluar të tridhjetat, është si të shkoni
në treg në orët e pasdites e të gjeni ende fruta të
freskëta; kjo nuk është udhë që bën për ju. E
vërtetë është që meshkujt janë me pakicë: nuk
janë kurrë gati të bëjnë jetë në çift apo kanë bërë
më parë… dhe ata që mbeten, nuk shihen më
vërdallë.
Ne jemi përpjekur të bëjmë një lloj harte të
vendeve ku mund t’i gjejmë apo të zbulojmë se
ç’duhet bërë apo shmangur për të njohur njerëz
interesantë. Problemi nuk është të gjejmë një njeri
për të bërë seks. Problemi është të gjejmë një
njeri me të cilin është bukur të darkosh. Një njeri
Meshkujt...
me të cilin, kur njihesh, dëshiron të dalësh për
darkë dhe pasi të dalësh, do që ta takosh përsëri.
Ja sugjerimet.
Hapi i parë: stop pretendimeve
I bukur, i pasur, sportiv, me shëndet të mirë. Nuk
ka të tillë vërdallë. Duhet të dorëzohemi. Në fakt,
po të mendoni historitë e shkuara, kur na i paskan
plotësuar këto kritere?!… Mund të kujtosh që
dikush që e ke dashur shumë, e kishte lënë shkol-
lën përgjysmë apo ai që doje të fejoheshe dhe të
theu zemrën, nuk ishte i bukuri i dheut.
Aktivitetet për beqarë
Deri tani për këto gjëra kishim dëgjuar vetëm të
flitej… Por tashmë edhe tek ne kanë nisur të pro-
movohen të tilla aktivitete, si vrapi i organizuar
për njohje të reja. Përvoja tregon se përgjithësisht
në këto aktivitete ka femra të mrekullueshme dhe
meshkuj zhgënjyes. Mosha mesatare mund të jetë
e lartë ose moshë e deklaruar – siç ndodh online
i këtyre aktiviteteve është se mund të bëjnë të ndi-
hesh si “në kurthin e dëshpërimit”. Por gjithsesi
mund të kalosh njëherë andej… “in incognito”,
me justifikimin se po shoqëroni një mikeshë.
‘Zhytuni’ në… sport!
Nëse dëshironi një lidhje të lumtur me një burrë,
duhet të dini se sportet ndahen në dy grupe: ato që
edhe ju mund t’i bëni dhe ato që nuk mund t’i
bëni. Futbolli është sigurisht shembulli më i keq
i grupit të dytë. Një sport që s’të ngjall aspak sh-
pirtin konkurrues dhe që është më se i përshtat-
shëm për këtë “hallin” tonë, është zhytja në ujë
në ndonjë pishinë: një ambient mjaft mashkullor,
por që u pëlqen edhe femrave. Pastaj, kur vjen
puna te sportet, mund të përftoni edhe nga vendet
ku ato bëhen pa u përfshirë edhe vetë.
 english faqe 22

BY ROBERT ELSIE

he creation of an independent
KOSOVA AND ALBANIA:
T Kosovar state highlights the sin-
gular relationship between the

HISTORY,
Albanians of this former Yugoslav ter-
ritory and their cousins in the Republic
of Albania. The scholar and translator
Robert Elsie reflects on a turbulent, un-
finished history.
The issue of national identity always
has the capacity to provoke argument
and debate, especially perhaps among
peoples who share many similarities
yet who are divided by political bound-
aries. The Albanians of Kosova (the
territory is spelled thus in its Albanian
form) are one of those groups who
PEOPLE, IDENTITY
were and are understandably obsessed
with issues relating to their ethnic and
national identity. For many years, they
knew what there were not. They never
liked to be called Yugoslavs, though
for decades they had Yugoslav pass-
ports and benefited from freedoms
which people in Albania itself could
only have dreamed of. And they were
certainly not Serbs, though much of
the world regarded their country sim-
ply as a province of Serbia, indeed
some still do.
But what and who then are
the Kosovars, citizens now of the in-
dependent state declared on 17 Febru-
ary 2008? Are they simply Albanians,
i.e. the same people as the inhabitants
of the Republic of Albania, or are they
Kosovar Albanians, a special breed?
Confusion over this matter gave rise
before and during the Kosova war of
1998-99 to the rather denigrating term
"ethnic Albanian". I say "denigrating"
because the term was imposed upon
the Kosovar Albanians from outside
and was used almost universally dur-
ing and after the war, whereas the
equivalent term "ethnic Serb" for the
Serb inhabitants of Kosova never re-
ally took hold - thus implicitly sug-
gesting that the country was, indeed,
simply part of Serbia.
In the years of struggle on
the part of the Kosovar Albanians for
the right to be Albanian, talk of a spe-
cific Kosovar identity was very much
taboo. In the political context of the pe-
riod, it was seen as tantamount to driv-
ing a wedge between the Albanians in
Kosova and those in Albania, thus di- conflicts, and of the 1997 uprising in by birth) an historical territory, com- in the first Balkan war of 1912-13, to the start of another, Albanian culture
viding and weakening the Albanian na- Albania. Newspapers and television mon myths and historical memories, Kosova (which had an Albanian ma- evolved in two different worlds. In this
tion to the benefit of an expansive reports at the time presented the Alba- often a common language, a mass pub- jority population at the time) was in- period, and in particular during the
Serbia. nians in two varieties - not Ghegs and lic common culture, a perception of vaded and conquered by the Serb Third reign ofKing Zog (1928-39), the Alba-
The Kosovars are particu- Tosks (that is, northern Albanians and threat and common legal rights and du- Army under King Petar I Karadjordje- nians of the motherland managed,
larly sensitive to the subject, not least southern Albanians, as dialectologists ties for all members." vic. Albania itself, in the current polit- somewhat sluggishly, to develop a
because of intrigues by the one-time and ethnographers are wont to divide So far, so good. Yet, if we ical sense, had rather chaotically solid national culture, primitive though
communist authorities in Belgrade. In them) but actual Albanians and in are to seek a fuller answer to this ques- declared its independence in Novem- it may have been by European stan-
order to maintain its rule over aregion Kosovar or "ethnic" Albanians. tion, it must be what the Germans ber 1912 and managed to gain interna- dards. For their part, the Kosovar Al-
which was not primarily Serb-inhab- Such issues of identity, and national would call jein: that is, yes and no. tional recognition at the London banians were in this period subjected
ited, Belgrade after 1945 fostered two identity in particular, are complex, here Paulin Kola, the BBC analyst, indi- conference in summer 1913. Since that to an unprecedented level of ethnic dis-
different terms in the Serbian language as elsewhere; definitive judgment is cates the character of the issue at stake time, the Albanians have been living in crimination as unwanted guests in the
to refer to the Albanians: the Albanci rarely possible, and certainly not in a when he writes: "having been at the re- two different states; though it would be Kingdom of Serbs, Croats and
(denotingthe inhabitants of the Repub- short article. A basic question illus- ceiving end of repeated invasions by more accurate to say six different Slovenes and were unable to advance
lic of Albania) and the Šiptari(the Al- trates the point: are the Kosovars the countries more powerful than them- states, because there are also substan- politically or culturally. Public use of
banian-speaking inhabitants of Kosova same people as the inhabitants of the selves, the Albanians remained frag- tial Albanian communities in Macedo- the Albanian language in Kosova (Al-
and the rest of former Yugoslavia, and Republic of Albania? mented and unable to establish a nia, Montenegro, Serbia and Greece banian-language school education)
a word not without negative connota- On the surface it seems unifying central authority that would (to say nothing of old and new com- was just as forbidden in the "first Yu-
tions). Official circles in Belgrade had clear: yes, of course, they are. They are command their collective allegiance" munities in Italy). But their core settle- goslavia" as it had been in the Ottoman
deftly divided one ethnic group into fundamentally of the same ethnicity; (see The Search for Greater Albania, C ment was in the two entities where the empire.
two, as part of an attempt to stifle any they speak the same language, despite Hurst, 2003). Albanians were the absolute majority The brief reunification of Albania and
latent desire for their reunification. substantial dialect differences; and Albania, in the ethnic sense in 1913 and have remained so to the Kosova under the auspices of fascist
they hold a certain community of val- of territory in southeastern Europe in- present day. Italy during the second world war did
OnE WORLD, TWO WORLDS ues. They thus share most of the basic habited primarily by the Albanians, bring some relief. An ephemeral Al-
attributes of what constitutes a nation. was united for about five centuries as BEHInD THE MOOn banian-language administration was
The western world only really discov- Anthony D Smith defined this as fol- part of the Ottoman empire. With the created, elementary and secondary
ered the Albanians in the 1990s as a re- lows: "A human group sharing (usually final collapse of the moribund empire In 1918-39, the end of one world war schools were opened and a number of
sult of the Yugoslav wars and ethnic

BY HE DR MUHAMET HAMITI
T
he present-day Republic of
Kosovo – a small democracy of
over two million people in
south-eastern Europe – has been a dis-
tinct polity in various incarnations
since the ancient times.
Having enjoyed various degrees of au-
tonomous existence, as well as cul-
tural, geographical and political
prominence, Kosovo had been a con-
stituent part of the extensive Roman
and Ottoman empires – both of which
straddled continents – as well as form-
ing part of the smaller empire of the
former Yugoslavia. The latter lasted for
much of the last century until 2008
when, on 17 February, Kosovo de-
clared independence.
One hundred and thirty three years
ago, in June 1878, the breathtaking city
of Prizren saw the establishment of the
League of Prizren, an Albanian cul-
tural and political movement for au-
tonomy and eventual independence
from Ottoman rule. Whereas Albania
declared independence in 1912,
Kosovo – which had briefly liberated
itself from the crumbling Ottoman rule
– was invaded that same year by Ser-
bia, whose long decades of rule were
resisted by the overwhelmingly ethnic
Albanian population of Kosovo. The
people of Kosovo were used to active
resistance – they had done the same
against Roman and Ottoman rule after
all.
Kosovo was the last of the seven na-
tions to emerge out of Yugoslavia in
the wake of Serbia’s four bloody wars
of aggression against fellow federal
entities – Slovenia, Croatia, Bosnia-
Herzegovina and Kosovo – in the
1990s.
young Kosovars received scholarships
to study abroad. If many Kosovars
welcomed Italian and Nazi German
occupation, it was certainly not be-
cause of any innate love of fascism. It
was simply because, for most people,
Italian and German occupation was in-
finitely preferable to Serb occupation;
a fact which reflects the nature of their
experience under the latter.
But Kosova was returned to
Serb rule after 1945 and was encom-
passed, against the will of the majority
of its population, into socialist Yu-
goslavia, where it remained until the
Yugoslav wars of the 1990s. There
was, however, a short period in 1946-
47 (after the communist victory in
Tirana) when a modicum of contact
between Albania and Kosova existed.
Indeed, plans were underway at the
time for a political merger not only of
Albania and Kosova, but of Albania
and Yugoslavia. The Yugoslav dinar
was introduced as the national cur-
rency of Albania, and the Serbo-Croa-
tian language was made compulsory in
all Albanian schools.
However, the great split between Tito
and Stalin - and the choice of Albania's
leader Enver Hoxha to ally his country
firmly with Moscow against Belgrade
- radically changed the political situa-
tion. From summer 1948 to the 1990s,
KOSOVO’S CAUSE
FOR CELEBRATION
the border between Albania and
Kosova was hermetically sealed; the
Berlin wall was, by comparison, a
sieve. Kosova Albanians were still
being imprisoned for visiting Albania
without a Serb "exit visa" as late as
1998.
The obvious result of this
imposed division and long period of
separation between Albania and
Kosova was a cultural dichotomy: the
creation of two different Albanian cul-
tures, and, one might almost postulate,
two different Albanian nations. The
isolationist regime of Enver Hoxha in
Albania, faithful for almost half a cen-
tury to the primitive and inhumane
system of Stalin and his successors,
wiped out the middle class in the late
1940s and achieved nothing over the
following decades but economic and
cultural stagnation. The population
lived in ignorance, fear and misery. In
material terms, they were deprived of
all but the bare essentials needed to
stay alive. Indeed one can do little but
marvel at how they managed to sur-
vive as a people at all.
Most aspects of traditional
Albanian culture were destroyed, in
particular in the 1960s. Decades of
communist revolution, purges and ter-
ror demolished virtually everything
Albania had once been. Even today,
english
Albania is still largely a victim of the
decades of social and cultural isolation
it suffered from the rest of the world.
In such circumstances, the population
of Albania had no time or energy to
give a thought to Kosova. For most of
those with no close family ties,
Kosova was somewhere behind the
moon.
THE MOUnTAIn BRIDGE
Kosova for its part, while always the
poorhouse of Yugoslavia, made some
economic progress and by the 1970s
had attained a certain degree of pros-
perity - in modest Albanian terms.
However, with the exception of the
1974-81 period, Kosovar society was
under constant and mostly destructive
pressure from Serbia, politically and
culturally; as a result, it withdrew into
itself, remaining hermetic and tradi-
tional.
The Kosovar Albanians
knew little about what was going on in
Stalinist Albania. It was the country of
their dreams, their hopes and their as-
pirations, and there was no place in
these dreams for reality. They naively
regarded their lot as worse than that of
the motherland and were devastated in
the late 1990s when they were forced
to accept the fact that they had fared
The Kosovars were on the verge of
extinction in the spring of 1999,
when
one million people were displaced
by the violence and Serbia’s un-
precedented campaign of ethnic
cleansing, spearheaded by the Ser-
bian President Slobodan Milosevic.
At least 12,000 Kosovars were
slaughtered and, 12 years on, the re-
mains of hundreds of Kosovars
killed in Kosovo are still interred in
Serbia, whose scorched earth policy
left a devastated land back in June
1999.
A resilient Kosovo has in the mean-
time arisen from the ashes, enjoying
the generous support of nations
around the world, first and foremost
Europe and America. The UK has
played a crucial role in Kosovo’s
successful birth as a nation, as well
as its ensuing consolidation inter-
nally and externally. The democratic
Republic of Kosovo has been recog-
nised by 73 UN nations to this day,
including 22 out of 27 EU countries,
as well as most of the Council of
much better under Serbia than their
brethren had under Enver Hoxha.
In the early 1990s, during and after the
slow implosion of the communist
regime in Tirana, the first contacts be-
tween the two halves of the Albanian
nation after decades of separation were
coloured by much prejudice. Some of
the first Kosovars to arrive in Tirana
were carpetbaggers from the diaspora
in western Europe, there to make a
quick buck.
They helped introduce a
free- market economy, but with it cor-
ruption and crime. The local Albanians
reacted with shock and hostility at the
new capitalist practices, and viewed
the incomers as foreigners. Indeed, it
is no exaggeration to state that in the
first half of the 1990s, Kosovar Alba-
nians were much more welcome in
Belgrade than they were in Tirana.
Even the substantial com-
munities of Albanian emigrants that
then arose in western Europe remained
staunchly divided. Albanians from Al-
bania and Albanians from Kosova did
not mix publicly or privately, and en-
countered one another most often with
latent or open hostility. In the 1990s,
there was certainly not one Albanian
identity, but two.
The turning-point came after
the beginning of the war in March-
faqe 23
Europe, Organisation for Security and
Cooperation in Europe and NATO
member states. Last but not least,
Kosovo has been recognised by seven
of the G8 countries, with the exception
of Russia.
The Republic of Kosovo – a full mem-
ber of both the World Bank and the In-
ternational Monetary Fund, and soon
to join the European Bank for Recon-
struction and Development – has seen
a remarkable four to six per cent
growth in GDP in the post-indepen-
dence period, against the background
of the global economic crisis.
With the International Court of Jus-
tice’s ruling of July 2010, which found
Kosovo’s declaration of independence
to be in full conformity with interna-
tional law, the new country looks for-
ward to the world embracing it as a
proud and peaceful member of the
community of free nations. Kosovo’s
strategic goal is integration into the
EU, NATO and the UN.
As Kosovo celebrates its third birthday
on 17 February 2011 – the newest na-
tion in Europe – Kosovo basks in the
encompassing sense of pride and des-
tiny of a modern nation.
June 1999 between Nato and the Bel-
grade regime of Slobodan Milosevic
for control of Kosova, when about half
a million of the approximately 800,000
Kosovars expelled (in many cases
from their burning homes) by Serb
militias sought refuge in neighbouring
Albania.
Though Albania was still
very poor and backward, and the peo-
ple were not overly predisposed to re-
ceiving "asylum-seekers", they took
the Kosovars in as best they could. It
was thus in these three months of 1999
that the Albanians finally got to know
one another and, despite major misun-
derstandings - both linguistic and cul-
tural - began to realise that they were
one nation. Since that time, with the
open border, Albanians have been
growing together. Contacts - cultural,
political, economic and individual -
have flourished as never before in the
history of the Albanian nation.
The tortuous course of Al-
banian history cemented two distinct
identities, and they will no doubt con-
tinue to exist for some time. But they
will grow together whether they want
to or not. Kosova's political independ-
ence will now offer Albanians there an
opportunity to achieve their own self-
definition in light of the history they
have lived through.
Crystal
Soup Stews Kebabs Burgers
All our food is prepared
daily, using only finest,
freshest, hightest quality
ingredients. Our kebabs are
made from 100% lamp

Ambjent i mrekullueshem ku
mund te shijoni kuzhinen e
shijshme shqiptare dhe
mesdhetare, me cilesi te
gatantuar dhe sherbim teper
cilesor
SHQIPTARET THONE SE JENI
ME TE MIRET.EJA DHE
PROVONI QE TE BINDENI

Crystal Charoal Restorant

363 Kilburn Hight Road
Kilburn NW6 7QB
Tel:02073723216