Professional Documents
Culture Documents
pOfwGufwm rSwfp&m
usef;rma&;twGuf edk;aqmfcsuf
,ae@vuf&t dS csed w
f iG f xdik ;f Edik if t
H wGi;f Y jrefrmEkid if o
H m; a&$@ajymif;tvkyo f rm;OD;a& wpfoef;cGaJ usmf a&muf&adS e
xk d i f t vk y f v k y f u d k i f a e=uonf [ k cef @ rS e f ; &ygonf ? jref r mEd k i f i H r S w d k i f ; &if ; om;vl r sd K ;pk r sm; trsm;pk y g0if a om
rufyaf zgiaf ';&Si;f vkyf ief;tzG@J om;rsm;onf xdik ;f Edik if t H wGi;f &Sd a&$@ajymif;tvkyo f rm;qdik &f m owif;tcsut f vufrsm;udk
vuf v S r f ; rS D o r# aumuf , l p k a qmif ; I a&$ @ ajymif ; tvk y f o rm;rsm;.b0wd k ; wuf j r‡ i f h w if a &;vk y f i ef ; ud k
óu;yrf;aqmif&Gufvsuf&Sdygonf? xdktvkyform;rsm;twGuf&nf&G,fI oufqkdif&mudpP&yfrsm;wGif us,fus,fjyef@jyef@
todynmay;Edkif&ef vufurf;pm apmif rsm; ydkpwmrsm; uufqufacG pD'DacGrsm; pmapmifr*~Zif;rsm;udkrjywf
pDpOfxkwfvkyfjzef@csDay; vsuf&Sdygonf? xdk@tjyify nmay;tpDtpOfrsm;udktufzftrfa&'D,dkvd_if;rSvnf;toHv$ifh
vsuf&Sdygonf? ynmay;vkyfief;tpDtpOfrsm;wGif atmufyg udpP&yfrsm;yg0ifygonf?
♦ tvkyform;tcGifhta&; (tvkyform;pnf;rsOf;ESifhOya'rsm;)
♦ trsdK;orD;tcGifhta&; (vdifwef;wlnDr#a&; ESifhrsdK;yGm;r_qdkif&mtcGifhta&;rsm;)
♦ a&$@ajymif;jcif; rl0g' ESifh a&G@ajymif;vkyfom;rsm;rSwfyHkwifjcif;qdkif&m owif;tcsuftvufrsm;
♦ usef;rma&;qdkif&m udpP&yfrsm; (tdyfcsftdkifAGD§attdkif'Dtufpf/yÉdoaE<wm;aq;tokH;ðyjcif; ESifhvkyfief;cGifvkH
ðcH &;ESiu hf se;f rma&;
♦ ynma&; rl0g'rsm; (ouf}uD;ydkif;ESifh uav;oli,frsm;tygt0if)
a&$@ajymif;vkyof m;rsm;rnfo@kd óu;pm;&ke;f uefae=u&+yD; rnfr#cufcyJ ifyrf;I rnfr#tvkyrf sm;=uonfuu kd |Efyk wf @kd
rufyfazgifa';&Sif;rSem;vnfygonf? u|Efkyfwdk@onf oifwdk@ESifhyHkrSefawG@qHkcGifh &&efvnf;ar#mfvifhygonf?avmavmq,f
tm;jzifhoifwdk@xJrSwcsdK@ESifhtcgtm;avsmfpGmawG@qHkIESD;aESmaqG;aEG;yGJrsm;usif;yum oifwdk@ESifhywf oufonfhta=umif;
t&mjy\emrsm; txl;ojzifh trsKd ;orD; a&;&mudp&P yfrsm; tvkyo f rm;tcGit hf a&;qdik &f mudp&P yfrsm; ponfw@kd ut kd jyef
tvSet f jrifcsi;f zvS,af jymqdEk ikd cf =hJ uygonf? xd@k jyif rufyaf zgiaf ';&Si;f taejzifh a&$@ajymif;tvkyo f rm;rsm;twGuf ta&;ay:
udp&P yfrsm;wGiw f wftm;or# tultnDay;aeygonf? aq;&Hak q;cef;rsm;wGif pum;jyefay;jcif;/ vdt k yfovdt k axmuft
ulðyay;jcif;rsm;ðyvkyfay;aeygonf? rufyf&Hk;odk@ zkef;qufygu odk@r[kwf vma&mufqufoG,fygurnf onfhjy\emt
a=umif;t&mtao;tzGyJ ifjzpfapumrlu|Eykf w f @kd taejzifh oifw@kd uu kd n l &D eftwwfEikd qf ;kH óu;pm;aqmif&u G v
f su&f ydS gonf?
rm wd um
ed'gef; pmrsufESm
a&G;cs,q
f ;kH jzwfyikd cf iG ?hf 8
vdit
f =urf;zufrc_ &H ol trsKd ;orD;ESihf
cav;oli,frsm;tm; ulnaD pmifah &Smufa&;tzG@J ? 25
usef;rma&;ta=umif;
odrwS zf ,G &f mrsm;
jcif;/ rdwfaqGtaygif;toif;rsm;jym;jcif;/ usrf;rma&;t
usef; rma&; [lonf aq;0g;ukor_ aq;0g;aomufo;kH r_
aq;&Hk aq;cef;rsm; aq;q&m0ef olemjyKq&mr axmuftulðyywf0ef;usiftodkif;t0dkif;Y aexdkif&jcif;
rsm;ESiEhf ;DS EG,yf wfoufaom ta=umif;t&momjzpfonf[k ponfw@kd jzpfonf? cE<mud, k f qd&k mY cE<mud, k tf ay: jzpfysuf
vltrsm;u xifrSwfem;vnfae=uonf? trSeftm;jzifhrl oufa&mufrr_ sm;yg yg0ifonf? ud, k cf E<m usr;f rma&;twGuf
use;f rma&;udk *&kwpdu k f umuG,af pmifah &Smufjcif;onf r rdrdudk,fwdkif apmifha&Smufwnfaqmufjcif;/ udk,fcE<mab;
use;f rrmjzpfIukojcif;xuf ydrk t kd a&;}u;D ygonf? use;f rm tE &W m,fuif;a&;twGuf aexdik pf m;aomuf&mwGi‚ f t
a&;ta=umif; OD;wnfpOf;pm;&v#ifusef;rma&;umuG,f vkyv f yk u f ikd &f mwGi‚ f ab;uif;vHðk cHr&_ adS prnfh vdt k yfcsuf
apmifah &SmufrE_ iS hf aq;0g;ukor_ ESprf sKd ;pvH;k udk twlwuG t rsm;tumtuG,frsm;&,loHk;pGJjcif;/ Oyrm tvkyfvkyfpOf
av;xm;I wòyifwnf; tm;ay;jri‡ w hf if aqmif&uG o f mG ;&ef ab;uif;tumtuG,f ypPn;f ud&, d mrsm;toH;k ðyjcif;/ armf
vdtk yfygonf? use;f rma&;umuG,af pmifah &SmufrY_ tao; awmfqikd u f ,fp;D eif; pOf OD;xkyrf maqmif;jcif;/ um;armif;pOf
pdyv f yk if ef;rsm;pGmyg0if+y;D tvGeu f s,jf yef@ygonf? &kyyf ikd ;f qdik f ab;uif;cg;ywfywfxm;jcif; wd@k yg0ifonf? xd@k tjyif tvkyf
&m pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&; umuG,af pmifah &Smufr_ vkyif ef; vkyu f ikd yf pkH epfEiS hf ypPn;f ud&,d mrsm;oHpk yJG ekH nf;vrf;rSeuf efap
rsm;/ vlw@kd . aexdik f pm;aomufr"_ avh vkyif ef;vkyu f ikd yf ekH nf; &efavhvmoif,lI vufawG@toHk;ðyjcif;/ Oyrm xdkifcHkt
vrf; ,Ofaus;r_x;kH wrf;"avh vlra_ &;tusiphf &du k f tp&So d nfh aetxm;rSeu f efr_ tav;tyifr&mwGif enf;vrf;rSeu f efr_
vlr0_ ef;usit f odik ;f t0dik ;f tajccH ðyjyifajymif;vJrv_ yk if ef;rsm;/ &SdrSom udk,fcE<mxdcdkuf'%fjzpfr_ udkufcJanmif;nmr_uif;
use;f rma&;qdik &f m obm0ywf0ef;usif xde;f odr;f a&; vkyif ef; &Si;f Edik rf nfjzpfonf?
rsm;/ use;f rma&;qdik &f mynmay;a&;vkyif ef;rsm;/ ud, k v f uf
v_y&f mS ;um,avhusirhf _ tm;upm;v_y&f mS ;r_ tm;ay;jrêihf wif pdwyf ikd ;f qdik &f m csr;f ajrjh cif; jynfph rkH _ qd&k mY pdww
f nf
a&;vkyfief;rsm;/ tcsif;csif;cdkuf&efjzpfyGm;r_ t=urf;zufr_ +ird af t;csr;f r_ aysm&f i$ wf ufºur_&jdS cif;/ oem;=uifemcspcf ifw, G f
a&Smif&mS ;a&; pdw"f gwjf yKjyifa&; pnf;&H;k vH@_ aqmfrv _ yk if ef;rsm;/ wmr_&jdS cif;/ tvStytEkynmxdawG@cpH m;r_jrwfE;kd cHrk ifr&_ dS
wd@k wiG f wOD;csi;f aomf‚rdom;pkvu dk af omf‚ vrf;tvdu k f
aomf‚ &yfuGuftvdkufaomf‚ vlr_todkif;t0dkif;wGif;
aexdik o f w l ikd ;f oabmayguef m;vnfI us,u f s,jf yef@jyef@
yg0ifyl;aygif;aqmif&Guf=ujcif;tm;jzifh vlwdkif;usef;rmoef
pGr;f aprnfh vlwidk ;f .b0 om,mcsr;f ajrah prnfh tajccHuse;f
rma&;tusdK;aus;Zl;udk vufawG@cHpm;&&SdEdkif=urnfjzpfyg
onf?
Edik if wH umqdik &f m urBmh use;f rma&; tzG@J tpnf;
wck. tqdt k & “Health is complete physical, mental,
social, and spiritual well being” [kjzpfonf? t"dyg` ,f
zGi&hf vsif “ use;f rma&;[lonfrmS &kyyf ikd ;f qdik &f m pdwyf ikd ;f qdik f
&m vlra_ &;qdik &f m ESihf pdwcf sr;f ajrhjcif; jynfph rkH y_ ifjzpfonf”
[kqv kd ykd gonf?
&kyyf ikd ;f qdik &f m csr;f ajr@jcif; jynfph rkH _ qd&k mY cE<mud,
k f
}u@H cikd o
f efprG ;f jcif; tiftm;jynfòh z;jcif;/oGuv f ufcsucf smvef;
qef;jcif;/ usr;f rma&; aumif;rGejf cif; pD;yGm;a&;awmifh wif;
jcif;/ypPn;f OpPmvdak vao;r&Sjd zpfjcif;/ ab;tE &W m,fuif;&Si;f
t
ESiv
rsKd ;orD;rsm;taejzifh vdiu
ydik cf iG &hf &dS ef vdt
f ufqrH nfu
hf id q h pd w
f pd w
k yfygonf? rnfonft
P iG f a&G;cs,q
P iG ‚f if;/ uav;,lrnfu
h csed w
f ;kH jzwf
f iG f rnfol
h pd wP iG ‚f if;/ rd
yÉdoaE<wm;aq;oHk;cGifhrðyjcif;wdk@udk ñuHawG@ae=u&qJjzpf
onf?
om;pktrd af xmifa&;udpw P iG ‚f if; trsKd ;orD; rsm; a&G;cs,q f ;kH wcgw&HwiG rf l trsKd ;orD;rsm;Y a&G;cs,q f ;kH jzwfciG &hf dS
jzwfyikd cf iG hf &Sod nf? ygaomfvnf; arhavsmrh _ aygh avsmrh _ a=umifh wm;aq; pm;oH;k
&efysuu f u
G jf cif;/ pdwq f ENaZma=umifh uGe'f ;kH toH;k ðy&ef owd
tqdyk g a&G;cs,q f ;kH jzwfyikd cf iG u
hf kd tcsKd @trsKd ;orD;rsm; rxm;rdjcif;rsKd ;jzpfwwfavh&ydS gonf? wcgw&HwiG v f nf; toH;k
vuf a wG @ usif h o H k ; ae=uygonf ? ol w d k @ .cspf o l & nf ; pm; ðyaomypPn;f ESio hf ;kH pGeJ nf;v$aJ csmaf oma=umifh jy\emñuH&
(a,mufsm;av;oli,fcsi;f )ESihf vdiq f ufqaH &;udpw P iG f olw@kd wwfonf? Oyrm uGe'f ;kH toH;k ðyaomfvnf; uGe'f ;kH aygu+f y, J kd
udk,fwkdif a&G;cs,fqHk;jzwfEdkif=uygonf? olwdk@Y vdifquf ,Gif;r_a=umifh‚if;/ wm;aq;rysufruGufpm;oHk;aomfvnf;
qHvakd omqEN&v dS sif vufcEH ikd +f y;D qENr&Sv d sif jiif;y,fEikd o f nf? &uf&Snf0rf;av#mjcif;uJhodk@aom udk,fcE<musef;rma&;
olw@kd .=uifaz:udk today;Ijzpfap todray;bJjzpfap yÉdo jy\em wckcak =umifh aq;tmedoifysuf jy,fra_ =umif‚h if;
aE<wm;aq;oH;k jcif;udk trsKd ;orD;rsm; qH;k jzwfciG &hf o dS nf? xd@k jyif rar#mvf ifbh J ud, k 0f ef&v dS mEdik yf gonf?
olwdk@.=uifaz:tm; uGef'Hk;tpGyftoHk;ðy&ef awmif;qdkEdkif
onf? uav;&,l&ef óuw d ifjyifqifr_ tpDtpOfr&Scd ahJ o;
trsKd ;orD;rsm;onf olw@kd .tdraf xmifzufuv kd wG f aomfvnf; xdu k o
hJ @kd rar#mv
f ifb
h J ud,
k 0f ef&vmcJv
h sif tcsKd @
vyfpmG a&G;cs,q f ;kH jzwfyikd cf iG &hf odS nf? rnfonft h csed wf iG f vdif aomtrsKd ;orD;rsm;wGif tqifajyoGm;ap&ef ajz&Si;f Edik o f nfh
qufqrH ð_ y=urnfuv kd nf; trsKd ;orD;rsm;Y a&G;cs,q f ;kH jzwf enf;vrf;rsm;&Syd gonf? uav;udrk d om;pk0ifopftjzpf óuq d kd
ydik cf iG &hf o
dS nf? rnfonft h csed w f iG f uav;,lrnf od@k r[kwf vufcaH u|;arG;oGm;Edik yf gvrd rhf nf? uav;udk rnfo@kd au|;arG;
rnfonft h csed xf d uav;r,lao;bJ yÉdoaE<wm;aq;udk ðypkomG ;rnf rnfo@kd apmifh a&SmufysKd ;axmifomG ;rnf paom
oH;k pGJ oGm;=urnfukd tdraf xmifzuftrsKd ;orD; trsKd ;om; ESpf rdom;pkprD uH ed ;f tpDtpOfopfrsm; a&;qGcJ srw S I
f aqmif&u G f
OD;pvH;k rS twlwuGq;kH jzwf&ygrnf? oGm;&efvykd gonf? rdom;pktaejzifh tpDtpOfr&Sb d J rar#mf
vifbh J rdom;pk0ifopfwOD; wd;k vmjcif;udk 0rf;om=unfE;l *k%f
odk@aomf ,ae@umvtxd trsdK;orD;rsm;pGmwdk@ ,laysm&f i$ Ef ikd =f urnfom jzpfygonf?
onf xdak &G;cs,q f ;kH jzwfyikd cf iG rhf sKd ; tjynft
h 0r&&SEd ikd =f uao;
acs? trsKd ;orD;rsm; tdraf xmifzufa&G;cs,&f mwGif rdom;pk od@k aomf trsKd ;orD;wdik ;f twGurf l xdo k @kd Eikd ef if;pGm
od@k r[kwf bmoma&;. v$r;f rd;k r_ &Sad eonf? vdif qufqaH &; ajz&Si;f oGm;Edik rf nfh tajctaersKd ; r&SEd ikd =f uyg? Oyrm ausmif;
udpw P iG f olw@kd . cspo f &l nf;pm; (a,mufsm;av; oli,fcsi;f ) olwOD; ud, k 0f ef&v dS mcJv
h sif tjypfwifc&H jcif; cGjJ cm;ESrd hf csquf
od@k r[kwf vifa,mufsm;. wzufowfq;kH jzwfcsuu f kd vuf qHc&H txD;useyf pfy,fz,fusOf jcif; cH&ygrnf? olr. ausmif;
cHvu kd af vsmae=u&onf? olw@kd . cspo f &l nf;pm; od@k r[kwf ynmqufvufoif=um;a&; tem*wf b0a&S@a&;wdk@udkyg
vifa,mufsm;uuGe'f ;kH toH;k ðy&efjiif;qdjk cif; ESihf olw@kd tm; xdcdkufrnfrSmrkcsjzpfygonf? tu,fI EdkifiH&yfjcm;wGift
rvdv
k m;aomud, k 0f efaqmifjcif;rS
umuG,Ef ikd &f eftrsKd ;orD;oH;k yÉdoaE< wm;
aq;udk rSerf eS o
f ;kH pGyJ g?
rvdv
k m;aomud,
k 0f efaqmifjcif;rS umuG,f
Edik &f ef‚if;/tdycf st
f ikd Af §DG attdik 'f t D ufpEf iS hf
vdiaf &m*grsm;ul;pufra_ b;rS umuG,Ef ikd f
&ef‚if; vdiq f ufqw H idk ;f uGe'f ;kH tpGyu
f t kd
oH;k ðyyg?
trsdK;om;oHk;uGef'Hk; trsdK;orD;oHk;uGef'Hk;
ta&;ay:oaE<wm;aq;
(,mcGe;f (rf)
urfEGufcsL@csdef)udk xdkif;EdkifiHwGif;&Sd aq;qdkifwdkif;wGif0,f
,l&&SEd ikd yf gonf? ta&;ay:oaE<wm;aq; wrsKd ;rSmydpk wDaem
(Postinor) jzpfygonf? od@k aomf tjcm;trsKd ;tpm;rsm;vnf;
&S&d m aq;0g;a&mif;ol§aq;0g;u|r;f usio f xl aH r;jref;Edik yf gonf?
xd@k jyifaq;aomufenf;t!$e;f tao;pdyu f ykd g ar;jref;&efvkd
ygrnf? aq;wpHv k sif bwf100 xuf ydrk ay;&yg? tao;pdyyf rkd kd
od&v dS v
kd #if rufy&f ;kH od@k qufo,
G af r;jref;pHpk rf;Edik yf gonf?
acgi;f udu
k v
f mvsif yg&mpDwarmaq; aomuf aq;0g;opfrsm; prf;oyfo;kH pG&J efppfaq;jcif; wpf&yf
oif wwf ygovm;? xdak q; ab;uif;pdwcf s&a=umif;
oifrnfodk@odoenf;? udk,f0efaqmifjcif;rSumuG,f&ef
wGiv
f yk if ef;pOftqifh 3 qifh &So
d nf?
oaE<wm;aq;jym;rsm;udk oifae@pOfaomufo;kH aeygovm;? yxr tqifh
xd k a q;jym;rsm; ab;uif ; pd w f c s&a=umif ; oif r nf o d k @ od vlemOD;a&tenf;i,fwdk@tm; okawoDu aq;0g;opfrsm;
oenf;? wduk af u|;prf;oyfppfaq;jcif;jyKrnf? aq;0g;yrm% tcsKd ;t
qrnfr#ukd ab;uif;pdwcf spmG oH;k pGEJ idk af =umif; od&EdS ikd af p&ef
vloHk;aq;0g;rsm;udk aq;qdkifrsm;Ya&mif;cscGifhrðyrD
jzpfonf?
wGif ab;uif;pdwcf s&r_ aocsmapa&;twGuf aq;0g;wkid ;f udk
vufawG@prf;oyfo;kH pGrJ t _ qifrh sm;pGm t}urd }f urd ðf yvky=f u& 'kw,d tqifh
onf? tqdyk g prf;oyfo;kH pGjJ cif;udk aq;0g;opfrsm;prf;oyfo;kH vlemOD;a&tenf;i,fwdk@tm; okawoDu aq;0g;opfrsm;
pGjJ cif; (Clinical Trials) [kac:onf? wdu
k af u|;prf;oyfppfaq;rnf? aq;0g;opf.tmed oifxuf
aq;0g;opfwrsdK;wDxGifaz:pyfaomtcg "gwfcGJcef; jrufxad &mufrE_ iS hf a&m*guo
k Edik pf rG ;f udk od&EdS ikd af p &efjzpfonf?
twGi;f prf;oyfzef¹yeG rf sm;xJwiG f yxrOD;pGm prf;oyfppfaq;
wwd, tqifh
=u&onf? od@k r[kwf wcgw&HwiG f wd&p>mefi,frsm;Yt&if
vlemrsm;pGm(axmifaygi;f rsm;pGmtxd) wd@k tm; okawoDu
prf;oyfoHk;pGJ=unfh=u&ygonf? aq;0g;okawoeynm&Sif
aq;0g;opfrsm; wdkufau|;prf;oyfppfaq;jcif;ðyrnf? aq;
rsm;u xdw k &d p>mefi,frsm;wGif aq;0g;a=umifh qd;k 0g;aom ab;
0g;opfonf tjcm;aq;0g;rsm;xuf omvGeaf umif;rGerf _ &Sd r&Sd
xGuq f ;kd usKd ;&Sd r&Su
d kd ppfaq;=unf=h uonf?
ESihf aq;0g;a=umifh ab;xGuq f ;kd usKd ;rsm; &Sd r&Sd od&EdS ikd af p&eft
wGujf zpfonf? Ttqifw h iG f vlemtcsKd @tm; aq;0g;opfukd
tu,fIwd&p>mefi,frsm;jzifh prf;oyfppfaq;r_
wduk af u|;rnfjzpf+y;D vlemtcsKd @urkd l Avmaq;jym;rsm;udo k m
&vm'ftajz aumif;rGeyf gu aq;0g;tmedoifxad &mufr_ ESihf
wdu k af u|;rnfjzpfonf? Avmaq;jym;[lonfrmS rnfonfh
ab;uif;pdwcf s&r_ &Sd r&Sd od&ap&ef vlom;rsm;ESiq hf ufvuf
aq;0g;r#ryg&adS om aq;jym;wkomjzpfonf? &nf&, G cf surf mS
prf;oyfppfaq;&ygonf? urBmw0Srf;vHk;wGifxdkodk@ aq;0g;
aq;0g;opfudkaomufoHk;aomvlemESifh Avmaq;jym;udk
opfrsm; prf;oyfo;kH pGjJ cif;rsm; axmifaomif;csI D vkyu f ikd af e
aomufo;kH aom vlemwd@k t=um; uGjJ ym;jcm;em;csuu f kd Edi_ ;f
vsu&f =dS uygonf? tm&Swu kd w
f iG v f nf; aq;0g;opfrsm;prf;
,SOfavhvm=unfhjcif;jzifh aq;0g;opf. tusdK;tmedoifudk
oyf o H k ; jcif ; rsm;pG m aqmif & G u f a e=u&mt"d u tm;jzif h
od&EdS ikd af p&efjzpfonf?
tdycf st
f idk Af §DG attdik 'f t
D ufpf uko&ef ydrk akd umif;rGeaf om
aq;0g;rsm;/ arG;uif;p cav;i,ftm; tdycf st f ikd Af yDG ;kd ul; pufr_
aq;0g;opfrsm; prf;oyfoHk;pGJjcif;vkyfief;wGif rnf
wm;qD;&ef aq;0g;rsm;/ tonf;a&miftog;0ga&m*g [ufyg
wduk wf pf bD (Hepatitis B) uko&ef aq;0g;rsm; ponfw@kd olw@kd udk yg0ifaprnfenf;?
jzpfonf? xd@k t jyifumuG,af q;( Vaccines) aq;0g;opfrsm; a&m*gwckcu k ukd o
k rnfah q;0g;opfwrsKd ;udk prf;oyf
prf;oyfo;kH pGjJ cif; udvk nf; aqmif&u G f ae=uygonf? umuG,f oH;k pGpJ pfaq;v#if ‚if;a&m*gjzpfaeolw@kd tm; xdpk rf;oyfrv _ yk f
aq;onf uko&efr[kwfbJ a&m*gjzpfyGg;jcif;rS óudwifum ief;wGiyf g0ifun l &D ef zdwaf c:rnfjzpfonf?
uG,Ef ikd &f eftwGuo f mjzpfygonf?
vltrsm;ESio
hf ufqikd af om vlwikd ;f (Universal) [lonf ,leAD mq,f (Universal) .qdv k &kd if;rSm t&m0wˆK
rSm rnfonfukd qdv k o kd enf;? wckck ta=umif;t&mwckco k nf vdirf a&G;/ touft&G,rf
vufvrS ;f rSo D ;kH pGEJ ikd jf cif; (Access) [lonfrmS rnfonfukd a&G;/ Edik if o
H m;ra&G;/ vlrsKd ;ra&G;/ bmomra&G;/ tom;ta&mif
qdv k o kd enf;? ra&G;/ twef;tpm;ra&G; vlwikd ;f vlwidk ;f ESio hf ufqikd af =umif;
vltrsm;ESio hf ufqikd af om vlwidk ;f vufvrS ;f rSo D ;kH pGEJ ikd f vltrsm;ESio hf ufqikd af =umif;udk az:!$e;f ygonf? Oyrm vl@t
jcif; (Universal Access) &S&d ef tb,fa=umifv h tkd yfyg cGit
hf a&; ,leAD gq,f ausnmcsuo f nf vltrsm;ESio hf ufqikd f
oenf;? I vlom;wdik ;f twGuf jzpfygonf?
,ae@wikd f attm&fADG (ARV)aq;udk vlwikd ;f vufvrS ;f
rSo
D ;kH pGEJ ikd jf cif; r&Sad o;onfrmS tb,f a=umifeh nf;? D ;kH pGEJ ikd jf cif; (Access) .qdv
vufvrS ;f rSo k &kd if;rSm t
tdycf st f idk Af §DG attkid 'f t D ufpf udpEP iS hf usr;f rma&;qdik &f m &m0wˆKta=umif;t&mwckcu k kd rdrv
d ufa&mufcpH m;& &Syd ikd cf iG hf
tjcm;jy\emrsm;twGuf 0efaqmifr_ tultnDawmif; od@k r[kwf yg0ifywfoufyikd cf iG yhf ifjzpfonf? Oyrm w&m;0ift
qd&k ,lEikd af om xdik ;f Edik if t H wGi;f &SXd mersm;pm&if;? }uHðyvrf;!$erf _ od@k r[kwf aq;0g;ukor_ukd vufvrS ;f rSo D ;kH
pGEJ ikd jf cif;?
14 w&m;r0ifonfh vlom; [lIr&Sd
wDbD (TB) tqkwef ma&m*gEiS hf iSuzf sm;a&m*g uJo h @kd ♦ attm&fAaDG q;0g;ukor_ (ART) twGuf ukeu
f sp&dwrf sm;
aomul;pufa&m*gtcsKd @twGuf aq;0g;ukor_taxmuft jym;jcif;
ulEiS hf óuw
d ifumuG,af &; ynmay;jcif;ponfw@kd ukd vlwikd ;f ♦ q&m0ef/ olemðy/ aq;0g;ynm&Si/f "gwcf cJG ef;ynm&Siv
f x
l k
vufvrS ;f rScD ,
H ol ;kH pGJ Edik jf cif; &Sad e+yjD zpfygonf? usr;f rma&;vkyof m;rsm; tygt0if usr;f rma&;aq;0efxrf;
aq;0g;ukor_taxmuftulESifh óudwifumuG,f rsm;twGuf vdt k yfonfh u|r;f usirf o
_ ifwef;rsm; tjynft
h 0
a&;ynmay;tpDtpOfw@kd wiG f vlwikd ;f vufvrS ;f rScD ,
H &l &Syd ikd cf iG hf ay;tyf avhusiahf y;Edik &f ef tcuftcJ t[ef@twm;&Sad e
&S&d ef tb,fah =umifh vdt
k yf&ygoenf;? ao;jcif;?
wDbD (TB) tqkyef ma&m*gEiS hf Elem(tem}u;D )a&m ♦ urBm@ zG@H òz;d wd;k wufqEJ ikd if t
H rsm;pkwiG f usr;f rma&;pepf
*gponfh emwm&Snu f ;l pufa&m*gtcsKd @ pGu J yfjzpfygG ;aeolrsm; tm;enf;aeao;jcif;?
onf tu,fI olw@kd a&m*gtwGuf rSeu f efpepfusonfh aq; ♦ tdycf st
f idk Af §DG attdik 'f t
D ufpEf iS hf attm&fAaDG q;0g;oH;k pGjJ cif;
0g;ukor_ tjynft h 0 vufvrS ;f rSD cH,&l &Sod ;kH pGEJ ikd =f uv#if vH;k 0 qdik &f mynmay;a&;vkyif ef;ESihf owif;tcsutf vufjzef@a0
aysmufuif;Edik yf gonf? xd@k a=umifh xdo k @kd aoma&m*gjzpfaeol jyef=um;a&;vkyif ef;rsm; enf;yg;aeao;jcif?
vlwikd ;f vlwidk ;f ukor_ vufvrS ;f rSD cH,&l &So d ;kH pGEJ ikd =f uygu xdk
a&m*gjzpfygG ;jcif; t+yD;tydik f yaysmufapEdik rf nfjzpfonf? xdk xdkif;EdkifiH.attm&fAGDaq;0g;ukor_ vufvSrf;rSD
olw@kd xHrw S yg;olo@kd a&m*gy;kd ul;pufjcif;vnf; rjzpfEikd af wmh &&So
d ;kH pGjJ cif; tajctae?
ay?
,ae@wdik f attm&fADG (ARV)aq;udk vlwikd ;f vuf tdycf st
f ikd Af §DG attdik 'f t
D ufpEf iS thf wl &Sio
f efaexdik f
vSr;f rSD oH;k pGEJ ikd jf cif; r&Sad o;onfrmS tb,fa=umifh ae&olrsm;twGuf attm&fAaDG q;0g;ukor_&&So d ;kH pGaJ &;vkyf
ygenf;? ief;udk xdik ;f Edik if wH iG f us,u f s,jf yef@jyef@ wd;k wufvyk af qmif
Edik cf o
hJ nfukd awG@&&dS ygonf? cef@reS ;f csut f m;jzifh 2005 ckEpS f
rSwcf suf - (attm&fA)DG ARV= Anti Retroviral Drugs twGi;f a&m*gonf 60000 cef@ attm&fAaDG q;0g; &&Sd oH;k pGJ
aq;onf tdyfcsftdkifAGD§attdkif'DtufpftwGuf aq;0g;w ae=u&+yD jzpfygonf? attm&fAaDG q;0g;uko&ef vdt k yfaom
rsKd ;jzpfonf? ‚if;aq;onf a&m*gjzpfjcif;udk tvsO;f yaysmuf xdik ;f Edik if o
H m;rsm;udk tcrJh jzef@a0oH;k pGaJ pjcif;jzpfygonf?
ap&ef rpGr;f omaomfvnf; tdycf st f ikd Af yDG ;kd ayguyf gG ;rsm;r_ukd
aESmifah ES;apjcif;jzifh a&m*gu[
kd ef@wm;ay;Edik o f nf?) attm&fAaDG q;0g;ukor_ukd vlwikd ;f vufvrS ;f rS&D ,l
tdycf st
f ikd Af yDG ;kd pGu
J yfaeolrsm;tm; tultnDay;ae oH;k pGyJ ikd cf iG &hf v
dS mapa&;twGuf u|Eykf w
f @kd rnfo@kd az:
aom tzG@J tpnf;rsm;onf tdycf st f ikd Af §DG attdik 'f t
D ufpEf iS hf aqmif&u G Ef ikd rf nfenf;?
twl&iS o f efaexdik v f su&f o dS w
l ikd ;f twGuf attm&fADG aq;&&Sd
vlwdkif; vufvSrf;rSD &,loHk;pGJydkifcGifh&Sdvmapa&;t
oH;k pGEJ ikd =f uapa&;udk vufwóJG u;d yrf;vsuf &S=d uygonf?
wGuf tajccHtcsuf rsm;udk wd;k wufjr‡iw hf ifjcif; tm;jzif‚h if;/
urBmhusef;rma&;tzGJ@tpnf;(WHO)ESifhurBmhukv vlvcl si;f &_wcf sypfy,f z,fusOrf E_ iS hf cGjJ cm;ESrd chf s qufqrH _ avsmh
or*~ td y f c sf t d k i f A G D § attd k i f ' D t uf p f yl ; wG J t pD t pOf us yaysmufa&; vkyif ef;rsm;udk OD;wnfaqmif&u G jf cif;tm;
(UNAIDS)wd@k onfvnf;urBmw0Sr;f vH;k &Sd tdyc f st
f idk Af §GD at jzif‚h if;/ aq;0g;rsm;tm; vlwikd ;f tvG,w f ult vHt k avmuf
tdik 'f t
D ufpf ESit
hf wl &Sio f efaexdik v f su&f odS l 3 - 6 oef;wd@k &&SdoHk;pGJEdkifa&;udk ydkrdktm;pdkuf óud;yrf;jcif;tm; jzifh‚if;/
w&m;r0ifonfh vlom; [lIr&Sd 15
tdycf st
f idk Af §DG attkid 'f t
D ufpf ESihf use;f rma&;qdik &f m tjcm;jy\emrsm;twGuf
0efaqmifr_ tultnDawmif;qd&k ,lEikd af om ae&mrsm;
a&m*g ukeu
f sp&dwf
aq;&H§k Xme zke;f eHygwf
tcrJh tca=u;aiG
trftufpt f ufzf wDbt
D tcrJh - - 055-542 223
pDtpOf(rJaqmuf)
wDbD
wDbD pifwm (csi;f rdik )f tcrJh - 053-276 364
053-206 484
r,fawmfaq;cef; 055-563 644
iSuzf sm; (rJaqmuf) tcrJh -
053-894 271
iSuzf sm; pifwm (csi;f rdik )f tcrJh - 053-894 272
rJaqmuf aq;&Hk attm&fAGDt 055-511 024
wGuf ay;&efvkd 055-511 025
tdycf st
f idk Af §DG ecGrf;zif; aq;&Hk (csif;rdkif) attm&fAGDtcrJh
okawoetpDtpOf ay;&efvdk 053-890 755
attdik 'f t D ufpf
qGeaf wmuf aq;&Hk (csi;f rdik )f attm&f A G D tcrJ h
oawoetpDtpOf ay;&efvdk 053-221 122
trftufptf ufzf wDbD attm&fAGD tcrJh 055-542 223
tpDtpOf (rJaqmuf)
attkid 'f t
D ufpf
ESihf wDbD ecGr;f yif; aq;&Hk (csi;f rdik )f ay;&efvdk 053-890 755
qGeaf wmufaq;&kH ay;&efvdk 053-221 122
(csi;f rdik )f
r,fawmif; aq;cef; tdktdkiftufpf tcrJh 055-563 644
(rJaqmuf)
attdik 'f t D ufpf ecGr;f zif; aq;&kH 053-890 755
tdt f ufpf 30 bwf ay;&efvdk
k ikd t
ESit
hf t
kd ikd t
f ufpf (csi;f rdik )f
qGeaf wmuf aq;&kH tdt
k ikd t
f ufpf 30 bwf ay;&efvdk 053-221 122
(csi;f rdik )f
attmADaG q;rsm;
0udyk g taESmuft,Suðf y uaomif; ueif; jzpfapygonf? vl 4 OD;v#iw f OD;rSm b0wcsKd ;wauG@ wae&m&m wcsed cf sed w f iG f
pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&;jy\em wpHw k &mudk óuHawG@&Edik o f nf[q k ykd gonf? pdwyf ikd ;f qdik &f m jy\emzdp;D r_cpH m;ae=u&ol
rsm;onf vkyif ef;cGit f wGi;f ESihf vlrt
_ odik ;f t0dik ;f . &_wcf sjypfwifypfusOrf E_ iS hf cGjJ cm;ESrd chf squfqrH w _ @kd udv
k nf; óuHawG@&ifqikd f
=u&avh&ydS gonf? tvky&f iS rf sm;onfvnf; pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&;jy\em &Sad eolrsm;udk rdrt d vkyw f iG f cef@tyf&efweG @f
qkww f wf=uyg onf? xd@k tjyif xdik ;f Edik if t H wGi;f Y pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&; jy\em&So d rl sm;onf ae&if;wkid ;f jynfo@kd jyef
vnfy@kd aqmif jcif;cH&Edik yf gonf? pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&;jy\em&Sad eol rsm;udk vlra_ &;tm;jzifh xdu k o hJ @kd qufqðH y rljcif;
txD;usejf zpf apjcif;wd@k onf olw@kd .tajctaeudk ydrk q kd ;kd 0g;vmapEdik +f y;D ud,k uhf ,kd u
f o
kd wfaor_jzpfap&ef OD;wnfweG ;f yd@k aejcif;yif
jzpfonf? u|Eykf w f @kd tm;vH;k onf vlom;wdik ;f twGuf aumif;rGeaf om pdwyf ikd ;f qdik &f musr;f rma&;zG@H ðz;d wd;k wufrE_ iS ahf pmifah &Smuf
umuG,rf &_ o dS nfh vlrt _ zG@J tpnf;wGif aexdik v f =kd u onfomjzpfygonf? xd@k tjyif pdwzf pd ;D r_jy\emóuaH wG@ae & olrsm;tay:
r#w=uifempGm pmemav;pm;pGm oifah wmfaumif;rGepf mG ud, k cf si;f pmw&m;xm;&SI d ðyrlqufqH =uap&ef vdv k m;qEN&=dS uonfom
jzpfygonf?
18 w&m;r0ifonfh vlom; [lIr&Sd
pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&;jy\emrsm;Y uGjJ ym;jcm; t=urf;zuftðytrlrsm; jzpfay:vmjcif; tjcm;olrsm;tay:
em;aomyHpk rH sm;pGm&Syd gonf? &efvw kd u
kd cf u
kd v f pkd w
d &f v
dS mjcif; jzpfwwfonf? trsKd ;o rD;rsm;
Yrl rdrd ud, k u f rkd rd d tjypfay;xdcu kd vf pkd w
d f &Sv d mwwf=u+y;D
tcsdK@aompdwfydkif;qdkif&musef;rma&;jy\emrsm;
tem'%f&mjzpfaponfxd rdru d ,
kd f rdr&d u kd yf w
k f vS;D jzwfjcif;
onf vl@OD;aESmuftwGi;f "gw"k gwyf pPn;f rsm; [efcsurf nD
OD;acgi;f udk wckcjk zifah qmifjh cif; vkyw f wf=uonf? ta&;}uD;
uarmufuu jzpfaejcif;a=umifhjzpf&m "gwfpm aq;0g;ESifh
onft h csurf mS trsKd ;om;jzpfap trsKd ;orD;jzpfap olw@kd óuH
oufqikd af eojzifh aq;0g;wku d af u|;uko&ygrnf?
awG@c=hJ u&aomjzpf&yfq;kd a=umifh ay:ayguv f m&onfh pdwyf ikd ;f
tcsdK@aomolrsm;onf OD;aESmufusyfrjynfhjcif; qdik &f mzdp;D xdcu kd rf r_ sm;udk rnfonfeh nf;vrf;rsm;jzifh rSeu f ef
(autism) uJo h @kd aom arG;&myg pdw"f gwrf rl rSejf cif; od@k r[kwf pGm&ifqikd af usmv f m$ ;oGm;Edik rf nfukd oif,al vhvmoGm;=u&ef
touf}uD;olw@kd wiG jf zpfvmwwfavh&adS om (Alzheimers) rv$rJ aoG vdt k yfygonf?
Om%f&nfOm%faoG; c|w, f iG ;f r_a&m*grsm;jzpfvmwwfygonf?
od@k aomf tjzpfrsm;aom pdwyf ikd ;f qdik &f mrlrrSejf cif;trsm;pkw@kd tu,fI rdrcd spcf ifow l OD;OD; aoqH;k oGm;vsiaf omf
onf u|Eykf w f @kd . aexdik rf b_ 0ESihf ywf0ef;usi. f v$r;f rd;k &du
k f ‚if;/ tvkyt f udik qf ;kH &H;_ oGm;vsiaf omf‚if;/ ta=umif; wpHw k ck
cwfrw _ @kd a=umifh jzpfygG ;&jcif;jzpfonf? tcsKd @vrl sm;onf tvGef twGuf tvGepf ;kd &dryf yl efaevsiaf omf‚if;/ u|Eykf w f @kd Y pdwyf yl if
pdwx f cd u kd zf ,G &f mjzpf&yf wckcu k kd óuaH wG@c&hJ r_a=umifh pdwyf ikd ;f aomuzdp;D r_ jzpfay:vmEdik o f nf? u|Eykf w f @kd pwd of nf u|Eykf f
qdik &f ma&m*gzpd ;D jcif; jzpfvm=u&ygonf? txl;ojzifh rawmf wd@k cE<mud, k f uJoh @kd yifjzpfonf? ae@pOfvyk if ef;cGiw f iG f tvGef
rw&m; usi}hf ujH cif;cHc=hJ u&ol uav;rsm;pGmwd@k onf olw@kd . av;vHaom0efrsm; raerem; xrf;aqmif&ygu oifch E<mud, k f
aemufyikd ;f umvb0wGif pdwyf ikd ;f qdik &f mzdp;D r_rsm;udk cHpm;vm udu k cf eJ musirf u_ kd jzpfapygrnf? xdo k @kd ae@pOf&ufqufwm&Snf
=u&ygawmhonf? olw@kd Y pdwx f cd u kd af omuzdp;D r_t+rjJ zpfay: xrf;aqmif&vsif =umvmaomtcg oifch E<mud, k f udyk rkd q kd ;kd
aeum aysm&f i$ rf r_ &SEd ikd =f uawmhay? rk'rd ;f usijhf cif; cHc=hJ u&aom 0g;pGmxdcu kd vf map+y;D ausmem cg;emjcif; jy\emjzpfvmum
trsKd ;orD;rsm;onf jzpf&yfq;kd udk jyefvnfjrifa,mifaewwf aq;0g;rsm;aomufoHk;&ef vdktyfvmrnf/ odk@r[kwftxl;
I 0rf;enf;jcif;/ ,lóuH;r&jzpfjcif;/ a'goxGuf jcif;/ rqH;k Edik f ud, k vf ufvy_ &f mS ;avhusichf ef;rsm;vky&f ef vdt k yfvmrnf? xd
atmifjzpfay:cHpm;=u&um wwfO;D wnf;txD;useaf evdpk w d f cd k u f e musif r _ ' %f vH k ; 0uif ; &S i f ; ouf o map&ef t wG u f
&Sv
d m=uygonf? tvGepf w d x f cd udk zf , G &f mjzpf&yfq;kd wckcu k kd tav;tyifrjcif;udk a&Smif&rnfjzpfonf? u|Efkyfwdk@pdwf
óuHawG@cJh=u&jcif;tay: pdwfydkif;qdkif&mwkef@jyefr_Y trsdK; onfvnf; tvm;wlpmG yifjzpfonf? ae@pOft csed w f ikd ;f wGif
om;ES i f h t rsd K ;orD ; rsm; rwl n D = uay? trsd K ;om;rsm;Y tvGeaf v;vHaomjy\emrsm;udk pdww f iG ;f o,faqmifxm;
w&m;r0ifonfh vlom; [lIr&Sd 19
ygu pdwu f x kd cd u kd af pI pdwaf v;vHyifyef; zdp;D aomu jzpfvm ae=uonf[k ,H=k unfrw S f ,laejcif; od@k r[kwf vltcsKd @u
ygrnf? 0rf;enf;jcif;/ pdwpf ;l pdu k rf a_ vsmyh g; jcif;/ acgi;f udu k jf cif;/ rdrad emufukd vdu k v f H acsmif;ajrmif;aeonf[k ,Hrk w
S rf mS ; ae
tdyrf aysmjf cif;wd@k óuaH wG@vm&ygrnf? xdjk y\emrsm; yaysmuf jcif; ponfw@kd jzpfonf? tcsKd @aq;0g;rsm;a=umifh rSwOf m%f
oGm;ap&ef róud;pm;bJ pdwt f wGi;f qufvufI wm&Sno f ,f csKd @,iG ;f r_ jzpfapEdik yf gonf?
aqmifxm;vsif =umvmaomf pdwu f ykd rkd q
kd ;kd 0g;pGm xdcu kd yf suf
pdwyf ikd ;f qdik &f mrlrrSejf cif; trsm;pkw@kd onf u|Eykf w f @kd
pD;vmapEdik yf gonf? xdo k @kd jzpfvmvsif aq;0g;aomufo;kH jcif;/
aexdik jf yKrlyekH nf;vrf; aexdik &f mvlry_ wf0ef;usiw f @kd EiS hf a=umif;
tem;,ljcif;/ od@k r[kwf pdwjf yefvnf wnf+ird jf rifw h ufvm
usKd ;qufpyf ywfoufaeygonf? xd@k a=umifh u|Eykf w f @kd . pdwf
ap&ef pdwu f siphf Ofrsm; avhusiw hf nfaqmufjcif;wd@k tjyifvuf
ydik ;f qdik &f mtwGuf ydrk o kd ifah wmf aumif;rGeaf om vlr_ ywf 0ef;
&Sjd zpfymG ;aeaomjy\emrsm;udk &ifqikd af usmv f m$ ;Edik f pGr;f &Srd nf
usifudk zefwD;wnfaqmuf,lEdkifygonf/ u|Efkyfwdk@.b0
enf;vrf;rsm; &SmazGIajz&Si;f oGm;&ef rkcsvkd tyfygonf? t
jy\emrsm;udk ydrk kd aumif;rGex f ad &mufaom enf;vrf;rsm;jzifh
u,fI jy\emrsm;ajz&Si;f &ef bmr#r vkyyf gu pdww f if;=uyfr_
&ifqikd t f Edik ,f al usmv f m$ ;a&;wGif taxmuftuljzpfaprnfh
ydrk v kd eG uf v J mum vuf&jdS y\emrsm;udk vspv f sL&_ypfy,fxm;
u|r;f usirf t _ wGuf avhvmoif,El ikd =f uygonf?
vdpk w d af yguzf mG ;vmygrnf? Tod@k jzpfvmvsif rdrpd w d u f rkd rd d
xdef;odrf;EdkifpGrf;r&Sdonfhtajctae/ jy\emudkt&H_;ay;vdk atmufwiG af z: jyxm;aomu|rf;usirf p_ m&if;onf
aompdwf/ pdwf"gwftvGeftrif;usqif;jcif;qufvufay: u|Efkyfwdk@ESifhwuG u|Efkyfwdk@.vlr_todkif;t0dkif;twGuf ydkrdk
ayguv f mI rdrt d ay: jzpfymG ;xdcu kd v f mrnfh rnfonft h &m aumif;rGeaf om pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&;udpw
P iG f taxmuf
udrk # vH;k 0 *&krpdu k af wmhay? xdo k @kd jzpfvmjcif;onf tvGef tuljzpfap&ef avhvmoif,loifhonfh tcsufrsm;yifjzpf
pd;k &drzf , G &f m tE &W m,ftqifyh ifjzpfonf? tb,fa=umifq h kd onf?
aomf rdru d , kd rf rd d temw&jzpfatmifðyjcif; od@k r[kwf rdrd
ud, k rf rd o d wfaojcif;txd jzpfEikd af oma=umifjh zpfonf? xd@k
a=umifh rdrpd w d u f rkd rd x
d ed ;f odr;f Edik pf rG ;f enf;yg;onfh pdwu f sqif;
u|Eykf w
f @kd avhvmoif,o l ifo
h nfh
jcif;rsm;vuQ%m pwifay:ayguv f monfEiS w hf òyid ef uf pdwf u|r;f usirf r_ sm;rSm
a&m*gaq;&Ho k @kd wufa&mufjyoukoumtcsed , f I l pdwu f t
kd
em;ay;jcif; jyefvnfðypkwnfaqmufjcif; jyK&efvt kd yfygonf?
1? rdru
d ,kd rf rd d rnfo@kd tm;ud;k tm;xm;jyKEdik rf nfenf;?
OD;aESmuftwGif;&Sd "mwfypPnf;rsm;udk ajymif;vJ 2? ulnjD yKpkow l pfO;D tjzpf rnfo@kd Edik ef if;pGmvkyaf qmifEikd rf nf
a=umifjh cif; ‚if;/ OD;aESmuftwGi;f ydik ;f tm&Hak =um aoG;a=umr#if enf;?
i,frsm;udk ysufpD;jcif;a=umifh‚if;/ OD;aESmuf. wm0efxrf; 3? usm;rcGjJ cm;r_&adS ejcif;udk rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif; &ifqidk o f mG ;
aqmifrr_ sm;udk ysu, f iG ;f aponfah q;0g;rsm; oH;k pGjJ cif;a=umifh rnfenf;?
vnf; pdwyf ikd ;f qdik &f m rlrrSerf a_ &m*gtcsKd @ jzpfymG ;Edik yf gonf? 4? txD;usejf zpfru _ kd rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif; &ifqikd o
f mG ;rnf
,mb ac: trfzw D rif; pdwºf uaG q;0g;udk wm&Sno f ;kH pGv
J sif enf;?
,Hrk mS ;oH o,pdwf xifa,mifxifrmS ;pdwf rlrrSerf _ jzpfvm 5? rSwOf m%fq;kH &H;_ r_ukd rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif; &ifqikd o f mG ;Edik f
Edkifygonf? Oyrm vlrsm;urdrdudkowf&ef }uHpnf}udK;pm; rnfenf;?
6? a=umuf&@HG pw d }f u;D pGmjzpfvmvsif rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif; 14? oifaoa&;&Siaf &;t=uyftwnf;óuaH e&pOf uav;rdb
&ifqikd o f mG ;rnfenf;? wpfO;D taeESihf rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif; udik w f ,G af jz&Si;f oGm;rnf
7? qufqaH &;jy\emrsm;udk rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif; &ifqikd f enf;?
oGm;rnfenf;? 15? pdwyf yl ifaomua&mufr_ tpysKd ;vuQ%mrsm;udk rnfo@kd
8? ajymif;a&$@0ifa&mufaexdik &f olb0pdwzf pd ;D r_ukd rnfo@kd Eikd f od&EdS ikd rf nfenf;?
Edik ef if;eif; &ifqikd o f mG ;rnfenf;? 16? pdwrf xde;f odr;f Edik o f nfah 0'emrSvw G af jrmuf+y;D aemufyikd ;f
9? tdypf ufjcif;qdik &f m jy\emrsm;udk rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif; oifb h 0udk rnfo@kd jyefvnfxal xmifomG ;Edik rf nfenf;?
&ifqikd o f mG ;rnfenf;? (aumif;aumif; tdyrf aysmjf cif;/ tdyf 17? t=urf;zufru _ kd pdwvf ukd rf mefygvyk vf pkd w
d af y:ayguv f m
rufq;kd rsm;jrifrufjcif; ponfrsm;) v#irf nfo@kd xde;f csKyfEikd rf nfenf;?
10? vlvcl si;f cGjJ cm;ESrd chf squfqcH &H jcif;udk rnfo@kd Edik Ef ikd f 18? rdom;pkb0 wnf+rJ &Sio f efa&;twGuf rnfo@kd óu;d yrf;
eif;eif;&ifqikd o f mG ;rnfenf;? aqmif&u G Ef ikd rf nfenf;?
11? rdru d ,kd rf rd d owfaovdpk w d jf zpfay:aeoltm; rnfo@kd 19? pd;k &dryf yl efaomujzpfaer_ukd rnfo@kd av#mch s&yfwEhH ikd f
ulnED ikd rf nfenf;? rnfenf;?
12? oif. pdwyf ikd ;f qdik &f muse;f rma&;udk rnfo@kd ðypkapmifh 20? trsKd ;orD;rsm; "rRwmrvmrD pdww f if;=uyfru _ kd rnfo@kd
a&SmufomG ;Edik rf nfenf;? oif. pdwyf ikd ;f qdik &f maumif;usKd ; Edik Ef ikd ef if;eif; &ifqikd o f mG ;rnfenf;?
pdwcf sr;f oma&;udk rnfo@kd wd;k wufjri‡ w hf ifomG ;Edik rf nfenf;? 21? trsKd ;orD;rsm;aoG;qH;k csed af &mufvmv#irf nfo@kd Edik Ef ikd f
13? oifu h , kd of if av;pm;wefz;kd xm;r_ukd rnfo@kd w;kd wuf eif;eif; &ifqikd o f mG ;rnfenf;
yGm;rsm;oGm;Edik rf nfenf;? 22? aq;pGjJ cif;udk jzwfawmuf&ef rnfo@kd Edik Ef ikd ef if;eif;
&ifqikd o f mG ;rnfenf;
om;bmomjzif‚h if;/ a&$@ajymif;tvkyo f rm;
rsm;. bmom rsm;od@k ‚if;/ bmom jyef qdI k
taxmuftxm;vufrw S rf jyoEdik =f uojzifv h uf&dS use;f rma&;tm us,u f s,jf yef@ jyef@ jzef@a0&ef?
rcHp epft& aq;0g;ukor_c, H El ikd jf cif;r&&Sad o;olrsm; udpu P kd use;f rma&;XmerS
tjref qH;k jyefvnf oH;k oyfppD pf=unf&h I
tyfonf? vlom;csi;f pmemaxmufxm;r_t&‚if; vl@tcGit
_ enf;vrf; &SmazGajz&Si;f ay;oGm;&ef vdk
hf a&;t &‚if; Edik if H
vlwidk ;f . b0vH+k cKH r_tmrcHcsuyf rkd kd
awmftae jzifv h nf; xdo
k rl sm;. use;f rma&;qdik &f m aq;0g;uko apmifah &Smuf &&Sad &;ESihf vl@todik ;f t0dik ;f wdik ;f Y vlrz_ vl _H
r_c,
H &l &Sad &;udjk iif;y,fvspv f sL&_xm;jcif;rjyKoifh rðyEdik yf g? txl;ojzifh ajymif; a&; zG@H òz;d wd;k wufrt _ wGuf OD;wnf&nf &G,f
a&$@tvkyo f rm;rsm;. cav;i,frsm; ouf}u;D &G,t f rkd sm; xdcukd 'f %f&m&olrsm; onfh vkyif ef;tpDtpOfrsm; csrw S af z:aqmif
roefrpGr;f jzpfae&olrsm; a&&Snu f se;f rma&; csKd @,iG ;f aeolrsm; pdwaf &m*gcpH m; &mwGif Edik if aH &;ygwt D zG@J tpnf;rsm; tvkyf
ae&olrsm;twGuv f nf; txl;tav;xm;pOf;pm;oifyh gonf? od@k twGut f &Sif tvkyo f rm;tzG@J tpnf;rsm;/ vlxv k l
xl;&HyakH iG bwf *suw f &yf csrwS w f nfaxmifI ulnaD jz&Si;f oGm;oifyh ga=umif; wef ; pm;tzG J @ tpnf ; rsm;/ yg0if y l ; aygif ;
wifjyt}uðH yvdyk gonf? aqmif&Guf=u&efvdktyfygonf? xdk@jyif
vlEiS vhf @l todik ;f t0dik ;f wd@k . use;f rma&;qdik f
&mab;uif; vHòk cHa&;qdik &f m aexdik pf m;
vdit
f =urf;zufrc_ &H oltrsKd ;orD;ESihf uav;oli,frsm; ulnaD &;tzG@J . qdik ;f bkwf
t=urf;zufrc_ &H olrsm;tm; ulnaD pmifah &Smufa&;tzG@J ESit hf qufvuf óu;d yrf;aqmif&u G &f rnfh vkyif ef;rsm;pGm &Sad eqJjzpf
wlyw l pJG pfaq; ar;jref;a&;Yvnf; tjynft h 0 yl;aygi;f aqmif onf? vdit f =urf;zufrc_ &H olrsm; cdv k r_H a_ y;jcif;vkyif ef;wrsKd ;
&Gu&f ef u|r;f usio
f 0l efxrf; tvHt k avmufr&Sd [kqykd gonf? wnf; aqmif&u G af y;&Hrk #jzifh rvHak vmufyg? A[d. k rl&if;vkyf
wjynfv;kH wGif ae@pOfEiS t hf r# vdit f =urf;zufr_ rk'rd ;f r_aygi;f ief;tpDtpOfwiG f vdit f =urf;zufrc_ &H olwidk ;f twGuf &kyyf ikd ;f
ra&rwGuEf ikd af tmif jzpfymG ;aeonfEiS Ehf i_d ;f pmvsif vditf =urf; qkid &f m pdwyf ikd ;f qkid &f m aq;0g;uko ðypkapmifah &Smufjcif; b0
zufru _ pd t
P wGuf txl;avhusix hf m;ol ppfaq; a&;u|r;f usif jyefvnfxal xmifa&;axmufyu hH nl jD cif; wd@k tjyif &Jpcef;ESihf
oltrsKd ;orD; vuf&t dS m;jzifh 30 OD;cef@om&Sad e&m0efEiS t hf m;r w&m;&H;k wd@k wiG f w&m;Oya't& ta&;,lEikd af pa&;pDpOfquf
r#jzpfaeonfrmS odomxif&mS ;ygonf? oG,af qmif&u G af y;jcif;txd tptqH;k t+y;D tpD;ulnrD ð_ yEdik f
jcif; jzpfajrmufatmifjrifvmap&ef tzufzufrS qufvuf
ar;? 'kuo Q nfrsm; a&$@ajymif;tvkyo f rm;rsm; taejzifh }uq H az:aqmifomG ;&ef vdt k yfaeygonf? xdo k @kd aqmif&u G &f m
vdirf t
_ =urf;zufc&H oltrsKd ;orD;ESihf uav;oli,frsm;ul wGit f "duwm0ef,al eonfh A[dt k zG@J rsm; aq;&Hrk sm; &Jpcef;
nDapmifah &Smufa&; A[dt k zG@J rsm;wGif oGm;a&muftult rsm; omruvlrz_ v l a_H &; vl@todik ;f t0dik ;f vHòk caH &;tzG@J rsm;ESihf
nDawmif;cHEikd yf grnfvm;? tjcm;tzG@J tpnf;rsm; t=um;yg0ify;l aygi;f aqmif&u G rf _ tjyef
tvSeq f ufo, G u f n l rD _ cGaJ 0wm0ef,rl r_ sm; ydrk w kd ;kd cs@J vkyuf ikd f
ajz? xdik ;f Edik if .H tjrifqh ;kH tajccHOya't& vlwikd ;f wef; oGm;Edik rf nfeh nf;vrf;rsm; az:xkwf usio hf ;kH oGm;=u&ygrnf? Edik f
wlnrD #tcGit hf a&;&So d nf vlvcl si;f cGjJ cm;jcif; tvsO;f r&Sad p& iHawmftzGJ@tpnf;rsm; tpdk;&Xmeqdkif&mrsm;taejzifhvnf;
[kqxkd m;&m 'kuo Q nfrsm; a&$@ajymif;tvkyo f rm;rsm;onf tm;ay;ulnDjcif; taxmuftulay;jcif;vdktyfygonf?a&$@
vnf; ulnaD pmifah &Smufa&; A[dt k zG@J . ulnaD pmifah &Smufrc_ H ajymif;tvkyo f rm;rsm;. todu k t f 0ef;txd us,u f s,jf yef@
,l&&Sd&ef a,bl,stcGifhta&;&Sdonf? odk@aomftvSrf;a0; jyef@ tusKd ;oufa&mufapEdik rf nf jzpfonf?
aom e,fpyfa'orsm;wGif ulnaD pmifah &Smufa&;tzG@J r&Sad o;
ojzifh xdak 'owGi;f aexdik o f rl sm;twGuf tcGit hf vrf;uif;rJh vdit f =urf;zufrc_ &H olrsm; ulnaD pmifah &Smufa&;A
aeygonf? tcsKd @a'orsm;wGirf l ulnaD pmifah &Smufa&;tzG@J &dS [dtk m; 2006 ckEpS wf iG f òred ,faq;&Hrk sm; &yfuu G af us;&Gmaq;
aomfvnf; tzG@J wm0efcrH sm;u'kuo Q nfrsm; a&$@ajymif;tvkyf cef;rsm;txd vkyif ef;wd;k cs@J ap&ef xdik ;f tpd;k &use;f rma&;0ef}u;D
orm;rsm;tay: pmemem;vnfr_r&Sdjcif;/ bmompum;r XmerS pDruH ed ;f w&yfa&;qGcJ srw S f vrf;!$ex f m;a=umif; od&yg
aygu=f ujcif;paom t[ef@twm;rsm;&Sad eygonf? xd@k a=umifh onf? xdrk #omru vdit f =urf;zufrc_ &H oltrsKd ;orD;rsm; u
a'ocHpum;jyefrsm;&SmazGI tultnD&,lEikd yf gonf? av;oli,frsm;tm; tjynft h 0 tptqH;k xdxad &mufa&muf
ulnDapmifha&SmufEdkifaprnfh txufygpDrHudef;tjrefqHk;jzpf
vdift=urf;zufr_cH&olrsm; ulnDapmifha&Smufa&; ajrmuf taumiftxnfay:vmapa&;twGuf xdkif;tpdk;
A[d.
k rlv&nf&,G cf surf sm; txajrmufatmifjrifrt
_ wGuf &tqifq h ifh tm%mydik rf sm;rS zdzpd ;D pD;wGe;f tm;ay; }u;D =uyfvyk f
aqmifomG ;&ef !$e=f um;csux f w k jf yefxm;onf[q k ykd gonf? bwf*su&f yH akH iG rvHak vmufaoma=umifh vltiftm; ypPn;f ud&, d m
rjynfph rkH t
_ p&Sad om ta=umif;jycsurf sm;jzifq h ifajcray;oifah wmhyg? &yfuu G af us;&Gmjynf olxx
l .
k vdv
k m;csuEf iS t hf ajymif;
tvJtay: taumif;zufrS wke@f jyefrr_ sm; yg0ify;l aygi;f aqmif&u G rf r_ sm;onfvnf; t"du usaomtcsuw f csujf zpfygonf?
,ae@umvwGif A[dt k zG@J rES ikd f iHw0Sr;f vH;k &Sad 'oaygi;f 140 wGif (2000 ckEpS u f wnf;u a'otES@H wiG f tajcpdu
k Ef ikd &f ef &nfreS ;f
cJah omfjim;vnf;) tajcpdu k I f vkyif ef;rsm;aqmif&u G v f su&f dS ygonf?
vdit
f =urf;zufrc_ &H ol trsKd ;orD;ESihf uv;oli,frsm; ulnaD pmifah &Smufa&;tzG@J wnf&&dS m aq;&Hrk sm;ESihf
qufo, G &f ef w,fvzD ek ;f eHygwrf sm; -
befaumuf
0gch s&d mh z,m;yef; aq;&Hk 02 246 1400
qJe@f x&ef@ aq;&Hk 02 221 6141-50
wwfqif aq;&Hk 02 437 1206
p&de;f u&ke;f ycsm;&wf aq;&Hk 02 289 1153, 02 289 0224
aemifapmuf aq;&Hk 02 543 1307, 02 543 1150
vHak zgh x0D;qwf aq;&Hk 02 429 3055
vwfuyef; aq;&Hk 02 326 7239 vkid ;f cGJ 2 rS 3
ecGr;f zif; aq;&Hk 053 890 755-64 vkid ;f cGJ 272, 274, 128, 703
csif;&dkif; ycsm;Ekca&mh aq;&Hk 053 711 300 vkid ;f cGJ 285,703
053 756 537 (hot line)
csi;f crf; aq;&Hk 054 451 300-1 vkid ;f cGJ 316
zgah ,mif; aq;&Hk 054 410 501-11 vkid ;f cGJ 1116, 1520
zGwx hf m csi;f e&wf aq;&Hk 055 219 844 vkid ;f cGJ 2132
z&J@ aq;&Hk 054 511 584
vrf;yef; aq;&Hk 054-223 623-31 vdik ;f cGJ 1200-1, 054 217 045
Ox&mwpf aq;&Hk 055 414 484-8 vdik ;f cGJ 575
rJaqmuf+rdK@e,f wmhccf &dik af 'o aq;&Hk 055 532304, 01 3240 449
r,fa[mifaqmif aq;&Hk 053 611 398 vkid ;f cGJ 5006, 1502
Supported By:
MAP Foundation
For the Health and Knowledge of Ethnic Labour
P.O. Box 7, Chiangmai Uviversity, Chiangmai 50202
Tel/Fax: + 66 (0) 53 811 202.
Email: map@mapfoundationcm.org
www.mapfoundationcm.org
Tpmtk y f o nf tcrJ h j zef @ csD j cif ; omjzpf I a&mif ; 0,f j cif ; onf ; cH y g?