Week 5

Physic s 1
บทท่ี 7 การดลและโมเมนตัม
การดลและโมเมนตัม
v v
v dv d v
 F  ma  m dt  dt  mv 
 พิจารณาอนุภาคท่ม ี ีมวลคงตัว เขียนกฎข้อท่ี 2
ของนิวตันได้ดังสมการข้างบน
 แรงสุทธิท่ก
ี ระทำาต่ออนุภาคมีค่าเท่ากับอัตราการเปล่ย
ี
นแปลงของปริมาณ mv เทียบกับเวลา
 เรียกปริมาณนีว้ ่า “โมเมนตัม (momentum) หรือ
โมเมนตัมเชิงเส้นของอนุภาค”
www.geocities.com/chanoknan_banglieng 2
v v
p  mv นิยามของโมเมนตัม
v dp v
 F  dt กฎข้อท่ส
ี องของนิวตันในรูปข
องโมเมนตัม
แรงสุทธิท่ีกระทำำต่ออนุภำคมีค่ำเท่ำกับอัตรำกำรเปล่ย
ี
นแปลงโมเมนตัม
ของอนุภำคเทียบกับเวลำ
ารณาอนุภาคท่ถ
ี ูกกระทำาด้วยแรงสุทธิคงตัวในช่วงเวลา t
ม การดล(Impulse) ของแรงสุทธิว่าเป็ นผลคูณของแรงสุทธิกับช่วง
v v
J   F t
จากกฎข้อท่ี 2 ของนิวตันในรูปโมเมนตัม
v pv2  pv1
F  t t
2 1
v v v
 F  t2  t1   p2  p1
 แรงท่ีกอ
่ ให้เกิดการด
ล เรียกว่า “แรงดล”
 การดลคือพ้น ื ท่ีใต้กร
าฟระหว่าง
แรงกับเวลา
t2
v v
J   F  t  dt
t1
ทฤษฎีการดล- โมเมนตัม
v v v
J  p2  p1
การเปล่ย ี นแปลงโมเมนตัมของอนุภาคระหว่
างช่วงเวลาหน่ึงมีคา่ เท่ากับการดลของแรงสุ
ทธิท่ท
ี ำาต่ออนุภาคในระหว่างช่วงเวลานัน
้
ตัวอย่างท่ี 1 ตีลก
ู เบสบอลซ่งึ มีมวล 40 กรัม
ท่ีขว้างมาในแนวระดับ
วัดความเร็วของลูกเบสบอลขณะกระทบไม้ได้ vi =
39.0 m/s
ก) น
หลังจากนั ้ ลูกพุ่งออกจากไม้ไปด้วยความเร็ว vf =
การดลของลูกเบสบอลขณะชนกับไม้เบสบอ
39.0 m/s ในทิศทางตรงกันข้าม จงหา
ล
J ข)p fถ้าช่pว งเวลาท่ล ี ูกบอลกระทบไม้
i  mv f  mvi
t=
1.20 ms
   0.140 kg   39.0 m      0.140 kg   39.0 m  
จงหาแรงเฉล่
 ย
ี ท่ีกระทำ
s  าต่ อลูกเบสบอล s 
 10.9 kg m
s
J 10.9 kg m s
F 
t 0.00120 s
 9080 N
กฎการคงตัวของโมเมนตัม
v dpv ถ้าไม่แรงสุทธิภายนอกที่มากระทำาที่วตั ถุ จะได้
จาก
 F  dt
v
dp
 0 หรือ p มีค่าคงที่
dt
“ถ้าไม่มีแรงสุทธิภายนอกไปกระทำาที่วัตถุ โมเมนตัมของวัตถุจะมีค่าคงที่”
v v
p  mv  constant
พิจารณาการชนของอนุภาค 2 ตัว
ขณะท่ีชนกันจะมีแรง F1 และ F2
ท่ก
ี ระทำาต่ออนุภาคตัวท่ี 1 และตัวท่ี 2
tf
ในช่วงเวลาสัน ้ vๆ เม่ ือv
แรง F1 และ
v F2
p
เป็ นฟั งก์ชันของเวลา
1 f  p1i  F1dt
ti
และ
tf
v v v
p2 f  p2i   F2 dt
ti
เม่ ือบวกสมการทัง้ 2
เข้าด้วยกันจะได้ tf
v v v v v v
p1 f  p1i  p2 f  p2i   F1  F2 dt  
ti
v v
จากกฎข้อท่ี 3 ของนิวตัFน
1   F2
v v
F1  F2  0
v v v v
p1 f  p2 f  p1i  p2i
“ผลรวมของโมเมนตัมหลังชนเท่ากับผล
รวมของโมเมนตัมก่อนชน”
การชน
ถ้าในการชนมีแต่แรงภายในระหว่างอนุภาคเท่านัน ้
การชนจะเป็ นไปตามกฎการอนุรักษ์โมเมนตัม คือ
โมเมนตัมก่อนชนเท่ำกับโมเมนตัมหลังชน
พลังงานจลน์ก่อนการชนและภายหลังกาชนคือ
1 1 1 1
Ti  m1v1i  m2 v2i
2 2 T f  m v 2
1 1f  m v 2
2 2f
2 2 2 2
2 2
2
p1i 2
p2i p 1f p2f
   
2m1 2m2 2m1 2m2
ในการชนถึงแม้ว่าจะไม่มีแรงไม่อนุรก ั ษ์เข้ามา
เก่ียวข้อง
พลังงานกลรวมของอนุภาคก่อนชนกับหลังช
 
นอาจไม่คQงท่ีกไ็ Tด้f  U f   Ti  U i 
ถ้าพลังงานศักย์คงท่ี
Q  T f  Ti
การชนแบบไม่ยดื หยุ่น
 ถ้า Q 0 คือพลังงานจลน์ทัง้หมดไม่คงท่ี
เรียกการชนแบบนีว้่า “การชนแบบไม่ยืดหยุ่น
(inelastic collision)”
m1v1i  m2 v2i   m1  m2  v f
ตัวอย่างท่ี 2 ballistic pendulum
ใช้ในการหาความเร้วของลูกปื น เม่ ือเป้ ามวล m2 =
5.4 kg และกระสุนมวล m1 = 9.5 g
ถ้ายิงกระสุนด้วยความเร็ว v กระสุนฝั งในเป้ ามวล
m2 ทำาให้เคล่ อ
ื นท่ีไปได้ความสูง h = 6.3 cm
จงหาความเร็วก่อนชน v
จากกฎการอนุรักษ์คงตัว
โมเมนตัมก่อนชน = โมเมนตัมหลังชน
จากโจทย์ ความเร็วเร่ิมต้นของมวล m2
มีค่าเป็ นศูนย์ และหลังชนมวล m1 และ m2
มีความเร็ว vf ดังนัน
้
m1v   m1  m2  v f
m1  m2
v vf
m1
หลังชนกระสุนฝั งไปในเป้ า และทำาให้เชือกแกว่ง
โดยท่ีไม่มีแรงภายนอกมากระทำา
พลังงานกลของระบบคงท่ี
 T U  i   T U  f
ท่จี ุดต่ำาสุดของการแกว่ง พลังงานศักย์มค ี ่าเป็ นศูนย์
และพลังงานจลน์มีค่ามากท่ส ี ุด
และเม่ อ ื เป้ าแกว่งไปได้สูงท่ีสุด h
ซ่ ึงพลังงานจลน์ท่ต ี ำาแหน่
Ti  Uงนี
f ม้ ีค่าเป็ นศูนย์
และพลังงานศั 1 กย์มีค่า2มากท่ส ี ุด
 m1  m2  v f   m1  m2  gh
2
v f  2 gh
m1  m2
v
m1
 2 gh 
 9.5 10  5.4 
3
 3  2  9.8   0.063
 9.5 10 
 630 m
s
การชนแบบยืดหยุ่น
 ถ้า
Q = 0 ก็คือ พลังงานจลน์ทัง้หมดคงท่ี
และเราเรียกการชนแบบนีว้่า
“การชนแบบยืดหยุ่น (elastic collision)
m1v1i  m2 v2i  m1v1 f  m2 v2 f
พลังงานจลน์กอ
่ นชน =
พลังงานจลน์หลังชน
u1 u2  0
ก่อนชน
v1 v2
หลังชน
กฎการอนุรักษ์โมเมนตัม m1u1  m1v1  m2 v2

m1  u1  v1   m2 v2
1 1 1
กฎการอนุรักษ์พลังงานจลน์ m1u1  m1v1  m2 v2
2 2 2
2 2 2

m1 u  v 2
1
2
1  m v 2
2 2
m1  u1  v1   u1  v1   m v 2
2 2
m1  u1  v1   m2 v2
v2  u1  v1
แทนค่vา2 m1u1  m1v1  m2 v2
ลงในสมการ
 ถ้ามวล m1 = m2
m1  m2
v1  u1 จะได้ความเร็ว v1 = 0
m1  m2
และ v2 = u1
2m1  ถ้ามวล
v2  u1 m1 >> m2
m1  m2 จะได้ v1 u 1
และ v2 u2
 ถ้ามวล m2 >> m1
กรณีท่ีมวล m2 ไม่ได้หยุดน่ิง
จากกฎการอนุรักษ์โมเมนตัม
m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2
m1  u1  v1    m2  u2  v2 
กฎการอนุรักษ์พลังงานจลน์
1 1 1 1
m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2
2 2 2 2
2 2 2 2
m1  u1  v1    m2  u2  v2 
2 2 2 2
m1  u1  v1   u1  v1    m2  u2  v2   u2  v2 
u1  v1  u2  v2
v1  u2  u1  v2
แทนค่vา1 m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2

ลงในสมการ  ถ้ามวล m = m
1 2
m1  m2 2m2 จะได้ความเร็ว v1 =
v1  u1  u2 u2 และ v2 =
m1  m2 m1  m2
u1
2m1 m2  m1
v2  u1  u2  ถ้ามวล m1 >> m2
m1  m2 m1  m2 จะได้ v u 1 1
และ v2 u2
 ถ้ามวล m >> m
www.geocities.com/chanoknan_banglieng 2 25 1
ตัวอย่างท่ี 3
กล่องสองใบเคล่ ือนท่ไี ปตามพ้ืนท่ไี ม่มีแรงฝื ดดังรูปจ
งหา
3.1 ความเร็วของกล่องมวล 1.6 kg หลังการชน
3.2 การชนนีเ้ป็ นแบบยืดหยุ่นหรือไม่
3.3 ถ้5.5
าความเร็
m
s วเร่ิมต้นของกล่องมวล 2.4 kg
2.5 m s
มีทิศตรงกั
1.6 นข้ามกับท่แี สดงในรู
2.4 ป ก่อนชน
ความเร็วของกล่องมวล 1.6 kg
4.9 s
m
หลังการชนเป็ นเท่าไร
v
1.6 2.4 หลังชน
โมเมนตัมก่อนชน = โมเมนตัมหลังชน
m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2

 1.6 kg   5.5 m / s    2.4 kg   2.5 m / s    1.6  v   2.4 kg   4.9 m / s 
8.8  6.0  11.76

v m/s
1.6
 1.9 m / s
1 1
พลังงานจลน์ก่อนชน Ti  m1u12  m2u22
2 2
1 1
  1.6   5.5    2.4   2.5 
2 2
2 2
 24.2  7.5
 31.7 J
1 1
พลังงานจลน์หลังชน f 2 1 1 2 2 2
 
2 2
T m v m v
1 1
  1.6   1.9    2.4   4.9 
2 2
2 2
 2.888  28.812
 31.7 J
Q  T f  Ti  0การชนนีเ้ป็ นแบบยืดหยุ่นสมบูรณ์
m1  m2 2m2
จาก v1  u1  u2
m1  m2 m1  m2
 1.6  2.4  2  2.4 

v  5.5   2.5
 1.6  2.4   1.6  2.4 
 1.1  3
 4.1 m / s
งว่า กล่องมวล 1.6 kg หลังชนจะเคล่ อ

ื นท่ีตรงกันข้ามกับความเร็วต้น
การชนแบบยืดหยุ่นในสองมิติ
ถ้าแรงลัพธ์ภายนอกเป็ นศูนย์
โมเมนต์ตัมก่อนชน =
โมเมนตัมหลังชน
ในแนวแกน x
m1u1  m1v1 cos 1  m2 v2 cos  2
ในแนวแกน y
0  m1v1 sin 1  m2 v2 sin  2
ถ้าเป็ นการชนแบบยืดหยุ่นสมบูรณ์
พลังงานจลน์ก่อนชน =
พลังงานจลน์หลังชน
ตัวอย่างท่ี 4
ในการเล่นสนุกเกอร์เกมส์หน่งึ ผู้เล่นแทงลูกสีขาวพุ่งเข้าชน
ลูกสีแดง ท่มี ีมวลเท่ากัน
หลังชนลูกขาวเคล่ อ ื นท่ีด้วยความเร็ว 3.50 m/s ทำามุม
๐ 1) มุมระหว่างทิศการเคล่ อ ื นท่ ข
ี องลู กสี แ ดง
22 กับแนวเดิม ลูกสีแดงมีความเร็ว 2.00 m/s จงหา
กับทิศทางเดิมของการเคล่ อ ื นท่ีของลูกขาว
2) ความเร็วเร่ิมต้นของลูกสีขาว
22๐
θ
แกน x mu  mv1 cos 22o  mv2 cos 
แกน y 0  mv1 sin 22o  mv2 sin 

v1 sin 22o  v2 sin 
v1
sin   sin 22o
v2
3.50
 sin 22o
2.00
 0.655
  sin 1 0.655  41o
u  v1 cos 22o  v2 cos 41o
  3.5   0.927    2.00   0.755 
 4.75 m / s

Week 5

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Week 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Physic s 1

m1v1i  m2 v2i  m1v1 f  m2 v2 f

กฎการอนุรักษ์โมเมนตัม m1u1  m1v1  m2 v2

แทนค่vา1 m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2

m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2

8.8  6.0  11.76

 1.6  2.4  2  2.4 

งว่า กล่องมวล 1.6 kg หลังชนจะเคล่ อ

แกน y 0  mv1 sin 22o  mv2 sin 

You might also like