1 อ.

สุรสิ งห์ นิรชร

โมเมนตัม

นิยาม โมเมนตัม คือ อานาจในการปะทะของวัตถุ ซึ่ งวัดได้จากผลคูณของมวลกับความเร่ ง

โมเมนตัมมีหน่วยเป็ น kgm/s หรื อ Ns และโมเมนตัมเป็ นคุณสมบัติเฉพาะของวัตถุ
จากกฎการเคลื่อนที่ ข้อ 2 ของ Newton
F =  ma
m v  u 
F = ma =
t
 F .t = mv  mu = p2  p1
 F .t  p *


เรี ยก F t ว่า การดล และ F ว่า แรงดล (แรงดลจะมีคา่ มากเมื่อ t  0 )
เรี ยก p ว่า การเปลีย่ นแปลงโมเมนตัม
หลักการคานวณเกีย่ วกับโมเมนตัม ในการมทาเกี่ยวกับโมเมนตัม หลักการง่ายๆ คือ พิจารณาในการชนนั้นๆ มี
แรง ภายนอกหรื อไม่
กรณีที่ 1 มีแรงภายนอกมาเกี่ยวข้อง หมายความว่าในการชนหรื อการปะทะกันของวัตถุเราสามารถหามวลของ
ทั้ง ฝ่ าย ได้หรื อไม่ ถ้าไม่ได้จดั ว่าเป็ นการชนกันแบบมีแรงภายนอกมาเกี่ยวข้องเสมอและสู ตรที่ใช้คือ
F t  p อย่างเดียว
เช่น การขว้างลูกบอลกระทบฝาผนัง เราไม่สามารถหามวลของฝาผนังได้ เป็ นต้น * เพื่อให้ง่ายต่อการ
คานวณ เราจะคิด Vector ตามกราฟเสมอการปล่อยลูกบอลจากที่สูง h1 ตกกระทบพื้นแล้วกระดอนกลับขึ้น
ไปสู ง h2 จะได้
p  m  2 gh1  2 gh2 
กรณีที่ 2 ในกรณี ที่ไม่มีแรงภายนอกมาเกี่ยวข้อง จะจัดว่าเป็ นการชนกันแบบต่างๆ โดยมีกฎเกณฑ์ ว่า จะชน
แบบใดก็ตาม จะได้
 p ก่อนชน =  p หลังชน *
แต่ถา้ เป็ นการชนแบบยืดหยุน่ จะได้
 Ek ก่อนชน =  Ek หลังชน *

22ph-2010-11-293
 2 อ.สุรสิ งห์ นิรชร

สาหรับการชนโดยจัดสู ตรพิเศษไว้ รองรับได้ ดังนี้

1. v0 u0  0 ในการชนกับแบบยืดหยุน่ มวล m1 วิง่ ด้วยความเร็ ว v0 เข้าชน
v0 มวล m2 ซึ่ งหยุดนิ่งหลังชน m1 มีความเร็ ว v1
m1 m2
ก่อนชน มวล m2 จะมีความเร็ ว v 2 โดยที่
v1 v2  m1  m 2 
v1 v1 =   v0 *
m1 m2  m1  m 2 
 2m1 
หลังชน v2 =   v0 *
 m1  m 2 
2. Ballastic Pendulum
ยิงลูกปื นมวล m ด้วยความเร็ ว v 0 เข้ากระทบเป้ าที่ถูก
แขวนไว้ดว้ ยเชือกในแนวดิ่ง ยาว l l แลมีมวล M จัดว่า
เป็ นการชนแบบไม่ยดื หยุน่ หลังยิง ลูกปื นอาจฝังใน M
v0 M หรื อทะลุออกมาก็ได้ จะได้
M h 
Δp
h v   2 gh  2 gl 1  cos θ 
M  Δm 
3. v0
เมื่อ v =
ความเร็ วหลังชนของ M

p =
ปริ มาณโมเมนตัมที่ลูกปื นถ่ายเท
m M
ให้แป้ น M

M Δm = มวลแป้ นหลังชน
ในกรณี ที่แป้ น M จากข้อ 2 วางอยูบ่ นโต๊ะ ที่มี ส.ป.ส. แรงเสี ยดทานจลน์ เป็ น  หลังชน แป้ นไม้น้ ี
Δp
เคลื่อนที่ไปบนโต๊ะได้ไกล S เมตร  v  2 μgS
 M  Δm 
4. v0
ในกรณี ที่แป้ น M วาบนพื้นลื่นแต่ติสปริ งดังรู ป
Δp k
M จะได้ v x
m  M  Δm   M  Δm 

5. ในการชนแบบเฉียด มวล m1 วิง่ ด้วยความเร็ ว v0 เข้าชน

v1
v0
มวล m2 ซึ่ งหยุดนิ่งอย่างเฉี ยด
m1  จะได้ sinp 0    sinp 1  sinp 2

m2 ในกรณี น้ ีจะใช้ได้ท้ งั การ ชนแบบยืดหยุน่ และไม่
1
v2 ยืดหยุน่ และถ้า m1 = m2 จะได้     900
ดังนั้น sinm 1v 0 m v
 1 1  2 2
90  sin 
m v
sin 

22ph-2010-11-293
 3 อ.สุรสิ งห์ นิรชร

ตัวอย่ างข้ อสอบเข้ าศึกษาต่ อระดับอุดมศึกษาโมเมนตัม

1. ลูกบอลมวล 25 กรัม เคลื่อนที่ดว้ ยความเร็ ว 25 เมตร/วินาที ในแนวระดับ ชายคนหนึ่งใช้ไม้ ตีลูก
บอลนี้สวนออกไปในทิศตรงกันข้าม แรงที่กระทาต่อลูกบอลกระทบไม้ตีแทนด้วยกราฟนี้ อยากทราบ
ว่าลูกบอลจะมีความเร็ วเท่าใด F N
100
1. 15 เมตร/วินาที
2. 25 เมตร/วินาที 50

3. 40 เมตร/วินาที t  ms 
10 20 30
4. 65 เมตร/วินาที
2. รถทดลอง 2 คัน มวล m1 และ m2 เอาเชื อกผูกติดกันให้อดั สปริ งไว้ดงั รู ป เมื่อตัดเชือก ให้ขาด สปริ งจะ
ดีดให้รถทั้งสองเคลื่อนที่ออกจากกันไปบนพื้นที่ราบ ซึ่งมีแรงเสี ยดทาน ถ้าระยะทาง ที่รถ m1 และรถ m2
เคลื่อนที่ได้จนกระทัง่ หยุดเป็ น x1 และ x2 ตามลาดับ อัตราส่ วน ระหว่าง x1 : x2 จะเท่ากับเท่าใด
1. m1 : m2
2. m2 : m1
m1 m2 3. (m1 : m2)2
4. (m2 : m1)2
3. รถทดลองมวล M วิง่ ด้วยความเร็ ว v0 เข้าชนกับรถทดลองมวล m ซึ่ งหยุดนิ่งและ ติดสปริ งไว้หลังการชน
แล้ว รถ m จะมีความเร็ วเป็ นเท่าใด
 2M 
2. 
M 
1.  M  m v 0 v0
 M  m 
 2m   m 
3.  M  m v 0 4.  M  m v 0

4. ปล่อยลูกบอลมวล 0.2 กิโลกรัม จากระดับความสู ง 1.8 เมตร หลังจากกระทบพื้น แล้ว ลูกบอลกระดอน

ขึ้นสู ง 1.25 เมตร จงหาการดลที่ลูกบอลได้รับเมื่อกระทบพื้น
1. 1.0 N-S 2. 1.2 N-S
3. 2.0 N-S 4. 2.2 N-S
5. เด็กคนหนึ่งขว้างลูกบอล 50 กรัม ลงบนพื้นเรี ยบด้วยอัตราเร็ ว 30 เมตร/วินาที และทามุม 30 องศากับพื้น
ราบ ถ้าลูกบอลสะท้อนด้วยอัตราเร็ วเท่าเดิม และเวลาของการกระทบ เท่ากับ 0.03 วินาที จงหาแรงเฉลี่ย
ที่พ้นื กระทาต่อลูกบอล
1. 50 N 2. 50 3 N
3. 100 N 4. 100 3 N

22ph-2010-11-293
 4 อ.สุรสิ งห์ นิรชร

6. วัตถุชิ้นหนึ่งมีมวล 1 หน่วย เคลื่อนที่ดว้ ยความเร็ ว v ขนาด 1 หน่วย ที่เวลา t = 0 มีแรง F(t) ซึ่งมีขนาดของ
แรงแทนได้ดว้ ยกราฟดังรู ป กระทาต่อวัตถุในทิศเดียวกับ v อัตราเร็ ว ของวัตถุที่เวลา t = 1 และ 2 หน่วย
ตามลาดับ คือ F N

1. 1/2 หน่วย, 0 1
2. 1/2 หน่วย, 1 หน่วย
3. 3/2 หน่วย, 2 หน่วย 2 t s
0 1
4. 3/2 หน่วย, 1 หน่วย
-1
7. ตามรู ป สปริ งอยูใ่ นแนวราบ มีค่าคงที่ของสปริ ง 800 N/m ปลายข้างหนึ่งตรึ งติดอยูก่ บั ฝา อีกปลายหนึ่ง
มีมวล M = 480 กรัม ติดอยู่ และวางบนพื้นซึ่ งไม่มีความฝื ด เริ่ มต้น ให้สปริ งยังไม่ยดื หรื อหดเลย เมื่อยิง
ลูกปื นมวล m = 20 กรัม ในแนวราบเข้าไปฝังใน M
แล้วทั้งสองจะกดสปริ งเข้าไป ถามว่าความ เร็ วของลูก m
M
ปื นต้องเป็ นเท่าใด สปริ งจึงจะ หดเข้าไป 5 ซม.
1. 50 m/s 2. 48 m/s
3. 20 m/s 4. 10 m/s
8. ถ้าลูกบอล m วิง่ เข้าชนกาแพงด้วยความเร็ ว u โดยทามุม  กับเส้นตั้งฉากกับกาแพง และสะท้อนออกมา
ด้วย ขนาดความเร็ ว u และทามุม กับ เส้นตั้งฉากดังรู ป
ถ้าลูกบอลใช้เวลา t ในการกระทบแรงเฉลี่ยที่ลูก u
บอลทากับกาแพงคือ 
2mu sin  2mu cos 
1. 2.
t t u
mu sin  mu cos
3. 4.
t t
9. ลูกเหล็กทรงกลมมวล 1 กิโลกรัม กลิ้งเข้าชนแท่งไม้มวล 4 กิโลกรัม ที่วางอยูบ่ นพื้น ด้วยความเร็ ว 20 m/s
ถ้าสัมประสิ ทธิ์ ของแรงเสี ยดทานระหว่างผิวของแท่งไม้กบั พื้น เท่ากับ 0.2 หลังการชนแล้ว ลูกเหล็กหยุด
นิ่งกับที่ แท่งไม้จะไถลไปได้ไกลเท่าไร
1. 1.25 เมตร 2. 6.25 เมตร
3. 50.26 เมตร 4. 250 เมตร
10. ยิงลูกปื นมวล 10 กรัม ในแนวระดับด้วยความเร็ ว 1000 เมตร/วินาที เข้าไปฝังใน เป้ ามวล 5 กิโลกรัม
ซึ่ งผูกเชือกแขวนไว้ในแนวดิ่ง เป้ าจะแกว่งขึ้นไปสู งกว่าตาแหน่งเดิมกี่cm.
1. 20 2. 25
3. 40 4. 50

22ph-2010-11-293
 5 อ.สุรสิ งห์ นิรชร

11. วัตถุมวล 0.5 kg เคลื่อนที่ในแนวดิ่ง เขียนกราฟของอัตราเร็ วกับเวลาได้ตามรู ป แสดงว่า

ก. เมื่อเวลาผ่านไป 2 วินาที หลังจากวัตถุ v m / s
20
เริ่ มเคลื่อนที่ โมเมนตัมของวัตถุเป็ นศูนย์
10
ข. ระยะสู งสุ ดที่วตั ถุข้ ึนไปได้เท่ากับ 20 m
ค. เมื่อเวลาผ่านไป 3 วินาที วัตถุมีระดับ 0 t s
1 2 3
ต่ากว่าจุดที่เริ่ มเคลื่อนที่เท่ากับ 15 m -10
1. ข้อ ก และ ข ถูก 2. ข้อ ข และ ค ถูก
3. ข้อ ค และ ก ถูก 4. ถูกทั้ง ก, ข และ ค
12. นักกีฬาเตะลูกบอลมวล 200 กรัม ด้วยความเร็ ว 5 เมตรต่อวินาที อัดกาแพงแล้ว ลูกบอลสะท้อนสวนทาง
มา ด้วยอัตราเร็ วเท่าเดิม จงหาค่าเฉลี่ยของแรงที่กาแพงกระทาต่อลูกบอล ถ้าลูกบอลกระทบกาแพงอยู่
ในช่วง เวลา 0.05 วินาที
1. 0.1 N 2. 10 N
3. 20 N 4. 40 N
13. ลูกปื นมวล 5 กรัม ถูกยิงด้วยความเร็ ว 1000 เมตร/วินาที เข้าไปฝังในแท่งไม้มวล 5 กิโลกรัม ที่วางอยูบ่ น
โต๊ะ ถ้าค่าสัมประสิ ทธิ์ ของความเสี ยดทานระหว่างแท่งไม้กบั โต๊ะ โดยเฉลี่ย มีค่าเท่ากับ 0.25 แท่งไม้จะ
ไถลไป ได้ไกลเท่าไร
1. 0.20 เมตร 2. 0.25 เมตร
3. 0.50 เมตร 4. 1.25 เมตร
14. ลูกปื นมวล 4 กรัม มีความเร็ ว 1,000 เมตรต่อวินาที ยิงทะลุแผ่นไม้หนัก 800 กรัม ที่หอ้ ยแขวนไว้ ด้วย
เชือกยาว หลังจากทะลุแผ่นไม้ลูกปื นมีความเร็ ว 400 เมตรต่อวินาที จงหาว่าแท่งไม้จะแกว่ง ขึ้นไป
สู งจากจุดหยุดนิ่งเท่าใด
1. 0.15 m 2. 0.20 m
3. 0.45 m 4. 0.60 m
15. ก้อนหิ นมวล 2 กิโลกรัม เคลื่อนที่ดว้ ยความเร็ ว 6 เมตรต่อวินาที จะต้องใช้แรงขนาดเท่าใด จึงจะ สามารถ
หยุดก้อนหิ นก้อนนี้ได้ในช่วงเวลา 5 x 10-3 วินาที
1. 1,200 นิวตัน 2. 2,400 นิวตัน
3. 3,600 นิวตัน 4. 4,800 นิวตัน
16. ช่างไม้ใช้คอ้ นมวล 200 กรัม ตีตะปูมวล 2 กรัม ในแนวราบโดยความเร็ วของค้อนก่อนกระทบตะปู
เป็ น10 m/s และค้อนไม่กระดอนจากหัวตะปู ถ้าเนื้ อไม้มีแรงต้านทานเฉลี่ย 1000 นิวตัน ตะปูเจาะลึกใน
เนื้อไม้กี่เซนติเมตร
1. 0.1 2. 0.2
3. 1.0 4. 2.0

22ph-2010-11-293
 6 อ.สุรสิ งห์ นิรชร

17. นักกีฬาเตะลูกบอลมวล 200 กรัม อัดกาแพงแล้วลูกบอลสะท้อนสวนออกมาด้วยอัตราเร็ ว 5 เมตร/วินาที

ซึ่ งเท่ากับอัตราเร็ วเดิม ถ้าแรงที่กาแพงกระทาต่อลูกบอลเป็ น 40 N ลูกบอลกระทบ กาแพงอยูน่ านเท่าใด
1. 0.025 s 2. 0.05 s
3. 0.25 s 4. 0.5 s
18. มวลขนาด 8 กิโลกรัม เคลื่อนที่ไปทางทิศตะวันออกด้วยความเร็ ว 20 เมตร/วินาที ไปชนกับมวลขนาด
2 กิโลกรัม ที่เคลื่อนที่ไปทางทิศตะวันตกด้วยความเร็ ว 10 เมตร/วินาที แล้วมวลแรกยังคง เคลื่อนที่ไป
ทาง ทิศตะวันออกด้วยความเร็ ว 10 เมตร/วินาที พลังงานจลน์รวมเปลี่ยนไปกี่จูล
1. คงที่ไม่เปลี่ยนแปลง 2. ลดลง 200 จูล
3. ลดลง 300 จูล 4. ลดลง 400 จูล
19. ลูกบอลมวล 2.0 กิโลกรัมตกจากที่สูง 1.25 เมตรในแนวดิ่ง กระทบพื้นราบแล้วสะท้อน กลับขึ้นไปได้
สู งสุ ด 0.45 m ถ้าลูกบอลกระทบพื้นเป็ นเวลา 0.1 s แล้ว ข้อความใดต่อไปนี้ถูกต้อง
ก. การดลที่พ้นื กระทาต่อลูกบอลมีขนาดเป็ น 4.0 N.s
ข. พื้นออกแรงเฉลี่ยกระทาต่อลูกบอลมีขนาดเป็ น 160.0 N
ค. การกระทบพื้นลูกบอลสู ญเสี ยพลังงานจลน์ไป 16.0 J
คาตอบทีถ่ ูกต้ องคือ
1. ก. ข. และ ค. 2. ก. และ ค.
3. ข. และ ค. 4. ข. เท่านั้น
20. ยิงลูกปื นมวล 4 กรัมด้วยความเร็ ว 1000 เมตร/วินาที ให้ทะลุผา่ นไม้มวล 800 กรัม ซึ่งแขวนไว้ดว้ ยเชือก
ยาว ทันทีที่ลูกปื นทะลุแผ่นไม้ แผ่นไม้มีความเร็ ว 3 เมตร/วินาที ค่าการเปลี่ยน โมเมนตัมของลูกปื น
เป็ นเท่าใด
1. 1.6 N.s
2. 2.4 N.s
3. 3.2 N.s
4. 4.0 N.s
21. ลูกบอลมวล 0.4 กิโลกรัม เคลื่อนที่ F N
ด้วยอัตราเร็ ว 10 เมตรต่อวินาทีใน
1000
แนวระดับถูกตี สวนด้วยไม้กราฟ
ระหว่างแรงกับเวลาในขณะกระทบ 500
กันแสดงดังรู ป อัตราเร็ วหลังถูกตี t 102 s 
0 1 2 3
ของลูกบอล เป็ นกี่ เมตร/วินาที
1. 22.5 เมตร/วินาที 2. 25.5 เมตร/วินาที
3. 27.5 เมตร/วินาที 4. 30.5 เมตร/วินาที

22ph-2010-11-293
 7 อ.สุรสิ งห์ นิรชร

22. วัตถุอนั หนึ่งเมื่อเกิดการระเบิดเศษชิ้นส่ วนกระจายอยูใ่ นแนวระดับ 3 ทิศทาง เมื่อวัดมุมใน ทิศทวนเข็ม

นาฬิกา พบว่าชิ้นส่ วนที่ 1 กับชิ้นส่ วนที่ 2 ทามุมกัน 900 ชิ้นส่ วนที่ 2 กับชิ้นส่ วนที่ 3 ทามุมกัน 1200 ถ้า
อัตรา เร็ วของชิ้นส่ วนทั้งสามมีค่าเดียวกัน มวลของชิ้นส่ วนที่ 1 จะเป็ นกี่เท่าของ ชิ้นส่ วนที่ 2
1 1
1. เท่า 2. เท่า
2 3
3
3. เท่า 4. 3 เท่า
2
23. วัตถุ A มีมวลเท่าวัตถุ B เท่ากับ m วัตถุท้ งั สองวางบนพื้นราบไม่มีความฝื ด เมื่อให้ A เข้า ชนวัตถุ B
แล้วทาให้ B เคลื่อนที่ดว้ ยความเร็ ว 1 m/s ในทิศทามุม 30 องศากับแนวการเคลื่อนที่เข้า ชนตามรู ป
ความเร็ วของวัตถุ A ก่อนชนมีค่าเท่าใด ถ้าการชนเป็ นแบบยืดหยุน่
vB  1m / s
300
v B
B
A
A
ก่อนชน หลังชน vA
1 2
1. m/s 2. m/s
3 3
3
3. 3 m/s 4. m/s
2
24. จากรู ปเป็ นกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างแรงกับเวลาของวัตถุที่กระทบกัน ถ้าพื้นที่ใต้กราฟ เท่ากับ
2.5 kg-m/s แรงเฉลี่ยที่กระทาต่อวัตถุมีค่าเท่าใด
แรง(N) 1. 2.5 N
10
2. 5 N
5 3. 10 N
0 t s 4. 20 N
0.25 0.5 0.75
25. มวล A วิง่ ด้วยความเร็ ว 1.0 เมตร/วินาที เข้าชนมวล B ซึ่ งอยูน่ ิ่ง หลังการชนมวล B วิง่ ไปในทิศ 30 องศา
กับแนวเดิมของ A หลังการชนมวล A จะวิง่ ด้วยอัตราเร็ วเท่าใด และในทิศทามุมเท่าใดกับแนวเดิม เมื่อ
กาหนดให้ มวลA มวลB ท่ากัน
1. 0.86 m/s และ 30๐ 2. 0.86 m/s และ 60๐
3. 0.50 m/s และ 30๐ 4. 0.50 m/s และ 60๐
26. ปล่อยลูกบอลมวล 0.5 กิโลกรัม จากความสู ง 5 เมตร ให้ตกลงกระแทกพื้นแล้วกระดอน ขึ้นไปได้สูง
4.05 เมตรในการกระแทกพื้น ลูกบอลเปลี่ยนโมเมนตัมไปเท่าใดในหน่วย kg.m/s
1. 6 kg.m/s 2. 7 kg.m/s
3. 8 kg.m/s 4. 9 kg.m/s

22ph-2010-11-293
 8 อ.สุรสิ งห์ นิรชร

27. ยิงลูกปื นมวล 25 g เข้าไปฝังอยูใ่ นถุงทราย มวล 6 kg ซึ่ งแขวนอยู่ และทาให้ถุงทรายโยน ตัวสู งขึ้น
เป็ นระยะ 20 cm จงหาความเร็ วของลูกปื นในหน่วยเมตร/วินาที
1. 350 m/s 2. 382 m/s
3. 412 m/s 4. 482 m/s
28. วัตถุมวล m ตกลงมาในแนวดิ่ง ขณะที่อยูห่ ่างจากพื้น 1,000 เมตรนั้นมีความเร็ ว 20 เมตรต่อวินาที และ
ได้เกิดระเบิดขึ้นและแตกออกเป็ น 2 ก้อน แต่ละก้อนมีมวลเท่า ๆ กัน และยังคงเคลื่อนที่อยูใ่ นแนวดิ่งทั้งคู่
ทันทีหลังการระเบิด มวลก้อนหนึ่งเคลื่อนที่ลงมาด้วยความเร็ ว 60 เมตรต่อวินาที จงหาว่าที่เวลา 2 วินาที
หลังการระเบิด มวลทั้งสองจะอยูห่ ่างกัน เป็ นระยะทางเท่าใด ...............................................
1. 20 เมตร 2. 60 เมตร
3. 100 เมตร 4. 120 เมตร

            

เฉลย ตอนที่ 22 โมเมนตัม ออกอากาศวันจันทร์ที่ 29 พฤศจิกายน 2553

ข้อ1 = 1 ข้อ2 = 4 ข้อ3 = 1 ข้อ4 = 4 ข้อ5 = 1 ข้อ6 = 4 ข้อ7 = 1
ข้อ8 = 2 ข้อ9 = 2 ข้อ10 = 1 ข้อ11 = 1 ข้อ12 = 4 ข้อ13 = 1 ข้อ14 = 3
ข้อ15 = 2 ข้อ16 = 3 ข้อ17 = 2 ข้อ18 = 4 ข้อ19 = 3 ข้อ20 = 2 ข้อ21 = 3
ข้อ22 = 4 ข้อ23 = 2 ข้อ24 = 2 ข้อ25 = 3 ข้อ26 = 4 ข้อ27 = 4 ข้อ28 = 4

            

22ph-2010-11-293