Isang pagpapaala: Ang mga nakasulat dito ay ang maaring maglaman ng subhetibong
pagkakaintindi ng isangimag-aaral na nagngangalang Rina Jimenez. Kung sakali man
taliwas ang inyong paniniwala ayon sa napanood na tula, malaya kayong lumayo sa mga
nakasulat sa gabay na ito.
TARONG: TATLONG DULA NG PAGTAWID
*Anong uri ng pagtawid? Masasagot ito sa mga dula na ginanap.
I. “Bulungbulungan sa Sangandaan” ni Ramon C. Jocson
Pamagat:
• Bulung-bulungan – maaring mangahulugan ng isang matinding
pagsisikreto; isang tsismis; pinag-uusapan
• Sangandaan – “crossroads” sa ingles o tagpuan kung saan nagkikita
Ang naging paksa ng bulungbulungan ay ang kahirapan. Ang
sangandaan ay naganap sa isang lugar kung saan may tatlong upuan at
isang lamesa.
Mga Tauhan: Manggagawa at Gwardya
• Nonoy – ang pinaka bata sa mga mangagawa; siya ay nagtratrabaho
dahil sa ibinubuhay ang dalawang kapatid na nakababata; nagnanais na
makuha ang sahod upang makapag-aral muli
• Mang Peryo – ang pinakamatanda sa mga mangagawa; sanay na sa mga
walang pasahod na trabaho; ibinubuhay and dalawang anak; nais
lamang makaalis ng gusali at umuwi sa kanyang probinsya at makasama
ang asawa niyang yumao na
• Andong – ang isa pa sa mga manggagawang namromroblema sa
situwasyong nilang walang sahod; nagnanais na maidala ang kanyang
mag-ina sa Maynila
• Pards – ang gwardya na nagnanais ng tumigil sa pagiging gwardya
dahil sa kaliitan ng sweldo at sa kahirapan ng buhay; handang maging
jeepney driver basta’t mas malaki ang sahod kung ikumpera sa kanyang
sitwasyon ngayon
• “Miss Beautiful” – (hindi ko narinig ang pangalan niya...) ang babaeng
gwardya na nagnanais na ring tumigil sa pagiging gwardya; hindi
makaalis dahil sa kakulangan ng antas sa pag-aaral; siya lamang ang
nakakapansin o nakakarinig sa ingay ng mga manggagawa
Mga Kaganapan:
1. Pagpapakilala (Introduksyon)
Nakapatay ang ilaw kung saan natutlog ang isang gwardya sa
lamesa na may tatlong upuan. Dumating ang isang nakasuot na parang
isang manggagawa sa konstruksyon. Sumutsot ito ngunit hindi nagising ang
gwardya. Tila walang narinig. Umalis ang manggagawa at pumasok ang isa
pang gwardya na babae. Nagbukas ang mga ilaw at ginising ang
kasamahan.Sila ay umalis sa lugar, ngunit bago ang pag-alis ng babaeng
gwardya, dumating ang manggagawa at tinawag na “Miss Beautiful” ang
gwardya. Napatigil ang babae ngunit hindi tumingin. Nagpatuloy lang sa
paglalakad na tila walang nagsalita.
Sa pag-alis ng mga gwardya nagpatuloy na sa lamesang may tatlong
upuan ang manggagawa sabay labas ng dalawa pa niyang kasamahan.
2. Manggagawa
Inayos ng mga manggagawa ang lamesa para sa isang salu-salo.
Habang nangyayari ang mga ito, sila ay nag-sap tungkol sa kanilang mga
kasamahan na matagal na nilang hindi nakikita. Naisip nilang tawagin ang
mga ito sa pag-aakalang nasa lugar pa ang mga iyon.
3. Gwardya
Bumalik sa lugar na may lamesang may tatlong upuan. Napansin na
nagalaw ang mga ito. Paliwanag ng lalaking gwardya na maaring ang mga
janitor iyon. Dito napag-sapan nila ang kanilang kagipitan sa kakaunting
sahod lalo’t lalo na sa panahong nagsisitaasan ang mga presyo ng mga
bagay-bagay. Nang sila’y papa-alis ang babaeng gwardya ay narinig ang
mga ingay na ginagawa ng mga manggagawa sa pagtawag sa kanilang mga
kasamahan. Ngunit ang kanyang kasamahan ay walang naririnig kaya sila
ay nagpatuloy sa paglalakad.
4. Salo-salo
Nagbalik ang tatlong manggagawa na bigo sa paghahanap sa
kanilang mga kasamahan kaya sila ay nagpatuloy sa pagsasalu-salo. Napag-
usapan dito na sa kanilang kalagayan ng paghihirap hindi sila nagugutom.
Nagsimula ang pag-uusap na pagkumpera nila sa kanilang mga sarili sa mga
daga. Sa una, kanilang isinabi na hindi sila tulad ng mga dagang
nagugutom. Ngunit mula sa nakakatandang manggagawa, ang mga daga ay
nabubuhay ng masaya kaysa sa kanila. Ang mga daga ang hindi nagugutom
dahil parati silang may pagkain. Lalo na ang mga daga mula sa bukid. Kaya
raw masaya silang gawing ulam. Dahil sa malulusog ang mga iyon sa
pagkakain ng kanilang mga binhi. Ang dalawang kasamahan ay nandiri sa
pag-isip na gawing ulam ang mga daga.
Biglang napag-usapan ang tungkol sa kaninilang mga sahod na
hindi pa nila natatanggap. Napagreklamo sa kanilang kahirapan na hindi ito
mangyayari kung nababayaran sila ng tama. Humaba ang pag-uusap nang
kanilang ilabas ang mga daing kung sakaling matanggap ang mga sahod.
Ang mga gagawin dapat nila sa perang dapat na natanggap. Iba-iba ang
kanilang mga daing. Lalo na ang pinakamatanda na wala nang nais
matanggap ang sahod basta’t makalabas lang mula sa lugar. Hindi na
natapos ang pag-uusap tungkol sa paglabas nang magligpit ang ibang mga
kasamahan at muling nagreklamo na lalabas lamang sila pagnakuha na nila
ang mga sahod nila.
5. Pagtratrabaho
Dumating ang mga gwardya sa lugar na may lamesang mgay
tatlong upuan matapos umalis ang mga manggagawa.
Napag-usapan muli ang kanilang kagipitan. Ang pagnanais na
tumigil sa pagiging gwardya dahil sa maliit na kwarta. Ang babaeng
gwardya ay nagkwento sa kanyang kahirapan na maghanap ng bagong
trabaho dahil sa kakulangan sa natapos. Habang ang lalaking gwardya ay
nakwento ang alok ng kanyang kamag-anak na maging jeepney driver na
lang. Umalis sila sa tagpuan upang ipagpatuloy ang ronda.
Bumanat ang isa pa sa kanila na dapat kanila nang ireklamo ito.
Nagsimula ang sigawan. Ang mga dapat at hindi dapat gawin. Ang
kahalagahan na kanilang makuha ang sweldo. Ngunit ang nakakatanda ay
kanya lamang hinahangad na maka-uwi sa probinsya at makasama ang
asawang nawalay na. Nais niyang mamatay sa lugar na hinihimbingan ng
asawa. Malinis at hindi madungis mula sa trabahong kinalalgyan.
Kanilang napag-isipan na hahanapin nila ang foreman sa basement
at kakausapin tungkol sa sahod nila. Umalis sila sa tagpuan.
7. Pagtatapos
Bumalik uli ang mga gwardya sa tagpuan. Pinag-uusapan pa rin ang
kagipitan sa buhay. Ng mapansin ng babaeng gwardya ang mga ingay na
kanyang naririnig kamakaylan lang any nagbalik. Isang lalaking kumakanta.
Napatigil siya at napatingin sa lamesang may butil ng kanin. Panis na ang
iyon. Natakot ang dalawang gwardya at tinitigan ang butil ng kanin.
Hanggang sa maramdaman nila ang tatlong manggagawa sa kanilan likuran.
Duguan ang mga iyon. “Hi, Miss Beautiful,” ani ng nakakabata sa kanila.

6. Pag-uusap
Bumalik ang mga manggagawa sa tagpuan at pinag-uusapan pa rin
ang kanilang kahirapan. Napag-usapan rin muli ang mga kasamahang
nawawala at matagal ng hindi nakikita. Pumasok sa kanilang mga isip ang
tungkol sa naguhong bahagi ng kanilang trabaho. Napgmunihan ng
nakakatanda na maari siya rin ay kasama rin sa pagguho na iyon. Ang
nakakabata sa kanila ay patawang umakyat sa lamesa at pabirong itinulad
ang sarili sa isang multo. Nang matapos bumalik sila sa pag-uusap tungkol
sa sahod na mahigit apat na linggo na nilang hinihintay. Nabanggit ang
mararaming pangalan na maari nilang kausapin tungkol rito. Ang problema
ay matagal na nilang hindi nakikita ang taong dapat na magsasahod sa
kanila. Tapos napag-usapan muli ang tungkol sa kanilang mga buhay. Ang
buhay ng pinakabata sa kanila at ang kadahilanan niyang maibuhay ang
dalawang nakakabatang kapatid. Waru’y kinausap niya ang mga ito ngunit
hindi sumagot. Ang sa pinaka matanda rin sa kanila nangyari ito. Lumabas
ang kanyang dalwang anak na napagtapos na. Kung maari nga lamang ay
hindi na siya magtratrabaho, ngunit nahihiya siya sa kanyang mga anak na
naghihirap ring mabuhay. Wari ring nakita niya ang mga ito. Ngunit hindi
naman talaga.