Pergjegjesia Shoqerore e Qytetareve 2011

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve
MCMS
Botues Qendra Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar
Pr botuesit Sasho Klekovski, drejtor i par ekzekutiv Aleksandar Krzhallovski, drejtor ekzekutiv
Autor Sasho Klekovski Gonce Jakovleska Daniella Stojanova
Prgjegjsi pr shtjet shoqrore Niveli i socializimit; Fryma publike; Pjesmarrja n aktivitete politike jopartiake; Bamirsia. Aktiviteti vullnetar n bashksi; Pjesmarrja dhe aktiviteti i qytetarve n organizatat e shoqris civile; Prgjegjsia pr mjedisin jetsor.
Prgatitja Daniella Stojanova, MCMS
ISBN 978-608-4617-17-4
Mendimet q jan shprehur ktu i takojn autorit dhe nuk do to thot se i reflekton qndrimet e Qendrs Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar. Qendra Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar T gjitha t drejtat jan ruajtur. Riprodhimi, kopjimi, transmetimi ose prkthimi i cils do pjes t ktij publikimi mund t bhet vetm me leje paraprake t botuesit ose pr shkak t citimit. T drejtat e autorit t ktij publikimi jan mbrojtur, por publikimi mund t riprodhohet n ciln do qoft mnyr dhe pa pages pr qllime edukative. Pr kopjimin n kushte tjera, pr prdorimin n publikime tjera ose pr prkthim ose adaptim, duhet t sigurohet leje paraprake nga botuesi.
MCMS
PARATHNIE
Qendra Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar pr t katrtn her e hulumtoi prgjegjsin shoqrore t qytetarve. Ndjenja pr prgjegjsi t qytetarve pr t ndikuar, pjesmarrja dhe zgjidhja e problemeve shoqrore sht komponent e rndsishme pr zhvillimin e shoqris civile, por edhe t shoqris n prgjithsi. Shoqria civile pa qytetart t cilt marrin pjes n at nuk mund ta plotsoj misionin e vet. Kjo sht shoqri civile e rrnjosur dhe dinamike, i cili ndikim n politikat publike sht qllim afatgjat i MCMS. Shoqria e ktill civile sht e bazuar n qytetar aktiv ose qytetar me prgjegjsi shoqrore, si aktor n shoqri. Pr kto shkaqe, MCMS e hulumton shoqrin civile, e veanrisht besimin dhe prgjegjsin shoqrore t qytetarve. MCMS pr her t par e hulumtoi prgjegjsin shoqrore n vitin 2006, bashk me besimin, derisa n vitet 2007, 2009 dhe 2010 u bn hulumtime t veanta. Raporti sht prmirsuar n baz t prvojave t mparshme dhe hulumtimeve globale. Prdoren indekse pr qndrimet dhe shprehit e qytetarve pr shtje t caktuara me ka lehtsohen analizat e trendve. Me inkuadrimin e pyetjeve t reja, prsritja periodike e hulumtimit, por edhe publikimi i tij n disa pjes, sht prdorimi m i mir i raportit. MCMS shpreson se raporti Prgjegjsia shoqrore e qytetarve do t prdoret nga organizatat e shoqris civile pr prmirsimin e strategjive t tyre pr inkuadrim m t madh dhe mbshtetje nga ana e qytetarve. Raporti ofron informata t dobishme edhe pr institucionet shtetrore, q mund t kontribuoj n procesin e krijimit t politikave. Gjithashtu, MCMS beson se analizat do t jen t dobishme edhe pr sektorin privat, por edhe pr studentt dhe pr hulumtuesit e dukurive shoqrore. MCMS
MCMS
PRMBAJTJA
PARATHNIE .................................................................................................................................. 2 PRMBAJ TJ A ................................................................................................................................. 3 INDEKSET ........................................................................................................................................ 5 HYRJ E ............................................................................................................................................... 6
termet dhe definicionet............................................................................................................................... 6 Indekset ........................................................................................................................................................ 7 Indekset e prgjegjsis shoqrore ....................................................................................................... 7 Metodologjia dhe qasja .............................................................................................................................. 8 Pyetsori .................................................................................................................................................. 8 Ekzemplari .............................................................................................................................................. 8 Prpunimi dhe prezantimi i rezultateve .............................................................................................. 8 Grupi punues .......................................................................................................................................... 9
I PRGJ EGJ SIA PR SHTJ ET SHOQRORE .............................................................. 10

Pika e kontrollit dhe prgjegjsia ........................................................................................................... 10 Mnyrat e zgjidhjes s nevojave shoqrore ........................................................................................... 12 Dimensionet kryesore t prgjegjsis s qytetarve............................................................................ 12 Prfundime ................................................................................................................................................ 13
II FRYMA PUBLIKE .................................................................................................................... 14

Prfundime ................................................................................................................................................ 17
III NIVELI I SOCIALIZIMIT ..................................................................................................... 18

Prfundime ................................................................................................................................................ 20
IV PJ ESMARRJ A N AKTIVITETE J OPARTIAKE POLITIKE .................................... 21

Prfundime ................................................................................................................................................ 22
V AKTIVITETI VULLNETAR N BASHKSI ...................................................................... 23

Prfundime ................................................................................................................................................ 24
VI PJ ESMARRJ A DHE AKTIVITETI I QAYTETARVE N ORGANIZATZAT E SHOQRIS CIVILE .......................................................................................................................... 25

Antarsimi i qytetarve n organizatat e shoqris civile .................................................................. 25 Mnyra e inkuadrimit .............................................................................................................................. 26 Motivimi pr inkuadrim .......................................................................................................................... 27 Prfundime ................................................................................................................................................ 28
VII KONTRIBUTET BAMIRSE .............................................................................................. 28

Pjesmarrja e qytetarve n kontribute bamirse................................................................................ 28 Motivimi ..................................................................................................................................................... 29 Qllimet e kontributeve bamirse ........................................................................................................... 31 Prfundime ................................................................................................................................................ 32
VIII PRGJ EGJ SIA PR MJ EDISIN J ETSOR ................................................................. 34

Prfundime ................................................................................................................................................ 36 Shtojc. Pyetsori ................................................................................................................................. 38 Shtojc. Struktura e ekzemplarit ....................................................................................................... 43
3
MCMS
MCMS
INDEKSET
Prgjegjsi pr zgjidhjen e shtjeve shoqrore Shteti Sektori afarist Qytetart Shteti, sektori afarist (privat) dhe qytetart Prgjegjsia shoqrore e qytetarve Respektimi i obligimeve ligjore/ligjeve Pjesmarrja n aktivitete politike jopartiake Pjesmarrja n aktivitete vullnetare e bashksive Pjesmarrja n aktivitete t organizatave t shoqris civile Dhurimi bamirs Ruajtja e mjedisit jetsor Indeksi i prgjegjsis shoqrore e qytetarve Fryma publike Mos arsyetimi i fshehjes s tatimit, nse ka rast pr kt Mos arsyetimi i krkess s lehtsimeve nga Qeveria pr t cilat nuk ka t drejt Mos arsyetimi i marrjes ose dhnies s mits pr pun q sht obligim Mos arsyetimi i pagess n t holla t gatshme pr servise q t shmangen tatimet Mos arsyetimi i mos pagess s shrbimeve komunale Mos arsyetimi i shmangies q t paguhet transporti publik Mos arsyetimi i respektimit t dispozitave nga disa ligje Indeksi i fryms publike Pjesmarrja e qytetarve n aktivitete politike jopartiake n 5 vitet e fundit Peticioni Protesta (demonstrata, mitingu) Bojkoti Bllokimi i rrugve dhe objekteve Ditari i qytetarve Indeksi i pjesmarrjes s qytetarve n aktivitete politike jopartiake Aktiviteti vullnetar n bashksi Indeksi i pjesmarrjes n aktivitet vullnetar n bashksi Pjesmarrja n organizat t shoqris civile Indeksi i pjesmarrjes n organizatat e shoqris civile Indeksi i pjesmarrjes n organizata qytetare Dhurimi bamirs Indeksi i dhurimit bamirs 2010 50,5 3,0 6,9 33,4 88,8 55,2 58,6 58,0 64,5 92,4 69,6 2009 51,9 1,6 6,9 33,8 92,1 62,8 57,1 59,6 59,1 66,1 92,2 85,4 92,8 91,2 92,3 90,8 31,7 40,4 16,7 12,3 25,3 27,4 23,9 70,9
87,0 93,7 93,0 62,6 92,4 93,5 94,0 88,0 25,7 36,6 13,5 5,9 6,4 17,6 24,8 48,4 24,7 65,1
Legjenda
pa ose me ndryshime t parndsishme rritje e vogl rnie e vogl rritje e matur rnie e matur rritje e madhe rnie e madhe Pa ose me ndryshime t parndsishme = 0 3 pik prqindjes T vogla = 3,01 5 pik prqindjes T matura = 5,01 10 pik prqindjes T mdha = mbi 10 pik prqindjes
MCMS
HYRJE
N kt raport jan analizuar rezultatet nga anketa Prgjegjsia shoqrore e qytetarve, e cila u realizua n ekzemplar nacional dhe reprezentues t qytetarve t Republiks s Maqedonis. Qllimi i hulumtimit ishte t hulumtohet prgjegjsia qytetare pr shtje shoqrore n Maqedoni. Qendra Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar (MCMS) ia besoi anketn e mendimit publik, mbi t ciln bazohet ky raport, Institutit pr Hulumtime Sociologjike dhe Juridike-Politike (IHSJP), prgjegjsia e t cilit ishte edhe rregullsia metodologjike e ankets. Ky hulumtim u realizua pr t katrtn her. Hulumtimi i par u zbatua n prill t vitit 2006 dhe u botua n publikimin Besimi, prgjegjsia pr shtjet shoqrore dhe bamirsia n Maqedoni. Hulumtimi i dyt dhe i tret u realizua n dhjetor t vitit 2007 dhe mars 2009, t botuara Prgjegjsia shoqrore e qytetarve.
TERMET DHE DEFINICIONET

Prgjegjsia shoqrore mund t bazohet n ligj, etik, moral ose e bazuar n fe ose bindjen (ideologjike). E njjta ka t bj me qeverin (sundimi i drejt), n ndrmarrjet (prgjegjsia sociale ose shoqrore e ndrmarrjeve) ose n qytetarin (prgjegjsia qytetare). Ky hulumtim ka t bj me prgjegjsin shoqrore t qytetarit n kuptimin e gjer. Ai prbhet prej dy elementeve, dhe at n frym publike dhe prgjegjsin qytetare ose pjesmarrjen qytetare (Civikus, 2004, 2011). Fryma publike sht tregues i mbshtetjes s sundimit t drejts (aplikimi i ligjeve). Fryma publike matet prmes mbshtetjes s pagess s tatimeve, transportit publik, shrbimeve komunale, mospranimin dhe mosdhnien e mits dhe mos krkimi i lehtsimeve nga Qeveria, pr t cilat nuk ekziston e drejt. N kt raport sht prfshir edhe respektimi edhe i disa dispozitave konkrete ligjore nga Ligji pr siguri n komunikacion, Ligji pr pastrti publike dhe Ligji pr mbrojtjen nga duhani. Krahas asaj q sht matur prgjegjsia personale, qytetart u pyetn edhe nse bashkqytetart e tyre e mbshtetin zbatimin e ligjeve. Prgjegjsia shoqrore e qytetarve n kuptimin m t ngusht sht prgjegjsia qytetare ose pjesmarrja/angazhimi qytetar. Ky nuk sht obligim ligjor, por etnik, moral ose obligim i bazuar n bindje. Kjo matet prmes pjesmarrjes s qytetarve n: aktivitete nga natyra sociale dhe rekreative, aktivitete politike jopartiake, aktivitete vullnetare n bashksi, n organizatat e shoqris civile, si dhe prmes pajtimit dhe arsyetimit t masave dhe aktiviteteve pr ruajtjen e mjedisit jetsor dhe kontributeve bamirse. Socializimi sht i lidhur ngusht me prgjegjsin shoqrore, pasi q prmes atij qytetart fitojn nj pjes t rndsishme t shkathtsive t tyre, dituri, motive dhe qndrime t nevojshme pr kryerjen e roleve t tanishme dhe t ardhshme n shoqri. Kto aktivitete t cilat shpesh jan t natyrs sociale ose rekreative, njlloj si edhe aktivitetet tjera kontribuojn n ndrtimin e kapitalit social. Aktivitetet jopartiake politike kan t bjn me aktivitetet si shkrimi i letrave deri te gazetat, nnshkrimi i peticioneve ose pjesmarrja n protesta dhe bllokimi i rrugve dhe objekteve, t cilat nuk jan organizuar nga partit politike. Aktiviteti vullnetar ka t bj me dhnien vullnetare t shrbimeve personale, njohurive dhe shkathtsive dhe/ose kryerjen e aktiviteteve tjera n dobi t personave tjer, organeve, organizatave dhe institucioneve tjera, pa kompensim (Ligji pr vullnetarizm i Republiks s Maqedonis). Nn bashksi nnkuptojm grup t njerzve t cilt jetojn n rajon t caktuar lokal, pr shembull komun, bashksi lokale, kshilli i baness etj. Pjesmarrja (inkuadrimi) n organizat t shoqris civile nnkupton antarsim (aktive, joaktive, si edhe pagesa e antarsimit) dhe puna vullnetare (pa kompensim). MCMS e kupton gjer shoqrin civile, ndrsa e bazuar n definicionin e Civikus
6
Indeksi i shoqris civile n Maqedoni (MCMS, 2011): Shoqria civile sht pjes e hapsirs shoqrore jasht familjes, shtetit dhe tregut, i krijuar nga ana e aksioneve individuale dhe kolektive, organizatave dhe institucioneve pr shkak t arritjes s interesave t prbashkt. Sipas ktij definicioni n shoqrin civile jan prfshir shoqatat dhe fondacionet, odat ekonomike, organizatat e pundhnsve, sindikatat, partit politike dhe bashksit fetare. N Maqedoni, akoma nuk ka prkufizim edhe termeve filantropi dhe bamirsi, ose n prdorimin e termeve t ndryshme n gjuhn maqedonase, si sht bamirsia. N kt raport fokusi sht n kontributet bamirse si akt vullnetar i dhurimit t hollave ose t mirave. Prgjegjsia ndaj mjedisit jetsor nnkupton ndjenj pr prgjegjsi t vet qytetarve q ta ruajn mjedisin jetsor, si edhe dhnien e plqimit dhe arsyetimin pr masat dhe aktivitetet e caktuar pr mbrojtjen e segmenteve t ndryshme t mjedisit jetsor.
MCMS
INDEKSET
Pr prmirsimin e vlers s prdorur t raportit dhe mundsia pr analiz dhe krahasim, jan vendosur indekse (tregues), t cilt tregojn qndrim t qytetarve ndaj ndonj shtje t caktuar. N raste t veanta indekset jan t thjeshta dhe jan lidhur me nj qndrim, derisa indekset tjera jan m komplekse dhe vlera mesatare nga shuma e prgjigjeve t m shum shtjeve. Indekset pr prgjegjsin pr zgjidhjen e problemeve shoqrore i prfshijn prgjigjet e qytetarve pr at se kush sht prgjegjs pr zgjidhjen e problemeve. Indeksi i prgjegjsis shoqrore t qytetarve i prfshin prgjigjet e qytetarve se kan prgjegjsi ti respektojn ligjet, t marrin pjes n aktivitete jopartiake politike, n aktivitete vullnetare t bashksis, n organizatat e shoqris civile, t japin kontribute bamirse dhe ta ruajn mjedisin jetsor. Indeksi i fryms publike i prfshin qndrimet e qytetarve se nuk sht e arsyeshme t krkohen lehtsime nga qeveria pr t cilat nuk kan t drejt, t shmanget t paguhen shrbimet komunale dhe transporti publik, t pranohet mit, si dhe t shmanget tatimi nse pr kt ka rast. Indeksi i pjesmarrjes s qytetarve n aktivitete jopartiake politike e prfshin pjesmarrjen e tyre n protesta dhe demonstrata dhe bllokimin e rrugve dhe objekteve, pastaj nnshkrimin e peticioneve, mbshtetja e bojkotit ose shfrytzimi i ditarit qytetare. Indeksi i aktivitetit vullnetar n bashksi e reflekton pjesmarrjen e qytetarve n aktivitete pr t mirn e bashksis n kuptim t mbledhjeve, aksioneve etj. Indeksi i pjesmarrjes n organizat t shoqris civile flet pr at se sa qytetar jan antar (aktiv ose joaktiv) n t paktn nj form t shoqrimit t qytetarve (organizata qytetare, bashksi fetare, sindikata dhe parti politike. Indeksi i pjesmarrjes n organizata qytetare tregoj sa qytetar jan antar aktiv ose joaktiv n organizatat qytetare (shoqatat). Indeksi i dhurimit vullnetar flet pr at nse dhe sa qytetart dhurojn pr qllime bamirse (n t holla, t mira ose pun vullnetare).
Indekset e prgjegjsis shoqrore

Indekse t Prgjegjsia shoqrore Fryma publike Pjesmarrja n aktivitete jopartiake politike Aktivitet vullnetar n bashksi Pjesmarrje n organizatat t shoqris civile Dhurimi bamirs 7
= kan prgjegjsi = asnjher nuk sht e arsyeshme = ka marr pjes n pes vitet e fundit/ = merr pjes n aktivitete bamirse = antar aktiv dhe jo aktiv = ka dhuruar n 12 muajt e fundit
MCMS
METODOLOGJIA DHE QASJA
Hulumtimi sht zbatuar me an t ankets gojore n amvisrit n dhjetor t vitit 2010 n ekzemplar reprezentues prej 1.050 t anketuar.
Pyetsori
Pyetsort pr anketn jan ato q jan prdorur n tre hulumtimet paraprake, t ndryshuara n baz t prvojave prej tyre dhe me inkuadrimin e pyetjeve nga metodologjia hulumtuese e Civikus Indeksi i shoqris civile t Maqedonis dhe hulumtimet tjera globale. Pyetjet jan prgatitur nga autort. Pr plotsimin e qllimeve t hulumtimit, me pyetsor jan prfshir variabilet q vijojn: Prgjegjsi pr shtjet shoqrore; Fryma publike (respektimi i obligimeve ligjore t qytetarve); Niveli i socializimit; Pjesmarrja e qytetarve n aktivitete jopartiake politike t qytetarve; Aktiviteti bamirs i qytetarve n bashksi; Pjesmarrja dhe aktiviteti i qytetarve n organizata t shoqris civile; Dhurimi bamirs i qytetarve; Prgjegjsi ndaj mjedisit jetsor; Karakteristikat socio-demografike.
Ekzemplari
Anketa u realizua n dhjetor t vitit 2010 n ekzemplar reprezentues prej 1.050 t anketuarve. Korniza e popullats s ekzemplarit ishte popullata m e vjetr se 18 vjet, ndrsa kriteret pr reprezentim ishin: gjinia, prkatsia etnike, mosha, vendi i banimit dhe rajoni. Gjithashtu kishte kujdes pr zgjedhjen e t anketuarve edhe sipas kritereve tjera, si sht arsimimi, prkatsia fetare etj. Prej 1.050 t anketuarve, 49,7% ishin femra, ndrsa 50,3% meshkuj, lidhur me prfaqsimin etnik 63,2% t anketuarve ishin maqedonas, ndrsa 24,7% shqiptar, derisa grupet tjera etnike ishin prfaqsuar me 12,1%. Lidhur me vendin e banimit, popullata rurale ishte prfaqsuar me 39,1%, derisa ajo e qytetit me 60,9% (qyteti i Shkupit me 21,1%). Pasqyra e plot e ekzemplarit sht dhn n shtojc.
Prpunimi dhe prezantimi i rezultateve

T dhnat e grumbulluara jan prpunuar me shpeshti dhe proporcion t prgjigjeve. T dhnat jan me besueshmri t saktsis prej 95 % dhe me gabim +/- 5 %. Rezultatet jan prezantuar n grafikeve n nivel t gjith ekzemplarit. Krahas grafikeve, t dhnat jan prezantuar edhe n numra. Gjithashtu jan prezantuar krahas numrave dhe trendve n krahasim me hulumtimin paraprak t realizuar n mars t vitit 2009, pr ato t dhna t cilat mund t krahasohen me ato. Legjenda e simboleve pr trendt sht n rezymen prfundimtare. Gjithashtu pr prmirsimin e analizs t dhnave jan prdorur indekset e caktuara. Legjenda e simboleve sht si vijon:
pa ose me ndryshime t parndsishme rritje e vogl rnie e vogl rritje r matur rnie e matur rritje e madhe rnie e madhe Pa ose me ndryshime t parndsishme = 0 3 pik prqindjes Ndryshime t vogla = 3,01 5 pik prqindjes Ndryshime t matura = 5,01 10 pik prqindjes Ndryshime t mdha = mbi 10 pik prqindjes
N raport pakic e parndsishme prdoret pr prgjigjet m t vogla se 10% nga ekzemplari, pakic e vogl pr 11% deri 30%, pakic pr 30% deri 50%, shumic pr 51% deri 70% dhe pakic e madhe pr m shum se 70%.
8
Analizat socio-demografike pr bashksit etnike me numr m t vogl dhe partit politike me m pak simpatizues pr shkak t pjesmarrjes s tyre t vogl n ekzemplarin nacional nuk jan komentuar n kt raport. N raport n tabela dhe grafike t caktuara nuk jan prezantuar rezultatet pr nuk e di dhe pa prgjigje, pr shkak se shuma e t gjitha prgjigjeve nuk sht 100%. Kjo sht br pr nevojat e rrfimit m t thjesht t rezultateve.
MCMS
Grupi punues
Grupin punues e prbjn: Sasho Klekovski, Gonce Jakovleska, Emina Nuredinoska dhe Daniella Stojanovska.
MCMS
I PRGJEGJSIA PR SHTJET SHOQRORE

Hyrjen n hulumtimin e prgjegjsis shoqrore t qytetarve sht hulumtimi i qndrimeve pr pikn e kontrollit dhe pr shprndarjen e prgjegjsis mes shtetit, sektorit afarist dhe civil, pr at se ka sht prgjegjsia e qytetarve, si mund t zgjidhen nevojat shoqrore dhe cilat jan qndrimet pr fushat e prgjegjsis s qytetarve.
PIKA E KONTROLLIT DHE PRGJEGJSIA

Jan hulumtuar qndrimet pr pikn e kontrollit (lokusi i kontrollit) dhe pr shprndarjen e prgjegjsis pr zgjidhjen e nevojave shoqrore mes tre sektorve: shtetit, sektorit afarist dhe civil, si dhe qndrimet pr rritjen e prgjegjsis s qytetarve dhe t sektorit privat. Pika e kontrollit referon deri n ciln shkall individt besojn se kan kontroll mbi ngjarjet t cilat ndikojn n jetn e tyre. Pika ose vendi i kontrollit mund t jet i brendshm ose i jashtm (kur faktort tjer dhe aktort e caktojn jetn). Mesi aritmetik sht 3,4 (shkalla 1-10).
Tabela I 1. Pika (lokusi) i kontr ollit
(1) Kam kontroll mbi jetn time 81,1 % 18,9 % Nuk kam kontroll mbi jetn time (10)
Ndjenj m e vogl e kontrollit mbi jetn e vet kan qytetart e klass m t ult 928,8%) dhe me arsimim m t ult (fillor 26,3%, dhe me arsimim t paprfunduar fillor 40,9%), si dhe simpatizuesit e LSDM (31,3%). Pritje m t larta nga shteti kan (50,5%), menjher pastaj jan pritjet pr prgjegjsin e prbashkt e tre sektorve (33,4%), m t ulta nga vet qytetart (7,2%) ose nga ndrmarrjet (3,0%). Qndrimet jan t pandryshuara lidhur me hulumtimet paraprake nga viti 2007 dhe 2009.
Gr afiku I 1. Kush sht m pr gjegjs pr zgjidhjen e nevojave n shoqr i?
Shteti 50,5 () Prgjegjsia sht e prbashkt/e ndar Qytetart (individualisht dhe/ose n organizim t organizatave qytetare) Sektori privat (biznes) Nuk kam qndrim 0 7,2 () 3,0 () 3,5 () 10 20 30 40 50 60 33,4 ()
Grupe socio-demografike kan qndrime t ngjashme, si edhe n vitin 2009 dhe 2007. Pritje m t larta nga shteti ekzistojn mes shqiptarve etnik (56,8% n vitin 2010; 61,1% n vitin 2009), qytetart me arsimim t paprfunduar fillor (63,6% n 2010; 65,5% n 2009), bujqit (63%) dhe qytetart e klass m t ult (62,5%). Qndrimet e simpatizuesve t partive politike i ndjekin qndrimet e bashksive etnike. Simpatizuesit e LSDM kan pritje m t larta nga shteti (55,6%), ndrsa simpatizuesit e VMRODPMNE jan m shpesh pr prgjegjsi t ndar (39,6%). N shtojc t perceptimit t shtetit si m prgjegjs pr zgjidhjen e nevojave n shoqri jan edhe qndrimet pr rritjen e prgjegjsis s qytetarve edhe t sektorit privat, t analizuara m posht. Se njerzit duhet t ndrmarrin m shum prgjegjsi pr kujdesin pr veten, mendojn 55,9% t qytetarve. Mesi aritmetik sht 5,4 (shkalla prej 1 deri 10).
10
Tabela I 2. Pr gjegjsi m e madhe pr veten

Njerzit duhet t ndrmarrin m shum prgjegjsi pr kujdesin pr veten 55,9 % 44,1 %
MCMS Shteti duhet t ndrmerr m shum prgjegjsi q secili ta ket at q i nevojitet.
59,9 % t qytetarve mendojn se duhet t rritet pronsia private mbi ndrmarrjet, ndrsa mesi aritmetik sht 5,2 (shkalla prej 1 deri 10). Gjysma e qytetarve (53,3%) mendojn se shteti duhet tu jap m shum liri ndrmarrjeve. Mesi aritmetik pr kt qndrim sht 5,6 (shkalla prej 1 deri 10).
Tabela I 3. Pr ivatizim m i madh dhe lir i e ndr mar rjeve
Duhet t rritet pronsia private e ndrmarrjeve. Shteti duhet tu jap m shum liri ndrmarrjeve. 59,9 % 53,5 % Duhet t rritet pronsia shtetrore e 40,1 % ndrmarrjeve. Shteti n mnyr m efektive duhet ti 46,5 % kontrolloj ndrmarrjet.
Lidhur me qndrimet pr rritjen e prgjegjsis s qytetarve dhe ndrmarrjeve, ekzistojn dallime n baz t statusit social dhe arsimit, dhe deri diku prkatsis etnike. Qndrimi se njerzit duhet t ndrmarrin m shum prgjegjsi pr kujdesin pr veten rritet me shkalln e arsimimit prej 22,7% n arsimin e paprfunduar fillor, deri 59,6% n arsimin e lart/sipror, si dhe me statusin social prej 45,2% n klasn m t ult, deri 58,3% n klasn m t lart. Qytetart me arsim fillor m shum jan pr pronsi shtetrore (48,1%) dhe kontroll m efektiv (55,1%), ngjashm si edhe me klasn m t ult (54,8% gjegjsisht 56,7%). Qytetart me arsim t mesm dhe sipror m shum jan pr rritjen e pronsis private (57,5%; 69,7%) dhe pr m shum liri (56,4%); 53,3%), ngjashm si edhe me klasn e mesme (63,1%; 58,6%). Shumica prej 53,7% t shqiptarve etnik presin q shteti t ndrmarr prgjegjsi m t madhe, prkundr 38,1% t maqedonasve etnik t cilt kan pritje t tilla.
Tabela I 4. Qndr ime pr pr gjegjsin sipas simpatizuesve t par tive politike
Kan kontroll mbi jetn e tyre Njerzit duhet t ndrmarrin m shum prgjegjsi pr kujdesin pr veten Duhet t rritet pronsia private e ndrmarrjeve Shteti duhet tu jap m shum liri ndrmarrjeve VMRO-DPMNE 83,9% 64,3% 59,1% 50,4% LSDM 68,8% 57,6% 53,5% 57,6%
11
MCMS
MNYRAT E ZGJIDHJES S NEVOJAVE SHOQRORE
Qytetart u pyetn pr qndrimet si mund t zgjidhen nevojat shoqrore.

Gr afiku I 2. Nevojat shoqr or e mund t zgjidhen me:
Zhvillim i ri, punsim dhje Zhvillim i ri, punsimi dhe aftlsimi i aftsimi i qytetarve sht mnyra qytetarve e zgjidhjes s nevojave shoqrore pr shumicn e qytetarve Krkimi i prgjegjsis nga shteti dhe (72,0%). Krkesa e prgjegjsis 12,9 () ndikimi i politikave publike nga shteti dhe ndikimi mbi politikat publike sht zgjidhje pr Ndihm humanitare dhe sociale pr 12,9% t qytetarve, ndrsa 11,0 () grupet n nevoj ndihma sociale-humanitare sht zgjidhje pr 11,0% t qytetarve. 0 20 40 60 80 Zhvillimi i ri sht n rritje t % matur n krahasim me vitin 2009. Qndrimet jan relativisht homogjene dhe dallimet paraqiten krahas nivelit arsimor (ku kan ekzistuar dallime edhe n vitin 2009/2007), n klasn dhe statusin e puns, edhe n moshn dhe prkatsin etnike. N ndihmn sociale-humanitare m shum besojn ata me arsim t paprfunduar fillor (45,5% n vitin 2010; 44,8% n vitin 2009), se sa ata me arsim sipror (5,6^ n vitin 2010; 12,3% n vitin 2009). Qytetart me arsim sipror, si edhe klasat m t larta, m shum besojn n zhvillimin e ri. Pr zhvillimin e ri si mnyr e zgjidhjes s nevojave shoqrore m shum jan deklaruar t rinjt prej moshs 18 deri 29 vjet (77,7%), maqedonasit etnik (75,8%), derisa pr ndihmn sociale-humanitare m shum jan deklaruar personat me mosh mbi 65 vjet (20,4%), pensionistt (17,2%) dhe amviset (24,6%). Krkes pr prgjegjsi nga shteti m shpesh jan deklaruar bujqit (25,9%) dhe shqiptart etnik (18,1%).
72,0 ()
DIMENSIONET KRYESORE T PRGJEGJSIS S QYTETARVE

Gr afiku I 3. Qytetar t kan pr gjegjsi:
Ti respektojn ligjet/obligime ligjore T marrin pjes n aktivitete jopartiake politike T marrin pjes vullnetarisht n aktivitete t bashksis T marrin pjes n aktivitete t organizatave t shoqris civile Vullnetarisht t dhurojn (japin kontribute bamirse) Ta ruajn mjedisin jetsor 0 20 40 % 60 80 100 55,2 () 58,6 () 58,0 () 64,5 () 92,4 () 88,8 ()
MCMS e definon angazhimin qytetar, gjegjsisht prgjegjsin shoqrore t qytetarve n gjasht fusha: respektimi i sundimit t drejts (fryma publike), aktivitete jopartiake politike, vullnetarizmi n bashksi, pjesmarrja n shoqrin civile, bamirsia dhe ruajtja e mjedisit jetsor. Perceptimi m i lart pr prgjegjsi, qytetart kan n ruajtjen e mjedisit jetsor (92,4%), ndrsa m t ult pr pjesmarrje n aktivitete jopartiake politike (55,2%). N krahasim me vitin 2009 rritje t madhe ka perceptimi pr prgjegjsi n ruajtjen e mjedisit jetsor, bamirsia e matur, stabil jan vullnetarizmi n bashksi dhe pjesmarrja n organizatat e shoqris civile, ndrsa ulje e vogl e matur paraqitet edhe pjesmarrja n frymn publike dhe aktivitetet jopartiake politike. Lidhur me grupet socio-demografike qndrimet jan t ngjashme, me disa prjashtime. Prgjegjsi t respektohen ligjet perceptojn 91,4% t maqedonasve etnike dhe 81,1% t shqiptarve
12
etnik. Prgjegjsi pr pjesmarrje n aktivitete jopartiake politike perceptojn m shum bujqit (70,4%) dhe studentt (60,4%). Qytetart e klass m t lart perceptojn prgjegjsi m t vogl pr pjesmarrje n aktivitete jopartiake politike (41,7%), pr vullnetarizm n bashksi (50%), pr pjesmarrje n shoqrin civile (45,5) dhe pr bamirsi (45,8%). Qytetart e klass m t ult perceptojn prgjegjsi m t vogl pr respektimin e ligjeve (74%).
MCMS
PRFUNDIME
1. Shteti ende sht m prgjegjs pr zgjidhjen e nevojave shoqrore Shumica e qytetarve (50,5%) mendojn se shteti sht m prgjegjs pr zgjidhjen e nevojave shoqrore. Nuk ka ndryshime n pritjet nga shteti (51,9% n vitin 2009). Pritje m t larta nga shteti ekziston mes shqiptarve etnik (56,8% n vitin 2011, 61,1% n vitin 2009), bujqit (63%) dhe qytetart e klass m t ult (62,5%). Pritjet e larta nga shteti, me pritjet e ulta nga vet qytetart dhe pothuaj mungesa e pritjeve nga sektori privat, flet pr kulturn etatiste, si munges e socializmit shtetror, gjegjsisht mbshtetje e vogl publike t rregullimit t Maqedonis si sistem kushtetues liberal-demokratik. Kjo sht pa ndryshim n krahasim me hulumtimet nga viti 2009, 2007 dhe 2004. 2. Zhvillim i ri zgjedhje e nevojave shoqrore Pr at se zhvillimi i ri, punsimi dhe aftsimi i qytetarve jan zgjidhje pr problemet, ekziston pajtueshmri e lart (72%). Ky qndrim sht rritur n mnyr t matur nga viti 2009. Qndrimet e ktilla t opinionit jan stabil dhe mund t jen mbshtetse pr vmendje m t lart t zhvillimit t ri prkundr ndihms sociale. N ndihmn sociale-humanitare m shum shohin zgjidhje qytetart me nivel m t ult t arsimimit (45,5%), si edhe te qytetart m t moshuar (20,4%). Bujqit (25,9%) dhe shqiptart etnik (18,1%) prsri m shum se niveli nacional (12,9%) presin prgjegjsi nga shteti. 3. Prgjegjsi m e madhe pr veten, privatizim m i madh dhe liri e ndrmarrjeve Se njerzit duhet t ndrmarrin m shum prgjegjsi pr kujdesin pr veten mendojn 55,9% t qytetarve, 59,9% t qytetarve mendojn se duhet t rritet pronsia private mbi ndrmarrjet, ndrsa 53,5% mendojn se shteti duhet tu jep m shum liri ndrmarrjeve. Lidhur me qndrimet pr prgjegjsi t rritur t qytetarve dhe ndrmarrjeve, ekzistojn dallime n baz t statusit social dhe arsimit dhe deri diku t prkatsis etnike. Qndrimi se njerzit duhet t ndrmarrin m shum prgjegjsi pr kujdesin pr veten rritet me shkalln e arsimit prej 22,7% n arsimim t paprfunduar fillor, deri 59,6% n arsimin e lart/sipror, si edhe me statusin social prej 45,2% n klasn m t ult, deri 58,3% n klasn m t lart. Shumica prej 53,7% t shqiptarve etnik presin shteti t ndrmerr prgjegjsi m t madhe, prkundr 38,1% t maqedonasve etnik t cilt kan pritje t tilla. 4. Shqiptart etnik mes pritjeve t larta dhe besimit t ult n shtet Shqiptart etnik mendojn se m prgjegjs pr zgjidhjen e nevojave n shoqri sht shteti (56,8%, prkundr 50,5% n ekzemplarin e prgjithshm), se shteti duhet t ndrmerr prgjegjsi m t madhe q secili ta ket at q i duhet (53,7% prkundr 40,1% n nivel nacional) dhe se nevojat shoqrore mund t zgjidhen me krkimin prgjegjsis nga shteti dhe ndikimi i politikave publike 918,1% prkundr 12,9% nga ekzemplari nacional). Kto pritje t larta duhet t hulumtohen m tej dhe veanrisht lidhja e tyre e mundshme me zvoglimin e besimit n shtet, partit politike dhe pushtetin lokal (Klekovski S. etj. 2010).
Tabela I 5. Dallimi mes qndr imeve dhe r ealitetit pr pr gjegjsin qytetar e dhe pjesmar rjen
Fryma publike Pjesmarrja n aktivitete jopartiake politike Pjesmarrja n organizata t shoqris civile Aktiviteti vullnetar n bashksi Dhurimi bamirs Prgjegjsi pr 88,8 55,2 58,0 58,6 64,5 Treguesi 88,0 17,6 48,4 24,8 65,1
13
MCMS
II FRYMA PUBLIKE
Mbshtetja e sundimit t drejts ose fryms publike sht hulumtuar prmes 17 pyetjeve. Shumic e madhe e qytetarve edhe m tej mendojn se nuk duhet t krkohen beneficione nga Qeveria pr t cilat nuk kan t drejt (93,7%), e mbshtesin pagesn e tatimit (87%), ndrsa jan kundr dhnies s mits (93%), shmangien e pagess s transportit publik )93,5%) dhe shrbimeve komunale (93%). Ka rritje t matur te ata t cilt mendojn se nuk duhet t krkohen beneficione nga Qeveria pr t cilat nuk kan t drejt pr 8,3 pik prqindjes dhe rnie e matur e mbshtetjes s pagess s tatimit pr 5,2 pik prqindjes. Shumic e madhe e qytetarve mendojn se nuk sht e arsyetuar t pihet duhani n vende t ndaluara me ligj (88,3%), t vozisin i dehur (6,6%) dhe t hidhen mbeturinat n vende t cilat nuk jan t caktuara pr ato (97,2%). Edhe pse n shumic (62,6%) megjithat m i vogl sht numri i qytetarve t cilt mendojn se nuk sht e arsyetuar t paguhet n t holla t gatshme pr shrbime t ndryshme.
Gr afiku II 1. N far shkalle mendoni se sht e ar syeshme ose jo e ar syeshme:
T krkoni beneficione nga Qeveria pr t cilat nuk keni t drejt Ta fshehni tatimin nse keni rast pr kt T paguani me t holla t gatshme (lyerje, pastrim, ndreqje etj.) dhe ti shmangeni tatimit T pranoni ose jepni mit pr pun q (e keni) sht obligim Ti shmangeni pagess s transportit publik T mos paguani pr shrbimet komunale (uj, mbeturina etj.) T pini duhan n vende t ndaluara me ligj T vozitni nn veprim t alkoolit Ti hedhni mbeturinat n vende q nuk jan caktuar pr kt E arsyeshme E paasryeshme
0
6,3 () 93,7 () 13,0 () 37,4 7,0 6,5 7,6 11,7 3,4 2,8
20 40 60 80
87,0 () 62,6 93,0 () 93,5 () 93,0 ( ) 88,3 96,6 97,2 %

100
Mbshtetja e sundimit t drejts sht relativisht homogjene. Mbshtetje m t vogl e mos krkimit t benefincione ka te bujqit (85,2%), te ata me arsim t paprfunduar fillor (81,8%), te ata me ardhura m t ulta deri 1.500 denar (84,8%) dhe simpatizuesit e PDSH-s (84,7%). Njlloj sht edhe te pagesa e tatimit, m e vogl sht mbshtetja nga bujqit (74,1%), te ata nga klasa m e lart (70,8%) dhe ata t klass m t ult (76%), te t anketuarit me arsim t paprfunduar fillor (72,7%), te ata me t ardhura deri 1.500 (75,8%), simpatizuesit e PDSH-s (76,3%) dhe banort e Pollogut (75,6%). Pagesa e shrbimeve si jan lyerja e mureve, pastrimi dhe ndreqja n t holla t gatshme sht pranuar n shoqrin maqedonase, e prandaj mbshtetja te kjo pyetje, edhe pse te shumica, sht m e ult. Mbshtetje m e vogl mund t vrehet te shqiptart etnik (56%) dhe te ata me religjion islam (51,5%), te bujqit (33,3%), klasa e ult (48,1%), te ata me arsim t paprfunduar fillor (18,2%), t anketuarit me t ardhura mes 1.500 dhe 3.000 denar (44,6%) dhe banort e rajonit jugperndimor (48,9%) dhe ai lindor (49%). Mbshtetje m e shprehur pr kt qndrim ka te banort e rajonit t Vardarit (90%) dhe t Shkupit (71,6%) dhe te ata me t ardhura mes 15.000 dhe 24.000 denar (72,2%).
14
Sa i prket dhnies s mits, mbshtetje m e vogl mund t vrehet te ata nga klasa e lart (83,3%), simpatizuesit e PDSH-s (83,1%) dhe banort e rajonit jugperndimor (72,3%) dhe i Pollogut (85,6%). Pagesn e transportit publik m pak e mbshtesin bujqit (85,2%), ata t klass m t ult (85,6%), ata me arsim t paprfunduar fillor (86,4%), t anketuarit me t ardhura mes 1.500 dhe 3.000 denar (86,5%), simpatizuesit e BDI-s (82,1%) dhe banort e rajonit jugperndimor (83%) dhe t Pollogut (86,7%). Njlloj sht edhe me pagesn e shrbimeve komunale, pr pagesn e tyre mbshtetje m t vogl ka te shqiptart etnik (80,7%), te ata me religjion islam (84,3%), pjestart e klass m t lart (83,3%) dhe klass m t ult (80,8%), te ata me arsim t paprfunduar fillor (81,8%), t anketuarit me t ardhura mes 1.500 dhe 3.000 denar (83,8%), simpatizuesit e BDI (74,6%) dhe PDSH (81,4%) dhe banort e rajonit jugperndimor (85,1%). Kt vit, qytetart u pyetn pr tre pyetje t reja t cilat e plotsojn pasqyrn pr frymn publike. Shumic e madhe prej tyre nuk e arsyetojn pirjen e duhanit n vende t ndaluara me ligj. Megjithat, mbshtetje m t vogl ka te ata q nuk jan fetar (76,6%), bujqit (81,5%), te ata t klass s lart (62,5%), banort e rajoneve rurale (81,5%), te ata me t ardhura mes 3.000 dhe 4.000 denar (81,6%), simpatizuesit e PDSH (72,9%) dhe BDI (79,1%) dhe banort e Pollogut (67,2%) dhe rajonin jugperndimor (80,9%). Mos arsyetimi i vozitjes nn ndikim t alkoolit, mbshtetje t vogl ka te ata q nuk jan fetar (86,5%) dhe simpatizuesit e PDSH (84,7%). M e pa arsyetuar pr qytetart sht hedhja e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt. Mbshtetje m t vogl mund t vrehet te ata q nuk jan fetar (92,8%), bujqit (92,6%) dhe banort e rajonit jugperndimor (90,4%). Kt vit pr her t par u hulumtua mendimi i qytetarve pr at se far fryme publike kan bashkqytetart e tyre. Mund t vrehet jaz mes perceptimit pr veten dhe pr t tjert.
Gr afiku II 2. Sa nga bashkqytetar t (qytetar t Republiks s Maqedonis)
MCMS
M me pak besim ndaj pyetjes rreth beneficioneve nga shteti jan bujqit, 66,7% prej tyre Fshehni tatimin nse kan 59,4 32,4 mundsi pr kt. mendojn se pothuaj t gjith ose shumica nga bashkqytetart Pranojn/japin mit pr pun q (e 57,6 krkojn beneficione pr t cilat 32,0 kan) sht obligim. nuk kan t drejt. I till sht Nuk i paguajn shrbimet 44,0 rasti me ata me t ardhura mes 48,3 komunale (uj, mbeturina etj.) 3.000 dhe 4.000 denar (62,1%) Pin duhan n vende t ndaluara 57,5 dhe banort e rajonit t Vardarit 36,3 me ligj. (68,6%). Banort e rajonit jugperndimor (56,4%) dhe t Hedhin mbeturina n vende q nuk 62,2 33,9 jan caktuar pr kt Pellagonis (55,4%) mendojn se askush ose shum pak krkojn 0 20 40 60 80 Pothuaj t gjith beneficione t tilla. % Sa i prket pyetjes s pagess s tatimit, jo besim m t shprehur ndaj bashkqytetarve kan banort e rajonit t Vardarit (70%). Se pothuaj askush ose shum pak nga bashkqytetart e fshehin tatimin mendojn ata me t ardhura deri 1.500 denar (43,9%) dhe banort e rajonit jugperndimor (50%) dhe t Pellagonis (46,4%). Shumica e qytetarve (57,6%) mendojn se pothuaj ose shum pak pranojn/japin mit pr pun q (e) kan obligim. M t theksuar n kt mendim jan ata q nuk jan religjioz (66,7%), simpatizuesit e PDSH (72,9%) dhe banort e Pollogut (70,6%), t Vardarit (68,6%) dhe rajonit t Shkupit (68,2%). Banort e rajonit t Pellagonis (46,4%) dhe Jugperndimor (45,7%) i japin m shum mbshtetje qndrimit se pothuaj askush ose shum pak pranojn/japin mit. Pakic e qytetarve (44%) mendojn pr bashkqytetart e vet se nuk i paguajn shrbimet komunale. Ky mendim m i shprehur sht te ata q nuk jan fetar (53,2%), ata t klass m t lart (54,2%) dhe ata t klass m t ult (53,8%), t anketuarit me arsim t paprfunduar fillor (54,5%), banort e Shkupit (60,8%) dhe t rajonit Lindor (56,9%). Banort e rajonit Verilindor (62,2%),
Krkojn beneficione nga shteti pr t cilat nuk kan t drejt 51,0 37,6
15
Jugperndimor (66%) dhe t Pellagonis (68,8%) m shum e mbshtetin qndrimin se pothuaj askush ose shum pak nuk i paguajn shrbimet komunale. Shumica e qytetarve (57,5%) mendojn se pothuaj t gjith ose shumica e bashkqytetarve pin duhan n vende t ndaluara me ligj. Me qndrimin e ktill pajtohen shqiptart etnik (70,3%), pjestart e fes islame (69,3%), studentt (74%), pjestart e klass m t lart (70,8%) dhe klas m t ult (66,3%), banort e rajoneve rurale (69,1%), ata me t ardhura mbi 24.000 denar (65,5%), simpatizuesit e PDSH (76,3%) dhe t BDI (68,7%) dhe banort e rajonit t Pollogut (88,3%). M pak mbshtetje pr kt qndrim i japin pjestart e klass puntore (47,3%), banort e rajoneve urbane (44,1%), ata me t ardhura deri 1.500 denar (36,4%), simpatizuesit e LSDM (47,2%) dhe banort e rajonit Lindor (38,2%), t Pellagonis (44,6%) dhe Verilindor (46,7%). Jazi m i madh sht pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt, prej 2,8% t cilt mendojn se sht e arsyeshme deri 62,2% t cilt mendojn se pothuaj t gjith ose shumica e bashkqytetarve t tyre e bjn kt. Mos besim m i shprehur ndaj bashkqytetarve kan treguar ata q nuk jan religjioz (73,9%), banort e Shkupit (78,8%) dhe t rajonit t Shkupit (76%) dhe t Vardarit (84,3%). Mbshtetje m t vogl pr kt qndrim i kan dhn shqiptart etnik (49%), pjestart e fes islame (52,1%), amviset (46,2%), ata me arsim t paprfunduar fillor (40,9%), simpatizuesit e PDSH (44,1%) dhe BDI (41,8%) dhe banort e rajonit Jugperndimor (39,4%), Jugperndimor (46,8%) dhe t Pellagonis (47,3). Fryma publike u kontrollua edhe prmes dy pyetjeve interesante.
Gr afiku II 3. Njer zit a duhet ta shohin punn e tyr e ose nse kan infor mata pr zbatimin e dr ejtsis, t njjtat duhet ti tregojn par a autor iteteve
Njerzit duhet ta shohin punn e tyre dhe t mos merren shum me at se far bjn ose flasin t tjert Nse dikush ka informata t cilat do t ndihmojn n zbatimin/plotsimin e drejtsis, nse ai/ajo duhet ta thot informatn autoriteteve 0 20 40 % 60
MCMS
90,1
73,1
Shumic e madhe e t anketuarve (90,1%) mendojn se njerzit duhet ta shohin punn e tyre dhe t mos merren shum me at far bjn ose flasin t tjert.
80
100
Mbshtetje m e vogl pr kt qndrim vrehet te ata me arsim t paprfunduar fillor (77,3%). Shumic e madhe (73,1%) trsisht ose pjesrisht pajtohen me qndrimin se nse dikush ka informata q mund t ndihmoj n zbatimin e drejtsis, duhet tia prcjell informatn autoriteteve. Ktu mbshtetje m t vogl kan dhn shqiptart etnik (65,6%), bujqit (55,6%), amviset (60%), ata me t ardhura deri 1.500 denar (51,5%) dhe ata me t ardhura mes 3.000 dhe 4.000 denar (60.9%), simpatizuesit e PDSH (62,7%) dhe t BDI (64,2%) dhe banort e rajonit t Pellagonis (49,1%) dhe Jugperndimor (58,5%). Mbshtetja m e madhe sht te punsuarit n sektorin publik (80,7%), te ata me t ardhura mbi 24.000 denar (81,5%) dhe ata me t ardhura mes 4.000 dhe 5.000 (81,1%) dhe banort e rajonit Juglindor (89,4%), Lindor (85,3%) dhe t Vardarit (82,9%).
16
PRFUNDIME
MCMS
1. Forcohet fryma e matur publike Shumic e madhe e qytetarve (mes 87% dhe 97,2%) i japin mbshtetje sundimit t drejts. Ekziston prmirsim te krkesa e beneficioneve nga ana e Qeveris lidhur me vitin 2009 pr 8.3 pik prqindjes dhe 35,9 pik prqindjes n raport me vitin 2007, kur mbshtetja ka qen 57,8%. Ka rnie vetm te mbshtetja pr pagesn e tatimit, dhe at pr 5,2 pik prqindjes n raport me vitin 2009. 2. Jaz i madh mes perceptimit pr veten dhe bashkqytetart N gjasht pyetjet ku sht hulumtuar perceptimi pr frymn publike t bashkqytetarve mund t vrehet jaz mes 59,4 pik prqindjes, n pyetjen pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt deri 36,4 pr pyetjen pr pagesn e shrbimeve komunale. Jazi mes perceptimeve pr veten dhe pr t tjert sht konstatuar edhe n hulumtimet tjera t MCMS (Stojanova, D. et alt., 2010). 3. Arsimimi dhe t ardhurat mujore ndikojn n frymn publike T anketuarit me arsim t paprfunduar fillor te shumica e pyetjeve japin mbshtetje m t ult se mbshtetja mesatare pr sundimin e t drejts. I njjti sht rasti edhe me ata me t ardhura m t ulta.
17
MCMS
III NIVELI I SOCIALIZIMIT

Prgjegjsia shoqrore sht e lidhur ngusht me socializimin, gjegjsisht me mnyrat me t cilat qytetart fitojn shkathtsi, dituri, motive dhe qndrime t nevojshme pr kryerjen e roleve t tanishme dhe t ardhshme n shoqri. Niveli i socializimit sht kontrolluar prmes pes pyetjeve me t cilat shihet qytetart sa koh kalojn me familjen m t ngusht dhe/ose m t gjer, me miqt, me kolegt nga puna ose profesioni jasht nga orari i puns, n vizit tempujve fetar dhe forma t tjera t shoqrimit t organizuar n bashksi. Qytetart m shpesh shoqrohen me miqt (50,4%) dhe me familjen m t ngusht ose m t gjer (49,4%), ndrsa m pak me kolegt e puns (28,3%) dhe me njerzit nga klubet sportive, organizatat rekrejuese ose hobi (10,7%). Pakic jan edhe ata q shkojn n tempuj fetar nj her n jav (20,2%). N raport me hulumtimin paraprak, t realizuar n vitin 2009, ka rnie t vogl t kohs s kaluar me miqt (52,1%) dhe familjen (50%), ndrsa rritje t kohs s kaluar me kolegt (pr pothuaj tre pik prqindjes) dhe t kohs s kaluar me njerz nga klubet sportive, rekrejuese dhe hobi organizatat (pr pothuaj dy pik prqindjes). N rritje sht edhe koha e kaluar n tempujt fetar pr m shum se tre pik prqindjes. M s paku nj her n jav me familjen takohen 75% t anketuarve t cilt e prshkruajn veten si klas e lart. Bie koha e kaluar me familjen ndaj t anketuarve t cilt veten e prshkruajn si klas m e ult (35,6%). Rnia e till mund t shihet edhe n raport me shkalln e arsimimit, prej atyre me arsim t prfunduar t lart ose sipror (53,6%), drejt atyre me arsim t paprfunduar fillor (22,7%). Ndikim ka edhe vendi i banimit, e kshtu m s shumti koh pr familjen dhe miqt ndajn ata t rajonit t Shkupit (63,6%), e m s paku banort e rajonit Verilindor (31,1%), gjegjsisht ata nga Shkupi (67,1%), prkundr atyre nga fshati (43,8%). N kohn e kaluar me familjen ndikon edhe statusi i puns, e kshtu bujqit (37%) dhe amviset (63,1%) jan dy shembujt n kufi. Sa i prket simpatizuesve t partive politike, ata t PDSH m s paku koh i kushtojn familjes *35,6%), pr dallim nga simpatizuesit e BDI (58,2%) t cilt m shpesh shihen me familjen. Me rritjen e moshs, bie shpeshtia e shoqrimit me miqt, n nivel javor, prej 65,8% te t anketuarit prej 18 deri 29 vjet, n 35,4% te ata mbi 65 vjet. Shqiptart etnik (58,3%) dhe pjestart e fes islame (58,1%) m shpesh shihen me miqt se sa maqedonasit etnik (46,8%) dhe pjestart e religjionit ortodoks (46,5%). N raport me statusin e puns, m t shoqrueshm jan studentt (72,5%), ndrsa m pak amviset (38,5%). Ata t klass m t lart veojn m shum koh pr miqt (75%) se sa ata t klass m t ult t mesme (45,1%). Edhe shkalla e arsimimit ndikon n at se sa koh kalojm me miqt, prej 31,8% te ata me arsim t paprfunduar fillor, deri 51,7% te t anketuarit me arsim t prfunduar t lart dhe sipror. Sa i prket t ardhurave mujore, nuk mund t vrehet rritje lineare e kohs s kaluar me miqt prej atyre me t ulta, drejt atyre me t ardhura m t larta, edhe pse m s shumti me miqt shoqrohen ata q kan t ardhura mbi 24.000 denar pr antar t amvisris. Si edhe te prkatsia etnike dhe religjioze, dallime ka edhe te simpatizuesit e partive politike. Simpatizuesit e VMRO-DPMNE (47%) dhe t LSDM (46,5%) m pak shoqrohen me miqt, se sa simpatizuesit e BDI (62,7%) dhe PDSH (62,7%). Banort e rajonit Lindor (69,6%) shoqrohen m s shumti me miqt, ndrsa ata t rajonit t Pellagonis (33,9%) m s paku. Meshkujt, n nivel javor, m shpesh shoqrohen me kolegt nga puna (33,7%), se sa grat (22,8%). Si rritet mosha, ashtu bie shoqrimi me kolegt prej 36,1% te ata t moshs mes 18 dhe 29 vjet, deri 19,5% te ata mbi 65 vjet, gjegjsisht studentt m s shumti shoqrohen mes veti (46,2%), pr dallim nga pensionistt (18,8%) dhe amviset (16,9%). Edhe prkatsia etnike dhe religjioze ndikon n llojin e socializimit, e kshtu shqiptart etnik (36,7%) dhe pjestart e fes islame (34,3%) m shum shoqrohen pr dallim nga maqedonasit etnik (26,4%) dhe t krishtert ortodoks (25%). T anketuarit t cilt e prshkruajn veten si klas e lart (50%) dhe ata me t ardhura mbi 24.000 denar pr antar n amvisri (39,5%) shoqrohen m s shumti me kolegt, se sa ata q e prshkruajn veten
18
si pjestar t klass m t ult t mesme (23,9%) dhe ata me t ardhura mes 5.001 dhe 6.500 denar (18,3%). Edhe arsimi ndikon n shoqrimin me kolegt, si rritet shkalla e arsimit t kryer, ashtu rritet shoqrimi me kolegt prej 13,6% te ata me arsim t paprfunduar fillor, deri 29,2% te ata me arsim t prfunduar t lart dhe sipror. Simpatizuesit e VMRO-DPMNE (25,2%) dhe LSDM (29,2%) m pak shoqrohen me kolegt se sa simpatizuesit e BDI (35,8%) dhe PDSH (40,7%). Si edhe te llojet tjera paraprake t socializimit, edhe ktu banort e rajonit Lindor m s shumti shoqrohen me kolegt (50%), ndrsa m pak ata nga rajoni i Pellagonis (16,1%).
Gr afiku IV 1. Shpeshtia e kalimit t kohs me familjen, me miqt, me kolegt, n tempujt fetar dhe n format e or ganizimit pr shoqr im
49,4 () A jeni me familjen tuaj m t ngusht/t gjer, me prjashtim t atyre me t cilt jetoni 2,1 () 50,4 () A e kaloni kohn me shokt 3,3 () A shoqroheni me kolegt nga puna ose nga i njjti profesion, jasht orarit t puns 28,3 () 27,2 () 23,2 () 15,9 () 20,2 () 20,3 () 45,7 () 12,2 () A shoqroheni me njerz n klubet sportive, rekrejuese ose hobi organizatat, shkollat e vallzimit etj. 10,7 () 12,1 () 20,8 () 52,2 () 0 S paku nj her n jav 1-2 her n muaj 10 20 30 % 40 50 60 30,1 () 15,4 () 28,6 () 18,6 ()
MCMS
A shkoni n kishn, xhamin tuaj ose ndonj tempull tjetr
Disa her n vjet
Aspak nuk kaloj
Meshkujt (24,2%) m shpesh shkojn n objekte fetare se sa femrat (16,1%). Shqiptart etnik (45,6%) dhe pjestart e religjionit islam (41,2%) m shpesh shkojn n objekte fetare, se sa maqedonasit etnik (10,5%) dhe t krishtert ortodoks (10,3%). Gjithsej 44,9% t qytetarve religjioz shkojn n objekte fetare nj her n jav ose disa her n vjet (57,7%). Qytetart e klass m t lart (4,2%) dhe ata me t ardhura mes 5.001 dhe 6.500 denar (13,5%) m rrall shkojn n objekte fetare, ndrsa m shpesh shkojn ata t klass m t ult (25%) dhe ata me t ardhura deri 1.500 denar (31,8%). T anketuarit me arsim t prfunduar fillor (28,8%) jan vizitues m t shpesht t objekteve fetare, pr dallim nga ata me arsim t kryer t lart ose sipror (17,9%). Dhe n kt lloj t socializimit ka dallim mes simpatizuesve kushtimisht thn partive t maqedonasve etnik dhe ata t shqiptarve etnik. Simpatizuesit e VMRO-DPMNE (10%) dhe LSDM (7,6%) m rrall shkojn n objekte fetare, pr dallim nga simpatizuesit e BDI (49,3%) dhe t PDSH (50,8%). Sipas vendit t banimit, shkuarja n objekte fetare sht m e shpesht n mjediset rurale (28,2%), pr dallim nga mjediset urbane (13,9%), ndrsa n sipas rajoneve, banort e Pollogut (37,8%) m shpesh, ndrsa banort e rajonit Lindor m rrall (3,9%) shkojn n objekte fetare. N shoqrimin e njerzve n klube sportive, rekrejuese ose hobi organizata, shkollat pr vallzim dhe tjera ndikojn mosha, profesioni, t ardhurat n amvisri dhe rajoni ku banojn. Shoqrim t ktill m t madh ka te popullata m e re, e kshtu 14,5% t atyre mes moshs 18 dhe 29 vjet s paku nj her n jav e praktikojn kt, pr dallim nga 3,5% t atyre mbi 65 vjet. M aktiv jan studentt (19,8%), e m s paku aktiv jan amviset (4,6%) dhe pensionistt (5,5%). Ata nga klasa m e lart (29,2%) dhe ata me t ardhura mbi 24.000 denar (17,6%) jan m aktiv nga klasa puntore (8,8%) dhe ata me t ardhura deri 1.500 denar (1,5%). Sipas vendit t banimit, banort e rajonit t Vardarit (17,1%) jan m aktiv, ndrsa ata t rajonit Lindor m pak aktiv (5,9%).
19
MCMS
PRFUNDIME
1. Familja dhe miqt jan zgjidhja m e shpesht pr shoqrim t qytetarve Edhe pse sht n rnie t vogl n raport me vitin 2009, qytetart ende m s shumti koh kalojn me miqt (50,4%) dhe me familjen m t ngusht ose m t gjer (49,4%). N rritje t vogl sht (mes 2 dhe 3 pik prqindjes) edhe koha e kaluar me kolegt e puns (28,3%) dhe me njerzit nga klubet sportive, rekrejuese ose hobi organizatat (10,7%). Edhe pse tani qytetart shkojn m shpesh n tempujt fetar se sa n vitin 2009, megjithat ata t cilt bjn kt m shpesh jan akoma pakic (20,2%). 2. Ndaj socializmit ndikojn mosha, mjetet financiare dhe arsimi M t rinjt, ata me t ardhura m t larta dhe ata me arsim t kryer t lart dhe sipror m shpesh shoqrohen me miqt, kolegt dhe , shum koh ndajn pr aktivitete sportive ose rekrejuese. M shum koh t lir, m shum t holla ose vetdije m t lart, ose t gjitha bashk ndikojn n vendimin q t ndahet m shum koh pr kto aktivitete. Rezultatet nga kto gjithsesi do jet kapital i rritur social i cili n shtigje m t gjata mund t materializohet, sipas nevojave. 3. Prcaktimi etnik dhe religjioz ndikojn n kohn e ndar pr miqt, kolegt dhe vizits tempujve fetar Shqiptart etnik dhe pjestart e religjionit islam veojn m shum koh pr shoqrim me miqt, kolegt dhe pr vizit tempujve fetar, se sa maqedonasit etnik dhe pjestart e religjionit t krishter ortodoks. Dallimi lviz prej 9,8 pik prqindjes te shoqrimi me kolegt, deri 33 pik prqindjes te vizita tempujve fetar. Dallimet e ktilla reflektohen edhe te simpatizuesit e partive kushtimisht thn nga blloku politik maqedonas dhe shqiptar. Simpatizuesit e BDI dhe PDSH m shpesh shoqrohen me miqt , kolegt dhe m shum koh ndajn pr vizit tempujve fetar, se sa simpatizuesit e VMRODPMNE dhe LSDM. 4. Meshkujt m shpesh shoqrohen me kolegt dhe i vizitojn tempujt fetar Dallimet gjinore nuk jan rast i shpesht n hulumtimin pr prgjegjsin shoqrore t qytetarve, por n kt rast ato lvizin mes 10,9 pik prqindjes te shoqrimi me kolegt dhe 8,1 pik prqindjes te vizita e tempujve fetar.
20
MCMS
IV PJESMARRJA N AKTIVITETE JOPARTIAKE POLITIKE

Pjesmarrja e qytetarve n aktivitete jopartiake politike sht matur prmes: pjesmarrjes n peticione, protesta, bojkote, plotsimin e ditarit t qytetarve dhe bllokimin e rrugve dhe objekteve. E fundit sht kategori e re n krahasim me hulumtimin paraprak nga viti 2009. N pes vitet e fundit, te aktivitetet jopartiake politike pjesmarrja m e madhe ka qen n protesta (36,6%), ndrsa m e vogl te bllokimi i rrugve dhe objekteve (5,9%). Nj e katrta e qytetarve (25,7%) kan nnshkruar peticione, ndrsa 13,5% aktivitetin e tyre e kan shprehur prmes bojkotimit t prodhimeve t caktuara ose mos pagess s llogarive. Sa i prket plotsimit t ditarit t qytetarve, kt e kan br 6,4% t anketuarve. N raport me vitin 2009, kur sht realizuar hulumtimi paraprak, mund t vrehet rnie n katr aktivitetet e para jopartiake politike. E fundit nuk mund t krahasohet pr shkak se m par nuk sht hulumtuar. Rnia lviz prej 6 pik prqindjes te nnshkrimi i peticionit, deri 3,2 pik prqindjes te bojkoti. N prgjigjet pr pjesmarrjen n protesta mund t vrehet ndikimi i karakteristikave sociodemografike. Meshkujt (42,2%) m shpesh kan marr pjes n protesta n krahasim me grat (30,8%). Edhe vitet ndikojn n aktivitetin e ktill jopartiak politik, e kshtu ata t moshs mes 30 dhe 39 vjet m shpesh kan marr pjes n protesta, ndrsa m rrall e kan br kt ata t moshs mbi 65 vjet (24,8%). Ekzistojn dallime n raport me prejardhjen etnike dhe prkatsin fetare t anketuarve. Shqiptart etnik (46,7%) m shpesh kan protestuar se sa maqedonasit etnik (33%) dhe pjestart e religjionit islam (44%) kan protestuar m shum se sa t krishtert ortodoks (32,6%). Sa i prket statusit t puns, m aktiv n protesta kan qen bujqit (51,9%), ndrsa m pak aktiv amviset (13,8%). N protesta m shum kan marr pjes ata t klass m t lart t mesme, ata me t ardhura mbi 24.000 denar pr kok n amvisri (45,4%) dhe ata me arsim t paprfunduar fillor (45,4%). Dallime ka edhe n bindjet dhe qndrimet, e kshtu ata t cilt n shkalln politike njihen si djatht nga qendra, m shum kan marr pjes n protesta. Nga simpatizuesit e partive politike, m aktiv kan qen ata t PDSH (52,5%), ndrsa m pak ata t VMRO-DPMNE (36,5%). Banort e rajonit Lindor (55,9%) jan m aktiv n protesta, ndrsa ata t Pellagonis (17%) m pak aktiv.
Gr afiku IV.1. Pjesmar r ja e qytetar ve n aktivitete jopar tiake politike
36,6 ( ) 27,7 ( ) 30,0 ( ) 25,7 ( )
Protesta (demonstrata, miting)
Nnshkrimi i peticioneve
37,0 ( ) 28,9 ( ) 13,5 ( ) 36,7 ( ) 44,2 ( ) 6,4 ( )
Bojkoti (mosblerja e prodhimeve t caktuara, mospagesa e llogarive)
Ditari i qytetarit
27,7 ( ) 55,3 ( ) 0 20 % 40 60
Ka marr pjes n 5 vitet e fundit
Jo, por do t kisha marr pjes
Asnjher nuk do t kisha marr pjes
Nnshkrimi i peticionit si aktivitet jopartiak politik m s shumti ithtar t vet ka mes atyre me arsim t prfunduar t lart ose sipror (37%), t anketuarit me t ardhura mbi 24.000 denar (39,5%) dhe ata t cilt veten e llogarisin si klas e lart (37,5%). T anketuarit nga rajoni i Vardarit (45,7%) m s shpeshti kan nnshkruar peticione, ndrsa m rrall kt e kan br ata nga rajoni Jugperndimor
(14,9%). Bojkotin m shpesh e kan aplikuar t anketuarit t cilt veten e prshkruajn si klas m e ult (24%) dhe ata me arsim t paprfunduar fillor (31,8%). N pikpamje t statusit t puns, m shpesh e kan aplikuar bujqit (22,2%). Banort e rajonit verilindor m shpesh e kan prdorur bojkotin
21
(21,1%), pr dallim nga banort e rajonit Juglindor t cilt m rrall (3,2%) kan bojkotuar prodhime t caktuara ose pagesn e llogarive. Edhe pse n vitin 2009 28,4% t anketuarve kan thn se do ta prdorin ditarin e qytetarit n t ardhmen, numri i athershm prej 12,3% jo vetm q nuk sht rritur, por ka rn n 6,4%. Nga prgjigjet mund t vrehet se simpatizuesit e BDI (17,9%) m shpesh e prdorin ditarin e qytetarit pr ankesa ose lavdrime. Edhe aktiviteti i fundit i hulumtuar, bllokimi i rrugve dhe objekteve, nuk ka qen i prdorur aq shpesh n pes vitet e fundit. M shpesh e kan prdorur bujqit (18,5%).
MCMS
PRFUNDIME
1. Rnie e aktiviteteve jopartiake politike t qytetarve Rnie e vogl deri te e matur n t gjitha fushat e hulumtimit dhe lviz nga 3,2 pik prqindjes te bojkoti, deri 6 pik prqindjes te nnshkrimi i peticionit. 2. Bujqit m aktiv n aktivitetet jopartiake politike Bile 51,9% t bujqve kan marr pjes n protesta n pes vitet e fundit, ata m shpesh e prdorin edhe bojkotimin (22,2%) dhe bllokimin e rrugve dhe objekteve (18,5%). 3. Arsimi ndikon n zgjedhjen e aktivitetit jopartiak politik Ata me arsim t lart ose sipror i preferojn peticionet si mnyr e shprehjes s knaqsis ose paknaqsis (37%), ndrsa ata me arsim t paprfunduar fillor, protestat (45,5%) dhe bojkotin (31,8%).
22
MCMS
V AKTIVITETI VULLNETAR N BASHKSI

Pjes e rndsishme nga prgjegjsia shoqrore e qytetarve paraqet edhe inkuadrimi i tyre aktiv n aktivitetet vullnetare n bashksi. Kjo prfshin pjesmarrjen n mbledhje n t cilat diskutohet pr problemet n bashksi (komuna, bashksia lokale, kshilli i baness/bashksia e pronarve etj.), pjesmarrje vullnetare n aktivitet e dobishme pr bashksin (p.sh. pastrimi i rrugve dhe siprfaqeve tjera publike), ose ndihma njerzve t tjer nga bashksia pa kompensim pr kt. Pjesmarrja e qytetarve n aktivitete vullnetare n bashksi sht matur me ndihmn e dy pyetjeve, nse qytetart kan marr pjes n aksione vullnetare n bashksi dhe nse kan marr pjes, sa koh n vjet kan prdorur pr kto aktivitete.
Gr afiku V 1. Pjesmar r ja e qytetar ve n aktivitete vullnetar e n bashksi
Nj e pesta ose 21,9% t qytetarve kan deklaruar se kan marr pjes n aktivitete vullnetare n bashksi n vitin 2010, prej t cilve 59,1% meshkuj dhe 40,9% 21,9 () femra. Pjesmarrja n aktivitetet vullnetare n 23,3() bashksi shnon rnie t vogl n raport me vitin 2009, kur 27,4% kan deklaruar se kan marr pjes. N vitin 12,8% t qytetarve kan deklaruar se kan marr pjes n aktivitete vullnetare n bashksi, ndrsa 18,3% se kan 50,1() marr pjes n mbledhje. Informimi pr aktivitetet vullnetare n bashksi jan n nivel t njjt, 23,3% t qytetarve kan thn se nuk ka pasur aktivitete t tilla n bashksin e tyre n vitin 2010, derisa n vitin 2009 kjo Ka marr pjes Nuk ka marr pjes Nuk ka pasur aksion vullnetar prqindje ka qen 20,5 %. Prkatsia etnike dhe religjioze nuk kan ndikim mbi pjesmarrjen n aktivitetet vullnetare n bashksi. N krahasim me moshn, qytetart e moshs prej 40 deri 65 vjet kan qen m aktiv n vitin 2010. Ndryshime vrehen n statusin e puns dhe social dhe nivelin e arsimimit. Amviset pothuaj edhe nuk marrin pjes n aktivitetet vullnetare n bashksi (1,5%), ndrsa m aktiv jan t punsuarit n sektorin publik (33,2%), pensionistt (28,9%) dhe studentt (23,1%). Qytetart me arsim sipror (27,6%) dhe arsim t mesm (20,4%) jan m aktiv nga qytetart me arsim t paprfunduar fillor (15,4%). Gjithashtu, ndryshime ka edhe n raport me vendin e banimit, qytetart e Shkupit (31,1%) jan m aktiv n krahasim me mjediset tjera urbane (16,1%) dhe rurale (22,9%). Si plotsim i ksaj qytetart e rajonit t Shkupit (34,1%) jan m aktiv se sa qytetart nga rajonet tjera.
Tabela V 1. Str uktur a gjinor e n aktivitetet vullnetare n bashksi sipas vendit t banimit dhe pr katsis etnike
Viti Meshkuj Femra Gjithsej Rurale (fshat) 2010 2009 67,1 % 66,0 % 32,9 % 34,0 % 100 % Urbane (qytet) 2010 2009 56,7 % 53,2 % 43,3 % 46,8 % 100 % Shkup 2010 2009 52,2 % 58,9 % 47,8 % 41,1 % 100 % 23 Maqedonas 2010 2009 48,3 % 54,9 % 51,7 % 45,1 % 100 % Shqiptar 2010 2009 74,1 % 68,1 % 25,9 % 31,9 % 100 %
Pr krahasim, t dhnat pr prkatsin etnike dhe vendin e banimit n raport me strukturn gjinore t qytetarve t cilt kan marr pjes n aktivitete vullnetare tregojn se grat n mjediset rurale jan dukshm m pak aktive vullnetarisht n bashksi n krahasim me grat n mjediset urbane dhe se shqiptaret etnike jan dukshm m pak aktive vullnetarisht n krahasim me maqedonaset etnike. Dallime m t mdha paraqiten edhe n baz t simpatizimit t partive politike. Qytetart t cilt jan deklaruar si simpatizues t VMRO-DPMNE (31,3%) dhe PDSH (30,5%) jan m aktiv nga qytetart tjer.
Tabela V 2. Aktiviteti vullnetar sipas simpatizuesve t par tive politike
VMRODPMNE Ka marr pjes 31,3 % LSDM 17,4 % BDI 23,9 % PDSH 30,5 % DR 23,8 % Tjetr 36,5 % Nuk jam simp. 15,2 % Gjithsej 21,9 %
MCMS
Gr afiku V 2. Koha e kaluar n pjesmar rje n aksione vullnetar e n nivel vjetor
N raport me vllimin e angazhimit vullnetar, pjesa m e Mbi 10 or 5,8 madhe e qytetarve (63,3%) t Deri 10 or 3,9 cilt kan marr pjes n aktivitetet n bashksi kan Deri 6 or 3,6 prkushtuar 10 or n vjet. N Deri 3 or 3,9 krahasim me vitin 2009 sht zvogluar numri i qytetart t cilt Pa prgjgije 1,8 kalojn m shum se 10 or n Nuk e di 7,5 vjet n pun vullnetare n Nuk kam marr pjes 73,4 bashksi (2010: 5,8%; 2009: 14,5%). 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Karakteristikat socio% demografike t cilat i shnojn qytetart t cilt kan marr pjes n aktivitete vullnetare n bashksi jan ruajtur edhe n krahasim me vllimin e angazhimit vullnetar.
PRFUNDIME
1. Angazhim i vogl vullnetar n bashksi. Pakic e qytetarve (21,9%) inkuadrohet vullnetarisht n aktivitetet pr bashksin (mbledhje, aksione). Prej atyre q jan inkuadruar, pjesa m e madhe (63,3%) ndajn m shum se 10 or n vjet pr kto aktivitete. Angazhimi i vogl vullnetar edhe n pjesmarrje edhe n vllim, mund t llogaritet se sht i njhershm dhe ad-hok dhe q flet pr vetdije t pandrruar q t bhet dika m shum pr bashksin dhe pr bashkqytetart. Shkaku tjetr mund t jet edhe mungesa e aktiviteteve n bashksi, ku qytetart do t kishin marr pjes d.m.th. 23,3% t qytetarve kan thn se nuk ka pasur aktivitet vullnetar n bashksin e tyre. Por, kjo flet edhe pr iniciativn e vogl edhe te qytetart edhe te organizatat dhe institucionet tjera pr aktivitete vullnetare. N raport me vitin 2009 vrehet rnie e matur e angazhimit vullnetar, si edhe pjesmarrja n aktivitete, ashtu edhe n vllimin e kohs s shpenzuar pr ato. 2. Prkatsia gjinore ndikon n angazhimin vullnetar. Edhe pse n nivel t ekzemplarit, nuk ka dallime t dukshme n pjesmarrjen e meshkujve dhe grave n aktivitetet vullnetare pr bashksin dhe distribuimi prgjigjet n popullatn e prgjithshme n vend, gjinia luan rol t rndsishm n grupe t caktuara socio-demografike. Amviset pothuaj edhe nuk marrin pjes n aktivitetet n bashksi (1,5%). Grat nga bashksit rurale jan shum m pak aktive se sa meshkujt, veanrisht te bashksia etnike shqiptare.
24
MCMS
VI PJESMARRJA DHE AKTIVITETI I QAYTETARVE N ORGANIZATZAT E SHOQRIS CIVILE

Pjesmarrja dhe aktiviteti i qytetarve n organizatat e shoqris civile jan hulumtuar prmes pyetjeve a jan antar n organizata t shoqris civile, n cilt sektor punojn organizatat ku jan antar, a paguajn antarsim, a punojn vullnetarisht dhe ka i motivon t jen aktiv n organizatat e shoqris civile.
ANTARSIMI I QYTETARVE N ORGANIZATAT E SHOQRIS CIVILE

Qytetart n Republikn e Maqedonis t drejtn e shoqrimit mund ta realizojn prmes shoqrimit n shoqata dhe fondacione, sindikata, shoqata afariste, parti politike, bashksi fetare, Kryqi i Kuq i Maqedonis etj. Kto forma t shoqrimit jan rregulluar me ligje t veanta.
Gr afiku VI 1. Inkuadr imi n punn e disa formave t shoqr imit
Nj pakic e qytetarve jan antar n fardo forme 18,4() Parti politike 19,1() t shoqrimit. Partit politike 60,8() jan m trheqse pr qytetart, gjegjsisht 37,5% 9,5() Organizata qytetare 15,1() 73,3() prej tyre jan antar n kt tip t shoqrimit, prej t cilve 18,4% jan aktiv. Partit 8,9() Kisha dhe organizata politike gzojn besimin m t 21,8() fetare 68,1() ult t qytetarve n krahasim me format tjera t shoqrimit 6,4() (Klekovski S. etj., 2010). Sindikata 17,8() 73,2() Qytetart m s paku jan antar n sindikata (24,2%) Antar aktiv 40 0 20 60 80 Antar joaktiv dhe n organizata qytetare % Nuk jam antar (24,6%), ku antarsia aktive prbhet prej 6,4% d.m.th 9,5% t qytetarve. Nse merren parasysh t dhnat pr numrin e antarve nga sindikatat, t cilat kan reprezentim t siguruar 1 (, 2010), ky numr vrtetohet (27% t punsuarve ose 18% t popullats aktive). N kishat dhe bashksit fetare, edhe krahas asaj q gzojn besim m t lart t qytetarve (Klekovski etj. 2010), gjithashtu nj pakic e qytetarve jan deklaruar se jan antar t tyre.
Tabela VI 1. Besimi dhe antar simi i qytetar ve n or ganizata t shoqr is civile
Kisha dhe bashksi fetare Sindikata Parti politike Organizata qytetare
Besim Antarsim
62,9 % 30,7 %
25,3 % 24,2 %
23,3 % 37,5 %
42,5 % 24,6 %
Antarsimi n organizatat qytetare sht i llojllojshm, gjegjsisht marrin pjes shumica e grupeve socio-demografike.
Tabela VI 2. Antar sim n or ganizata qytetar e sipas gjinis dhe pr katsis etnike
Mashkull Femr Maqedonas etnik Shqiptar etnik Gjithsej
Antar aktiv Antar joaktiv
9,7 17,2
9,4 13,0
8,7 % 11,6 %
12,4 % 28,2 %
9,5 % 15,1 %
Qytetart m t rinj (prej 18 deri 29 vjet) m shum jan antar n organizata qytetare nga grupet tjera t moshave, derisa nse merret parasysh antarsimi aktiv, atyre i bashkngjiten edhe qytetart e
1
Lidhja e Sindikatave t Maqedonis (LSM) dhe Konfederata e Sindikatave t Lira t Maqedonis (KSL)
25
moshs prej 40 deri 49 vjet. Lidhur me statusin e puns, veohen studentt dhe t punsuarit n sektorin publik, t cilt m s shumti jan antar n organizatat qytetare. Qytetart me arsim m t lart dhe ata t cilt ndjehen si pjestar t klasave m t larta m shum jan antar n organizatat qytetare.
Tabela VI 3. Antar simi i qytetar ve n or ganizatat qytetar e sipas arsimimit
Arsim i paprfunduar fillor Fillor I mesm I lart, sipror Gjithsej
MCMS
4,5 % 13,6 %
3,2 % 10,9 %
8,9 % 15,0 %
14,1 % 17,6 %
9,5 % 15,1 %
Tabela VI 4. Antar simi i qytetar ve n or ganizatat qytetar e sipas ndjenjs s pr katsis ndaj nj klase t caktuar
Klas e lart Klas m e lart e mesme Klas m e ult e mesme Klas puntore Klas m e ult Gjithsej
25,0 % 29,2 %
14,2 % 18,8 %
9,6 % 18,3 %
7,0 % 11,0 %
2,9 % 5,8 %
9,5 % 15,1 %
Individualisht sipas sektorve nuk ka ndryshime m t mdha n antarsimin n organizatat qytetare, gjegjsisht m s paku qytetar (4,6%) jan antar n organizatat e konsumatorve, ndrsa m s shumti (9,8%) n organizatat socio-humanitare. Ndryshim m i madh paraqitet vetm te organizatat pr sport, hobi dhe rikrijim, ku sht zvogluar antarsimi nga 12,8% n vitin 2009 n 8,2% n vitin 2010. Besimi n organizatat nga nn sektort e dhn nuk ka ndikim t madh mbi antarsimin, gjegjsisht nn sektoret personat me nevoja t veanta dhe grat dhe shtjet gjinore jan t dyt, d.m.th. n vend t tret sipas besimit, por n raport me antarsimin jan n pjesn e poshtme t tabels.
Tabela VI 5. Antar simi i qytetar ve n or ganizatat e shoqr is civile sipas nnsektor ve
Nnsektort e veprimit Besimi Antarsimi 2010 41,2 % 9,8 % 58,5 % 9,2 % 48,4 % 9,1 % 36,7 % 8,8 % 41,6 % 8,3 % 47,5 % 8,2 % 32,9 % 7,6 % 52,0 % 7,4 % 58,4 % 7,1 % 6,1 % 38,5 % 5,7 % 4,6 % Antarsimi
Organizata sociale dhe humanitare Fmij, t rinj dhe student Mjedisi jetsor dhe natyra (organizatat ekologjike) Demokracia, t drejtat e njeriut dhe sundimi i t drejts Kultura dhe arsimi Sport, hobi dhe rekrijimi Organizata profesionale Grat dhe shtjet gjinore Personat me handikap Shndeti dhe shndetsia Zhvillimi rural Organizatat e konsumatorve
2009 13,9 % 10,0 % 11,5 % 8,0 % 8,6 % 12,8 % 8,8 % 8,8 % 6,1 % 7,3 % 6,1 % 3,8 %
MNYRA E INKUADRIMIT
Inkuadrimi n format e ndryshme t shoqrimit sht hulumtuar nga aspekti i pagess s antarsimit dhe puns vullnetare.
Gr afiku VI 2. Pagesa e antar simit n For ma t ndr yshme t shoqr imit Gr afiku VI 3. Pagesa e antar simit n or ganizatat qytetar e
Nuk jam antar: 53,3% ()
Po: 27,5% ()
Po: 7,5% Jo: () 10,7% ()
Jo: 18,4% ()
26
Nuk jam antar: 80,8% ()
MCMS
Pjesmarrja n organizatat e shoqris civile prmes pagess s antarsimit sht stabile (27,5% n vitin 2010 dhe 27,1% n 2009). N organizatat qytetare paguan antarsim nj pakic e parndsishme (7,5%) q paraqet rnie t matur n raport me 2009. Antarsimi si burim i financimit paraqitet n 51,2% t organizatave qytetare, por i njjti prbn m s shumti 5% t buxhetit t tyre (Stojanova D., 2010). Pakic e vogl e qytetarve (12,6%) paguan antarsim n organizatat qytetare, dhe kjo sht pr gjysm m pak nga ata q paguajn antarsim pr forma t ndryshme t shoqrimit.
Gr afiku VI 4. Puna vullnetar e n for ma t ndr yshme t shoqr imit
N vitin 2010 qytetart m s shumti vullnetarisht kan punuar n kishat dhe bashksit fetare Kisha dhe organizata fetare 13,4 () (13,4%). Puna vullnetare n kt form t shoqrimit shnon rritje t Partti politike 11,5 () vogl, ndrsa n partit politike, ku Organizata qytetare 9,0 () qytetart m s shumti kan qen vullnetar n vitin 200o9, shnon Sindikata 3,0 () rnie t vogl t matur. Puna vullnetare n sindikatat dhe 0 10 20 30 % 40 50 60 70 organizatat qytetare sht stabile. Edhe n vitin 2010 n ato kan qen vullnetar pakic e parndsishme e qytetarve. Megjithat shumica e qytetarve (63%) nuk jan vullnetar n asnj nga katr format e shoqrimit pr t cilat ishin pyetur. Dallimet e puns vullnetare mes nn sektorve t veprimit n kuadr t organizatave qytetare jan t parndsishme.
Nuk ka punuar vullnetarisht 63,0 ()
Gr afiku VI 5. Koha e pr kushtuar e puns vullnetar e n or ganizatat qytetar e

Mbi 10 or Deri 10 or Deri 6 or Deri 3 or Nuk e di Nuk ka punuar vullnetarisht
0 20 40 % 60 80
2,2 1,2 2,5 1,4 2,1 90,6

100
Koha e prkushtuar n punn vullnetare sht zvogluar dukshm n raport me vitin 2009, kur 11% t qytetarve kan marr pjes me pun vullnetare me mbi 10 or n muaj.
MOTIVIMI PR INKUADRIM
Motivimi pr inkuadrim t qytetarve n aktivitetet e organizatave t shoqris civile nuk ka ndryshim n raport me vitin e kaluar.
Mundsi pr socializim pajtim me misionin e tyre me at n ka besoj Ndihma e tyre n bashksin time Mundsi pr zhvillim personal Mundlsi pr fitimin e respektit Sigurimit t ardhurave plotsuese ose prfitime tjera personale 0 0,5 0,1 1 2 % 1,2 2,3 2,2 3,1
Gr afiku VI 6. Motivi pr inkuadr im t qytetar ve n or ganizatat e shoqr is civile
27
3
N pyetjen pse organizatat ku jan antar kan rndsi pr ata, qytetart, ngjashm me vitin 2009, jan prgjigjur pr shkak t socializimit, pr shkak t pajtueshmris s tyre me
MCMS
misionin e organizats dhe pr shkak t ndihms n bashksi. Ndryshim ka vetm n radhitjen e motivimit, gjegjsisht t socializmit dhe ndihms s bashksis i ndrruan vendet.
PRFUNDIME
1. Pak qytetar angazhohen n bashksit fetare, sindikatat, partit politike dhe organizatat qytetare Pakic e qytetarve antarsohen n fardo forme t shoqrimit. Partit politike jan m trheqse pr qytetart, gjegjsisht 37,5% prej tyre jan antar n kt lloj t shoqrimit. Pas tyre vijojn kishat dhe bashksit fetare, ku 30,7% t qytetarve jan deklaruar se antarsohen. Qytetart m s paku jan antar n sindikata (24,2%) dhe n organizatat qytetare (24,6%). Shumic e qytetarve nuk punojn vullnetarisht n asnj form t shoqrimit. 2. Pakic e parndsishme e qytetarve jan aktiv dhe punojn vullnetarisht n organizata qytetare Inkuadrimi i qytetarve n organizatat qytetare sht i vogl (24,6% jan antar) dhe nuk ka zhvendosje t mdha n raport me vitet e kaluara. Pothuaj dy t tretat e antarve t organizatave qytetare jan jo aktiv. Vullnetarisht n organizatat qytetare punojn 9% t qytetarve, q prputhet me numrin e antarve aktiv n at (9,5%). Vllimi i puns vullnetare sht zvogluar, n vitin 2009 11% t qytetarve kan qen vullnetar me mbi 10 or n muaj prkundr 2,2% n vitin 2010. 3. Partit politike mobilizojn m shum qytetar dhe m pak besim n krahasim me format tjera t shoqrimit Partit politike gzojn m pak besim nga qytetart (23,3%), se sa format tjera t shoqrimit, e megjithat mobilizojn m shum qytetar prej tyre. N do pes qytetar, dy jan antar t ndonj partie politike, por megjithat vetm nj sht aktiv. Prve antarsimit, partit politike mobilizojn edhe m shum qytetar pr pun vullnetare, se sa organizatat qytetar5e, kishat dhe bashksit fetare dhe sindikatat. 4. Socializimi, ndihma e bashksis dhe pajtueshmria me misionin jan motivet pr pun vullnetare n organizatat qytetare Nj e treta e qytetarve t cilt punojn vullnetarisht n organizatat qytetare e bjn kt pr shkak t socializimit. Kontributi ndaj bashksis dhe besimi n misionet e organizatave pr t cilat punojn vullnetarisht jan gjithashtu motiv i rndsishm pr qytetart.
VII KONTRIBUTET BAMIRSE

Kontributet bamirse jan hulumtuar prmes 17 pyetjeve. Nj pjes t prgjigjeve mund ti krahasonim me hulumtimin pr dhurimin bamirs nga viti 2009. Rezultatet tregojn cilat jan shprehit pr dhurim bamirs t qytetarve t Republiks s Maqedonis.
PJESMARRJA E QYTETARVE N KONTRIBUTE BAMIRSE

Po, disa her 53,0() Jo, por do t kisha dhn Po, rregullisht, pothuaj do muaj dhe pr do aksion Jo, por do t kisha dhn
0
Gr afiku VII 1. Dhur imi i kontr ibuteve bamir se n 12 muajt e kaluar
26,6() 12,2 () 8,3 ()

20
28
Ka rn numri i atyre q kan dhuruar n 12 muajt e fundit, prej 70,9% n vitin 2009, n 65,2% n vitin 2010. Pak
40
60
sht rritur prqindja e dhuruesve t rregullt, pr 1,2 pik prqindjes dhe prqindja e dhuruesve potencial, pr 4,8 pik prqindjes. Karakteristikat socio-demografike kan ndikim n dhurimin e qytetarve. Prqindja e atyre t cilt kan dhuruar rritet nga klasa m e ult (42,2%) drejt klass m t lart (91,7%) dhe me shkalln e arsimimit prej atyre me shkollim t paprfunduar fillor (27,3%) deri te ata me arsimim t lart dhe sipror (70,8%). Kjo mund t vrehet lidhur me t ardhurat mujore n amvisri, rritet dhurimi prej atyre me t ardhura mes 1.500 dhe 3.000 denar (51,3%), drejt atyre me mbi 24.000 (78,2%). Prjashtim bjn ata me t ardhura m t ulta, deri 1.500 denar, ku dhurimi sht 72,7%. Sipas veprimtarive, t punsuarit n sektorin publik dhurojn m s shumti (73,3%), ndrsa bujqit (55,6%) m s paku. Simpatizuesit e PDSH (84,7%) dhe BDI (76,1%) dhurojn m shum nga simpatizuesit e LSDM (62,5%) dhe VMRO-DPMNE (61,8%). N pikpamje t vendit t banimit, banort e rajonit Lindor dhurojn m s shumti (74,5%), ndrsa ata t rajonit Juglindor (42,6%) m s paku.
MCMS
MOTIVIMI
Shkaqet pr dhurim, ose motivimi, n kt hulumtim u hulumtuan nprmjet pyetjeve t veanta, pr dallim nga hulumtimi paraprak kur t anketuarit mund t zgjidhnin nj nga prgjigjet n kuadr t pyetjes s vetme pr motivimin gjat dhurimit. Kjo sht e mundshme t bj me rritjen n t gjitha prgjigjet lidhur me hulumtimin n vitin 2009. Shumica e t anketuarve dhurojn pr shkak t prgjegjsis morale, gjegjsisht sepse mendojn se njerzit duhet t mbshteten mes veti. Pr 12,1 pik prqindjes sht rritur numri i atyre t cilt e kan cekur motivimin pr t dhuruar. Ky numr rritet nga ata t klass m t ult (39,4%), drejt atyre t klass m t lart (91,7%) dhe ata me arsimim t paprfunduar fillor (22,7%), drejt atyre me arsimim t lart ose sipror (67,1%). Shumica nga mesatarja, kt e kan cekur si motiv ata me t ardhura prej mbi 24.000 denar (74,8%), simpatizuesit e PDSH (83,1%) dhe banort e rajonit Lindor (74,5%). Pakic e t ankoruarve kan vendosur pr motivet tjera pr t dhuruar. Nga keqardhja dhurojn 49,2%. Mund t vrehet rritje e keqardhjes varsisht nga mosha e t anketuarve, prej 45,7% te ata mes 18 dhe 29 vjet, deri 54% te ata me mbi 65 vjet dhe varsisht nga arsimimi prej 9,1% te ata me arsimim t paprfunduar fillor, deri 52,4% te ata me arsimim t lart ose sipror. M shpesh kt motiv e kan zgjedhur edhe ata t klass m t lart (70,8%), t punsuarit n sektorin publik (57,2%) dhe pensionistt (57%), banort e Shkupit (57,7%), ata me t ardhura deri 1.500 denar (66,7%) dhe banort e rajonit Lindor (70,6%), t Vardarit (64,3%) dhe t Pellagonis (61,6%). Dallimet ekzistojn edhe mes maqedonasve etnik (53,6%) dhe shqiptart etnik (35,5%), si edhe te ortodokst (54,5%) dhe ata mysliman (38%). Mes simpatizuesve t partive politike, ky motiv m posht sht radhitur te ata t PDSH-s (39%).
Gr afiku VII 2. Motivimi
Pr shkak t prgjegjsis morale, njerzit duhet t mbshteten mes veti Sepse kam keqardhje pr ata, nga keqardhja Sepse sht n interes t shoqris Sepse kam mjaft dhe mund t dhuroj Q t bj dika pr kthim/tua kthej Ishte e pakndshme ti refuzoj Q t lirohem nga ata t cilt krkonin me kmbngulje Pr shkak t interesit personal Tjetr
0
60,5 49,2 40,8 29,6 22,6 22,2 10,9 4,2 2,5

10
29
20
30
40
50
60
70
Moti vimin e vet pr dhurim (40,8%) nga t anketuari t e prshkru ajn si interes i shoqris . Edhe ktu mund t vrehet ndikimi i
arsimit, prqindja rritet nga ata me arsimim t paprfunduar (18,2%), drejt atyre me arsim t lart ose sipror (45,1%). Pr shqiptart etnik ky ka qen motivim m i madh pr dhurim, se sa, si pam m sipr, keqardhja. Pr shumic prej tyre (50,6%), ky sht motivi pr dhurim, prkundr 36,9% nga maqedonasit etnik. Dallimi i ktill vrehet edhe mes pjestarve t religjionit islam (50%) dhe ata t krishterimit ortodoks (36,3%). Dallimi mund t vrehet edhe mes simpatizuesve t PDSH (54,2%) dhe BDI (53,7%) nga njra an dhe ata t VMRO-DPMNE (37,4%) dhe t LSDM (34%) nga ana tjetr. N pikpamje t vendit t banimit, ky motiv m shpesh i orienton ata t rajoni Lindor (69,6%) dhe ata t rajonit t Vardarit (58,6%). Kam dhe mund t jap si motiv i shpie 29,6% t anketuarve. Rritet numri i prgjigjeve pozitive t klass m t ult (16,3%) drejt asaj m t lart (58,3%) dhe ata me arsimim t paprfunduar fillor (0%) drejt atyre me arsimim t lart ose sipror (35,1%). M shpesh nga mesatarja kt e zgjedhin si motiv ata me t ardhura me mbi 24.000 denar (41,2%) dhe banort e rajonit lindor (42,2%). Edhe pse nj pakic, 22,6% t qytetarve dhurojn sepse dshirojn t bjn dika pr kthim. Nuk ka dallime t mdha socio-demografike nga vlera mesatare prve t bujqit (40,7%) dhe banort e rajonit Lindor (51%), rajonit t Vardarit dhe Verilindor (40%). Edhe ktu arsimimi luan rol n prgjigjet, e kshtu prgjigjet pozitive rriten prej 4,5% te ata me arsimim t paprfunduar fillor, deri 24,5% te ata me arsimim t lart ose sipror. Pasiq e kan pasur t pakndshme t refuzojn, kan dhuruar 22,2% t anketuarve. M t larta jan prqindjet te bujqit (33,3%) dhe amviset (32,3%), pjestart e klass m t lart (45,8%), ata me t ardhura prej 1.500 denar (56,1%), simpatizuesit e BDI (35,8%) dhe banort e rajonit t Pellagonis (35,7%) dhe Lindor (31,4%). Pakic e vogl e t anketuarve (10,9%) dhurojn q t lirohen nga ata q krkojn me kmbngulje. Prgjigje e ktill gjendet te bujqit (22,2%), ata me t ardhura deri 1.500 denar (21,2%), simpatizuesit e PDSH (20,3%) dhe banort e rajonit Lindor (23,5%). Edhe motivi i fundit i hulumtuar, pr shkak t interesit personal, ka mbshtetje m t vogl n prgjigjet, 4,2%. M shum se mesatarja, pozitivisht jan prgjigjur bujqit (14,8%) dhe simpatizuesit e PDSJ (15,3%). Shkaqet pr t mos dhuruar, te ata 34,9% t anketuarve t cilt nuk kan dhuruar n 12 muajt e kaluar, jan disa. M shpesh t zgjedhurat jan dshiroj, por nuk di si (13,1%) dhe secili duhet t kujdeset pr veten (13%). Pothuaj edhe t mos ket dallime socio-demografike pr mos informimin se si dhurohet. Veohen vetm ata t klass m t ult 920,2%), ata me t ardhura mes 4.000 dhe 5.000 denar (21,7%) dhe banort e rajonit juglindor (24,5%). Te shkaku i dyt, mund t vrehet ndikimi i arsimimit n prgjigjet, e kshtu prqindja e atyre q mendojn se secili duhet t kujdeset pr veten rritet prej 10,7% te ata me arsim t lart ose sipror, deri 36,4% te ata me arsimim t paprfunduar fillor. Rritje e ktill vrehet edhe n klasat, dhe at prej 0% n klasn m t lart, deri 26,9% te ata t klass m t ult. M shum se mesatarja ky qndrim sht potencuar edhe te ata me t ardhura mesatare mes 3.000 dhe 4.000 denar.
Gr afiku VII 3. Shkaqet pr mos dhur im t kontr ibuteve bamir se
Dhuroj Dshiroj, por nuk di si Secili duhet t kujdeset vet pr veten Nuk besoj se do t ket sukses/rezultat Nuk jam i informuar dhe nuk besoj n prdorimin e mjeteve, dyshoj n keqprdorime Nuk kam mjaft pr vete (mua m nevojitet ndihm) Tjetr
0
MCMS
65,1 13,1 13,0 11,2 9,2 9,1 5,2

10 20 30 40 50 60 70
30
Nuk besojn n sukses 11,2% t anketuarve dhe prandaj nuk dhurojn. M me pak besim jan ata t klass m t ult, prqindja bie nga ata (22,1%), drejt atyre t klass m t lart 0%. M me pak besim n sukses jan edhe ata me arsimim t paprfunduar fillor (31,8%), ndrsa besimi rritet drejt atyre me arsimim t lart ose sipror (9,4%). Sipas vendit t banimit, m pak besim n suksesin e kontributeve bamirse besojn banort e rajonit Jugperndimor (21,3%). Pakic e vogl (9,2%) dyshojn n keqprdorimin e kontributeve bamirse. Nuk ka anime t dukshme nga mesatarja t cilat kan t bjn me karakteristikat socio-demografike t anketuarve. Prqindje e ngjashme (9,1%) nuk dhurojn sepse nuk kan mjaft pr vete. Ktu mund t vrehet ndikimi i arsimimit mbi prgjigjet. Prgjigjet pozitive jan rritur prej 5,3% te ata me arsimim t lart ose sipror, deri 27,2% te ata me arsimim t paprfunduar fillor. Rriten edhe nga klasa m e lart (0%) drejt m t ults (20,2%). M t shprehura jan kto prgjigje edhe te ata me t ardhura mujore mes 4.000 denar dhe 5.000 denar (17%), gjegjsisht ata mes 3.000 dhe 4.000 denar (18,4%) dhe banort e rajonit jugperndimor (18,1%).
MCMS
QLLIMET E KONTRIBUTEVE BAMIRSE

Qytetart m shpesh kan dhuruar pr shndet dhe ndihm t smurve (20,6%). Ky qllim sht n rritje t vogl n raport me hulumtimin nga viti 2009 kur kan dhuruar 18,3%. Qllimet humanitare dhe dhurimi pr t varfrit sht n rnie t vogl n raport me vitin 2009 pr 4,1 gjegjsisht pr 2,8 pik prqindjes. Maqedonasit etnik (24,7%) dhe ortodokst (25%) dhurojn m shum pr shrim, ndrsa shqiptart etnik (24,7%) dhe pjestart e islamit (19,9%) pr ndihm humanitare. Nga aspekti i statusit t puns, ja si jan prioritetet: t punsuarit n sektorin publik m shpesh dhurojn pr shrim (25,7%), si edhe nga sektori privat (22,9%), bujqit pr kisha ose xhamia (14,8%), ndrsa studentt pr ndihm humanitare (22%), si edhe amviset (20%). T punsuarit (16%) dhe pensionistt (25%) prioritet e kan shrimin. Pr shrim m s shumti dhurojn n rajonin e Shkupit (31,5%), ndrsa pr qllime humanitare rajoni Verilindor (26,7%).
Gr afiku VII 4. Qllimi i dhur imit n vitin 2010
N pyetjen far e kan pr pritet pr t dhuruar, asnj nga fushat nuk ka mbshtetje t Qllime humanitare 14,2 shumics nga t anketuarit. M T varfr, pr ndihm sociale 12,9 s shpeshti sht zgjedhur shndeti dhe shndetsia, e pastaj Objekt fetar, pr fe 7,8 vijojn mbshtetja humanitare, personat me nevoja t veanta Tjetr 5,4 etj. Mosha ka ndikim te dhurimi 0 10 20 30 pr kishat dhe bashksit fetare. % Mbshtetja rritet prej 7,4% te ata prej moshs 18 deri 29 vjet, deri 15% te ata mbi 65 vjet. Kjo mund t vrehet edhe te shndeti dhe shndetsia, linja e rritjes sht e ngjashme, nga 13,4% deri 20,4%. Tre prioritetet e maqedonasve etnik, sipas deklaratave t anketuarve jan: shndeti dhe shndetsia (21,5%), ndihma humanitare (11,7%) dhe kishat dhe bashksit fetare (11,1%). Te shqiptart etnik kto jan: kishat dhe bashksit fetare (15,8%), fmijt, t rinjt dhe studentt (14,7%) dhe personat me nevoja t veanta (10%). Shndeti dhe shndetsia jan fushat m me prioritet pr do nga statuset e puns t hulumtuara, prve pr bujqit dhe amviset pr t cilt kishat dhe bashksit fetare kan m shum prioritet. Ata t cilt veten e prshkruajn si klas e lart, pr m prioritare e llogarisin shndetin dhe shndetsin dhe fmijt, t rinjt dhe studentt (29,2%), ndrsa ata t klass m t ult, kishat dhe bashksit fetare (17,3%). Shndeti dhe shndetsia sht m prioritare pr ata me arsimim t mesm (17,4%) dhe ata me arsimim t lart ose sipror (18,8%), ndrsa kishat dhe bashksit fetare pr ata me arsimim t prfunduar fillor (17,9%) dhe ata me arsimim t paprfunduar fillor (13,6%). Nga aspekti i t ardhurave mujore, m shum grupe prioritet i japin shndetit dhe shndetsis me prjashtim t atyre me t ardhura deri 1.500 denar (31,8%) dhe ata mes 3.000 dhe 4.000 denar (14,9%) pr t cilt prioritet e kan kishn dhe bashksit fetare dhe ata me t ardhura mes 1.500 denar dhe 3.000 denar (17,6%) dhe ata ames 15.000 dhe 24.000 denar (19,1%) pr t cilt prioritet sht ndihma
Shndet, ndihm t smurve 20,6
31
humanitare. Prioritet pr simpatizuesit e VMRO-DPMNE (22,6%) dhe LSDM (16,7%) sht shndeti dhe shndetsia, t BDI (22,4%) jan kishat dhe bashksit fetare, ndrsa pr t PDSH (22%) fmijt, t rinjt dhe studentt. Banort e rajonit Lindor (36,3%), t Shkupit (24,7%) dhe Juglindor (24,5%) pr prioritet e llogarisin shndetin dhe shndetsin, ata t Vardarit (45%) ndihmn humanitare, t Pellagonis (33%) kishat dhe bashksit fetare, Verilindor (17,8%) fmijt, t rinjt dhe studentt, ndrsa t Pollogut (16,1%) personat me nevoja t veanta.
MCMS
Tabela VII 1. Fushat pr ioritar e pr dhur im

Fusha Shndeti she shndetsia Kujdesi social (humanitar) Personat me nevoja t veanta Kishat dhe bashksit fetare Fmijt, t rinjt dhe studentt Mjedisi jetsor dhe natyra Demokracia, t drejtat e njeriut dhe sundimi i t drejts, anti korrupsioni Kultura, arti dhe arsimi Partit politike Grat dhe shtjet gjinore Zhvillimi rural Sport, hobi dhe rekrijim Organizata profesionale Sindikatat 2010 17,5 % 14,9 % 12,4 % 11,5 % 10,0 % 1,9 % 1,8 % 1,5 % 1,3 % 1,2 % 1,1 % 1,1 % 0,3 % 0,1 % 2009 18,3 % 22,9 % 6,3 % 18,5 % 7,1 % 1,5 % 2,2 % 1,1 % 0,9 % 1,3 % 0,9 % 1,1 % 0,1 % 0,1 %
N rnie jan nivelet pr dhurim t cilat jan m t afrta deri te t anketuarit. Dhurimi lokal, n bashksin lokale, si nivel prioritar sht pr 17,5% t anketuarve dhe kjo sht rnie pr 15 pik prqindjes n raport me hulumtimin n vitin 2009. Pr 9 pik prqindjes sht n rnie komuna si nivel prioritar i dhurimit.
Gr afiku VII 5. Nivelet pr ior itar e t dhur imit
N linj t drejt rritet interesimi pr nivelin nacional si 17,5 () prioritare nga ato t klass m t ult (7,7%), drejt atyre t klass N komunn tuaj ose qytetin tuaj 23,1 () m t lart (25%), si edhe nga ata Nacionale (n nivel t me arsimim t paprfunduar 13,6 () Maqedonis) fillor (9,1%). Sipas vendit t Pr rajonin tuaj (n Maqedoni) banimit, vrehet rritje e nivelit 8,4 () varsisht nga madhsia e vendit Ndrkombtare (mbshtetja 1,4 () t banimit. Ata t cilt jetojn n jasht nga Maqedonia) mjedise rurale (23,6%), ata nga 0 10 20 30 mjediset urbane (30,5%), % komunn, ndrsa ata t cilt jetojn n Shkup (32,9%) nivelin nacional. Pr simpatizuesit e BDI (37,3%) dhe PDSH (33,9%) nivel m prioritar sht ai komunal. Sa i prket rajoneve, niveli lokal sht m prioritar pr banort e rajonit t Pollogut (27,8%), ai komunal pr banort e rajonit Verilindor (38,9%), i Vardarit (34,3%), i Pellagonis (33,9%) dhe Lindor (33,3%), ndrsa niveli nacional pr rajonin e Shkupit (31,5%).
Lokalisht n bashksin tuaj lokale
PRFUNDIME
1. Ka rn numri i atyre t cilt kan dhuruar n 12 muajt e fundit prej 70,9% n vitin 2009, n 65,2% n vitin 2010
32
Ndaj dhurimit ndikojn arsimimi, perceptimi i njerzve pr at se cils klas i takojn dhe t ardhurat mujore n amvisri. Prqindja rritet prej atyre me arsimim t paprfunduar fillor (27,3%), deri te ata me arsimim t lart ose sipror (70,8%), nga klasa m e ult (42,2%) drejt klass m t lart (91,7%) dhe ata me t ardhura mes 1.500 dhe 3.000 denar (51,3%), deri te ata me mbi 24.000 (78,2%). Te t ardhurat mujore prjashtim bjn ata me t ardhura m t ulta, deri 1.500 denar, ku dhurimi sht 72,7%. 2. Motivimi pr dhurim m shpesh sht solidariteti Solidariteti si motiv sht rritur n raport me hulumtimin paraprak n vitin 2009 pr 12,1 pik prqindjes. Ndikimi i arsimimit dhe t klasave mund t vrehet edhe ktu. Numri i qytetarve t ktill t motivuar rritet nga at me arsimim t paprfunduar fillor (22,7%), drejt atyre me arsimim t lart ose sipror (67,1%) dhe nga ata t klass m t ult (39,4%) drejt atyre t klass m t lart (91,7%). 3. Prioritet pr dhurim sht shndeti dhe shndetsia Prve q n 12 muajt e kaluar m s shumti kan dhuruar pr shndet dhe ndihm t smurve 920,6%), numri m i madh i t anketuarve shndetin dhe shndetsin e kan cekur edhe si fush prioritare pr dhurim (17,5%). Mosha ndikon gjat dhurimit pr kt fush prioritare, q rritet nga 7,4% te ata prej moshs 18 deri 29 vjet, deri 15% te ata mbi 65 vjet. N vend t dyt jan qllimet humanitare me 14,2% n vitin paraprak dhe 14,9% si fush prioritare pr dhurim. Demokracia, t drejtat e njeriut dhe sundimi i t drejts, anti korrupsioni (1,8%) dhe kultura, arti dhe arsimimi (1,5%) ende jan n fund t lists s prioriteteve te qytetart. 4. Komuna ia merr primatin bashksis lokale si nivel prioritar i dhurimit Edhe pse t dy nivelet jan n rnie, pr shkak t rnies s dhurimit n vitin 2010, kt vit ka dallime t qarta mes komuns (23,1%) dhe bashksis lokale (17,5%) si nivele prioritare pr dhurim. Niveli nacional mbetet n korniza t njjta si n vitin 2009. Arsimimi, prkatsia ndaj klasave t caktuara dhe vendi i banimit ndikojn n prgjigjet. Interesimi i nivelit nacional rritet nga 9,1% te ata t klass m t ult, deri 25% te ata t klass m t lart. Nivele prioritare jan adekuate me madhsin e vendit t banimit. Lokalja sht prioritet pr ata t cilt jetojn n mjedise rurale (23,6%), komunale pr ata nga mjediset urbane (30,5%), ndrsa nacionale pr ata t cilt jetojn n Shkup (32,9%).
MCMS
33
MCMS
VIII PRGJEGJSIA PR MJEDISIN JETSOR

Prgjegjsia ndaj mjedisit jetsor nga ana e shtetit, ndrmarrjeve dhe qytetarve bhet shtje shum prezent n bot, por edhe n opinionin maqedonas. Prgjegjsia e qytetarve ndaj mjedisit jetsor pr her t par u mat n vitin 2009 edhe krahas aspekteve tjera q i prfshin edhe prgjegjsin ligjore dhe morale t qytetarve ndaj mjedisit jetsor. N kt drejtim, n kuadr t ktij hulumtimi t qytetarve u parashtruan nnt pyetje pr qndrimet e tyre pr mbrojtjen e mjedisit jetsor. Pyetjet kishin t bjn me disa standarde pr mbrojtjen e mjedisit jetsor, masat pr mbrojtjen e ajrit dhe natyrs, si edhe pr menaxhimin me mbeturinat e forta.
Grafiku VIII 1. Pajtueshmri pr rritjen e tatimeve, nse mjetet shfrytzohen pr pengimin e ndotjes s mjedisit
Pajtohem; 52,8 %
Nuk pajtohem; 39,4 %
Qytetart pajtohen se kan prgjegjsi pr ruajtjen e mjedisit jetsor (92,4%). N vijim, shumica (prej 89,5% deri 52,8%) qytetart pajtohen me t gjitha masat dhe aktivitetet pr t cilat ishin pyetur. Pajtueshmri m t madhe jepet pr dnime t rrepta/larta pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt qllim dhe t deponive t egra (89,5%), ndrsa pajtueshmri m t ult pr rritjen e tatimeve pr shkak t pengimit t ndotjes (52,8%).
Lidhur me kt pyetje paraqiten dallime m t vogla n nivelin e pajtueshmris varsisht nga prkatsia etnike, dhe m t mdha varsisht nga niveli i arsimimit, rajonit, statusit t puns dhe vetperceptimit pr statusin social.
Gr afiku VIII 2. Pajtueshmr i pr vendosjen ose r ritjen pr mbr ojtjen e mjedisit jetsor
Duhet t ndalohet puna e fabrikave-ndtose derisa nuk i plotsojn standardet ekologjike 81,4
Duhet t ngrihen standardet pr ndrtim pr shkak t kursimit t energjis (pr efikasitet energjetik) Duhet t caktohet afati pr prjashtimin e automjeteve t udhtarve q nuk i plotsojn standardet ekologjike pr gazrat emetuese
Pajtohem Nuk pajtohem
0 20 40 % 60
79,3
75,0
Nj nga masat me t cilat qytetart m s shumti pajtohen (81,4%) sht ndalesa pr punn e fabrikave-ndotse, derisa nuk i plotsojn standardet ekologjike. Pr mas t ngjashme, ksaj radhe pr vendosjen e afatit pr prjashtim t automjeteve t udhtarve derisa nuk i plotsojn standardet ekologjike, qytetart m pak pajtohen (75%). Shumic e madhe e qytetarve pajtohen edhe me ngritjen e standardeve pr ndrtim pr shkak t kursimit t energjis (79,3%).
80
100
Profili i qytetarve t cilt pajtohen me vendosjen ose rritjen e standardeve pr mbrojtjen e mjedisit jetsor sht relativisht homogjene. Karakteristikat t cilat kan ndikim t madh n qndrimet jan niveli i arsimimit dhe rajoni, si edhe statusi i puns dhe vetperceptimi pr statusin social. Amviset dhe bujqit shprehin pajtueshmri m t vogl pr tre masat se sa qytetart e tjer. Pajtueshmria rritet si rritet niveli i arsimimit dhe statusi social. M t mdha jan dallimet lidhur me vendosjen e afatit prjashtim t automjeteve t udhtarve t cilt nuk i plotsojn standardet ekologjike.
34
Tabela VIII 1. Ndikimi i nivelit t ar simimit mbi pajtueshmr in pr masat e caktuar a pr mbr ojtjen e mjedisit jetsor
Arsimimi Qndrimi Ndales pr punn e fabrikave t cilat ndotin Ngritja e vetdijes pr efikasitet energjetik Prjashtimi i automjeteve t udhtarve Shkollim fill. i paprfunduar 59,1 % 54,5 % 36,4 % Fillor 76,3 % 70,5 % 72,4 % Mesm 79,6 % 79,4 % 74,0 % Lart ose sipror 88,7 % 85,3 % 80,9 % Gjithsej
MCMS
81,4 % 79,3 % 75,0 %
Rajoni ku jetojn qytetart ka ndikim mbi t gjitha qndrimet pr plotsimin e standardeve pr mbrojtjen e mjedisit jetsor. N disa rajone m e shprehur sht pajtueshmria e lart pr ndonjrn nga masat. Kshtu n rajonin e Vardarit 98,6% t qytetarve pajtohen me ndalesn pr pun t fabrikave-ndotse )prej t cilave 87,1% plotsisht pajtohen) dhe nuk ka qytetar i cili aspak nuk pajtohet me kt mas. N t vrtet kjo sht pajtueshmria m e lart e cila sht dhn pr ndonjrn nga masat nga cili do qoft grup socio-demografik. Pajtueshmri t qytetarve t cilt jetojn n Shkup edhe n rajonin e Shkupit sht m e lart nga pajtueshmria n pjesn m t madhe t tjerve pr t gjitha masat. Gjithashtu edhe mbshtetja nga rajoni i Vardarit sht mbi pajtueshmrin n nivel nacional pr t gjitha tre masat.
Tabela VIII 2. Ndikimi i rajonit mbi pajtueshmrin pr mas t caktuar pr mbrojtjen e mjedisit jetsor
Rajoni Qndrimi Ndales pr punn e fabrikave t cilat ndotin Ngritja e standardeve pr efikasitet energjetik Prjashtimi i automjeteve t udhtarve I Shkupit 88,0 89,6 84,4 Juglindor 55,3 67,0 56,4 Lindor 84,1 91,2 81,4 Verilindor 80,0 60,0 58,9 I JugperI I PellaGjithsej Vardarit ndimor Pollogut gonis 98,6 88,6 82,9 75,5 80,9 71,3 76,7 66,1 72,8 76,8 80,4 74,1 81,4 79,3 75,0
Qytetart u pyetn edhe pr masat konkrete dhe aktivitetet t cilat kan t bjn me menaxhimin me mbeturinat e fuqishme, si jan: seleksionimi i obliguar i mbeturinave nga amvisrit pr shkak t riciklimit t tyre, dnimet e rrepta/t larta pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt, ndalesa e prdorimit t qeseve plastike dhe zvendsimi i tyre me ato t letrs ose plhurs dhe pagesa pr ambalazh.
Grafiku VIII 3. Pajtueshmri pr masat pr mbrojtjen e mjedisit jetsor nga ndotja me mbeturina t forta
Qytetart m s shumti pajtohen me dnimet e larta pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt (89,5%), ndrsa m pak pajtohen (59,6%) pr pagesn pr ambalazh, ngjashm si edhe n vitin 2009. Masat me t cilat qytetart m s shumti pajtohen, dnimet e rrepta/t larta pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt, gzon edhe mbshtetje homogjene. Ktu ndikim ka vetm niveli i arsimimit, njlloj si edhe pr masat tjera, pajtueshmria rritet me nivelin e
35
arsimimit. Kshtu, pr kt mas pajtueshmri japin 63,6% t qytetarve me arsimim t paprfunduar fillor, 84,0% ata me arsimim fillor, 88,8% t qytetarve me shkollim t mesm dhe 95,3% ata me arsimim t lart/sipror. Pjesa m e madhe nga karakteristikat socio-demografike, e para s gjithash gjinia nuk kan ndikim mbi qndrimet lidhur me masat pr pengimin e ndotjes me mbeturina t forta. Por, si edhe pr ato parapraket, kshtu edhe pr kto masa, rajoni, arsimimi dhe pjesrisht statusi i puns dhe vetperceptimi i statusit social kan ndikim mbi qndrimet e qytetarve. Vetm lidhur me statusin social ka ndryshime, gjegjsisht qytetart t cilt mendojn se i takojn klass m t lart dhe t ult, m pak pajtohen me masat nga ata t cilt mendojn se i takojn klass s mesme t lart ose klass puntore. Pajtueshmri pr masat rritet me nivelin e shkollimit, ndrsa m i dukshm sht ndikimi te pagesa pr ambalazhin nga material q vshtir tretet (arsimim i paprfunduar fillor: 27,3%; fillor: 50,0%; t mesm: 60,4%; t lart/sipror: 65,2%). Amviset dhe bujqit m pak pajtohen me masat nga qytetart tjer. N rajonet pajtueshmria ndryshon varsisht nga masat, kshtu pr disa masa disa rajone japin mbshtetje m t lart, a pr disa m t ulta nga t tjert. Rajoni m interesant nga ky aspekt sht ai Lindor, ky qytetart japin pajtueshmri m t lart n krahasim me rajonet tjera pr seleksionimin e obligueshm dhe pr riciklimin e mbeturinave (92,2%), ndrsa m t ult pr pagesn e ambalazhit (34,3%). Vetm rajoni i Shkupit ka pajtueshmri m t lart nga pajtueshmria n nivel nacional pr t gjitha katr masat.
Tabela VIII 3. Ndikimi i statusit t puns mbi ar syetimin e masave t caktuar a pr mbr ojtjen e ambientit jetsor nga ndotja me mbetur ina t forta
Rajoni I Shkupit Qndrimi Dnime t larta pr hedhjen e mbeturinave n deponi 92,2 jolegale Seleksionimi i obligueshm i 87,0 mbeturinave dhe riciklimi Ndalesa e qeseve t plastiks 80,2 Pagesa e kaucionit t 61,4 ambalazhit Juglindor 85,1 88,3 87,2 72,3 Lindor 81,2 92,2 85,3 34,3 Verilindor 83,3 78,9 81,1 66,7 I JugperI I PellaGjithsej Vardarit ndimor Pollogut gonis 90,0 80,0 75,7 72,9 89,4 76,6 68,1 56,4 87,2 78,9 75,0 64,4 92,9 88,4 68,8 48,2 89,5 84,3 77,9 59,6
MCMS
Gr afiku VIII 5. Pajtueshmr i pr ndalesn e gjuetis s kafshve t egr a
: 76,3 %
: 18,2 %
Shumic e madhe e qytetarve pajtohen edhe me ndalesn e gjuetis s kafshve t egra, q ndikon n zvoglimin e llojllojshmris biologjike. Pajtueshmria pr ndalesn e gjuetis s kafshve t egra sht ndar te pjesa m e madhe e grupeve t ndryshme t qytetarve. Vetm dallim m i madh paraqitet te bujqit (63,0%) dhe qytetart me arsim fillor (64,1%) dhe atyre t cilt mendojn se i takojn klass m t ult (61,5%), si edhe te qytetart nga rajoni Lindor (65,7 %).
PRFUNDIME
1. Pajtueshmri e lart pr prgjegjsin e qytetarve pr ruajtjen e mjedisit jetsor Shumic e madhe e qytetarve (92,4%) mendojn se jan prgjegjs pr mbrojtjen e mjedisit jetsor dhe japin mbshtetje t madhe pr masat pr mbrojtjen e mjedisit jetsor. 2. Mbshtetje pr standardet dhe masat pr mbrojtje t mjedisit jetsor Shumic e madhe e qytetarve pajtohen se duhet: t caktohet afat pr prjashtimin e automjeteve t udhtarve t cilat nuk i plotsojn standardet pr gazrat q emetohen (75,0%); t ndalohet puna e fabrikave-ndotse, derisa nuk i plotsojn standardet ekologjike (81,4%); dhe t ngrihen standardet pr ndrtim pr shkak t kursimit t energjis (79,3%).
36
Pajtueshmri m lart, n krahasim edhe me t gjitha masat tjera pr t cilat u pyet, ka pr ndalesn pr pun t fabrikave-ndotse te qytetart e rajonit t Vardarit (98,6%). N t njjt koh, nuk ka qytetar nga ky rajon q aspak nuk pajtohet me ndalesn pr pun t fabrikave t cilat nuk i plotsoj standardet ekologjike. 3. Mbshtetje pr riciklimin dhe menaxhimin me mbeturinat e forta Mbshtetja m e lart (89,5%) dhe m homogjene, qytetart i japin dnimeve t rrepta/t larta pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt/deponit jolegale. Shumic e madhe pajtohet edhe me seleksionimin e obligueshm t mbeturinave nga amvisrit pr shkak t riciklimit (84,3%). Shumic e madhe e qytetarve (77,9%) japin pajtueshmri edhe me ndalesn e prdorimit t qeseve plastike dhe zvendsimin e tyre me ato t letrs dhe plhurs. Mbshtetja sht m e vogl pr pagesn e kaucionit pr ambalazh q e ndot mjedisin jetsor (p.sh. shishet e plastiks), por megjithat shumic e qytetarve (59,6%) pajtohet edhe me kt mas. 4. Pr mbrojtjen e llojllojshmris biologjike me pajtueshmri pr ndales t gjuetis s kafshve t egra Shumica e qytetarve (76,3%) pajtohen q t ndalohet gjuetia e kafshve t egra, q ndikon n zvoglimin e llojllojshmris biologjike, e ndonjher edhe t humbjes s disa llojeve t kafshve. 5. Niveli i arsimimit, statusi i puns dhe vetperceptimi pr statusin social, si edhe rajoni ndikojn n pajtueshmrin lidhur me masat pr mbrojtjen e mjedisit jetsor Pajtueshmria pr masat pr mbrojtjen edhe ruajtjen e mjedisit jetsor rritet me nivelin e arsimimit. Pr pjesn m t madhe t masave qytetart me arsimim m t lart dhe t cilt llogariten se i takojn klasave m t larta sociale japin mbshtetje m t lart. Pajtueshmria me masat ndryshon n rajonet. Mund t veohet rajoni i Shkupit ku qytetart pothuaj pr t gjitha masat japin mbshtetje m t lart nga ajo n nivel nacional. N rajonet tjera pr masat e ndryshme edhe pajtueshmria sht e ndryshme.
MCMS
37
MCMS
Shtojc. Pyetsori
I. Prgjegjsia pr shtjet shoqrore (n prgjithsi)
P1. Disa njerz ndjejn se kan zgjidhje dhe kontroll plotsisht t lir mbi jetn e tyre, ndrsa t tjert ndjejn se at q e bjn, nuk ka kurrfar ndikimi mbi at q u ndodh. N shkalln prej 1 deri 10, ju lusim ta vlersoni sa liri pr zgjidhje dhe kontroll mendoni se keni mbi jetn tuaj? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nuk kam kontroll mbi jetn time Kam kontroll mbi jetn time P2. Kush sht prgjegjs pr zgjidhjen e nevojave n shoqri? 1 - Shteti 2 Sektori privat (biznesi) 3 Qytetart (individualisht dhe/ose t organizuar n organizata qytetare) 4 Prgjegjsia sht e prbashkt/e ndar 5 Nuk kam qndrim 6 Nuk e di (spontanisht) / Pa prgjigje (spontanisht) P3. N kt kartel shihni qndrime t kundrta pr shtje t ndryshme shoqrore. Si do ti kishit caktuar qndrimet tuaja n kt shkall? Cilin nga dy qndrimet e keni m t afrt? Njerzit duhet t ndrmarrin m shum Shteti duhet t ndrmarr prgjegjsi m t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 prgjegjsi pr kujdesin rreth vetes. madhe q secili ta ket at q i nevojitet. Shteti duhet ti jap m shum liri Shteti duhet n mnyr m efektive ti 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ndrmarrjeve. kontrolloj ndrmarrjet. Duhet t rritet pronsia private e Duhet t rritet pronsia shtetrore e 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ndrmarrjeve. ndrmarrjeve. P4. Me cilin nga qndrimet e cekura pr zgjidhjen e nevojave shoqrore pajtoheni? 1 Ndihm sociale dhe humanitare pr grupet n nevoj 2 Zhvillim i ri, aftsimi i qytetarve dhe punsimi 3 Krkimi i prgjegjsis nga shteti dhe ndikimi i politikave publike (shtetrore) 4 - Nuk e di (spontanisht) / Pa prgjigje (spontanisht) P5. Ju lutemi pr seciln nga deklaratat q vijojn a pajtoheni?
Nuk pajtohem Qytetart kan prgjegjsi q ti respektojn ligjet, duke prfshir edhe obligimet q dalin nga ato. Qytetart kan prgjegjsi t marrin pjes n aktivitete jopartiake politike (peticione, bojkot, protest, letr n gazet). Qytetart kan prgjegjsi t marrin pjes vullnetarisht n aktivitetet n bashksi. Qytetart kan prgjegjsi t marrin pjes n aktivitetet e organizatave t shoqris civile (organizata qytetare, sindikata dhe kisha dhe bashksi fetare). Qytetart kan prgjegjsi t dhurojn (japin kontribute bamirse). Qytetart kan prgjegjsi ta ruajn mjedisin jetsor. Pajtohem ND PP
II Fryma publike
P6. Ju lusim q pr secilin nga aktivitetet q vijojn, na thoni n far shkalle mendoni se sht e arsyeshme ose e paarsyeshme, duke e shfrytzuar shkalln nga 1 deri 10.
T krkoni beneficione nga shteti pr t cilat nuk keni t drejt. Ta shmangni pagesn e tatimit nse keni rast pr kt. T paguani n t holla t gatshme pr shrbime (lyerje, pastrim, ndreqje etj.) q t shmangen tatimet. T pranoni ose t jepni mit pr pun q sht (e keni) obligim. T mos paguani pr transport publik. T mos paguan i pr shrbimet komunale (uj, mbeturina, taksa rruge etj.). T pini duhan n vend t ndaluar me ligj. T vozitni i dehur. T hidhni mbeturina n vende q nuk jan caktuar pr kt.
1 1 1 1 1 1 1 1 1 Asnjher 2 3 4 2 3 4 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 6 6 6 6 6 6 6 6 6 7 7 7 7 7 7 7 7 7 Gjithnj 8 9 8 9 8 8 8 8 8 8 8 9 9 9 9 9 9 9 10 10 10 10 10 10 10 10 10
38
P7. Sa nga bashkqytetart (qytetar t Republiks s Maqedonis) e bjn kt? Pothuaj t Shum gjith Krkojn beneficione nga shteti pr t cilat nuk kan t drejt. Shmangin pagesn e tatimit nse kan mundsi pr kt. Pranojn/japin mit pr pun q (e kan) sht obligim. Nuk i paguajn shrbimet komunale (uj, mbeturinat etj.). Pin duhan n vende t ndaluara me ligj. Hedhin mbeturina n vende q nuk jan caktuar pr kt. P8. Ju lusim t na tregoni mendimin tuaj pr seciln nga deklaratat q vijojn. As Plotsisht Pjesrisht pajtohem, pajtohem pajtohem as nuk pajtohem Nse dikush ka informat q do t ndihmoj n zbatimin/plotsimin e drejtsis, nse ai/ajo duhet ta thot informatn? Njerzit duhet ta shohin punn e tyre dhe t mos merren shum me at q flasin ose bjn t tjert.
MCMS
Pak Pothuaj ND askush PP
Pjesrisht Aspak nuk nuk ND PP pajtohem pajtohem
III. Niveli i socializimit

P9. Do tju pyes sa koh m shpesh shpenzoni pr pun t caktuara. Pr do aktivitet, Ju lusim m thoni nse e bn do jav/prafrsisht do jav, nj her deri n dy her n muaj, vetm disa her n vjet ose aspak nuk e bni? S paku 1-2 her n Disa her Aspak nuk ND PP nj her n muaj n vjet kaloj jav Sa shpesh jeni me familje tuaj m t ngusht/ose m t gjer, me prjashtim t atyre me t cilt jetoni? Sa shpesh kaloni me miqt? Sa shpesh shoqroheni me kolegt nga puna ose profesioni, jasht nga orari i puns? Sa shpesh shkoni n kishn, xhamin tuaj ose ndonj tempull? Sa shpesh shoqroheni me njerz n klubet sportive, rekrijuese ose hobi organizatat, shkollat e vallzimit etj.?
IV. Pjesmarrja n aktivitetet jopartiake politike

P10. Pyetjet e ardhshme kan t bjn me format e ndryshme n aktivitetet jopartiak politik. Ju lusim m thoni nse keni marr pjes, nse do t kishit marr pjes ose asnjher nuk do t kishit marr pjes n ato. Asnjher Po, kam Jo, por do nuk do t marr pjes t kisha ND PP kisha n 5 vitet e marr marr fundit pjes pjes A keni nnshkruar peticion. Keni marr pjes n protest paqsor (demonstrata, miting). Bashkngjitje n bojkot (mos blerja e prodhimeve t caktuara, mos pagesa e llogarive). Bllokimi i rrugve dhe objekteve (ndrtesa, fabrika, institucione). Keni prdorur ditarin e qytetarve. Tjetr (prmendni) ____________.
V. Aktivitet vullnetar n bashksi

P11. A keni marr pjes n 12 muajt e fundit n aksione vullnetare (mbledhje ku sht biseduar pr problemet n komunn tuaj, pastrimi i rrugve etj.) n bashksin tuaj? 1 Po, kam marr pjes 2 Jo, nuk kam marr pjes 3 Nuk ka pasur aksion vullnetar Nuk e di (spontanisht) Pa prgjigje (spontanisht) P12. Nse keni marr pjes, sa koh n vjet keni prdorur pr kto aktivitete? Ju lusim jepni vlersim pr numrin e orve: ______________ or Nuk e di (spontanisht) Pa prgjigje (spontanisht) 39
MCMS
VI. Pjesmarrja dhe aktiviteti i qytetarve n organizatat e shoqris civile

P13. Tani do t lexoj disa forma t shoqrimit t qytetarve. Ju lutem pr seciln prej tyre t na thoni a jeni antar aktiv ose joaktiv. Antar Antar Nuk jam ND PP aktiv joaktiv antar Kishat dhe organizatat fetare Sindikatat Partit politike Organizatat qytetare (joqeveritare, shoqatat e qytetarve) P14. Nse jeni antar n njrn nga format e prmendur t shoqrimit, a paguani antarsim? 0 Jo 1 Po 2 Nuk jam antar Nuk e di (spontanisht) / Pa prgjigje (spontanisht) P15. Tani do t lexoj list t organizatave qytetare nga sektor t ndryshm. Pr seciln prej tyre, a mund t na thoni a jeni antar dhe nse jeni, a jeni antar aktiv ose jo aktiv. Antar Antar Nuk jam ND PP aktiv joaktiv antar Organizata pr demokraci, t drejtat e njeriut dhe sundimi i t drejts Organizatat pr fmij, t rinj dhe student Organizatat pr gra dhe shtje gjinore Organizatat pr mjedis jetsor dhe natyr (organizata ekologjike) Organizata pr shndet dhe shndetsi Organizatat pr personat me handikap Organizatat pr zhvillim rural Organizata sociale dhe humanitare Organizatat pr sport, hobi dhe rekrijim Organizatat pr kultur dhe arsim Organizatat profesionale Organizatat e konsumatorve P16. Nse jeni antar n ndonjrn nga organizatat e lartprmendura qytetare, a paguani antarsim? 0 Jo 1 Po 2 Nuk jam antar Nuk e di (spontanisht) / Pa prgjigje (spontanisht) P17. Pr cilat dy nga format e shoqrimit vullnetar (pa kompensim, vullnetarisht) keni punuar? 1 Kisha dhe bashksi fetare 2 Sindikata 3 Parti politike 4 Organizata qytetare (shoqata t qytetarve) 5 Nuk kam punuar vullnetarisht P18. Ju lusim na thoni pr cilat dy (2) nga organizatat qytetare t lartprmendura keni punuar vullnetarisht? 1 Organizata pr demokraci, t drejta t njeriut dhe sundimi i t drejts (anti korrupsioni) 2 Organizata pr fmij, t rinj dhe student 3 Organizatat pr gra dhe shtje gjinore 4 Organizata pr mjedis jetsor dhe natyr (organizata ekologjike) 5 Organizata pr shndet dhje shndetsi 6 Organizata pr persona me handikap 7 - Organizatat pr zhvillim rural 8 - Organizata sociale dhe humanitare 9 - Organizatat pr sport, hobi dhe rekrijim 10 - Organizatat pr kultur dhe arsim 11 - Organizatat profesionale 12 - Organizatat e konsumatorve 13 Nuk kam punuar vullnetarisht P19. Nse keni punuar vullnetarisht,m sa or n muaj keni punuara si vullnetar n kto organizata? Ju lusim jepni vlersim pr ort: ______________ or P20. Nse periudhn e tanishme e krahasoni me periudhn para viti 2007, a keni marr pjes n kto organizata: 1 M shum 2 Pothuaj njlloj 3 M pak 4 Nuk i prkas asnjrs P21. Pse kto organizata jan t rndsishme pr ju? 1 Sepse i ndihmojn bashksis time 2 Sepse misioni i tyre sht n pajtim me at n ka besoj 3 Sepse siguroj t ardhura plotsuese dhe prfitime tjera personale nga organizata 4 Pr shkak t mundsis pr socializim (t njoftoj njerz t ri, t shoqrohem etj.) 5 Pr shkak t mundsis pr zhvillim personal (fitimi i njohurive dhe prvojave t reja) 6 Pr shkak t mundsis pr fitimin e autoritetit dhe respekt n shoqri 7 Nuk i takoj asnjrs 40
VII. Bamirsia
MCMS
Qndrime dhe motive

P22. A keni dhuruar (t holla ose t mira) pr qllime bamirse n 12 muajt e fundit? 1 - Po, rregullisht, pothuaj do muaj dhe pr do aksion 2 - Po, disa her 3 - Jo, por do t kisha dhuruar 4 - Jo, nuk do t kisha dhuruar P23. Pse dhuroni (jepni kontribute bamirse)?
Jo Po ND PP
Pr shkak t prgjegjsis morale, njerzit duhet t ndihmohen mes veti Sepse kjo sht n interes pr shoqrin Sepse ngushllohem me ata, nga keqardhja Q t bj dika pr kthim/tua kthej Sepse kam mjaft dhe mund tall jap Ishte e pakndshme ti refuzoj Q t lirohem nga ata q krkojn me kmbngulje Pr shkak t interesit personal Tjetr Nuk kam dhn
P24. Nse nuk dhuroni, pse?

Jo Po ND PP
Secili duhet t kujdeset pr veten Nuk kam as pr vete sa duhet (mua m nevojitet ndihm) Nuk jam i informuar si prdoren mjetet, nuk besoj n prdorimin, dyshoj n keqprdorimin Nuk besoj se do t arrijn sukses/rezultat Dshiroj, por nuk di si Tjetr Dhuroj
Qllimet dhe grupet qllimore

P25. Nse keni dhuruar n 12 muajt e fundit, pr cilin qllim m s shpeshti keni dhuruar? (numrim vullnetar) _______________________ 0 - Nuk dhuroj P26. Nse dhuroni, pr cilat dy qllime e bni kt? Fusha Prshkrim 1 Kisha dhe bashksi fetare Ndrtimi i objekteve fetare dhe avancimi i fes Demokracia, t drejtat e Mosrespektimi dhe zbatimi i ligjeve, krkimi i prgjegjsis nga shteti, zgjedhje fer dhe t 2 njeriut dhe sundimi i t drejts lira, tregtia me njerz, anti korrupsioni 3 Fmijt, t rinjt dhe studentt T drejtat e fmijve, shtjet e t rinjve, gjimnazistve dhe studentve 4 Grat dhe shtjet gjinore T drejtat e gruas, barazia gjinore etj. Mbrojtja e mjedisit jetsor, ruajtja e natyrs, mbrojtja e kafshve, zhvillim i qndrueshm, 5 Mjedisi jetsor dhe natyra ushqim i shndosh, ujrat, pyjet etj. 6 Shndeti dhe shndetsia Shndeti, parandalimi i smundjeve, mjekt etj. 7 Kultura, arti dhe arsimi Kultura, arti, shoqatat kulturore-artistike, filmi, muzika, teatri etj. Mbrojtja e t drejtave t fmijve dhe sigurimi i kushteve m t mira pr jet pr personat 8 Personat me nevoja t veanta me nevoja t veanta 9 Zhvillimi rural Bujqsia, zhvillimi i fshatit, infrastruktura, ujvarat, kanalizimi etj. Prindr me nj bashkshort, ndarja e ndihms, kujdesi pr fmijt pa prindr, mbrojtja dhe 10 Kujdesi social (humanitar) kujdesi i grupeve t margjinalizuara, personat pa shtpi etj. Futboll, boks, iklizm, gjuetar, peshkatar, klube pr grumbullimin e pullave postare, 11 Sport, hobi dhe rekrijimi kafsh shtpiak etj. 12 Organizata profesionale Profesion i caktuar: avokat, gazetar, stomatolog, mjek etj. 13 Parti politike Grupe t organizuara t qytetarve t cilt angazhohen pr pjesmarrje n pushtet 14 Sindikata Kujdesi pr puntort, mbrojtja e t drejtave t tyre etj. 15 Tjetr - prmend Nuk dhuroj P27. (88) Nse, dhuroni, cili nivel pr ju sht prioritar pr dhurim? 1 Lokalisht n bashksin tuaj lokale 2 N komunn ose qytetin tuaj 3 Pr rajonin tuaj (n Maqedoni) 4 Nacional (n nivel t gjith Maqedonis) 5 - Ndrkombtarisht (mbshtetje jasht nga Maqedonia)
41
VIII. Prgjegjsia ndaj mjedisit jetsor

P28. Ju lusim pr seciln nga deklaratat q vijojn m thoni a pajtoheni?
Plotsisht pajtohem Duhet t rriten tatimet (taksa ekologjike), nse mjetet e grumbulluara n kt mnyr shfrytzohen pr pengimin e ndotjes s mjedisit jetsor Duhet t ngrihen standardet pr ndrtim pr shkak t kursimit t energjis (pr efikasitet energjetik) Duhet t caktohet afati pr prjashtimin e automjeteve t udhtarve t cilt nuk i plotsojn standardet ekologjike pr gazrat q emetohen? Duhet t ndalohet puna e fabrikave-ndotse t cilt nuk i plotsojn standardet ekologjike? Duhet t ket dnime t rrepta/t larta pr hedhjen e mbeturinave n vende q nuk jan caktuar pr kt dhe deponi jolegale Duhet t paguhet kaucion pr ambalazh (shishe plastike dhe kanae) Ndalesa pr prdorimin e qeseve plastike dhe zvendsimi i tyre me qese prej plhure dhe letre (ose nga material tjetr) sht i arsyeshm Seleksionimi i mbeturinave nga amvisrit pr shkak t reciklimit duhet t jen t obligueshme Duhet t ndalohet gjuetia e kafshve t egra Pjesrisht pajtohem
MCMS

Pjesrisht Aspak nuk nuk ND pajtohem pajtohem
PP
42
Shtojc. Struktura e ekzemplarit
MCMS
Ekzemplari prfshiu 1.050 t anketuar. Korniza e popullats s ekzemplarit m t vjetr se 18 vjet, ndrsa kriteret pr reprezentim ishin: gjinia, mosha, prkatsia etnike, vendi i banimit dhe rajoni.
Gjinia
Meshkuj Femra
%
50,3 49,7
Vendi i banimit
Rural (fshat) Urban (qytet) Shkup
%
39,1 39,7 21,1
Mosha
18-29 vjet 30-39 vjet 40-49 vjet 50-65 vjet Mbi 65 vjet
%
25,6 21,6 19,9 22,1 10,8
T ardhura mujore pr antar n amvisri

deri 1500 den. 1500 - 3.000 den. 3.001 - 4.000 den. 4.001 - 5.000 den. 5.001 - 6.500 den. 6.501 - 8.000 den. 8.001 - 11.000 den. 11.001 - 15.000 den. 15.001 - 24.000 den. Mbi 24.000 den.
%
6,3 7,0 8,3 10,1 9,9 11,5 12,3 12,3 11,0 11,3
Prkatsia etnike
Maqedonas/e Shqiptar/e Turk/e Rom/e Serb/e Vlleh/e Boshnjak/e Tjetr
%
63,2 24,7 4,0 3,3 1,6 0,6 1,2 1,3
Orientimi politik
I majt 2 3 4 5 6 7 8 9 I djatht Nuk e di Pa prgjigje
%
5,6 4,2 4,7 3,5 12,8 4,4 4,3 5,7 4,3 9,0 27,2 14,4
Prkatsia e religjionit
Ortodokse Islame Katolike Tjetr Nuk i prkas as nj religjioni/ateist
%
66,6 31,6 0,2 0,3 1,3
T qenit religjioz
Person religjioz Person jo religjioz Ateist
%
86,8 10,6 2,7
Statusi i puns
I punsuar n sektorin publik I punsuar n sektorin privat Bujk Student Amvise I papunsuar Pensionist
%
17,8 34,1 2,6 8,7 6,2 18,5 12,2
Simpatizues i cils parti politike jeni (spontanisht)?

VMRO-DPMNE LSDM BDI PDSH Demokracia e re Tjer Nuk jam simpatizues i asnjrs
%
21,9 13,7 6,4 5,6 2,0 6,0 44,4
Statusi social (vet perceptim)

Klas e lart Klas m e lart e mesme Klas m e ult e mesme Klas puntore Klas m e ult
%
2,3 22,8 33,8 31,2 9,9
Rajoni
I Shkupit Juglindor Lindor Verilindor I Vardarit Jugperndimor I Pollogut I Pellagonis
%
29,3 9,0 9,7 8,6 6,7 9,0 17,1 10,7
Shkollimi
Me arsimim t paprfunduar fillor Fillor Mesm I lart/sipror
%
2,1 14,9 52,7 30,4
43

Pergjegjesia Shoqerore e Qytetareve 2011

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pergjegjesia Shoqerore e Qytetareve 2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Botues Qendra Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar

Autor Sasho Klekovski Gonce Jakovleska Daniella Stojanova

Prgatitja Daniella Stojanova, MCMS

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

I PRGJ EGJ SIA PR SHTJ ET SHOQRORE .............................................................. 10

II FRYMA PUBLIKE .................................................................................................................... 14

III NIVELI I SOCIALIZIMIT ..................................................................................................... 18

IV PJ ESMARRJ A N AKTIVITETE J OPARTIAKE POLITIKE .................................... 21

V AKTIVITETI VULLNETAR N BASHKSI ...................................................................... 23

VI PJ ESMARRJ A DHE AKTIVITETI I QAYTETARVE N ORGANIZATZAT E SHOQRIS CIVILE .......................................................................................................................... 25

VII KONTRIBUTET BAMIRSE .............................................................................................. 28

VIII PRGJ EGJ SIA PR MJ EDISIN J ETSOR ................................................................. 34

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

TERMET DHE DEFINICIONET

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Indekset e prgjegjsis shoqrore

METODOLOGJIA DHE QASJA

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prpunimi dhe prezantimi i rezultateve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

I PRGJEGJSIA PR SHTJET SHOQRORE

PIKA E KONTROLLIT DHE PRGJEGJSIA

Tabela I 2. Pr gjegjsi m e madhe pr veten

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

MCMS Shteti duhet t ndrmerr m shum prgjegjsi q secili ta ket at q i nevojitet.

MNYRAT E ZGJIDHJES S NEVOJAVE SHOQRORE

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Qytetart u pyetn pr qndrimet si mund t zgjidhen nevojat shoqrore.

DIMENSIONET KRYESORE T PRGJEGJSIS S QYTETARVE

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

87,0 () 62,6 93,0 () 93,5 () 93,0 ( ) 88,3 96,6 97,2 %

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

III NIVELI I SOCIALIZIMIT

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

A shkoni n kishn, xhamin tuaj ose ndonj tempull tjetr

Disa her n vjet

Aspak nuk kaloj

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

IV PJESMARRJA N AKTIVITETE JOPARTIAKE POLITIKE

Protesta (demonstrata, miting)

37,0 ( ) 28,9 ( ) 13,5 ( ) 36,7 ( ) 44,2 ( ) 6,4 ( )

Bojkoti (mosblerja e prodhimeve t caktuara, mospagesa e llogarive)

Ka marr pjes n 5 vitet e fundit

Jo, por do t kisha marr pjes

Asnjher nuk do t kisha marr pjes

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

V AKTIVITETI VULLNETAR N BASHKSI

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

Gr afiku V 2. Koha e kaluar n pjesmar rje n aksione vullnetar e n nivel vjetor

Prgjegjsia shoqrore e qytetarve

VI PJESMARRJA DHE AKTIVITETI I QAYTETARVE N ORGANIZATZAT E SHOQRIS CIVILE

ANTARSIMI I QYTETARVE N ORGANIZATAT E SHOQRIS CIVILE

Antar aktiv Antar joaktiv