NEDERLANDS: POZIE ANALYSE

BEELDSPRAAK
          Allegorie Asyndetische vergelijking (vergelijking zonder voegwoord) Homerische vergelijking Metafoor Metonymia Personificatie Symbool Synesthesie Vergelijking met als Vergelijking met van

Allegorie Door het hele gedicht lang een metafoor of personificatie volhouden. Dit is meestal satire, spottend. De hele tijd wordt dezelfde naam gebruikt enz. Asyndetische vergelijking (vergelijking zonder voegwoord) Beeldspraak die berust op overeenkomst, het beeld wordt genoemd en het object ook maar die twee worden niet verbonden! Geen voegwoorden, maar komma s enz. Homerische vergelijking Dit is een breed uitgewerkte en lang volgehouden als vergelijking, elke keer: Zoals Zo Als Metafoor Dit is een overeenkomst van het beeld met de werkelijkheid, maar hier wordt alleen het beeld genoemd en niet de werkelijkheid. Metonymia Bij deze vorm van beeldspraak is er geen overeenkomst tussen het beeld en de werkelijkheid, er is wel een andere relatie tussen deze twee. Bijvoorbeeld: ik bind de ijzers onder. Geef mij nog maar een glaasje. Hebben zij een Van Gogh? Een metonymia die berust op een deel-geheelrelatie wordt pars pro toto genoemd (stukje voor geheel) het schip was bemand met veertig koppen, wil dat blauwe bloesje eens voor de klas komen? Personificatie De eigenschappen van mensen wordt als de natuur of aan iets levenloos voorgesteld. Symbool Kan ik niet vinden in het boekje? Vergelijking met als Overeenkomst tussen beeld en dat wat met beeld bedoeld wordt. Beeld en object worden met elkaar verbonden door als of zoals. Meestal zijn dit vaste uitdrukkingen. VB: Een kerel als een boom.

Vergelijking met van Kan ik niet vinden in het boekje VB: Een boom van een kerel.

STIJLFIGUREN
                           Antithese Asymmetrie Apokoinou Chiasme, kruisstelling Climax of anticlimax Distanzstellung Ellips Enumeratie, opsomming (asyndeton, polysyndeton) Eufemisme Exclamatie, uitroepen Herhaling Hyperbool Inversie Ironie Kruisstelling, chiasme Litotes Parallellisme Paradox Pleonasme Prolepsis Proteron husteron Repetitio, herhaling Retorische vraag Tautologie Understatement Woordspeling Zelfcorrectie

Antithese Een stijlfiguur dat tegenstellingen naast elkaar plaatst. Asymmetrie Dit is een opsomming van ongelijkwaardige elementen, wat meestal humor veroorzaakt. Apokoinou Dit is een woordgroep aan het einde van een versregel die op twee manieren kan worden gelezen. Als een zelfstandig zinsdeel of als een deel waarvan het volgende deel in de volgende versregel staat. Chiasme, kruisstellingen Dit zijn twee bij elkaar horende zinnen of zinsdelen die elkaar spiegelbeeld laten zien qua woordvolgorde

Climax of anticlimax Een opsomming waarvan de delen in kracht toenemen. Stijging naar het hoogtepunt. Na het hoogtepunt kan een anticlimax komen, die neemt dus af in kracht. Distanzstellung Woorden of woordgroepen die bij elkaar horen worden van elkaar gescheiden. Bijvoorbeeld onderwerp persoonsvorm. Ellips Een zin zonder onderwerp/persoonsvorm. Vaak aan het begin van een tekst, meestal geeft het een plaats weer. Enumeratie, opsomming Een opsomming die dingen die bij elkaar hoort opsomt, als er en in de opsomming zit is het een polysyndeton en als het zonder en is dan is het een asyndeton. Eufemisme Een stijlfiguur die een kwetsend wordt vervangt door een uitdrukking of term die minder hard aankomt, omdat die vager is. Voorbeelden: sterven = heengaan, werkeloosheid = krapte op de arbeidsmarkt, bezuinigingen = beleidsombuigingen, enz. Exclamatie Die is een stijlfiguur die de aandacht wil trekken door een emotionele uitroep te doen. Herhaling, repetitio Er wordt ongewijzigd herhaald. Hyperbool Dit is een opzettelijke overdrijving, vaak gebruikt in combinatie met ironie. Inversie De zin begint niet met waar die normaal mee begint (met het ow persoonsvorm andere zinsdelen) maar het begint met een bepaling en daarna pas onderwerp. Ironie Milde wijze spotten, vaak is het tegengestelde van wat wordt geschreven bedoelt. Litotes Bepaald begrip uitdrukken door het tegenovergestelde te ontkennen. (niet verstandig, niet de eerste, enz.) Parallellisme Een aantal zinnen beginnen met hetzelfde woord en de zin verloopt verder ook op dezelfde wijze Paradox Een stijlfiguur met een schijnbare tegenstrijdigheid. Het lijkt niet logisch maar is toch waar. Pleonasme Overbodige bepaling: groen gras, stijgt omhoog, rood vuur, kersrode kersenpaar, enz.

Prolepsis Een zinsdeel dat de nadruk moet krijgen, wordt voorop geplaatst. Daarna wordt die nog een keer herhaald. Prosteron Husteron De feiten worden niet in chronologische volgorde verteld maar in psychologische volgorde. Dus eerst komt wat het belangrijkste is. Retorische vraag Een mededeling in de vorm van een vaag. Tautologie Een woord dat wordt herhaald met ongeveer dezelfde betekenis: wikken en wegen, sprak en zeide, enz. Understatement Opzettelijke afzwakking, een verzachtend woord. Dit is minder serieus dan een eufemisme, het is meestal grappig bedoelt. Woordspeling Opzettelijke dubbelzinnigheid. Zelfcorrectie Opzettelijk verkeerd gebruikt woord of opzettelijk verkeerd geformuleerde gedachte die meteen wordt verbeterd.

RIJM
                   Acconsonantie Alliteratie, beginrijm Assonantie, klinkerrijm Binnenrijm, binnen een regel Dubbelrijm Eindrijm, sinterklaas gedichtjes Gebroken rijm Gekruist rijm Gepaard rijm Glijdend eindrijm Halfrijm Mannelijk eindrijm Middenrijm, midden in de regel Oogrijm Omarmend rijm Rijk rijm, rijmend woord hetzelfde Slagrijm Verspringend rijm Vrouwelijk eindrijm

Acconantie Ook wel, medeklinkerrijm. Alleen de slotmedeklinkers van de beklemtoonde lettergrepen rijmen op elkaar. Beklemtoont. Alliteratie, beginrijm De eerste klanken van de beklemtoonde lettergrepen van woorden die rijmen op elkaar. Assonantie, klinkerrijm Komt voor aan het eind van de versregel en binnen de versregel. Binnenrijm Rijm binnen de versregel, zowel volrijm als halfrijm. Dubbelrijm Twee beklemtoonde lettergrepen rijmen op elkaar Eindrijm, sinterklaas gedichtjes Rijm aan het eind van de regel. Gebroken rijm Dit is een bepaald rijmschema: abcb of abac Gekruist rijm ABAB Gepaard rijm AA BB CC

Glijdend eindrijm Na de beklemtoonde rijmende lettergreep volgende twee onbeklemtoonde lettergrepen: twijfelen - weifelen Halfrijm Van halfrijm, ook wel assonantie (klinkerrijm) of acconsonantie (medeklinkerrijm) genoemd, spreekt men bij gelijkheid van klank (rijm) de klinkers van de beklemtoonde lettergrepen of van gelijkheid van de medeklinkers. Mannelijk eindrijm Na de rijmende beklemtoonde lettergreep volgt geen onbeklemtoonde lettergreep meer. Gaan staan, lust mist, zwaar- laag. Middenrijm In het midden van twee opeenvolgende versregels rijmen de woorden op elkaar. Oogrijm Er lijkt als je alleen maar kijkt naar de woorden, sprake te zijn van volrijm maar als je ze uitspreekt verdwijnt het rijm. Omarmend rijm ABBA Rijk rijm Het woord wordt in zijn geheel herhaald.

Verspringend rijm ABCABC Slagrijm AAAA Vrouwelijk rijm Na de beklemtoonde lettergreep n lettergreep en daarna rijmen. Stafrijm of Germaans rijm Gelijkheid van de beginklank. Alliteratie Germaans rijm en beginrijm zijn synoniemen voor stafrijm.

VERS
            Chte, volta, wending Distichon Enjambement Italiaans sonnet, petraca sonnet Kwatrijn Sextet Shakespeare sonnet Sonnet Strofe Terzet Terzine Vers, regel

Chte, volta wending Inhoudelijke wending Distichon Een strofe van twee regels, Enjambement De ene versregel loopt zonder pauze in de volgende over Italiaans sonnet, Petraca sonnet Als tussen de octaaf en het sextet een verband is als: tegenstelling, beeld-object, hedendaagsverleden, enz. Rijmschema meestal: ABAB ABAB CDC DCD Kwatrijn Strofe van vier regels Sextet De beide terzinen van een sonnet Shakespeare sonnet Drie kwatrijnen en een distichon. De wending komt na de 12e regel. Meestal zijn er geen witregels tussen de strofen. Rijmschema meestal: ABAB CDCD EFEF GG Sonnet Een gedicht bestaande uit twee kwatrijnen, die samen het octaaf vormen. En twee terzinen, samen het sextet vormend. Meestal is er na de achtste regel een wending, het gedicht neemt daar een draai. Strofe Een onderdeel van een gedicht Terzet 3 regelige strofe Terzine Strofe van drie regels in een Italiaans sonnet, bij een lang gedicht is het een terzet.

Versregel Een regel van een gedicht  een tweeregelige strofe een distichon  een drieregelige een terzine of terzet (in een sonnet)  een vierregelige een kwatrijn  een zesregelige een sextet  een zevenregelige een septet  een achtregelige een octaaf  In algemene zin wordt voor strofen van vijf of meer regels ook de benaming stanza gebruikt. Ballade is een gedicht bestaande uit drie strofen van meestal acht regels, en een vierde strofe bestaande uit vier regels.

METRUM /RITME
             Alexandrijn Amfibrachys Anapest Antimetrie Dactylus Elisie Epenthesis Jambe Metrum Metrich Scanderen Trochee Versvoet

Alexandrijn Een versregel die bestaat uit zes jamben Amfibrachys Bepaalde versvoet bestaat uit een onbeklemtoonde, beklemtoonde en weer onbeklemtoonde lettergrepe. Anapest Bepaalde versvoet bestaande uit achtereenvolgens twee onbeklemtoonde en een beklemtoonde lettergreep. Antimetrie Een afwijking van het metrum, meestal van het jambisch metrum. Komt meestal voor aan het begin van een versregel, wanneer een jambe plaats maakt voor een trocheus.

Dactylus Een versvoet bestaande uit een beklemtoond en twee onbeklemtoonde lettergrepen. De laatste hoeft niet volledig te zijn. Elisie Een uitstoting van een onbeklemtoonde lettergreep door het metrum. Epenthesis Toevoeging van een onbeklemtoonde lettergreep Jambe Onbeklemtoond beklemtoond Metrum Regelmatige afwisseling van beklemtoond en onbeklemtoonde lettergrepen. Er zijn een paar metra: jambe, trochee, anapest, dactylus, amfibrachys. Metrisch Scanderen Door middel van boogjes (aan de bovenkant open / een soort brede u, dit is op onbeklemtoonde lettergrepen) en streepjes (op beklemtoonde lettergrepen) aangeven waar de accenten in een gedicht liggen (om te ontdekken of het gedicht een metrum heeft) Trochee Versvoet Metrische eenheid bestaande uit twee lettergrepen of uit drie lettergrepen. Naam Jambe Trochee Anapest Amfibrachys Dactylus

U-U UU U U - UU

U-U UU U U - UU

U-U UU U U - UU