Professional Documents
Culture Documents
a) Nu
b) Nu hm f (x) lin tc th khi ta t x = (t) trong (t) cng vi o hm (t) ca n l nhng hm s lin tc, ta s c: f (x)dx =
www.vietmaths.com
f [(t)]. (t)dt
Dng 1. Thc hin theo cc bc: Bc 1: Chn x = (t), l hm s thch hp. Bc 2: Ly vi phn dx = (t)dt.
Bc 4: Khi I =
g(t)dt.
Lu : Cc du hiu dn ti vic la chn bin ph: a2 x2 , a > 0: chn x = a sin t vi t [ , ] hoc x = a cos t vi t [0, ]. 2 2 a a Du hiu x2 a2 , a > 0: chn x = vi t [ , ] \ {0} hoc x = vi sin t 2 2 cos t t [0, ] \ { }. 2 Du hiu a2 + x2 , a > 0: chn x = a tg t vi t ( , ) hoc x = a cotg t vi t (0, ). 2 2 Du hiu
Du hiu Du hiu
a+x hoc ax
w .v
ie t
f (x)dx = g(t)dt.
.c o
nh l:
Vi x > 1: t x =
www.vietmaths.com
T c
ie t
cos4 t sin4 t 4 cos 2t 4 1 sin2 2t cotg t tg t = = = cos2 t. sin2 t sin2 2t sin2 2t 4 1 = 1 = 4x x2 1. sin 2t sin2 2t tg t = sin t 1 cos 2t 1 = = cos t sin 2t sin 2t dx (1 + x2 )3 .
), khi 2 2 I=
w .v
1 1 I = (cotg2 t tg2 t) ln | tg t| + C 8 2 1 2 1 = x x 1 ln |x x2 1| + C. 2 2
Dng 2. Thc hin cc bc sau: Bc 1: Chn t = (x), l hm s thch hp, ri xc nh x = (t) (nu c th). Bc 2: Ly vi phn dt = (x)dt. Bc 3: Biu th f (x)dx theo t v dt. Gi s rng f (x)dx = g(t)dt. 2
1 1 = x x2 1. sin2 2t
(cos2 t + sin2 t)dt x2 2dt = 3 = sin 2t 8 sin3 t cos3 t x2 1 1 1 1 2 = (cotg t. 2 + tg t. 2 + )dt. 4 cos t sin t. cos t sin t
x + C. 1 + x2
.c o
dt x = tg t + C = + C. 2t cos 1 x2 (1 x2 )3 = cos3 t x Ch : Do t ( , ) = cos t > 0 = = tg t. 2 2 1 x2 x2 dx V d 2: Tnh tch phn bt nh: I = . x2 1 V iu kin |x| > 1, ta xt hai trng hp: I=
Bc 4: Khi I =
g(t)dt.
1 (x + a)(x + b)
I=
1 x = x = 1 t2 , lc I = 2 =
ie t
x2 dx. 1x
2x2
1 t3 = x = , khi : 2
2
cos x = t2 = cos x, khi : I=2 2 (3t6 7t2 )t + C 21 2 = (cos3 x 7 cos x) cos x + C. 21 (t6 t2 )dt = 3
w .v
2 (3x2 + 4x + 8) 1 x + C. 15 x5
3
(1 2x2 )2 dx.
I=
1 2
x + b. x a + x b.
x+a+
.c o
Du hiu f (x,
(x)): chn t =
(x).
dx . 1 + ex
1 + ex t2 = 1 + ex , khi :
(x + 1)(x + 2)
Vi x > 1
t t =
www.vietmaths.com
x+1+
I=2
Vi x < 2
t t =
(x + 1) +
(x + 2), khi :
w .v
ie t
I = 2
dt = 2 ln | (x + 1) + t
t
vdu.
dt = 2 ln |t| + C = 2 ln | x + 1 + x + 2| + C. t
udv = uv
Bc 2: t:
Bc 3: Khi : I = uv
Lu : Khi s dng phng php tch phn tng phn ta cn tun th nguyn tc sau: La chn php t dv sao cho v c xc nh mt cch d dng. 4
s
(x + 2)| + C. f (x)dx, nh sau:
.c o
dx
dt t1 1 + ex 1 I=2 = ln + C = ln + C. t2 1 t+1 1 + ex + 1 x x C th t t = e 2 , lc y I = 2 ln |e 2 + ex + 1| + C.
Tch phn
vdu tnh c d hn so vi
f (x)dx.
t:
Khi :
I= =
www.vietmaths.com
x2 + 1. ln(x + x2 + 1. ln(x +
x2 + 1)
x2 + 1) x + C.
cos(ln x)dx.
I=
ta s dng cng thc tch phn tng phn cho c hai tch phn ri cng v v tr v suy ra tch phn cn tnh.
Ch : Mt s dng hm c bn sau y c cch tnh cho ring tng loi. Loi 1. Tch phn I =
C hai cch:
w .v
ln(cos x) V d 12: Tnh tch phn bt nh: I = dx. cos2 x u = ln(cos x) t , c: I = ln(cos x). tg x + tg x x + C . dx dv = cos2 x
ie t
Cch 1: t
cos(ln x)dx,
.c o
dx =
x du = 1 + x2 +1 dx = dx = ln(x + x2 + 1) x = x + x2 + 1 x2 + 1 dx dv = 2 2 + 1. v = x x +1 u
I=
(1)
+ Bc 2. Ly o hm hai v ca (1), c:
(2)
Nhn xt. Nu bc ca a thc P (x) ln hn hoc bng 3 th cch 1 cng knh hn cch 2.
Do ta i ti nhn nh sau: Nu bc ca P (x) nh hn hoc bng 2, ta la chn cch 1 Nu bc ca P (x) ln hn 2, ta chn cch 2.
x cos 2xdx.
V d 14: Tnh: I =
Ta c: I =
ie t
w .v
a2 3a = b 1 2 2b1 + c2 c1 + d2
x 1 1 I = x2 + sin 2x + cos 2x + C 4 4 8
=0 =0 =0 =0
a2 3a b 2 1 2b2 c2 c2 + d1
h
=1 = 1 =2 = 3.
Cch 1. Ta t
u = cos bx dv = eax dx. eax cos bxdx = [A cos bx + B sin bx]eax + C vi A, B hng s.
Cch 2. I = Ch :
.c o
b) Phng php trn cng p dng c cho tch phn: J1 = eax sin2 bxdx, J2 = eax cos2 bxdx.
Cch 1. t
www.vietmaths.com
x ln xdx, vi = 1
u = ln x dv = x dx
ex . cos2 xdx.
I=
1 2
Vy I =
w .v
ie t
Cch 2. I =
.c o
P (x).eax dx hoc
x2 ln 2xdx. x3 x3 ln 2x + C. 3 9
III. Dng hm ph: tng ca phng php dng hm ph l tm mt hm g(x) sao cho nguyn hm ca cc hm s f (x) g(x) d xc nh hn so vi f (x), t suy ra nguyn hm ca f (x), Bc 1: Tm kim hm s g(x).
www.vietmaths.com
Dng hm s ph g(x) =
ex . ex ex
w .v
ie t
Bi tp
sin3 x. cos xdx dx x2 + a 2xdx . x + x2 1
Hm ph cho I l g(x) =
sin4 x cos x v J l g(x) = . sin x cos x sin4 x + cos4 x ex dx. V d 20: Tnh tch phn: ex ex
K=
M=
K= M= K=
dx 1 + e2x (6x3 + 8x + 1)dx (3x2 + 4) x2 + 1 sin xdx cos x sin2 x + 1 x sin xdx 8
V d 19: Tnh I =
J= K= N=
J= L= N= L=
.c o
(1)
J=
ex . ex + ex
www.vietmaths.com
w .v
ie t
.c o
tch phn xc nh
I. nh ngha v cc tnh cht:
b
1. nh ngha:
a
f (x) dx = F (x)
b
b a
a b b
f (x) dx =
a a
2. Cc tnh cht:
www.vietmaths.com
b
a b a
ii)
a b
f (x)dx =
b
f (x) dx.
b
iii)
a b
kf (x)dx = k
a
f (x)dx.
b b
iv)
a b
[f (x) g(x)]dx =
a c
f (x)
c
v)
a
f (x) dx =
a
f (x) dx +
b
vi) f (x) 0 =
a
f (x) dx 0 (a b).
b b
w .v
f (x) dx
a
m(b a)
a
V d 1. Tnh I =
2
|x2 1| dx; J =
1
Do 1 x 1 = x2 1 0 = |x2 1| = 1 x2 v
ie t
g(x) dx.
f (x) dx.
g(x) dx, a b.
|ex 1| dx.
f (x) dx M (b a).
10
i)
f (x)dx = 0.
.c o
Ch : Tch phn
2 x 1 1x1
= x2 1 0 = |x2 1| = x2 1 nn
1 1 2
I=
2
(x 1) dx +
1
(1 x2 ) dx = 4.
Ngoi ra:
1 x 0 = ex 1 = ex 1 0 = |ex 1| = 1 ex .
o 1
nn J =
1
(1 e ) dx +
o
(ex 1) dx = e +
1 2. e
www.vietmaths.com
Ch : f (x) g(x) = x2 3x + 2.
0 x 1 = x2 2x + 2 0 = f (x) g(x)
1 x 2 = x2 2x + 2 0 = f (x) g(x).
1 2
Nh vy: I =
o
x dx +
1
(3x 2)dx =
V d 3. Tnh I =
a
a2 x2 dx; a > 0. y0 x 2 + y 2 = a2
1 ng trn 2 nn theo ngha hnh hc ca tch phn th I l din tch ca na ng trn ny: I = a2 .
Hm s y =
a2 x2 =
w .v
Ch : Nu bit tn dng ngha hnh hc ca tch phn, trong nhiu trng hp ta c ngay c p s ca mt tch phn tng i phc tp.
ie t
17 . 6
bi tp
l hm lin tc khng m c th l
t
J=
1
vi f (x) = x ; g(x) = 3x 2.
I=
3 2
|x 2| dx;
K=
o
11
h
|x2 3x + 2| dx;
I=
V d 2. Tnh
.c o
0 x 1 = ex 1 = ex 1 0 = |ex 1| = ex 1
2. Tm a, b hm f (x) =
cos
f (x)dx.
hp: I =
a
f (x)dx.
www.vietmaths.com
2 2
V d 1. Tnh I =
o
2 = t = . 2 4 x2 dx = sin2 tdt. 2 1x 1 . 8 4
2 2
I=
o
x dx = 1 x2
o
2 3
sin2 tdt =
V d 2. Tnh I =
1
dx . x x2 1
w .v
1 2
ie t
x2 dx. 1 x2
(1 cos 2t)dt =
v) Kt lun I =
g(t)dt.
i) Chn x = (t). ii) Tnh dx = (t)dt. iii) Tnh cc cn , tng ng vi a, b. iv) Biu th f (x)dx theo t v dt : f (x)dx = g(t)dt.
Dng 1:
.c o
I=
2
dt =
3
dt =
. 6
2 3
2 3
www.vietmaths.com
u2 (1
I=
1 2
3
1 2
1 2
I=
1 o
3 1 4 x2 dx i bin x = 2 sin t; p s I = ( + ) 2 3 8
J=
a
a+b 2
3a+b 4
L=
o
M=
o
K=
w .v
ie t
1 1 u1 3 ln u 2 u+1
2 2
3 2
Bi tp.
3du = u2 )
2 2
1 1 2 du 2 u u 1
1 2+1 . 2 + ln 2 3(2 2)
i bin: x 3 = 3tgt x =
.c o
x2
Ch : C th bin i I =
dx
ri i bin t =
1 dx = dt = 2 = I = x x
1 2
dt 1 t2
Dng 2:
i) Chn t = (x) ii) Tnh dt suy ra dx. iii) Tnh cn , ng vi a, b iv) Biu th f (x)dx theo t, dt. Gi s f (x)dx = g(t)dt.
v) Kt lun I =
g(t)dt
V d 4. Tnh I =
o 2
x = 0 = t = 1; x =
www.vietmaths.com
khi I =
1
dt = ln |t| t
8
5 4
5 = ln . 4
7
* Tnh I : t t =
I=
2
dt 1 t1 = ln 21 t 2 t+1
* Tnh J :
w .v
3 2
1 3 ln . 2 2
ie t
V d 5. Tnh I =
dx ; x x2 + 1
J=
x3 dx . 3 1 + x2
5 4
I=3
1
(t4 t)dt = 3
t5 t2 5 2
t
2
h
=
1
14
s
141 . 10
.c o
bi tp
3
a) Tnh I =
6
b) Tnh I =
o
i bin t = cos x. p s: I =
2
5 5 + 3 ln 2 6
c) Tnh I =
1
1 + ln2 x dx. x 4 . 3
i bin t = ln x, p s: I =
www.vietmaths.com
ln 2
Nhc li:
ie t
I=
f (x)dx =
a
B2 : t
u = f1 (x) = dv = f2 (x)dx
b b
w .v
du v
B3 : Khi I = uv
vdu
2) Tch phn
a
3) Nh 4 dng c bn:
(i) I =
Ch : Khi s dng phng php tch phn tng phn tnh tch phn cn tun th cc qui tc sau:
i bin t =
1 ex + 2. p s: I = ln (6 4 2)(5 + 2 6) . 2 2
t
b
d) Tnh I =
dx ex + 2
f1 (x).f2 (x)dx
.c o
(ii) I =
P (x)ex dx (hoc
V d 1. Tnh I =
1
ln(1 + x)
www.vietmaths.com
V d 2. Tnh I =
1
(x ln x)2 dx. x3 2 I= ln x 3 = =
w .v
ie t
3 = ln 3 + 3 ln 2. 2
1 = ln 3 + ln 2 + 3
1 I = ln(x + 1) x
+
1 1 2
t
2
dx x(x + 1)
1 1 dx x x+1
h
e
dx 1 2 x x
1 3 1
2 1 2
e3 1 x ln xdx = 3 3
2 1 e
e3 1 x3 ln x 3 3 3
3 3
1 3
1
x2 dx
V d 3. Tnh I =
e 1 2e 1 7e3 1 + = . 3 3 9 9 27 27
+
o
sin2 x dx 1 + cos x
2
=
o
16
s
x2 ln xdx =
o
.c o
. 2
x ln xdx; = 1; t u = ln x.
V d 4. Tnh I =
1 2
ln x dx. (x + 1)2
2
1 2
1 2
e1 + = e+1
1 2
1 1 )dx ( x x+1
2
1 2
www.vietmaths.com
a
1 2
V d 1. Tnh I =
1 2
cos x. ln
1x 1+x
dx.
Hm f (x) = cos x. ln
1x 1+x
lin tc trn [ , ] v
Vy f (x) l hm l, do I = 0. Ch : Khi gp dng tch phn ny thng ta ngh ngay ti phng php tch phn tng phn, tuy nhin cha phi l gii php tt. iu ny cho thy vic nhn nhn tnh cht cn v c tnh ca hm s di du tch phn t la chn phng php gii l rt quan trng. Tuy nhin khi lm bi thi nn trnh by nh sau:
1 2
w .v
I=
1 2
cos x.
1x 1+x
ie t
1 1 2 2
f (x) dx = 0.
h
dx +
0
cos(x). ln
s
1x 1+x dx.
i bin vo tch phn th nht: x = t = dx = dt
17
.c o
2e . e+1
ln x I= x+1
dx x(x + 1)
1 1 x = = t = ; x = 0 = t = 0. 2 2
o
1 2
I=
1 2
cos(t). ln
1 2
1+t 1t 1t 1+t
dt +
o
1 2
cosx. ln
1x 1+x 1x 1+x
dx
=
o
cos t. ln
dt +
o
cosx. ln
dx = 0.
f (x) dx = 2
www.vietmaths.com
a o
f (x) dx.
f (x) dx = ax + 1 ] th: 2
2
ie t
f (sin x) dx =
o
w .v
a+b xf (x)dx = 2
a
xf (sin x) dx = 2
V d 2. Tnh I =
1
x4 dx . 2x + 1
o 1
Ta c
I=
1
x4 dx + 2x + 1
o
18
f (x) dx.
f (cos x) dx.
x4 dx . 2x + 1
h
f (x) dx. f (sin x) dx.
.c o
x4 dx = 2x + 1
1
(t)4 dt = 2t + 1
o
t4 2t dt = 2t + 1
o
x4 2x dx . 2x + 1
I=
o
2
V d 3. Tnh I =
o
www.vietmaths.com
I=
o
2
=
o
do : 2I =
o
w .v
V d 4. Tnh I =
ie t
dx =
= I = . 2 4
I=
o
t x = t = dx = dt; x = = t = 0; x = 0 = t = .
I=
( t) sin( t) dt = 4 cos2 ( t)
o
t
sinn x dx. cosn x + sinn x
xf (sin x) dx .
t t = x = dx = dt; x = 0 = t = ; x = = t = 0. 2 2 2
=
o
= 2I =
o
d(cos t) = 4 cos2 t
o
d(cos t) cos2 t 4
= I =
2
o
s
o
.c o
o
x4 2x dx + 2x + 1
x4 dx = 2x + 1
x4 (2x + 1) dx = 2x + 1
1 x4 dx = . 5
d(cos t) I 4 cos2 t
ln 9 . 8
Thay vo I:
ln
1 + sin x 1 + cos x
dx.
2 2
=
o
ln
1 + sin t 1 + cos t
dt = I.
Suy ra 2I = 0. Vy I = 0.
1
www.vietmaths.com
V d 6. Tnh I =
1
x4 + sin x dx. x2 + 1
1
I=
1
Ta c:
1 1 2
ie t
I1 =
x4 dx = x2 + 1
x4 dx + x2 + 1
x4 1 + 1 dx = x2 + 1
1
sin x dx. x2 + 1
1
h
x2 1 +
1 1
s
1 x2 + 1 dx dx 4 = + x2 + 1 3
1
=
1
(x 1) dx +
dx . x2 + 1
4 Nh vy: I1 = + 3
1
4 o
w .v
dt =
4 . 2 3
1
I2 =
1
sin x dx = x2 + 1
sin x dx + x2 + 1
o
sin x dx. x2 + 1
I2 =
1
sin x dx x2 + 1
=
o
sin tdt + t2 + 1
o
sin x dx = 0. x2 + 1
20
.c o
I=
ln
1 + sin( 2 1 + cos( 2
t) (dt) = t)
ln
1 + cos t 1 + sin t
m
dt
Vy: I =
4 . 2 3
Bi tp
Tnh cc tch phn 1) I =
o 2
x cos3 xdx
i bin x = 2 t; I = 2
o
4
cos3 tdt I = 2I = 0 = I = 0.
2) I =
o
ln(1 + tgxdx. x. p s: I = ln 2. 4 8 1 x2 dx 1 + 2x
1
www.vietmaths.com
1 1
I=
1 1
1 x2 dx + 1 + 2x
o
1)
2
2)
1
sin2 x dx; 3x + 1
2
2
3)
1
2
w .v
x sin2x dx;
x2 .| sin x| dx; 1 + 2x
3 2
3 2 1
4)
o
(ex
1
5)
o
ie t
1 x2 I= dx = 1 + 2x o o li i bin x = sin u; p s: I = . 4
2x 1 x2 dx + 1 + 2x
2 2 cos 2x dx.
dx . + 1)(x2 + 1)
21
1 x2 dx
3) I =
i bin t =
.c o
2x
Tch phn hm hu t
1. Phng php phn tch
Cng thc
Nh vy gp
www.vietmaths.com
f (x) =
ta vit
Do
1 2
V d 1.Tnh I =
0
x2 dx. (1 x)2005
V d 2. Tnh I =
1 b
x3 . (x 1)10
b) I =
a
f (x)dx vi f (x) =
Xt ba trng hp
ax2 + bx + c = a x +
u2
1 + 2
(ii) b2 4ac = 0 :
w .v
M rng
ax2
1 . + bx + c
b 2 4ac b2 + . 2a 4a nn i bin u = tg t.
ie t
f (x) =
x2 =
x2 (ax + b)
xdx x2 a dx 2 a2 x dx (x + a) dx (ax + b)
.c o
ax2 + bx + c = a(x x1 )(x x2 ). 1 f (x) = . Phn tch thnh tng a(x x1 )(x x2 ) 1 1 = (x x1 )(x x2 ) x2 x1 1 1 x x2 x x1 .
Vit
www.vietmaths.com
x2
d) f (x) =
f (x) = Q(x) +
1
V d. Tnh I =
0 2
e) f (x) =
a1 x + b 1 x + c 1 . Ta xt cc trng hp (x )(ax2 + bx + c)
f (x) =
V d. Tnh I =
0
w .v
a1 x 2 + b 1 x + c 1 A B C = + + (x )a(x x1 )(x x2 ) x x x1 x x2
ie t
f (x) =
23
x + . + bx + c
V d. Tnh
x1 dx. + 4x + 3
.c o
dx . 2 0 x x2 x + c) f (x) = . 2 + bx + c ax V d. Tnh
Tng qut:
f (x) =
V d. Tnh I =
0
f) f (x) =
1 (x + a)2 (x
= 1 nn
2
.c o
(x + a) (x + b) Ch . V ab f (x) =
www.vietmaths.com
V d 1. Tnh I =
0
1 2
V d 2. Tnh I =
1
x3
Ch .
x3
V d 1. Tnh I =
6+ 10 2
1 2 +2 x 1 2 x 1 dx. V d 2. Tnh J = 1 x4 + 1 2 x 1 1 x 1 x2
2
x2 1 Ta c = x4 + 1
1 + x2 = Ta c 1 + x4
1+
1 x2
w .v
1 + x2 dx. 1 + x4
ie t
7x 4 1 2 2 = + . 2 3x + 2 (x 1) x1 x+2
. i bin t = x
. i bin t = x +
x+
x2 x 2 + 1 F (x) = ln x2 + x 2 + 1 24
7x 4 dx. 3x + 2
dx . (x + 3)2 (x + 1)2
1 . x
1 . x
(x + a) (x + b) 1 1 1 = 2 x+b (a b)(x + a)(x + b) (a b) xa 1 1 2 1 + = (a b)2 (x + b)2 (x + a)2 (x + a)(x + b) 1 1 1 1 1 1 = + . 2 (x + b)2 2 (a b) (x + a) x+a x+b ba
m
2
1 + x2 1 = 4 1+x 2
1 1 + x2 x 2 + 1 x2 + x 2 + 1
V d 3. Tnh I =
0
1 + x4 dx. 1 + x6
1 x2 x4 x2 + 1 + x2 1 + x4 = 2 + 6 . = 1 + x6 (1 + x2 )(x4 x2 + 1) x +1 x +1
1
x2
1
1 dx. +1
www.vietmaths.com
1 0 1 0 1 0 1 0 1 0
Bi tp
t
3 0 1 0
h
x3 dx x2 + 2x + 1 x dx. (1 + 3x)3
1 0 1 0
x2 dx. x6 + 1
ie t
w .v
s
x dx (1 + 2x)3 4x + 11 dx 2 + 5x + 6 x
3 0
Tch phn hm v t
= ln |x + =
x 2 a x a + ln |x + x2 a| + C. 2 2 25
.c o
3x2 + 2 dx. x2 + 1
Ta c
V d 1.
3
I=
2
dx = 2x1 x
3 2
dx x
3 1 2 5 4 2
I=
2
(x2 + 1)dx = x x4 + 1 = ln = ln
e 2
x2 + 1 x2 x2 +
1 x2
dx =
e
www.vietmaths.com
V d 3.
1
I=
0
xdx 1 + x2 + (1 + x2 )3
1 1 3 + e2 + 2 ln + e e 2
s
=2
0 1 1 0
1 x + x
1 2 +2 x x
1 + x2
i bin i cn
t=
I=
1
tdt = t 1+t
ie t
1 + x2 = t2 = 1 + x2 = tdt = xdx. x = 0 = t = 1, x = 1 = t = 2.
2
.c o
e
V d 2.
d x x
11 . 4
xdx 1+
dt = 2 1+t 1+t
1+
m
1 x 1 2 +2 x
1 = ln x + x2 x 1 2 5+2 5 = ln . 5
= ln
2
5 3 + 5 ln + 1 2 2
1 + x2
2 .
w .v
I=
0
x x2 + 1dx
J=
x2
dx . +x+1
V d 4. Tnh I = I=
w
1
dx . x+1+ x x+1 x dx =
3 3 2 (x + 1) 2 x 2 3
4 = ( 2 1). 3
V d 5. Tnh I =
2 6
x2 dx. x+2 x2 dx = x2 4
6
I=
2
xdx 2 x2 4
6 2
dx x2 4
x2 4 2 ln |x +
x2 4| 26
= 4 2 2 ln(3 + 2 2).
I=
1
dx 4x x+2
I=
2
x1 dx. x+1
V d 6. Tnh I =
0
x3 dx . 1 x2
www.vietmaths.com
I=
0
sin3 tdt
s
6
1 = t 0, . 2 6
C2. t t =
1 x2 = t2 = 1 x2 = tdt = xdx.
ie t
3 2
1 = 4
.c o
0
I=
1
(1 t2 )(tdt) = t
1
3 2
(t2 1)dt =
1 3 t t 3
m
1
3 2
V d 7. Tnh I =
0
C1. i bin x = tg t.
w .v
1 + x2 dx.
3
I=
dt = cos3 t
3 2
I=
0
du 1 = 2 (u 1)2 (u + 1) 4
u+1 2u ln 1 u1 u 1 3 + 2]. t2 1 2t
3 2
.
0
C2. i bin t = x +
1 + x2 , x [0,
3] = t [1,
tx= =
1 + x2 = t x2 = 1 + x2 = x = t2 + 1 . 2t 27
1 + x2 =
.c o
3
1 I= 4
3+2
2 1 1 t2 1 t + + 3 dt = + 2 ln |t| 2 t t 4 2 2t
m
1
1 + x2 dx =
t2 + 1 t2 + 1 1 dt = 2 2t 2t 4
t+
2 1 + 3 t t
dt.
3+2
s
t3 3
I=
x 2 1 x + 1 + ln |x + x2 + 1| 2 2
h
0 1
www.vietmaths.com
Ch . Ch yu l cch 2: t t = x +
1
1 + x2 c th dng cho
0 1
(1 + x)5
Vit li I =
0
ie t
i bin t =
I=
1
1 + t2 2
dx 1x . 1 + x (1 + x2 )
V d 8. Tnh I =
1x
dx.
t
4tdt = (1 + t2 )2 t2 dt =
dx . 1 + x2
0 1
1 = . 3 ax + b . Ngoi ra cx + d
ax + b th i bin t = Ch . Nu biu thc di du tch phn c cha n cx + d v d 8 c cha 1 x2 v 1 + x2 nn c th i bin x = cos 2t.
7 3
w .v
V d 9. Tnh I =
i bin t =
3x + 1 = t3 = 3x + 1 = 3t2 dt = 3dx.
(x + 1)dx . 3 3x + 1
1 I= 3
(t4 + 2t)dt =
1
46 . 15
V d 10. Tnh I =
0
x2 x3 + 1dx. 52 . 9
C th i bin t = x3 hay t = x3 + 1. p s I =
16
V d 11. Tnh I =
4
xdx . x2 4 x 28
i bin t =
12
I=
1
12 t17 dt = 12 t8 t3
t9 + t4 +
1 3 2
t4 dt t5 1
V d 12. Tnh I =
0
dx (x + 1)(x + 8) x + 8 = dt = = 2dt . Vy t
3+ 2
i bin t = Suy ra
www.vietmaths.com
x+1+ dx
(x + 1)(x + 8)
I=
3
1+2 2
2 3
Vit li
I=
2
dx (x 1)(4 x)
ie t
3.
V d 13. Tnh I =
dx (4 + 5x x2 )3
Ta tm nguyn hm
x = a + (b a) sin2 t, 0 t
w .v
dx
dt = 2 ln |t| t
3+ 2 . = 2 ln 1+2 2 1+2 2
3+ 2
. 2
(x 1)(4 x)
Suy ra nguyn hm l
3 sin 2tdt
5 2x 1 . cotg 2t = 9 2 (x 1)(4 x)
3
Vy
dx . 2 1 x x +1 1 dt i bin x = = dx = 2 . t t
V d 14. Tnh I =
dt 1 dt t2 I= = = ln |t + t2 + 1| 1 1 + t2 1 1 1 2 +1 t t2 5 2+2 2 1 . = ln(1 + 2) ln + = ln 2 2 1+ 5
1 2
I=
1 = .r 2 2 (x 1)(4 x) 2
2
2x 5
1 1 + 2 x+1 2 x+8
.c o
dx
1
1 2
x,
x, . . . ,
t10 t5 1 = 12 + + ln |t5 + 1| 10 5 5
.
1
x th i bin t =
x vi l l bi
29
Ch . Gp
dx 1 th t x + = . t (x + ) ax2 + bx + c
1
V d 15. Tnh I =
1
dx . 1 + x + 1 + x2
1 + x2 = t
t2 1 t2 + 1 = . 2t 2t dx =
21
www.vietmaths.com
Phn tch
A = 1 t +1 A B C = 2+ + = B = 1 . t2 (t + 1) t t t+1 C =2
2
Vy
1 I= 2
2+1
(t2 + 1)dt . t2 (t + 1)
.c o
2+1
1 I= 2
2+1
Bi tp
ie t
21
1 1 2 1 1 + dt = ln |t| + 2 ln |t + 1| 2 t t t+1 2 t
i bin t = x +
1 + x2 = t x =
1 + x2 = (t x)2 = 1 + x2 = x =
t2 1 = 2t
= 1.
21
x
0 1
1 2
1+
2
x2 dx
3 x3 1 + x2 dx
w .v
0 4 7
1x dx x2
3
dx x x2 + 9 dx 2+x+1 dx . x 1 + x3
0 2 1
x5 + 2x3 dx x2 + 1 dx
2 7 2 1
(x + 1)(x + 2)
V d 17. Tnh I =
0
x2 + x dx. x2 + 1 30
C1.
I=
du = dx v = x2 + 1.
1 1 0
I = (x + 1)
x2
+1
0
x2 + 1dx
.c o
1 0 1
www.vietmaths.com
V d 18. Tnh I =
1
= x2
xdx = dv = x2 + 1 I = x2 x2 + 1
1
w .v
ie t
x3 dx . x2 + 1
x 2 1 x + 1 + ln |x + x2 + 1| =2 21 2 2 3 2 1 = ln |1 + 2| 1. 2 2
m
= 0.
1
x2 + 1 + x 1 dx x2 + 1 0 1 1 2x = dx x2 + 1 + 2+1 2+1 2 x x 0 3 2 1 ln |1 + 2| 1. = = 2 2
V d 18. Tnh I =
Trc cn mu
w
0
x3 dx. x + x2 + 1 x3 (x x2 + 1) dx = 1
1 0
1 0
I=
x3 x2 + 1dx
0 x2 +1
x4 dx.
i bin t=
p s
2 21 I= . 15
V d 18. Tnh I =
2 3
dx . x x2 1 31
* i bin t =
x2 1 = dt =
dx dt xdx , = 2 . t +1 x2 1 x x2 1 . 12
V d 1. Tnh I =
0
www.vietmaths.com
C1. Ta c
I=
2
0
4
2
0
C2.
w .v
ie t
x+ x 4 = 2 cos x + x . 4 2 2 cos x + cos x + sin x + sin x 4 4 dx cos x sin x + 4 cos x + 4 sin x 4 dx = 2 ln 2. dx + 2 0 cos x sin x + 4
h
0
cos x sin x +
. ) 4
s
4
dx
pi 4
* Dng ng nht:
Vit li
I=
V d 2.Tnh I =
dx . 1 + tg x
1+
0
.c o
cos2 dx x(1 + tg x)
1 ngay t u. cos t
* C th s dng hm ph.
2
Bi tp. Tnh I =
0
3
V d 3. Tnh I =
6
I=
6
42 3 8 . i bin t = tg x ta c I = 15
4 3
s
dx
4 3
V d 4. Tnh I =
dx x , sin 2
1 2
J=
dx . 1 + cos x
4 3
www.vietmaths.com
1 2
Bi tp. Tnh I =
6
V d 4. Tnh I =
0
w .v
1 + sin xdx.
ie t
J=
x x = tg 2 2 cos2 2
dx
1 = tg . 4 0
1 2
I=
0
sin
= =
2 2
1 dx I= x =2 x 2 sin cos 4 4 3 x 4 = 2 ln tg = ln 3. 4
4 3
tg
t
2
x =2 x cos2 4 4
sin
0
x x + cos dx 2 2
3 2
sin
3 2
x + dx = 4 2. 2 4
33
.c o
1 tg x dx = cos4 x
2
dx . cos2 x
x d tg 4 x tg 4
(iii) Chn theo sin x v cos x, t t = tg x (hoc t = cotg x). Ngoi ra mi tch phn u c th t t = tg
x . 2
4
V d 6. Tnh I =
0
I=
0
4
* Tnh J : J = 2
0
www.vietmaths.com
Bi tp. Tnh I =
2
4
J=
0
4
Vit li I =
0
cos x + sin x
w .v
ie t
V d 7. Tnh I =
dx.
dt . 4 t2
0
t
4
2
dx . sin x cos x
h
6 1
2tdt = 2 3+t
V d 8. Tnh
2
I=
dx , 1 + cos x + sin x
J=
0
Tnh I : t t = tg
Gi : Tch ra ri i bin.
2
V d 9. Tnh I =
0
. 34
.c o
du = . 6
(1 t2 )t2 dt =
2 . 15
J=
0
I=
I=
www.vietmaths.com
Bi tp. Tnh I =
0 1
0 1
V d 10. Tnh I
x tg2 dx. I=
0
t m
x 1 1 dx = cos2 x
1 0
h
xdx cos2 x
1
s
0
eax sin(bx)dx, a, b = 0.
Tch phn tng phn vo tch phn th nht, ta c I1 = tg 1 + ln(cos 1). Tch phn th hai I2 =
1 . 2
Vy I = tg 1 + ln(cos 1) .
3
Bi tp. Tnh I =
0
4. Dng hm ph
2
V d 11. Tnh I =
2
Xt J =
w .v
ie t
3 1 (S: + ln + 1). 2 2
(1 + cos 4x)dx =
0
2
I J =
Vy I =
1 cos 2xdx = 4
3
. 8
Ch . 35
.c o
xdx.
2 a2 b 2
|a|
dt =
|b|
2(|a| |b|) . a2 b 2
1 cos2 x cos2 2x = (1 + cos 2x)(1 + cos 4x) 4 1 = (2 + 3 cos 2x + 2 cos 4x + cos 6x). 8
(ii) i bin t =
x ta c I = J. Tnh I + J ta s suy ra c I . 2
Bi tp. Tnh I =
0
(S:
2 ). 35
V d 12. Tnh I =
0
i bin t =
www.vietmaths.com
V d 13. Tnh I =
0
esin
t t = sin x.
1
Hm v t:
I=
0
x2 + 1dx.
4
(i) i bin x = tg t
0
(ii) i bin t = x +
x2 + 1.
u = x2 + 1 dv = dx.
V d 1. Tnh I =
1. S dng nguyn hm c bn
2
ex
w .v
dx . ex
2 2 ex dx d(ex ) 1 ex 1 = = ln x 2x 1 e2x 1 2 e +1 1 e 2 e 1 e1 1 (e + 1)2 ln 2 ln = ln 2 . e +1 e+1 2 e +1 2 1
I=
1
1 = 2
1
Bi tp. Tnh I =
0
ex
dx . + ex 36
ie t
t
2 2
h
du . (u + 1)2 (u 1)2
x. 2
.c o
V d 2. Gi In =
0
S=
V d 3. Tnh I =
0
www.vietmaths.com
ie t
dx ; 2x + 3 e
dx ; x+1 e
ln 2 0
e2x
dx . + ex
dx ; 5 + ex
3. i bin
1
V d 4. Tnh I =
0
(1 + ex )2 dx. ex
e
i bin t = ex , ta c I =
e
V d 5. Tnh I =
i bin t = ln x = dt =
w .v
(1 + t)2 1 dt = e + 2. 2 t e
2 + ln x dx. 2x dx . Ta c x
1
I=
0
2+t 3 32 2 dt = . 2 3
ln 3
V d 6. Tnh I =
0
dx . ex + 1 37
.c o
ln 2 0
enx dx + 1 + ex
1 ex . 1 + ex
i bin t =
1 + ex = t2 = 1 + ex = 2tdt = ex dx.
2
I=2
t1 dt = ln 21 t t+1
2 2
= ln 3(3 2 2).
I=
0
1 tdt = t2 2
ln 3
=
0
ln2 3 . 2
www.vietmaths.com
ln(x +
2 ln 2 0 2
x2 + 1)dx;
0 e 0 e 1
t
1 0 2
(1 + e ) dx 1 + e2x ln x
3
x 2
e2x dx ; ex + 1
ex dx ; ex + 1
s
1 0
2 + ln x dx. x
V d 8. Tnh I =
0
x ln(1 + x2 )dx.
w .v
ie t
x3 dx ln 2 = 2 1+x 2
.c o
(1 + ex )2 dx; ex 0 ln 2 ex 1dx
0 1
i bin t = ln
2+x dx = dt = . 2x 4 x2
x(x2 + 1) x dx x2 + 1
1 0
ln 2 2
x
0
x ln 2 x 1 dx = ln(1 + x2 ) 2 1+x 2 2 2
1 = ln 2 . 2
xe2x dx;
0 1 0
x2 ex dx;
x2 ln(2x + 1)dx.
V d 9. Tnh I =
0
e2x+e dx. 38
V d 7. Tnh I =
1 2+x dx. ln 4 x2 2 x
Vit li I =
0
I=
1
te dt = te
t 1
et dt = ee+1 ee .
V d 10. Tnh I =
1
ln
1 + ln2 x dx. x 1 2
1
i bin t = ln x, ta c I =
www.vietmaths.com
ln(1 + t2 )dt.
0
1 I= t ln(1 + t2 ) 2 3 0 = ln 3 2 3 3
1 2 0 1
1 0
t2 dt 1 + t2
t
1 1
2tdt 2 u = ln(1 + t ) du = 1 + t2 v dv = dt = t.
ie t
t +11 ln 3 2 dt = 2+1 t 3 3
1 0
h
dt +
0 1 0 0
s
dt 1 + t2 dt . 1 + t2
1 1
2 ln 3 2 t + = 3 3 0 3
dt ln 3 2 2 = + 1 + t2 3 3 ln 3 2 2 + . 3 3 4
V d 11. Tnh I =
1 1
x4 + sin x dx. x2 + 1
w .v
Hng dn: I =
1
x4 + sin x dx = x2 + 1
1 1
x4 dx + x2 + 1
sin x . x2 + 1
=0 do hm l
V d 1. Cho In =
0
xn 1 xdx.
.c o
0
sin2 x
ex cos xdx.
a) t
Vy
In =
2n In1 2n + 3
(1).
b) T (1) ta c
www.vietmaths.com
b) Tnh In .
n
In = = = =
1 cosn1 x sin x sin nxdx sin nx cosn x + n 0 0 1 cosn1 x cos(n 1)x cos(n + 1)x dx 2 0 1 cosn1 x cos(n 1)xdx cosn1 x cos(n + 1)xdx 2 0 0 In1 . 2
w .v
a) t
ie t
V d 2. Cho In =
2 2n n! 1x 5 7 (2n + 3) 3
3 2
t
1 0
h
2n+1 n! . 3 5 7 (2n + 3)
In =
.c o
(1)
b) T (1) ta c In =
1 1 1 1 I0 = n 2 2 2 2 n x sin xdx. 2
dx =
0
. 2n
V d 3. Cho In =
0
u = xn = dv = sin xdx
n
2 2
In = x cos x
0
+n
0
Tip theo, t
du = (n 1)xn2 dx v = sin x.
2
sin x
0
(n 1)
0
n1
(n 1)In2 = n
n(n 1)In2 .
www.vietmaths.com
b) Tnh In .
4
tg2n xdx, n Z+ .
c) Chng minh a) 0 x
4
1 1 In . 2(2n + 1) 2(2n 1)
=
0
tg
2(n+1)
xdx
b) Vit In li:
w .v
= 0 tg x 1 = tg2(n+1) x tg2n x 4
4
ie t
In = =
tg tg
2n2
x tg xdx =
0
tg2n2 x
2n2
t
1 1 dx cos2 x
4
2n2
xd(tg x)
0
tg
tg2n1 x xdx = 2n 1
h
In1
0
Bi tp. Cho In =
(1 x2 )n dx.
1 In1 . 2n 1
c) Kt qu a) chng t dy In gim.
2In = In + In 2In = In + In
In + In1 In + In+1
1 2n 1 1 = 2n + 1 = 41
1 2(2n 1) 1 = In . 2(2n + 1) = In
.c o
T y suy ra
1 1 In . 2(2n + 1) 2(2n 1) 5 2
3 2
V d 5. Chng minh
Xt f (x) =
9 2 x2 dx . 4 x2 1
f (x) =
Vy
> 0,
x [2, 3].
www.vietmaths.com
V d 6. Chng minh
Xt hm
2 e2
2 0
2 exx dx 2 4 e.
y = x x2 ,
x [0, 2].
1 = 2 y , 4
x [0, 2] = = pcm.
x
1 2t 1 2t Ta c I(x) = e e 2 2
a) Vi x = ln 2 ta c
I(ln 2) =
w .v
x = ln
m+
1 + m2 .
ie t
Ta c y = 1 2x.
.c o
3
m
dx
2
x2 ; x2 1
a) Gii hn bi mt ng:
y = f (x) Ox D: x=a x = b.
b a
D:
x1
www.vietmaths.com
SD2 = V d 1.
w .v
ie t
y = f (x) (C1 ) th tm honh giao im ca (C1 ) v (C2 ). Gi s cc honh y = g(x) (C2 ) giao im l x1 < < xn . Khi
Nu D2 :
xn
x1
|f (x) g(x)|dx.
a
|f (x) g(x)|dx.
y = sin2 x cos3 x y = 0 a) D1 : x = 0 x = 2
2
SD1 =
0
2
=
0
0
2
1 8 1 = 8 =
(3 cos 2x cos x cos 3x + 3 cos x cos 2x cos 3x)dx 1 1 cos 3x cos 5x + 4 cos x dx 2 2
2
0
2
t
x = 1 x = e b) D2 : y = 0 y = ln x . 2 x =
0
h
7 (vdt). 15
SD =
|f (x)|dx.
.c o
SD =
|f (x)|dx.
SD2 =
1
ln x dx = 2 x
e e
x ln x
1
= ln x t dx dv = 1 2 x e x dx = ( x ln x 2 x) = 2 e (vdt). x 1
e
ln xdx 2 x
b) D :
sin3 x + cos3 x y = 0.
www.vietmaths.com
SD = x 6 x 4
V d 4.
1 1 = 0 < sin x cos x = 0. 2 4 sin x cos2 x 1 1 = 0 < cos x sin x = 0. 2 3 sin x cos2 x 4 3 1 1 1 1 8 SD = dx + dx = 4. 2 2 2x 2x cos sin x cos sin x 3 6 4 y = 2x D : y =3x x = 0.
w .v
ie t
S=
0
(3 x 2x )dx =
t
5 2 . 2 ln 2 y = ex D : y = ex x = 1.
c) Kho st v v th hm s
y=
x2 + 3x + 1 x+1
(C).
.c o
S=
0
y 2 2y + x = 0 x + y = 0. y=0 y = 3.
www.vietmaths.com
|x2 4x + 3| = 3 x
t
x=0 x = 2 x = 3. S= 13 . 6 y = ax2 (a > 0) y = ax + 2a.
y = |x2 4x + 3| y = 3 x.
w .v
ie t
1 S3 = . Vy 6
y = x2 + 3 x 3 D: 2 2 y = |x| D: 45
D:
S=
9 | y 2 + 2y + y|dy = . 2
.c o
d) Gii hn bi ba ng:
x2 =
x2 x = 0, 27
3
x2 = x2
0
27 x = 3, x x2 dx + 27
9 3
www.vietmaths.com
w .v
x2 y 2 + 2 = 1. a2 b V d 11. Tnh t s din tch hai hnh phng gii hn bi cc ng (P ) : y 2 = 2x v (C) : x2 + y 2 = 8. 3 + 2 . S: 9 2 Bi tp. (P ) : y 2 = 2px (C) : 27py 2 = 8(x p)3 . x2 y 2 x2 y 2 + 2 = 1, 2 + 2 = 1. a2 b b a
2. Tnh din tch phn chung ca hai elip: 3. Tnh t s din tch cc min D1 : (P ) : y = 2x (C) : x2 + y 2 = 24
2
ie t
V d 9. Tnh din tch hnh gii hn bi ng trn (C) : (x 1)2 + y 2 = 1 v ng thng (d) : y = x. Tnh t s din tch hai phn.
(P ) : y 2 = 2x 2 D2 : (E) : x + y 2 = 1. 2
S = S1 + S2 =
27 x2 dx = 27 ln 3. x 27
.c o
y = x2 x2 D: y= 27 y = 27 . x
x2 27 = x = 9. 27 x
(P ) (d) = {B, C}. Khi xB , xC l hai nghim ca phng trnh x2 xB + xC = k kx + k 4. Vy ta c xB xC = k 4. (d) : k(x 1) + 4,
C x3 kx2 S= (k 4)x (kx k + 4 x )dx = 2 3 xB xB 3 1 k = (xC xB )2 (k 4)(xC xB ) (x3 x3 ) = (k 2 4k + 16) 2 . B C 2 3
xC
2. Th tch
Tnh th tch khi trn xoay sinh ra do cc min sau y quay quanh Ox.
www.vietmaths.com
1. D = y = tg x, x = 0, x =
,y = 0 . 3
2. D = {y = x ln x, y = 0, x = 1, x = e}. 3. G = {y = 4 x2 , y = x2 + 2}. 4. D = y= 1 x2 ,y = . x2 + 1 2
w .v
ie t
47
.c o