Makro Ekonomi

Blm 17 Makroekonomi: Resimin Tamam (Macroeconomics: The Big Picture)
Makroekonomi btn ekonomiye geni adan ve detaylara girmeden bakar. zetle bu bran ekonominin bir btn olarak nasl byd ve nasl deitiiyle ilgilenir ve birok piyasann toplamnn davran ile ilgilenir. Makroekonomi toplam tketim, toplam yatrm, toplam ihracat vs. gibi fazla snflandrma yapmadan konular bir pota altnda birletirerek inceler, btn piyasalarn toplam davrann zetler. Mikroekonomi ise tek tek piyasalarn detaylar ile ilgilenir. Gayrisafi Yurtii Hasla (Real gross domestic product, Real GDP): Bir ekonomide belirli bir zaman aralnda retilmi tm mal ve hizmetlerin, enflasyona gre ayarlandktan sonra deerlerinin llmesi iin bir ara. (Enflasyon etkisi dlm ve gerekten retimde bir deiim olup olmadn len bir ara). Bazen kt (output) veya retim (production) diye adlandrlr. Makroekonominin urat iki ana konu uzun dnem ekonomik byme (economic growth) ve ksa dnem konjontrel dalgalanmadr (business cycles) Makroekonominin inceleme konular aadaki ekil ile zetlenebilir. Bu ekil ya da GDP firmalarn, tketicilerin ve en nemlisi devletin toplam davrannn bir sonucudur.
Milli retim (National product) iin iyi bir l birimi olarak reel GDP
GDP genelde artan bir trend (eilim) izler ama bu art ini klarla olmaktadr.
Actual income < potential income = recessionary gap. Actual income > potential income = inflationary gap. Long-term growth: Short-term fluctuations:
Bu notlar msfete olup hibir ekilde hatalardan tr sorumluluk kabul edilmez. Arzdar Kirac
lkenin ekonomisinin genel performansnn iyi bir gstergesi milli hasladr (national product). Buna bal olarak da ekonomistler (ktnn) retimin gelirle sonulandn varsayarlar. Kii bana Gayrisafi Yurtii Hasla (Real GDP per capita): Kiilerin ekonomik bymeden elde ettii fayday yanstmak iin bir ara. Ekonomik byme (Economic growth): Ekonominin zaman iindeki genilemesini veya gelimesini yanstan, reel GDPdeki art (ekilde yukar doru eilim). Ekonomik dalgalanmalar (Economic fluctuations): Real GDPnin uzun dnem byme trendi etrafndan kaymasna sebep olan dalgalanmalar. Konjontrel dalgalanma (Business cycle): Real GDP ve istihdamn kendi trendleri etrafndaki ini klar. Toplam kt lm para ile olur, nk farkl yapdaki rnlerin bir arada bir l ile deerlendirilmesi iin ortak metrik olarak ok msaittir. Bu lmle baz detaylar kaybetmekteyiz fakat buna karlk genel bir bak elde edebilmekteyiz. Ekonomik byme oran (Economic growth rate): Yzde olarak real GDPdeki deiim. Ekonomik dalgalanmalar (Economic Fluctuations) ktisadi durgunluk, resesyon (Recession): En az alt aylk bir real GDP dmesi. Zirve (Peak): Recession ncesi en yksek real GDP noktas. ukur (Trough): Bir ekonomik faaliyetin en dk noktas, resesyon sonunda ulalm en dk nokta. Genileme (Expansion): ukur ile Zirve arasndaki dnem Canlanma (Recovery): Hemen ukur sonras yaanan genileme, toparlanma. Depresyon (Depression): Byk ve uzun sreli depresyon
sizlik, Enflasyon ve Faiz Oranlar (Unemployment, Inflation, and Interest Rates) sizlik oran (Unemployment rate) = 100 *
issiz sayisi isgucu
Enflasyon (Inflation): Genel fiyat seviyesinde belirli bir dnemde (genelde bir yl) meydana gelen art oran. Enflasyonun rakamsal deerini dmesi dezenflasyon (disinflation), enflasyonun rakamsal deeri eksi olmas deflasyon (deflation) olarak adlandrlr.
Enflasyon 1. reel GDP ve istihdam piyasas verilerini ok yalndan takip eder. 2. iin uzun vadede eilimler mevcuttur. 3. iin tarihsel tecrbe 0 enflasyonun imkanszln gstermekte
Faiz oran (Interest rate): Belirli bir zaman aralnda alnan bor para iin denen cret.
Ekonomideki faiz oranlar ok farkldr ve bir faiz oran vermek gerekirse genele uygun bir rakam verilir. Reel faiz oran = nominal faiz oran enflasyon Faiz oranlar hem kiilerin yatrmlarn, hem de reticilerin yatrmn belirler.
Makroekonomik Teori ve Politika (Macroeconomic Theory and Policy) Makroekonomik teori iki dala ayrlmtr: Ekonomik Byme Teorisi (Economic growth theory): reel GDPnin artn aklamaya alr. Ekonomik Dalgalanma Teorisi (Economic fluctuation theory): ekonomik dalgalanmalar aklamaya alr. Bu iki teori biraraya gelip makroekonomik teoriyi oluturmaktadr. Potansiyel (Potential) GDP: kaynaklar tarafndan tespit edilen reel GDP iin ekonominin uzun dnemde alabilecei deer. Toplam Arz (Aggregate Supply): Eldeki sermaye, emek ve teknoloji ile ekonomide retilmi toplam mal ve hizmetlerin toplam deeri. Emek (Labor): Mal ve hizmetlerin retiminde insanlarn yapt alma saati. Sermaya (Capital): Mal ve hizmet retilmesi iin fabrikalar, ekilebilir arazideki gelitirmeler, makineler, binalar ve dier ara-gereler. Teknoloji (Technology): Belli bir sermaye ve emekle retilen kty arttran her ey. retim fonksiyonu (Production function): kty capital, labor ve technology balyan ilikiler. Reel GDP = F(labor,capital,technology) Y=F(L,K,T) + + + Bir ekonominin o anki durumu toplam kt, fert bana toplam kt, bunlarn art hzlar, isizlik, istihdam, faiz oran, kur oranlar ve d ticaret dengesi ile tanmlanabilir. Milli retim (National Product) lkenin rettii mal ve hizmetlerin deer toplamdr ve ekonomik aktivite iin iyi bir l birimidir. Buna gre kt retimi ekonomiye gelir yarattr nermesi ekonomistler iin nemli bir varsaymdr. Mal=gelir veya Milli Gelir = Milli retim (National Product=National Income). Nominal Milli Gelir (Nominal National Income) o yl olan retimin parasal deerlerinin toplam, Reel Milli Gelir ise baz alnan yln fiyatlar ile hesaplanm deerlerin toplam (Y ile gsterilebilir). Deikenlerin deiiminden bahsederken biz genelde reel deikenlerin deiiminden bahsetmi olacaz. Ksa dnem dalgalanmalarnn ve uzun dnem trendinin kendine gre zellikleri vardr. Mali Politikalar (Fiscal Policy): Devletin harcama yapma, vergi koyma veya borlanma politikalardr. Devlet dndaki ekonomi kararlarn ok etkiler. Para Politikalar (Monetary Policy): Enflasyon kontrol ve para arzn ile ilgili hkmet politikalar.
Toplam Talep (Aggregate Demand): Tketiciler, firmalar, devlet ve yabanclar tarafndan mal ve hizmetlerin toplamna yaplan talep. Soru 9. What determines potential GDP? What factors could cause the growth rate of potential GDP to slow down? What economic policies can the government use to affect potential GDP? Quiz: ekil 18.4, sayfa 436 soru 7 Blm 18: Bir lkenin retimini, Gelirini ve Harcamalarn lmek (Measuring the Production, Income, and Spending of Nations) eitli ekonomik istatistikler, ekonominin yn veya almas hakknda ok deerli bilgiler iermektedirler. Ekonominin durumunu yanstmas ve nabzn tutmas asndan bu nemli istatistiklerden birisi Gayri Safi Yurtii Hasla, GSYH (Gross Domestic Product, GDP) olmaktadr ve bu blmde nasl hesapland detayl olarak anlatlacaktr. Bu blmde bir retim sonucu olumu retimi (kty), bu retimin nasl gelir olarak llebildiini inceleyeceiz. GSYH lm (Measuring GDP) Daha nce reel GDPnin lkenin retimini gstermek iin iyi bir l olduunu gstermitik. Reel GSYH (Real GDP): Bir ekonomide yeni olarak retilmi ve son eklini alm tm (nihai) mal ve hizmetlerin (belirli zaman aralnda) enflasyona gre ayarlandktan sonra deerlerinin llmesi iin bir ara. Bunun iine nelerin dahil edilmesi iin cevap verilmesi gereken sorular: Ne dahildir? Yeni retilmi mal ve hizmetler. Nerede? lke snrlar iindeki rnler GDP iinde saylr, isterse yerli retimi yapan yabanc bir firma olsun. Ne zaman? Zaman aral belirlenmi olacak GDP sadece para cinsinden bir deerdir (bir saydr), fakat iinde ekonomide retilmi btn mallarn deeri ya da katks vardr. Basit bir GDP hesab:
7 teyp +3CD ?
5 TL / teyp 15 TL /CD
35 TLlik teyp retimi + 45 TLlik CD retimi 80 TLlik teyp ve CD retimi
Birden ok mal iin GDP hesaplama forml:
pQ
i i =1
retilmi birinci mallarn deerleri toplam+...+ retilmi n. mallarn deerleri toplam GDP hesaplamalarnda yksek fiyatlara sahip olan mallar GDP deerini daha fazla etkilemektedirler. Bunun anlam bu mallarn ekonomi iin daha nemli olduu ve ekonomik gstergeler zerinde ok etkili olduklardr. GDP deerini farkl ekilde hesaplamak mmkndr. Bu hesaplamalar yaparken dikkat edilecek noktalardan biri bir mal birden ok kez saymamaktr, nk baz mallarn bir ksm hemen tketilebilirken (nihai mal) geri kalan ksm baka mallarn retiminde kullanlabilmektedir (ara mallar). Ara mal (Intermediate good): Tketiciye satlmadan nce zerinde daha ilem yaplacak (yaplabilecek) mal. Nihai mal (Final good): Tketiciye satlmadan nce ileme ihtiya duymayan mal. Milli Gelir ve rn Hesab (National Income and product accounts): Toplam gelir ve GDP birleenleri iin resmi devlet aklamas (izelgesi). Ulusal geliri lmede farkl yaklam vardr: 1. Harcama yaklam (Spending approach) 2. Gelir yaklam (Income approach) 3. Katma deer yntemi (GDP by value added) ya da retilmi mallarn deerleri ile retim yaklam (Production approach) Ekonomik hayatta nemli rol oynayan aktrler: 1. Tketiciler, hane halk (consumers, household) 2. Firmalar, reticiler (firms, producers) 3. Devlet (government) 4. Yabanclar (foreigners) Harcama yaklam (Spending approach)
Birbirine benzemeyen rnleri birarada deerlendirebilmek retilmi mallarn fiyatlarna ihtiya duymaktayz. Bylece her rnn deerini hesaplayabilir
i
= p1Q1 + p 2 Q2 + ... + p n Qn = retilmi mallarn deerleri toplam=
ve btn rnlerin deerlerini toplayarak hepsini birarada deerlendirebiliriz.
Nihai kt iin yaplan toplam harcama drt byk harcama kategorisinin toplamdr: tketim (C: Consumption), yatrm (I: Investment), devlet harcamalar (G: Government purchases) ve net ihracat (NX: Net Exports). Mal piyasasnda aklar: Firmalar Y C I : mallarn yn : harcamann (parann) yn G Devlet Hane halk
Yabanclar NX Firmalar Y toplam deerinde mal retip bunu piyasaya srerek satarlar. Bunun karlnda Y kadar para elde ederler. Bu parann C kadarn tketiciler aldklar mallar iin derler, I kadarn firmalar aldklar mallar iin derler, G kadarn devlet ald mallar iin der ve NX kadarn yabanclar aldklar mallar iin derler. Sonuta Y deerinde mal retilir ve bunun karlnda Y kadar para alnr. Ekonomideki aktrlerin toplam harcamas C+I+G+NX olmakta ve Y= C+I+G+NX eitlii elde edilmektedir. Harcama (Y)= Tketim (C)+ Yatrm (I)+ Devlet Harcamalar (G)+ Net hracat (NX) Spending (Y)=Consumption (C)+ Investment (I)+Government Purchases (G)+ Net Exports (NX) %68 %18 %18 -%4 GSYH (GDP) 9,248 Tketim (Consumption) 6,255 Yatrm (Investment) 1,622 Devlet Harcamalar (Government Purchases) 1,628 Net hracat (Net exports) -257
Yukardaki aktrlerin yapt harcamalarn isimleri: Tketim (Consumption): Kiiler (hane halk) tarafndan satn alnm nihai mal ve hizmetler. Firmalar ve devletin yapt harcamalar buna dahil deil. Yatrm (Investment): Firmalar tarafndan nihai mallara yaplan harcamalar ve hane halknn ikamet iin yapt harcamalar. Ara mallar bu kategoriye girmiyor. imdi tketilmeyecek olan mallarn retimine yaplan harcamalar yatrm harcamalardr. Sabit Yatrm (Business fixed investment): Fabrika veya ara-gerelere firmalar tarafndan yaplm yatrm. Ekonominin sahip olduu toplam sermaye mallar
miktarna sermaye stou (capital stock) denir. Yeni sermaye mallar yaratlmas bir yatrm faaliyetidir ve buna business fixed investment ya da ksacas sabit yatrm (fixed investment) denir. Stok yatrm (Inventory investment): Belirli zamanda stokta meydana gelen deiim. (Bir sat durumunda tketici ksmna sat diye yazlrken stoktan dlr).
GDP hesaplamasnda retim llmek istenir fakat retilen her ey hemen satlmamaktadr (ilk nce stoklanp daha sonra satlmaktadr). Bu yzden stok deiimi yaplm harcamay (tketimi) gsterir. Residential investment: Yeni ev ve apartmanlara yaplan harcamalar. Brt ve Net Yatrm (Gross and Net Investment): Ekonomideki toplam yatrma brt yatrm (gross investment) denir. Bu da amortisman (replacement investment), mevcut sermaye stokunun muhafazasn salayan sermaye miktar, ve net yatrm, brt yatrm eksi amortisman diye ikiye ayrlr. Brt yatrm I diye gsterilecektir. Bir ekonomist iin yatrm yukarda akland gibi retim iin harcanm paradr. Devlet Harcamalar (Government Purchases): Devletin mal ve hizmetler iin yapt btn harcamalar ulusal gelirin bir paras saylr ve G ile temsil edilir. Bunun dnda devletin giderlerinin hepsi harcama olarak saylmaz mesela transferler bu harcama demelerinin dnda tutulur. hracat (Export): Bir lkedeki insanlarn baka bir lkedeki insanlara sattklar toplam mal ve hizmetlerin deeri. (Yerli retim mal ve hizmetlere yabanclarn yapt harcamalardr.) thalat (Import): Bir lkedeki insanlarn baka bir lkedeki insanlardan satn aldklar toplam mal ve hizmetlerin deeri. (Yabanclarn rettii mal ve hizmetlere yaplan yerli harcamalar.) Ticaret dengesi (Trade balance): hracat deeri thalat deeri Makroekonomistlerin denklemi:
Y= C+I+G+NX
10
2. Determine whether each of the following is consumption, investment, or neither. Explain your answer. a. A landscaping company buys a new four-wheel-drive vehicle to carry bushes and flowers. b. A doctor buys a new four-wheel-drive vehicle to use on vacation. c. A family puts a new kitchen in their house. d. The campus bookstore increases its inventory of textbooks. e. You buy toothpaste at the drugstore. f. The state government of Alaska buys four-wheel-drive vehicles for its game wardens.
11
Gelir yaklam (Income approach) Bir lkede GDP lmenin bir baka yolu da insanlarn retimden kazandklar gelirdir. Bunun sebebi ise bir ekonomide satlm mallarn gelirlerinin yine bu ekonomiye katk yapm olan insanlara dnecei varsaymdr. Gelir yntemiyle GDPnin hesaplanmas alttaki ekilde akmn deerlerinin toplanmasyla yaplr. Faktr piyasasnda aklar:
Firmalar Y I : Kiralanan retim faktrleri : Kira geliri
Hane halk
cret, faiz, kr,
Devlet
vergi, transfer
Yabanclar
cret, faiz, kr, kira
Buradaki retim faktrlerinin hepsi retim faaliyetinde yer alan, emek, sermaye mallar, doal kaynaklar ve giriimdir. Bunlar retime katlmalarndan dolay sahiplerine cret gelirleri, faiz gelirleri, kr gelirleri ve kira gelirleri salamaktadr. irketler elde ettikleri haslay nasl datrlar? Milli gelir, retime katlanlarn elde ettii kr, cret, faiz ve kiradan olutuundan, ekonomide elde edilen bu faktr paylarnn toplanmas gerekir. Ulusal gelir muhasebesi yapanlar drt ana faktrle GDPyi hesaplarlar: Emek geliri, cretler (labor income, wages): Emek hizmetleri iin iilere yaplan demelerdir. Bunlara emeklilik ya da sosyal yardm demleri de dahildir (fringe benefits) (wage: TL/saat, sallary: TL/ay veya TL/yl) Sermaye geliri (capital income): Kr (divident ve firma kullanmndaki krlar GDP hesabna girer), kira demeleri (toprak ve teki kiralanan faktrlere yaplan demeler ranttr) ve faiz demelerinden (banka mevduatndan, firmalara verilen borlardan salanan faiz ve teki yatrm gelirleri buna girer) olumutur. Amortisman (Depreciation): Maln deerindeki zaman iinde meydana gelen kayp. Verim kaybn nlemek iin her sene bunun kadar yatrm yaplmal. Net Yatrm = Brt (Gross) Yatrm - Amortisman. Gelecek iin yatrm.
12
Safi Ulusal rn, Net Ulusal rn, NDP (Net Domestic Product)= GDP Amortisman. NDP = cretler + Rant + Faiz + Krlar + vergiler-sbvansiyon Drt gelir unsuruna vergileri ekleyip sbvansiyonlar kardmzda karlatmz kavram. Sbvansiyonlar (subsidies): Devlet sbvansiyonlar hesaplamadan karlr. Dolayl iletme vergisi (Indirect business taxes): Satlmakta olan mallara konmu vergiler. Yabanclarn net geliri (Net income of foreigners): Yerli GDP retiminde kullanlm yabanc faktrler eklenip, yabanc lkede kullanlm milli faktrler karlr. statistiksel fark (Statistical discrepancy): veriler ve baka sebeplerden tr meydana gelen fark. TOPLAM GEL R $9,248 Emek geliri (cretler, aylklar, yan gelirler) 5,332 Sermaye geliri (kr, faiz, kira) 2,157 Dolayl iletme vergisi 1,141 Amortisman 703 Yabanclarn net geliri 15 statistiksel fark -100 GDPye eittir $9,248
C + I + G + (X-M) =GDP - Amortis manlar = C + I + (X-M) =NDP - Dolayl vergiler = _ -
cret - Transfer + Transfer (gelirleri) demele gelirleri + ri +Kira Kiisel +Kr gelir =Milli gelir
- Dolaysz = vergiler Kullanla bilir gelir
Ulusal gelir (National Income) = Emek geliri + Sermaye geliri. Kiisel Gelir (Personel Income) = Emek geliri + transferler + Sermaye gelir pay.
13
retim Yaklam (Production Approach) lk olarak dikkate alnacak sorular kt nedir? ve ktdaki deiimler nasl oluyor?. lkenin toplam kts o ekonomideki btn firmalarn veya reticilerin rettikleri rnlerin deerlerinin toplam mdr? retim aamalarla olmaktadr: Baz firmalar dier firmalara girdi olacak ktlar retmektedirler ve bu sre birka aama devam etmektedir. Bir firmann kts baka bir firmann girdisi olduunda problem ortaya kmaktadr. Eer byle bir toplam yaplrsa bir deer birden ok toplanm olmaktadr (Multiple counting). Bunu engellemek iin mallar ara mallar (intermediate goods) ve nihai mallar (final goods) diye ikiye ayryoruz. Ara mallar firmalarn girdi olarak kullandklar mallar, nihai mallar ise hibir ekilde girdi olarak kullanlmayan mallardr. Nihai talep (final demand) ise nihai mallarn tketimi, yatrm ve ihracat iin satn alnmasdr. Mallarn satnda ne amala kullanlaca bilinmez, bu yzden ara veya nihai mal olup olmamasn tespit yntemi katma deer (value added) ile olmaktadr. Her firmann katma deeri ktsnn deerinden teki firmalardan satn ald girdilerin deerinin karlmasyla bulunur. ifti-Deirmenci-Pastac rnei (nihai mallara dikkat): 50 kg ifti buday Deirmenci un retir retir Q1=100 kg Q2=50 kg Tketici 25 kg
Pastac pasta retir Q3=25 kg Tketici
Tketici
Yukarda 3 yntemle GDP gsterilebilir. Ekonomideki toplam katma deer ekonominin toplam piyasaya ktsdr. Katma deer (Value added) = kt baka firmalardan girdi olarak alnan = faktr demeleri toplam. Katma deer = Firma retim deeri ara mal deeri
14
Tasarruf, Yatrm ve Net hracat (Saving, Investment and Net Exports) Ekonomistler lkenin harcamalarndan veya gelirinden bahsederken sanki bir insann yapt harcamadan veya gelirden bahseder gibidirler. Byle benzetmeler anlatm ve anlamay kolaylatrmaktadr. Tasarrufu (saving) anlamak ekonomik dalgalanmalar ve bymeyi aklamakta faydal olacaktr. Milli Tasarruf (National Saving)= Toplam gelir tketimdevlet harcamalar.
S=YCG
Bu tasarruf nereye gitmektedir?
S = I + NX
Bankaya yatrlm para yatrmclara sunulabilmektedir ya da bakalarna mallarn almak iin kiralanabilir. Bunu da formllerle gstermek gerekirse:
S - I = NX
Bu iki forml nasl neticelenir? Reel GDP ve Nominal GDP Gayrisafi milli hasla, GSMH (Gross National Product, GNP) (milli fertlerin kazanlar) ve GDP (milli topraklarn retiminin kazanc) fark nedir? GNP ve GDP ekonomik aktivite iin iyi l birimleridir, fakat harcanabilir gelir (disposable income) milli gelir iinden hane halknn tketim veya tasarruf iin ayrabilecei miktardr. Ekonomistler ekonominin zaman iinde nasl bir deiim gsterdiini grmek iin ara olarak GDP kullanyorlar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta GDPnin bir parasal deer olarak hesaplanyor olmas ve fiyatla retim miktarnn arpmnda olumasdr. GDP kapsamndaki mallarn retimleri deimese de fiyatlarn deiimi GDPyi deitirecektir. Bu yzden GDP konusu nominal GDP ve reel GDP diye iki balk altnda incelenmektedir. Nominal GDPdeki deiim hem fiyattaki hem de retimdeki deiimi ierir, reel GDPdeki deiim ise sadece retimden tr deiimi verir.
15
Harcama ya da gelirleri o ylki parasal deerleri zerinden toplarsak nominal (cari) deerleri elde ederiz. Nominal milli gelir (national income) ilgilenilen yldaki fiyatlarla hesaplanm toplam GDPdir. Reel milli gelir baz alnan yln fiyatlar btn yllar iin sabitlenerek hesaplanan toplam GDPdir. rnek: Fiyat 15 TL 5 TL 1997 Adet 1000 2000 Fiyat 20 TL 10 TL 1998 Adet 1200 2200
CD Tape
Nominal GDP hesab (ok kolay): Cari fiyatlarla GDP 1997 = 15 1000 + 5 2000 = 25000 Cari fiyatlarla GDP 1998 = 20 1200 +10 2200 = 46000 Nominal GDPye gre
46'000 25'000 100 = %84 bir art var. 25'000
Reel GDP hesab (ok sayda hesaplama var): lk olarak Reel GDP bymesinin bulunmas 1997 fiyatlar baz alnarak Sabit fiyatlarla GDP 1997 retimi= 15 1000 + 5 2000 = 25000 Sabit fiyatlarla GDP 1998 retimi= 15 1200 + 5 2,200 = 29000 1997 fiyatlarna gre art=
29'000 25'000 100 = %16 25'000
1998 fiyatlar baz alnarak Sabit fiyatlarla GDP 1997 retimi= 15 1,000 + 5 2,000 = 40000 Sabit fiyatlarla GDP 1998 retimi= 15 1,200 + 5 2,200 = 46000 1998 fiyatlarna gre art =
46'000 40'000 100 = %15 40'000
Ekonomistler bu iki saynn geometrik ortalamasn alarak iki yl arasndaki reel GDP artn bulur yani %15.5. Dikkat bu rakam daha reel GDPyi vermiyor, bu i iin bir baz yla ihtiya var.
GDP = GDPYIL 0 * GDPYIL1

Reel GDP 1998 = reel GDP 1997 + 1997 ylnda ekonominin byme deeri = = reel GDP 1997 + (reel GDP 1997) * (o ylki byme oran)= = 25000 + (25000) * 0.155= = 28875
16
Nominal GDP retim artn bulmak iin iyi bir zm deil, bunun yerine reel GDP daha iyi bir zmdr. yl boyunca ortalama reel GDP art nasl bulunabilir? ki yl iin hesaplama (istenilen btn zamanlar iin de hesaplanabilir) 1997 15.5 1998 14.5 13.5 1999 Bir yldaki reel GDP bulmak iin bir yl baz yl (base year) alnr ve yukardaki hesaplama yntemini kullanarak dier yllar iin reel GDP hesaplanabilir. Hangi yla kadar GDPyi hesapladysak real GDP in . (yl) measured in . (yl) TL (dollars) diye nitelendiriyoruz veya chained in . (yl) TL (dollars) diyoruz. Reel GDP, baz fiyatlarla GDP: Bir ekonomideki yeni olarak retilmi tm mal ve hizmetlerin belirli zaman aralnda enflasyona gre ayarlandktan sonra deerlerinin llmesi iin bir ara. Nominal GDP, cari fiyatlarla: Bir ekonomideki yeni olarak retilmi tm mal ve hizmetlerin belirli zaman aralnda enflasyona gre ayarlanmadan deerlerinin llmesi iin bir ara. GSMH Deflatr (The GDP Deflator) Nominal GDP fiyat deiimini de ierdiinden reel GDPden fiyat art hz kadar daha hzl bymektedir. Bu mant kullanarak eer nominal GDPden retim artn eleyebilirsek fiyatlardaki art hzn tespit etmi oluruz, bunu GDP deflatr yardm ile bulabiliyoruz.
17
Zimni Deflator (Implicit GDP Deflator) =
Nominal GDP Cari fiyatlarla GDP 100 = 100 Reel GDP Baz fiyatlarla GDP
18
U.S. Nominal ve Reel GDP, (milyar dollar)
Yl 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1992 1995
Nominal Reel Zmni GDP GDP GDP (1992) Deflatr 526.6 2,262.9 23.3 719.1 2,881.1 25.0 1,035.6 3,397.6 30.5 1,630.6 3,873.9 42.1 2,784.2 4,615.0 60.3 4,180.7 5,323.5 78.5 5,743.8 6,136.3 93.6 6,244.4 6,244.4 100.0 7,265.4 6,742.1 107.8
GSMH deflatr (GDP deflator): Baz yla oranla mal ve hizmetlerin fiyat seviyesini (price level) lmektedir ve fiyat deiimlerini len bir zmni bir endekstir: Bir yldan dierine zmn deflatrdeki deiim enflasyonu vermektedir.
Baka bir enflasyon lme ynteminde tketici fiyatlar endeksi kullanlmaktadr. Tketici fiyatlar endeksi (Consumer price index CPI): Tketici fiyatlar endeksi bir baz ylndaki sabit bir saydaki mal ve hizmetleri len bir fiyat endeksidir. CPI kullanmnda sabit saydaki mal hep deien fiyatlarla arplmaktadr. Bir nceki rakamlar iin bu say:
$20 * 1 + $10 * 2 40 = = 1.6 $15 * 1 + $5 * 2 25

Buradaki sorun hesaplamalarda her yl iin sabit sayda alnan mal miktar arz ve talebi yanstmamaktadr, yani fiyat artan mallar tketicilerin hala ayn miktarda tkettii varsaylmaktadr. Bu da daha enflasyon tahminlerinin yksek olmasna sebep olmaktadr.
19
7. Suppose there are only the following three goods in the economy. YE GOOD PRI QUANTI a. Calculate nominal GDP for 2001 and 2002. 200 Tomato $2.5 1,000 b. Calculate the percentage change in GDP Squash $1.2 500 from 2001 to 2002 using 2001 prices and Telepho $10 10 using 2002 prices. 200 Tomato $3.5 800 d. Calculate the percentage change in real Squash $2.2 400 GDP from 2001 to 2002 using your Telepho $10 14 answers from (b). e. What is the GDP deflator for 2002 if it equals 1.0 in 2001? GDP lmnde Eksiklikler (Shortcomings of the GDP Measure) GDPnin eksik olduu noktalar: 1. GDPde hesaplamasnda srekli gzden geirip dzeltmeler vardr. (Verilerin elde edilmesi ayn anda olmamaktadr ve yeni veri elde edildike dzeltmeler yaplmaktadr.) 2. GDP baz retimi ihmal ediyor. (Resmen tannan piyasalar dnda retim hakknda veri toplanamamaktadr. Evde yaptmz iler eer maa ile bakalarnn yardm ile yapabileceimiz ilerse retimdir fakat GDPye girmez. Elence iin yaplm eylemler GDPye ilave edilememektedir, nk hayat kalitesi genellikle GDP/kii ile llr.
20
Yine kayt d yaplan retim saylamyor. Ayrca gelien kalite de bu kapsamda yer almyor.) 3. Hayat kalitesini sadece kii bana retim tespit etmiyor. GDPnin Uluslararas karlatrmalar (International Comparisons of GDP) Fiyat farkllklar ve dviz kurlar sebebiyle GDP karlatrmalar yapmak zordur. rnek: 1994 Japon GDP: 4.7 trilyon dolar (470 trilyon Yen ve 1$=100) 1994 Amerikan GDP: 7 trilyon dolar Fakat bu yntem alm gcn temsil etmemektedir ve bylece iyi bir l deildir. nk dviz kuru ile Big Mac Japonyada 4.5$ ama Amerikada 2.5$. Satn alma gc paritesi dviz kuru (Purchasing power parity exchange rates): Farkl lkelerde ayn para birimi ile lldklerinde benzer mallarn fiyat ayn olacak ekilde ayarlama yapan dviz kuru. rnek: 1994 Japon GDP: 2.6 trilyon dolar (470 trilyon Yen ve 1$=180 ) 1994 Amerikan GDP: 7 trilyon dolar
21
Trkiye iin GSYH GSMH-CAR Fiy.(DIE) 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 182.8000 205.6000 255.1000 304.9000 383.5000 520.0000 674.1000 857.0000 1096.5000 1632.4000 2850.6000 5230.6000 7901.0000 10492.2000 13905.8000 21997.1000 35095.5000 51079.3000 74721.9000 129224.5000 227323.9000 393060.2000 630116.9000 1093368.0000 1981867.1000 3868429.1000 7762456.1000 14772110.2000 28835883.2000 52224945.2000 77415272.4000 124583458.2000 126285559.4000 GSMHSAB T (1987) F Y. 32707.5000 33765.1000 35644.7000 38291.6000 39540.8000 41752.9000 44748.3000 49429.5000 51113.4000 51881.6000 51557.8000 50296.0000 52738.7000 54617.9000 57333.0000 61181.2000 63776.1000 68248.1000 74721.8000 76306.2000 76498.3000 83578.5000 84352.7000 89400.7000 96590.5000 91320.7000 97887.8000 104745.1000 112631.2000 116113.5000 110646.0000 118789.1000 83506.3000
4.50E+05 4.00E+05 3.50E+05 3.00E+05 2.50E+05 2.00E+05 1.50E+05 1.00E+05 5.00E+04 0.00E+00 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990
22

Makro Ekonomi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Makro Ekonomi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Blm 17 Makroekonomi: Resimin Tamam (Macroeconomics: The Big Picture)

35 TLlik teyp retimi + 45 TLlik CD retimi 80 TLlik teyp ve CD retimi

Birden ok mal iin GDP hesaplama forml:

= p1Q1 + p 2 Q2 + ... + p n Qn = retilmi mallarn deerleri toplam=

ve btn rnlerin deerlerini toplayarak hepsini birarada deerlendirebiliriz.

Firmalar Y I : Kiralanan retim faktrleri : Kira geliri

- Dolaysz = vergiler Kullanla bilir gelir

Pastac pasta retir Q3=25 kg Tketici

GDP = GDPYIL 0 * GDPYIL1

Zimni Deflator (Implicit GDP Deflator) =

U.S. Nominal ve Reel GDP, (milyar dollar)

Yl 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1992 1995

$20 * 1 + $10 * 2 40 = = 1.6 $15 * 1 + $5 * 2 25

You might also like