Created by: Arbr Hoti, 2005

11

4. Vlera e Tashme
Nese ne sot investojme 350.000 ne ndertimin e nje objekti afarist duke pritur qe pas nje viti te realizojme 400.000, ne duhet te shikojme ne kete rast nese vleren e tanishme (VT ose PV) e 400.000 te pritur eshte me e madhe se investimi i bere prej 350.000. Pra duhet te pyetim se cila eshte sot vlera e 400.000 qe duhet marre pas nje viti dhe a eshte kjo vlere e tashme me e madhe se investimi i bere 350.000. Parimi kryesore i Financave eshte: nje dollare sot vlen me shume se nje dollar neser, pasi dollari sot mund te investohet per te fituar kamaten menjehere. Vlera e tashme (VT ose PV) e fitimit ne te ardhmen mund te gjendet duke shumezuar fitimin me Faktorin Diskont qe eshte me i vogel se nje. Nese C1 paraqet fitimin e pritur ne periudhen 1 (pas nje viti) atehere vlera e tanishme do te jete:

Faktori Diskont paraqet vleren e sotme te 1 qe mirret(pranohet) ne te ardhmen. Norma e Kthimit (r) eshte shperblimi qe investitoret kerkojne per pranimin e fitimit (pageses) te shtyer (ne te ardhmen). Ne mund te investojme edhe ne letra me vlere (obligacione) te shtetit qe skadojne pas nje viti. Supozojme se keto letra me vlere ofrojne 7% kamate (norma e kamates ne treg). Sa duhet te investohet per te marre 400.000.

Pra vlera e tashme e 400.000 pas nje viti me norme te kamates 7% eshte 373.832. Supozojme se pasi e kemi siguruar token dhe kemi filluar ndertimin, vendosim ta shesim projektin, sa do te vlete ai projekt? Pasi pasuria do te vlente pas nje viti 400.000, investitoret do te ishin te gatshem te paguajne 373.832 sepse kaq do tu kushtonte atyre per te fituar 400.000 duke investuar ne tregun e kapitalit pra ne obligacione me afat maturimi nje veqare. Pra per te kalkuluar vleren e tashme ne pjestojme fitimet e pritura me normen e kthimit qe fitohet nga investimi alternativ ne tregun e kapitalit (ne rastin tone ne obligacione te shtetit) dhe kjo norme e kthimit njohet si norma diskonte ose kostoja e mundesise se kapitalit qe ne rastin tone ishte 7%.

Created by: Arbr Hoti, 2005

12

Neto Vlera e Tashme (NVT) Neto vlera e tanishme gjindet kur nga Vlera e
Tanishmte (373.832) zbritet investimi fillestar qe ne rastin tone eshte 350.000. Pra kemi: NVT = VT Investimi fillestar (initial investment) = 373.832 - 350.000 , pra NVT = 23.832 Pra me fjale te tjera objekti vlen me shume sesa kushton per ta ndertuar pra me shume se 350.000 perkatesisht vlen me shume per shumen 23.832. Formula per kalkulimin e NVT eshte:

Ne nuk mund te jemi te sigurt per vleren e ardhshme te objekteve afariste, shuma 400.000 paraqet parashikimin me te mire por nuk eshte i sigurt per shkak te rrezikut. Nese vlera e ardhshme e objekteve afariste eshte e pasigurte, ne e kemi kalkuluar gabimisht vleren e tashme dhe ne kete rast investitoret mund te sigurojne 400.000 duke investuar ne obligacione te shtetit ne vlere prej 373.832 dhe nuk do te blejne objektin afarist. Keshtu arrijme te parimi tjeter kryesor i financave qe eshte se nje dollar i sigurt vlen me shume se nje dollar me rrezik. Shumica e investitoreve deshirojme me pak rrezik edhe pse ne kete rast kthimi i investimit eshte me i vogel. Te gjitha investimet nuk kane rrezik te njete. Supozojme se objekti afarist ka shalle rrezikut te njejte me ate ne tregun e aksioneve dhe se kthimi i parashkikuar ne kete treg eshte 12%. Kjo eshte qe ju pranoni duke mos investuar ne aksione me rrezik te njejte.

Rreziku dhe Vlera e Tanishme

Nese investitoret pranojne parashikimin tuaj per fitimin e 400.000 dhe vlersimin tuaj te rrezikut, atehere objekti afarist(pasuria) do te vlente 357.143. Pra mund te konkludojme se vlera e objektit afarist varet nga koha e rrjedhes se parave dhe shkalla e rrezikut , pra nese ky objekt nuk ka rrezik sikurse investimi ne obligacionet e shtetit vonesa prej nje viti e zvoglon vleren ne 373.832, nese objekti ka rrezik sikurse investimi ne tregun e aksioneve atehere ky rrezik do ta zvoglonte edhe me teper vleren e objektit afarist ne 357.143. Norma e kthimit llogaritet me formulen:

Created by: Arbr Hoti, 2005

13

Paraqet nje koncept shume te rendesishem. Kemi keto mundesi: te investojme 100.000 sot dhe varesisht nga gjendja e ekonomise ne fund te vitit do te presim fitim: nese ekonomia eshte ne renje-80.000, nese ekonomia eshte ne gjendje normale-110.000, nese ekonomia eshte ne bum140.000. Nese do te kishim shansa te njejta per keto tri gjendje, fitimi I pritur nga projekti yne do te ishte mesatarja e ketyre tri mundesive.

Kostoja e Mundesise se Kapitalit

Vlera e Aksioneve te Rendomta

Pagesat per pronaret e aksioneve te rendomta behen ne dy forma: 1)Dividenda ne kesh dhe 2)Fitimet apo Humbjet e Kapitalit. Supozojme se qmimi i tanishem i nje aksioni eshte P0, ndersa qmimi i pritur ne vitin e ardhshem eshte P1 dhe se dividenda e pritur per nje aksion eshte DIV1. Norma e kthimit te cilen e presin investitoret nga nje aksion ne vitin e ardhshem definohet si dividenda e pritur per nje aksion DIV 1 plus rritja e pritur e qmimit per aksion P1-P0, pjestuar me qmimin e aksionit ne fillim te vitit.

Ky kthim qe pritet nga investitoret (pronaret e aksioneve) quhet norma e kapitalizimit ne treg. Supozojme se nje Korporate shet aksionet per 100 (P0=100), investioret presin 5 dividende gjate vitit te ardhshem (DIV1=5), ata poashtu presin te shesin aksionet nga 110 pas nje viti (P1=110), llogaritni kthimin e pritur per aksionaret?

Nese e dime parashikimin e investitoreve per dividenden dhe qmimin, si dhe kthimin e pritur nga aksionet, ne mund ta parashikojme qmimin e sotem te aksioneve, pra kemi:

Created by: Arbr Hoti, 2005

14

Qka e determinon qmimin e vitit te ardhshem? Ne vit me pas, investitoret do te kerkojne dividendat e vitit 2 dhe qmimin e vitit 2:

Investitoret presin qe te rritet qmimi I askioneve ne fund te vitit te pare, ngase presin dividenda me te larta dhe fitime me te medha te kapitalit ne vitin e dyte. P.SH. supozojme se ata kerkojne nje dividende prej 5.50 ne vitin e dyte dhe qmim prej 121, ne kete rast qmimi ne fund te vitit te pare do te jete:

Formula e pergjithshme e qmimit te aksioneve eshte:

Created by: Arbr Hoti, 2005

15

Vlersimi i normes se kapitalizimit

Te supozojme se dividendat rriten me norme konstante, per te gjetur vleren e tashme te qmimit duhet te pjestojme Dividenden vjetore me diferencen ne mes te normes se pritur te kthimit (r) nga letrat me vlere me rrezik te ngjajshem dhe normes se rritjes (g):

Kete formule mund ta perdorim vetem kur norma e rritjes (g) eshte me e vogle se norma e pritur e kthimit (r) nga letrat me vlere me rrezik te ngjajshem. Formula mund te paraqitet edhe keshtu:

Norma e kapitalizimit ne treg eshte e barabarte me rendimentin e dividends (DIV1/P0) plus normen e pritur te rritjes se dividendes (g). Me keto dy formula eshte me lehte te punohet se sa me rregullen e pergjithshme se qmimi eshte I barabarte me vleren e tashme te dividendave te pritura ne te ardhmen.