MARS 2014 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 3 (255) Viti XXII i botimit MARS 2014 Çmimi 20 lekë

Mbledhja e Krerëve të Kishave Orthodhokse

Mesazh

Konstandinopojë,
9 mars,
e Diela
e Orthodhoksisë,
bashkëmeshimi
i të gjithë
Krerëve
të Kishave
Orthodhokse.

Në emër të Atit, Birit dhe të Shpirtit të Shenjtë.
Me anë të hirit të Perëndisë, krerët e Kishave fort të Shenjta Ortho-
dhokse Autoqefale, për besimtarët orthodhoksë anembanë dheut, për
të gjithë vëllezërit tanë të krishterë, si dhe për çdo njeri të vullnetit të
mirë, bekim nga Perëndia dhe përshëndetje dashurie e paqeje prej
nesh.
Vartholomeut, në Fanar, në datat 6 deri më 9 mars, diskutuam së bashku
me dashuri vëllazërore për çështje që sot kanë lidhje me Kishën tonë
të Shenjtë. Dhe duke bashkëmeshuar në Zotin në Kishën e tërëhijshme
patriarkale të Shën Gjergjit me rastin e së Dielës së lavdishme të
Orthodhoksisë, po ju drejtojmë këto fjalë dashurie, paqeje dhe
ngushëllimi.

“Falënderojmë Perëndinë përherë për të gjithë ju, dhe ju kujtojmë Kisha jonë Orthodhokse Një, e Shenjtë, Katholike dhe Aposto-
në faljet tona, duke kujtuar pa pushim punën e besimit tuaj dhe mundimin like, që ndodhet në botë, përjeton sfidat e çdo epoke. Kisha e Krishtit,
e dashurisë, dhe durimin e shpresës në Zotin tonë Jisu Krisht, përpara besnike ndaj Traditës së Shenjtë, është në dialog të vazhdueshëm me
Perëndisë edhe Atit tonë” (1 Thes.1:2-4). çdo epokë, bashkëvuan me njerëzit dhe bashkëndan shqetësimet e
tyre. Sepse Zoti ynë “Jisu Krisht, është i njëjti, dje dhe sot e në jetë të
jetëve” (Hebr.13:8-9).
1. Të mbledhur me anë të hirit të Perëndisë së Tërëmirë, me ftesën
e Kryepiskopit të Konstandinopojës dhe Patriarkut Ekumenik, (vijon në faqet 3-4)

Përfundoi takimi triditor i Primatëve Orthodhoksë

Sinodi i Shenjtë dhe i Madh i Kishës Orthodhokse do të thirret nga Patriarku Ekumenik në vitin 2016
Me ftesë të Patriarkut Ekumenik, Tërë- tët e të gjitha Kishave Orthodhokse Autoqefale. për krizat e ndryshme si në Siri dhe Ukrainë,
shenjtërisë së Tij Vartholomeut, nga 6-9 mars Në takim u diskutuan problemet me të cilat si dhe u diskutuan çështje të ndryshme liturgjike
2014 u mblodhën në Konstandinopojë Prima- përballet sot Orthodhoksia, u mbajt qëndrim (vijon në faqen 2)
2 NGJALLJA MARS 2014

Përfundoi takimi triditor i Primatëve Orthodhoksë

(vijon nga faqja 1)

dhe eklisiologjike, duke u vënë theksi tek uniteti

mes të gjitha Kishave tona.
Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipë-
risë u përfaqësua nga Kryepiskopi i Tiranës,
Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë Anastasi, i sho-
qëruar nga Mitropoliti i Korçës, Hirësi Joani
dhe Mitropoliti i Gjirokastrës, Hirësi Dhimitri.
Mbledhja e Primatëve konkludoi se puna
parapërgatitore e Sinodit Panorothodhoks
duhet të intesifikohet. Për këtë, në shtator të
2014 do nisë punën një Këshill i veçantë Ndër-
orthodhoks, i cili do të veprojë deri në Pashkën
e vitit 2015. Do të pasojë një Mbledhje Panor-
thodhokse Parasinodike, gjatë gjysmës së parë
të vitit 2015. Të gjitha vendimet, si për punimet
e Sinodit Panorthodhoks, ashtu dhe për fazat Këtë bashkëmeshim të ndritshëm e krye- kretari i Sinodit të Shenjtë lexoi nga amvona
e saj parapërgatitore do të merren me unani- sonte Patriarku Ekumenik Vartholomeu, së Deklaratën e Përbashkët të Primatëve Ortho-
mitet. Sinodi i Shenjtë dhe i Madh i Kishës bashku me Patriarkun e Aleksandrisë Theo- dhoksë. Në vazhdim u krye një përkujtimore
Orthodhokse do të thirret nga Patriarku Eku- dhorin, të Jerusalemit Theofilin, të Moskës dhe e shenjtë për prehjen e shpirtrave të atyre që
menik në Konstandinopojë, në vitin 2016, gjithë Rusisë Kirillin, të Serbisë Irineun, të luftuan për besimin.
Ditën e fundit të takimit, më 9 mars, e Diela Rumanisë Danielin, të Bullgarisë Neofitin, të Në fund të Liturgjisë Hyjnore u krye litania
e Orthodhoksisë u kremtua në Tempullin Gjeorgjisë Ilian, dhe Kyepiskopët, të Qipros e ikonave rreth kopshtit të Patriarkanës dhe
Patriarkal të Shën Gjergjit në Fanar, me një Hrisostomin, të Greqisë Hieronimin, të Polonisë në vazhdim, nga ballkoni i Shtëpisë Patriarkale,
bashkëmeshim të të gjithë Primatëve Ortho- Savën dhe të Shqipërisë Anastasin. Patriarku Vartholome dhe Primatët Ortho-
dhoksë. Pas leximit të Ungjillit të Shenjtë, Kryese- dhoksë bekuan besimtarët.

E Diela e Orthodhoksisë në Tiranë, 9 mars

MARS 2014 NGJALLJA 3

Mbledhja e Krerëve të Kishave Orthodhokse

(vijon nga faqja 1)
Tundimet dhe sfidat e historisë janë të forta veçanërisht në ditët
tona dhe të krishterët orthodhoksë nuk mund të qëndrojnë të
paangazhuar dhe indiferentë ndaj tyre. Për këtë arsye jemi mbledhur
“së bashku në një vend” (Vep. 2:1), për të reflektuar mbi problemet
dhe tundimet me të cilat përballet qytetërimi sot, i cili ka “jashtë luftime,
përbrenda frikë” (2Kor. 7:5). Këto fjalë apostolike janë të vlefshme
edhe për Kishën sot.
nëpërmjet dialogut. Të krishterët në Lindjen e Mesme janë majá paqeje.
Paqe për të gjithë popujt do të thotë paqe për të krishterët. Ne mbë-
shtesim Patriarkanën e Antiokisë në shërbesën e saj shpirtërore dhe
humanitare, si dhe përpjekjet e saj për stabilizimin e rajonit dhe rikthimin
e të gjithë refugjatëve.
3. Ne lusim nxehtësisht për negociata paqësore dhe për pajtimin
që vjen si rezultat i lutjes në krizën që po ndodh në Ukrainë. Denon-
cojmë kërcënimet e okupimit të dhunshëm të manastireve dhe të kishave

2. Duke reflektuar ndaj vuajtjeve

të njerëzve sot anekënd botës,
shprehim mbështetjen për martirizimin
dhe admirimin tonë për dëshminë e
të krishterëve në Lindjen e Mesme,
Afrikë dhe në pjesë të tjera të botës.
Sjellim në mendje martirizimin e
dyfishtë: për besimin e tyre dhe për
ruajtjen e marrëdhënieve historike
me njerëz të bindjeve të tjera fetare.
Ne denoncojmë mungesën e paqes
dhe të stabilitetit, që po i nxit të
krishterët të braktisin vendin ku Zoti
ynë Jisu Krisht u lind dhe nga ku
Lajmi i Mirë u përhap në mbarë
botën.
Bashkëvuajmë me viktimat e tragjedisë në Siri. Ne dënojmë çdo të shenjta, dhe lutemi për kthimin e vëllezërve tanë që tashmë ndodhen
formë terrorizmi dhe fyerje të fesë. Rrëmbimi i mitropolitëve Pavël dhe jashtë kungimit kishtar me Kishën e Shenjtë.
Juhana, të klerikëve të tjerë, si dhe të murgeshave të manastirit të Shën
Theklës në Maalula mbetet një plagë e hapur dhe kërkojmë lirimin e
tyre të menjëhershëm. 4. Një kërcënim fondamental për drejtësinë dhe paqen - si nga ana
lokale ashtu dhe globalisht - është kriza ekonomike. Degëzimet e saj
U bëjmë apel të gjitha palëve të angazhuara për ndalimin e veprimeve
janë të dukshme në të gjitha shtresat e shoqërisë, ku kërkohen vlera të
ushtarake, për lirimin e robërve dhe për vendosjen e paqes në rajon
tilla si integriteti personal, solidariteti vëllazëror dhe drejtësia. Origjinat
e kësaj krize nuk janë thjesht financiare. Ato janë morale dhe shpirtërore
Kjo Mbledhje vendosi që puna përgatitore për në karakterin e tyre. Në vend të konformimit me idhujt e botës, që
Sinodin duhet të intensifikohet. Një Komitet i veçantë janë pushteti, lakmia dhe hedonizmi, ne theksojmë thirrjen tonë për të
transformuar botën duke përqafuar principet e drejtësisë, paqes dhe
Ndërorthodhoks do të punojë nga shtatori 2014 deri
dashurisë.
në Pashkën e Shenjtë 2015, i ndjekur nga një
Për shkak të egoizmit dhe abuzimit me pushtetin, shumë njerëz mi-
Konferencë Parasinodike Panorthodhokse, që do të
nojnë shenjtërinë e personit njerëzor, duke neglizhuar të shohin fytyrën
mbahet në gjysmën e parë të vitit 2015. Të gjitha e Perëndisë tek më të parëndësishmit e vëllezërve dhe motrave tona
vendimet, si gjatë Sinodit ashtu edhe përgjatë (shih Matth. 25:40-45). Shumë mbeten indiferentë ndaj varfërisë,
etapave parapërgatitore të tij, do të merren me vuajtjes dhe dhunës, të cilat janë bërë plagë e qytetërimit.
konsensus. Sinodi i Shenjtë dhe i Madh i Kishës
Orthodhokse do të thirret nga Patriarku Ekumenik 5. Kisha është thirrur të artikulojë fjalën e saj profetike. Ne shprehim
në Konstandinopojë, në vitin 2016... shqetësimin tonë të vërtetë rreth prirjeve lokale dhe globale që minojnë
(vijon në faqen 4)
4 NGJALLJA MARS 2014

Mbledhja e Krerëve të Kishave Orthodhokse

(vijon nga faqja 3) Duke marrë pjesë në Falënderimin Hyjnor dhe duke u lutur për eku-
menin, për botën, jemi ftuar të vazhdojmë këtë liturgji pas Liturgjisë
dhe gërryejnë principet e besimit, dinjitetin e personit njerëzor, institu-
Hyjnore, duke ndarë dhuratat e së vërtetës dhe të dashurisë me të
cionin e martesës dhe dhuratën e krijimit.
gjithë njerëzimin, në përputhje me porosinë e fundit të Zotit dhe sigurinë
Ne theksojmë shenjtërinë e padiskutueshme të jetës njerëzore nga që Ai na dha: “Shkoni pra, mësoni të gjitha kombet... Dhe ja, unë do të
zënia deri në vdekjen natyrale. Ne njohim martesën si bashkim të burrit jem me ju deri në fund të jetës” (Matth. 28:19-20).
me gruan, që reflekton bashkimin midis Krishtit dhe Kishës së Tij.
Misioni ynë është ruajtja e ambientit natyral si kujdestarë dhe jo si
pronarë të krijesës. Në këtë pe-riudhë të Kreshmës së Madhe, ne 8. Jetojmë në një botë ku multikulturalizmi dhe pluralizmi janë realitete
nxisim klerin dhe popullin tonë të tregojnë frymë pendese, të jetojnë të paevitueshme, të cilat janë në ndryshim të vazhdueshëm. Ne jemi të
pastërtinë e zemrës, përulësinë dhe faljen, duke dhënë dëshminë e ndërgjegjshëm për faktin se asnjë çështje në kohën tonë nuk mund të
mësimeve përherë aktuale të Zotit tonë Jisu Krishtit në shoqëri. merret në shqyrtim apo të zgjidhet pa iu referuar aktualitetit global, se
çdo lloj polarizimi midis lokales dhe ekumenikes, të mbarëbotshmes,
çon vetëm në shtrembërim të mënyrës orthodhokse të të menduarit.
6. Kjo mbledhje e krerëve është një rast i bekuar për ne që të for-
Prandaj, edhe përballë zërave të mosmarrëveshjeve, të veçimeve
cojmë unitetin tonë nëpërmjet kungimit dhe bashkëpunimit. Ne i
dhe të ndarjeve, ne jemi të vendosur të shpallim mesazhin e Ortho-
qëndrojmë përkushtimit tonë për rëndësinë e jashtëzakonshme të
dhoksisë. Ne pranojmë faktin se dialogu është gjithmonë më i mirë
sinodialitetit në lidhje me unitetin e Kishës. Ne ripohojmë fjalët e Shën
sesa konflikti. Tërheqja dhe izolacionizmi nuk janë kurrë opsione. Ne
Joan Gojartit, Kryepiskopit të Kon-
standinopojës, se “emri i Kishës
nuk do të thotë ndarje, por unitet
dhe marrëveshje”. Zemra jonë
është kthyer nga Sinodi i shumë-
pritur i Shenjtë dhe i Madh i Ki-
shës Orthodhokse, për të dësh-
muar unitetin e saj, si dhe përgje-
gjësinë e përkujdesjen që Kisha
ka për botën bashkëkohore.
Kjo Mbledhje vendosi që puna
përgatitore për Sinodin duhet të
intensifikohet. Një Komitet i
veçantë Ndërorthodhoks do të
punojë nga shtatori 2014 deri në
Pashkën e Shenjtë 2015, i ndjekur
nga një Konferencë Parasinodike
Panorthodhokse që do të mbahet
në gjysmën e parë të vitit 2015. Të gjitha vendimet, si gjatë Sinodit riafirmojmë detyrimin tonë në të gjitha rastet për të qenë të hapur në
ashtu edhe përgjatë etapave parapërgatitore të tij, do të merren me kontaktin tonë me “tjetrin”: me njerëz të tjerë dhe kultura të tjera, si
konsensus. Sinodi i Shenjtë dhe i Madh i Kishës Orthodhokse do të edhe me të krishterë të tjerë dhe njerëz të feve të tjera.
thirret nga Patriarku Ekumenik në Konstandinopojë, në vitin 2016, me
përjashtim të rasteve, nëse ndodh diçka e papritur. Sinodi do të
9. Përmbi, dhe përtej të gjitha sfidave, ne shpallim Ungjillin e Perë-
ndisë, i Cili “kaq shumë e deshi botën” saqë “banoi ndër ne”. Kështu,
kryesohet nga Patriarku Ekumenik. Bashkëvëllezërit, krerët e Kishave
ne orthodhoksët i qëndrojmë besnikë kësaj shprese. Pavarësisht
të tjera Orthodhokse Autoqefale do të ulen në të djathtën dhe në të
vështirësive, megjithatë guxojmë të shpresojmë në “Perëndinë e
majtën e tij.
gjithëfuqishëm, që është, që ishte dhe që do të vijë” (Zbul.1:8). Sepse
ne e kemi ngulitur në mendje se, fjala e fundit - fjala e gëzimit, dashurisë
7. Hierapostullimi është i ndërlidhur pandashmërisht me unitetin. dhe e jetës - i takon Atij, të Cilit i përket tërë lavdia, nderi dhe adhurimi
Kisha nuk jeton për vete, por është e detyruar të dëshmojë dhe të në jetë të jetëve. Amin.
ndajë dhuratat e Perëndisë me të gjithë, me ata që janë afër dhe larg. Fanar, 9 mars 2014
MARS 2014 NGJALLJA 5

Shën Joani i Shkallës Tropari

Nëse librat bëhen të njohur dhe të afirmuar nga ligësi dhe virtyte dhe përfundon në hyjnizimin nëpërmjet i Kasianisë
fama e autorit të tyre, në të kundërt, “Shkalla” e dashurisë. Mbyllet me Fjalën monumentale shtesë
O Zot, gruaja që ra
mrekullueshme psiko-anatomike i dha emër Joan Sinaitit drejtuar bariut, d.m.th. udhëheqësit shpirtëror.
dhe e bëri të famshëm. Mendohet se u lind në vitin 525, Oshënari fjeti më 30 mars, përsëri në shkretëtirë në shumë mëkate,
por nuk dihet se ku. Që në moshën 16 - vjeçare kishte (viti 600), pasi kishte hequr dorë si igumen dhe në vend duke njohur Hyjninë
shumë kulturë (ndaj dhe quhet skolastik d.m.th. i ditur) të tij kishte vendosur vëllanë e tij, Jorgon (festohet së tënde,
dhe hyri në manastirin e Sinait, nën urdhrat e ava bashku me martirin e lartpërmendur, të Mërkurën e merr detyrën e
Martirit, i cili ndërroi jetë pas pak vitesh. Në moshën Ndritshme). Shenjti kremtohet edhe ditën e fjetjes së mirësjellëses e duke
19 - vjeçare, pasi kishte vizituar qendra monakale të tij pra, më 30 mars.
Egjiptit, u tërhoq në një shpellë, mes shkretëtirës, në vuajtur,
Thola të Sinait. Aty u ushtrua për dyzet vjet në mënyrë të sjell miro para
të thjeshtë dhe pa rënë në sy, që të mos mburrej dhe varrimit. Dhe thotë:
përjetoi përvoja hyjnore. Më pas e zgjodhën kundër E mjera unë, se jetoj
dëshirës igumen të Sinait. Gjatë drekës pas fronëzimit
në një natë të errët e të
të tij, ceremoninë e “drejtonte” një njeri misterioz, profeti
i madh Moisi (4 shtator)! Një herë lutja e tij solli shiun pahënë,
e shumëpritur, një herë tjetër çliroi një murg nga lufta në dashuri mëkati që
trupore. Më parë kishte shpëtuar Moisiun, nxënësin e vetëm si zekth më shtyn në
që kishte në shkretëtirë, nga shtypja e një shkëmbi. ndyrësi.
Kur disa ziliqarë e akuzuan si llafazan, ai i ndaloi prediki- Po Ti që ngre lart
met e tij jetëdhënëse, saqë vetë ata iu lutën dhe i rifilloi.
Duke iu bindur mikut të tij Joan, igumen i Raithos,
ujin e detit dhe e kthen
ai shkroi “Shkallën”, gëzimi dhe “ungjilli” i murgjve, një në re,
tekst gjenial rrezatues, i ngjeshur, me një bukuri letrare prano burimet e
të paarritshme dhe një thellësi të pallogaritshme, Psiko- lotëve të mi. Përkulu
logjia e Thellësisë (Etërit asketë e kishin gjurmuar shumë para rrënkimeve të
shekuj para nesh). Si një veprim i çmuar për çdo besimtar,
zemrës sime.
sepse i ngjan një aparati radioskopie të shpirtit, u për-
kthye në shumë gjuhë të vjetra e të reja. Si një shkallë Ti që përkule qiejt
tjetër e Jakovit (Gjen. 28.12) lartëson drejt Qiellit me me zbritjen tënde të
tridhjetë Fjalët shkallë të saj. Fillon nga e ulëta, trajton patreguar.
Do të puth këmbët e
tua të kulluara dhe do
Shën Grigor Pallamai, t’i fshij me gërshetat e
Kryepiskopi i Selanikut, çudibërës kokës sime.
Shën Grigor Pallamai lindi më 1296, në Konstandino- dënua mësimdhënia e murgut Varlaam dhe pasuesve Trokëllimën e këtyre,
pojë nga prindërit shpresëtarë Konstantin dhe Kaloni. të tij. kur e dëgjoi në
Në Konstandinopojë studioi filozofi dhe teologji. Që në Shën Grigor Pallamai shkroi shkumë vepra teolo-
moshë të re u qeth murg dhe asketizoi në Malin e Shenj- gjike. Fjeti më Zotin në vitin 1359 dhe, menjëherë pas
mbrëmje Eva në
të, sepse vendi atje ishte tepër i përshtatshëm për asketi- vdekjes, ai u nderua nga ndërgjegjja e Kishës si shenjt. parajsë t’i oshtijë në
zëm të rreptë dhe qetësi shpirtërore. Përveç asketizmit, Në vitin 1368, u shpall zyrtarisht nga Sinodi i Patriar- vesh, nga frika u
iu përkushtua dhe studimit të Shkrimit të Shenjtë dhe kanës Ekumenike shenjtor i Kishës Orthodhokse. fsheh.
veprave të Etërve të Kishës. Patriarku Filothe, në vitin 1376, shkroi një fjalim në
Mëkatet e mia të
Kur shpërtheu debati dogmatik në lidhje me Energji- përvjetorin e kujtimit të tij, si dhe shërbesën e shën
të e Papërftuara të Perëndisë, kundër të cilave doli mur- Grigor Pallamait. shumta, por edhe
gu Varlaam nga Kalabria, shën Grigor Pallamai ndër- Kisha e kremton kujtimin e tij më 14 nëntor, si dhe thellësinë e pafund të
preu përpjekjet e tij asketike në Malin e Shenjtë (pa të Dielën e Dytë të Kreshmëve të Mëdha. gjykimeve të tua,
dëshirën e tij), që të merrte pjesë në zgjidhjen e kësaj ***
kush do t’i gjurmojë,
çështjeje, e cila po shkaktonte pështjellime në Kishë. Shën Grigor Pallamai jetoi dhe shprehu të Vërtetën
Shenjti zbriti në Selanik dhe u bë udhëheqësi i orthodho- e Krishtit, të Vërtetën e Kishës. U tregua mbrojtës i be- o Shpëtimtari im
ksëve, që të mbronte mësimin e Etërve të Kishës. Në simit të drejtë të Kishës në kohëra të vështira. Mësim- shpirtshërbyes?
këtë përpjekje, e ndihmoi shumë dija e tij e thellë për dhënia e tij është një përmbledhje e të gjithë teologjisë Mos e hiq vështrimin
Shkrimeve të Shenjta dhe njohja e Traditës së Kishës. dhe asketizmit të Kishës sonë. Është një shenjtor i sheku- tënd prej meje,
Në vitin 1347, u dorëzua episkop i Selanikut, por llit të 14-të, i cili ka shumë gjëra për t’i thënë edhe nje-
vetëm më 1350 arriti të fronëzohej, sepse pati kundër- riut të sotëm bashkëkohor, njeriut individualist dhe egoist. shërbëtores sate,
shtime nga zelotët. Le të studiojmë fjalët e tij hyjnore, sepse na çelin dyert e Ti që ke mëshirë të
Në vitin 1351, u mblodh një sinod në Konstandino- Kishës dhe na drejtojnë në misterin e shpëtimit, në miste- pamatur.
pojë, ku mori pjesë dhe shën Grigor Pallamai dhe ku u rin e kungimit real me Perëndinë dhe me të gjithë njerëzit.
6 NGJALLJA MARS 2014

Ekumeni - Besimi - Kultura

Nga fjala e Kryepiskopit Anastas mbajtur në veprimtarinë e Diakonisë Apostolike
për prezantimin e veprës së tij të shkruar (24-2-2014)
1. ...Duke marrë në konsideratë rrugëti- kulturore, fetare -, nëse nuk e vështron jetën
min tim shpirtëror, për të cilin pak më parë u në një perspektivë mbarëbotërore.
fol me dashamirësi, do të thosha me pak fjalë 2. Kultura, nga ana tjetër, përbën fitore të
se gjatë shërbesës sime shkencore e kishtare u njeriut mbi anët e errëta të vetvetes dhe të
përpoqa, me sa fuqi që Perëndia më fali, të shoqërisë, një kapërcim të dimensionit të tij
përjetoj kuptimin e katholicitetit dhe ekume- thjesht biologjik. Bëhet fjalë për një veprim të
3. Pas këtyre mendimeve të paraqitura shkur-
timisht për botën dhe qytetërimin, do të japim
disa komente sqaruese në lidhje me katër librat
që do prezantohen sot.
Në periudhën e parë, kur nisëm të flasim
për porosinë e harruar “...shkoni pra e më-

Librat e rinj të Kryepiskopit Anastas, botuar nga Diakonia Apostolike.

nicitetit të Kishës sonë, njëkohësisht të kontri-
buoj në çeljen e horizontit të përgjegjësisë sonë
apostolike në botën bashkëkohore. Jo vetëm
me veprën e shkruar, por edhe me dëshminë e
jetës. Me sigurinë se “misteri i vullnetit të tij”
(të Perëndisë) është “me plan, që kur të mbu-
shen kohët, t’i përmbledhë të gjitha më Krishtin,
edhe ato që janë në qiejt edhe ato që janë mbi
dhé, në atë” (Efes. 1:10).
Triptiku, ekumeni, besa, kultura, përcaktoi
përpjekjet e mia me sigurinë se, në traditën
dhe mendimin orthodhoks, gjithçka lëviz në
perspektivë mbarëbotërore. Që nga krijimi i
botës, me të cilin fillon Shkrimi i Shenjtë, deri
te vizioni i qiellit të ri dhe tokës së re, me të
cilin mbyllet Apokalipsi... një nga karakteri-
stikat bazë të këtij civilizimi ishte karakteri
ekumenik, që në mënyrë shumëformëshe u
kultivua nga filozofia, shkenca, arti, gjuha greke.
Në epokën tonë, ndërgjegjja ekumenike
shfaqet gjithmonë dhe më me gjallëri në shpir-
tin e njerëzve. Interesimi për problemet e për-
gjithshme të ekumenit nuk konsiderohet më
çështje e meditimit filozofik, por nevojë për një
orientim të drejtë në jetë. Është e pakoncep-
tueshme sot që dikush të veprojë drejt, në çfa-
rëdo sfere të jetës - ekonomike, shpirtërore,
ndërgjegjshëm të njeriut për të përcaktuar dhe
rregulluar jetën e tij dhe ambientin e tij rrethues.
Sikundër sqaron Max Weber, bëhet fjalë për
“arritje të ndryshme për nga shkalla dhe mënyra
të mundësive njerëzore”. Ndërkaq, sipas, hi-
storianit anglez A. Toynbee, civilizimet më të
rëndësishme u zhvilluan me bazë “të Hirshmen”,
domethënë eksperiencën e Hyjnores.
Kur besimi i krishterë vjen në kontakt me
një civilizim, sipas rregullit pasojnë: Së pari,
adoptim i atyre elementeve që harmonizohen
me mesazhin e Ungjillit. Së dyti, shmangie
kritike e atyre elementeve që janë jo komple-
mentare. Së treti, transfuzion gjaku të ri, fryme
të re, që e bën më frytdhënëse gjithçka që është
pozitive. Në mënyrë të veçantë përkimi i be-
simit të krishterë me civilizimin helenik veç të
tjerash ka dhënë: a) Zbulimin e dinamikës së
lirisë dhe dashurisë në histori, b)Besimin në
diçka që në pamje të parë duket e pamundur,
gjë që shpuri në një kërkim më të përgjithshëm
të së vërtetës - edhe të asaj shkencore - përtej
pamjes së jashtme dhe domosdoshmërisë së
thjeshtë, c) Predispozicionin luftarak për
kapërcimin në jetën shpirtërore, gjë që shpalos
të gjitha fuqitë njerëzore në një ecuri të vazh-
dueshme transformimi.
soni gjithë kombet...” (sipas Mattheut 28:19),
kjo fjalë shumë njerëzve u dukej romantike, e
pabazë. Ky fakt na shpuri në përgatitjen e një
serie esesh dhe kumtesash në mënyrë që kjo
përpjekje e re të kishte argumentim theologjik.
(Këto përbëjnë përmbledhjen “Hierapostullimi
në gjurmët e Krishtit”). Njëherësh, publikuam
disa studime historike, që të theksohet se në
mbarë botën Hierapostullimi në shekuj ka qenë
punë e Kishës. (Këto tekste të natyrës historike
u botuan në volumin “Deri në skajet e dheut”).
Në kohën e rindezjes së interesimit për hie-
rapostullim të jashtëm, përtej meditimit theo-
logjik që e shoqëroi, ngulëm këmbë për respek-
timin e traditës kulturore dhe fetare të popujve,
të cilëve do t’iu drejtohej dëshmia Orthodho-
kse. Kjo gjë u shpreh me studimin serioz të
bindjeve tradicionale fetare. Fryt i kësaj ishin
studimet fetarologjike për fetarinë afrikanike
dhe aziatike, si edhe studimi i Islamit (Në
volumin “Në Afrikë” botohen disa prej tyre).
4. Fushë kryesore të punës sime shkencore
përbën studimi i fenomenit të fesë në dimensio-
nin e tij mbarëbotëror. Dhe kjo ndërmarrje nuk
u kufizua thjesht në studimin e veprave të
posaçme në bibliotekat e Evropës, por u lidh
me hulumtime në terren në Afrikë dhe udhëtime
MARS 2014 NGJALLJA 7

kërkimore në vende të ndryshme ku zotërojnë
të tjera fe (studime lidhur me këto janë botuar
në libra të posaçëm).
Njëherësh me studimin me fetarologji, gjatë
pjesëmarrjes sime në kërkimin e Hierapostu-
llimit Ekumenik, përpiqesha kudo ku Perëndia
priu hapat e mi, të dëshmoj përvojën ortho-
dhokse për rrjedhojat mbarëbotërore diakro-
nike të Kryqit dhe të Ngjalljes, duke synuar
sa qe e mundur kombinimin e meditimit dhe të
dëshmisë apostolike të drejtpërdrejtë.
5. Në fazën e parë të rigjallërimit të intere-
simit për “Hierapostullim të jashtëm”, përcak-
timi lokal deri në skajet e botës drejtohej krye-
sisht në koncepte gjeografike: thellësitë e Afri-
kës ose të Azisë. Kurrë nuk kisha menduar se
skajet e botës gjeografikisht do të mund të
ndodheshin kaq pranë kufijve tanë, në Shqipë-
ri, aty ku kishin kryqëzuar me pasion Krishtin
dhe e kishin të varrosur për 23 vjet. Aty ku një
regjim i ashpër e zvarriti vendin në një pikë të
skajshme, nga pikëpamja sociale dhe shpirtë-
rore. (Punës hierapostolike në këtë vend i janë
kushtuar librat: “Në Shqipëri - Kryq dhe Ngja-
llje” dhe “Ringritja e Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë, 1991-2012”).
***
Përmbledhtazi: Kuptimi orthodhoks dhe
përjetimi i detyrimit tonë, si në dimension lokal
ashtu dhe ekumenik, përbëjnë kërkesë të Ortho-
dhoksisë bashkëkohore. Çdo formë polarizimi
mes të dyjave, të lokalizmit dhe ekumenicitetit,
çon në një spiritualitet të shtrembër, i cili, në fund
të fundit, shtrembëron mënyrën orthodhokse
të të menduarit. Ajo që kërkohet është, që për-
hapja e Ungjillit në ekumen do të jetë vizioni
që do të na frymëzojë në realizimin e detyrimit
tonë, aty ku dëshira e Perëndisë do të na orien-
tojë. Gjithashtu se si kemi për të qenë pjesë-
marrës energjikë, me mendimin, me lutjen, me
kontributin tonë praktik, me përjetimin e këtij
vizioni mbarëbotëror, brenda Kishave lokale.
Ndërgjegjja ekumenike e Orthodhoksisë
ofron frymëzim dhe fuqi për përballimin e drejtë
të kushteve të reja lokale dhe botërore. Kjo
nuk do të thotë më pak interes për lokalen dhe
të drejtpërdrejtën në të cilën jetojmë. Gjithmo-
në ekziston mundësia e kombinimit, sikundër
e përcakton porosia e fundit e Zotit (Veprat
1:8). “Dhe do të jeni dëshmitarë të mi në Jeru-
salem dhe në gjithë Judenë dhe në Samari, dhe
deri në anët e botës” (dhe në Greqi, dhe në
Evropë, dhe Afrikë, dhe Amerikë dhe në mbarë
botën). Me pranimin e së resë, të së papriturës,
me paqe dhe guxim, me frymëzim përparimtar
dhe punë krijuese.

ATHINË
Nderim për veprën shkencore e hierapostolike
të Kryepiskopit Anastas
- U prezantuan botimet më të fundit të Fortlumturisë së Tij -
Më 24 shkurt 2014 Shërbimi i vepra e pasur kulturore e Diako- thodhoksisë bashkëkohore. Çdo mbi gjithçka vendosin të tjerët”.
Diakonisë Apostolike të Kishës së nisë Apostolike. formë polarizimi mes të dyjave, Në këtë veprimtari ishin gjitha-
Greqisë organizoi një veprimtari Në pjesën e tretë me titull të lokalizmit dhe ekumenizmit, shtu të pranishëm përfaqësuesi i
në amfiteatrin e Bibliotekës Gena- “Ekumeni - Besimi - Kultura”, çon në një spiritualitet të shtre- Patriarkanës Ekumenike, Mitro-
diane, në nderim të Fortlumturisë Kryepiskopi Anastas paraqiti me- mbër, i cili, në fund të fundit, politi i Sisanit dhe Siatistës Pavllo,
së Tij, Prof. Dr. Anastasit, si për ve- ditimet e tij lidhur me natyrën shtrembëron frymën ortho- mitropolitë dhe episkopë, minis-
prën e tij të shkruar, me prezanti- hierapostolike, të cilën duhet të dhokse.” tra e deputetë, europarlamentarë,
min e katër volumeve të tij, të cilat i ketë Kisha Orthodhokse, jo vetëm Veprimtarinë e mbylli Fortlum- Kryetari i Akademisë së Athinës,
ka nxjerrë në qarkullim ky organi- në “skajet e dheut”, por edhe në turia e Tij, Kryepiskopi i Athinës ambasadorë, profesorë të univer-
zëm, ashtu edhe për veprën e tij shu- vende fqinje, si Shqipëria, apo dhe i Gjithë Greqisë, Jeronimi, i siteteve, bashkëpunëtorë të vjetër
mëdimensionale frytshkëlqyer në edhe brenda vendit. Ai do konklu- cili tha ndër të tjera: “Kryepiskopi të Kryepiskopit Anastas në ve-
hierapostullim, si Drejtor i Përgjith- donte se: “Kuptimi orthodhoks i Shqipërisë është një dhuratë e primtaritë hierapostolike dhe shu-
shëm i Diakonisë Apostolike më dhe përjetimi i detyrimit tonë, Perëndisë ndërmjet nesh dhe më njerëz të thjeshtë besimtarë,
parë dhe sot si Kryepiskop i Shqipë- si në dimension lokal edhe eku- dhuratat e Perëndisë jo vetëm që kishin ardhur për të nderuar
risë. Librat për të cilët u fol janë “Hie- menik, përbëjnë kërkesë të Or- shkëlqejnë, por ofrohen sepse veprën e tij.
rapostullim në gjurmët e Krishtit”,
“Deri në skajet e dheut”, “NëAfrikë”
dhe “Porosia e harruar: ‘Shkoni
mësoni...’, Nga Letargjia në zgjim”.
Në pjesën e parë të veprimta-
risë, që titullohej “Ekumeni dhe
besimi”, u bë prezantimi analitik i
veprës së shkruar të Fortlumturisë
nga dekanët e Fakulteteve të Athi-
nës dhe Selanikut, zotërinjtë M.
Begzo dhe M. Trito, nga publicisti
K. Jordanidhi dhe dr. i Shkencave
Teologjike M. Xirevello.
Në pjesën e dytë, nën titullin
“Besimi dhe kultura”, u prezantua
8 NGJALLJA
Kreshma në Kishën Orthodhokse sipas Atit të Kishës sonë, Shën Vasilit të Madh
Kreshma është dhuratë e çmuar
e Perëndisë. Rregull i hershëm që
u ruajt si trashëgimi nga etërit dhe
arriti deri në ditët tona.
Pranojeni pra, me gëzim. Shër-
bëtorë, pranoni qetësinë tuaj. Pasa-
nikë, pranoni atë që ju shpëton nga
çdo rrezik i të velurit dhe u jep shije
sa ngrënia e tepërt i bën pa shije.
Të sëmurë, pranoni mëmën e
shëndetit. Të shëndetshëm, pranoni
sigurimin e gjendjes së mirë shë-
ndetësore. Pyetni mjekët dhe do t’ju
thonë se asgjë nuk është aq i paqë-
ndrueshëm dhe i pasigurt sa shë-
ndeti. Prandaj, të urtët me kresh-
mën përpiqen të ruajnë shëndetin
e tyre dhe të shpëtojnë nga pesha
dërrmuese e obezitetit. Mos pre-
tendo se nuk mund të kreshmosh,
duke sjellë si pretekst sëmundje
apo dobësi trupore, përderisa nga
ana tjetër, gjatë gjithë jetës, me
ngrënie të tepërt e torturon trupin
tënd...
Përndryshe, cila është më e leh-
të për trupin, ta kalojë natën me një
darkë të lehtë, apo të bjerë i rënduar
në krevat nga ngrënia e tepërt?
Mundet që të çlodhet apo do të rro-
tullohet i tejngopur dhe i stërmu-
nduar? Cilën anije kapiteni mund
Kreshma e vërtetë është largimi
nga pasionet dhe mëkatet
ta drejtojë më lehtë dhe ta shpëtojë
nga një furtunë, atë që është e
ngarkuar plot e përplot apo atë që
ka peshën e saj normale? Anijen e
ngarkuar plot e përplot a nuk do ta
zhytë edhe një furtunë e vogël?
Kështu ndodh dhe me trupat, kur
stërmundohen nga ushqimi i
shumtë, lehtë u nënshtrohen sëmu-
ndjeve. Ata kur ushqehen pak, ruaj-
në shëndetin e mirë.
***
...Moisiu i lavdëruar, pas kresh-
mës dyzetditëshe guxoi të ngjitet në
majën e malit Sina dhe të marrë plla-
kat e Dhjetë porosive (Dalja 24:18).
Nuk do ta merrte guximin t’i afrohej
majës, e cila nxirrte tym nga prania
e Perëndisë, nëse nuk do të arma-
tosej me kreshmën. Kreshmoi dhe
si i tillë bashkëbisedoi me Perë-
ndinë.
..Kreshma lind profetë. Mbë-
shtet të fortët. Urtëson ligjvënësit.
Pajis me armë heronjtë. Ushtron
gjimnastët. Përball ngasjet. Banon
me mendjekthjelltësinë dhe pastër-
tinë. Në kohë lufte bën trimërira
dhe në kohë paqeje mëson qetësinë.
Shenjtëron të dedikuarit dhe përsos
priftërinjtë. Asnjë nuk mund t’i
afrohet Tryezës së shenjtë dhe të
kryejë Liturgjinë Hyjnore, pa kresh-
muar më parë.
Profeti Ilia u denjësua pas kresh-
mës dyzetditëshe, që të shohë Pe-
rëndinë (3 Mbre.19:8-18). Për hir
të kreshmës u tregua më i fortë nga
vdekja dhe ngjalli fëmijën e vdekur
(3Mbre.17:21-23). Për hir të kresh-
mës pengoi qiellin që të bjerë shi
për tre vjet e gjysmë (3Mbre.17:1,
18:1). Dhe këtë e bëri, që të zbusë
zemrat e Izraelitëve, të cilët i ishin
dorëzuar pabesisë dhe të paligj-
shmes. Kështu provokoi në të gjithë
popullin kreshmë të detyruar, deri-
sa të pendohen dhe të ndreqin më-
katin, që e ka pikënisjen nga rehatia
dhe nga jeta e ngathët.
Profeti Daniel, që për njëzet ditë
nuk shijoi bukë dhe as ujë nuk piu
(Dan.10:2-3), gjithashtu mësoi dhe lua-
nët që të kreshmojnë (Dan.6:12-22).
***
Të kujtosh dhe të kesh frikë she-
mbullin e të pasurit të paravolisë
(Lluk.16:19-31). Dëfrimet e shu-
mta e drejtuan në ferrin e përjet-
shëm. Ky i pasur nuk u akuzua për
ndonjë të keqe. Por për shkak të
rehative dhe të ushqimit që shijon-
te, por dhe të indiferencës së tij për
varfërinë e Llazarit, u dënua kaq
MARS 2014
ashpër. Kreshma dhe durimi në vuaj-
tje, përkundrazi, a nuk ishin ato qe
i dhuruan prehjen Llazarit? Pa-
ravolia nuk përmend të tjera virtyte
të tij, përveçse këto, që si dy krahë,
e lartësuan dhe e prehën në gji të
Abrahamit.
Kujdes pra dhe ti, se mos ndo-
shta, ndërsa tani pi me kënaqësi pi-
je të ndryshme dhe të neveritet uji,
më vonë mos lutesh për një pikë të
vetme të tij, ashtu si i pasuri. Asnjë
nuk pësoi asgjë së piri ujë... Ndërsa
në të kundërt, tretja e keqe që dashur
pa dashur shoqëron gostitë, shkak-
ton sëmundje të tmerrshme.
***
Por virtytin e kreshmës mos e
kufizo vetëm ne dietë. Kreshmë e
vërtetë nuk është vetëm mosngrë-
nia e disa ushqimeve, por largimi
nga pasionet dhe mëkatet: mos t’i
bësh padrejtësi askujt. Të falësh të
afërmin tënd për hidhërimin që të
shkaktoi, për të keqen që të bëri, për
paratë që të ka borxh. Përndryshe,
përveçse nuk ha mish, ha vetë vëllain
tënd. Përveçse vetëpërmbahesh nga
vera, nuk vetëpërmbahesh në për-
gojim. Përveçse kreshmon deri në
mbrëmje, harxhon ditën tënde në-
për gjykata.
...Kreshma nuk ushtron ndikim
vetëm tek individë. Ndikon dhe gji-
thë shoqërinë. Pajton dhe qetëson
menjëherë të gjithë njerëzit. Impo-
non heshtje në britma dhe në gër-
thitje, dëbon grindjet dhe konfliktet,
largon përgojimin dhe thashethe-
met.
Nëse të gjithë do të dëgjonin kë-
shillat e kreshmës, do të mbizotë-
ronte paqe e përsosur në të gjithë
njerëzimin. Nuk do të ngrihej një
popull kundër tjetrit. Nuk do të ki-
shim konflikte të armatosura, as
prodhues armësh. Nuk do të kishte
gjykatore, as burgje. Shkretëtirat
nuk do të strehonin keqbërës, as qy-
tetet shpifës, as detet piratë....
Përktheu: Thoma Shkira
MARS 2014 NGJALLJA 9

Sinodi i Parë Kanonik i Kishës sonë

Më 12 prill 1937, në prani të një delegacioni
nga Shqipëria, Patriarku Veniamin dhe Sinodi
i Shenjtë i Patriarkanës Ekumenike të Kon-
standinopojës nënshkruan Tomosin Patriarkal
të njohjes së Autoqefalisë së Kishës Ortho-
dhokse të Shqipërisë. Tomosi iu dorëzua Imzot
Kristoforit, duke e caktuar atë si Kryepiskop
të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipë-
risë.
Patriarkana Ekumenike i dërgoi mesazh
edhe Mbretit Zog dhe Kryeministrit Koço
Kota. Më 24 maj 1937, Kryepiskopi Kristofor
me cilësinë e kryetarit të Sinodit të Shenjtë të
Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë
iu përgjigj me një letër falënderimi Patriarkut
të Konstandinopojës, Veniaminit. Sinodi i parë
kanonik i Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë përbëhej nga: Kryehirësia e Tij
Në foto delegacioni i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë
Kristofori, Kryepiskop i Tiranës dhe i gjithë
pasi ishte kthyer nga Stambolli, ku ishte dhënë Tomosi i Autoqefalisë
Shqipërisë, Agathangjel Çamçe, Episkop i
nga Patriarkana Ekumenike dhe ishte bërë zgjedhja e drejtuesit kanonik.
Beratit, Evllogj Kurilla, Episkop i Korçës, (Kryepiskopi i parë kanonik Kristofor Kisi, si dhe Episkopi i Korçës,
Pandelejmon Kotoko, Episkop i Gjirokastrës. Evllogj Kurilla, etj.)

Elbasan
Kisha Orthodhokse
merr pjesë në Panairin e Ditës së Verës
Enoritë e Kishës sonë në Elbasan morën pjesë në panairin triditor
(12-14 mars 2014), me rastin e Ditës së Verës, të organizuar nga bashkia
e qytetit. Ky panair kishte si qëllim shpalosjen dhe paraqitjen e
veprimtarive të organizmave socialë, edukues, kulturorë e tregtarë të
qytetit dhe më gjerë.
Tenda e Kishës Orthodhokse u vizitua nga shumë pjesëmarrës të
panairit, të cilët morën informacion rreth veprimtarive të saj, por edhe
rreth 2 famullive tona të Elbasanit. Ata shprehën kënaqësinë e tyre për
pjesëmarrjen dhe prezantimin.
Gjithashtu, tenda u vizitua edhe nga personalitete të larta si
Kryeministri i Shqipërisë z. Edi Rama, Kryetari i Parlamentit z. Ilir
Meta, Ministri i Transportit dhe i Infrastrukturës z. Edmond Haxhinasto,
Kryetari i Partisë Demokratike dhe Kryetar i Bashkisë së Tiranës z.
Lulzim Basha, kryebashkiaku dhe prefekti i Elbasanit, deputetë etj.
Ky prezantim i Kishës sonë në këtë panair u organizua nga atë Heliodor
Demiri dhe katekisti Armand Oga. Gjithashtu ndihmuan edhe të rinjtë
e Rinisë Orthodhokse të fshatit Fikas, si edhe të rinjtë e kishës së Shën
Athanasit, Elbasan.
10
Veprimtari me udhëheqësit rinorë orthodhoksë
Më 14 -16 mars 2014, nga Zyra
e Rinisë Orthodhokse e Kryepisko-
patës së Tiranës u organizua një
takim triditor me drejtuesit e të
rinjve orthodhoksë të dioqezave të
vendit tonë. Ky takim me temë:
“Zell për Zotin” u zhvillua në mje-
diset e Akademinë Theologjike
“Ngjallja e Krishtit”, në Shën Vlash.
Në këtë takim morën pjesë 55 të
rinj nga të katër dioqezat e vendit
dhe tre të rinj amerikanë të dërguar
nga Qendra Orthodhokse Misiona-
re në SHBA (OCMC), për të ndih-
muar në këtë veprimtari. Takimi u
bazua në programin e hartuar nga
të rinjtë orthodhoksë të kishës së
Shën Pavlit, në Irvine të Kalifor-
nisë (SHBA).
Synimi i kësaj veprimtarie ishte
ripërtëritja dhe mbështetja shpirtë-
rore e organizative e lidhjeve rinore
të dioqezave. Konferenca u bazua
në tri nëntema qendrore: Gruri, Uji
dhe Zjarri. Një nga synimet ishte
krijimi i një modeli trajnimi, i cili
mund të zbatohet lehtë në famu-
llinë (enorinë) e çdonjërit nga pje-
sëmarrësit, të ndihmuar për këtë
edhe nga Zyra e Rinisë Orthodho-
kse e Kryepiskopatës.
Programi përmbante larmi ve-
primtarish. Përveç referateve kishte
diskutime në grupe, shërbesa adhu-
ruese në kishë, gatime të grurit dhe
bukës së meshës, njohje të veprim-
tarisë rinore në secilën dioqezë, film
artistik edukativ, drama të përgati-
tura nga vetë të rinjtë etj.
NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë
Themelues:
Kryepiskopi Anastas
Del nën kujdesin
e Këshillit Botues
Kryeredaktor: Thoma Dhima
Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, 2235 095.
Fax: 2232 109
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
NGJALLJA
Ky është një program, i cili u
ofrohet të rinjve të krishterë, që të
përpiqen për të bërë një ndryshim ci-
lësor në jetën e tyre, duke ndarë me
të tjerët Dashurinë e Jisu Krishtit
dhe duke u ofruar çfarë kanë atyre
që janë në nevojë. Privimi nga ngrë-
nia e ushqimeve rrit ndërgjegjësi-
min e të rinjve orthodhoksë ndaj ne-
vojave të atyre personave që kanë
uri dhe nxit kontributin e tyre të
Poezi
Varg mesazhesh
Zot i Madh e mëshirëplotë
Me dashurinë e paanë
Varg mesazhesh la në botë
Për njerëzit kudo që janë.
Kur në zemrat mëkatare
Nuk lulëzon dashuri
Rritet e keqja e madhe
Mëshirë, o Perëndi…!
Nuk dua gjë tjetër
Besimi te Ti, o Zot,
Më i denji ngushëllim
Kjo ndjenjë e thellë, e fortë
Më jep mua shumë guxim.
Them përherë: - “Lavdi, o Zot!”
Natyrshëm kur ndihem mirë
E them prapë me zemrën plot
Dhe në ditë të vështirë…
Nëse bie në zhgënjime
Në mëkat, i përhumbur
Si njeri bëj dhe gabime
Prehje gjej duke u lutur.
drejtpërdrejtë material në ndihmë
të nevojtarëve. Kjo përpjekje në të
cilën kalojnë pjesëmarrësit i lejon
ata të vijnë së bashku dhe t’i shtroj-
në vetes pyetjen: “Nga se varet në
të vërtetë jeta ime? Vetëm nga
ushqimi apo edhe nga Fjala e Perë-
ndisë? A mund të qëndrojmë indi-
ferentë ndaj nevojave dhe urisë së
atyre që na rrethojnë?”
Dhjak Stefan Ritsi
Këto lutje më ngrejnë peshë
Mendje, shpirt e zemër
Gjersa Zoti është mes nesh.
Tjetër s’ka nevojë të kesh.
Rruga e duhur
Mori tipash, karakteresh
Ndeshen jetës pambarim
Në këtë xhungël plotë mistere
Përkulet dhe fati ynë.
Rrugën e duhur e gjen
Kush merr dritë nga Zoti ynë
Ai që kurrë nuk urren
Dhe kurrë s’lëndon dashurinë…
Në kishë
Hyn në kishë i krekosur
Për të larë me të lutur
Atë shpirt të sakatosur
Nga mëkatet ku është futur.
Kur mendon se është pastruar
Tek e shenjta kishë atje
Prapë rrëshqet se s’ka kuptuar
Zoti është kudo mbi dhé.
Dhimitër Gabici, Kavajë
MARS 2014
Kalendari
i Liturgjive Hyjnore,
PRILL 2014
2 E Mërkurë † Osh. Titi çudibë-
rësi. Dësh. Amfiani e Edhesi. Dësh.
i ri Panajoti.
4 E Premte † Osh. Gjergji, Platoni.
Osh. Zosimai. Nikita arvaniti. (Aka-
thisti i plotë)
5 E Shtunë † Dësh. Klaudi, Dio-
dori, Viktori, Viktorini, Didimi etj.
6 E DIEL † V KRESHMËS (M. e
Egjiptit). Eftihi i Kon/pojës. Osh.
Grigor sinaiti.
9 E Mërkurë † Dësh. Efpsiki.
Oshd. Vadimi. Dësh. Rafaeli,
Nikolla, Irini.
11 E Premte † Hierod. Antipa i
Pergamit. Oshg. Trifena. Dësh.
Prokesi.
12 E Shtunë † Ngjallja e Llazarit.
Omol. Vasili i Parios. Oshg. Anthusa.
13 E DIEL † E DAFINAVE, Hyrja
e Krishtit në Jerusalem. (Shërbesa
e dhëndrit) (Vaj, verë dhe peshk)
14 E Hënë † E MADHE. Josifi i
Dhiatës së Vjetër. (Shërbesa e
dhëndrit)
15 E Martë † E MADHE. (Para-
volia e 10 virgjëreshave.) (Shër-
besa e dhëndrit)
16 E Mërkurë † E MADHE.
Lyerja e këmbëve të Zotit Krishtit.
(Bëhet Efqeli)
17 E Enjte † E MADHE. Darka
Mistike. (Lexohen 12 Ungjijtë)
18 E Premte E MADHE. Pësimet
dhe Varrimi i Krishtit. (Shërbesa e
Orëve & Epitafi)
19 E Shtunë † E MADHE. Zbritja
në Had e Zotit Jisu Krisht.
20 E DIEL † PASHKA E
MADHE, NGJALLJA E ZOTIT
JISU KRISHT. Ap. Zakeu.
21 E Hënë E Ndritshme. Hierod.
Januari. Mbretëresha Aleksandra.
22 E Martë E Ndritshme. Ap.
Nathanaili. Osh. Thedhor sikeoti.
23 E Mërkurë † E Ndritshme.
Dëshm. Gjergj Trofeprurësi. Donati
e Therini. (Hahen të gjitha)
24 E Enjte † E Ndritshme. Oshg.
Elisabeta çudibërëse. Hierod. Va-
lentioni etj.
25 E Premte † E Ndritshme.
Burimi Jetëdhënës. Ap. e Ungj.
Marku. (Hahen të gjitha)
26 E Shtunë † E Ndritshme. Hie-
rod. Vasili i Amasisë. Dëshg. Glafira.
27 E DIEL † E THOMAIT. Hie-
rod. Simeoni i Jerusalemit. Evlogj
mikpritësi.
MARS 2014 NGJALLJA 11

DËSHMI MBI SITUATËN E TË KRISHTERËVE NË LINDJEN E MESME

të qytetarisë së tyre dhe mbi të gji- që i dedikohet faktit se të krishterët Dhe nëse po, deri në çfarë pike? A
Episkopi maroun Elias Lahham ka filluar politika islamike ose isla-
tha në lidhje me ndërtimin e kishave janë minoritet kudo në botën arabe,
dhe madje edhe me restaurimin e me një tendencë të sigurt për të mizuese të ketë një rol në evolucio-
Një panoramë e shkurtër:
tyre. Ata kanë qenë dhe janë gjith- fshehur identitetin e tyre, gjë që nin e shoqërive arabe? A përbën
Të krishterët në botën arabe
monë jo të paraqitur siç duhet në nuk favorizon praninë e tyre në kjo një provë për të krishterët arabë
ndahen në dy kategori: Kategoria
Parlament, ndryshe nga vende të vendet publike dhe ca më pak në që t’i shtyjë ata të braktisin vendet
e parë janë të krishterët arabë, pas-
tjera arabe, në të cilat të krishterët skenën politike… e tyre (rastet e të krishterëve në Irak
ardhës të të krishterëve të parë.
përfaqësohen mbi masën e realite- Por që pre dy vjetësh, disa ve- është elokuent)? Unë besoj se për-
Ata ndodhen në vendet nga Iraku
tit (në Jordani dhe në Palestinë nde kanë njohur atë që e quajmë gjigjja, përgjigjet, duhet të jenë me
deri në Egjipt, duke kaluar nëpër
p.sh. të krishterët kanë një kuotë tashmë “Pranvera arabe”. Duhet nuanca në këtë rast…
Siri, Liban, Jordani, Palestinë. Kate-
8% të vendeve të Parlamentit, kur të themi se këto ngjarje nuk kanë …Për Perëndimin: Lindja e Mes-
goria e dytë përfaqëson të krishte-
përqindja e tyre është 3% në Jorda- filluar me shpallje ose slogane me dhe vendet arabe në përgjithësi,
rët që ndodhen në vendet e Gjirit
nuk janë më të njëjtat dhe një kthim
dhe të Afrikës së Veriut, dhe që ja-
prapa është i pamenduar. Rruga ara-
në të huaj në pjesën më të madhe
be ka shpërthyer dhe popujt arabë
të tyre. Ekzistojnë edhe të krishterë
që kishin gjithmonë frikë nga drejtu-
të huaj në kategorinë e parë, por
esit e tyre, aktualisht janë drejtuesit
janë persona kalimtarë. Sa i takon
ata që kanë frikë nga populli
numrave e di se është diçka e urryer
Ky ndryshim është i një rëndë-
të flasësh për statistikat. Por të thë-
sie të jashtëzakonshme dhe nuk e
në një ide: të krishterët arabë (nuk
di nëse Perëndimi është në gjendje
flas për vendet arabe sepse ka rreth
ose jo të vlerësojë rëndësinë e tij.
dy milion të krishterë në Arabinë
Nuk është më e mundur, as nuk le-
Saudite), janë rreth 20 milion, gjys-
johet më që të kesh lidhje me drej-
ma e të cilëve janë koptë të Egjiptit.
tues arabë despotikë, të mbyllësh
Këta të krishterë bëjnë pjesë në një
sytë përpara dhunimit të të drejta-
mozaik kishash, po kjo përbën një
ni dhe 1,5% në Palestinë). Disa fetare, e ca më pak të ishin këto ve të njeriut me pretekstin e mbroj-
tjetër temë.
pika janë ende në diskutim e sipër anti të krishtera. Por duhet të kon- tjes së kufijve të tu nga emigrantë
dhe ndryshojnë në varësi të vendit: statojmë që partitë fetare islamike të paligjshëm apo të pengosh për-
Situata aktuale
përmendja e të kaluarës së krishte- ose me tendenca islamike janë for- parimin e partive islamike. Vendet
Duhet të themi këtu diçka rreth
rë në librat shkollorë, mësimi fetar cuar dhe kanë përvetësuar përvojën arabe janë vende me një shumicë
gjendjes së të krishterëve në botën
i krishterë në shkollat publike, reci- post-revolucion. Ky është rasti i myslimane dhe Perëndimi duhet të
arabe përpara revolucioneve të fu-
prociteti në martesat mikse, pa fo- Tunizisë, i Egjiptit dhe i Libisë në ndryshojë linjën e sjelljes dhe të
ndit. Ne mund të themi që në për-
lur për çështjen e madhe të lirisë një farë mënyre. Rasti i Sirisë është merret me këtë realitet të ri.
gjithësi të krishterët arabë jetonin
së ndërgjegjes që limitohet në lirinë ende i vagullt, por prania e rebelëve Nga ana tjetër, vendet arabe që
mjaft mirë në vendet e tyre respek-
e kultit, përveç disa përjashtimeve islamikë nuk është aspak një fakt i zgjedhin të qeverisen prej një Islami
tive. Ndoshta përveç Egjiptit, ku ata
të rralla (Libani, Tunizia dhe Algje- dyshimtë. A ndikon kjo dhe a ka politik duhet të dinë që Islami politik
kishin (dhe kanë gjithmonë pro-
ria). Kjo situatë thuajse e qetë dhe për të ndikuar të krishterët arabë? duhet të jetë i moderuar, ose përndry-
bleme) sa i takon njohjes efektive
she nuk ka kurrfarë shansi për të
pasur sukses. Asnjë vend, arab ose
Me www.orthodoxalbania.org jo, nuk mund të jetojë më në një
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë geto fetare ose politike.
…Sa i takon të krishterëve, aty-
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj re u duhet të kalojnë nëpër këtë
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe “purgator” dhe të mbajnë kryqin e
informacionin e saj edhe në internet. tyre, por duhet ta bëjnë këtë gjë du-
ke qëndruar në shtëpinë e tyre, në
Ajo i njeh vizitorët e saj me: Lindjen e Mesme, aty ku Mësuesi
- besimin e krishterë orthodhoks, dhe Zoti i tyre mbajti Kryqin e Tij
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave në një qytet po të Lindjes së Mes-
institucionale, me, të quajtur Jerusalem, Kryqin
- lajmet më të fundit, që shpëtoi mbarë botën.
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e Ata duhet të rrinë në tokën e
kulturor që ofron në shoqëri, Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor, tyre, në Lindjen e Mesme dhe në
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik. botën arabe, sepse bota arabe ësh-
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip, të hapësira e tyre vitale, vendi ku
- botimet kishtare etj. anglisht e greqisht. Perëndia i vendosur për të qenë
dëshmitarët e tij, vendi në të cilin
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me kanë hyrë prej shumë shekuj…
www.orthodoxalbania.org (Marrë me shkurtime nga numri i ri
i revistës “Kërkim”)
12
Qielli dhe toka bashkë në Nazaret
“Buzët e besimtarëve me ngazëllim le t’i këndojnë Hyjlindëses,
me zërin e engjëllit le t’i thërresin papushim; gëzohu o Hirëplote,
(se) Zoti është me ty” (Ode IX e Mëngjesores së 25 marsit)
Engjëjt takohen me njerëzit me një qëllim,
që tok t’i thurin lavde të përbashkëta Virgjëre-
shës së Tërëshenjtë. Njerëzit huazojnë përshë-
ndetjen kryeengjëllore “Gëzohu, o Hirëplote”
(Llk.1:28), që t’ia drejtojnë Vajzës së përulur dhe
modeste të Nazaretit, mbi të cilën Perëndia
vështroi dhe e bëri atë Nënën e Birit të Tij, me
anën e së cilës u realizua shpëtimi i njerëzve.
Engjëjt përkulen në tokë që të shohin kush është
kjo grua që është më e pastra se yjet dhe më e
gjera se qiejt? Cila është më e bekuara në mes
të grave dhe gjeti hir përpara Perëndisë? Për
tek cila vajzë u largua përkohësisht Kryeengjëlli
Ungjillëzimi i Hyjlindëses, shek. XIV.
Mozaik nga katholikoni i manastirit të Vatopedhit në Malin e Shenjtë.
Gavriil nga qielli, me qëllim që t’i sjellë mesazhin
gazmor dhe hyjnor?
Toka dhe qielli, engjëjt dhe njerëzit u takuan
në qytetin e parëndësishëm të Nazaretit, atje
ku një fjalë, një “po”, një “ja shërbëtorja e
Zotit, le të bëhet në mua sipas fjalës sate”
NGJALLJA
(Llk.1:38) ndryshoi rrjedhën e historisë së gjithë
botës. Atje ku filloi të shkruhej faqja e re e Eko-
nomisë Hyjnore për hir dhe në dobi të njeriut.
Atje ku tingëllojnë me zë gazmor kambanat e
shpëtimit të njeriut nga prangat e mëkatit dhe
nga ku filloi rivendosja e tij në vendin nga ku
kish rënë.
Komunikimi i Qiellit me Tokën dhe takimi i
engjëjve me njerëzit nuk kufizohet vetëm në
takimin e Kryeengjëllit me Virgjëreshën e Tërë-
shenjtë. Pranimi me përulje nga e Tërëshenjta i
rolit që hiri i Perëndisë i ngarkoi asaj për shpë-
timin e njerëzimit hapi njëherë e përgjithmonë
dyert e mbyllura të Qiellit dhe kështu ajo u bë
shkaku i lajmeve të shumta gazmore, i shumë un-
gjijve të mirë (në gr. åáããÝëéï = lajm i mirë)
të shpëtimit të njerëzve që besojnë në Perëndi
dhe që ia besojnë jetën e tyre kujdesit hyjnor dhe
dhembshurisë prej nëne të së Tërëshenjtës Mari.
MARS 2014
Doli numri i ri i revistës
“Kërkim”
Ky numër i kushtohet 1700 - vjetorit
të Ediktit të Milanos
Në këtë numër do të lexoni nga:
• Enciklika Patriarkale dhe Sinodike
• Kryepiskopi Anastas
• Imzot Francesco Braschi
• Peter Sefton-Williams
• Episkopi maroun Elias Lahham
• Constantine G. Caras
• Radosllav Stankoviç
• Arkimandrit Kozma Sovjani
• Dr. Konstantinos Giakoumis
• Lekë Tasi
Bindja dhe pëlqimi i së Tërëshenjtës që t’i
shërbejë misterit të Ekonomisë Hyjnore u bënë
dhe vazhdojnë të bëhen mjetet, me të cilat ne
çlirohemi nga çdo zgjedhë dhe tirani, të cilat
mbajnë të lidhur dhe të robëruar shpirtrat dhe
trupat tanë. Sigurisht, që të arrihet kjo gjë
nevojitet që edhe ne ta dëshirojmë shpëtimin
tonë. Mjafton që të mbajmë gjithmonë hapur
veshët e shpirtit dhe të trupit, me qëllim që të
dëgjojmë mesazhet gazmore që na dërgon Qielli
dhe të jemi të gatshëm t’i pranojmë e t’i zba-
tojmë ato.
Duke iu drejtuar edhe ne Vajzës së Nazaretit
së bashku me Kryeengjëllin Gavriil i themi:
“Gëzohu, o Hirëplote”. E falënderojmë për
shpëtimin dhe lirinë që na solli në botë me lindjen
e Zotit Krisht dhe njëkohësisht i lutemi që të na
mbrojë ne dhe Kishën tonë dhe gjithë botën nga
çdo e keqe dhe rrezik e të mos pushojë së
ndërmjetuari për shpëtimin e njerëzve.
Arkimandrit Kozma Sovjani