QERSHOR 2005
NGJALLJA
Nr. 6 (149) Viti XIV i botimit
Pentikostia (19 qershor)
(Pesëdhjetorja)
Edhe kur erdhi dita e Pentikostisë, ishin të
gjithë me një zemër në një vend.
Edhe papritur u bë një oshëtimë nga qielli si
oshëtima e një ere që fryn me fuqi, dhe mbushi
gjithë shtëpinë ku ishin duke ndenjur. Edhe u dukën
mbi ta gjuhëra duke u ndarë si prej zjarri, dhe
ndenjën mbi gjithsecilin nga ata. Edhe u mbushën
të gjithë me Shpirt të Shenjtë, e zunë të flisnin me
gjuhë të tjera, siç ua jepte Shpirti të flisnin.
(Veprat 2:1-4).
I bekuar je, o Krisht Perëndia ynë, që i tregove
peshkatarët të gjithurtë, duke iu dërguar Shpirtin
e Shenjtë dhe me anën e tyre rrjetove tërë botën,
o Njeridashës, lavdi më Ty!
(Përlëshorja)
Kur i Larti zbriti dhe përzjeu gjuhët, i përndau
kombet. Por, kur dërgoi gjuhët e zjarrta, të gjithë
i thirri në bashkim. Prandaj, me një zë, ne lavdë-
rojmë Shpirtin e Tërëshenjtë.
(Shkurtorja)
NGJALLJA 1
QERSHOR 2005 Çmimi 20 lekë
“Apostull i Kishës i kohëve tona”
Kryepiskopi Anastas nderohet me Medaljen e Artë të Universitetit të Thesalisë
dhe shpallet Doktor “Honoris Causa” i Fakultetit të Shkencave Agronomike
në qytetin Volos dhe i Fakultetit të Mjekësisë në qytetin e Larisës, në Greqi
Prej kohësh Rektorati dhe qyteti i Volosit e i Larisës po prisnin merrnin pjesë Kryetari Ba-
Kryepiskopin Anastas, për t’iu gëzuar vizitës, mendimeve dhe shkisë së qytetit, i rrethit,
personalitetit të tij orthodhoks, ndriçues dhe ekumenik. Dy prefekti, Mitropoliti i Dhi-
ditë përpara ardhjes së tij gazetat filluan të shkruajnë e
mitriadhës dhe Almiros,
informojnë publikun dhe lexuesit e tyre rreth vizitës, programit,
nderimit me titullin Doktor “Honoris Causa”, si edhe figurës Imzot Ignati, klerikë e mjaft
së Kryepiskopit, të shoqëruara këto me foto të ndryshme nga personalitete të zonës së
jeta dhe veprimtaria kishtare orthodhokse në Shqipëri. prefekturës. Kori i arsimta-
rëve të rrethit të Magnesias
Më 31 maj 2005, Kryepi- los. Me këtë rast, në amfite- psali himnet kishtare
skopi Anastas u nderua me atrin e madh “Janis Kor- “Krishti u ngjall” dhe “Të
Medaljen e Artë të Univer- dhatos” të Rektoratit të himnojmë...” duke hapur
sitetit të Thesalisë dhe u Universitetit, u organizua kështu këtë ceremoni falë-
shpall Doktor “Honoris një ceremoni e bukur e nderimi. Më pas Rektori i
Causa” i Fakultetit të Shke- ndërthurur me një program Universitetit z. Konstandi-
ncave Agronomike në Vo- artistik të posaçëm, ku (vijon në faqen 2)
Kryepiskopi Anastas me Rektorin e Universitetit të Thesalisë, z. Bajatis,
Dekanin e Fakultetit të Mjekësisë z. Stathakis, etj.
Çdo orthodhoks ftohet të gjykojë vetë
Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë në mënyrë të përsëritur ka
theksuar qartë se nuk përzihet në politikë.
Natyrisht, anëtarët e saj duhet të jenë qytetarë të përgjegjshëm. Dhe një
nga detyrat bazë e qytetarit të përgjegjshëm është pjesëmarrja e tij në
zgjedhjet e udhëheqjes politike të vendit të vet. Orthodhoksia ofron kriteret,
kultivon ndërgjegjen, shpall parimet e përjetshme të dashurisë, të së
vërtetës, të drejtësisë, të ndershmërisë e të lirisë. Duke pasur këto si bazë,
çdo orthodhoks ftohet të gjykojë vetë çdo herë, me përgjegjshmëri, sipas
ndërgjegjes, programet e partive dhe të vendosë për kandidatët konkretë.
2 NGJALLJA
(vijon nga faqja 1)
nos Bajatis mbajti fjalën përshë-
ndetëse. Ai bëri një prezantim të
shkurtër të jetës, fizionomisë dhe
ecurisë së zhvillimit 20-vjeçar të
universitetit dhe personalitetit të
Kryepiskopit Anastas, duke e
quajtur Apostull i Kishës i kohëve
tona, si edhe i njohu të pranishmit
me votimin unanim të Senatit për
Medaljen e Artë dhe motivacionin
përkatës.
Në vazhdim Dekani i Fakultetit
të Agronomisë, Prodhimeve bleg-
torale, dhe Mjedisit ujor z. Kristos
Neofitu mbajti fjalën përshëndetë-
se drejtuar Kryepiskopit për kon-
tributin shkencor në zhvillimin e
zonave rurale të Shqipërisë në fu-
shat e agronomisë dhe blegtorisë,
si edhe duke i zbuluar auditorit te-
për të gjerë e të interesuar përmasat
e spiritualitetit të tij, etj. Më pas i
njohu të pranishmit me votimin
unanim dhe motivacionin për dhë-
nien e titullit Doktor “Honoris
Causa” i Departamentit të Agrono-
misë, Prodhimeve blegtorale, dhe
Mjedisit ujor të Fakultetit të Shke-
ncave Agronomike, që ndodhet në
Volos, dhe i dorëzoi diplomën. Më
pas, Kryepiskopi Anastas u ngjit
në tribunë, ku falënderoi pjesëma-
rrësit për respektin, si edhe profe-
sorët për bashkëpunimin e tyre të
frytshëm, duke ndihmuar Kishën
Orthodhokse të Shqipërisë në
programet e saj të zhvillimit në zo-
nat rurale në fushën e agronomisë,
blegtorisë dhe mjedisit, si edhe
organizatorët e ceremonisë. Krye-
piskopi mbajti kumtesën me temë:
“Drejt një bashkëjetese paqësore
të qëndrueshme në Ballkan”. Ai
theksoi se kontributi esencial në
bashkekzistencën paqësore në
Ballkan kërkon përpjekje sistema-
tike dhe të durueshme, kryesisht në
katër fusha:
1) Mbështetja e bashkëjetesës
harmonike ndërmjet komunite-
teve të ndryshme fetare,
2) Iniciativa për kapërcimin e
çdo forme dhune,
3) Rivlerësimi i kuptimit dhe
domethënies së kombësisë,
4) Lufta për pajtimin autentik.
“Apostull i Kishës i kohëve tona”
Në fund të ceremonisë Kryepi-
skopi u takua, përgëzua dhe u për-
shëndet nga pjesëmarrësit e shum-
të në sallën e amfiteatrit. Në mbrë-
mje u shtrua një darkë për nder të
Kryepiskopit nga Kryetari i Bash-
kisë së Volosit, ku edhe iu dha Me-
dalja e Artë e Bashkisë dhe titulli
“Qytetar nderi” i qytetit të Volosit.
Kryetari i Bashkisë, midis të tje-
rash tha: “Sot qyteti i Volosit je-
ton çaste historike të emocionit të
shenjtë dhe ngjitjes shpirtërore,
sepse pret engjëllin orthodhoks të
dashurisë me vepra, predikuesin e
vëllazërimit të realizuar, shprehë-
sin e vëllazërimit të popujve...”
Kryepiskopi falënderoi Kryetarin
e Bashkisë dhe përgëzoi atë dhe
qytetarët e Volosit për kontributin
që japin në përparimin, krijimtari-
“Larisa priste për herë të parë një nga personalitetet më të
rëndësishëm të Orthodhoksisë botërore...”, përmendte gazeta
kryesore “Eleftheria”, më e madhja e qytetit dhe e krahinës.
në dhe zhvillimin e qytetit të tyre.
Jehona në media ishte shumë e ma-
dhe. Kështu, gazeta “Thesalia”
theksonte: “...dje Volosi mirëpriti
Kryepiskopin e Tiranës, Durrësit
dhe të gjithë Shqipërisë Imzot
Anastasin, një prej personaliteteve
më të larta shpirtërore të Ortho-
dhoksisë në ditët e sotme, me ve-
për të pasur misionarizmi e socia-
le...” Kryepiskopi u prit edhe nga
Mitropoliti i Dhimitriadhës, Imzot
Ignati, ish-student i tij në Fakulte-
titn e Teologjisë, i shoqëruar nga
mjaft klerikë, në Selinë Mitropo-
litane, një qendër shpirtërore e
administrative mjaft e përparuar,
ku ndodhet edhe stacioni radio-
fonik i mitropolisë.
***
Edhe për Larisën vizita e Kry-
episkopit Anastas ishte një nder i
madh e cila “priste për herë të parë
një nga personalitetet më të rëndë-
sishëm të Orthodhoksisë botëro-
re...”, përmendte gazeta kryesore
“Eleftheria”, më e madhja e qytetit
dhe e krahinës.
Të nesërmen, më 1 qershor,
Kryepiskopi nderohet përsëri duke
iu dhënë titulli Doktor “Honoris
Causa” i Fakultetit të Mjekësisë në
qytetin e Larisës. Ceremonia u
krye në amfiteatrin e Fakultetit të
Mjekësisë. Merrnin pjesë profe-
sorë të universitetit, Mitropoliti i
Larisës dhe Tirnavës, Imzot Ignati,
Kryetari i Bashkisë së qytetit, pre-
fekti, kryetarë bashkish e mjaft
personalitete të rrethit, klerikë si
edhe studentë. Ceremonia filloi me
fjalën përshëndetëse të Rektorit të
Universitetit të Thesalisë z. Kon-
standinos Bajatis, me prezantimin
e figurës së të nderuarit, Kryepi-
skopit Anastas, ku përmendi se
“...nderojmë një personalitet ndër-
kombëtar kishtar, Apostullin e Da-
shurisë, që krijoi një Kishë të gja-
llë, dinamike dhe paqësore në
Shqipëri, me një vepër shoqërore
gjigante...” Më pas, Dekani i Fa-
kultetit të Mjekësisë z. Nikolaos
Stathakis foli për punën dhe veprën
e Kryepiskopit në Orthodhoksinë
botërore dhe duke u ndalur mjaft
në vizionin dhe arritjet e tij në krye
të Kishës Orthodhokse Autoqefale
të Shqipërisë, ndër të tjera tha:
“...përvoja e tij ekumenike e drej-
toi në teologjinë esenciale të çliri-
mit dhe të gëzimit, duke zotëruar
mendim të gjerë social-kulturor...”.
Pastaj ai i njohu të praninishmit me
votimin unanim dhe motivacionin
e dhënies së titullit. Më pas z. Kon-
standinos Malezos, profesor i Fa-
kultetit të Mjekësisë, paraqiti bio-
grafinë e të nderuarit të tyre dhe
Dekani i dorëzoi diplomën. Në
vazhdim Kryepiskopi falënderoi
pjesëmarrësit dhe shprehu gëzimin
e madh për nderimin që i bënë.
Fortlumturia e Tij mbajti më pas
kumtesën: “Duke kërkuar katër
vlerat e mëdha të jetës”, ku foli
për mençurinë, lirinë, dashurinë
dhe besimin, duke u bërë thirrje të
gjithë njerëzve “...të përballojnë
QERSHOR 2005
ndotjen e fantazisë, e cila ndot
ndjenjat dhe ndryshon e shndërron
lidhjet më të sinqerta...”. Në fund
të fjalimit ai u duartrokit dhe u për-
shëndet nga personalitetet e ftuara,
si edhe nga pjesëmarrësit e shu-
mtë, të cilët morën bekimin e tij.
Ceremonia u mbyll me pjesë muzi-
kore klasike, që luajtën pedagogë
të muzikës së një shkolle të qytetit,
ku njëri prej tyre ishte edhe z. Theo-
dhor Haro, nga Vlora, që punonte
e jetonte aty bashkë me familjen e
tij.
Më pas Kryepiskopi vizitoi qe-
ndrën e rehabilitimit të të rinjve të
droguar “Eksodos”, ku edhe bise-
doi e inkurajoi këta të rinj në për-
pjekjen që bëjnë për t’iu larguar
përgjithmonë lëndëve narkotike
dhe të përpiqen t’i japin vizion të
ri jetës së tyre.
Në këtë qytet Kryepiskopi vizi-
toi Mitropolitin e Larisës, Imzot
Ignatin, arvanitas me origjinë, ish-
studentin e tij të Fakultetit të Teo-
logjisë, në Selinë Mitropolitane;
Qendrën Spitalore Universitare të
qytetit, që është edhe spitali i tretë
nga madhësia dhe cilësia në Greqi,
si edhe Muzeun e Artit Bashkë-
kohor të qytetit.
E gjithë vizita e Kryepiskopit,
nga dt. 29 maj deri më 2 qershor,
pati një jehonë shumë të ngrohtë
dhe shumë të madhe mediatike në
faqet e para të gazetave “Kirikas”,
“Thesalia”, “Proti”, si edhe në TV-
të e qytetit dhe të krahinës së The-
salisë, duke e ndjekur çdo ditë atë
si personazhin e ditës.
“Shumë donin ta dëgjonin atë,
të gjithë kërkonin pak nga ndriçimi
i tij. Dhe Hierarku iku duke lënë
përshtypjet më të mira tek të gjithë
ata që kontaktuan me të...” - citon
“Eleftheria” e dt. 3 qershor.
Kështu edhe media, duke për-
mendur thëniet e tij për vëllazërim
autentik midis njerëzve dhe ba-
shkëpunim të të dy popujve fqinjë
dhe të Ballkanit u bë edhe ajo një
tjetër transmetuese më e gjerë e ba-
shkekzistencës, duke emocionuar
dhe inkurajuar më shumë bashkat-
dhetarët shqiptarë që punojnë në
këtë krahinë.
Hierodhjakon Asti Bakallbashi
QERSHOR 2005 NGJALLJA 3

Pas një shkrimi në gazetën “PANORAMA”

Nuk hyhet me zor në shtëpinë e tjetrit

- Bëhet zhurmë për t’i imponuar me zor pronarit të ligjshëm, Kishës, një projekt “ekologjik” prej 800 mijë lekësh, kur
vetëm për rindërtimin e urës që lidh Manastrin e Zvërnecit me tokën Kisha jonë ka harxhuar rreth 6 milionë lekë -

Në datën 20 maj, në gazetën “Panorama” u botua shkrimi “Sherr

për ishullin e Zvërnecit…”, i cili ka mjaft pasaktësira dhe madje edhe Pak nga historia e Manastirit
qëndrime tendencioze. Ky territor ka qenë prej shumë e shumë shekujsh Sipas studimeve të bëra nga prof. dr. Aleksandër Meksi, kisha
pronë e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dhe intermexoja
e Manastirit datohet si ndërtim i shek. XIII-XIV, duke u marrë
fatkeqe e komunizmit nuk mund t’ia ndryshojë dot atij përkatësinë
shpirtërore e as historinë.
si bazë trajtimi i fasadave në arkada, si dhe në bazë të analogjisë,
ku kjo kishë përafron me atë të Shën Kollit në Kurjan, Fier.
Pronësia vërtetohet nga dokumentet Në Simpoziunim shkencor “2000 vjet art dhe kulturë kishtare
Kisha Orthodhokse Autoqefale pylli dhe trualli ku ngrihet Mana- në Shqipëri”, sipas prof. dr. P. Vocotopoullos kisha i takon shek.
e Shqipërisë nuk “pretendon të stiri dhe godinat e tij ndihmëse. X-të. Ky version është i bazuar tek Krautheimez, i cili thotë se
jetë”, por është pronarja e ligjshme Dy vjet më vonë, me vendimin kjo rrjedh nga burime muzeale.
e ishullit të Manastirit të Zvërnecit nr. 376, dt. 24. 4. 1996, Komisioni Rindërtimi më i vonshëm i saj ka qenë në vitin 1884, ku
“Fjetja e Hyjlindëses”. Kjo dësh- i Kthimit dhe Kompensimit të Pro- janë shtuar hajati, eksonarteksi dhe kambanorja.
mohet qartë nga vërtetimi i pronë- nave i rrethit Vlorë, i ktheu fizi- Duke parë vlerat shpirtërore dhe historike të këtij Manastiri,
sisë i lëshuar nga Seksioni i Kadas- kisht Kishës Orthodhokse Autoqe- nën kujdesin e drejtpërdrejtë të Kryepiskopit Anastas dhe me
trës të Këshillit të rrethit Vlorë, më fale të Shqipërisë truallin e mana- donacione të siguruara nga Ai, në vitin 2003 filloi restaurimi i
dt. 20.4.1994. Në pikën nr.7 të tij stirit godinave, me një sipërfa-
kishës së tij, sipas një projekti të miratuar dhe të ndjekur nga
dëshmohet qartë se sipas kufijve, qe1645 m2. Me daljen e Ligjit të
veri-jug-lindje-perëndim, prona e vitit 2004, nr. 9235. i cili u njeh Instituti i Monumenteve të Kulturës dhe të hartuar nga persona-
Kishës kufizohet nga gjoli (ujërat pronarëve të drejtën për të marrë litete të kësaj fushe. Gjatë këtij restaurimi, kur u bë zbulimi i
e lagunës), - pra i gjithë ishulli i Ma- atë që është e tyre, janë bërë vepri- çatisë, ashtu siç pritej, u gjetën gjurmët e fazës së parë bizantine
nastirit është pronë e Komunitetit met përkatëse ligjore dhe jemi në të kishës.
Orthodhoks të Shqipërisë. Sipas pritje të kthimit të plotë të pronës
vërtetimit pronësia përbëhet nga së Manastirit.

Investime të konsiderueshme dhe të vazhdueshme

Ndërkohë, si pronare e vendit
të shenjtë, Kisha ka shumë e
shumë vite që bën investime të
konsiderueshme, si për restaurimin
e kishës-monument kulture të
Manastrit “Fjetja e Hyjlindëses”
(bizantine e shekXIII), e cila, vetëm
kjo, kushtoi rreth 16 milionë lekë
të reja. Për të vazhduar me rindër-
timin e kishës së Shën Triadhës,
realizimin (dy herë në vit, me nga
tre turne) të kampingjeve verore
për të rinj të ardhur nga i gjithë
vendi, lidhjen e ishullit me rrugën,
energjinë elektrike dhe ujin e
pijshëm, pastrimin rregullisht dhe
ruajtjen e mjedisit të pyllit dhe
territorit të Manastirit etj. Për të
bërë të munduara të gjitha këto, u
ndërtua nga Kisha jonë edhe një
urë druri afro 250 metra e gjatë.
Ajo është riparuar çdo vit, ndërsa
sivjet po i bëhet një rikonstruksion,
ose më mirë një rindërtim i plotë
(me vlerë rreth 6 milionë lekë të
reja, pra shumë herë më tepër se
“projekti ambientalist”) . Të gjitha
këto janë bërë me fonde të siguru-
ara nga vetë Kisha dhe kapin vlera
mjaft të konsiderueshme.

Askush nuk pengon ambientalistët të investojnë

në zonat e ndotura dhe të degraduara të Vlorës
Siç thamë, si pronar i vërtetë
(dhe jo i pretenduar), Kisha Ortho-
dhokse Autoqefale e Shqipërisë
është kujdesur që nga viti 1992
edhe për mirëmbajtjen dhe pastri-
min e mjedisit dhe të pyllit. U su-
gjerojmë zotërinjve ambientalistë,
se nëse vërtet interesohen për mje-
disin e Vlorës dhe nuk kanë qëlli-
me të dyshimta, nuk i pengon asgjë
të merren e investojnë në ato zona
që janë vërtet të ndotura dhe në
ditë të hallit dhe jo të bëjnë zhurmë
për një territor që mirëmbahet nga
i zoti. Të tilla janë për shembull
Pylli i Sodës, që është kthyer në
një kosh të turpshëm plehërash apo
(vijon në faqen 4)
4 NGJALLJA
(vijon nga faqja 3)
kanali i ujërave të zeza të qytetit,
që kalon në mes të Nartës e sa e sa
realitete të tjera tronditëse.
Eshtë vërtet e çuditshme që di-
kush të këmbëngulë me forcë për
të hyrë e pastruar shtëpinë tënde,
Manastiret janë qendra shpirtërore e lutjeje,
tepër të rëndësishme për jetën e Kishës sonë
Gjithashtu, u kujtojmë se Ma-
nastiri i Zvërnecit nuk është “pikë
turistike”, siç parashikonte projek-
ti (aspekt për të cilin nuk flitet në
media), por qendër shpirtërore,
Manastir Orthodhoks. Manastiret
janë qendra shpirtërore-murgërore,
ku i përkushtohet Zotit nëpërmjet
lutjeve dhe sigurojnë përgatitjen e
vazhdimësisë së klerit të lartë. Ato
gjithashtu janë për Kishën qendra
organizimi administrativ dhe eko-
Manastiri i Ardenicës “kurorëzon” Skënderbeun
Në një mjedis të mrekullue-
shëm, krijuar nga Zoti dhe njerëzit,
në kodrat dhe rrethinat e manastirit
të Ardenicës, mes qindra myzeqa-
rëve të ardhur nga Fieri, Lushnja
e Divjaka, u bë një festë popullore,
e cila ndonëse bëhet për herë të
parë, synon të kthehet në tradita të
përvitshme për gjithë Myzeqenë.
Shoqata kombëtare “Myze-
qeja” e mbështetur nga Kisha
Orthodhokse Autoqefale e Shqipë-
risë dhe njësitë vendore të qarkut
të Fierit, organizoi “sofrën myze-
qare” të Ardenicës, si një festë
popullore në kujtim të 600-vjetorit
të Heroit tonë Kombëtar, Gjergj
Kastriot Skënderbeut dhe kurorë-
zimit në këtë manastir.
Tashmë është e njohur e vërteta
historike se Skënderbeu vinte nga
Kanina e Vlorës, ku shkoi si dhën-
dër dhe mori për nuse Donikën e
Arianitëve, më 26 maj 1451,
qëndroi në manastirin e Ardenicës,
ku edhe bëri kurorëzimin e marte-
sës së vet, shoqëruar nga ceremoni
madhështore organizuar nga kleri-
kët më të lartë të kohës, nën drejti-
min e igumenit Feliks.
Nuk hyhet me zor në shtëpinë e tjetrit
për të cilën kujdesesh çdo ditë, veç
mos qoftë se kjo kërkohet për të
“ngulur” në muret e Manastirit
“gozhdën e Nastradinit” (veç mos
qoftë se paratë i kanë marrë e
shpenzuar dhe tani duan t’i justifi-
kojnë në kurriz të Kishës).
nomik (nëpërmjet administrimit të
pronave). Të gjitha këto kërkojnë jo
vetëm respektimin e pronës, por edhe
të qetësisë dhe veçorisë së tyre.
Janë të mirëpritur të gjithë ata
që vijnë për një lehtësi shpirtërore
dhe për një rifreskim pa paguar
bileta siç bëhet me muzetë dhe
pikat e tjera turistike.
Ndaj, me veprimet e deklaratat
e bëra shfaqet edhe një mungesë e
theksuar respekti ndaj besimit
“Sofra myzeqare” në Ardenicë
Këtë festë të bukur popullore
pranë këtij kompleksi arkitekturor,
siç është ky manastir, e nderuan me
mbështetjen dhe pjesëmarrjen e
tyre autoritetet më të larta të push-
tetit vendor, si dhe disa deputetë
të zonës.
Ishte e rëndësishme dhe tepër
e spikatur prania në “qoshen” e
kësaj sofre myzeqare e Episkopit
të Beratit, Vlorës dhe Kaninës, Hi-
rësisë së Tij, Ignatit, si përfaqësues
i lartë i Kishës Orthodhokse Auto-
qefale të Shqipërisë.
fetar, me mentalitetin e regjimit që
shkoi (por kësaj radhe me shtysë
“ekonominë e tregut”). Kujtojmë
se në programin e paraqitur para-
shikohej ndërtimi i fushave për
“kalçeto”, basketboll, volejboll, e
tryezave e stolave ku të shtroheshin
njerëzit e ardhur për piknik, duke
Historive me “kishë greke” u ka dalë boja
Kisha Orthodhokse Autoqefale e
Shqipërisë është e pavarur në gjirin
e kishave orthodhokse motra auto-
qefale të botës. Ajo ka Sinodin e
Shenjtë dhe mbi 130 klerikë shqip-
tarë, si dhe përfshin një pjesë të
konsiderueshme të popullsisë së
vendit tonë, që në shekuj është
dalluar për kulturën e atdhedashu-
rinë e vet. Ndaj, afirmimi se çdo
gjë orthodhokse në Shqipëri qenka
Në përshëndetjet që bënë
oratorët e kësaj veprimtarie, si
kryetari i shoqatës “Myzeqeja” z.
Naum Kule, prefekti i qarkut z.
Vladimir Malaj, Hirësia e Tij, Ignati,
deputetë etj., theksuan vlerat e
shumta që marrin festa të tilla për
pasurimin e botës shpirtërore të
njerëzve, rritjen e ndjenjës patrio-
tike dhe krenarisë kombëtare, në
bashkimin e njerëzve dhe shtimin
e gëzimeve të tyre, sidomos kur
këto festa bashkohen me vlera të
tilla unikale të arkitekturës dhe
QERSHOR 2005
injoruar faktin se në shekuj ai është
një vend i shenjtë, ku besimtarët e
vizitorët vlonjatë e nga i gjithë ve-
ndi, por edhe të huaj, vijnë për të
gjetur prehjen shpirtërore në shtëpi-
në e Zotit (nuk i sjellin priftërinjtë,
siç thuhet në shkrim, por i tërheq
shenjtëria e vendit) pa biletë.
greke është sa qesharak, por edhe
antikombëtar duke pretenduar se
gjithmonë shqiptarët janë të varur.
23 maj 2005
Me respekt,
At Jovan Koroveshi
At Dhimitër Kushe
At Joan Terziu
traditës sonë të lashtë orthodhokse,
siç është dhe manastiri i Ardenicës.
Në programin e kësaj feste
kishin pjesën e vet të gjitha grup-
moshat; një konkurs historie për
jetën dhe veprën e Skënderbeut
mes disa shkollave të zonës, një
sesion shkencor, gjithashtu për
Skënderbeun, nga historianë dhe
studiues të njohur, pasuar nga
koncerti artistik i qendrave dhe
grupeve kulturore Fier-Lushnjë, i
cili u zhvillua në një podium të
ngritur enkas, zbukuruar me
flamuj e banderola, të cilat plotëso-
nin mjedisn e gjelbër të kësaj
tabloje piktoreske, për ta mbyllur
këtë festë dhe me një kokteil.
“Le të shpresojmë, - tha Hirësi
Ignati, - se festa të tilla do të kthe-
hen në pjesë të traditës sonë kultu-
rore dhe se vitin që vjen kjo sofër
e myzeqarëve, pranë manastirit
tonë të shenjtë, do të bëhet më e
bollshme, më e madhe, më e
bukur”.
Llazar Çuka,
qershor 2005
QERSHOR 2005
BOTIME TË REJA KISHTARE
Shën Nektari
Shenjtor i kohëve tona
“Eja, o dashuri hyjnore, eja
të lutem me gjithë shpirt dhe zemër
dhe falmë dëshirë të shenjtë
mua shërbëtorit tënd”
(Nga thirroret e shën Nektarit)
“Shtat mesatar. Fytyra e tij kompozohej nga
tipare të ëmbla, që i shkonin për shtat ëmbëlsisë
së veçantë të personit të tij. Sytë e tij të kaltër
rrezatonin një shkëlqim të mrekullueshëm, si
një agim vere. Fytyra e tij rrezatuese kurorë-
zohej nga një mjekër e bardhë si borë. Ishte
një figurë e bukur biblike”.
Kështu e skicon figurën e Nektarit, drejtorit
të shkollës së Rizarios, në vitet 1894 -1908,
një nga ish - nxënësit e tij. “Shpirti i tij kishte
një bukuri të pakrahasueshme. Ai sillej si një
at i dhembshur me të gjithë”, plotëson kujtimet
nxënësi. “Shoqërimi me atë e përmbushte
shpirtin tonë me ndjenja shpresëtarie e respekti.
Ishte i dashur e i butë, i përulur e përdëllimtar,
shërbëtor i denjë i Perëndisë. Kur rrëfehesha
tek ai dalloja dashurinë e pamasë, përulësinë
dhe thellësinë e spiritualitetit të tij”.
E gjithë jeta e tij ishte një përjetim i thellë i
dashurisë që shenjtëron zemrën e njeriut.
Nektari u ushtrua në lutjen e zemrës (e Jisuit),
NGJALLJA
duke u lutur vetë dhe duke ua mësuar të tjerëve.
Të gjitha peripecitë dhe vështirësitë, që kaloi
gjatë jetës së tij të vrullshme, nuk arritën dot
ta shkëputin nga dashuria hyjnore që kishte
përflakur zemrën e tij të shenjtëruar, banesën
e shenjtëruar të Trinisë së Tërëshenjtë. Përkun-
drazi, ai forcohej jashtë mase me durimin e
sprovave dhe vështirësive të ndryshme. “Përse
duhet të ngecim në tundimet tona”, u thoshte
Nektari bijve të tij shpirtërorë. Vetë Zoti lutet
për shpëtimin tonë. Në kohën e provës sonë
kemi vetëm një detyrë, të mos harrojmë
porosinë e fundit të Zotit “Simon! Simon! Ja,
Satanai ka kërkuar pushtetin që t’ju ndajë, si
shkundet gruri për t’u ndarë nga kashta. Por
unë lutem për ty që të mos të mungojë besimi”.
Ja se cila është detyra jonë. Zoti na shpëton
nga tundimet dhe ne jemi të ftuar të ndihmojmë
vëllezërit tanë të mos tronditen nga tundimet”.
Shenjtori u mësonte bijve dashurinë hyjnore
gjatë sprovave që kalonte vetë, domethënë
lutjen e zjarrtë.
“Shpresëtaria e tij për të Tërëshenjtën shfa-
qej me një mënyrë të veçantë,” shkruan
akademiku Braciotis në kujtimet e tij. “Ai e
kishte vështrimin të drejtuar në personin e Hyj-
lindëses së Shenjtë për nder të së cilës shkroi
mijëra vargje. Disa nga këto u bënë melodi.
Tekstet janë të frymëzuara. Ai i drejtohej me
lotë ikonës së të Tërëshenjtës dhe psalte për
shumë kohë me dashuri e mall në shpirt:
Ti je mbrojtja dhe mbulesa ime,
Ti je ngushëllimi, Ti më fal përikje, Ti je
shpresë dhe përkrahje.
Ti më forco, o Zonjë, në betejë.
O Nënë e virgjër, ti je mburrja e jetës sime.
Të lutem ndihmomë të dal fitimtar dhe të
kurorëzohem me kurorën e fitores”.
Dashuria hyjnore që mbizotëronte botën e
tij të brendshme, shfaqet edhe në veprën e tij
të pasur teologjike. Edhe pse kishte mundësi
t’i dhuronte literaturës kishtare ese të thella, falë
formimit të shkëlqyer teologjik, ai u mjaftua
me diçka tjetër të dobishme. Nektari, i frymë-
zuar nga zjarri i dashurisë hyjnore, dhuroi vepra
të mrekullueshme në ndihmë të fuqizimit të
shpirtrave të besimtarëve. “Origjinaliteti i tyre,
siç e thekson një profesor i specializuar në këtë
fushë, është aq i madh saqë nuk ka asnjë gjurmë
në veprat e tij të studimit relativ të fakteve”.
5
“Çfarë është më e vërtetë dhe më e
shkëlqyer se jeta murgërore? - thoshte Shën
Nektari. Me sinqeritet të plotë pohoj bindjen
time, për hir të së cilës e konsideroj asketin më
të lartë se kryeprifti”.
Figura e shenjtorit dhe bukuria e shpirtit të
tij të përkushtuar, çdo pjesë e të cilit frymëzohej
nga dashuria hyjnore, pastërtia shpirtërore e
besimtarit të vërtetë, ndjeshmëria e të krishterit
të vërtetë dhe e shpëtimtarit, mendojmë se është
e pamundur të paraqitet.
Personaliteti i shenjtë i Shën Nektarit është
një nga më të mëdhenjtë e këtij shekulli. Në
këtë libër flitet pak për mrekullitë e shumta që
Shën Nektari kreu gjatë jetës së tij, të cilat janë
të vërteta dhe të pakundërshtueshme. Këto
mrekulli kanë lënë një përshtypje të thellë në
botën e sotme që mrekullohet pas ndjesive dhe
mbresave të jashtme. Prandaj, megjithë llojin
e veçantë të përshkrimit dhe mungesës së
shumë fakteve që kanë lidhje me mrekullitë, e
pranuam ofertën e shkrimtarit. Ai ia ofroi këtë
vepër Manastirit të Shenjtë dhe ndërtimit të
kishës së re.
Dëshira e tij ishte që murgjëria, kjo arkë e
lumur e poetëve të dashurisë hyjnore por edhe
pishtari i rilindjes sonë shpirtërore, të jetë “far
shpirtëror, prijës i urtësisë dhe i pastërtisë
shpirtërore” në mbarë Kishën tonë.
Një libër mjaft domethënës, për të
kuptuar qartë rëndësinë e pjesëmarrjes
në shërbesat e Kishës sonë.
6 NGJALLJA
BEKOHET GURI I THEMELIT NË KISHËN E TEPELENËS
Të Shtunën e Pashkës, Fort-
lumturia e Tij, Kryepiskopi i
Tiranës dhe gjithë Shqipërisë
Anastasi, kreu në Tepelenë beki-
min e gurit të themelit për kishën
e re në ndërtim.
Kisha e re i është kushtuar
kujtimit të Apostullit Thoma dhe
Apostullit Joan Theologu, kujti-
min e të cilëve Kisha jonë e krem-
tonte të Dielën e nesërme.
Në këtë ngjarje kaq të rëndë-
sishme ishin të pranishëm shumë
klerikë të Mitropolisë së Shenjtë
të Gjirokastrës, besimtarë ortho-
dhoksë të qytetit të Tepelenës,
grupe të rinisë orthodhokse nga
Këlcyra etj.
Atmosfera ishte festive dhe
gëzimi shprehej qartë sidomos tek
fëmijët e pranishëm, si edhe tek të
moshuarit, që për kaq vite e prisnin
këtë ditë.
Dhe Perëndia na denjësoi t’i
gëzohemi kësaj ngjarjeje. Falë
këmbënguljes së Kryepiskopit,
dhe në veçanti përpjekjeve të Tij
për të gjetur fondet e nevojshme,
u ble një truall në një vend mjaft
të përshtatshëm, u hartuan pro-
jektet dhe filloi menjëherë puna
ndërtuese.
Sikundër theksoi Kryepiskopi
në fjalën e rastit, ndërtimi i një
kishe të re s’ka si të mos jetë një
gëzim për të gjithë, një bekim i
veçantë për vendin ku ndërtohet
dhe për shoqërinë mbarë, sidomos
në Shqipëri, ku me një egërsi të
papërshkruar u persekutua besimi
dhe pati njerëz që krijuan iluzionin
se Krishti u varros përgjithnjë, fi-
llimi i ndërtimit të një kishe të re
është edhe një meshim i fuqishëm
i kësaj ideje Ngjalljeje, i faktit se
Perëndia nuk e braktis njeriun as
në momentet më të vështira. Si-
mbolikisht Kryepiskopi krahasoi
edhe një herë aventurën e të luf-
tuarit të Krishterimit me përpje-
kjen e të marrit për të mbuluar
diellin. Dhe dielli vazhdon të ek-
zistojë madje dhe i mbuluar nga
retë, i hedh rrezet e veta kudo, dhe
atje ku nuk e duan.
Kisha e Apostullit Thoma dhe
e Joan Theologut, është një ndër-
tesë e bukur dhe në gjithë madhë-
shtinë e një kishe orthodhokse. Pas
përfundimit të konstruksionit të
betonit do të ndërtohet e gjitha me
gur të skalitur të zonës, gjë e cila
në kombinim me kalanë e gurtë të
Tepelenës, do të krijojë gjithashtu
një element urbanistik zbukurues
për qytetin. Projekti, duke shfyrtë-
zuar edhe pjerrësitë e truallit, para-
shikon veç të tjerash në katin për-
dhes edhe ndërtimin dhe funksio-
nimin e ambienteve për kopsht
fëmijësh, për qendër rinore e
mjedise të tjera ndihmëse në punën
shpirtërore.
Kryepiskopi sqaroi se një nga
arsyet që kishës së re i vihet emri i
Apostullit Thoma dhe Joan Theo-
logut, është për të mbajtur të gjallë
pretendimin për truallin e kishës
historike të Tepelenës, e cila i ishte
dedikuar Shën Jorgos (Shën Gjer-
gji), dhe që u rrëzua gjatë perseku-
Panair në Shën Jon Vladimir
Në datën 4 qershor, sipas tra-
ditës, në Manasitrin e Shën Joan
Vladimirit (shek. XI), pranë Elba-
sanit, zhvillohet një panair i madh,
për të kremtuar shenjtin mrekulli-
bërës. Në të vijnë në mënyrë masi-
ve jo vetëm banorët e fshatrave
përreth dhe të zonës së Elbasanit,
por edhe nga të katër anët e vendit,
madje, vijnë klerikë e besimtarë
edhe nga Mali i Zi, nga e kishte
origjinën shenjti (në Krajë organi-
QERSHOR 2005
Tepelenë:
Çaste nga
Shërbesa e
bekimit të
gurit të
themelit të
kishës së
Apostullit
Thoma
dhe Joan
Theologut
timit për t’u ndërtuar atje spitali
civil i qytetit. Për besimtarët dhe
kishën e tyre do të vazhdojë të jetë
një vend i shenjtë, një pretendim i
argumentuar, që një ditë drejtësia
të vihet në vend.
Urimi i të gjithëve atë ditë
festive në Tepelenë u shpreh nga
Fortlumturia e Tij, Anastasi, Krye-
piskopi i Tiranës dhe i gjithë Shqi-
përisë, që edhe kjo kishë e re,
sikundër çdo kishë dhe faltore, të
jetë një ambient, ku të rrezatojë
paqja, dashuria, harmonia dhe
sidomos shpresa e Ngjalljes.
E ku më mirë se atje, në the-
melin e kishës në ndërtim, do të
tingëllonte himni i Kishës sonë
“Krishti u Ngjall së vdekurish....”
(Korresp. i gazetës “Ngjallja”)
zohet çdo vit një panair madhë-
shtor për nder të tij).
Shërbesat e të kremtes filuan
që në datën 3 qershor, me një agrip-
ni. Edhe të nesërmen u celebrua
Liturgjia Hyjnore në kishën e re-
stauruar, ndërsa më pas u bë litania
tradicionale me lipsanat e shenjtit,
ku morën pjesë qindra e qindra be-
simtarë, të cilët mbushën gjatë gji-
thë ditës mjediset e këtij manastiri
të shenjtë.
(Korresp. i gazetës “Ngjallja”)
QERSHOR 2005 NGJALLJA 7

Reportazh

Ditët e një konference studentore për misterin e dashurisë

Manastiri i Shën Vlashit, Du- Gjithashtu ai foli edhe për ba- tesa kryhet më Krishtin, ajo merr t’i kërkoni falje kur mëkatoni.
rrës. Konferenca studentore 2005. shkëjetesën, një dukuri shumë e një kuptim të ri”. Duhet të zhvilloni vetëkontrollin.
Padurimi i ardhjes së kësaj ngjarje përhapur kohët e fundit. “Periudha E shtuna ishte dita e dytë dhe Mos filloni diçka, të cilën nuk mund
kishte kohë që i kishte ngërthyer për bashkëjetesën nuk presupozon më e pasur me veprimtari shpirtë- ta mbaroni. Mos mendoni që të bë-
të rinjtë në pritje. Ajo vinte bashkë unitet real dhe nuk është e shë- rore e argëtuese. Në mëngjes, çifti ni gjëra jashtë martese dhe pastaj
me stinën e rilindjes së jetës, buku- ndetshme. Ajo shndërrohet në një misionar amerikan Panajot dhe t’i ndaloni. Etja nuk pret që të ma-
risë së natyrës, lulet e majit, gëzi- kontratë të brishtë shoqërore dhe Shanon Sakalariu sollën në refera- rrë, por dashuria pret që të japë”.
mit shpirtëror të atmosferës së Pa-
shkës së Madhe, e cila ishte ende
duke u përjetuar me entuziazmin
karakteristik rinor.
Manastiri mahnitës i Shën Vla-
shit do të bëhej edhe këtë vit vendi
mikpritës për pjesëmarrësit në
konferencë e ardhur nga disa qyte-
te të vendit. Qetësia, jeta e pasur
shpirtërore dhe edukuese, natyra…
e bënin kohën përreth manastirit
një çast të papërshkruar soditës
dhe përjetimi të thellë spiritual.
“Vetëm këtu mund ta gjej qetësinë
e vërtetë shpirtërore”- thotë Esme-
ralda, teksa qëndron me miqtë e saj
në hollin kryesor të Akademisë
Teologjike. Ajo takon me kërshëri
shoqet dhe shokët e saj që studioj- Çaste nga Konferenca
në në këtë akademi. Ndërsa për studentore, zhvilluar në
vajzën nga Vlora, Grisedën, është mjediset e Manastirit të
hera e parë që merr pjesë në një Shën Vlashit, Durrës
aktivitet të tillë dhe kureshtja e
ndjek në çdo hap, duke përjetuar
presupzon kënaqësi të funksioneve tin e dytë të kësaj konference për- Pas këtij diskutimi që u përcoll
me emocione gjithçka.
biologjike. Kjo lidhje mund të ka- vojën e tyre familjare dhe dhanë me interes nga pjesëmarrësit e
Tërheqëse ishte edhe tema e
lojë në një bashkëjetesë torturuese, disa udhëzime të rëndësishme për konferencës, të rinjtë u ndanë në-
këtij aktiviteti tradicional me të
d.m.th. ti nuk ndihesh i sigurt se si një jetë martesore, e cila duhet të për grupe dhe folën bashkarisht
rinjtë ortodhoksë “Martesa, misteri
do të përfundosh, nuk ndien gëzi- ketë në qendër të saj Krishtin. “Është rreth kësaj teme duke shkëmbyer
i dashurisë”. Gjithçka nisi me Shër-
min e sigurt që të ofron martesa. shumë e rëndësishme që dashuria me njëri-tjetrin mendimet dhe opi-
besën e Paraklisit të premten dhe
më pas vijoi me një ndeshje spor- Martesa më Krishtin ofron një të jetë nën autoritetin e Krishtit. nionet. Në orët e drekës u zhvillua
tive. Mbrëmja e kësaj dite do t’i kuptim edhe më të thellë. Kur mar- Ai ju fton që t’i afroheni Atij dhe (vijon në faqen 8)
mblidhte të rinjtë në referatin e pa-
rë të mbajtur nga pedagogu i Aka-
demisë Teologjike “Ngjallja e
Krishtit”, z. Dhimitër Qosja. Kisha
“Një vend i përshtatshëm që të
rritet dashuria është martesa dhe
e re e
këtë e ofron Kisha jonë, pasi ajo Gramshit
krijon kushte të favorshme që kjo
të zhvillohet. Martesa, nga niveli Tashmë ajo
psikologjik dhe social kalon në ni- ka mbaruar
velin shpirtëror. Njeriu ftohet të
pranojë brenda Kishës hirin e dhe u shërben
Perëndisë duke qenë edhe ai aktiv, besimtarëve
bashkëpunëtor në këtë vepër. orthodhoksë.
Martesa është një shoqëri per-
sonash, një shoqëri dashurie. Nje- Kisha ka një
rëzit plotësojnë diferencat që ekzi- sipërfaqe 345 m2,
stojnë midis tyre. Martesa është ndërsa bashkë me
një gëzim dhe presupozon këtë që
tashmë nuk jeton ti, por jeton tjetri truallin rreth saj
në ty. Dashuria ofron mundësinë e shkon 2000 m2.
lëvizjes nga interesi personal në
interesin e përbashkët”.
8 NGJALLJA QERSHOR 2005

Kryepiskopi në Mitropolinë e Gjirokastrës

Me të vërtetë paskale ishte atmosfera në
Mitropolinë e Gjirokastrës, të Dielën e Thomait.
Liturgjinë Hyjnore në kishën e Kryengjëjve,
në Gjirokastër e kreu Kryepiskopi i Tiranës dhe
gjithë Shqipërisë, Fortlumturia e Tij, Anastasi.
Dhe, kjo Liturgji kishte një ngjarje të veçantë,
sikundër çdo vizitë dhe meshim i Kryepiskopit
në këto zona. Atë ditë u dorëzua në gradën e
priftit, dhjakon Stefan Jano, dhe në gradën e
dhjakonit z. Niko Hajro. Qindra besimtarë, si-
domos të rinj pjesëmarrës të grupeve të katekiz-
mit, nxënës të Liceut “Kryqi i Nderuar”, vajzat
e konviktit kishtar etj., bashkuan lutjet e tyre
për t’i denjësuar Perëndia të dy të hirotonisurit,
për t’i shërbyer Atij dhe popullit të Tij me de-
votshmëri. At Stefani dhe dhjakon Nikolla, në
fjalën e tyre të shkurtër, i premtuan Kryepisko-
pit për të qenë gjithnjë në shërbimin e mirë të
Kishës dhe të mistereve të Perëndisë.
Kryepiskopi, duke marrë shkas nga Ungjilli
i ditës dhe nga kujtimi i ngjarjes të prekjes së
Thomait të Krishtit të Ngjallur, në predikimin
e tij ftoi besimtarët të ndjekin mësimin e të
besuarit çdo ditë e më tepër të Krishtit Perëndi,
themelit të besimit tonë. Se pasionet e jetës së
përditshme, mosthellimi në lutje sistematike,
neglizhimi i detyrimeve që rrjedhin nga besimi
orthodhoks mund të shpien në një shembull
DY HIROTONI TË REJA
tjetër, që Kisha jonë kujtoi ato ditë, atë të Judës.
“I krishteri orthodhoks, - porositi Kryepiskopi,
- duhet të jetojë dhe përjetojë çdo çast të jetës
së tij me sigurinë e pranisë së Krishtit të Ngjallur”.
Pas rikonstruksionit rrënjësor që i është bërë
kishës së Kryeengjëjve vitin e fundit falë
përkujdesjes dhe fondeve të siguruara nga
Kryepiskopi Anastas, i është shtuar edhe një
element tjetër, ikonostasi e ri prej druri i gdhe-
ndur, i cili u përgatit sipas imitimit të ikonos-
tasit të vjetër që ishte shkatërruar plotësisht,
në bazë të një pjese të vogël që ka shpëtuar. E
gjithë puna artistike dhe fine e gdhendjes dhe
e vendosjes në vend të ikonostasit u realizua
nga mjeshtër vendas.
Një çast tjetër i gëzuar i kësaj vizite ishte
gjithashtu meshimi i Kryepiskopit Anastas, në
kishën e Kryeengjëllit Mihail, në Goranxi,
Liturgji e cila u shoqërua gjithashtu me hiroto-
nisjen në gradën e dhjakonit të z. Spiro Basho,
një i ri nga fshati Terihat i Dropullit. Liturgjia u
krye të martën më 10 maj, dhe ndonëse qe ditë
jave, dhjetëra besimtarë, nxënës të shkollave etj.,
lanë punët dhe mësimet dhe morën pjesë në këto
mistere të Kishës sonë Orthodhokse. Atmosfera
ishte prekëse, se pas kaq vitesh përpjekjesh dhe
pune këmbëngulëse të Kryepiskopit dhe ba-
shkëpunëtorëve të Tij u arrit që dhe nga Dropulli
të kemi dy hirotonisje, gjë që përbën një mesazh
shprese për të ardhmen. Këtë përsëriti me emfazë
Kryepiskopi në fjalën e Tij: “Sigurimi i një gje-
nerate të re klerikësh, në traditën e atyre të
parapersekutimit, është gjëja më imediate që
duhet të bëjnë të gjitha enoritë Orthodhokse, në
veçanti në këto treva ku për fat të keq akoma
pak njerëz janë gati për t’u bërë klerikë”.
Gjatë qëndrimit të Tij në Gjirokastër, Krye-
piskopi gjithashtu takoi nxënësit e Liceut Kish-
tar “Kryqi i Nderuar” dhe drejtuesit e shkollës,
për të diskutuar probleme që i preokupojnë,
sikundër vizitoi konviktin orthodhoks të
vajzave në Bularat.
(Korresp. i Ngjalljes)

Ditët e një konference studentore për misterin e dashurisë

(vijon nga faqja 7)
një ekskursion në plazhin e Durrë-
sit, ndërsa në mbrëmje një program
festiv me këngë e valle popullore.
Në mbrëmje, drejtori i Akade-
misë Teologjike, Hirësi Ilia Ketri,
mbajti referatin e tretë dhe të fundit
në këtë konferencë. Ai shpjegoi
nga ana teorike dhe praktike cele-
brimin e misterit të martesës në Ki-
shë. “Martesa ka dalë nga Edeni.
Ishte dëshira e Perëndisë që njeriu
të mos jetë vetëm dhe krijoi gruan.
Por a janë të barabartë? Jo, është
gabim. Atë që bën burri nuk e bën
gruaja dhe anasjelltas. Të barabar-
ta për gruan dhe burrin janë pari-
met politike, por nuk kanë të bëjnë
në kontekstin tonë të bashkëjetesës.
Si burri ashtu edhe gruaja realizoj-
në në plotësinë e ndjenjave të tyre
atë çdo të thotë grua dhe çdo të tho-
të burrë. Në këtë lidhje realizojnë
njerëzillëkun e tyre. Perëndia e ka
thënë që njeriu s’është mirë të jetë
i vetëm. Prandaj i ka krijuar që të dy.
Ata realizojnë plotësinë e tyre dhe
kjo bekohet nga Kisha dhe Perëndia.
Ne lutemi të gjithë së bashku
si Kishë që të dërgojë dashuri të
plotë, të përsosur, të përkryer, të
mbaruar me paqe, d.m.th. të kenë
dashuri paqësore që nuk karakte-
rizohet me acarime dhe me zënka,
por me ndihmën e njëri-tjetrit. Lu-
temi për të qenë në një mendje dhe
në besim të sigurt. Secili ruan per-
sonalitetin e tij, por në shoqërinë
martesore kanë njësinë e mendjes,
të bekohen, të ruhen në harmoni
dhe sjellje të papërlyer me besim
të përsosur për njëri-tjetrin. Falet
Kisha për martesën e ndershme
dhe shtratin e panjollosur. Këtu
shikojmë bekimin e Kishës, Hirin
e Zotit që martesa të jetë e nder-
shme dhe të nderojnë shtratin mar-
tesor. Të ruhen në mënyrën e jete-
sës të pagabueshëm, të jenë në më-
nyrën e jetës së tyre të përkryer, të
përsosur dhe kërkon Kisha për këta
dy njerëz këto bekime. Perëndia i
vendos në një lidhje të pazgjidhur.
Janë tri kurora. 1)Mbreti mban
kurorë sepse ka pushtet, nder, lavdi
dhe përgjegjësi. Dhëndri dhe nusja
janë mbreti dhe mbretëresha e
familjes dhe iu takon nderi. Kur
shqiptarët shikojnë ndonjë të ri që
bën marrëzi thonë: “S’ka turp, bu-
rrë 25 ose 28 vjeç dhe është i mar-
tuar”. D.m.th për shqiptarin ai që
është i martuar duhet të jetë i pjekur,
duhet të jetë i përgjegjshëm sepse
ka një nder dhe një përgjegjësi.
2) Shën Pavli thotë që unë kam
luftuar dhe tani s’më mbetet gjë
tjetër veçse kurora. Por edhe në ko-
hën e lashtë përdorej kurora në oli-
mpiadë. Dhëndri dhe nusja duhet
të konkurojnë në jetë sipas Krishtit,
që të fitojnë kurorën e lavdisë dhe
kurorën e nderit. 3)Më pëlqen të
sjell si shembull edhe kurorën e
Krishtit. Ishte një kurorë turpi dhe
talljeje. Ai e bëri një kurorë nderi
të lavdisë. Dhe kjo kurorë që vihet
mbi kryet e çiftit ështe edhe kurora
e Krishtit. Ndoshta do të plagosen
në martesë, ndoshta do të kenë
vështirësi, por kjo mund të jetë në
lavdi. Prandaj kur themi kurorëzo-
het shërbëtori i Perëndisë me shër-
bëtoren e Perëndisë në emrin e
Atit, Birit dhe Shpirtit të Shenjtë,
tri herë, atëherë thuhet: “O Zot, o
Perëndi, kurorëzoi me nder dhe me
lavdi”. Edhe kur i hiqet kurora nga
koka prifti thotë: “Pranoi në mbre-
tërinë tënde”. Më pas çohet kurora
në Tryezën e Shenjtë që përfaqë-
son fronin e Perëndisë. Dhe siç
janë kurorëzuar këtu me nder dhe
me lavdi do të shkojnë edhe në
mbretërinë e Perëndisë të am-
shuar. Ky është kuptimi. Dashuria
e martesës është si një farë dhe që
të rritet, duhet ta kultivoni”.
E diela ishte dita e mbylljes së
konferencës. Ndërsa autobusat
niseshin për në destinacionet e
tyre, mbresat e kësaj konference
vazhdonin të ishin pjesë e bisedave
mes të rinjve, të cilët morën me
vete ngjarjet e tri ditëve të një
aktiviteti me kujtime të paharruara
për ta.
Isidor Koti
QERSHOR 2005
Ata që punuan për Kishën tonë
At Spiro Veli – shembull i një kleriku të devotshëm
“… Mora vesh se u hap kisha e
Kalasë dhe se je aktivizuar edhe
ti. U gëzova shumë. Ne të paktët,
që me dashjen e Zotit kemi mbetur
nga brumi i vjetër i kishës, na bie
barra më shumë se kushdo tjetër
të japim kontributin tonë për
organizimin dhe funksionimin e
Kishës…”
Po e nis kështu këtë shkrim –
homazh me letrën e dërguar at
Spiro Velit nga profesori i nderuar
Dhimitër Beduli, më 15 maj 1991.
At Spiro jetoi pleqërinë me gë-
zimin e Ngjalljes kanonike të Ki-
shës sonë. Ishte kjo ngjallje që ia
shtoi vitet e jetës dhe e bëri të denjë
të lutej sërish në shtëpinë e Zotit,
të dëgjonte sërish të jehonin ka-
mbanat në luginën e Shkumbinit
dhe gëzimin e bashkëqytetarëve të
tij të dashur. Kjo dritë e re e jetës
në besim e bëri më të ri. Tani ai mund
të ecte sërish krenar në rrugicat e
lagjes së tij pa u vëzhguar nga zotë-
rinjtë e sigurimit dhe ateistët e për-
betuar. Dhe papa Spiro i përshë-
ndeste e bekonte të gjithë. Filloi të
bëjë pagëzime, kurorëzime në
masë dhe gjithë misteret e Kishës.
U lumturua kleriku i moshuar dhe
i devotshëm i Kishës Orthodhokse
2000 – vjeçare. Gëzim i veçantë në
sytë e tij shihej kur futej mes të
At Aleksi (majtas) me
Dhimitër Bedulin
NGJALLJA
(Homazh në 10 – vjetorin e fjetjes)
At Spiro Veli (majtas), në një nga meshimet e para
rinjve që mbushnin kishën ditët e
festave. Si klerik i kompletuar me-
ndonte për të forcuar themelet e
Kishës. Kështu ai bënte thirrje herë
pas here pas shërbesave për kandi-
datë për klerikë. Ndodhi që në një
nga këto ditët isha dhe unë. I shko-
va at Spiros në shtëpi dhe i shpreha
dëshirën time për të vazhduar Se-
minarin Teologjik Orthodhoks. Ai
u gëzua pa masë. Më përqafoi dhe
bashkë u ulëm në minderin e thje-
shtë në korridorin e shtëpisë karak-
teristike të lagjes së Kalasë. Trë-
At Aleks Karajani i Sopikut të Pogonit
Lindi në Sopik, më 17 korrik
1900. Mbaroi shkollën plotore në
fshat dhe më vonë filloi të punojë
si shumica e fshatarëve të tij për
të bërë voza, duke lëvizur në tërë
Greqinë. Që i vogël frekuentonte
kishën duke u afruar për të shër-
byer brenda saj dhe ndihmuar
priftin aq sa ra në sy të të tërëve.
Kështu u dallua si besimtar.
Përmendim se ky fshat ka pasur
mjaft kisha dhe në të njëjtën kohë
shërbenin disa priftërinj vendas.
I ndiqte liturgjitë e tyre me
vëmendje dhe që në fëmijëri i
kishte mësuar përmendësh tërë
lutjet. Babai tij, Kosta, ishte
kandillonaft në kisha dhe herë pas
here luante dhe rolin e psaltit.
ndafilat e vonë ishin akoma të çe-
lur, sepse ishte shtator (1992).
“… Më gëzove bir. Kisha sot
veçanërisht ka nevojë për ju, por
edhe nesër, sepse unë dhe ca e do
të shkoj në krahët e Zotit Krisht.
Të bëheni klerikë të mirë! Të du-
ash Perëndinë, të kesh frikë Perë-
ndie, të duash grigjën e Kishës dhe
ta drejtosh mirë atë si bari. Për këtë
duhen disa gjëra, të cilat do t’i më-
sosh në shkollë e në jetën e Kishës,
mjafton të duash Perëndinë e
Kishën e Tij.”
Edhe Aleksi, që dallohej nga
fëmijët e tjerë të tij, i shkonte
shpesh për ta ndihmuar. Kishat e
shumta, që shihte në fshat e në
krahinë, të pikturuara e të paji-
sura me objekte të shenjta e
nxitnin drejt rrugës së Zotit. Këta
faktorë shtuan dëshirën e tij për
t’u bërë prift, aq më tepër që tërë
fshatarët e kishin vënë re këtë
dhunti të tij dhe e dëshironin një
gjë të tillë, sepse shihnin tek ky i
ri devotshmërinë dhe zellin e
madh për t’i shërbyer njerëzve
sipas porosive të Zotit tonë Jisu
Krisht.
Më 1922 martohet me Dhimi-
trulla Kocaqin dhe me kohë krijoi
një familje të madhe me shtatë
9
At Spiro Veli punoi me përku-
shtim deri në ditën e fundit të jetës
tokësore. Organizoi këshillin e ki-
shës dhe enorinë ashtu si dinte
vetë, me përvojën e tij aq të gjatë.
Mbroi idenë e Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë dhe që-
ndroi përkrah Hirësisë së Tij,
Kryepiskopit Anastas. Përvojën e
tij si ikonom at Spiro e dha edhe
në Këshillin Kishtar të Përgjith-
shëm. At Spiro jetoi si klerik për
afro 50 vjet qysh nga 1 janari i vitit
1945, kur u hirotonis prift i dioqe-
zës së Durrësit. Kudo që punoi, në
Durrës, Berat e Elbasan, at Spiro
Veli ishte gjithnjë një bari i mirë e
shembullor, që rrezatonte dritën e
besimit tek besimtarët e kishës.
Edhe në kohën e ateizmit at Spiro
jetoi si klerik dhe punoi për ndriçi-
min e jetës së krishterë.
Më 23 prill 1995, ditën e Pa-
shkës, pushoi zemra e at Spiros,
por jo shpirti. Në ditën e lamtumi-
rës nga jeta tokësore ishte dhe
Kryepiskopi Anastas. Kambanat e
kishave ranë të pikëlluara. Ato
përcillnin trupin e tij në tokë dhe
shpirtin e bukur në qiell. At Spiro
mbetet përjetë një shpirt i mirë, i
bukur dhe i ndritshëm.
At Stavri Çipi
fëmijë. Edukoi fëmijë me mora-
lin e krishterë sipas porosive në
Ungjill, duke u thënë vazhdi-
misht: “Të bëheni njerëz të mirë,
puntorë të nderuar si për vete e
për shoqëri. Largojuni veseve të
këqija dhe të jeni të kënaqur me
atë që arrini me djersën tuaj”.
Dhe vërtet ata u bënë të vlefshëm
në jetë dhe e nderuan emrin e
papa Aleksit.
Edhe papa Hroni që meshonte
në atë kohë në fshat e përkrahu
në dëshirën e tij për t’u bërë
klerik. Më 1930 hirotoniset dhe
fillon kryen detyrat e klerikut.
Deri më 1944 meshoi në Sopik,
pastaj në Çatistë disa vjet, pak
(vijon në faqen 10)
10 NGJALLJA QERSHOR 2005

Kalendari i Liturgjive
Nga Shenjtorët e muajit Hyjnore,
KORRIK 2005
1 E Premte + Anargjendët Kozma
Mitrofani i Konstandinopojës (4 qershor) e Damian. Hierod. Maurici.
Dësh. Aaroni.
Ishte bir i Dometit, vëllait të perandorit romak, standinopojën, pra edhe kishën e parë të Shën Sofisë. 2 E Shtunë + Vendosja në Vllaher-
në e rrobës së Hyjlindëses Mari.
Provit (276-282), nga fisi i të cilit shumë anëtarë pra- Meqenëse ishte shumë i thyer në moshë dhe
3 E DIEL + 2 MATEUT. Dësh
nuan Krishterimin. Kështu, biri i perandorit, Adriani, vuante edhe nga sëmundje, nuk mundi të merrte Jakinthi. Anatoli i Kon/pojës.
u martirizua në kohën e Likinit (308-323) dhe festohet pjesë në Sinodin I Ekumenik në Nikea (325). U 6 E Mërkurë + Hierod. Asti i Du-
më 26 gusht; Dometi u bë episkopi i njëzetedytë i përfaqësua nga të tjerët, madje nga protopresviteri rrësit. Osh. Sisoi. Dëshg. Luçia, etj.
Bizantit; i biri i Dometit dhe vëllai i Mitrofanit, me i tij, shën Aleksandri (30 gusht), të cilin ua sugjeroi 8 E Premte + Dëshm. Prokopi.
emrin Provi, gjithashtu u bë episkopi i njëzetekatërt si pasardhësin e tij në fronin e kryeqytetit kur po Hierod. i ri Anastasi nga Igumenica.
dhe në fund kryeprifti i sotëm u bë episkopi i një- vdiste, në të njëjtin vit, 117 vjeç. E varrosi shën 9 E Shtunë + Hierod. Pangrati i
zetepestë. Jakovi i Nisivit (31 tetor), një nga Etërit e Sinodit, i Tavromenisë. Dëshg. Suzana.
Dësh. i ri Mihaili.
Baritoi një dekadë, me sa duket midis 315 dhe 325 cili kishte ardhur që ta takonte. E arriti ende gjallë
10 E DIEL + 3 MATEUT. Dësh.
(disa thonë midis 306 dhe 314). Kështu kishte privile- dhe diskutoi me të, siç shkruhet në jetëshkrimin e tij. i ri Nikodhimi në Berat. 45 dësh.
gjin dhe gëzimin të kryesonte Kishën e Bizantit kur Mitrofani u njoh menjëherë shenjt dhe kisha e në Armeni.
pas përndjekjeve Konstandini i Madh (21 maj) ndërto- parë me emrin e tij u ndërtua - sipas traditës që 16 E Shtunë + Hierod. Athinogjeni,
nte atje, në qytetin e Bizantit, kryeqytetin e ri, Kon- mbizotëron - nga vetë shën Konstandini. Rigjini, etj. Dësh. Fausti, Antioki.
17 E DIEL + 4 MATEUT. E ETËR-
VE SIN. IV EK. Dëshmg. Marina.
Eliseu, profet (14 qershor) 20 E Mërkurë + * Pr. Ilia
Thesviti. Flaviani i Antiokisë.
Ishte bir i Safatit, bujk i pasur në luginën e lumit të cilat bile i tepëruan në fund, ngopi njëqind të 23 E Shtunë + Pr. Jezekieli. Ep.
Jordan. Ndërsa po lëronte tokën me qe u ftua në gradë uriturit (42-44); shëroi kryegjeneralin sirian Neman, Apolinari e Vitali të Ravenës.
profetike, sipas një porosie hyjnore, nga Ilia (20 korrik), lebrën e të cilit e transferoi tek bindësi i vet argjend- Oshg. Pelagjia.
i cili hodhi mbi të veshjen e vet prej lëkure - u simbo- dashës dhe gënjeshtar, Jezi (5.1-27); bëri që të që- 24 E DIEL + 5 MATEUT.
lizua kështu transmetimi i hirit profetik. Eliseu therri ndronte mbi ujë në mënyrë paradoksale një vegël Dëshmg. Kristina. Omol.
qetë dhe i poqi mbi veglat e tyre. Pasi i shpërndau hekuri e zhytur në Jordan (6.1-7); tejshikoi dhe zbuloi Athinagora. Dësh. Borisi e Glebi.
dhe i hëngri populli, ndoqi menjëherë dhe përgjithmo- kurthin e sirianëve armiq, saqë i dërguan një ushtri 25 E Hënë + Fjetja e Shën Anës.
në Ilian (Mbret. III [ose sipas një emërtimi tjetër I] 19.16-21). të madhe që ta kapte, por ky e verboi (!) dhe e udhëzoi Dhjak/sha Olimbiadha. Oshg.
Efpraksia.
Kur Ilia u ngrit në Qiell Eliseu kërkoi dhe mori në Samari (8-23); tejshikoi gjithashtu dhe profetizoi
26 E Martë + Oshdg. Parashqevia
hirin e tij dyfish (Mbret. IV [ose II] 2.9...). Vërtet: edhe gjëra të tjera (6.31-8.15). (Premtja). Hierod. Ermolau,
çau ujërat e Jordanit dhe e kaloi, kështu që u njoh si Dhe një mrekulli e tij pas vdekjes që argumenton Ermipi, etj.
pasardhësi i tij (varg. 14-15); hodhi kripë dhe rregulloi kundër heretikëve nderin e lipsaneve të shenjta: u 27 E Mërkurë + Dëshm.
“ujërat dinake” (19-22); arinjtë shqyen fëmijë rrugaçë, ngrit një i vdekur, të cilin e kishin lënë mbi eshtrat e Pandeleimoni. Gorazdi, Angjelari,
të cilët i kishte mallkuar sepse e shanin - si njeri i Pe- shenjtorit (13.21). Sava, ndriç. të sllavëve.
rëndisë, siç duket (23-24); dha ujëra të pijshme dhe Eliseu, i cili veproi pothuajse pesëdhjetë vjet 30 E Shtunë + Ap. Sila, Silvani,
paratha fitoren e hebrenjve (3.9-26); shumëfishoi (850-800 p. K), u mor në mënyrë mirëbërëse edhe Krishendi etj. nga të 70. Oshg.
Angjelina.
vajin e një vejushe të varfër me dy fëmijë, që të shly- me politikë, sepse ajo kishte lidhje me fenë (9.1….).
31 E Diel + 6 MATEUT. Josif
ente borxhet e saj (4. 1-7); i paralajmëroi një beronje Fjeti shumë i moshuar dhe u varros me madhështi. arimatheasi. Evdhokimi i Drejtë.
mikpritëse somanite (e diela e Paraetërve) lindjen e Transferimi i lipsanit në Konstandinopojë nga Alek-
një biri, të cilin kur vdiq, e ringjalli (8-37); ndërroi sandria - ku ruhej që nga 415 p. K. - festohet më 20
ushqimin e helmuar në normal (38-41); me 20 bukë, qershor. NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
At Aleks Karajani i Sopikut të Pogonit Autoqefale të Shqipërisë
(vijon nga faqja 9) Meshonte bukur, kishte një zë Jisui: “Kështu le të ndrisnjë drita Themelues: Kryepiskopi
kohë në Hllomo, vitet e fundit melodioz, këndonte dhe i dëgjo- e juej përpara njerëzve, që të sho- Anastas
(deri më 67 kur u mbyllën kishat heshin saktë fjalët. E kryente hën punët tuaj të mira, e të lavdë-
Del nën kujdesin e Këshillit
e u ndalua feja) shërbeu në Skore. meshën me rigorozitetin më të rojnë Atin tuaj që është ndë qiej-
Botues
Pra gjatë tërë kohës shërbeu në madh. të” (Mat. 5,16) dhe duke jetuar
krahinën minoritare të Pogonit. Të gjitha këto bënë që gjithë ashtu si ka vepruar Apostull Kryeredaktor: Thoma Dhima

Megjithëse bënte orë të tëra
rrugë për të ardhur në Skore, kur
hynte në fshat si i thonë fjalës
ndriste: i pastër, i rregullt në ve-
shje, i ëmbël me të gjithë si në për-
shëndetje edhe në biseda. Nuk
përtonte të të përgjigjej për çdo
rast që ndodhte në krahinë.
njerëzit ta donin, respektonin dhe
nderonin, madje kjo u shfaq edhe
më shumë kur u detyrua ta hiqte
veshjen e klerikut. Jetoi i nderuar
deri më 1 shkurt 1984.
Mbahet mend si shembull i
meshtarit. Vepronte duke pasur
parasysh pikërisht atë që ka thënë
Pavli: “Pa fjalë! Me vepra të mira
Adresa:
e sjellje morale. Të gjithëve u qe Kryepiskopata Orthodhokse,
shërbëtor dhe veten e uli për të Rruga e Kavajës, Nr. 151
ngri-tur të tjerët. Ishte një luftëtar Tiranë
i patutshëm në misionin e tij Tel: (042) 34-117, 35-095.
hyjnor”. Fax: 32-109
Shtypur në shtypshkronjën
Kristofor Beduli “Ngjallja”
QERSHOR 2005
Për një ngritje profesionale të përkujdesjeve ditore
Në kuadrin e ngritjes profesio-
nale të stafit mësimdhënës, që është
edhe një nga objektivat kryesorë
të Programit të Përkujdesjeve Di-
tore për vitin 2005 - 2007, Zyra Koor-
dinuese, organizoi tre seminare në
përkujdesjet ditore të Vlorës, Sara-
ndës dhe Pogradecit, të ndara sipas
dioqezave. Këto seminare u orga-
nizuan në formën e mësimeve të
hapura dhe pastaj u bë analiza e
tyre. Krahas analizës së mësimit të
hapur u diskutua edhe për proble-
me të tjera të përkujdesjeve. Semi-
naret u mundësuan nga Tryeza e
rrumbullakët nëpërmjet Zyrës
“Diakonia Agapes”, të Kishës sonë.
Përzgjedhja e kopshteve dhe e
lëndëve për secilën dioqezë u bë
nga Zyra e Koordinimit në bazë të
kapaciteteve të secilit kopsht. Rë-
ndësia kryesore në të tre seminaret
iu dha paraqitjes së shkronjave.
Kjo për faktin se ishte një lëndë e
re, e futur për herë të parë nga Mi-
nistria e Arsimit dhe Shkencave në
programin e kopshteve. Lëndët krye-
sore u alternuan me lëndë dytësore.
Secila përkujdesje u njoh me
projektin e ri trevjeçar 2005 - 2007,
me qëllimin, objektivat dhe aktivi-
tetet kryesore.
Pelegrinazhi i Pashkës ishte ak-
tiviteti i radhës, organizuar nga Fe-
derata Rinore Orthodhokse Ball-
kanike nga data 3 deri më 8 maj
në Serbi. Qëllimi kryesor i këtij ak-
tiviteti ishte të vizitonim dhe të
njihnim më nga afër jetën shpirtë-
rore të disa prej manastireve në
Serbi.
Vendeve ballkanike si Greqia,
Rumania, Bullgaria, këtë vit për
herë të parë iu shtua edhe një për-
faqësi nga Organizata Rinore Or-
thodhokse “Bijtë e Dritës” e vendit
tonë.
Delegacioni nga Shqipëria për-
bëhej nga 10 vetë, të rinj të dioqe-
zave të ndryshme të Kishës sonë
dhe kryesohej nga At Kozma Prifti.
Dita e parë e aktivitetit progra-
monte vizitë në manastirin Soko-
grad. Pas shërbesës së mbrëmë-
sores, e cila u psal në të gjitha gju-
hët e Ballkanit, u njohëm me histo-
rinë e manastirit dhe disa prej
traditave të tij.
NGJALLJA
Në këto seminare morën pjesë
46 edukatore dhe ndihmëseduka-
tore nga 12 përkujdesjet ditore në
të gjithë vendin.
Lëndët u zgjodhën nga Zyra e
Koordinimit, duke parë aftësitë e
secilës nga edukatoret për t’i para-
qitur ato. Seminari i parë u zhvi-
llua në Vlorë. Edukatore Teftës iu
caktua matematika, sepse ka pu-
nuar një jetë të tërë si mësuese mate-
matike. Tatjanës iu caktua paraqi-
tja e shkronjës, në mënyrë që ajo të
realizonte përvojën e marrë në semi-
narin në Greqi vitin e kaluar. Alma
e ka vitin e parë si edukatore, por
ka punuar shumë vjet si ndihmëse.
Në dioqezën e Gjirokastrës u
zgjodh kopshti i Sarandës, për fak-
tin se është një kopsht model në të
gjitha drejtimet: mësimdhënie, kuj-
des shëndetësor ambient, komuni-
kim, ushqim etj. Mbi të gjitha, në
këtë kopsht të bën përshtypje komu-
nikimi që ka personeli ndërmjet ty-
re, pa bërë dallime midis edukatore-
ve, ndihmësedukatores apo kuzhi-
nieres. Të gjitha janë një për për-
mbushjen e qëllimit kryesor: për-
kujdesjes dhe edukimit të fëmijëve.
Gjatë kontrolleve që ka bërë
Zyra e Koordinimit, ka vërejtur
Pelegrinazh për Pashkët
Ditën e dytë do të udhëtonim
në pjesën jugore të Serbisë, për të
vizituar manastiret e Pustinjës,
Lelic dhe Celije.
Për të gjithë ne do të mbetet e
veçantë vizita në manastiret e Stu-
denicës dhe Sopocanit. Ndoshta
ishin dy nga manastiret më të bukur
që kishim vizituar ndonjëherë.
edhe veçantitë apo aftësitë që ka
personeli mësimdhënës në fusha të
caktuara. Po të shkosh në Pogrdec,
do të të bëjë përshtypje mënyra e
tregimit të një përralle nga eduka-
tore Klodi apo puna e palodhur e
Belinës në lëndën e matematikës,
duke korrigjuar detyrat e fëmijëve.
Kjo ishte një nga arsyet që kopshti
i Pogradecit u zgjodh për mësimin
e hapur. Në seminaret e ardhshme,
të gjitha përkujdesjeve do t’u jepet
rasti që të tregojnë veten në mësi-
met e hapura.
Seminaret e organizuara ia
arritën qëllimit. Në secilin kopsht
u pa një përgatitje e mirë në të
gjitha drejtimet, mësimdhënie, për-
kujdesje, ushqim, përmirësim mje-
disesh me mjete të shumta didak-
tike të dërguara nga Zyra e Koordi-
nimit dhe të bëra nga vetë edukato-
ret. U pa një koordinim i mirë dhe
një përgjegjësi e madhe nga i gjithë
personeli. Në mësim u përdorën
metoda bashkëkohore të mësim-
dhënies. Mësimi u shoqërua me
mjete mësimore, që tregonte për-
gatitje nga ana e edukatoreve. U
bë një alternim midis lëndëve, ku
u përforcuan njohuri të marra gjatë
gjithë vitit në të gjitha lëndët. U
Shërbesa e mëngjesit ishte mjaft e
veçantë, pasi ishte dhe festa e ço-
banëve. Ishte hera e parë që merrnim
pjesë në një shërbesë të tillë. “Kjo
shërbesë sot është mjaft e veçantë, -
u shpreh At Miodric, - pasi sot mund
të realizojmë një ëndërr të vjetër, të
psalim gjatë kësaj shërbese në të
gjitha gjuhët e Ballkanit.”
11
vlerësua shumë ana praktike e
mësimit. Në të tri përkujdesjet
fëmijët ishin shumë të përgatitur,
aktivë, shprehës, që tregon një pu-
në sistematike. U vunë në zbatim
njohuritë dhe mjetet didaktike të
marra nëpër seminare të organizu-
ara më parë nga Zyra Koordinuese.
U vu re një përgatitje mjaft e mirë
e edukatoreve të reja (Almës, Liri-
kës,të cilat vazhdojnë studimet në
ciklin parashkollor dhe Klodit që
ka mbaruar ciklin e ulët), të cilat
edhe pse janë ndihmësedukatore,
kishin fituar një përvojë të tillë, që
nuk i dallonte nga edukatoret me
diplomë dhe përvojë më të madhe.
Të gjithë pjesëmarrësit i vlerësuan
seminaret dhe shprehën mendimin
për vazhdimësinë e tyre në të mirë
të progresit të përkujdesjeve dito-
re. Kjo përvojë e madhe e fituar
nëpërmjet seminareve dhe nga
specifika e secilit kopsht, e përga-
titur me të mirat dhe vërejtjet, do
të shpërndahet në secilin kopsht,
që materiali të punohet nga kolek-
tivat dhe të përfitohet sa më shu-
më, duke eliminuar të metat dhe
gjërat e panevojshme.
Nafsika Melo
Urani Dusha
Gjatë këtij pelegrinazhi na u
dha mundësia të vizitonim edhe
disa nga vendet turistike të Serbisë,
si në malin Divcibare e Tara.
Kjo ishte një eksperiencë e pa-
harrueshme për të gjithë ne; e për
më shumë ishte një aktivitet që na
ndihmoi të njihnim më mirë vendet
fqinje e të krijonim miqësi të reja.
Dita e fundit ishte një ditë fe-
stive, që u organizua nga të rinjtë
tanë. Ajo ia linte radhën së nesër-
mes, për t’u larguar gjithsecili në
shtëpinë e tij.
Nuk kishte përshëndetje më të
mirë sesa ajo që u përdor nga të
gjithë: “Lavdi Perëndisë që na be-
koi të jemi të gjithë bashkë. Lavdi
Perëndisë që dha midis nesh fry-
mën e paqes, dashurisë dhe gë-
zimit”.
Ky pelegrinazh i Pashkës mund
të quhej edhe pelegrinazhi i gë-
zimit dhe afrimit me njëri-tjetrin.
Korresp. i gazetës “Ngjallja”
12
Dy manastire të së Tërëshenjtës që rrinë pranë njëri-tjetrit në bregdet
E lëmë rrugën automobilistike
Nivicë-Sarandë dhe futemi në një
rrugë të porsahapur e të shtruar me
çakëll, ku ndihet zhurma e maki-
nerive që punojnë për rrugën deri
në gjirin e Kakomesë. Në një kthe-
së shfaqet Manastiri i së Tërë-
shenjtës, i cili është ndërtuar paksa
në brendësi të gjirit, në një nga
vendet më piktoreske të bregdetit,
larg nga qendrat e banuara (fshati
me i afërt është Nivica, rreth dy
orë larg me këmbë). Me vështirësi
ngjitemi gjer në sheshin që ndo-
dhet përpara manastirit, duke çarë
përmes bimësive të shumta që kanë
zënë rrugën. Në manastir duket
qartë që koha ka bërë të vetën.
Kompleksi i manastirit përbë-
het nga kisha (katholikoni) dhe nga
konaket që e rrethojnë. Nga këto,
vlera të veçanta arkitektonike kanë
dy ndërtesa: kulla e manastirit dhe
konakët.
Së pari, na bie në sy dëmtimi i
narteksit, i cili ka ngelur pa çatinë
e tij. Më pas shohim që harqet e
hajatit në të dyja katet janë shkatë-
rruar pothuaj plotësisht, si dhe që
perveç naosit, nuk shohim asgjë
tjetër të mbuluar me çati. Duke iu
referuar fotove të arkivës së vjetër,
të vjen keq që dëmtimet kanë ndo-
dhur në këta njëzet vitet e fundit.
Si pozita ashtu dhe niveli arki-
tektoniko-konstruktiv i ndërtime-
ve që kanë mbetur, dëshmojnë për
rëndësinë dhe vlerat e manastirit.
Sipas mbishkrimit, kisha është pik-
turuar në vitin 1672 nga piktor
Mihali nga Zerma, i njëjti mjeshtër
që ka pikturuar dhe në kishën e
manastirit të Kamenos, pranë Del-
vinës. Piktura murale duket shumë
e dëmtuar jo më shumë nga koha
sesa nga gërvishtjet e njerëzve, të
cilët kanë lënë aty të gjithë infor-
macionin e duhur, duke mos ditur
se çfarë dëmi i kanë sjellë vlerave
të këtij manastiri. Kisha përbëhet
nga naosi dhe hajati në anën perë-
ndimore. Naosi është i tipit në for-
më kryqi me kupolë, triapsidal, me
përmasa të brendshme 6.80x3.70m.
Në kompozimin e jashtëm, pa-
mjet janë tepër të gjalla dhe me vari-
acione. Muret, të zhveshura nga
përpunimi dekorativ, përfundojnë
me korniza të thjeshta prej guri.
Çatia është e mbuluar me tjegulla.
NGJALLJA
Pjesa e konakëve të manastirit
na paraqet vlera tipologjike dhe
arkitektonike. Ata marrin dritë dhe
e kanë fushëpamjen në orientimin
lindje-jug-perëndim dhe kanë një
hapësirë të brendshme shumë të
organizuar. Në qoshen lindore të
oborrit, në pikën më të lartë të tij,
ngrihet një kullë trekatëshe tradi-
cionale për manastiret, ku ende
duken qartë hapësirat e ngushta të
ndriçimit dhe frëngjitë e shumta
për mbrojtje.
Manastiri është i rrethuar me
mure të larta guri dhe porta e hyr-
jes, që është me pamje nga gjiri,
është e mbrojtur mirë.
Është një nga manastiret më të
dëgjuara në të gjithë krahinën për
frekuentimin, rëndësinë shpirtë-
rore dhe kulturore të tij. Ka gjitha-
shtu dhe vlera ambientale, i ndo-
dhur pranë një prej gjireve më
piktoreskë të bregdedit të detit Jon.
E lëmë manastirin e Kakomesë
në qetësinë e tij disashekullore dhe
zbresim në drejtim të bregut, duke
shpresuar shumë që të ruhet kjo
qetësi edhe kur gjiri të jetë popu-
lluar nga ndërtimet komerciale, që
do të fillojnë së shpejti.
Mezi gjejmë monopatin e ha-
rruar prej vitesh dhe nisemi më
këmbë për të vizituar një manastir
tjetër të së Tërëshenjtës, atë të Kro-
rëzit. Ecim më këmbë në monopa-
tin e ngushtë, duke parë peizazhet
që shfaqen një nga një në mënyrë
të papërsëritshme. Gjiri i Kakomesë
zhduket pak nga pak dhe ia lë
vendin atij të Krorëzit. Pothuajse
Katholikoni (Kisha) në Manastirin e së Tërëshenjtës në Krorëz
Pamje e përgjithshme e gjirit të Kakomesë, ku duket qartë edhe
Manastari i së Tërëshenjtës
mbas një ore udhëtim shohim nga
larg siluetën e ndërtimeve të mana-
stirit, që rri në një harmoni të mre-
kullueshme me gjelbërimin që e
rrethon. Hyjmë në manastir dhe
përnjëherë të bie në sy katholikoni,
që shpejt të kujtohet nga imazhi i
kapakut të librit “Kishat Pasbiza-
ntine në Shqipërinë e Jugut” me
autor prof. dr. Pirro Thomo.
Eshtë ndërtuar mbi një breg
shkëmbor, që duket si një ballkon
natyror, i ndërtuar enkas për mana-
stirin, në një pozitë natyrore të
mbrojtur dhe njëkohësisht pikto-
reske, hapet një pamje e gjerë
peizazhi bregdetar.
Kisha, që ndodhet në qendër të
manastirit, është pikturuar në vitin
1692 dhe është e tipit në formë
kryqi me kupolë, dhe kjo e fundit
lartësohet mbi një tambur të lartë.
QERSHOR 2005
Nga ndërtesa (konaku) me çar-
dak, të cilën e kujtojmë nga fotot
e vjetra, kanë ngelur vetëm muret
e gurit dhe është shkatërruar plotë-
sisht pjesa e çardakut nga perë-
ndimi.
Në pjesën jugperëndimore të
oborrit të manastirit ndodhet kulla
3 katëshe. Në të duken akoma
rrënojat e dyshemeve të kateve dhe
në fasadën nga porta mbi derën
kryesore duket çarja që shërbente
për të derdhur ujin e nxehtë.
Stera, e cila ndodhet pranë ki-
shës (në veri të saj) është harmoni-
zuar shumë mirë me sistemin e ullu-
qeve që mbledhin ujërat e shiut.
Si dhe në manastirin e Kako-
mesë, piktura këtu është akoma më
shumë e dëmtuar nga mbishkrimet
e njerëzve ndër vite, duke ditur
shumë mirë që ky manastir është
një monument kulture dhe ka qenë
i ruajtur nga shteti.
I ulur në shkallët e gurta të
kullës, me një fushëpamje të mah-
nitshme arrin të përjetosh atë që
ka përjetuar çdo murg i këtij ma-
nastiri shekuj më parë. Larg qyte-
tërimit, me një qetësi absolute dhe
një komboskin në dorë, i rrethuar
nga mrekullitë e bëra nga Perëndia
një besimtar ndjen një energji të
brendshme për t’u lutur.
Largohemi nga manastiri i së
Tërëshenjtës për të marrë rrugën e
kthimit, duke mos harruar asnjë-
herë atë që lamë pas.
Përgatiti për Bërthamën
e Trashëgimisë Kulturore
Gentian (Joan) Stratobërdha