MARIO PETRI

Porijeklo stanovnitva
ORIGINE DES HABITANTS
GEOGRAFSKI PREGLED
Imljani su planinski predio 15 km zrane linije sjeverozapadno od planine
Vlaia i grada Travnika. Predio lei izmeu rijeke Ugra sa zapadne i jugozapadne
strane, Kobiljske rijeke i potoka Zmajevca na sjeveru i Ilomske rijeke sa istone strane.
Cijeli ovaj rubni pojas Imljana ispresijecan je dubokim rijenim i strmim kosama tako
da su visinske razlike velike. Nadmorska visina u dolini Ugra kree se izmeu 550-600
m, u toku Ilomske rijeke oko 600 m. dok je srednja, apsolutna visina centralnog dijela
Imljana 1100 m. Ove visinske razlike znatno su ublaene u dolini Zmajevca na njegovoj
istonoj, izvorinoj, strani prema naselju Zlovarii u Vlatkoviima, gdje umski predio
Potkres pravi kontinuirani morfoloki nastavak izmeu Imljana i Petrova polja na
istoku. Premda su Imljani u velikoj mjeri izolirani od susjednih predjela: Pougarja,
Koriana, Kobilje (osim spomenute sjeveroistone strane) i ogranaka Vlaia, ipak se
jednim dijelom mogu uvrstiti u areal te planine, i to kao njen krajnji, sjeverozapadni
nastavak, dok bi sjeverni dio Imljana trebalo vie povezati sa karstnim platoom Ravne
vrhovine.
Komunikacije sa najbliim varokim i gradskim naseljima su izrazito slabe, te se
koriste jedino pjeake staze. Najblii i ujedno najfrekventniji put je onaj do ipraga,
koji vodi preko zaseoka Zlovaria u Vlatkoviima i ume Brestovae.
Put prema Travniku prolazi preko naselja Puia (u Imljanima) na Ilomsku
rijeku; odatle uzvodno dolinom Ugra do pod Vitovlje, zatim na Gostilj i Turbe. Put
prema Skender-Vakufu vodi preko Vujnovia u Imljanima, Kobilje i Borka, dok onaj
koji vodi u Jajce prolazi preko sela Oraca, planine Rane i Dnoluke. Tek u posljednje
vrijeme (od 1958. god.), zbog lake eksploatacije ume na ovom podruju, izgrauje se
bolja umska cesta koja e od Turbeta preko Koriana prolaziti na Ilomsku rijeku (jedan
njen dio od Koriana do Petrova polja je dovren). Svakako da e ova cesta, kojom se
predvia saobraaj motornih vozila, povoljno uticati na uspostavljanje jaeg kontakta
Imljana sa privredno razvijenijim naseljima.
Iako su Imljani stoarski kraj, ni zemljoradnja nije sasvim zapostavljena.
Uzgajaju se iskljuivo one kulture koje su neophodne za prehranu stanovnitva i stoke.
Oko 70 % od cijelokupne povrine Imljana otpada na panjake i obradivo zemljite, dok
je ostali dio pokriven crnogorinom umom, preteno smrom, a na niim i prisojnim
1

stranama preovlauje listopadno drvee. Iz narodnog predanja stanovnitva moe se

zakljuiti da je ume u prolosti bilo vie; na to upuuju i nazivi za pojedine lokalitete
kao, npr., Krevine.
Imljani se kao selo spominju u podruju Vrhovina ve polovicom XVI vijeka.
Kako se iz podataka vidi, tada su Imljani brojili 14 kua, meu kojima je bila i 1
muslimanska. Ovi podaci su ujedno i najstariji pomen o Imljanima u srednjem vijeku.1
Noviji podaci su statistiki popisi stanovnika iz vremena austro-ugarske okupacije. Prije
popisa stanovnitva Bosne i Hercegovine 1885. god.,Imljani su zabiljeeni kao opina
(demat) Imlani (okrug Travnik, kotar Jajce) u ijem se sastavu nalazilo 12 sela; od tih
sela samo su: Benii, enii, Makarii i Ponorci su sa podruja dananjih Imljana, i
brojili su ukupno 671 stanovnika.2Isti broj stanovnika vidi se i iz ematizma
pravoslavne mitropolije i arhidijeze dabro-bosanske za 1882. godinu.3Tu se spominje i
55 kua. Ponovnom popisu stanovnitva iz 1948. god., Imljani su imali 2019
stanovnika.4Ovaj broj stanovnika odgovara priblino i dananjem stanju, a broj kua
kree se na 226, uraunavi tu i Petrovo polje, koje se za vrijeme II svjetskog rata
poelo naseljavati imljanskim stanovnitvom. Prilikom nove administrativne podjele
1955. god., Imljani potpadaju pod nadlenost NOO iprage, srez Banja Luka. U
Imeniku mjesta iz te godine, pored Imljana spominju se jo Benii, enii, Makarii,
Ponorci i Vujnovii.5Ova naselja se ne spominju u najnovijem Imeniku mjesta 1960.
god.; spominju se samo Imljani. Novo sjedite NOO je Kotor-Varo, a sjedite sreza je
Banjaluka.6
Iz gornjih podataka moe se uoiti da pojam Imljana u administrativnom pogledu
nije bio isti. Najstariji podatak (iz XVI vijeka) tretira ih kao selo, ematizmi i austrougarski popisi kao veu administrativnu jedinicu opinu, u okviru koje se nalaze sela.
Meutim, narodno shvatanje pojma sela, sasvim je drugaije i razliito se interpretira.
Tako npr., ako se Imljanac nalazi izvan imljanskog podruja, on e tom prilikom
Imljane smatrati kao selo; ako se pak nalazi u Imljanima, onda se pojam sela odnosi
samo na naseljene dijelove. Imljani su u tom sluaju iri pojam, neka vrsta predione
cjeline.
Naseljeni srpskim stanovnitvom ijekavskog govora, Imljani, zajedno sa
susjednom Kobiljom, Vlatkoviima i Gornjim Korianima, predstavljaju jednu iru

Tapu defter No 415. Original u Arhivi predsjednitva Vlade u Instanbulu. Prevod mi je stavio na raspolaganje N.
Filipovi, docent Filozofskog fakulteta u Sarajevu.
2
Ortschafts und Bevlkerungs-Statistik von Bosnien und der Hercegovina. (Popis od 1. maja 1885. god.) Sarajevo 1886,
str. 198.
3
ematizam pravoslavne mitropolije i arhidijeze dabro-bosanske za godinu 1882. Sarajevo 1882, str. 34.
4
Konani rezultati popisa stanovnitva od 15. marta 1948. godine. Kw.IX. stanovnitvo po narodnosti, Beograd 1954, str.
426.
5
Imenik mesta (Pregled svih mesta i optina, narodnih odbora srezova i pota u Jugoslaviji), Beograd 1954, str. 426.
6
Imenik mesta (Pregled svih mesta, optina, narodnih odbora srezova i pota u Jugoslaviji), Beograd 1954, str. 426.

etniku grupaciju. Od spomenutih sela izdvajaju se jednom specifinou: zajednikom

slavom sv. Simeuna Bogoprimca.

PREDIO U PROLOSTI
Da je podruje Imljana bilo naseljeno jo u prahistorijsko doba ne moe se sa
sigurnou tvrditi jer iz tog vremena nema nikakvih ostataka koji bi to potvrdili. Ipak,
na temelju same konfiguracije ovog kraja mogli bismo pretpostaviti da je jedan dio
sjevernog, a naroito junog i zapadnog dijela, mogao biti pogodan za stvaranje, ako ne
stalnih, a ono privremenih naselja. Juni i zapadni krajevi Imljana dopiru do rijeke Ugra
i kao prisojna strana odlikuju se blaom klimom. Vee koliine vode (izvori, rijeka
Ugar) daju i povoljnije uslove za obraivanje zemljita. Strme kose, koje u veini
sluajeva zavravaju ravnim povrinama-platoima, pogodne za podizanje naselja.
Sasvim u blizini, podoru srednjovjekovnog grada Otrca, jedan putopisac iz prolog
stoljea spominje veliki broj ulomaka od nekakvih posuda,7a tu je i pronaen i jedan
dobro sauvani bronzani kelt.8
Na sjeverozapadnoj strani Imljana, u zaseoku Vujnoviima, seljaci priaju da
prilikom kopanja nailaze na kamene bruseve, a nad Zmajevakim potokom,
sjeveroistono od Grubaa, die se jedna peina, za koju priaju da je sluila kao
sklonite od kuge. Nismo bili u prilici da provjerimo prie seljaka iz Vujnovia kao i da
pregledamo spomenutu peinu, ali bi bilo sasvim mogue da se u tom dijelu Imljana
naie na tragove najstarijeg stanovnitva. Cijeli taj kraj, koji se preko Zmajevakog
potoka vezuje za Vlatkovie i Kobilju, pogodan je za razvitak i stalnijih naselja,
naroito gradinskog tipa. Na alost, u svim spomenutim predjelima nisu vrena
arheoloka istraivanja, koja bi jedino mogla potvrditi ili odbaciti nae pretpostavke.
Na irem kompleksu oko planine Vlaia, u krajevima oko Turbeta, arheoloka
ispitivanja su pokazala da su ti predjeli u prahistorijsko doba bili gusto naseljeni. J.
Koroec je samo u travnikom okrugu registrirao 42 gradine, za koje smatra da nisu
bile samo pribjeita (refugium) u sluaju opasnosti, nego da su sluile kao stalna
naselja. Naroito je znaajna Crkvina kod Turbeta, koja, kao to je utvrdio Koroec,
pripada ranoj fazi bronzanog doba, odnosno sloju tzv. slavonske kulture.9
Arheoloka istraivanja u okolici Turbeta i dolini Lave pokazala su da je ovaj
teritorij u rimsko doba bio gusto naseljen. Ta naseljenost je vjerovatno uslovljena
bogatstvom nanosa zlatonosnog pijeska u rijeci Lavi, koja se po tome naroito istie
meu bosanskim rijekama.10U prilog tome govore i ostaci rimskih fortifikacija kod

vi}, Listovi o Bosni, Bosanski prijatelj sv.IV, Sisak, 1870, str. 73.
S. Sielski, Arheoloki nalasci u okolici Travnika i epa, GZM XLIII, 1931, STR. 11.
9
J. Koroec; Travnik i okolina u prethistorijsko doba, GZM NS IV-V, Sarajevo 1949-50, str. 263-4.
10
A. Hoffer, Zlato i druge rude u travnikom kotaru, GZM IX, 1897, str. 413-423.

Turbeta i Delilovca gdje je konstatirana radinost na ispiranju zlata.11Krajem prolog

stoljea u ipragama su pronaeni znatni ostaci iz rimskog vremena. Radimski dri da
je tu morala postojati jedna vea rimska naseobina. Na temelju pronaenog materijala,
on je utvrdio i postajanje jedne kranske bazilike iz rimskog doba. Isto tako, u Podbru
su ustanovljeni ostaci rimskih graevina.12
U narodu se ouvalo mnogo predanja o bijegu Crne kraljice sa Vlaia.
Zanimljivo je da se pravac njenog kretanja esto podudara sa trasom rimskih cesta koje
su sada naputene ili su obrasle ipraijem. Takvih koincidencija nalo se i u ostalim
dijelovima Bosne. One ponekad mogu da poslue kao indikator za traenje starih
komunikacija, kao to je sluaj i sa nazivom za razne prahistorijske, rimske i
srednjovjekovne lokalitete (Gradina, Crkvina, Gradac, Grad i sl.), a to je ve i praksa
arheloga potvrdila.U naem sluaju radi se o predanju koje govori da je Crna kraljica
bjeala sa Vlaia, zapravo od Bile na iprage. Put je vodio preko Vlaia na Petrovo
polje, a odatle u iprage. Gotovo istu priu zabiljeio je u prolom stoljeu Hoffer. On
kae: dosta je osnovano mnijenje, da je od Zenice preko Stranjana vodila rimska cesta
i svijet kazuje o staroj kaldrmi u umama visoko nad Bilom, po kojoj se moe hodati na
Vrbanju...13.Premda taj kraj nije ispitan, E. Paali pretpostavlja da bi mogla u tom
pravcu postojati rimska komunikacija koja bi kao jedan krak izlazila na Banjaluku.14
Osim navedenih podataka, drugih tragova o rimskim naseljima i komunikacijama
nije se moglo nai na imljanskom podruju i u okolici. Jedini vidljivi ostaci, koji
pripadaju kasnijem vremenu su male srednjovjekovne nekropole na junoj i
jugozapadnoj strani Imljana. Koliko god one izgledaju usamljeno, moe se primjetiti da
pripadaju jednom velikom i dugom nizu srednjovjekovnih nekropola, koje se pruaju od
okolice Travnika preko Turbeta, dolinom Ugra (sa obje strane) i dalje na sjever. Na
veliko mnotvo tih nekropola ukazala je P. Koroec, koja je vrila ispitivanja u okolici
Travnika do Koriana, june granice Imljana.15Sjeverno od Koriana nisu vrena
ispitivanja.
Najpoznatija imljanska nekropola Mramori nalazi se na jednom platou izmeu
odolovia i Novakovia kua. Sastoji se od pet steaka, od koji etiri pripadaju
ploastom tipu, a jedan sljemenjak izmeu ovih zauzima dominantno mjesto. Danas
lei prevrnut; na duoj vidljivoj strani nalaze se kao ukrasni znaci: stilizirani ljiljan, nad
kojim se na jednom kraju nalazi polumjesec, a na drugom, plastini krug.Nije
iskljueno da je i druga strana steka na kojoj on sada lei-ornamentirana. Osim
spomenutih ukrasa, na samom sljemenu (u sredini i na krajevima) isklesane su tri
11

E. Paali, Antika naselja i komunikaciji u Bosni i Hercegovini. Posebno izdanje Zemaljskog muzeja, Sarajevo 1960,
str. 95.
12
V. Radimsky, Ostaci rimskih naseobina u ipragi i Podbru za tim starobosanski steci u ipragi i uz Vrbanju u Bosni.
GZM IV. 1892, STR. 75-79.
13
A. Hoffer, Rimski natpis iz Fazlia, GZM V, 1893, str. 322-323.
14
E. Paali, nav. djelo, str. 24.
15
P. Koroec, Srednjovjekovne nekropole okoline Travnika, GZM NS VII 1952,

polulopte. Natpisa nema. Na ploastim stecima nema nikakvih ukrasa. U neposrednoj

blizini nekropole, u jednoj stjeni, jo i danas su vidljivi tragovi eksploatacije kamena.
Cijela nekropola dominira nad dolinom Ugra i Pougarjem. Druga nekropola se nalazi u
blizini Ugra, juno od Novakovia kua. U narodu je poznata pod imenom idalovo
greblje. Sastoji se od 7 komada i sedrenih sanduka, bez natpisa i ornamentike.
Sjeverno od nje, na njivi ispod Makaria kua, takoer se nalazi jedna nekropola od 5
steaka. Steci su amorfni i toliko obrasli bunjem, da ih je bilo teko identificirati.
Sa lijeve strane Ugra broj srednjovjekovnih nekropola je daleko vei. Ta strana
nije ispitivana, ali prema podacima jednog putnika iz prolog stoljea, koji je prolazio
starim drumom kroz Pougarje, vidi se da je lijeva strana Ugra bila naseljenija. U
Donjem Oracu spominje on mnoge starinske grobnice i steke razasute po umi, a prije
ulaska u Gornji Oraac, spominje jedno groblje od 6-7 steaka koje narod zove Vlako
groblje. U Kriiima takoer postoji groblje sa stecima, a izmeu Kriia i Jejia
nalazi se stari grad Korla (Orla) koji je razoren u doba Turaka.16
Jedan od najdominantniji poloaja zauzima nekropola Mramori u Kobilji, na
900 m nadmorske visine, odakle se prua vidik na veliki dio Pougarja, na Imljane,
planinu Ranu i okolicu Skender-Vakufa. Ta se nekropola sastoji od 10 steaka, od
kojih 9 pripada ploastom tipu, dok jedan od njih, u obliku visokog sanduka, zauzima
istaknuto mjesto meu ostalim i jedini je ornamentiran. Na duoj strani toga spomenika
okrenutoj prema zapadu istie se veliki plastini polumjesec u kome je smjetena
takoer plastina krunica, sa urezanim znakom krsta u sredini. Ovaj motiv najsliniji je
onome u Potkraju kod Travnika, gdje je isto tako predstavljen veliki plastini
polumjesec.17Poloaj i oblik nekropole, kao i nekih drugih lokaliteta u blizini,
umnogome podsjea na gradinska naselja. Pomalo iznenauje injenica da selo
Vlatkovii, koje se nadovezuje na Kobilju, nema, koliko se moglo ustanoviti, tragova
srednjovjekovnih spomenika, premda se pouzdano zna da su u srednjem vijeku bili
naseljeni. Moda je zapravo pravi centar Vlatkovia bili dananja Kobilja, koja je
samim svojim poloajem kudikamo prikladnija za stvaranje naselja.
Ovom prilikom spomenut emo jo i srednjovjekovnu nekropolu u D.
Korianima, koji narod naziva Grko greblje. Ona je dosta slabo sauvana tako se
samo vide ostaci od nekoliko spomenika, koji svojim oblikom podsjeaju na krstove.
Ova nekropola mora da je doivjela vea razaranja, jer je prostor koji ona zaprema
daleko vei od broja ouvanih spomenika.18U blizini nekropole i june granice Imljana,
vide se na jednom brijegu ostaci srednjovjekovne utvrde Otrca.
Ovaj osvrt na smjetaj nekropola u susjednim, graninim krajevima Imljana
uinili smo radi toga da bismo bolje predstavili povezanost srednjovjekovnog naselja
16

vid, nav. djelo, str. 70-71.

P. Koroec, nav. djelo, str. 381.
18
Katolici iz G. Koriana dre Grko greblje za svoje. Prema prianju pravoslavnih seljaka iz D. Koriana, to groblje
posjeuju katolike ene nerotkinje iz G. Koriana i na njemu se mole.
17

june strane Imljana sa ostalim predjelima koji se prostiru u jednom velikom nizu, od
Travnika dolinom Ugra.
Teritorij Imljana bio je u granicama stare upe Luke, koju pop Dukljanin
spominje polovicom XII vijeka u vezi sa osvajanjem Bosne od Strane Kreimira i
njegova ujaka.19Ovog Kreimira ii identificira sa hrvatskim kraljem Mihajlom
Kreimirom II (949.-o. 969.), a isto tako misli i orovi.20Poto su opustoili Uskoplje,
Luku i Plevu (praedaverunt Uscople et Luca et Pleva), pria Dukljanin, bosanski ban
nepoznatog imena pobjegne u Ugarsku, a Kreimir zauzme cijelu Bosnu i zavlada
njome (Cresimirus cepit totam Bosnam et dominavit eam).21Iz ovog se moe
razabrati da je upa Luka u prvo vrijeme bila u sastavu hrvatske dravne teritorije. Ona
se prostirala na desnoj obali Vrbasa, istono od Jajca, a ime joj se sauvalo po svoj
prilici u dananjem nazivu predjela Dnoluka.22Kasnije upu Luku nalazimo u okviru
Donjih Krajeva (Partes Inferiores) koji se prvi put spominju 1244. god. u jednoj ispravi
Bele IV. Krajem tog stoljea Donji Krajevi potpadaju pod vlast bribirskih ubia, ali su
neposredni gospodari bili njihovi vazali Hrvatinii, ija je porodica na temelju feudalnih
odnosa drala ove krajeve. I kasnije, kada Hrvatinii dolaze u vazalni odnos prema
Kotromaniima, ovi krajevi ostaju u stvarnoj vlasti te porodice. Iz jedne povelje,
datirane 2. IV 1412. godine, doznajemo da je on gospodar Luke Hrvoje Vuki, a knez
u njoj Milat ui iz Luke.23Nekoliko godina kasnije (1446.) spominje se u jednoj
povelji selo Vlatkovii, koje je sauvalo uspomenu na Vlatkovie, potomke Vlatka
Vukosalia, iji je Otac Vukosav bio stric vojvode Hrvoja. Selo Vlatkovii pripadalo je
upi Luki, kao i Podstinje koje se spominje 1323. god.24Vjerojatno je, kao to smo to i
prije iznijeli, da su se Vlatkovii prostirali na teritoriji dananje Kobilje gdje su
sauvani spomenici iz tog doba, a da su ime starog naselja prenijeli kasnije doseljenici
na kraj gdje se danas nalazi selo Vlatkovii.
U upi Luci bilo je mnogo utvrenih gradova, meu kojima su se isticali Boac
(na lijevoj strani Vrbasa) i grad Komotin blizu Jajca. Uza sve to, oni nisu mogli
sprijeiti provalu Turaka u upu Luku 1432. god. prilikom njihovog napada na
Hrvatsku. Tada su Turci u Luci zaplijenili veliki broj stoke.25U sukobima sa Turcima,
koji su uestali naroito pred prvo osvojenje Jajca 1463. g. pa do konanog pada Jajca
1528. godine (kada je i upa Luka definitivno potpala pod njihovu vlast), Ovaj kraj
(Pougarje-Imljani) mora da je bio pod stalnim udarom Turaka. Pougarjem je prolazila
stara cesta, koja je iz Travnika vodila prema Banjaluci, a to je bio i najzgodniji put
19

F. ii, Letopis popa Dukljanina, Matica hrvatska, Zagreb 1950, str. 73.
F. ii, Letopis popa Dukljanina, Posebno izdanje SKA, kw. LXVII, Beograd 1928, str. 448.
21
Ljetopis popa Dukljanina, str. 73.
22
F. ii, Vojvoda Hrvoje Vuki Hrvatini i njegovo doba (1350-1416), Zagreb 1902, str. 4-5.
23
Isti, 4-5.
24
. Mazali, Krai lanci i rasprave, GZM NS IV-V, 1949-50, str. 229; M. Vego, Naselja bosanske srednjovjekovne
drave, Sarajevo 1957, str. 93.
25
E. Fermexin, Acta Bosnae, Zagreb 1892, str. 138.
20

kojim su se Turci koristili prilikom svojih napada na Jajce. Zbog toga je vrlo
vjerovatno, da se veliki dio stanovnitva ove oblasti, povukao u Hrvatsku i u predjele
izvan domaaja Turaka, a isto tako nije iskljuena mogunost da su neki nali sklonite i
u planinskim predjelima Vlaia.
Tko su mogli biti stanovnici Pougarja, Imljana i susjednih krajeva? Moda bi
dananji smjetaj etnikih grupa ove oblasti olakalo odgovor na to pitanje. Pougarje ili
katolika upa Dobretii predstavlja kraj naseljen hrvatskim stanovnitvom, koje se
obnavljalo estim seobama s juga, iz Dalmacije. Starije stanovnitvo, ukoliko nije
izbjeglo za vrijeme ratova sa Turcima, moralo se pretopiti u masi doseljenika. Parohija
Dobretii, kako se vidi iz ematizma Ordinis fratrum minorum, obnavljala se
stabilizacijom prilika u Bosni. Inae, ona se u okrugu jajakom smatra jednom od
najstarijih. Matice je vodila od 1758. godine.26
Pored glavnine katolikog elementa, spominje se vrlo mali broj muslimanskih i
pravoslavnih porodica.
S druge strane, pak, moramo voditi rauna o jednoj seobi pravoslavnog
stanovnitva, koje je zbog prodora Turaka napustilo svoju maticu negdje u Crnoj Gori,
Hercegovini i Staroj Srbiji i naselilo krajeve jajakog banata27.Moda ovoj struji
doseljenika treba pripisati toponime u Pougarju kao to su Krii i Krike, koji se jo
1260. godine javljaju na Tari kao Kriani, a u priama Drobnjaka-Krikovii ili Kriki,
koje su iz Jezera potisnuli preci Drobnjaka.28Turski izvori iz XV vijeka spominju u
kadiluku Mileevu (izmeu gornjeg i srednjeg Lima i Tare) Kriku nahiju podijeljenu
u vie demata Vlaha.29 S tim u vezi, ne bismo smjeli odbaciti mogunost da su ovi
krajevi bili nastanjeni i vlakim, romanskim elementom. Na to nas, pored spomenutog
upuuje i samo ime Vlai, na koje jo upozorava Novakovi,30a Skok to potvruje, kad
kae da su se Vlasi irili pravcem od apca preko Drine i Drinjae na Travnik.31Oni
su mogli predstavljati vezu izmeu Vlaha na istok, u Srbiji i onih u Hrvatskoj i
Dalmaciji.To to se nije sauvalo vie vlakih tragova u topografskoj nomenklaturi
Imljana moe biti posljedica vrlo estih promjena u stanovnitvu ove oblasti, te su se
zbog toga stariji nazivi i mogli izgubiti.
U predanjima o starijem stanovnitvu Imljana spominju se neki Bencuni koji su
stanovali u junom dijelu, na mjestu gdje su danas Novakovii. Truhelka dri da su

26

Schematisimus almae missionariae Bosnae Argentinae-Ordinis fratrum minorum pro anno MDCCCLXXVII,
Mostarini 1877, str. 87-88. Vidi jo ematizam za 1887. i 1906. godinu.
27
C. Jireek, Staat und Gesellschaft V, Wien 1912, str. 56. Opirnije o Kriima vidi: A. Luburi, Drobnjaci pleme u
Hercegovini, Beograd 1930, str. 17-19.
28
K. Jireek-Radoni, Istorija Srba, knj. I, Beograd 1952, str. 77.
29
H. abanovi, Bosanski paaluk, Nauno drutvo BiH, Djela knj. XIV, Sarajevo 1959, str. 166.
30
S. Novakovi, Selo, Glas SKA, XIV, Beograd 1891, str. 31.
31
P. Skok, Iz rumunske literature o balkanskim Vlasima, Glasnik skopskog nau~nog dru{tva, kw. III, Skopqe 1928, str.
302.

Bencuni potomci doseljenih Vlaha , koji su uspjeli sauvati svoje porodino ime jo iz
doba njihovih seoba.32
Nekoliko godina nakon konanog osvojenja Bosne, u turskim defterima ne
spominje se upa Luka iako su Turci u teritorijalnoj podjeli osvojenih zemalja obino
zadravali granice kao i imena starih upa i pripisivali ih svojim nahijama.
U prvo vrijeme nakon osvojenja, pa do etrdesetih godina XVI vijeka, biva upa
Luka pripadala je brodskom kadiluku, a od 1540. do pred konac XVI vijekakobakom
kadiluku. Poslije 1580. god. Jajce je postalo sredite istoimenog kadiluka izdvajanjem
nahija: Jajce, Vinac, Vrbanja ili Vrhovine i Trebova iz banjalukog kadiluka. Prema
podacima koje navodi abanovi, nahija Vrhovine zauzimala je istoni dio ireg
istoimenog predjela, koji je nazvan Ravna vrhovina.U ovom uem opsegu ona se
spominje prvi put 1562. godine. Sredite nahije bio Skender-Vakuf.33
U jednom turskom defteru34spominje se nahija Ugar polovicom XVI vijeka.Ona
se svakako prostirala u porjeju istoimene rijeke. abanovi nije siguran da li je ova
nahija bila identina sa Vrhovinama ili je pak predstavljala posebnu nahiju.35U
spomenutom turskom defteru spominje se selo Imljan u podruju Vrhovina. Tu se
navodi da ovo selo ima 14 kua (1 muslimanska). U istom defteru navodi se i selo
Koritan i mezra Ova brv. Ova dva posljednja podatka potvruju nae miljenje da pod
selom Imljan treba podrazumjevati dananje Imljane. Ova brv je i danas predio u
blizini sastavaka Ilomske rijeke i Ugra (juna granica Imljana), a zatim Koritan bez
svake sumnje drimo da je to dananje selo Koriani. Prema tome, najstariji pomen
Imljana nalazimo u drugoj polovici XVI vijeka, i ujedno saznajemo da su u tom
vremenu bili naseljeni. Ovdje se najvjerojatnije radi o naselju filurdija, vlaha-stoara,
koji se spominju u nahiji Ugru u vezi sa plaanjem filurije.36

RAZVOJ NASELJA I PORIJEKLO STANOVNITVA

Na temelju materijalnih ostataka nekoliko manjih srednjovjekovnih nekropola
moe se sa sigurnou govoriti o naseljenosti Imljana u doba prije osvojenja ovih
krajeva od strane Turaka. To se naroito odnosi na junu i zapadnu stranu ovog
podruja, gdje i nazivi za pojedine lokalitete upuuju na to da su na tom predjelu nekad
postojala naselja. Ispod odolovia kua, u nepsrednoj blizini srednjovjekovne
nekropole Mramori, postoji lokalitet Kuerine. Predio je danas obrastao u umu
tako, da sam naziv podsjea na nekadanje naselje. U blizini je izvor ive vode. Veliki
32

. Truhelka, Studije o podrijetlu, Zagreb 1941, str. 41. Vidi jo: Vl. Skari, Porijeklo pravoslavnog naroda u
sjeverozapadnoj Bosni, GZM XXX, 1918, str. 238, 234, 262.
33
H. abanovi, nav. djelo, str. 185.
34
Tapu defter No 415. abanovi dri da je ovaj defter nastao poslije januara 1575. g.
35
H. abanovi, nav. djelo str. 185.
36
Vl. Skari, upa Zemaljnik i stara nahija Zmijanje, GZM XLIX, sv. 1. 1937, strana 52.

je broj lokaliteta pod nazivom Selite. Mjesto gdje su danas kue Novakovia, zove
se Selite, a tu su nekada ivjeli i neki Bencuni o kojima govori narodno predanje.
Ispod Novakovia, kod Terzijine vode je idalovo greblje sa 7 komada kamenih i
sedrenih nadgrobnih spomenika, a na Makarievoj njivi-Selitu vide se ostaci jedne
stare nekropole od 5 amorfnih steaka. Pria se, da je Govee brdo, koje se nalazi
jugoistono od spomenutih lokaliteta, bilo staro groblje u kojem su se pokopavali
nekakvi Grci, koji su imali i svoju crkvu u Ogradici, na Crnom vrhu (Danas se na
Goveem brdu pokopavaju Puii, Benii i enii). Predio iznad Goveeg brda od
Puia do Benia i danas se jo zove Selite.37
Pada u oi da su najstarija imljanska naselja bila orijentirana na Pougarje.Isti je
sluaj sa Kobiljom na sjeverozapadu i Korianima na jugoistoku od Imljana. Po svemu
sudei, izgleda da su sva ta naselja bila nekada u tjenjoj vezi i u kontaktu sa naseljima
s lijeve strane Ugra. Strateki poloaj tih naselja bio je povoljan. Zalee je bilo pod
umom i, najvjerojatnije, bez komunikacija, a tamo gdje su postojali prirodni prolazi
nalaze se utvrenja. Grad Otrc na granici Imljana i Koriana, a na utoku Ilomske
rijeke u Ugar, titio je prolaz u dolinu Ugra i Ilomske rijeke, kojom se moglo zai u oba
naselja. Istu funkciju vrio je i grad Korla (Orla) izmeu Kriia i Jejia s lijeve
strane Ugra; on je branio dolinu Ugra. Spomenuti drum Travnik-Banjaluka, kojim se
promet obavljao i u doba bosanskih vladara, prolazio je upravo Pougarjem. Veliki broj
naselja u srednjem vijeku, naroito u predjelu Karaula-Turbe, potvruje vanost ovog
puta koji je povezivao upe Lavu i Luku, a nastavljao se dalje dolinom Vrbasa do
Banjaluke. Bez sumnje, i to je bio jedan od razloga, pored ve spomenutih , zbog ega
su srednjovjekovna naselja na teritoriju Imljana bila orijentirana upravo na junu
jugozapadnu stranu koja gleda na Pougarje.
Nekoliko decenija poslije osvojenja upe Luke od strane Turaka (1528.) izvren
je detaljan popis bosanskog sandaka . U ve spomenutom defteru, koji potie iz
polovice XVI vijeka, spominje se selo Imljan u nahiji Vrhovini, sa 14 kua (1
muslimanska). Da li je stanovnitvo ovog naselja moglo pripadati starom,
srednjovjekovnom stanovnitvu predturskog perioda, teko je utvrditi. S druge strane,
postavlja se i pitanje da li su najstariji rodovi dananjeg imljanskog stanovnitva mogli
imati dodira sa stanovnicima onih 14 kua, koji se spominju u polovici XVI vijeka.
Prema narodnom predanju najstarijih imljanskih rodova, predio koji je bio naseljen u
srednjem vijeku (juna i jugozapadna strana), ne spominje se nikad kada je rije o
razvitku naselja dananjeg stanovnitva Imljana. Jedino se spominju Bencuni, koji su
nekad ivjeli na mjestu dananjih Novakovia kua.
Naselja najstarijih imljanskih rodova nastala su u sjevernom dijelu pored
Zmajevakog potoka, nasuprot Vlatkoviima. I najstariji rod u Vlatkoviima
Zlovarii,nekada su ivjeli u Rijeci kod Zmajevikog potoka- na imljanskoj strani, a
37

Podatke o selitima saoptio mi je Nikola Pavkovi, kustos Zemaljskog muzeja u Sarajevu.

odatle su preli na dananje mjesto. Neki ih i danas dre za Imljance. Iz narodnih

predanja o formiranju dananjih imljanskih naselja moe se uoiti da je itavo podruje
Imljana u vrijeme naseljavanja bilo nenaseljeno, osim sjevernog dijela, na prostoru od
Grubaa do dananjih Vujnovia. Na tom prostoru bile su prve kue Benia,
Novakovia i Grubaa, najstarijih rodova. Izuzetak su enii u jugoistonom dijelu,
za koje nije utvreno da su tamo stalno ivjeli, i Ponorci, koji su se doselili iz e n i a .
Openito se smatra da su Grubai (11 kua ) prvi doseljenici i da su oni najstariji
rod u Imljanima. Predak dananjeg Trifuna Grubaa, Glio, doselio se sa etvricom u
Karaulu vie Turbeta. Odatle su, kako predanje kae, pobjegli od Turaka i doli u
Imljane. u same ume i pustinju. Tu su stvorili veliki imatak (imetak). Meutim,
Turci ih i odatle protjeraju, a oni se nakon dueg izbivanja po Vrhovini podijele:
dvojica mlai odsele prema Odaku, a Glio, sa jo dva brata vrati se u Imljane na staro
mjesto. Od njih su potekli svi dananji Grubai. Za Grubae je vezana pria o izgradnji
stare crkve brvnare na Crkvenom brijegu. Crkva se prema predanju nalazila u Rijeci,
ispod peine, bila je neugledna, a samo mjesto zaputeno. Jedan od poznatijih Grubaa,
Adam, isposlovao je od vezira ferman da se crkva moe podii na drugom mjestu.
Crkvu su onda prenijeli na brijeg iznad Rijeke i od tada se on prozvao Crkveni brijeg. O
starini crkve priaju ne samo Imljaci, nego i Vlatkoviani koji kau:Crkva je stara
koliko i Imljani. Premda se iz njihovih kazivanja osjea ton pretjeranosti, ipak se moe
uoiti nastojanje tih prvih doseljenika da imaju svoje svetite oko kojega e se okupljati
i drati zborove. Nije sasvim bez razloga to se podizanje crkve pripisuje Grubaima.
Grubai su jaka zajednica, ija je zadruga poela da se dijeli tek 1912. godine. Njima se
(uz Ponorce) pripisuje da su starovnici i svojaci od postojanja.38 Od Grubaa potiu
Jovetii (3 kue), koji su se izdvojili iz zajednice 1912. godine i po nekom Jovi uzeli
novo prezime.
Pada u oi da su i predanja o porijeklu najouvanija kod Grubaa. To se moe
dovesti u vezu sa rzvijenom zadrunom tradicijom (kao to je sluaj i u drugim
krajevima), gdje se predanje jedino i moglo ouvati, za razliku od ostalih imljanskih
rodova, kod kojih je tradicija o porijeklu sasvim izgubljena.
Skari u Grubaima (imljanskim) vidi predstavnike starog bonjakog
stanovnitva, navodei da se njihovo ime nalazi zabiljeeno na nekoliko
srednjovijekovnih mramorova u Hercegovini, u Opliiima i Boljunima.39Meutim,
Grubae nalazimo na nekoliko strana u Crnoj Gori, gdje se spominju kao staro bratstvo.
Erdeljanovi im nalazi trag u Brskutu, gdje se od starog stanovnitva jedino znalo za
neke Grubae (Gurbae), koji su tu nekada ivjeli, a kao sjeanje na njih navodi naziv:
Grubaeva peina, Grubaev do.40U Donjoj Crkvici, u Pivi, Grubai znaju da su
38

M. Karanovi, Nekolike velike porodine zadruge u Bosni i Hercegovini, GZM XLI, 1929, STR. 71.
Vl. Skari, nav. djelo, str. 262.
40
J. Erdeqanovi, Kui, SEZb kw. VIII (Naselja knj. IV), Beograd 1907, str. 121.
39

10

porijeklom iz Drobnjaka,41a isto tako i oni Grubai koji ive u Lijeevine, u kanjonu
Tare, znaju za svoje drobnjako porijeklo.42
Pratei kretanje Grubaa, nalazimo ih sada kao crnogorske doseljenike u Bosni.
Na Glasincu, pod imenom Zekovii, znaju da su im djedovi doselili negdje iza Golije.
U Sarajevskom polju ima ih kao Bogdanovia, a u Koutici kao Andria. Bogdanovii
znaju da su starinom iz Banjana.43
Svi ovi podaci sami po sebi dosta uvjerljivo govore gdje treba traiti maticu
Grubaa. Ako ovo jo potkrijepimo Dedijerovom tvrdnjom da je jedna migraciona
struja pravoslavnog elementa ila od Pive i Sandaka preko Glasinca u srednju i
sjevernu Bosnu,44onda se sada, sa dovoljno sigurnosti moe tvrditi da imljanski
Grubai, koji su po predanju doselili sa Romanije, pripadaju toj migracionoj struji.
Osim Grubaa, u najstarije rodove ubrajaju se jo: No va ko vi i, Be ni i,
Po norc i i e ni i.Ni jedan od ovih rodova ne zna za dalju starinu, tavie ni za
posljednju etapu prije doseljewa u Imljane. Novako vi i znaju da su u tursko doba
ivjeli u dananjim Vujnoviima i da su odatle doselili na dananje mjesto, na zemlju
Salih-bega Kulenovia. Novakovia danas ima 12 kua. Za B e n i e se takoer zna da
su prije okupacije 1878. stanovali u Rijeci, na mjestu gdje danas ive Simanovii.
Odatle su se odselili na Crni vrh. Zaselak Benii danas je najbrojniji; ima 37 kua pod
razliitim imenima, dok pravih Benia ima 4 kue. Naselje enii nalazi se na
jugoistoku Imljana, prema Korianima. Za vrijeme rata neki su odselili u Petrovo polje
gdje je pod imenom enii-Kalabii nastala 1 kua, a kao N ikod ino vi i 12 kua.
eniima nije poznato da su oduvijek bili na istom mjestu. Poznato im je da su
Po norc i davno odselili od njih. Porodino predanje Ponoraca to potvruje. Ono kae
da su oni ivjeli najprije u eniima kod njive Ponor, a odatle da su jo za vrijeme
Turaka doselili na Vidovite, gdje je poslije sagraena nova crkva (1881.).45Poslije
Benia to je bio najbrojniji rod u Imljanima. Danas ih ima svega 4 kue. Za vrijeme II
svjetskog rata, kad su izgorjele kue Ponoraca kod crkve na Vidovitu, neki su odselili
u Petrovo polje i tu se nastanili. Ima ih 8 kua. Ponorci tvrde da nisu nikada bili na
begovskoj zemlji, a dre ih da su, kao i Grubai, starovnici i svojaci od postanja.Od
Ponoraca potiu dananje kue: Savii (2 kue), Teii (1 kua), Tomii (1 kua) i
Perii (3 kue), koji su se prilikom izdvajanja iz zajednice Ponoraca prozvali po oevu
imenu. U Ponorcima ive Raii (3 kue); jedna kua Raia potie od Ponoraca, dok
druge dvije kue, koje slave sv. Iliju, potiu od dva brata koje je majka dovela iz
Javorana (kod Banjaluke) k Raiima. Oni su zadrali slavu svoga oca, a preuzeli
ouhovo prezime.
41

S. Tomi, Piva i Pivljani, SEZb kw. LIX (Naselja knj. 31), Beograd 1949, str. 503.
Isti, str. 504.
43
M.S.Filipovi}, Glasinac, SEZb knj. LX (Naselja knj. 31), Beograd 1950, str. 412.
44
J. Dedijer, Porijeklo bosansko-hercegovakog stanovnitva, Srpska Rije, God. VII, br. 46, Sarajevo 1911, str. 1
45
Crkva parohijska Rod. presv. Bogorodice podignuta je i osveena 1881. godine. Crkvene matice voene su od 1890.
god. Prvi ematizam pravoslavne srpske mitropolije banjaluko-bihake za godinu 1901, str. 137.
42

11

Preostaje nam jo da po mogunosti odredimo vrijeme doseljavanja spomenutih

rodova. Za No vako vie, Be nie, enie i Po norce to je gotovo nemogue s
obzirom na to da njihova porodina predanja o porijeklu ne prelaze izvan granica
Imljana. U ovom sluaju moramo se osloniti na tradiciju Grubaa i na jedan nadgrobni
spomenik koji se sauvao na Crkvenom brijegu. Na ovom spomeniku spominje se
Dimitrije Gruba, roen 1773. a umro 1880. godine. Ovaj Dimitrije bio je unuk jednog
od one dvojice brae, koji su zajedno sa bratom Gliom stalno u Imljanima. Iz ovoga
bismo mogli pretpostaviti da su prvi Grubai doselili u Imljane krajem XVII ili
poetkom XVIII vijeka. Predanje Grubaa kae da su u Imljane doli u same ume i
pustinju,a tek neto kasnije su dobili susjede: Benie i Novakovie. enii i Ponorci su
u isto vrijeme bili na mjestu gdje su i danas enii. Prema ovom predanju mogli bismo
zakljuiti da su spomenuti rodovi doselili u Imljane negdje u poetku XVIII stoljea.
Drugu grupu, rodova, predstavljaju oni doseljenici koji su tokom XIX i poetkom
XX vijeka naseljavali Imljane. Meu tim rodovima bilo je i takvih koji su vremenom
toliko ojaali, da i pojedini zaseoci nose danas njihova imena. Takvi su Marii (34
kue) koji su doli u Imljane iz Vitovlja prije okupacije. Za dalju starinu ne znaju. Do
II svjetskog rata ivjeli su u blizini enia i Puia, a kad su im kue u ratu bile
popaljene, jedna grupa Maria odselila se u Petrovo polje gdje ih danas (1958. god.)
ve ima 15 kua.
Makari i (12 kua) su starinom iz Vrhovine, od sela Bastaja kod SkenderVakufa. U tursko doba ivjeli su najprije u Rijeci, poslije na Kamenici kod Crkvenog
brijega, a kada im se tu zapalila kua, doselili su na to mjesto gdje danas ive. Njihovo
predanje kae da im se pleme rasulo u tursko doba, ali svi znaju da su od jednog
plemena. S tim u vezi navest emo da se Makarii kao izbjeglice iz Bosne spominju
1722. godine na podruju Gradike,46a ima ih i u popisu porodinih imena karlovakog
kotara iz 1710. godine.47
Od Makaria potiu Lazii (12 kua) i ilovanovii (1 kua) u Rijeci. Do 1927.
godine jo su nosili staro prezime; prilikom diobe, jedni su se po nekom Lazi prozvali
Lazii, a drugi su uzeli prezime ilovanovi. Danas se i slubeno vode pod tim
prezimenima.
Ke le ma ni (23 kue) su prije austro-ugarske okupacije doselili iz Kozia kod
Kobilje i naselili se na zemlji bega Kulenovia iz Jajca. Na starom mjestu ih vie nema.
Ne znaju odakle su daljom starinom. Skari ih dri za predstavnike starog bonjakog
stanovnitva (kao i Grubae), te ih dovodi u vezu sa Kelemanima koji su u prvoj
polovici 16. stoljea ivjeli u bosanskom (tada hrvatskom ) Pounju, u Koprivnici blizu
Cazina. Ovu porodicu Skari dri kao ogranak poljikih Kelemana u Dalmaciji, iji su
preci mogli biti porijeklom iz Bosne.48 U jednoj listini omikog kneza Kolomana i
47

G. Bodenstein, Povijest naselja u Posavini god. 1718-1739, GZM XXIV, 1912, str. 558.
48 R. Strohal, Karlovaki kotar od XV do XIX vijeka, ZbN@O knj. XXX, sv. 2. Zagreb 1936, str. 125.
48
nije prkazano

12

prilikom sklapanja mira s Dubrovanima 1235. godine meu svjedocima spominje se i

neki Kaliman, za ije ime ne moemo rei da je slavensko kako je primjetio . Mazali
i spominjui i ostala imena te listine, te ih dri za slavizirano-romanska, odnosno
vlaka.49
Kao i Makarie, tako i Kelemenie nalazimo u Hrvatskoj, u okolici Karlovca u
popisu 1732. godine.51
U zaseoku Vujnovii pored Vujnovia (4 kue) ive jo Suvajevii (10 kua) i
Ignjii (2 kue). Vujnovii su se doselili za vrijeme Turske iz sela Lunice kod
iave gdje ih i danas ima. Postoji porodino predanje da su u iavu doselili od
Lijeva polja kod Gradike. Poznato im je da su Novakovii imali svoje kue na mjestu
gdje su se kasnije doselili Vujnovii.
Dok su Ignjii doseljenici iz Vrhovine, od Skendera, prije austro-ugarske
okupacije, dotle su Suvajevii doselili u Vujnovie iz iave, poetkom XX vijeka.
Poslije II svjetskog rata dvije kue Ignjia odselile su se u Petrovo polje.
Od Vujnovia potiu Drakulii (7 kua), koji sada ive pored Zmajevakog
potoka, izmeu Lazia i Vujnovia. Po pretku Drakuli uzeli su prezime Drakulii.
Na junoj stranu Imljana, u predio Borje, doselili su se krajem XIX vijeka
Blaevii (1 kua) iz Borka kod Kobilje. Dalja Starina im nije poznata. u tom dijelu
Imljana su i Novakovii, o kojima je bilo govora, a tu su i odolovii (6 kua) koji su
prije austro-ugarske okupacije doli iz Vitovlja u Imljane.
U najbrojnijem naselju, Beniima, osim nekoliko doseljenih rodova, svi ostali
rodovi vode porijeklo od Benia. Takvi su: Rorokovii (1 kua), Keverovii (1 kua),
mu(n)govii(6 kua), Pekvii (1 kua), Simanovii (2 kue) u Rijeci i
Krajumovii, koji su odselili u Baku 1957. godine, tako da ih danas vie nema u
Imljanima. U Benie su se doselili: K e k e r o v i i (1 kua) prije 50 godina iz
Koriana, gdje i danas imaju svojih roaka; R a d u l i i (4 kue) iz Pojezne u
Posavini, gdje su se zvali Vukadinovii, a po djedu Radi prozvali se Radulii. Njihovo
porodino predanje kae da su daljom starinom iz Hercegovine.
Prije austro-ugarske okupacije doselili su iz Vitovlja u Benie keljii (9 kua).
Tih pravih keljia ima danas 4 kue. Poslije II svjetskog rata neki Radulii (Lazo,
Petar, Mirko i Vojin) i jedan Zlovari (Ilija) preuzeli su njihovo prezime.
Veina Imljanaca dri da Puii(3 kue) pripadaju zaseoku Beniima premda
stanuju izvan njihova podruja. Puii ne znaju odakle su starinom. U ematizmu
dabro-bosanske mitropolije spominje se 1886. godine u Imljanima.52
Kod Dime B e n i a ivi Lazo Konjevi iji je djed doselio iz Buletia kod
Teslia. kako je bio beskunik, sirota , primili su ga Benii. Lazo slavi sv. Nikolu.
50

. Mazali, Krai lanci i rasprave, GZM NS IV-V, 1949-50, str. 239.

R. Strohal, nav. djelo, str. 123.
52
ematizam pravoslavne mitropolije i arhidijeze dabro-bosanske za godinu 1884, 1885. i 1886, Sarajevo 1886, str. 108.
51

13

U Beniima su ivjeli Babii, koji su razumrli osim Petra Babia koji danas
ivi u Sarajevu. Za njih se pria da su se doselili iz upe (Posavine). U ematizmu se
spominju 1886. god. u Imljanima.53
Ovi podaci, svedeni na statistiku, kau da od ukupno 33 roda koja danas ive u
Imljanima i u Petrovom Polju, 5 ih pripada najstarijim stanovnicima, 13 onima koji su
se doselili tokom XIX i XX vijeka, a 14 novim rodovima koji potiu od onih 5
najstarijih. Za jedan rod (Puii) nije se moglo utvrditi odakle je doselio, a ne pripada,
prema narodnom predanju grupi starijih rodova. Iznenauje injenica da tradicija o
daljoj starini kod Imljana danas ne postoji (osim za Radulie i Grubae). Neki
ispitivai dovode to u vezi sa velikom starinom takvih rodova. Mislim da se u naem
sluaju radi o jednoj drugoj pojavi, koja je uticala na nestajanje predanja o porijeklu i
starini rodova. Na prvom mjestu, to su este promjene mjesta boravka zbog raznih
uzroka (ratovi, epidemije, glad, progoni od strane Turaka koji se inae esto spominju u
predanjima i dr.), a prvenstveno zbog spahijskog sistema kad su premjetanja sa jedne
zemlje na drugu bila gotovo redovita. Stoga nije udo to veina rodova pamti samo
posljednju etapu pred doseljenje u Imljane.
I posljednji rat je u velikoj mjeri uticao na to da se narodna tradicija o porijeklu
izgubi. Stoga je vrlo vjerovatno da je prije II svjetskog rata narodna tradicija u
Imljanima bila koliko-toliko ivlja i da se moglo nai takvih rodova koji su znali vie o
svom porijeklu. M. Karanovi, koji je u to vrijeme boravio u Imljanima (1928.god.) i u
susjednoj Kobilji, kae: Kad se povede re o starini porodica, reknu svi, samo onako
openito, sve je ovo od Hercegovine naseqljeno.54 On nam poblie odreuje njihovu
maticu: Sva je prilika da su Imljaci iz Stare Zete, iz onog kraja gde se razvila
plemenska oblast Bjelopavlia.55Oito je da Karanovi svoju tvrdnju zasniva na
podacima o rasprostranjenosti slave sv. Simeuna Bogoprimca jer se, prema ispitivau te
oblasti P. obajiu, iz Bjelopavlia raselilo jedno starinako bratsvo sa slavom sv.
Simeuna.56Iz istog razloga, Karanovi i Simeuntake Skoajie u Nevesinjskom polju
dri za doseljenike iz Bjelopavlia.57Prema vlastitim ispitivanjima, u Vlatkoviima se za
neke porodice pouzdano znade da potiu iz Hercegovine, a u D. Korianima
Slavnii(koji takoer slave sv. Simeuna Bogoprimca) priaju da su porijeklom iz Crne
Gore.
Premda slavljenje krsnog imena kod srpskog stanovnitva znatno olakava posao
prilikom etnografskih ispitivanja, ipak ima sluajeva da krsna slava ne mora da bude
uvijek i pravi indikator u takvim ispitivanjima. Vl. Skariu, koji se posebno bavio
pitanjem porijekla pravoslavnog stanovnitva u sjeverozapadnoj Bosni, privukao je
53

Isto
M. Karanovi, Imljani i Imljaci, Politika od 29. VIII 1937. god. str. 12.
55
Isto.
56
P. obaji, Bjelopavlii i Pjeivci, SEZb kw. XXVII (Naselja knj. 15.), Beograd 1923, str. 179.
57
M. Karanovi, isto.
54

14

panju nesrazmjerno veliki broj Simeuntaka u tri parohije: Korianima, Imljanima i

Ugodnoviima. To ga je navelo da Vlai kao zasebnu cjelinu izdvoji od Ugra i
Vrhovine u kojima ima dodue Simeuntaka, ali ne u onako velikom broju kao u
spomenutim krajevima.58Pritom se posluio statistikim podacima o broju stanovnika
u sve tri parohije, te je iz toga izveo brojani odnos simeuntaka prema stanovnitvu
koje slavi neko drugo krsno ime. Tako su od 187 porodinih prezimena koja se nalaze
zabiljeena u sve tri parohije, 82 simeuntaci, 105 ih otpada na druga krsna imena. Taj
zaista veliki broj simeuntaka naveo ga je na zakljuak da je planinska oblast Vlaia
matica sviju Simeuntaka to stanuju u krajevima oko Vlaia, juno, istono i
sjeverno, ak do Save.59Na drugom mjestu on kae da je juna planinska oblast
(VlaiM.P) matica sviju onih porodica izmeu donjeg Vrbasa i donje Bosne koje
slave svetog Simeuna. U prilog svojoj tvrdnji navodi stoarska kretanja vlaiki
stanovnika koji su silazili u proljee na janjila u niske upske krajeve na sjeveru sve do
Save i tamo slali svoje suvino stanovnitvo.60
Miljenja smo da se zakljuci o rasprostranjenosti simeuntaka ne bi smjeli
stvarati na osnovu brojanog odnosa simeuntaka u jednoj parohiji prema ostalim
slavama. Po tom kriteriju, simeuntacima bi trebalo traiti maticu u sjevernim,
posavskim krajevima, gdje su oni brojano uzevi, daleko vie zastupljeni nego na
Vlaiu. (U protoprezviterijatu derventskom u 36 sela ima 107 rodova koji slave sv.
Simeuna, a u teanjskom u 54 sela 117 rodova, ne uzimajui parohiju Ugodnovi koju
Skari spominje).61
Iz pregleda porijekla dananjeg imljanskog stanovnitva vidjeli smo da meu
doseljenicima ima i takvih koji su se doselili iz Posavine i Vrhovine, dakle iz krajeva
sjeverno od Imljana. Vei broj simeuntaka na planini Ozrenu, kod Maglaja, vodi
porijeklo upravo iz Vrhovine.62Doseljavanje iz sjevernih krajeva moglo je biti i ranije,
tim vie to je, kako nam je poznato iz turskih izvora, nahija Vrhovina nekad
obuhvatala i teritorij Imljana. Prema tome, ti doseljenici sa sjevera mogli su u Imljane
donijeti i kult sv. Simeuna, pa ga tokom vremena prenijeti i na ostalo stanovnitvo koje
sukcesivno dolazilo iz drugih krajeva. Da je bilo sluajeva da doseljenik ostavlja svoju
a od starijeg stanovnitva preuzima slavu, potvreno je podacima iz drugih krajeva
Bosne i Hercegovine.
Pretpostavka da su noviji doseljenici primali slavu sv. Simeuna od ranijeg,
starijeg stanovnitva koje je moglo doseliti sa sjevera, izgleda nam najprihvatljivija. Iz
svega ovoga proizlazi da maticu simeuntaka ne moramo traiti na uskom podruju
Vlaia, kako to hoe Skari.
58

Vl. Skari, nav. djelo, str. 261.

Isti, str. 260.
60
Isti, str. 261.
61
ematizam prav. mitropolije za 1884, 1885. i 1886, str. 35-37.
62
M.S. Filipovi, Ozrenjaci ili Maglajci, GZM NS sv. VII, 1952, str. 345-347.
59

15

Za naa ispitivanja od posebnog je interesa i znaaja pitanje da li je postojao

kontinuitet izmeu srednjovjekovnog stanovnitva Imljana iz predturskog doba, ije je
prisustvo na tom podruju potvreno, i onog stanovnitva XVI vijeka, spomenutog u
turskom defteru. Od istog je znaaja i pitanje da li je dananje stanovnitvo Imljana
imalo kakvog kontakta sa stanovnitvom koje se spominje u XVI vijeku.
Srednjovijekovne nekropole i naselja konstatiran u spomenutim krajevima
(Pougarje, Koriani, Kobilja, juna strana Imljana) govore da je u to vrijeme u cijelom
tom kraju ivio stariji sloj stanovnitva, kao to je to ve ranije spomenuto. Pitanje je da
li je to stanovnitvo preivjelo tursku provalu u upu Luku kao i neprestana pustoenja
prouzrokovana tursko-ugarskim ratovima koji su trajali gotovo stotinu godina ili je za to
vrijeme uspjelo privremeno izbjei pa se ponovo vratiti na svoja kuita. Ako se u
Pougarju, posebno u Dobretiima koji su nesumnjivo veoma stari, ouvalo ostatka od
tog starijeg stanovnitva (to ne mora biti iskljueno), onda bi bilo sasvim razumljivo
da je moglo doi do kontakta sa stanovnicima Imljana koji se spominju u XVI vijeku.
Da su stanovnici XVI vijeka u Imljanima bili Srbi ijekavskog govora sa vlakim
primjesama (spomenuti Bencuni), imamo dovoljno razloga da to pretpostavimo.Planske
kolonizacije stoarskog stanovnitva iz junih i jugoistonih oblasti u Bosnu dovoljno
su poznate, pa smatramo da nije potrebno ovu pretpostavku detaljnije dokumentirati.
Spomenut emo da je u prvoj polovici XVI bijeka bilo jedno veliko iseljavanje
stanovnitva iz Hercegovine u Donje krajeve. Ova seoba pada upravo u vrijeme nakon
konanog osvojenja Jajca od strane Turaka.63Kao to smo vidjeli broj filurdija XVI
vijeka u Imljanima nije bio velik, svega 14 kua, a poznato je nastojanje Turaka da
naseljavaju puste predjele. Sjeanje na Bencune kod dananjih imljanskih rodova
(Novakovia), prianja o podizanju imljanske crkve (Adamu Grubau vezir je dao
ferman da podigne crkvu), sjeanje na tapije na zemlju kod Grubaa i Ponoraca, za koje
se kae da nisu nikada bili kmetovi, na kraju, prianja o fermanima na planine Ugri i
Torine u Baltiima, kao i istovjetna predanja o fermanima u Pougarju,64sve to govori u
prilog pretpostavci da je izmeu stanovnitva XVI vijeka i dananjih najstarijih
imljanskih rodova mogao postojati kontakt.
%%%%%%%%%%
%%%%%%%
Kao to se iz dananjih razmatranja vidi, za prouavanje porijekla imljanskog
stanovnitva od osobite je vanosti bilo utvrivanje starijih slojeva stanovnitva, ije
prisustvo nesumnjivo potvruju materijalni i pisani historijski izvori. U prvom sluaju
radi se o starom, srednjovijekovnom stanovnitvu iz predturskog perioda, koje je za
63
64

M . K a r a n o v i , Nasledna kneevska porodica u Zmijanju, GZM XLIII, 1931, strna 87.

Opirnije o tome vidi u radu V. Palavestre!

16

vrijeme dugogodinji tursko-ugarskih sukoba bilo ugroeno, to svjedoe i historijski

izvori. Ovom sloju stanovnitva, kako su pokazala naa ispitivanja, najvjerovatnije su
pripadali i stari doseljenici iz Crne Gore i Hercegovine, koji su pred Turcima napustili
svoju maticu i naselili jajaki banat, a isto tako i predstavnici starog plemena Kria od
Tare, ije se ime zadralo u toponomastici Pougarja, u nazivima Kriii i Krike.
Znaajno je da se Krii u turskim izvorima iz XV vijeka spominju kao vlaka nahija na
podruju Tare. S tim u vezi, pretpostavka da je u ovim krajevima moglo biti i vlakog
elementa (na to upuuje i sam naziv planine Vlai) nije iskljuena, nego je tavie,
samo potrkepljena. Ukoliko su ostaci ovog starijeg stanovnitva uspijeli da privremeno
izbjegnu za vrijeme tursko-ugarskih sukoba i da se stabilizacijom prilika povrate na ovo
podruje, onda se u tom sluaju moe sa dosta sigurnosti rei da je to starije
stanovnitvo uspostavilo kontakt sa kasnijim doseljenicima u Imljanima.
Turskom periodu pripadaju stoarski batinici-filurdije, koji se u izvorima XVI i
XVII vijeka u vezi sa plaanjem filurija. Da je ovo stanovnitvo sa filurdijskim
statusom moglo imati kontakta sa dananjim najstarijim imljanskim rodovima, postoje
indicije koje govore u prilog tome (sjeanje na Bencune, esto spominjane povlastice za
starije stanovnitvo fermani, berati, tapije u Imljanima i u susjednim krajevima).
Iz rekonstrukcije porijekla stanovnitva doli smo do zakljuka da su najstariji
imljanski rodovi doselili krajem XVII i poetkom XVIII vijeka i da su bili malobrojni,
svega 5 rodova. Za jedan rod (Grubai) moe se sa dosta sigurnosti tvrditi da su
doseljenici iz Crne Gore, dok ostali rodovi najvjerojatnije
pripadaju raznim
doseljenikim strujama iz Hercegovine i Crne Gore, to se moe zakljuiti iz njihovh
dosta openitih izjava. U svakom sluaju,ovdje smo uzeli u obzir i podatke o velikom
doseljavanju i migracionim putovima stanovnika iz spomenutih krajeva.
Da se ne moe govoriti o jednoj kompaktnoj doseljenoj struji stanovnika sasvim
se pouzdano moe pratiti iz podataka o posljednjoj etapi pred doseljavanje u Imljane. S
tog razloga i pitanje krsne slave sv. Simeuna Bogoprimca, koja je zajednika za sve
imljanske rodove, nije bilo od presudne vanosti za utvrivanje njihova porijekla.
Ispitivanja porijekla stanovnitva jasno su pokazala da je slava mogla biti preuzimana
od starijih rodova, kao to je to sluaj i u nekim drugim krajevima. Zajednika slava
Imljanaca privlaila je panju nekih ispitivaa etnogeneze (koji nisu vrili sistematsko
ispitivanje porijekla stanovnitva) i dovodila ih do krivog zakljuivanja o porijeklu i
sastavu ovog stanovnitva.65
Uzimajui u obzir sve ono to je u razmatranjima o porijeklu stanovnitva
Imljana reeno, miljenja smo da dananje srpsko stanovnitvo u Imljanima pripada
razliitim migracionim strujama iz jugoistonih krajeva (Crne Gore, Hercegovina), koje
se sukcesivno naseljavalo u manjim grupama od kraja XVII pa do XX vijeka.
65

Tako P. Gakovi tvrdi: Od rasturawa plemenskih organizacija sauvali su se srpski vlasi samo na Vlaiu (Imljani,
Vitovlje, Koriani), koji i danas slave jednu slavu (sv. Simeuna Bogoprimca) kao i crnogorska plemena. P. Gakovi,
Rasap Bosanske krajine 1683-1699. Razvitak, God. VII, br. 3., Banja Luka 1940, str. 79-81.

17

18

POPIS RODOVA I TOPONIMA U IMLJANIMA

A
administrativne podjele 1955. god, 2

Crne kraljice, 4
Crni vrh, 11
Crnoj Gori, 7
Crnom vrhu, 9

B
Babii, 14
Baku, 13
Baltiima, 16
Banjaluka
srez i sjedite, 2
Bencuni, vlaka porodica, 8
Benie, 11
Benii
selo, 2
Benii, porodica, 9
Benii, rodova, 10
Beniima, 14
Bila, 4
Bjelopavlia, 14
Blaevii (1 kua), 13
Boac, utvrda u upi Luci, 7
Borje, 13
Borka, 1, 13
bosanski ban, 6
Bosna
drava, rijeka, 4
pokrajina, rijeka, 4
brata, 10
Brestovae
ume, 1
bribirskih ubia, 6
brijeg, 6
brodskom kadiluku, od 1540 g., 8
bronzanog doba, 3
Buletia, 14

D
Dalmacija, 8
Dalmacije, 7
Dalmaciji, 13
enii, 11
selo, 2
enii, porodica, 9
enii, rodovi, 10
enii-Kalabii, 11
idalovo greblje
lokalitet, 5
Dime B e n i a , 14
Dimitrije Gruba
roen 1773, a umro 1880 godine, 12
Dnoluka, 1
Dnoluka, predjel, 6
doba Turaka, 5
Dobretii, katolika upa, 7
Dobretiima, 16
dolina Ugra, 4
Donjem Oracu, 5
Donji Krajevi, zemlja, oblast banovine
Bosne, 6
Draku lii (7 kua),, 13
Drina, rijeka, 7
Drinjaa, rijeka, 7
Drobnjak, jedno srpsko pleme u
dananjoj Crnoj Gori, 7
Dubrovanima, 13
Delilovac, 4
Delilovca, 4

C
orovi, naunik, 6
Crkvenom brijegu, 12
Crkvina, 3
sred.lokalitet, 4
Crna kraljica, 4

E
E. Paali
naunik, 4

19

F
ferman, 16
filurdija, 16
filurija, 17

imljanskih rodova, 10
imljanskim rodovima, 17
J

G
Glio, 10
Gornji Koriani, 3
Gostilj, 1
Govee brdo, lokalitet, 9
Grad
sred.lokalitet, 4
Grad Otrc, 9
Gradac
sred.lokalitet, 4
Gradina
sred.lokalitet, 4
gradine, 3
Gradike, 12
Grci, nekakvi, 9
Grko greblje, nekropola, 5
Grubai, 3, 12
Grubai, rod, 10
H
Hercegovine, 13
Hoffer
naunik, 4
Hrvatinii, 6
Hrvatska, 8
Hrvoje Vuki, gospodar Luke, 6
I
Ignjii, 13
Ignjii (2 kue)., 13
Ilomske, 1
Ilomske rijeke, 1, 8
imatak, (imetak)., 10
Imlani
opina (demat), 2
Imljan. selo u podruju Vrhovine, 8
Imljana, 9, 11
Imljani, 1

J. Koroec
naunik, 3
jajaki banat, 17
Jajce, 1
Jajce, nahija, 8
Javorana, 12
Jejii, 5
Jezera, 7
K
kamene bruseve, 3
Kamenici, 12
Karanovi, 14
Karaula-Turbe, predio, 9
karlovakog kotara, 12
K e k e r o v i i (1 kua), 13
Kelemana, 13
K el e ma n i (23 kue), 12
Kelemanima, 13
Kelemenie, 13
Keverovii (1 kua),, 13
kmetovi, 16
kneza Kolomana, 13
Kobilja, 1, 5
predio, 1
Kobilji, 5
Kobiljom, 3, 9
Kobiljske rijeke, 1
Kobilju, 3
Komotin, grad u upi Luci, 7
kompleksu, 3
Koprivnici, 13
Koriana, 13
Koriani, 1, 4
predio, 1
Korianima, 9, 11
Koritan, selo, 8
Korla (Orla)
stari grad, 5
Korla (Orla), grad, 9
kotar Jajce, 2
20

Kotor-Varo
sjedite NOO, 2
Kotromanii, 6
Kozia, 12
krajevima, 16
Krajumovii, 13
Krevine, 2
Krii, 7
Kreimir, hrvatski kralj, 6
Kriii, 5
Krike, 7
kranske bazilike, 4
krst, 5
Kuerine, lokalitet, 9
L
Lava
rijeka, 3
Lazii (12 kua), 12
Lazo Konjevi , 14
Lijeva polja, 13
Lim, rijeka, 7
ljiljan
stilizacija na steku, 5
Luka, upa, 6
Lunice, 13

N
narod, 4
naselja, 9, 16
nekropole, 16
Nikodinovii, 11
njive Ponor, 11
NOO iprage, 2
Novakovi, naunik, 7
Novakovia, 11
kua, 4
Novakovii, dananje selo, 8
O
Odaku, 10
Ogradica, 9
okrug Travnik, 2
Oraac
selo, 1
Ordinis fratrum minorum, ematizam,
7
Otrc
srednjovjekovni grad, 3
Otrc, srednj.utvrda, 6
Ova brv, mezra, 8
Ozren
planina, 15

M
Maglaja, 15
Makarie, 13
Makarievoj njivi, 9
Makarii
selo, 2
M a kari i (12 kua)
iz Vrhovine, od sela Bastaja, 12
Marii (34 kue), 12
Mihajlo Kreimir II (949.-o. 969.),
hrvatski kralj, 6
Milat ui, knez iz upe Luke, 6
Mileeva, kadiluk iz XV vijeka, 7
Mramori
nekropola, 4

P
P. Koroec
naunik, 4
Parohija Dobretii, 7
peina, 3
Pekvii (1 kua),, 13
Perii (3 kue), 12
Petra Babia, 14
Petrovo polje, 1, 11
planine Rane, 1
planine Ugri, 16
planine Vlaia, 3
plastina krunica, 5
plastini krug
stilizacija na steku, 5
plastini polumjesec, 5

21

Pleva, upa, 6
Podbre, 4
Podstinje, selo upe Luke, 6
Pojezne, 13
polumjesec
stilizacija na steku, 5
Ponorci, 11
selo, 2
Ponorci, rodovi, 10
pop Dukljanin
pripovjeda, 6
Posavine, 15
Potkraj, 5
Potkres
predio, 1
potoka Zmajevca, 1
Pougarje, 9
kraj, 5
predio, 1
Pougarje-Imljani, kraj, 7
Pounju, 13
prahistorijsko doba, 3
presudne, 17
pribjeita (refugium), 3
Puia, 12
Puii
naselje, 1
Puii(3 kue), 14
Puii, porodica, 9
R
Radi, 13
Radimski
naunik, 4
Radulie i Grubae, 14
Radulii, 13
R a d u l i i (4 kue), 13
Ravna vrhovina, predijo, 8
Ravne vrhovine.
plato, 1
Raii (3 kue), 12
Rijeci, 11
Rijeci, kod Zmajevakog potoka, 10
rijeke Ugra, 1, 3
rimska cesta, 4
rimske fortifikacije, 4

rimsko doba, 3
Rorokovii (1 kua),, 13
S
abac, 7
abanovi, naunik, 8
Salih-bega Kulenovia, 11
Sarajevu, 14
Save, 15
Savii (2 kue), 12
Selite, lokalitet, 9
seljaci, 3
ilovanovii (1 kua), 12
Simanovii, 11
Simanovii (2 kue), 13
ipraga, 1
iprage, 4
iave, 13
ii, naunik, 6
Skari
naunik, 12
keljii(9 kua)., 13
Skender-Vakuf, 1
Skoajie, 14
Skok, naunik, 7
slava, 17
Slavnii, 15
slavonske kulture, 3
sljemenjak
tip steka, 5
mu(n)govii (6 kua),, 13
odolovia
kua, 4
odolovia kua, 9
odolo vii (6 kua), 13
spomenik, 5
Srbija, 8
srednjovjekovne nekropole, 4
srez Banja Luka, 2
Stare Zete, 14
steak, 4
stjena, 5
stoarski batinici, 17
strane Ugra, 9
Stranjani, 4
Suvajevii (10 kua), 13
22

sv. Iliju
svetac, 12
sv. Simeuna Bogoprimca.
slava, 3
T
tapije, 16
Tara, rijeka, 7
Tari, 7
teritorij, 3
Terzijine vode, ispod Novakovia, 9
Teii (1 kua), 12
Teslia, 14
Tomii (1 kua), 12
Torine, 16
Travnik, 1, 4, 5
Travnik-Banjaluka, drum, 9
Trebova, 8
Trifun, predak Grubaa, 10
Truhelka, naunik, 8
Turbe, 1, 4
Turci, pomen 1432 g., 7

vlasi, 7
Vlai, 1, 15
Vlako groblje
groblje, 5
VlatkaVukosalia, 6
Vlatkovie, 3
Vlatkovii, 1, 5
Vlatkovii, selo, 5
Vlatkovii. selo, 6
Vlatkoviima, 3
Vrbanja, 4
Vrbanja ili Vrhovine,nahija, 8
Vrbas, rijeka, 6
Vrhovine, 15
podruje, 2
Vrhovine, nahija, 8
Vrhovini, 10
Vujnovii, 1
selo, 2
zaseok, 3
Vujnoviima
selo, 11
Vukadinovii, 13
Vukosav, stric vojvode Hrvoja, 6

U
Ugar, nahija polovicom XVI vijeka, 8
Ugarska, 6
Ugodnoviima, 15
Ugra, 1
Uskoplje, upa, 6
V
Vidovite, 11
Vinac, nahija, 8
Vitovlja, 12
Vitovlje, 1

Z
Zenica, 4
Zlovari
zaseok u Vlatkoviima, 1
Zlovari (Ilija), 14
Zlovarii
naselje, 1
Zlovarii, rod, 10
Zmajevca, 1
upe Lavu i Luku, 9
upe Luke, 6

23

RSUM
Dans ce travail l'auteur essaie de presenter le developpement de la localite
d'Imljani, region monta gneuse au nord-ouest du mont Vla{i} et de la ville Travnik, et
l'origine de ses habitants.
Imljani est en grande partie isole des regions voisines par de profondes vallees et
par suite tres mal relie aux localites voisines. Environs 70% de la superficie totale
d'Imljani est couverte de paturages et de terre cultivable le reste de fortes de pins (Picea
excelsa) qui etaient autrefois, parait-il, beaucoup plus denses. Les Habitants d'Imljani
sont des Serbes (iekaviens), qui pratiquent le plus souvent l'elevage (moutons).
Cependant, l'agriculture non plus n'est pas negliges.
Contrarirement aux Serbes voisins de Vlatkovi}i, de Kobilja, de Kori}ani, toutes
les familles d'Imljani celebrent la St. Simeon Bogoprimac.
On ne rien dire de precis sur les habitants d'Imljani a l'epoque prehistorique et
romaine; il n'existe pas d'artefacts authentiques datan de cette epoque. Cependant les
resultats des foulles archeologiques effctuees dans cette region ont demontr que cell-ci
atait a l'epoque prehistorique et romaine tres fortem ent qui porte a croire qu'une partie
d'Imljani etait alors habitee. C'est surtoui de la partie sud de cette region, qui presentait
toutes les conditions requises au developpement et a l'existence d'une localite (proximite
de la riviere Ugar, sources nombreuses, terre fertile, climat doux).
Il wxite au sud d'Imqani plusieurs necropolos medievals de grande importance,qui
prouvent que cette region etait habitee avant l'arrivee des Turcs. C'etait une region de
transit, au cours des invasions furgues en Bosnie occidentale et et en Croatie.Les Turcs
firent iruption dans la joupa de Luka pour la premiere fois 1432, et s'emparerent d'un
grand nombre de troupeaux. Plus tard cette region fut le theatre de longues guerres entre
les Turcs et les Hongrois, luttant pour Jajce. Jajce finit par tomber entre les mains des
Turcs en 1528.
Il est difficile de savoir si la population s'etait maintenue a Imljani au cours de
ces guerres; mais elle a reussi a regagner cette region, une fois la situation normalisee, on
est en droit de supposer que le contact s'est etabli entre les aborigenes et la population
plus recente. Le document ecrit le plus ancien mentionnat Imljani en tant que village qui
comprenait 14 maisons (dont une muslimane) est un livre comptes turc du XVIe siecle.
Bien que ce document ne precise pas l'appartenance ethnique de ces familles, l'auteur
estime qu'il pouvait s'agir de Serbes eleveurs de betail filurd`ije (que les Turcs
installaient dans des regions deserts). Ils etaient generalement originaires des regions
sudest de l'Herzegovine et du Montenegro. Il y avait tres probablement parmi eux
certains elements valaco-romains, slavises en majeure partie. Comme l'ont demontre les
recherches sur l'origine de la population d'Imljani, il est fort possible qu'il existe une
relation entre les Serbes eleveurs de betail et les familles actuells les plus anciennes, ce
dont temoigne la tradition populaire parlant d'habitants de jadis, les Bencuni, qui
jouissaient de certains privileges (firmans, decrets, documents ayant aux proprietes
foncieres etc) a en juger par la tradition conservee dans les familles les plus anciennes
d'Imljani, arrivees la vers la fin du XVIIe siecle et le debut du XVIIIe siecle. Bien que la
tradition ne fournisse pas de donnees precises sur l'origine de la population actuelle
d'Imljani (a l'exception d'une famille dont l'origine montenegrine est certaine; les autres
pretendent le plus souvent etre originaires d'Herzegovine), on peut cependant affirmer,
compte tenu des migrations connues des Serbes du Montenegro-et de l'Herzegovine a

24

partir du XVIe siecle, que ces familles remontent a un vaste mouvement de migration des
Serbs, venus la des regions sud-est de l'Herzegovine et du Montenegro a l'epoque truque.

Friday, January 02, 2009

25