1 ADR GENEL BLGLER

1.1 ADR Nedir?

Tehlikeli mallarn karayolu ile uluslararas tamaclna ilikin Avrupa anlamasdr.

1.2 RID Nedir?

Tehlikeli mallarn demiryolu ile uluslararas tamaclna ilikin Avrupa anlamasdr.

1.3 IATA Nedir?

Tehlikeli mallarn havayolu ile uluslararas tamaclna ilikin Avrupa anlamasdr.

1.4 IMDG Kod Nedir?

Tehlikeli mallarn denizyolu ile uluslararas tamaclna ilikin Avrupa anlamasdr.

1.5 ADR zet Bilgiler

ADR ye taraf 48 tane lke vardr.

ADR Szlemesi sadece kontrat ye lkelerde geerlidir.

TMKTHY (Tehlikeli Maddelerin Karayolu le Tanmas Hakknda Ynetmelik)
sadece Trkiyede geerlidir.

1.6 ADR iki ek ksmdan olumaktadr.

EK - A (Blm 1-7) > Karayolu ve Demiryolu iin kurallar vardr.

EK - B (Blm 8-9) > Sadece karayolu iin kurallar vardr.

ADR EK - A Ksm 3.2 Tablo A > ADR nin KALBDR. Bu tablo tm mevcut
tehlikeli maddeleri UN numarasna gre sralar ( UN 0005, UN 0197, UN 1203,
UN 2325 gibi)

1.7 Tama Muafiyetleri (ADR 1.1.3)

Baz durumlarda ADR kurallarnn bir ksm uygulanmaz. (SRC 5 belgesine gerek
yoktur, Yazl talimatlara gerek yoktur, Etiketlemeye gerek yoktur gibi)

Tehlike madde ieren her trl makine ve tehizatlarn tanmas.

zel kurtarclar veya gzetim altnda ekilen kazaya karm veya arza yapm
tehlikeli madde aralarn tanmas.

Tm nlemlerin alnmas n koulu ile acil durumlara mdahale etmek, insan

hayatn kurtarmak veya evreyi korumak amacyla yaplan tamalar.

1.8 ADR 1.1.3.6 > Tanan Miktarla lgili Tama Muafiyetleri (1000 Puan Kural)

Tama kategorisi 0

: Bu kategorideki tehlikeli maddelerde muafiyet

kurallar uygulanmaz.

Tama kategorisi 1

: Tanan madde miktar x 50

Tama kategorisi 2

: Tanan madde miktar x 3

Tama kategorisi 3

: Tanan madde miktar x 1

Tama kategorisi

: Bu kategorideki maddeler tanrken her koulda

muafiyet kurallar uygulanr.

1.8.1 rnek : Ayn arata aadaki maddeler tanmaktadr. Muafiyet kurallar uygulanr
m?
1. UN 1950 Tama Kategorisi 2
: Tanan Miktar: 300 kilogram
2. UN 1202 Tama Kategorisi 3
: Tanan Miktar: 20 litre
UN 1950 T.K. 2
: Madde Miktar x 3 => 300 x 3 = 900
UN 1202 T.K. 3
: Madde Miktar x 1 => 20 x 1 = 20
Toplam: 900 + 20 = 920 1000 puann altnda olduu iin MUAFYET KURALLARI
UYGULANIR.

Tama Kategorisi Tama katsays

En ok miktar k/lt

Muafiyet Yoktur.

Madde M. x 50

20 k - lt

Madde M. x 3

330 k - lt

Madde M. X 1

1000 k - lt

Snrsz

Snrsz

1.9 Tehlikeli Maddelerin Karayolu le Tanmas Hakknda Ynetmelik (TMKTHY)

neleri kapsar?

Karayolu ile yaplan tehlikeli madde tamacln,

Tehlikeli maddeleri gnderenleri, bu maddelerin alclarn, dolduran, ykleyen,

boaltan ve ambalajlayanlar,

Maksada uygun teknik zelliklere sahip her trl ara ile tama yapan tamaclar,

Tehlikeli madde ykl her trl arac kullanan src ve operatrleri ve bal
bulunduklar letmecileri,
2

Bu faaliyetlerde yararlanlan her trl tat, ara, gere ve benzerlerini,

Yabanc plakal tatlarla Trkiye snrlar ierisindeki karayollar zerinden yaplan

uluslararas tamalar kapsar.

1.10 Tehlikeli Maddelerin Karayolu le Tanmas Hakknda Ynetmelik (TMKTHY)

neleri kapsamaz?

Uluslararas anlamalar ile sava hali ve olaanst hallerde uygulanacak mevzuat

hkmlerine gre yaplan tama ilemlerini,

Trk Silahl Kuvvetlerine ait olan ya da Trk Silahl Kuvvetlerinin temsilcilerinin elik
ettii aralarla yaplan tama ilemlerini kapsamaz.

Tehlikeli Madde Tayan Tat Giremez.

Belirli Miktardan Fazla Su Kirleten Tat giremez.

Tehlikeli Madde Tayan Aralar in

Mecburi Ynlendirme iaretleri

Snrl Miktar Tamaclk (LQ)

Yksek Scaklk Uyar areti

evreye Zararl Maddeler

1.11 Trafik Ynetmelii zet Bilgiler

Tehlikeli Madde Tayan Aralar in Hz Snrlar; Yerleim Yeri 30 km/h,

ehirleraras Yollar ve Blnm Yollar 50 km/h, Otoyollar 60 km/h

Tehlikeli Madde Tayan Aralar, bo ve temizlenmi ise (belgeli olmas halinde)

kendi snfndaki aralarn hzlaryla gidebilirler.

Takip Mesafesi 50 metre, Duraklama halinde 20 metre

Sigara akmak gibi alev veya kvlcm kartabilecek maddelerle araca en fazla 30
metre yaklalr.

1.12 TNEL KATEGORLER

A

Hibir kstlama bulunmamaktadr. (aret bulunmamaktadr.)

Yksek patlama tehlikesi olan maddeler iin kstlanm tnel

B'de olduu gibi veya yksek patlama tehlikesi veya zehirli maddelerin
serbest kalma tehlikesi mevcut maddeler iin kstlanm tnel

Cde olduu gibi veya byk yangn tehlikesine sebep

Tm tehlikeli maddeler iin snrlandrlm tnel

Tm Yke
likin
Tnel
Kstlama
Kodu
B

B1000C

Kstlama

B, C, D, E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.

1000 kg. aanlar: B, C, D, ve E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr. 1000 kg. amayanlar: C, D ve E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.

B/D

Tankla tama ilemleri: B, C, D ve E kategorilerindeki tnellerden gei

yasaktr. Dier tama ilemleri: D ve E kategorilerindeki tnellerden gei
yasaktr.

B/E

Tankla tama ilemleri: B, C, D ve E kategorilerindeki tnellerden gei

yasaktr. Dier tama ilemleri: E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.

C5000D

C/D
C/E

D/E

C, D ve E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.

Tama nitesi bana toplam net patlayc ktlesinin unlar at tama
ilemleri: - 5000 kg. aanlar: C, D, ve E
kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr. - 5000 kg. amayanlar: D ve E
kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.
Tankla tama ilemleri: C, D ve E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.
Dier tama ilemleri: D ve E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.
Tankla tama ilemleri: C, D ve E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.
Dier tama ilemleri: E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.
D ve E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.
Dkme halinde veya Tankla tama ilemleri: D ve E kategorilerindeki
tnellerden gei yasaktr.Dier tama ilemleri: E kategorilerindeki
tnellerden gei yasaktr.
E kategorilerindeki tnellerden gei yasaktr.
Tm tnellerden gei yaplabilir.

2 TEHLKEL MADDE SINIFLARI

Snf 1

Patlayc Madde ve Nesneler (Alt Gruplar Tehlike Sralamas 1.1 , 1.5 , 1..2 ,
1.3 , 1.6 , 1.4 ok tehlikeliden az tehlikeliye gre sralanmtr.)

Snf 2.1

Yanc (Alevlenebilir) Gazlar

Snf 2.2

Zehirli Olmayan Boucu Gazlar

Snf 2.3

Zehirli Gazlar

Snf 3

Yanc (Alevlenebilir) Svlar

Parlama Noktas: Bir sv buharnn havayla birlikte alevlenebilir bir karm oluturduu
en dk scaklktr. Parlama noktas dk olan madde daha tehlikelidir.

Elektrostatik Ykleme: inden sv veya gaz geii olan hortum ve tesisatlarda veya
iletken olmayan maddelerin srtnmesi sonucu oluan yklemedir.
STATK ELEKTRKTEN KORUNMA: Tehlikeli madde tayan tatlarn sarnlar,
doldurulmadan nce, doldurma ve boaltma sonuna kadar meydana gelebilecek bir
elektrik potansiyel arkndan korunmas iin sarnca bal btn hortum, pompa gibi dier
balantlaryla birlikte sarncn yere topraklanm olmas gerekir.

Snf 4.1

Yanc Kat Maddeler, Kendiliinden Duyarl

Maddeler, Duyarll Azaltlm Patlayc Maddeler

Snf 4.2

Kendi Kendine Yanabilen Maddeler (Fosfor)

Snf 4.3

Su le Temas Ettiinde Yanc Gaz karan Maddeler

Snf 5.1

Yakc (Oksitleyici) Maddeler

Snf 5.2

Organik Peroksitler
(7 grup tehlike derecesi vardr. TP-A en tehlikelisi olup KARAYOLLARINDA
TAINMASI YASAKTIR.)

Snf 6.1

Zehirli Maddeler

Snf 6.2

Bulac Maddeler

Snf 7

Radyoaktif Maddeler

Snf 8

Andrc (Asidik) Maddeler

Snf 9

Muhtelif Tehlikeli Maddeler

2.1

2.2TEHLKEL MADDE ETKETLER

SINIF 1 PATLAYICI MADDELER

SINIFI 3 YANICI SIVILAR TUTUABLR

SINIF 2 GAZLAR 2.1 TUTUABLR

SINIF 2.2 GAZLAR TUTUMAZ ZEHRSZ BOUCU

4.2 KENDLNDEN YANABLEN

SINIFI 4.1 YANICI KATILAR

SINIF 5.1 OKSTLEYC MADDE

SINIF 5.2 ORGANK PEROKST

SINIF 6.1 ZEHRL MADDE

SINIF 7 RADYOAKTF MADDELER

SINIF 8 AINDIRICI(ASDK) MADDELER

SINIF 2.3 GAZLAR ZEHRL

SINIF 4.3 SU LE TEMAS ETTNDE

GAZ IKARAN MADDE

SINIF 6.2 BULAICI MADDE

SINIF 9 MUHTELF MADDE VE NESNELER

Gaz Etkisi

Yanc Etkisi ( Svlar, Buhar, Gazlar) Kendi kendine snan sv madde

Yanc veya Kendi kendine snan kat madde

Yakc, Yangn Krkleyici, Oksitleyici

Zehirli veya Bulac

Radyoaktif

Andrc, Asidik

Ani ve Hzl Reaksiyon

Devam eden tehlike yok

Tehlike numarasnn tekrarlanmas tehlikenin artmas anlamndadr. (33, 44, 66, 77
gibi)
Tehlike numarasndan nce gelen X harfi maddenin su ile reaksiyona girerek
yanc gaz karabileceini bildirir.
Snf 1 maddeleri iin iaretlemek iin numara olarak snflandrma kodunun
tehlikesi kullanlr.

20

Ek tehlikesi olmayan gaz

26

Zehirli gaz

33

ok yanc sv madde

X323

Su ile temas ettiinde reaksiyon gsteren, yanc gazlar oluturan yanc sv madde

39

Ani ve hzl reaksiyona giren yanc sv madde Kendi

43

Su ile temas halinde gazlar kartan yanc kat madde

60

Zehirli veya hafif zehirli madde

606

Enfeksiyon(Bulama) tehlikesi olan madde

78

Radyoaktif madde, andr(asidik)

90

evreyi tehdit eden maddeler

99

Istlm durumdaki eitli tehlikeli maddeler

2.3 PAKETLEME GRUPLARI

Bir tehlikeli maddenin tehlike derecesine belirtmekte olup, ayrca paketler iin
gerekli artlar koymaktadr.
Paketleme Grubu I :

Yksek tehlikeli madde

Paketleme Grubu II :

Orta tehlikeli/ tehlikeli madde

Paketleme Grubu III :

Az tehlikeli madde

NOT : Snf 1 - 2 - 5.2 - 6.2 ve 7 maddelerin PAKETLEME GRUBU YOKTUR.

2.3.1 Ambalaj Tanmlama aretleri
Bir ambalajn ne kadar dayankl olduunu gsteren harflerdir. ( X, Y, Z )
X :

Yksek Tehlikeli maddeleri tayabilen ambalaj

Y :

Orta Derece/Tehlikeli maddeleri tayabilen ambalaj

Z :

Az Derece tehlikeli maddeleri tayabilen ambalaj

P. G. I =

X, Y, Z

P.G. II =

Y, Z

P.G. III =

2.4 ARALARDA BULUNDURULMASI GEREKEN EVRAKLAR

Tama Evrak,

Yazl Talimatlar,

ADR-SRC 5 Belgesi,

Resimli Resmi Belge (Nfus Czdan, Ehliyet gibi)

ADR Uygunluk Belgesi,

ADR stisnai Anlamasnn Kopyas (stisnai tamalarda gereklidir.)

Belirli patlayc maddelerin tanmas iin zel izin/ yetki belgesi

Radyoaktif Maddeler iin tama izni (5.1.5.2.2)

Konteyner/ Ara Paketleme Sertifikas (IMO Belgesi)

2.5 Aralarda Bulundurulmas Gereken Evraklarn Amac

Srcye tad madde hakknda bilgileri vermek,

Kontroller esnasnda yetkililere bilgi vermek,

Kaza durumunda yardm ekiplerine bilgi vermek,

2.6 Tama Evrak

Tanan tehlikeli maddeyi tantr.

Gnderen lkenin resmi dilinde ve ngilizce, Almanca ve Franszcadan birisi

olmaldr.

Srcye, tamac(nakliyeci) tarafndan verilir.

Tama evraknda; UN (BM) numaras, Tam Sevkiyat smi,

Maddenin Snf, Paketleme Grubu, Gnderenin Ad ve Adresi, Alcnn Ad ve

Adresi rnek: UN 1824 Sodyum hidroksit zeltisi, 8, II (Birlemi Milletler
Numaras 1824, Sodyum hidroksit, Snf 8 Andrc Asidik Madde, Paketleme
Grubu II Orta Derece Tehlikeli Madde)

2.7 Byk Konteyner veya Ara Ambalaj Sertifikas

Tehlikeli maddeler ile yklenmi bir konteyner veya aracn tamas denizyolu ile
devam edecekse konteyner veya aracn sertifikal olmas gerekmektedir.

Tanklar iin geerli deildir.

10

2.8 Yazl Talimatlar

Ara mrettebatna sefere kmadan nce yklenen tehlikeli maddeler hakknda bilgileri
olmas iin yazl talimatlar verilmektedir. (4 sayfadr.) 3 Blmden oluur;

Kaza veya Acil Durum Hallerinde Alnacak nlemler

Tehlikeli Madde Snflar, Etiketleri ve Acil Durumlarda Ek Bilgiler

Aralarda Bulundurulmas Gerekli Kiisel ve Genel Koruyucu Ekipmanlar

Ara kabininde uygun bir yerde saklanmaldr.

Yazl talimatlar ara mrettebatnn dilinde olmaldr.

11

12

13

Baz Tehlikeli Madde Snflar in Gerekli Olan Ek Ekipmanlar,

Snf 2.3 ve 6.1 tamalarnda her bir personel iin bir adet acil durum koruyucu
maskesi

Bir adet krek (Sadece 3, 4.1, 4.3, 8 ve 9 numaral tehlike etiketi olan svlar ve
katlar iin)

Bir adet drenaj kapa (kapak rts - Sadece 3, 4.1, 4.3, 8 ve 9 numaral tehlike
etiketi olan svlar ve katlar iin)

Bir adet toplama kab (Sadece 3, 4.1, 4.3, 8 ve 9 numaral tehlike etiketi olan svlar
ve katlar iin)

Gz ykama suyu ( Snf 1, 1.4, 1.5, 2.1, 2.2 ve 2.3 tamalarnda GEREKL
DELDR.)

14

2.9 Tehlikeli Mallar Tama Bilgilerinin Saklanmas

Gnderen ile Tayc, tehlikeli mal tama belgesinin bir nshas ile ADR de
aklanan ilave bilgileri ve evraklar EN AZ AYLIK bir sre boyunca
saklayacaktr.

2.10 ok Modlu (Multimodal) Tamaclk Kurallar

Birden fazla tama eklinin birlikte kullanlmasdr. (Karayolu, Denizyolu, Demiryolu,
Havayolu ) Bu tip bir tama yapldnda kombine bir tehlikeli mal beyan ve konteyner
ambalaj sertifikas olarak kullanlabilecek bir form olmas gerekmektedir.

2.11 ADR Uygunluk Belgesi

Patlayc madde tayan aralara, tankerlere ve tank konteynerlere alnmas

gereken belgedir.

Uygunluk belgesi BR (1) yl geerlidir.

15

2.12 ADR - SRC 5 Belgesi

ADR Kontrat ye lkelerde Be (5) yl geerlidir.

SRC 5 Temel Eitim:

19 saat ( 18 +1)

SRC 5 Tanker Eitimi:

13 saat (12 +1)

SRC 5 Patlayc Madde Eitimi

8 saat

SRC 5 Radyoaktif Madde Eitimi:

8 saat

SRC 5 Yenileme (Tazeleme) Eitimi

13 saat

2.13 ARETLEME VE TURUNCU RENKL PLAKA

Ambalajlarn aretlenmesi

Bir ambalajn ADR ye uygun olduu UN (BM) NUMARASINDAN anlalr.

Tehlikeli maddelerin tandndan mutlaka kapal bir ekilde (dkme tamalar

hari) tanmaldr.

Tehlikeli madde paketleri, normal artlar altnda, maddenin darya szmayacak

ekilde imal edilmi ve kapatlm olmaldr.

2.14 Ambalaj Kodlar (Tm Kodlar)

R

Yenilenebilir (Onarlm) Ambalaj

Szdrmazlk Testinden Geen Ambalaj

REC :

Geri Dnme Tabi Tutulan Ambalajlar

Hurda (koruma) Ambalaj

zel Ambalaj

Hemcinslerinden Farkl Ambalaj

zel Ambalaj (Bulac Maddeler)

16

2.15 IBC - OHK (Orta Boy Hacimli Konteyner)

Kat ya da esnek tanabilen paketlerdir. (Tahta, karton, plastik, metal veya bezden
yaplabilirler.)

Paketleme Grubu I iin kapasitesi en fazla 1.5 m3

Paketleme Grubu II - III iin kapasitesi en fazla 3 m3 tr.

450 lt kapasiteden fazla olan orta boy hacimli konteynerlerin (OHK) ve byk
ambalajlar karlkl iki tarafa da iaretlenirler.
2.16 D Ambalaj - OVERPACK

Birden fazla ambalaj tek bir ambalaj haline getirmek iin yaplan d ambalajdr.

Yn oklar

Yn oklar, oklar doru dik konumu gsterecek ekilde ambalajlarn karlkl iki dik
yzeyinde yer alacaktr.

Sv ieren i ambalajlara sahip kombine ambalajlar

Havalandrma kapaklarna sahip tek ambalajlar ve Soutularak svlatrlm

gazlarn tanmasna mahsus dondurucu kaplar

2.17 Gazlarn Tanmas

Gaz ieren paketler/ ambalajlar tanmasnda aracn veya konteynerin yeterince

havalandrmas olduuna dikkat edilmelidir.

Havalandrma imkan olmayan aralarda veya konteynerlerde tamaclk yaparken

arka ykleme kapaklarna DKKAT HAVALANDIRMA YOK. DKKATL AINIZ
yazlr.

2.18 Levhalarn zellikleri

Tehlike etiketi ile ayn iaretlere sahiptir.

Boyutlar 25 cm x 25 cm den az olmamaldr.

Renk ve sembol asndan tehlikeli mallar iin

gerekli etikete karlk gelmelidir

17

2.19 Turuncu Renkli Plakann zellikleri:

Reflektrl olacaktr.

15 dakikalk yangn girdabna kar dayankl olacaktr.

Boyutlar 30 cm x 40 cm ya da yzey alan kkse 30 cm x 12 cm de olabilir.

Her arata temelde iki (2) tane turuncu plaka olmaldr.

NOT: UN 1202 (Dizel Yakt), UN 1203 (Benzin) ve UN

1223 (Kerosen) ayn ara ierisinde tanyorsa
parlama noktas dk olan madde (Benzin) in plakas
taklmas yeterlidir.

30
1202

33
1203

Tehlikeli Tanmlama Numaras

UN (BM) Numaras
Hangi Maddenin
Yklendiini Gsterir.

18

2.20 Snrl Miktar Tamaclk

Snrl miktar, yani Limited Quantities (LQ)
artlar altnda tanan deiik tehlikeli maddeler, birok ADR
kurallarndan serbest olup, deiik bir yntemle etiketlendirilmektedir.

2.21 Yksek Scakla Sahip Maddeler

Arata uzun kenarlarn her ikisine de ve arkaya iaretleme

Konteyner, Tank konteyner ve yer hareketli Tankerlerde her

bir kenara(yzeye) Kenar uzunluu 25 cm

Asmak/ak grnr olmas srcnn veya doldurucunun

grevidir

2.22 Aralarn aretlenmesi

Konteyner, EGK (ok Emniyetli Gaz Konteyner), Tank-Konteyner, Portatif

Tanklarda levhalar aracn DRT (4) tarafna taklmaldr.

Konteyner, EGK (ok Emniyetli Gaz Konteyner), Tank-Konteyner, Portatif

Tanklarda levhalar eer dardan gzkmyorsa aracn HER K YAN VE ARKA
TARAFINA taklr.

Dkme Yk, Tanker, Tpl Gaz Tankeri, Sklebilir Tanklara Sahip Aralarda
levhalar aracn HER K YAN VE ARKA TARAFINA taklr.

Ambalaj tamalarnda levhalar aracn HER K YAN VE ARKA TARAFINA taklr.

19

Bo aralar eer temizlenmemise doluymu gibi iaretlenmelidir.

20

3 NAKLYE UYGULAMASI
3.1 Hareket Kontrol

Olas arzalar hareket etmeden nce tespit etmektir. Yaplmas Gerekenler;

Bulundurulmas gereken evraklar kontrol

Lastikler

Aydnlatma

Direksiyon

Donanm, Tehizatlar

Fren kontrol

Ykleme gvenlii

Uykusuzluk, Alkol Yasaklar, Uyuturucu Etkisi Yapan lalar

Genel Sr Yasaklar, Tnel Kstlamalar

3.2 Ykleme Gvenlii

Ykler arlk merkezine yakn olmaldr.

Gl paketler aada, hafif olanlar yukar da olacak ekilde ykleme yaplmaldr.

Ara ierisindeki boluklar uygun yardmc malzemelerle (hava yast, palet gibi)
doldurulmaldr.

Krlma ihtimali olan yklerin ayrca gvenlii salanmaldr.

3.3 Arlk Kuvveti

Bir cisme uygulanan ktle ekim kuvvetidir.

Araca her zaman etki eden kuvvettir.

21

3.4 Merkez-Ka Kuvveti

Virajlarda oluan, ykn arlnn yars kadar etki eden kuvvettir.

Virajlarda araca etki eden kuvvettir.

3.5 Fren Kuvveti

Frene basldnda, ne doru etki eden kuvvettir. Hzlanma Kuvveti Ara

hzlandnda, arkaya doru etki eden kuvvettir.

4 TARAFLARIN SORUMLULUKLARI
4.1 Gnderen :Kendi adna veya 3. ahslar adna tehlikeli maddeler nakliyesini
yaptran irkete denir.
4.1.1 Grevleri;

Mallarn ADR ye uygun ekilde snflandrlm ve yetkilendirilmi olmasn

salamak

Taycya gerekli bilgi ve verileri, gerekirse tama belgelerini ibraz etmek

ADR ye uygun ambalajlar vb. kullanmak Tamac (Nakliyeci)

4.2 Nakliyeci; Tama ilemini yrten iletmelerdir.

4.2.1 Grevleri;

Tama iin gerekli olan tm belgelerin tatta eksiksiz ve doru olarak bulunmasn
salamakla ,

Tankerler vb. tatlarn test, muayene ve kontrol srelerinin dolup dolmadn

kontrol etmekle ,

Tehlike etiketlerinin ve iaretlerinin tatlarn stne taklmasn salamakla,

Ara srcs iin yazl talimatlarda belirtilmi olan koruyucu donanmlarn arata
bulunmasn salamakla ,

Srcnn yazl talimatlar okumasn ve anlamasn ve gerektii ekilde

uygulayabilmesini salamakla,

22

Yapt tamalarda meydana gelen kazalarla ilgili olarak, ADR hkmlerine gre
hazrlanm bir raporu kaza tarihinden itibaren EN GE OTUZ GN ierisinde
Bakanla vermekle,

4.3 Teslim Alan (Alc)

Alc; nakliye szlemesi gereince alcdr ya da nakliye szlemesinin olmamas

halinde tehlikeli maddeleri teslim alan irkete denir.

Ykn teslim alnmasna engel bir durum olmadka ykn kabuln

ertelememekle,Ynetmeliin ihlal edildiini tespit ederse, ihlal durumu
dzeltilmeden konteyneri taycya teslim etmemekle

4.4 Ykleyen (Ykleyici)

Tehlikeli maddeleri bir araca veya byk konteynere ykleyen iletme anlamna gelir.
4.4.1 Grevleri;
Hasarl veya szdrma riski tayan ya da bo temizlenmemi tehlikeli madde
paketini hasar giderilene kadar yklememekle,

Paketler ve ekipman zerinde bulunmas gereken tehlike iaretleri ve etiketlerin

bulunmasn ve bulundurulmasn salamakla ,

Paketleri yklerken birlikte ykleme yasaklarna ve ayrca besin ve gda

maddelerinin ya da hayvan yemlerinin ayr tutulmas kurallarna uymakla zlenecek
gzerghlar ile ilgili gerekli bilgileri almakla, ykmldr.

4.5 Paketleyen (Paketleyici)

Tehlikeli maddeleri byk paketlere (IBC-OHK) dolduran, gerekli durumlarda

gnderilecek maddeleri nakliyeye hazrlayan veya tehlikeli maddeleri paketleten
iletme anlamna gelmektedir.

4.5.1 Grevleri;

Paketleme ve birlikte paketleme ile ilgili mevzuata ve kurallara, o Paketleri

tanmaya hazrlyorsa, paketleri iaretleme ve etiketleme ile ilgili mevzuata ve
kurallara, uymakla ykmldr.

4.6 Dolduran (Doldurucu)

23

Tanklara (Tankerler, ekstra tanklar, hareketli tanklar, tank konteynerler, Batarya

aralar(EGK)), aralara, moloz(paral maddeler iin byk ve kk
konteynerlere tehlikeli madde dolduran irketlerdir.

4.6.1 Grevleri;

Dolum ncesinde, tanklarn ve gerekli ekipmann teknik olarak eksiksiz ve tamaya

uygun olmasn salamakla,

Dolum esnasnda birlikte ykleme kurallarna uygun hareket etmekle ,

Dolumu yaptktan sonra tankn kapak blmlerinin szdrmazln kontrol etmekle,

Doldurulan tehlikeli maddelerin tankn d yzeyine bulamadn kontrol etmekle

4.7 Tank Konteynr, Portatif Tank Operatr

Adna kayt yaplan iletmecidir.
4.7.1 Grevleri;

Tank-konteynerler veya tanabilir tanklarn testlerinin ve iaretlemelerinin ilgili ADR

hkmlerine uygunluunu salamakla,

Gerekli belgeleri bulundurmakla ve tamacya vermekle ykmldr.

4.8 Src Arac gerekten kullanan tek kiidir.

4.8.1 Grevleri;

Park halinde aracn el frenini ekmek,

Motoru yklemede ve boaltmada durdurmak,

Ykleme ve boaltma srasnda sigara yasana dikkat etmek, o Hasarl paketleri

tamamakla,

Tehlikeli madde paketini amamakla,

24

Ara levhalarn ve turuncu renkli plakay takmakla,

Yanna yolcu almamakla,

Nakliye srasnda kaza olumas halinde yetkili mercilere bilgi vermekle,

Nakliyeci tarafndan verilen yazl talimatlar okuyup anlamakla, arata kabinde

bulundurmakla grevlidir.

5 YANGIN
5.1 YANGIN SNDRME CHAZLARI
ARA
3,5 TON
ALTI
3,5 TON 7,5 TON
7.5 TON
ST

ASGAR
SAYISI

EN KK TOPLAM
KAPASTES

EN AZINDAN BRNN
KAPASTES

SRC KABN
ASGAR KAPASTE

12

25

TETK
MANOMETRE
HORTUM
GVDE

LANS

5.2 YANGIN SINIFLARI

A SINIFI YANGINLAR

: Yanc Kat yangnlar ( Ahap, odun, masa)

B SINIFI YANGINLAR

: Yanc Sv yangnlar ( Mazot, benzin, tiner)

C SINIFI YANGINLAR

: Yanc Gaz yangnlar ( Lpg, Doalgaz, Hidrojen)

D SINIFI YANGINLAR

: Hafif metal yangnlar ( Alminyum, Magnezyum)

E SINIFI YANGINLAR

: Elektrik Yangnlar ( Trafo) deal sndrme maddesi CO2 dir.

F SINIFI YANGINLAR

: Mutfak Yangnlar

NOT: En etkili yangn sndrme maddesi kuru kimyasal tozdur.

5.3 Yangna Mdahale Etme

Yangn sndrme aleti yangna yaklaldnda kullanlmaldr.

Ate rzgr ynne doru sndrlr.

Yeterli olan yangn sndrme tpleri ayn anda kullanlmal, arka arkaya
kullanlmamaldr.

Yangn sndrme tp kullanldktan sonra tekrar kutuya aslmamal, yenisi

konulmaldr.

26

6 ARA ETLER
6.1 EX/II - EX/III Arac (Patlayc Madde)

Patlayc maddelerin ve nesnelerin tanmasna

ynelik aralardr.

EX/III Patlayc madde yksek tehlike,

EX/II Patlayc madde orta tehlike

6.2 FL Arac (Yanc Madde)

Parlama noktas en fazla 60 oC olan svlar,

Kapasitesi 1m3 den fazla olan sabit, sklebilir tank
veya mnferit kapasitesi 3m3 aan tank konteyner,
portatif tanklara ynelik aralardr.

27

6.3 OX Arac (Yakc Madde)

Hidrojen peroksit (Snf 5.1), kapasitesi 1m3

ten fazla olan sabit tanklarda veya sklebilir
tanklarda ya da mnferit kapasitesi 3m3 aan
tank konteynr, portatif tanklara ynelik
aralardr.

6.4 AT Arac (Yanc , Yakc ve Patlayc

Madde tamalar hari)

Kapasitesi 1m3 den fazla olan sabit, sklebilir

tank veya mnferit kapasitesi 3m3 aan tank
konteynr, portatif tanklarda ya da EGKlerde
tehlikeli mallarn tanmas amalanm, EX/III,
FL veya OX haricindeki aralardr.

6.5 MEMU - MPB (Mobil Patlayc retim

Birimi - Mobil Mhimmat arac)

Mobil patlayc retim biriminin tanmna uyan bir

aratr.

28

7 Tank eitleri, Tanker Kullanm, Donanm ve

Tehizatlar
7.1 Sabit tank

bir araca kalc olarak eklenmi veya byle bir aracn iskeletinin
gerekli bir paras olup, 1000 litreden fazla kapasiteye sahip tank anlamna gelir.

7.2 Tank konteyner Gaz, sv, toz veya granl maddelerinin ta- nmasnda
kullanlr ve gazlarn tanmasnda kullanldnda kapasiteleri 0,45 m3ten (450 litre)
byktr.

7.3 Portatif tank Tehlikeli maddeleri tamak iin hizmet tehiza- tnn ve yapsal
tehizatn donatld gvdeyi ieren, kapasitesi 450 litreden fazla olan ve gazlarn
tanmasnda kullanldnda, ok modlu tank anlamna gelen tank eididir.

29

7.4 ok elemanl gaz konteyneri

(EGK) manifoldla birbirine bal ve bir

yzeye tutturulmu elemanlar ieren birim anlamna gelir. Silindirler, tpler, basn varilleri
ve silindir demeti, gazlarn tanmasnda kullanlan 450 litreden daha fazla kapasiteli
tanklardr.

7.5 Mobil (gezgin) patlayc retim birimi (MPB) patlayc olmayan

tehlikeli maddelerden patlayc retmek veya bu maddelere patlayc yklemek iin
kullanlan bir nite veya bir niteye yerletirilmi dzenek anlamna gelir,.
NOT: MPB tanm "patlayc retmek ve patlayc yklemek" ifadesini iermesine ramen,
MPBlerin zorunluluklar yalnzca tama ile ilgilidir ve patlayclarn retimi veya patlayc
yklemesi ile ilgili deildir.

7.6 Tpl gaz tankeri

birbirlerine manifoldlarla bal ve bu araca kalc olarak

sabitlenmi paralar ieren bir ara anlamna gelir.

30

7.7 Vakumla alan atk tank ncelikle tehlikeli atklarn tanmasnda

kullanlan ve atklarn ykleme ve indirme ilemlerini kolaylatrmak zere zel yaps
ve/veya tehizat olan sabit bir tank, sklebilir tank, tank konteyner veya tank takas
gvdesi anlamna gelir.

31

7.8 TANKLARIN ZELLKLER

Tama srasnda portatif tanklar ve EGKler, yanlamasna ve boylamasna

darbeler ile devrilme sonucu tank gvdesinde ve servis tehizatnda meydana
gelebilecek hasarlara kar gereince korunmaldr.

Azlar ve kapaklar hari olmak zere, tank gvdesinin d yzeyinin scakl ya

da s yaltmnn scakl tama srasnda 70 C'yi geemez.

Temizlenmeyen tanklar, daha nce ilerinde bulunan maddeyle dolu tanklarla ayn
hkmlere tabidir.

Maddelerin, birbirleriyle tehlikeli bir ekilde reaksiyona girebilecei hallerde sz

konusu maddeler ayn veya bitiik gvde blmlerinde tanamaz.

Sv haldeki maddelerin, svlatrlm gazlarn veya SOUTULARAK

SIVILATIRILMI gazlarn tanmasna ynelik tank gvdelerinin blmeler veya
tama plakalar vastasyla en fazla 7500 litre kapasitede blmlere ayrlmad
hallerde, bunlar kapasitelerinin %80'inden az ya da %20'sinden fazla doldurulamaz.

Tanklarn, tpl gaz tankerlerinin ve EGK'lerin doldurulmas ve boaltlmas

srasnda, tehlikeli miktarlarda gaz ve buharn aa kmasn nlemek iin uygun
nlemler alnmaldr.

Tama srasnda tankn d ksmna, doldurulan maddenin tehlikeli kalnts

yapmamaldr.

Gvdeler, -20 C ile +50 C scaklklar arasnda krlmalara ve gerilimden

kaynaklanan atlamalara kar dayankl metalik malzemelerden yaplmal; gvde
veya koruyucu astarlar, ierikle tehlikeli biimde tepkimeye girecek veya malzemeyi
nemli oranda zayflatacak maddeler iermemelidir.

Parlama noktas en fazla 60 C olan svlarn tanmas iin tasarlanan gvdeler,

asiye en az bir elektrik balants ile balanarak topraklanmaldr.

Tanklarn her alttan doldurma veya boaltma delii (girii), iki ya da adet (iten
ve dtan) seri balanm ve birbirinden bamsz kapatma valfleri ile donatlacaktr.

7.8.1 Bleve : Tanklarda kaynayan svnn genleerek tankn iinde oluturduu basn
sonucu oluan patlamadr..

7.8.2 Kryo - kab Derin dondurulmu, svlatrlm gazlar iin, hareketli, s yaltml,
kapasitesi maximum 1000 litre olan basn kabdr.
7.8.3 SADT (KHDS) Maddenin kendi kendine reaksiyona girerek zlmeye balad en
dk scaklk

7.8.4 Acil ( Mdahale)Durum Iss SADT ile Kontrol Iss arasnda kalan; acil
nlemlerin alnmas gereken en dk scaklk

32

7.8.5 Kontrol Iss Maddenin gvenle tanabilecei scaklktr.

7.8.6 Tam Yk (Full Load) :Yklerin sadece bir noktada yklenip bir noktada
boaltlacan belirtir.

7.8.7 Kapal Ykleme Sadece bir tane gndericisi bulunan yklemedir.

7.9 Tip Onay sertifikasnda aadaki bilgiler yer almaldr:

Test sonular, - Tip onay numaras

Tank kodu - Tama amacna ynelik zel kod(ADR 4.3.5 ve 6.8.4),

Tip onay, maksimum 10 yl boyunca geerli olacaktr.

Tip Onay Sertifikas Yetkilendirilmi kurum, her yeni tanker, sklebilir tank, tank
konteyneri, portatif tank tama arac, tpl gaz tankeri veya EGK tipi iin; bu tipin sz
konusu makam tarafndan incelenmi bulunduunu, amalanan kullanm iin uygun
olduunu, yapm ve tehizat zorunluluklarn karladn tasdik eden bir Tip Onay
Sertifikas dzenlemelidir.

7.10 Muayene ve Testler

Gvdeler ve tehizat, hizmete alnmadan nce bir ilk muayene- ye tabi tutulacaktr. Bu
muayene unlar ierecektir:

Onaylanm tipe uygunluun kontrol;

Tasarm zelliklerinin kontrol;

ve d koullarn bir incelemesi;

Hidrolik basn testi;

Donanm szdrmazlk testi ve alp almadnn kont- rol.

7.11 Ara Muayenede Yaplacaklar

Szdrmazlk Testi - ve d inceleme (korozyon, knt, borular vb.)

Tm tehizatlarn alp almadnn kontrol

33

7.12 Tam Muayenede Yaplacaklar

ve d inceleme (korozyon, knt, borular vb.)

Hidrolik Test Basnc

Tank eitleri

Snf

Portatif Tank

Tm Snflar

BM EKG
Sabit tank (tanker) ve
Sklebilir Tank, Tpl
Gaz Tankeri

Snf 2
Tm Snflar
Snf 2

Tam muayene

2,5 yl

5 yl

5 yl iinde

5 yl

3 yl

5 yl

6 yl iinde

6 yl
12 yl

Soutularak Svlatrlm
Gaz
Tm Snflar

Tank Konteyner, EKG

Ara muayene

Snf 2

2,5, yl

5 yl

6 yl iinde

8 yl
12 yl

Soutularak Svlatrlm
Gaz
MPB

3 ylda bir szdrmazlk

testine tabi tutulurlar

Tm Snflar

7.13 TANKLARIN KML

Ayrca her tank aracnda (tankn kendisinde veya levha zerinde) aadaki bilgilerin yazl
bulunduu ve Kimlik Kart niteliinde u bilgiler yer almaldr.

Sahibinin veya iletmecinin ad;

Tank Konteyner ise gvdenin kapasitesi;

Tank aracnn ya da tank konteynerin daras (yksz arl);

Tank aracnn ya da tank konteynerin izin verilebilir azami brt ktlesi;

Eer sklebilir tank ise bu ayrca belirtilmelidir. Sklebilir Tank;

Tanacak maddelerin sevkiyat ad;

Tank kodu;

zel artlara ait kodlamalar.

34

7.14 Gvenlik valf basnla otomatik olarak alan, amac tank kabul edilmez
derecede ar i basntan korumak olan yayl bir aygttr.

7.15 Hizmet tehizat aadaki anlamlara gelir:

a. Tank iin doldurma ve boaltma, havalandrma, gvenlik, stma ve s yaltm
aygtlar ve lm cihazlar;
b. Tpl gaz tankeri veya bir EGK elemanlar iin manifold dahil doldurma ve
boaltma aygtlar, gvenlik aygtlar ve lm cihazlar

7.16 Svlatrlm Petrol Gaz (LPG) dk basnl svlatrlm gaz anlamna

gelir.

7.17 Svlatrlm Doal Gaz (LNG) Svlatrlm doal gaz anlamna gelir.
7.18 Tank kayd Sertifikalar gibi tanklarla, tpl gaz tankeriyle veya EGKyle ilgili tm
nemli bilgileri ieren bir dosya anlamna gelir.

7.19 Yapsal tehizat aadaki anlamlara gelir:

a. Tankerler veya sklebilir tanklarn tanklar iin, kaplamann d veya i
destekleyici, balayc, koruyucu veya sabitleyici yeleri;
b. Tank konteynerin tank iin, gvdenin d veya i destekleyici, balayc,
koruyucu veya sabitleyici yeleri;
c. Tpl gaz tankerlerinin elemanlar veya bir EGK iin gvde veya haznenin
d veya i destekleyici, balayc, koruyucu veya sabitleyici yeleri

35