TEHLİKELİ ATIKLAR

TEHLİKELİ ATIK NEDİR?

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik kapsamında tehlikeli atık tanımı; Atık
Listesinde (*) ile işaretlenmiş atıklar tehlikeli atıktır. Tehlikeli atıklar, EK-III A’da
listelenen özelliklerden bir veya daha fazlasına sahip atıklardır.

(2) Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B’de yer alan tehlikeli atık konsantrasyonuna
bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girer. (M) işaretli atıkların tehlikelilik özelliklerinin
belirlenmesi amacıyla yapılacak çalışmalarda, EK-III A’da listelenen özelliklerden H3-H8
ile H10 ve H11 ile ilgili değerlendirmeler, EK-III B’de yer alan konsantrasyon değerleri
esas alınarak yapılır. Bu hüküm tehlikeli maddeler ile kontamine olmamış saf metal
alaşımlar için geçerli değildir.
TEHLİKELİ ATIKLAR NELERDİR?

 Tehlikeli madde ile kontamine olmuş ambalajlar (boya kutuları, kimyasal

kapları, yağ teneke ve varilleri vb. kısacası, üzerinde tehlikelilik işareti
(yanıcı, parlayıcı, toksik çevreye zararlı gibi) bulunan ambalajlar)
 Atık Yağlar (Motor, makine ve türbin yağları, sentetik ve mineral yağlar,
emülsiyon ve solüsyonlar)
 Metallerin mekanik olarak işlenmesi esnasında oluşan ve yağ bulaşmış
atıklar (yağlı metal talaşları, metalik çamurlar v.b.)
 Yağlı araç parçaları,
 Tehlikeli madde ile pislenmiş bez, eldiven, üstüpü gibi atıklar
 Boya ve vernik kalıntıları,
TEHLİKELİ ATIKLAR NELERDİR?
 Eski piller ve aküler,
 Organik solventler,
 Floresan ve civalı ampuller, kartuş ve tonerler,
 Pestisitler,
 Asbest içeren maddeler,
 Filtre tozları
 Siyanür içeren sertleştirme tuzları
 Metal içeren boya ve fosfat çamuru
 Yağ içeren kablo atıkları
 Fotoğrafçılık endüstrisinden kaynaklanan film banyo suları
TEHLİKELİ ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ
Atık Listesinde bir atığa karşılık gelen atık kodunun belirlenmesi için aşağıda
belirtilen aşamalar takip edilir;

a) 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde atığın kaynağı ve bu atığa
uygun altı haneli atık kodu belirlenir.
b) Atığın kodunun belirlenmesi için, 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan
bölümlerde uygun bir atık kodu bulunamaz ise 13, 14 ve 15 inci bölümler incelenir.
c) Bu bölümlerde de uygun bir atık kodu bulunamaz ise atık, 16’ncı bölüme göre
değerlendirilir.
ç) Eğer atık, 16’ncı bölüme de uyarlanamıyorsa, Atık Listesindeki ana faaliyet
kodlarına uygun olan ve sonu 99-başka türlü tanımlanamayan atıklar ile biten uygun
atık kodu Bakanlığın onayı ile kullanılır.
 TEHLİKELİ ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ
 • H1 Patlayıcı
 • H2 Oksitleyici
 • H3-A Yüksek oranda tutuşabilenler
 • H3-B Tutuşabilen
 • H4 Tahriş edici
 • H5 Zararlı
 • H6 Toksik
 • H7 Kanserojen
 • H8 Korozif
 • H9 Enfeksiyon yapıcı
 • H10 Teratojenik
 • H11 Mutajenik
 • H12 Havayla, suyla veya bir asitle temas etmesi ile zehirli veya çok zehirli gazları serbest bırakan madde veya
preparatlar.
 • H13 Yukarıda listelenen karakterlerden herhangi birine sahip olan atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan
madde ve preparatlar.
TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ
 H1 Patlayıcı:
Dinitrobenzen’e oranla şoklara ve sürtünmelere daha hassas ya da ısı etkisiyle
patlayabilecek maddeler ve preparatlar.
 H2 Oksitleyici:
Başka maddelerle özellikle de yanıcı maddelerle temas halinde yüksek ekzotermik
reaksiyonlar gösteren maddeler ve preparatlar.
 H3‐A Yüksek derecede yanıcı:
Yanma noktası 21ºC’nin altında olan sıvı maddeler ve preparatlar (aşırı derecede
yanıcı sıvılar dahil), veya Herhangi bir enerji uygulanmaksızın uygun ısıda hava ile temas etmesi durumunda ısınan ve
sonunda alev alan maddeler ve preparatlar, veya
Tutuşturucu bir kaynakla kısa bir temastan hemen sonra alev alan ve bu kaynak uzaklaştırıldıktan sonra da yanmaya veya
tükenmeye devam eden katı maddeler ve preparatlar, veya
Normal basınç altında havada yanıcı olan gaz maddeler ve preparatlar, veya
Hava veya buhar ile temas halinde, tehlikeli miktarlarda yüksek derecede yanıcı gazlar yayan maddeler ve preparatlar
 H3‐B Yanıcı:
21 °C ‘ye eşit veya daha yüksek ya da 55 °C ‘ye eşit veya daha düşük
yanma
noktasına sahip olan sıvı maddeler ve preparatlar
 H4 Tahriş edici:
Deriyle veya zarla kısa süreli, uzun süreli veya tekrarlanan temas
halinde
hassaslaşmaya sebep olabilecek korozif olmayan maddeler ya da
preparatlar.
 H5 Zararlı:
Tenefüs edildiği, yutulduğu veya cilde işlediği zaman sınırlı sayıda
hastalığa sebep
olabilen maddeler ve preparatlar.
 Sağlığa zararlı bir madde, insanlar ve/veya eşya için yaralanma veya zarara neden olma
potansiyeline sahip herhangi bir şey olabilir.
 H6 Toksikler:
Tenefüs edildiği, yutulduğu veya cilde işlediği zaman çok sayıda ciddi, akut veya kronik hastalığa ve hatta
ölüme sebep olabilen maddeler ve preparatlar (yüksek derecede toksik maddeler ve preparatlar dahil).
 H7 Kanserojenler:
Tenefüs edildiği, yutulduğu veya cilde işlediği zaman kanser hastalığına sebep olabilen veya kansere yatkınlığı
arttırabilen maddeler ve preparatlar.
 H8 Korozifler:
Temas halinde yaşayan dokuları bozabilen maddeler ve preparatlar
Korozif;aşındırıcı,yakıcı,çürütücü madde anlamına gelir.
Korozif maddeler,kimyasal bir tepkime aracılığı ile doku
hasarı yapabilirler.
 H9 Bulaşıcı:
Canlı mikro‐organizmaları veya bunların toksinlerini içeren, insan veya diğer
canlılarda hastalıklara sebep olduğu bilinen ya da buna inanılan maddeler.

 H10 Kusurlu organ ya da doku oluşumuna sebep olan:

Tenefüs edildiği, yutulduğu veya cilde işlediği zaman kalıtsal olmayan, doğuşten
gelen bozukluklara sebep olabilen veya bunlara yatkınlığı arttıran maddeler
 Zehir, hücrelere ve yaşayan dokulara kimyasal, biyokimyasal ya da radyoaktif nitelikte
zararlar veren her türlü maddeye verilen isimdir. Zehrin en tipik özelliği bu zararlı etkisini en
küçük dozlarda bile göstermesidir.
 H11 Mutajenik:
Teneffüs edildiği, yutulduğu veya cilde işlediği zaman kalıtsal genetik
bozukluklara
sebep olabilen veya bunlara yatkınlığı arttırabilen maddeler ve preparatlar.
 H12
Su, hava ya da bir asitle temas etiiği zaman toksikler ya da çok toksik
gazlar yayan
maddeler veya preparatlar.
 H13
 H14 Ekotoksik:

Bir veya daha fazla çevresel sektör için hemen ya da daha sonra risk oluşturabilecek
maddeler ve preparatlar.
TEHLİKELİ ATIKLARIN YÖNETİMİ

Bilindiği üzere, atık yönetimi mevzuatının temelini oluşturan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve atık
yönetiminin genel esaslarının belirlendiği ve Avrupa Atık Listesinin tam olarak uyumlaştırıldığı Atık
Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik 02.04.2015 tarihli ve 29314 sayılı Atık Yönetimi
Yönetmeliği’nin yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile mülga olmuştur. 14.03.2005 tarihli ve 25755 sayılı
Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ise Atık Yönetimi
Yönetmeliği’nin yürürlüğe girdiği tarihten bir yıl sonra (02 Nisan 2016) tarihinde yürürlükten kalkmıştır.

Tehlikeli atıklar başta olmak üzere atıkların yönetimine ilişkin genel çerçeve ve yükümlülükler Atık
Yönetimi Yönetmeliği içerisinde yer almaktadır. Bununla birlikte, Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği’nin yürürlükten kalkması sonrasında tehlikeli atıkların yönetiminde uygulama bütünlüğünün
sağlanması amacıyla geçici depolama, tesislerin lisanslandırılmasında kullanılan teknik uygunluk raporu,
atık ihracatı ve notifikasyon işlemleri ile tesislerin kapatılması ve kapatma planı formatına ilişkin olarak
aşağıda belirtilen şekilde ve formatlar doğrultusunda iş ve işlemlerin yürütülmesi gerekmektedir.
GEÇİCİ DEPOLAMA
Tehlikeli atıkların yönetiminde Atık Yönetimi Yönetmeliği’nde yer alan hükümlere göre iş ve işlemler
yürütülmeye devam edecektir. Bununla birlikte, Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin 13’üncü maddesinin
yedinci fıkrasında “Geçici depolama alanlarına ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
Bu hüküm doğrultusunda, ayda bin kilogramdan daha az tehlikeli atık üreten atık üreticileri, tehlikeli
atıklarını geçici olarak depoladığı/depolayacağı alanları/konteynerleri için geçici depolama izninden
muaftır. Ayda bin kilogram veya daha fazla tehlikeli atık üreten atık üreticilerinin tehlikeli atıklarını geçici
depoladığı alanları/konteynerleri için il müdürlüğünden geçici depolama izni almaları gerekmekte olup
alınacak olan geçici depolama izni süresiz olarak verilmektedir. Geçici depolama alanında değişiklik olması
halinde geçici depolama izninin yenilenmesi gerekmektedir. Atık miktarına bakılmaksızın geçici depolama
alanlarına ilişkin bilgilerin Endüstriyel Atık Yönetim Planı içerisinde belirtilmesi gerekmektedir. Ayrıca,
tehlikesiz atık geçici depolama alanları için izin alınmasına gerek görülmemektedir. Tehlikeli atıklar geçici
depolama alanında en fazla 180 gün süreyle geçici olarak depolanır. Tehlikesiz atıklar ise geçici depolama
alanında en fazla 1 yıl süreyle geçici olarak depolanır. Belirtilen süreler dolmadan atıklar lisanslı atık
işleme tesislerine gönderilir. Geçici depolamaya ilişkin esaslar ve geçici depolama alanlarında aranan
şartlar sol menüde “Güncel Belgeler > Atık Yönetimi” bölümünde yer almaktadır.