Professional Documents
Culture Documents
01.a. Doi Moi Do Luong RR (LY THUYET)
01.a. Doi Moi Do Luong RR (LY THUYET)
cu trc h thng.
Ths. Phm Thu Thy- Th Thu H
bin vi nhau trong mt phm vi nht nh (li nhun k vng cng cao, th ri ro tim n cng
ln).
Cc cch tip cn truyn thng thng o lng ri ro thng qua cc ch tiu nh h s n qu
hn, h s n xu, h s ri ro mt vn, h s kh nng b p ri ro trong , c s dng
ph bin nht l ch tiu n xu. Quyt nh 493/2005/Q-Ngn hng Nh nc ngy 22/4/2005
ca Ngn hng Nh nc nh sau: N xu l nhng khon n c phn loi vo nhm 3 (di
chun), nhm 4 (nghi ng) v nhm 5 (c kh nng mt vn), ng thi ti iu 7 ca Quyt
nh ni trn cng quy nh cc ngn hng thng mi cn c vo kh nng tr n ca khch
hng hch ton cc khon vay vo cc nhm thch hp.
Nh vy n xu c xc nh theo 2 yu t: (i) qu hn trn 90 ngy v (ii) kh nng tr n
ng lo ngi. y c coi l nh ngha theo tiu chun k ton ca Vit Nam
Theo nh ngha n xu ca Phng Thng k Lin hp quc, v c bn mt khon n c
coi l n xu khi qu hn tr li v/hoc gc trn 90 ngy; hoc cc khon li cha tr t 90 ngy
tr ln c nhp gc, ti cp vn hoc chm tr theo tho thun; hoc cc khon phi thanh
ton qu hn di 90 ngy nhng c l do chc chn nghi ng v kh nng khon vay s
c thanh ton y .S khc bit trong tiu ch phn loi n xu l l do c s chnh lch
gia t l n xu theo tnh ton ca NHNN VIt nam v t l n xu theo tnh ton ca cc t
chc xp hng tn nhim quc t.
N xu ca h thng ngn hng nm 2012 tng cao t bin c v con s tng i v tuyt i,
gp nhiu ln so vi cc nm trc. Thc t khng phi n xu mi pht sinh trong nm nay m
c tch ly trong mt thi gian di. N xu c xu hng tng bt u t nm 2007 v c bit
c quan tm ch t cui nm 2011 v tc tng rt nhanh.
Hnh 1 : Gi tr n xu (1.000 t ng) v t l
n xu ton h thng giai on
2004-9/2012
Nhm d liu nh tnh phi ti chnh lin quan n trnh qun l, kh nng nghin cu v
pht trin sn phm mi, cc d liu v kh nng tng trng ca ngnh
Nhng d liu mang tnh cnh bo lin quan n cc hin tng bo hiu kh nng khng tr
c n cho ngn hng nh s d tin gi, hn mc thu chi
T nhng d liu trn, ngn hng nhp vo mt m hnh nh sn, t tnh c hng tn
dng v xc xut khng tr c n ca khch hng. c th l m hnh tuyn tnh, m
hnh probit v thng c xy dng bi cc t chc t vn chuyn nghip.
Th hai, LGD: t trng tn tht trong trng hp khch hng khng tr c n - y l t
trng phn vn b tn tht trn tng d n ti thi im khch hng khng tr c n. LGD
khng ch bao gm tn tht v khon vay m cn bao gm cc tn tht khc pht sinh khi khch
hng khng tr c n, l li sut n hn nhng khng c thanh ton v cc chi ph hnh
chnh c th pht sinh nh: chi ph x l ti sn th chp, cc chi ph cho dch v php l v mt
s chi ph lin quan
T trng tng tht c tnh c th tnh ton theo cng thc sau y:
LGD = (EAD - S tin c th thu hi)/EAD.
Trong EAD: Exposure at Default - tng d n ca khch hng ti thi im khch hng
khng tr c n. S tin c th thu hi bao gm cc khon tin m khch hng tr v cc
khon tin thu c t x l ti sn th chp, cm c. LGD cng c th c coi l 100% - t l
vn c th thu hi c. Theo thng k ca y ban Basel, t l thu hi vn thng mang gi tr
rt cao (70% - 80%) hoc rt thp (20 - 30%). Do , chng ta khng nn s dng t l thu hi
vn bnh qun. Theo nghin cu ca y ban Basel, hai yu t gi vai tr quan trng nht quyt
nh kh nng thu hi vn ca ngn hng khi khch hng khng tr c n l ti sn bo m
ca khon vay v c cu ti sn ca khch hng.
5
Tng cng cc khon tn tht trong d tnh ca tng khch hng vay vn trong danh mc tn
dng ca ngn hng to thnh tn tht trong d tnh ca ton b danh mc tn dng. Trn c s
, ngn hng s xy dng chnh sch nh gi v trch lp d phng nhm b p tn tht cho
tng khon vay, tng khch hng v ton b danh mc cho vay.
UL =
hng
AAA
ban u
AA
BBB
BB
CCC
V n
AAA
90.81
8.33
0.68
0.06
0.12
AA
0.70
90.65
7.79
0.64
0.06
0.14
0.02
0.09
2.27
91.05
5.52
0.74
0.26
0.01
0.06
BBB
0.02
0.33
5.95
86.93
5.30
1.17
1.12
0.18
BB
0.03
0.14
0.67
7.73
80.53
8.84
1.00
1.06
0.11
0.24
0.43
6.48
83.46
4.07
5.20
CCCC
0.22
0.22
1.30
2.38
11.24
64.86
19.79
Gi s chng ta c bng ri +si ca cc khon vay vi cc hng tn nhim khc nhau nh sau
Bng 2: ri +si ca cc khon vay vi cc hng tn nhim khc nhau
Loi
Nm 2 Nm 3 Nm 4 Nm 5
3.60
4.17
4.73
5.12
AAA
3.65
4.22
4.78
5.17
AA
3.72
4.32
4.93
5.32
A
BBB
4.10
4.67
5.25
5.63
5.55
6.02
6.78
7.27
BB
6.05
7.02
8.03
8.52
B
15.05
15.02
14.03
13.52
CCC
Ngun: Standard & Poors CreditWeek (April 15, 1996)
Gi s mt khon vay c gi tr 100 USD, thi hn 5 nm, li sut 6%/nm. Da vo ma trn
chuyn hng tn dng 1 nm ca S&P v bng ri +si ca cc hng tn nhim khc nhau chng ta
s tnh c gi tr k vng ca khon vay v bin ng trong gi tr khon vay nh sau
(Bng 3)
Bng 3: Gi tr hin ti ca khon vay tng ng vi cc xc xut chuyn hng
Hng
cui
nm
Xc
sut
chuyn
hng
(wi)
NPV
ca
khon
vay (Pi)
(USD)
Wi*Pi
lch
chun
()
AAA
0.02%
109.37
0.02
2.28
0.0010
AA
0.33
109.19
0.36
2.10
0.0046
5.95
108.66
6.47
1.57
0.1474
BBB
86.93
107.55
93.49
0.46
0.1853
BB
5.30
102.02
5.41
(5.06)
1.3592
1.17
98.10
1.15
(8.99)
0.9446
CCC
1,47
83.64
1.10
(23.45)
0.6598
Default
0.18
51.13
0.09
(55.96)
5.6538
Mean
$107.09
Variance
$8.95
=
=
9
lch chun
=$2.99
Sau khi xy dng c phn phi xc xut gi tr khan vay, CreditMetrics xut cch o
lng VaR tn dng nh sau:
T ma trn chuyn dch (Bng 1) ta thy
6.77% kh nng gi tr khon vay s thp hn $102.02, hm rng gi tr gn ng ca
VAR tin cy 95% l $107.09 - $102.02 =$5.07 M.
1.47% kh nng gi tr khon vay s nh hn $98.10, hm rng gi tr gn ng ca
VAR tin cy 99 % s l $107.09 - $98.10 = $8.99 M
Bc 3: Tng quan gia cc khon vay trong danh mc s c c lng t xc sut
thay i hng tn nhim ng thi ca cc khch hng
Tng quan gia thay i cht lng tn dng ca khch hng s c xc nh, trong tng
quan gia hai khon n khng c hon tr ng thi l mt trng hp c bit ca tng
thay i cht lng tn dng. C th, tng quan gia hai khon n khng c hon tr ng
thi c xc nh bng:
10
Dng tin ca C ng
Nu V >K
VK
Nu V < K
Li nhun
Dng tin
ca c ng
Dng tin
ca ch n
.
Qu trnh tnh ton xc xut v n k vng EDF tri qua 3 bc:
Bc 1:c tnh gi tr ti sn ti thi im t - Vt v bt n nh trong gi tr ti sn V
M hnh cn s dng gi tr th trng ca ti sn cng ty Vt v bt n nh trong gi tr th
trng ca ti sn V, hai ch tiu ny tng i kh quan st trc tip v gi cc ti sn ca cng
ty khng c iu chnh theo th trng hng ngy. Thay vo , KMV s dng m hnh nh
12
- DPT: im ngng khng hon tr. DPT thng khng phi l ton b s n ca cng ty, m
ch l s n nh hng n kh nng v n ca cng ty sau 1 nm. Nu khng tr c s n
th cng ty v n.
- DD s c tnh bng s ln ca lch chun. DD cng nh, khong cch n ngng khng
hon tr cng nh, hm rng kh nng v n ca cng ty cng ln.
Hnh 11: DD v logic ca m hnh KMV
Bc 3: Chuyn khong cch n ngng khng hon tr (DD) thnh xc xut v n (EDF)
KMV s dng kho d liu rt ln ca mnh chuyn DD thnh EDF theo phng php thc
nghim. V d trong mt mu 1000 cng ty c cng gi tr DD = 2, sau mt nm c 2 cng ty
khng c kh nng hon tr n. Khi EDF1 nm= 2/1000 = 0,2%. Kho d liu rt ln ca KMV
chnh l sc mnh ca m hnh KMV.
Nh vy, d liu u ra quan trng nht ca phn mm KMV trong vic lng ha ri ro ca
mt cng ty chnh l xc xut v n ca cng ty . i vi mt danh mc tn dng, m hnh
KMV s tnh ton mi tng quan v n gia cc khan vay. Tng quan v n c c lng
t t l c 2 cng ty cng v n ti mt thi im.
Hnh 12: Xc xut v n ca 2 cng ty ti cng 1 thi im
14
0.20%
0.18%
0.16%
Probability
0.14%
0.12%
1 and 2 default
0.10%
4
3.5
3
0.08%
0.06%
2.5
2
1.5
0.04%
1
0.02%
Asset Value 2
0.5
0
0.00%
-0.5
-1
1 defaults
Asset Value 1
2 defaults
Gi tr ti sn
cng ty Y
Gi tr ti sn
cng ty X
=
EDFX(1- EDFX) EDFY(1- EDFY)
M hnh KMV p dng l thuyt danh mc hin i MPT tnh ton ri ro ca danh mc tn
dng, v s dng m phng Monte Carlo xy dng phn phi tn tht tn dng, t tnh
VAR tn dng t phn phi tn tht ny.
4. Thc trng lng ha ri ro tn dng theo phng php hin i ti cc NHTM Vit
nam v cc gii php, kin ngh
Hu ht cc NHTM u nhn thc c tm quan trng phi lng ha ri ro tn dng, mt
s ngn hng ang trong giai on nghin cu hoc th nghim lng ha ri ro tn dng.
a s cc NHTM u v ang xy dng h thng xp hng tn dng ni b lm c s cho
vic phn loi khch hng cng nh nh gi ri ro tn dng. H thng xp hng tn dng ni b
c xem l mt trong nhng cn c c bn nht ngn hng tnh ton cc thc o ri ro PD,
LGD cho tng i tng khch hng, t tnh ton cc thng s EL, UL v VaR tn dng. Tuy
nhin, a s cc NHTM cng mi ch bc u ng dng h thng xp hng tn dng ni b
phn loi v ra quyt nh tn dng vi khch hng vay vn ch cha khai thc h thng ny
lng ha ri ro. Trong s cc ngn hng i u v vic lng ha ri ro tn dng, mt s ngn
hng s dng hng khch hng theo h thng xp hng tn dng ni b tnh ra PD (phng
php thng k ton hc thng thng ch cha phi phng php m hnh ha). Ch tiu LGD
c mt s ngn hng tnh da trn gi tr khon vay, gi tr ti sn m bo v loi ti sn m
bo, mt s ngn hng khc a ra gi nh v LGD theo mt t l % nht nh da trn nhm
n. Cc ngn hng ny tnh c EL nhm ra quyt nh cho vay v lm c s trch lp d
phng ri ro. Vic tnh UL v VaR tn dng cng bc u c cc ngn hng ny th tnh ton
nhng cng cha mang li kt qu ng tin cy. Tc gi tin hnh kho st vic lng ha ri
ro tn dng ti mt s NHTM Vit nam v thu c cc kt qu nh sau:
Bng 5: Kho st vic lng ha ri ro tn dng theo phng php thng k ti cc NHTM Vit
nam
Cc kt qu cng vic lng Viet BID
ha ri ro tn dng theo comb V
phng php thng k ti cc ank
NHTM Vit Nam
VIB
Techc Vieti
omban nban
k
k
Exim
bank
ACB
Agrib
ank
16
xy dng v s dng h
thng xp hng tn dng ni
b phn loi khch hng
xy dng v s dng
Cha s dng
ang trong l
trnh thc hin
Cha tnh
ton
Ngun: Kho st ca tc gi
a s cc NHTM Vit Nam mi ch dng li vic tnh tn tht trong d tnh, v ch yu mi
ch da trn phng php nh tnh ch cha phi phng php nh lng. C th k n cc
nguyn nhn sau:
Th nht, do hn ch trong cc c s d liu. Vic lng ha ri ro tn dng i hi cc NHTM
phi c cc c s d liu u vo ln v chnh xc. Tuy nhin, trong bi cnh Vit Nam, cc
d liu ny khng d dng thu thp hoc xy dng c. Chng ta cha c mt t chc chuyn
nghip no lu gi v khai thc cc cc ngun d liu qu kh ca doanh nghip. Vic lu gi
thng tin v khch hng trong h thng d liu ni b ca cc NHTM thng qua cc h thng
xp hng tn dng ni b cng mi ch c mt s NHTM thc hin trong mt s nm gn y
v bn thn cc NHTM cng ang gp phi nhiu kh khn trong vic thu thp v phn loi
thng tin chnh xc cng nh to thng tin u ra c gi tr. C th, ng dng m hnh KMV,
cn c cc thng tin v gi c phiu cng nh mc bin ng gi c phiu ca doanh nghip,
trong khi Vit Nam, s lng doanh nghip c nim yt khng nhiu, v mc bin ng
gi c phiu cng b nh hng nhiu bi cc yu t u c trn th trng, ch khng hon ton
phn nh chnh xc thc trng cng nh trin vng kinh doanh ca doanh nghip. Cn vi m
hnh Credit Metric, thng tin v xp hng tn dng v xc xut thay i hng tn dng c coi l
d liu u vo ct li, nhng cng khng nhiu cc doanh nghip Vit nam c xp hng bi
cc cng ty xp hng tn dng c tn tui. Hn ch trong c s d liu chy m hnh c
xem nh ro cn ln nht hn ch kh nng p dng cc m hnh lng ha ri ro tn dng ti
cc NHTM.
Th hai, h tng cng ngh thng tin ca cc NHTM khng ng u, kh khn ny cn tr
vic xy dng v ng dng cc m hnh lng ha ri ro tn dng. Chia s ca mt nh lnh o
17
ngn hng cho bit ring chi ph u t cho h thng cng ngh ny ln n hng chc triu
USD. y l ro cn ln m khng phi NHTM no Vit Nam cng c th vt qua c;
Th ba, hn ch trong ngun nhn lc. Vic lng ha ri ro tn dng u c pht trin trn
cc nn tng l thuyt kh phc tp v l nhng kin thc mi i vi ngnh kinh doanh ngn
hng ti Vit Nam. Trong khi ti cc NHTM ni ring cng nh trn th trng nhn lc ni
chung cn rt thiu nhng nhn vin am hiu cc kin thc v qun tr ri ro tn dng v c kh
nng xy dng v s dng cc m hnh lng ha. Hu ht tt c cc ngn hng hoc ang
nghin cu vic lng ha ri ro tn dng u thu chuyn gia t vn chuyn nghip, nhng
chnh v cha am hiu v lm ch c m hnh, nn khng nhng vic s dng m hnh gp
nhiu kh khn, m cc NHTM cng kh c cn c nh gi tnh chnh xc ca cc kt qu
do m hnh to ra. Vic ny cng l mt ro cn ln khin vn lng ha ri ro tn dng theo
phng php thng k vn ch l mt trong nhiu k hoch trong tng lai ca NHTM.
T cc nguyn nhn trn, tc gi xin xut mt s gii php v kin ngh nh sau:
Th nht: Hon thin h thng xp hng tn dng ni b. H thng xp hng tn dng ni b l
c s u tin gip cc NHTM o lng ri ro ca mt khch hng. Tuy rt nhiu NHTM Vit
nam u t xy dng h thng xp hng tn dng ni b cho ngn hng mnh, nhng bn thn
h thng xp hng tn dng ni b cc ngn hng cng ang bc l rt nhiu im hn ch. Kt
qu xp hng tn dng ni b mang tnh ch quan v cha thc s l cn c lm c s xy
dng cc thc o lng ha ri ro, h tr ngn hng tnh ton chun xc tn tht d tnh v yu
cu vn ti thiu b p ri ro. Do vy cc NHTM cn hon thin h thng xp hng tn dng
ni b, m bo s hp l gia cc b tiu ch v cc trng s cho kt qu chun xc, ph hp
vi khu v ri ro ca tng ngn hng. Trc mt cc NHTM nn hon thin h thng xp hng
tn dng ni b theo phng php tip cn ni b c bn hoc nng cao (FIRB hoc AIRB) theo
chun Basel II. Vic xp hng tn dng phi cn c trn (i) cc s liu thng k lch s ca chnh
ngn hng cho cc i tng khch hng c nhn, doanh nghip, tnh ton cc thc o ri ro
PD, LGD, EAD cho cc i tng ny (hin nay mt s NHTM ang trin khai theo cch ny)
ng thi (ii) p dng cc iu chnh cn thit trn c s kin ca chuyn gia (i hi c cn
b chuyn su, am hiu v nghip v). C nh vy vic XHTD mi thc s l cng c hn ch
ri ro hu dng trong hot ng tn dng v l cn c nh gi theo ri ro (risk based pricing)
ca NHTM
Th hai, xy dng h tng cng ngh thng tin v h thng d liu ng b. Vic lng ha ri
ro tn dng theo thng l quc t i hi s ng b v h tng cng ngh thng tin v c s d
liu. NHTM cn xy dng h thng thng tin khch hng ng b, c kh nng lu tr d liu a
chiu v lin tc. Mt im lu quan trng l cht lng thng tin/d liu phi tt. Mun vy,
ngoi vic tng cng qun l nh nc v minh bch thng tin doanh nghip, cng tc nhp d
liu ca cc b phn lin quan (ch yu t cc Chi nhnh ca Ngn hng) phi c cp nht v
lu d y , chun xc. Cc NHTM nn c b phn chuyn trch m nhim vic thu thp v
18
khai thc d liu. Cc d liu cn thu thp v mt doanh nghip/ ngnh kinh doanh nn bao gm
c cc thng tin nim yt v cc thng tin mm, v cn thu thp trong mt thi gian di. Vic
ny s to iu kin d dng cho ngn hng trong vic s dng cc d liu v doanh nghip
lng ha ri ro.
Th ba, kin ton m hnh t chc v tp trung pht trin ngun nhn lc. V m hnh t chc,
cc NHTM nn c b phn chuyn trch m nhim vic nghin cu, xy dng hay vn dng
cc m hnh ton lng ha ri ro. B phn ny cn c chc nng c lp, phn tch quyn
hn v trch nhim vi cc b phn kinh doanh nhm m bo tnh khch quan ca cc kt qu
o lng ri ro. Bn cnh , p ng cc yu cu mi, hng ti chun mc qun tr ri ro
tn dng theo Basel 2, cc cn b thc hin o lng ri ro phi chuyn su nghip v v am
hiu ton kinh t ng dng cc m hnh kinh t lng trong phn tch, qun l ri ro.
Cc kin ngh
Th nht, NHNN cn c quy nh c th khuyn khch cc NHTM s dng phng php thng
k lng ha ri ro tn dng theo thng l quc t. Vic ny s gip m bo hot ng ca
cc NHTM Vit Nam chuyn nghip, an ton hn
Th hai, NHNN v cc c quan qun l nhanh chng hon thin khung php l y hn
cc NHTM c cn c thc hin xp hng tn dng ni b hng theo thng l quc t; a ra
mt l trnh r rng m bo tt c cc NHTM u phi tun th, qua thc y cng tc hon
thin h thng xp hng tn dng ni b ti mi ngn hng.
Th ba, nh nc nn c cc chnh sch bt buc cc doanh nghip (k c doanh nghip cha
nim yt) cng khai ha thng tin. Vic ny khng nhng buc doanh nghip phi hot ng
minh bch m cn gip cng tc qun l hiu qu hn. Nh cc NHTM cng c c ngun
thng tin m bo vic o lng ri ro tn dng c chnh xc.
Th t, nh nc nn c chnh sch khuyn khch thnh lp cc n v xp hng tn dng c
lp lm c s tham chiu chung trong cng tc nh gi ri ro khch hng ca cc NHTM. Cc
cng ty ny cng c th thu thp v cho bn cc kho d liu cho cc NHTM cc NHTM c
th lng ha ri ro tn dng mt cch hiu qu.
Th nm, nh nc cn c c ch m bo s hot ng hiu qu ca th trng chng khon,
t , cc NHTM c th s dng cc mc gi c phiu cng nh bin ng gi c phiu c th
c s dng trong vic lng ha ri ro v n ca cc doanh nghip.
Kt lun
Lng ha ri ro tn dng da trn khung gi tr VaR l mt ni dung phc tp, kh c th thc
hin ngay trong mt sm mt chiu. Tuy nhin, y l cng vic cn thit, bi n s gip cc
NHTM c tiu chun nh lng sng lc khch hng, ra quyt nh cho vay ng n, c
chin lc nh li sut cho vay hiu qu, c cn c ng tin cy thit lp d phng ri ro, c
cn c xc nh mc vn kinh t cn thit nhm gip ngn hng chng cc ri ro trong
tng li. Tt c nhng vic s m bo hot ng tn dng ca cc NHTM c hiu qu v
19
an ton, lm lnh mnh ha h thng v rt ngn dn khong cch vi cc ngn hng thng mi
ti cc nc pht trin. V hot ng tn dng lun l hat ng ch yu ca cc NHTM Vit
nam, vic lng ha ri ro tn dng theo thng l quc t nn c xy dng thnh mt l trnh
r rng, c nh vy mi m bo c s bn vng ca hot ng ngn hng trong v sau qu
trnh ti cu trc.
Danh mc ti liu tham kho:
1. Charles Smithson, 2002, Credit Porfolio Management, John Wiley & Sons, Inc.
2. Basel Committee on Banking Supervision (September 2000), Principal for the
Management of Credit Risk
3. Anthony Saunders & Linda Allen (2002), Credit Risk Measurement, John Wiley &
Sons, Inc.
4. Financial Technology Transfer Agency, Luxembourg (2008), Risk Management
5. Nguyn Vn c ,2012, Phn tch danh mc tn dng- xc sut khng tr c n PD
6. Ngn hng thanh ton quc t - BIS, Basel II- s thng nht quc t v o lng v
cc tiu chun vn, nh xut bn vn ha thng tin, bn dch ca Khc Quang Huy
nm 2008.
20