Census 2011 Profili I Romeve Dhe Egjiptianeve Final

I
Empowered lives.
Resilient nations.
Romt dhe egjiptiant n Shqipri:
Profili social-demografik dhe ekonomik

bazuar n Censusin 2011
prill, 2015
Financuar nga:
Empowered lives.
Resilient nations.
PROGRAMI I KOMBEVE T BASHKUARA PR PRFSHIRJEN SOCIALE N SHQIPRI

Profili social-demografik dhe ekonomik
bazuar n Censusin 2011
Prill, 2015
Patrick Simon,
me Emira Galanxhi dhe Olgeta Dhono
Financuar nga:

Profili social-demografik dhe ekonomik bazuar n Censusin 2011
Prill, 2015
Ky raport sht prgatitur nga Programi i Kombeve t Bashkuara pr Zhvillim (PNUD) n Shqipri, n kuadr
t Programit Mbshtetja e Kombeve t Bashkuara pr Prfshirjen Sociale n Shqipri i financuar nga Agjensia
Zvicerane pr Zhvillim e Bashkpunim.
Idet e shprehura nga autort e ktij raporti nuk pasqyrojn domosdoshmrisht qndrimin e Programit t Kombeve
t Bashkuara pr Zhvillim (UNDP) apo Organizats s Kombeve t Bashkuara (OKB).
Tiran, Prill 2015
Prgatitur nga: Patrick Simon, me Emira Galanxhi dhe Olgeta Dhono
Prmbledhje ekzekutive
Ky raport sht hartuar n kontekstin e Strategjis Kombtare pr Zhvillim dhe Integrim (2013-2020) dhe sht
prgatitur n kuadr t Programit t Kombeve t Bashkuara pr Prfshirjen Sociale n Shqipri (UNSSIA) i cili mbshtet
qeverin shqiptare pr prfshirjen sociale t grupeve vulnerabl dhe t margjinalizuara. Raporti synon t paraqes
nj analiz t thelluar t situats s komuniteteve rome dhe egjiptiane n aspektin demografik, social, ekonomik,
shndetsor dhe kulturor. Pr kt qllim, si dhe pr rritur ndikimin e studimeve t kryera m par, ai paraqet nj
analiz origjinale t Censusit 2011, t plotsuar nga anketa e PNUD-it dhe e Banks Botrore pr romt dhe egjiptiant
n Shqipri, e kryer n vitin 2011 (Ivanov A., Kling J. & Kagin J., 2011). Raporti analizon profilin social-demografik t
popullsis rome dhe egjiptiane, nivelin e tyre arsimor, situatn n drejtim t punsimit, strehimit, shndetsis dhe
dimensione t tjera lidhur me kushtet e tyre t jetess.
Shifrat e personave t vetdeklaruar si rom apo egjiptian n Censusin e vitit 2011 jan m t ulta krahasuar me
prllogaritjet e tjera: jan konstatuar 8301 persona t vetdeklaruar si rom dhe 3368 t tjer t vetdeklaruar si
egjiptian. Megjithse ka t ngjar q nj pjes e atyre personave q mund t ken origjin rome, apo mund t
konsideroheshin si rom nga fqinjt e tyre nuk e kan deklaruar kt prkatsi etnike n Census, ne do t konsiderojm
se profili i atyre q e kan deklaruar prkatsin e tyre etnike si rom n Census do t jet prfaqsues pr t gjith
ata q nuk jan kontaktuar ose kan zgjedhur t mos e deklarojn prkatsin etnike.
Profilet demografike t t dy komuniteteve jan n kontrast t dallueshm me popullsin shqiptare. Struktura e
moshs pasqyron nivelin e lart t fertilitetit dhe shkallt e larta t vdekshmris pr t dyja kto grupe: mosha
mesatare sht 26 vje pr romt, 29 vje pr egjiptiant dhe 35,5 vje pr shqiptart. Popullsia rome sht m e re
se grupet e tjera, ku 34% e ksaj popullsie sht e grupmoshs m t rinj se 15 vje (27% tek egjiptiant dhe 20% te
shqiptart). Ndryshe nga rasti i popullsis shqiptare, emigrimi i t rinjve duket se sht i kufizuar dhe nuk ndikon n
profilin e piramids.
Popullsia rome priret t jetoj n zona t caktuara n Shqipri. E vendosur kryesisht n zonat urbane (76,5% krahasuar
me 53,5% pr popullsin e prgjithshme), familjet rome jan mjaft t prqendruara n disa rrethe dhe lagje: 50% e
popullsis rome jeton n 25 zonat m t prqendruara t numrimit (ZN). N kto ZN, popullsia rome prbn t paktn
32% t popullsis totale, e cila prbn nj nivel relativisht t lart prqendrimi duke pasur parasysh se prfaqsimi
mesatar i ktij grupi sht 0,5%. Pr shembull, n disa ZN n Shkodr, Levan, Tiran ose Fier, romt prbjn m
shum se 60% t popullsis.
Specifikat demografike t popullsis rome dhe egjiptiane dallohen dukshm n procesin e formimit t familjeve.
Kshtu, martesa e hershme dhe prindrimi i hershm jan dika e zakonshme: n moshn 20 vje, 60% e femrave
rome jan t martuara (dy her m shum sesa femrat shqiptare) dhe 43% e vajzave t moshs 18 vje kan lindur
nj fmij. Kjo tendenc lindshmrie prbn nj prjashtim krahasuar me grat shqiptare, t cilat e vonojn lindjen
e fmijve n nj faz t mvonshme. Megjithat, fertiliteti po vjen duke u zvogluar pr brezat m t rinj. Struktura
e njsive ekonomike familjare dhe madhsia e tyre karakterizohet gjithashtu nga nj bashkjetes m e madhe
ndrmjet brezave t ndryshm dhe nga numri m i madh i antarve.
Jan vrejtur gjithashtu edhe modele specifike n drejtim t arsimit, ku romt dhe egjiptiant prballen me disa
barriera pr t ecur prpara me arsimin e tyre. Ndjekja e shkolls n nivele t ulta dhe braktisja e hershme e shkolls
on n arritje t ulta arsimore, dhe m konkretisht, n prhapje t analfabetizmit n t dyja kto minoritete. Nj
tregues shum domethns sht prqindja e fmijve q nuk ndjekin arsimin e detyrueshm. Sipas t dhnave nga
Censusi, shumica e fmijve shqiptar (97%) dhe egjiptian (93%) t moshs 6 deri n 9 vje ndjekin arsimin fillor,
por pr fmijt rom kjo ndjekje e shkolls sht vetm n nivelin 55%. Kto shifra shum t ulta vijn kryesisht nga
fmijt q nuk jan regjistruar kurr n arsim. Braktisja sht e rrall prpara moshs 10 vje (m pak se 3% dhe m e
lart pr vajzat sesa pr djemt), por sht m e konsiderueshme n fillim t ciklit t lart t arsimit t detyrueshm.
Braktisja te nxnsit e regjistruar rom t moshs 10 deri n 16 vje arrin 30% pr djemt dhe 44,6% pr vajzat. M
moshn 16 vje, 96% e vajzave dhe vetm 68% e djemve e kan braktisur shkolln. Ktu ekziston nj shqetsim serioz
Romt dhe Egjiptiant n Shqipri: Profili social-demografik dhe ekonomik bazuar n Censusin 2011
pr programin e prfshirjes sociale pr t mundsuar regjistrimin e m shum fmijve rom n shkoll, por edhe pr
ti mbajtur ata n arsim deri n moshn 16 vje, mosh n t ciln kan nisur ta ndjekin arsimin.
Barrierat q hasin familjet rome pr qasjen n arsim kan pasoja t drejtprdrejta n nivelin arsimor. Nse 96%
e shqiptarve ka prfunduar minimalisht nj cikl t plot t arsimit fillor dhe 80% kan arritur t paktn nivelin
9-vjear, kjo ndodh vetm pr 43% t romve (40% gra dhe 46% burra), t cilt kan prfunduar nj cikl t plot t
arsimit fillor, nga t cilt 21% e tyre ka prfunduar arsimin 9-vjear (18% gra dhe 23% burra). Egjiptiant qndrojn
ndrmjet dy grupeve t tjera, prkatsisht me 80% dhe 49%. Qasja n arsimin e mesm sht nj sfid madhore pr
nxnsit rom.
Situata kritike n arsim on n nj gjendje akoma edhe m kritike n drejtim t tregut t puns. Shkalla bruto e
punsimit dhe shkalla e papunsis thekson nivelin shum t ult t aktivitetit t romve dhe egjiptianve, dhe n
kt mnyr thekson mungesn e burimeve financiare nga e cila vuajn kto komunitete. M pak se ereku i secilit
grup sht i punsuar dhe pabarazia gjinore sht befasuese: vetm 15% e grave rome dhe 13% e grave egjiptiane
jan t punsuara. Shkalla e ult e punsimit mund t shpjegohet nga nj trheqje nga tregu i puns, veanrisht pr
grat, por edhe nga papunsia shum e lart. Gjysma e romve t aft pr pun dhe dy t tretat e egjiptianve q
jan pjes e tregut t puns krkojn nj pun, krahasuar me 29% t shqiptarve. Shkalla e papunsis te grat rome
po arrin majat n 58% dhe sht akoma m e lart pr grat egjiptiane n nivelin 73%. Pr romt e punsuar, cilsia
e ult e punve q ata kryejn pasqyron faktin se shumica prej tyre nuk merr pjes n ekonomin gjithprfshirse,
por gjejn pun n sektorin informal.
Ekzistojn disa shpjegime t ndryshme pr kto hendeqe n punsim. M i qarti sht ai i nivelit t ult n arritjet
arsimore dhe n kt mnyr i vshtirsive q romt dhe egjiptiant hasin n prmbushje t krkesave t ekonomis
s tregut. Ekziston nj korrelacion i qart midis nivelit arsimor dhe papunsis. Megjithat, romt e arsimuar kan
prirjen t gjejn m pak pun sesa shqiptart q kan t njjtn diplom. Hendeku i mbetur, d.m.th. diferenca q
mbetet kur kontrollohen mosha, niveli arsimor dhe gjinia, mund t interpretohet si prov e diskriminimit etnik. Nj
pyetje direkte mbi prjetimin e diskriminimit nxjerr n pah se 46% e romve deklarojn se jan diskriminuar n pes
vitet e fundit kur kan krkuar pr nj pun, dhe 24% e tyre jan diskriminuar n vendin e puns.
Paqndrueshmria n punsim pasqyron nj pasiguri t jashtzakonshme edhe n strehim. Romt jo vetm q jetojn
t veuar, por kan edhe kushte shum t kqija jetese. Sipas Censusit 2011, 15% e familjeve rome jetonin n banesa
jo t zakonshme. Banesat jo t zakonshme mund t jen streha, tenda, kasolle, baraka ose lloje t tjera ndrtimesh
t pasigurta. Pasiguria e baness nuk pasqyrohet nga statusi i strehimit: shumica e familjeve rome deklarojn se
zotrojn shtpin e tyre (74%), ashtu edhe si shqiptart, ndonse nj pakic e konsiderueshme i prdorin ato pa
paguar qira (16%). Kushtet e kqija t infrastrukturave t strehimit mund t vrehen n prqindjen m t ult t
banesave q ofrojn uj t rrjedhshm (42% krahasuar me 66% n Shqipri) ose q kan tualete (41%, krahasuar me
77% n nivel kombtar). Frika e dbimit dhe vshtirsit financiare pr t paguar kredin, qiran ose pr shrbimet
sht nj veori shum e zakonshme midis familjeve rome.
Raporti jep gjithashtu t dhna edhe pr statusin e gjendjes shndetsore dhe kushtet e jetess s komunitetit rom
dhe egjiptian. Panorama e prgjithshme e gjendjes s romve dhe egjiptianve n Shqipri tregon nj histori privimi
dhe prjashtimi social, rrnjt e secils duhen analizuar m thell. Veprimet vullnetare pr reduktimin e varfris dhe
pr rritjen e shanseve duke investuar n arsim dhe strehim pr kto dy minoritete jan m se t nevojshme, sepse
dinamika e privimit t romve dhe egjiptianve duket se sht e ngulitur thell n strukturn e shoqris shqiptare.
Falnderime
Autort e ktij raporti jan mirnjohs pr udhzimet e kujdesshme dhe mbshtetjen e vazhdueshme t ekipit t
PNUD-it n Tiran dhe veanrisht t zj. Anduena Shkurti, si dhe specialistve t INSTAT pr asistencn teknike. Gjat
mbledhjes s dokumentacionit pr komunitetet rome dhe egjiptiane n Shqipri, jemi udhzuar nga zj. Klara Simoni,
Drejtore e Qendrs FBSH n Kinostudio, Tiran. Njohja me aktivitetet e zhvilluara nga kjo qendr me familjet dhe
fmijt rom i ka shtuar nj dimension njerzor t pamuar statistikave t ftohta q kemi analizuar n kt raport.
Akronimet
BB Banka Botrore
CESS
Qendra pr Studime Ekonomike dhe Sociale
ECRI Komisioni Evropian Kundr Racizmit dhe Intolerancs

FBSH
Fmijt e Bots dhe t Shqipris
INSTAT Instituti i Statistikave

LFS Anketa e Forcave t Puns
LSMS Anketa pr Matjen e Standardeve t Jetess
NTL Niveli Total i Lindshmris
OHCHR Zyra e Komisionerit t Lart pr t Drejtat e Njeriut
OJQ
Organizata Jo-qeveritare
OKB
Organizata e Kombeve t Bashkuara
OSF
Fondacioni Shoqria e Hapur pr Shqiprin
PNUD
Programi pr Zhvillim i Kombeve t Bashkuara
UNICEF
Fondi Ndrkombtar i Kombeve t Bashkuara pr Emergjencn pr Fmijt
UNSSIA
Programit t Kombeve t Bashkuara pr Prfshirjen Sociale n Shqipri
ZN Zonat e numrimit
Tabela e prmbajtjes
Prmbledhje ekzekutive 3
Falnderime 5
Akronimet 6
Hyrje 9
Fokusi: Romt dhe egjiptiant 9
Numrim jo i sakt i romve? 9
T dhnat 10
1. Demografia 11
Struktura e popullsis 11
Shprndarja gjeografike dhe prqendrimi hapsinor
13
Krijimi i familjes 16
Gjendja civile 19
Prbrja e njsis ekonomike familjare 20
Martesa e przier 21
2. Arsimi 23
3. Gjuha, kultura dhe besimi fetar 27
Gjuha 27
Besimi fetar 28
4. Punsimi 31
Pjesmarrja n tregun e puns 31
Punsimi dhe arsimimi 33
Lloji i punsimit 34
Profesionet dhe sektort e aktiviteteve 35
Papunsia 36
Diskriminimi n tregun e puns 37
5. Strehimi 39
6. Kushtet e jetess 43
7. Shndeti 47
References 49
Shtojc: Vlersim i popullats Rome n vende t ndryshme t Evrops nga Kshilli i Evrops
51
Lista e Tabelave
Tabela 1: Raporti i varsis sipas prkatsis etnike
13
Tabela 2: Numri i ZN-ve n disa rrethe 13
Tabela 3: T martuar t paktn nj her, sipas moshs dhe gjinis, popullata rome (%)
20
Tabela 4: T martuar t paktn nj her, sipas moshs dhe gjinis, popullata rome dhe egjiptiane (%)
27
Tabela 5: Prqindja e grave q kan lindur t paktn nj fmij t gjall, sipas moshs dhe prkatsis etnike
28
Tabela 6: Gjendja civile sipas moshs dhe gjinis, popullsia rome
20
Tabela 7: Prbrja e njsis ekonomike familjare sipas prkatsis etnike
20
Tabela 8: Lloji i familjeve midis njsive ekonomike familjare me nj brtham familjare
20
Tabela 9: Martesa e przier sipas prkatsis etnike (ifte)
21
Tabela 10: Martesa e przier sipas besimit fetar (ifte)
22
Tabela 11: Ndjekja e arsimit parashkollor sipas prkatsis etnike dhe gjinis
23
Tabela 12: Regjistrimi n shkoll sipas moshs dhe prkatsis etnike
23
Tabela 13: Prqindja e personave q kan ndjekur shkolln gjat jets s tyre sipas brezit dhe etnis
25
Tabela 14: Arritja arsimore sipas prkatsis etnike
25
Tabela 15: Arritja t paktn e arsimit 9-vjear, sipas moshs dhe prkatsis etnike
26
Tabela 16: Gjuha amtare sipas prkatsis etnike
27
Tabela 17: Gjuha amtare sipas viteve t shkollimit, popullata rome
28
Tabela 18: Besimi fetar i deklaruar sipas prkatsis etnike
28
Tabela 19: Ndjekja e shrbesave fetare sipas gjinis, popullata rome/egjiptiane
29
Tabela 20: Ndjekja e shrbesave fetare sipas gjinis, popullata shqiptare
29
Tabela 21: Shkalla e punsimit sipas prkatsis etnike dhe gjinis (15-64)
31
Tabela 22: Shkalla e papunsis sipas prkatsis etnike dhe gjinis (15-64)
31
Tabela 23: Prqindjet e personave q nuk kan punuar asnjher, sipas prkatsis etnike dhe gjinis
32
Tabela 24: Shkalla e punsimit sipas gjinis dhe viteve t shkollimit pr popullatn rome
33
Tabela 25: Regresi logjistik pr mundsin e punsimit pr popullatn rome
34
Tabela 26: Lloji i punsimit sipas prkatsis etnike dhe gjinis
34
Tabela 27: Lloji i punsimit sipas gjinis pr popullatn rome
35
Tabela 28: Profesionet sipas prkatsis etnike 35
Tabela 29: Sektort e aktivitetit sipas prkatsis etnike
36
Tabela 30: Kohzgjatja e papunsis pr popullatn rome dhe egjiptiane
36
Tabela 31: Shprndarja e shkalls s papunsis dhe punsimit sipas profesionit pr popullatn rome dhe egjiptiane
37
Tabela 32: Regresi logjistik n mundsin e punsimit
37
Tabela 33: Vetraportimi i diskriminimit gjat 5 viteve t fundit pr popullsin rome
38
Tabela 34: Lloji i ndrtesave sipas prkatsis etnike
39
Tabela 35: Lloji i ndrtesave (t przgjedhura) sipas prkatsis etnike dhe prqendrimit n ZN
40
Tabela 36: Statusi i strehimit t familjeve sipas prkatsis etnike
40
Tabela 37: Statusi i strehimit sipas llojit t baness pr familjet rome
41
Tabela 38: Treguesit e normave t znies s banesave sipas prkatsis etnike
41
Tabela 39: Furnizimi me uj sipas llojit t ndrtess pr familjet rome
41
Tabela 40: Tualetet sipas llojit t ndrtess pr familjet rome
42
Tabela 41: Burimi i t ardhurave sipas prkatsis etnike
43
Tabela 42: Burimi i t ardhurave sipas nivelit t prqendrimit pr popullsin rome
43
Tabela 43: Burimi i t ardhurave sipas nivelit t prqendrimit pr popullsin egjiptiane
44
Tabela 44: Pajisjet shtpiake sipas prkatsis etnike
44
Tabela 45: Incidenca e smundjeve t zgjedhura sipas prkatsis etnike
47
Tabela 46: Prqindja e kufizimeve (aftsia e kufizuar dhe problemet e rnda) sipas prkatsis etnike
47
Tabela 47: Treguesit e mbulimit shndetsor dhe t nevojave t paplotsuara sipas prkatsis etnike
48
Lista e Figurave
Figura 1: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, shqiptart
Figura 2: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, romt
Figura 3: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, egjiptiant
Figura 4: Grat e martuara t paktn nj her, sipas moshs dhe prkatsis etnike (n %)
Figura 5: Prqindja e personave t martuar t paktn nj her, sipas moshs dhe gjinis, romt (n %)
Figura 6: Numri mesatar i fmijve t lindur nga nj grua sipas moshs dhe prkatsis etnike
Figura 7: Shprndarja kumulative sipas moshs n lindjen e par pr grat q jetojn n brthamn
familjare me fmijt e tyre, sipas prkatsis etnike
Figura 8: Ndjekja e shkolls sipas moshs dhe gjinis (n vitin 2011), popullata rome
Figura 9: Braktisja e shkolls sipas moshs dhe gjinis, popullata rome
Figura 10: Shkalla e punsimit sipas grupmoshs, gjinis dhe prkatsis etnike
Figura 11: Personat me t paktn nj vshtirsi t grads 3 ose 4 sipas prkatsis etnike dhe gjinis
11
12
12
16
17
18
19
24
24
32
48
Hyrje
Sipas Censusit 2011, Shqipria sht kryesisht nj vend me homogjenitet etnik: 83% e popullsis jan vetdeklaruar
shqiptar dhe 14% nuk kan preferuar t prgjigjen. Personat q jan vetdeklaruar si minoritete etnike prbjn
m pak se 2% t popullsis. Ndr kto minoritete, popullsia rome numeron 8301 persona dhe ajo egjiptiane 3368
persona - m pak se 0,5% e totalit prej 2,8 milion banor t vendit. Edhe n rast se numri real i personave q i
prkasin minoriteteve etnike nuk sht numruar sakt, kto shifra tregojn se Shqipria prbn nj prjashtim
krahasuar me vendet fqinje t Ballkanit, ku minoritetet etnike zn nj prqindje m t lart t popullsis. Megjithat,
situata relative e romve n Shqipri sht mjaft e ngjashme me at t vendeve fqinje: varfri ekstreme, nivel i ult
arsimor, pjesmarrje e ult n tregun formal t puns dhe munges e burimeve ekonomike, kushte strehimi shum
m posht norms s dinjitetit, margjinalizim n shoqri. Me disa ndryshime, edhe egjiptiant ndajn t njjtat
kushte t vshtira jetese.
Popullsia rome dhe n nj mas m t vogl ajo egjiptiane, kan prjetuar ndryshime dramatike n situatn e tyre
sociale dhe ekonomike gjat periudhs post-socialiste dhe tranzicionit n ekonomin e tregut. Kshtu, nga integrimi
relativ me pjesn tjetr t shoqris ata kaluan n nj situat margjinalizimi dhe varfrie ekstreme. Ky evoluim sht
dokumentuar n disa raporte me an t anketave t ndryshme, t tilla si anketa Identifikimi i romve i kryer nga
CESS pr UNICEF n vitin 2011 (Gdeshi dhe Jorgoni, 2011), e cila shrbeu pr hartimin e dokumentit gjithprfshirs
Studimi i nevojave t komuniteteve rome dhe egjiptiane n Shqipri (Gdeshi dhe Miluka, 2012), apo anketa e Institutit
t Shoqris s Hapur Dekada e romve dhe situata e komunitetit n Shqipri n nntor 2012 (Fondacioni Shoqria
e Hapur pr Shqiprin, 2013). Prjashtimi social i popullsis rome prbn nj shqetsim t madh pr qeverin
shqiptare, e cila u b antare me t drejta t plota e Dekads s Prfshirjes s Romve t vitit 2008. Pr periudhn
2015-2020 qeveria ka hartuar Planin Kombtar t Veprimit pr Integrimin e Romve dhe Egjiptianve, i cili prcakton
6 fusha prioritare q jan regjistrimi civil, arsimi dhe promovimi i dialogut ndrkulturor, punsimi dhe arsimi dhe
formimi profesional (AFP), kujdesi shendetsor, strehimi dhe integrimi urban dhe mbrojtja sociale.
Ky raport sht hartuar n kontekstin e Strategjis Kombtare pr Zhvillim dhe Integrim (2013-2020) dhe sht
prgatitur n kuadr t Programit t Kombeve t Bashkuara pr Prfshirjen Sociale n Shqipri (UNSSIA) i cili
mbshtet qeverin shqiptare pr prfshirjen sociale t grupeve vulnerabl dhe t margjinalizuara. Raporti synon
t paraqes nj analiz t thelluar t situats s komuniteteve rome dhe egjiptiane n aspektin demografik, social,
ekonomik, shndetsor dhe kulturor. Pr kt qllim, si dhe pr rritur ndikimin e studimeve t kryera m par, ai
paraqet nj analiz origjinale t Censusit 2011, t plotsuar nga anketa e PNUD-it dhe e Banks Botrore pr romt
dhe egjiptiant n Shqipri, e kryer n vitin 2011. Raporti analizon profilin social-demografik t popullsis rome dhe
egjiptiane, nivelin e tyre arsimor, situatn n drejtim t punsimit, strehimit, shndetsis dhe dimensione t tjera
lidhur me kushtet e tyre t jetess.
Fokusi: Romt dhe egjiptiant

Ndr grupet e ndryshme vulnerabl n Shqipri, romt dhe egjiptiant jan mbase grupet m t privuar dhe m
t stigmatizuar. Trajtimi i tyre n t njjtin raport mund t lr vend pr diskutime pasi ata dallohen nga njri-tjetri.
Pavarsisht se ndajn t njjtn origjin historike, deri n kohn kur rrnjt e tyre mund t riformohen, ata kan
ndryshuar n kultur, gjuh dhe martesat ndrmjet ktyre grupeve duket se kan qen t kufizuara. Egjiptiant kan
nj ndjenj identiteti krejtsisht t dallueshme nga romt dhe anasjelltas. Megjithat, perceptimet nga shoqria e
gjer shqiptare jan m t paqarta dhe romt dhe egjiptiant shihen si komunitetet m t privuara n shoqri. Pyetja
mbi prkatsin etnike n census ka grumbulluar vetdeklarime t ndara, duke mundsuar kshtu identifikimin
e romve dhe egjiptianve, ndrsa anketa e PNUD-it dhe Banks Botrore i ka bashkuar kto dy grupe s bashku.
Shumica e tabelave dhe analizave n kt raport i trajtojn ndarazi romt dhe egjiptiant kur i referohen censusit dhe
i shkrijn ata s bashku kur prdoren t dhnat e PNUD-it dhe Banks Botrore.
Numrim jo i sakt i romve?

Informacioni kryesor sasior q sht prdorur n kt raport buron nga censusi shqiptar i kryer n vitin 2011. T
dhnat jan analizuar nga INSTAT n ambientet e ktij institucioni. Kapaciteti i censuseve kombtare pr t llogaritur
minoritetet etnike sht vn n dyshim n t gjitha vendet e Evrops Qendrore dhe Lindore, ku numrimi jo i sakt
duket se arrin nivele mjaft t larta1. Madhsia e popullsis rome n Shqipri varion nga m shum se 100 000 kur
1 Shih prllogaritjet e Kshillit t Evrops n aneks dhe pr shembull raportin Nse nuk ka t dhna-Nuk ka progres nga OSI n vitin 2010.
http://www.opensocietyfoundations.org/reports/no-data-no-progress-country-findings
llogaritjet kryhen nga organizatat e romve n 13 702 persona (prfshir edhe egjiptiant) sipas ankets s UNICEF/
CESS t vitit 2011. Shifrat e atyre q jan vetdeklaruar si rom apo egjiptian n censusin e vitit 2011 jan m t
ulta se kto llogaritje: n total 11 669, t zbrthyer n 8301 t vetdeklaruar si rom dhe 3368 t vetdeklaruar
si egjiptian. Megjithse ka t ngjar q nj pjes e atyre personave q mund t ken origjin rome, apo mund t
konsideroheshin si rom nga fqinjt e tyre nuk e kan deklaruar kt prkatsi etnike n census, ne do t konsiderojm
se profili i atyre q e kan deklaruar prkatsin e tyre etnike si rom n census do t jet prfaqsues pr t gjith ata
q nuk jan kontaktuar ose kan zgjedhur t mos e deklarojn prkatsin etnike. Sipas rekomandimeve t OKB-s
pr censuset dhe anketat e strehimit dhe pozicionit t organizatave kryesore ndrkombtare pr t drejtat e njeriut
(OHCHR e OKB-s apo ECRI e Kshillit t Evrops), prkatsia etnike sht dimension subjektiv, i cili bazohet kryesisht
mbi vetdeklarimin. Pr kt arsye, deklarimi ose jo i nj prkatsie t caktuar etnike sht pikspari vendim i t
anketuarit.
Ka arsye t ndryshme pr numrimin jo t sakt:

Romt jetojn n periferit e qyteteve, n zonat e largta jo plotsisht t urbanizuara dhe mungesa e rrugve
dhe e ndrtesave duhet t prcaktohet qart nga regjistruesit. Ata mund t ndihen t pasigurt pr t shkuar
n kto zona me qllim mbledhjen e t dhnave dhe prandaj e shmangin kt. Edhe nse INSTAT i ka trajnuar
n mnyr t veant personat q do t intervistojn romt n census, mund t ekzistojn vendbanime rome
t panumruara plotsisht;
Romt mund t ken refuzuar tu prgjigjen pyetjeve t censusit, ose e kan vshtirsuar trheqjen e
formularve nga frika e stigmatizimit dhe keqprdorimit t informacionit me qllim diskriminimi, ose nga
mosbesimi ndaj shtetit apo skepticizmi ndaj prfitimeve q do t marrin nga pjesmarrja n census;
Shkak mund t jen edhe paragjykimet n przgjedhje, nse ata q nuk e konsiderojn veten si rom por
perceptohen si t till, kan karakteristika specifike social-demografike.
T dhnat
Duke pasur parasysh se deri tani jan analizuar anketa t ndryshme, krkesa pr kt raport ishte q t prdoreshin
grupe origjinale t dhnash t afta pr t prodhuar t dhna t sakta, t besueshme dhe informuese mbi situatn
demografike, sociale dhe ekonomike t popullsis rome. Censusi sht padyshim nj burim shum i rndsishm
informacioni, pasi ai mbulon t gjith popullsin e territorit t Shqipris. Gjersia e mbulimit dhe cilsia e mbledhjes
s t dhnave t siguruara nga INSTAT prbjn nj avantazh vendimtar n prodhimin e statistikave t plota pr
popullsin, duke mbrritur kshtu edhe te romt e izoluar, t cilt nuk do t gjendeshin n anketat q kan si kampion
zonat e prqendruara. Nj vrejtje ndaj censusit sht numri i kufizuar i pyetjeve, t cilat nuk jan hartuar posarisht
pr t prshkruar situatn specifike t privimit me t ciln ndeshen grupet vulnerabl.
Kjo sht arsyeja prse n kt detyr PNUD-i sugjeroi plotsimin e censusit me dy anketime q sigurojn informacione
kye mbi prfshirjen sociale t popullsis rome, prkatsisht Anketa pr Matjen e Standardeve t Jetess (LSMS)
dhe Anketa e Forcave t Puns (LFS). Fatkeqsisht, kto anketime prfshijn nj numr t kufizuar t romve t
vetdeklaruar, gj e cila nuk mundson realizimin e nj analize t plot pr kt grup t popullsis. N LSMS-n
e realizuar n vitin 2012, popullsia rome prbhet vetm nga 228 persona. E kufizuar sipas moshs s aktivitetit
ekonomik, kjo do t thot se jan anketuar 74 burra rom dhe 90 gra rome. E njjta gj vlen dhe pr AFP-n: vetm 218
t anketuar rom jan intervistuar gjat t tre viteve rresht 2009, 2010 dhe 2011. N vend q t analizonim kto grupe
t dhnash, n fund vendosm t kombinonim gjetjet e censusit me nj analiz origjinale t anketimit t realizuar
n vitin 2011 nga PNUD-Banka Botrore-KE mbi situatn e romve n Evrop, n shtetet antare t BE-s dhe n
shtetet jo-antare. PNUD-i dhe Banka Botrore ishin prgjegjse pr anketimin n shtetet antare t BE-s si Bullgaria,
Republika eke, Hungaria, Rumania, Sllovakia dhe n shtetet jo-antare si Shqipria, Bosnje-Hercegovina, Kroacia,
Maqedonia, Mali i Zi, Republika e Moldavis dhe Serbia. N Shqipri puna n terren u krye n periudhn maj-qershor
2011 dhe u grumbulluan 775 pyetsor t plotsuar nga familjet rome dhe 361 pyetsor t plotsuar nga familje
shqiptare. Pjesa m e madhe e pyetsorit prmbante pyetje me informacione rreth t gjith antarve t familjes, nga
ku rezultuan 3507 antar t familjeve rome dhe 1390 antar t familjeve shqiptare.
10
Demografia
1. Demografia
Struktura e popullsis
Censusi i Popullsis dhe Banesave i vitit 2011 tregon se popullsia banuese shqiptare ka rn me 8,8 pr qind q nga
censusi i mparshm i vitit 2001 dhe me 12,0 pr qind q nga censusi i vitit 1989. Kjo rnie e numrit t popullsis ka
ardhur kryesisht si pasoj e emigracionit, i cili ka vazhduar t jet i pranishm q prej vitit 1990. Numri i lindjeve ka
rn ndjeshm, nga 82 000 n vitin 1990, n 53 000 n vitin 2001 dhe n 36 000 n vitin 2012, cka prbn nj rnie
me 32 pr qind. Q prej vitit 2001, Niveli Total i Lindshmris ka psuar rnie t vazhdueshme. N vitin 2001, NTL-ja
ishte mbi nivelin e zvendsimit, n 2,31 fmij pr do nj grua n moshn e riprodhimit. Numri i vdekjeve ishte
relativisht i qndrueshm n rreth 20 000 n vit. Rnia e rritjes natyrale t popullsis i atribuohet kryesisht rnies s
numrit t lindjeve.
Ndrkoh q rnia e lindshmris dhe vdekshmris jan procese q shtrihen prgjat disa dekadave, emigracioni
ndrkombtar ka filluar t ndodh vetm q prej fillimit t viteve 1990. Emigracioni, sipas llogaritjeve me metodat
indirekte, gjat periudhs 2001-2011 (periudha ndrmjet dy censuseve t fundit) prllogaritet t prfshij rreth 480
000 persona. Duke iu referuar prllogaritjeve indirekte lidhur me numrin e emigrantve (piramida e emigrantve
2001-2011), burrat ende kan m shum gjasa se grat t emigrojn, por ndryshimet gjinore kan rn ndjeshm
nse krahasojm t dhnat e dy censuseve t fundit (1989-2001 dhe 2001-2011). Ky fenomen pasqyron bashkimin e
familjeve gjat dekads s dyt t periudhs s tranzicionit n Shqipri.
Ky fenomen n popullsin shqiptare pasqyrohet n piramidn e popullsis (figura 1). Baza e piramids tregon rnien
e numrit t lindjeve dhe nivelit t lindshmris. Hendeku n piramid tregon emigrimin kryesisht t t rinjve.
M posht paraqiten piramidat e popullsis s shqiptarve, romve dhe egjiptianve.
Figura 1: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, shqiptart

Shqiptar
100
91
82
73
64
55
46
37
28
19
10
1
-0.015
-0.01
-0.005
F
M
0.005
0.01
0.015
Burimi: INSTAT, Censusi 2011
Nga krahasimi i strukturs s popullsis me popullsin rome dhe egjiptiane, mund t vrehen ndryshime t dukshme.
Shprndarja e popullsis rome dhe egjiptiane sipas moshs tregon pr nj grumbullim t popullsis n mosha t
rrumbullakosura dhe jo nj kurb t zbutur t grafikut. Ky sht nj deformim tipik i piramidave t moshs s nj
popullsie ku regjistrimi zyrtar mbetet jo i barabart dhe informacioni administrativ mund t jet i paqart. Piramida
e popullsis rome paraqet nj nivel t lart lindshmrie (baz m e gjer si rrjedhoj e numrit m t lart t lindjeve)
dhe nj maj t ngusht si pasoj e jetgjatsis s ult dhe shkalls s lart t vdekshmris, t cilat rezultojn
n plakje t kufizuar t popullsis. Kjo piramid sht struktur tipike e vendeve n zhvillim me lindshmri t lart,
vdekshmri t lart, nivel t ult arsimor dhe varfri t vazhdueshme.
11
Demografia
Ndryshe nga rasti i popullsis shqiptare, emigrimi i t rinjve Rom dhe Egjiptian duket t jet i kufizuar dhe nuk
ndikon n profilin e piramids. Kshtu, dinamika demografike e popullsis rome sht rezultat i rritjes natyrale dhe,
duke marr parasysh se niveli i zvendsimit sht m se i plotsuar, mund t parashikohet se do t vazhdoj t
rritet me kalimin e kohs. Megjithat, evoluimi i popullsis rome nuk varet vetm nga parametrat demografik, por
gjithashtu edhe nga vetdeklarimi n kt grup etnik t personave me origjin rome. Prkatsia etnike ku do ta
deklaroj veten brezi i ri n t ardhmen e afrt mund t modifikoj madhsin dhe profilin e ktij grupi t popullsis.
Figura 2: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, romt

Rom
89
81
73
65
57
49
41
33
25
17
9
1
-0.015
-0.01
-0.005
F
M
0.005
0.01
0.015
Struktura e moshs s popullsis egjiptiane paraqet t njjtin prqendrim rreth moshave t rrumbullakosura si
popullsia rome, por profili i prgjithshm sht i ndryshm. uditrisht, baza e piramids paraqet nj munges
ekuilibri ndrmjet djemve dhe vajzave. Normalisht, jan 104 djem dhe 100 vajza, por ktu fmijt nn moshn 5 vje
e ojn numrin n 134 djem dhe 100 vajza. Duket se ka nj przgjedhje t gjinis n lindje duke pasqyruar kshtu nj
preferenc pr fmijt meshkuj. Kjo duhet t shqyrtohet m tej pr t gjetur shpjegimin pr kt kontrast t papritur.
Pr sa i prket popullsis rome, piramida nuk jep t dhna pr nj nivel t lart emigrimi t jashtm t personave n
moshn e puns. Profili i prgjithshm sht ndrmjet popullsis shqiptare dhe asaj rome, duke treguar se popullsia
egjiptiane ka hyr n nj faz tranzicioni demografik lidhur me nivelin e lindshmris, por ende prballet me nj
shkall t lart vdekshmrie tek t moshuarit, pasi grupi i personave 60 vje e lart mbetet relativisht i vogl (8% e
grupit, krahasuar me 16% n popullsin shqiptare).
Figura 3: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, egjiptiant

Egjiptian
85
78
71
64
57
50
43
36
29
22
15
8
1
-0.015
-0.01
-0.005
F
M
0.005
0.01
0.015
12
Demografia
Kjo tabel tregon raportin e varsis s popullsis shqiptare, egjiptiane dhe rome. Raporti i varsis s t rinjve arrin
kulmin n 55% dhe 40% prkatsisht pr popullsin rome dhe egjiptiane, duke treguar pr nj popullsi t re n
kto komunitete. Nga ana tjetr, raporti i varsis s t moshuarve sht m shum se gjysma e asaj t popullsis
shqiptare. Me m shum se nj t tretn (romt) dhe nj t katrtn (egjiptiant) e popullsis s tyre nn moshn 15
vje, kto dy grupe do t ken nj prqindje t lart t popullsis n mosh aktive n vitet e ardhshme, ka do t thot
se arsimimi sot sht mjaft i rndsishm pr t siguruar nj prfshirje m t mir social-ekonomike nesr.
Tabela 1: Raporti i varsis sipas prkatsis etnike
Shqiptart
Popullsia
Popullsia
0-14
Popullsia
15-64
Popullsia
65+
Raporti i varsis
0-14
Raporti i varsis
65+
2312356
471587
1578406
262363
30%
17%
100%
20,4%
68,3%
11,3%
8301
2834
5109
358
55%
7%
100%
34,1%
61,5%
4,4%
40%
7%
Romt
Egjiptiant
3368
923
2286
159
100%
27,4%
67,9%
4,7%
T rinjt e popullsis egjiptiane dhe rome gjithashtu mund t prfaqsohen nga moshat mesatare t llogaritura m
posht:
Mosha mesatare
Shqiptart
Romt
Egjiptiant
35.5
26
29.3
Shprndarja gjeografike dhe prqendrimi hapsinor

Popullsia rome priret t jetoj n zona t caktuara n Shqipri. Familjet rome jan mjaft t prqendruara kryesisht
n zonat urbane (76,5% krahasuar me 53,5% pr popullsin e prgjithshme n Shqipri). Shifrat e thjeshta tregojn
nivelin e prqendrimit: n t 11 698 zonat e numrimit (ZN) n census, vetm 348 numrojn t paktn nj person
rom. Gjithashtu, 25 zonat m t prqendruara t numrimit mbledhin 50% t popullsis rome. N kto ZN, popullsia
rome prbn t paktn 32% t popullsis totale, e cila prbn nj nivel relativisht t lart prqendrimi duke pasur
parasysh se prfaqsimi mesatar i ktij grupi sht 0,5%. N disa ZN n Shkodr, Levan, Tiran ose Fier, pr shembull,
romt prbjn m shum se 60% t popullsis.
Tabela 2 tregon numrin e ZN-ve n Shkodr, Levan, Tiran dhe Fier dhe gjithashtu numrin e ZN-ve me t paktn nj
person rom.
Tabela 2: Numri i ZN-ve n disa rrethe

Emri i komuns/bashkis
Numri i ZN-ve
Numri i ZN-ve me t paktn nj person rom
670
Levan
47
Tiran
2202
100
709
23
Shkodr
Fier
Kshtu, kemi krijuar nj tregues t prqendrimit n tre pozicione sipas prqindjes s romve n at ZN: Prqendrim i
lart ku 32% e popullsis ose m shum jan rom, Mesatar ku 5,8% deri n 32% (prjashtuar 32%) e popullsis jan
rom, I ult ku m pak se 5,8% e popullsis jan rom.
13
14
Demografia
Demografia
15
Demografia
Krijimi i familjes
Grat rome martohen n mosh t re krahasuar me popullsin shqiptare. Madje thuhet se mosha n martesn e par
sht ulur gjat tranzicionit pas-socialist (Gdeshi dhe Miluka, 2013:22). Censusi i konfirmon kto vzhgime, sipas t
cilave 19% e vajzave rome martohen n moshn 13 deri n 17 vje (shih tabeln). Hendeku gjinor theksohet q n
kt mosh t hershme: nse pothuaj gjysma e vajzave rome n moshn 18 vjeare ishin tashm t martuara, e njjta
situat ndodhte n vetm nj t tretn e djemve rom. Krahasimi me popullsin shqiptare tregon se normat lidhur
me martesn ndryshojn shum. N popullsin shqiptare martesat e hershme jan nj prjashtim, ku m pak se 10%
e vajzave t moshs 15-19 vje jan t martuara. N moshn 20-24 vje 40% e vajzave shqiptare jan t martuara,
ndrkoh q 70% e vajzave rome jan tashm t martuara.
Tabela 3: T martuar t paktn nj her, sipas moshs dhe gjinis, popullata rome (%)
13-17 vje
18-20 vje
21-24 vje
25-34 vje
35-44 vje
45-54 vje
55 vje e lart
6,1
29,3
61,2
83,4
95
97,1
99,5
18,9
60,1
74,1
89
97,2
97,6
99,1
Burra
Gra
T dhnat e grumbulluara nga censusi mund t krahasohen me anketn e PNUD-it dhe Banks Botrore t vitit 2011
pr t krahasuar nse martesat n mosh t vogl jan raportuar m pak nga sa jan n t vrtet nga frika e kontrollit
t shtetit. Prqindja e adoleshentve t martuar sht m e lart n census se sa n anketn m t prqendruar
t PNUD-it, duke treguar se deklarimet pr praktika t mundshme t stigmatizuara jan t besueshme n census.
Sondazhi i CESS Identifikimi i romve i kryer pr UNICEF n vitin 2011 dhe i analizuar n raportin Vlersimi i nevojave
(2012) arriti n prfundimin se 31% e vajzave rome t grupmoshs 13-17 vje ishin t martuara, nj shifr kjo pothuajse
dy her m e lart se ajo e censusit. Nj shpjegim pr kto kontraste mund t jet fokusi i sondazhit t CESS-it mbi
komunitetet m t privuara, ndrsa censusi synonte pjesn m t integruar t romve.
Tabela 4: T martuar t paktn nj her, sipas moshs dhe gjinis, popullata rome dhe egjiptiane (%)
13-17 vje
18-20 vje
21-24 vje
25-34 vje
35-44 vje
45-54 vje
55 vje e lart
2,1
22,9
51,6
81,8
97,4
97,4
99,4
13,8
57,5
72,6
90,4
97,8
98,2
98,8
Burra
Gra
Burimi: PNUD/BB, anketa 2011
Figura 4: Grat e martuara t paktn nj her, sipas moshs dhe prkatsis etnike (n %)
100
90
80
70
60
50
Gra shqiptare
40
Gra rome
30
20
10
0
15 -19 vje
20 -24 vje
25 -29 vje
16
Demografia
Shpesh vrehet nj hendek gjinor lidhur me moshn e martess n popullatat me martesa n mosh t vogl, dhe kjo
ndodh me romt n Shqipri, ashtu si e tregon dhe figura 5. Meshkujt rom martohen m von me femra m t reja:
n moshn 18 vje, 50% e vajzave jan t martuara, ndrkoh q ky hap hidhet pothuajse n moshn 21-vjeare nga
meshkujt. Megjithat, diferencat n mosh ndrmjet bashkshortve mbeten t kufizuara.
Figura 5: Prqindja e personave t martuar t paktn nj her, sipas moshs dhe gjinis, romt (n %)
100
90
80
70
60
50
Burra
40
Gra
30
20
10
49
47
45
43
41
39
37
35
33
31
29
27
25
23
21
19
17
15
13 vje
Lidhjet dhe martesat e hershme rezultojn n krijimin e hershm t familjes. Censusi nuk e regjistron mmsin
prpara moshs 15 vje dhe nuk sht e mundur t vlersohet drejtprdrejt niveli i shtatznive gjat adoleshencs,
por rndsia e moshs s hershme n lindjen e fmijve mund t vrehet n faktin se 34% e femrave t moshs 15-19
vje kan tashm t paktn nj fmij t lindur gjall. N moshn 18 vje, 43% e femrave rome kan lindur tashm
nj fmij. Kjo tendenc lindshmrie prbn nj prjashtim krahasuar me grat shqiptare, t cilat e vonojn lindjen e
fmijve n nj faz t mvonshme. Si nj popullsi tipike q ka kaluar tranzicion demografik, lindja e fmijve prpara
moshs 19 vje sht mjaft e rrall pr grat shqiptare dhe sht ende normale t mos pasurit e fmijve n moshn
24 vje.
Tabela 5: Prqindja e grave q kan lindur t paktn nj fmij t gjall, sipas moshs dhe prkatsis etnike
Albanians
Roma
15-19
2,9
33,9
20-24
24,9
68,0
25-29
59,4
83,8
30-34
79,9
89,9
35-39
89,0
91,7
40-44
92,1
93,7
Numri mesatar i fmijve pr grua mbi moshn 15 vje pasqyron kt shprndarje: ka 2,8 fmij pr nj grua rome
dhe 2,3 pr grat shqiptare dhe egjiptiane.
Struktura e moshs shpjegon ndryshimet n shifrat mesatare (shih figurn 6). Grat rome e nisin ciklin e lindshmris
shum m hert se ato shqiptare dhe brezat m t vjetr q e kan mbyllur ciklin e lindshmris (zakonisht pas
moshs 50 vje) kishin nj familje m t madhe se sa dy grupet e tjera. Kto ndryshime mund t shpjegohen me
moshn e martess, strukturn e familjes, nivelin ekonomik dhe nivelin e arsimit t grave rome.
17
Demografia
Niveli i lindshmris ka rn ndjeshm pr brezat e lindur prpara vitit 1956 pr kto tre grupe. Pr shqiptart dhe
egjiptiant numri i fmijve ka rn nga 4,7 pr brezat e lindur prpara vitit 1946 n 3 (3,5 pr egjiptiant) pr brezat e
lindur n periudhn 1956-1961. Romt kan kaluar edhe nj rnie m dramatike me nj numr mesatar prej 6,7 fmij
pr grua pr brezat e lindur prpara vitit 1946 n 4,1 pr brezat e lindur n periudhn 1956-1961.
Duke marr n konsiderat profilin e brezave m t rinj mund t vrehet se rnia e lindshmris vazhdon ende pr
romt, ndrsa shqiptart dhe egjiptiant mund t ken arritur nj stabilizim n nj nivel pak m t vogl se 2,5 fmij
pr grua. Ndryshimi i sjelljes riprodhuese te brezi i ri, nse ka, do t konfirmohet kur ata t arrijn moshn riprodhues.
Figura 6: Numri mesatar i fmijve t lindur nga nj grua sipas moshs dhe prkatsis etnike
7
6
5
4
3
2
Shqiptar
Rom
Egjiptian
1
0
Edhe pse n census nuk bhen pyetje pr moshn e nnave n lindje, sht e mundur q t llogaritet mosha n lindjen
e par duke lidhur nnn dhe fmijt n nivel familjeje. Pr t ulur pasigurin e lidhjes familjare, e cila jo gjithmon
tregohet qart n census, ne e kemi kufizuar analizn n brthamn familjare ku nnat mund t identifikohen me
saktsi. M pas u kemi caktuar nj mosh pr lindjen e par t gjitha nnave duke kontrolluar datn e lindjes s
fmijs s tyre m t madh, i cili jeton ende n shtpi. T dhnat anojn dukshm nga ana e nnave m t mdha
n mosh fmija i par i t cilave ka m shum gjasa t jet larguar nga shtpia, por kjo mund t kontrollohet duke
krahasuar numrin e fmijve t lindur gjithsej, me ata q jetojn n shtpi. Figura m posht jep nj profil t moshs
n lindjen e par sipas prkatsis etnike. Mosha mesatare n lindjen e par sht afrsisht 18 vje pr grat rome, 20
vje pr grat egjiptiane dhe 23 vje pr ato shqiptare. Informacion i rndsishm sht niveli i amsis n moshn
e adoleshencs, pra ndrmjet moshs 13 dhe 17 vje. Mmsia shum e hershme prek 34% t adoleshenteve rome,
13% t adoleshenteve egjiptiane dhe 2,5% t atyre shqiptare.
18
Demografia
Figura 7: Shprndarja kumulative sipas moshs n lindjen e par pr grat q jetojn n brthamn
familjare me fmijt e tyre, sipas prkatsis etnike
1
0.9
0.8
0.7
0.6
Shqiptar
0.5
Rom
0.4
Egjiptian
0.3
0.2
0.1
49 vje
47 vje
45 vje
43 vje
41vje
39 vje
37 vje
35 vje
33 vje
31 vje
29vje
27 vje
25 vje
23 vje
21 vje
19 vje
17 vje
15 vje
13 vje
N t gjitha shtetet e bots lindshmria lidhet me arsimin dhe kjo qndron akoma m shum pr grat rome. Niveli
mesatar arsimor sht minimal, ku 55% e femrave mbi moshn 15 vje nuk kan ndjekur kurr shkolln dhe vetm
18% kan prfunduar t paktn nj klas t arsimit nntvjear. Si mund t pritej, lindshmria te grat q nuk kan
ndjekur kurr shkolln sht shum m e lart se te grat m t arsimuara n komunitet: vetm 11% e grave me nivelin
arsimor m t ult nuk kan fmij, krahasuar me pr 33% t grave me m shum se 10 vjet arsim. T parat kan nj
numr mesatar lindjesh prej 3,5 kurse t dytat 1,9. Numri mesatar m i lart i fmijve pr grat rome sht e qart se
vjen nga niveli i tyre i ult arsimor. Nse nj prpjekje pr akses n planifikimin familjar mund t ndryshoj qndrimin
e grave rome ndaj lindshmris, rritja e regjistrimit n shkolla dhe e aksesit n arsim pr grat rome gjithashtu do t
jet nj shtys shum efikase pr t ulur madhsin e familjeve rome. Nga ana tjetr, shtyrja e moshs pr formimin e
familjes (martesa dhe lindja e par) te grat rome do tu jap atyre m shum mundsi q t vazhdojn t arsimohen,
n vend q t fillojn jetn si t rritura q n adoleshenc.
Nj ndr pasojat e t pasurit fmij n mosh shum t vogl sht fenomeni i fmijve t paregjistruar zyrtarisht
ose fmijve t harruar. Kjo sht nj shtje e ngritur nga OJQ-t q mbshtesin familjet rome pr regjistrimin e
fmijve t tyre n shkoll: hapi i par sht deklarimi i tyre n zyrn gjendjes civile. Anketa e PNUD-it dhe Banks
Botrore jep nj prllogaritje t numrit t ktyre fmijve t harruar duke pyetur pr deklarimet n regjistrat e lindjes:
mesatarisht 8% e fmijve nn moshn 10 vje nuk jan deklaruar, dhe kjo prqindje sht minimale pas ksaj moshe
(m pak se 2% deri n moshn 15 vje dhe m pak se 1% m tej).
Gjendja civile
Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore mbledh informacione t detajuara pr llojin e martess q bhet, duke br
nj dallim ndrmjet martess tradicionale dhe asaj zyrtare. N t gjitha moshat, gjysma e romve dhe romeve t
martuara lidhin nj martes tradicionale dhe jo nj martes zyrtare n zyrn e bashkis. Kjo tregon nj tjetr shenj
t largsis nga regjistrimi zyrtar. Gjithashtu, numri i divorceve dhe i ndarjeve sht m i madh te grat rome sesa te
grat shqiptare (9% krahasuar me 1%). Kto shifra nuk marrin n konsiderat bashkimet e mvonshme, t cilat nuk
jan t pazakonta pr grat rome sipas informacioneve t dhna nga OJQ-t. Niveli m i lart i vdekshmris on n
nj prqindje t lart personash t ve pas moshs 55 vje, si pr burrat, ashtu edhe pr grat. Bashkjetesa mbetet
nj prjashtim.
19
Demografia
Tabela 6: Gjendja civile sipas moshs dhe gjinis, popullsia rome
13-17
18-20
21-24
25-34
35-44
45-54
55 +
Total
Martuar sipas traditave
1,0
11,4
22,2
33,9
40,3
42,9
37,8
31
Martuar zyrtarisht
0,5
6,7
25,4
39,4
47,6
51,3
44,4
35,6
Divorcuar dhe ndar
0,0
0,0
1,6
5,8
4,2
2,0
4,5
3,3
T ve
0,0
0,0
0,0
0,7
1,6
0,7
12,8
2,6
Bashkjetes
0,5
4,8
2,4
1,8
3,7
0,7
0,0
1,9
98,0
77,1
48,4
18,3
2,6
2,6
0,6
26,7
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100
Martuar sipas traditave
7,6
23,3
27,4
33,1
34,3
37,2
32,7
30,8
Meshkuj
Pa martuar asnjher
Totali
Femra
Martuar zyrtarisht
3,6
24,2
31,1
40,9
44,8
43,3
34,6
35,7
Divorcuar dhe ndar
0,9
7,5
9,6
13,2
9,9
9,2
6,2
9,2
T veja
0,0
0,0
0,7
1,4
6,6
7,9
24,7
6,2
Bashkjetes
1,8
2,5
3,7
1,8
2,2
0,6
0,6
86,2
42,5
27,4
9,6
2,2
1,8
1,2
16,2
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100
Pa martuar asnjher
Totali
Burimi: Studimi i PNUD/BB, 2011
Prbrja e njsis ekonomike familjare

Lloji kryesor i njsis ekonomike familjare n Shqipri prbhet nga nj brtham familjare, ndonjher me pranin
n raste t veanta t gjyshrve ose t t afrmve. Pak familje prbhen nga nj antar i vetm ose bashkjetes
personash, t cilt nuk formojn nj brtham familjare. Kjo nnkupton q kur t rinjt n mosh madhore largohen
nga shtpia e prindrve, shumica prej tyre formojn nj familje menjher ose pak pasi largohen. Nj specifik
tjetr sht bashkjetesa e shum brthamave familjare n t njjtn njsi ekonomike familjare. Kjo sht shum e
prhapur te romt (23%), por kjo nuk sht nj veanti e ktij grupi etnik, pasi edhe egjiptiant dhe shqiptart ndjekin
pak a shum t njjtin model. Madhsia mesatare e njsive ekonomike familjare me nj brtham familjare sht
m e madhe te romt (4,28) sesa tek egjiptiant (4,15) dhe shqiptart (3,83). Shkak i ktyre ndryshimeve sht numri
i fmijve pr familje, por duhet theksuar se madhsia mesatare e familjeve mbetet e moderuar pr t tria grupet,
edhe pse 20% e njsive ekonomike familjare rome kan 6 ose m shum pjestar. Bashkjetesa e brthamave
familjare pasqyron gjithashtu faktin se fmijt n mosh madhore rrin me prindrit e tyre kur martohen dhe disa
njsi ekonomike familjare prbhen nga familje t mdha.
Tabela 7: Prbrja e njsis ekonomike familjare sipas prkatsis etnike

Shqiptar
Rom
Egjiptian
100,0
100,0
100,0
3,1
2,3
3,7
Njsit ekonomike familjare me nj brtham familjare
80,1
71,3
75,2
Njsit ekonomike familjare me dy ose m shum brthama familjare
15,3
22,6
18,2
1,6
3,8
2,9
Totali
Njsit ekonomike familjare pa brtham familjare
Njsit ekonomike familjare me brtham familjare t pavlefshme

Shnim: % n nivel njsie ekonomike familjare (romt n = 1933; egjiptiant n = 833; shqiptart n = 603 483)
Prbrja e brthamave familjare konfirmon se familjet rome nuk ndryshojn shum nga profili i familjeve shqiptare
dhe egjiptiane. M e zakonshmja sht brthama familjare, por bashkjetesa e nj ifti dhe fmijve t tyre me persona
20
Demografia
t tjer nuk sht e paprfillshme, duke qen se 12%-15% e brthamave familjare jetojn n kt situat. Krahasuar
me popullsin shqiptare, prindrit e vetm hasen disi m shpesh te popullata rome (12,4% e njsive ekonomike
familjare) dhe egjiptiane (13,1%). Kjo pasqyron prqindjen m t lart t ndarjeve q jan regjistruar n seksionin pr
gjendjen civile.
Tabela 8: Lloji i familjeve midis njsive ekonomike familjare me nj brtham familjare

Rom
Shqiptar
Egjiptian
100,0
100,0
100,0
ift i martuar ose q bashkjetojn pa fmij dhe pa persona t tjer
12,0
17,7
11,0
ift i martuar ose q bashkjetojn pa fmij dhe me persona t tjer
4,2
3,3
3,3
ift i martuar ose q bashkjetojn me fmij dhe pa persona t tjer
58,3
56,5
60,6
ift i martuar ose q bashkjetojn me fmij dhe me persona t tjer
13,0
14,9
12,0
Nn e vetme me t paktn nj fmij dhe pa persona t tjer
6,7
5,6
7,9
Nn e vetme me t paktn nj fmij dhe me persona t tjer
2,0
1,0
2,5
Baba i vetm me t paktn nj fmij dhe pa persona t tjer
2,7
0,9
1,5
Baba i vetm me t paktn nj fmij dhe me persona t tjer
1,0
0,3
1,2
Totali
Shnim: % n nivel brthame familjare (n=1469)
Martesa e przier
Martesa e przier ndrmjet grupeve etnike shpesh shikohet si nj tregues i rndsishm i ndasive n zhdukje dhe, kur
n t prfshihen nj antar i nj pakice etnike me nj antar t shumics s popullsis, martesa e przier interpretohet
si nj shenj asimilimi. Zgjedhja e nj partneri nga nj grup i prkatsis etnike gjithashtu varet nga prmasa e
grupeve: pakicat kan m tepr gjasa t bjn martesa t prziera sesa shumica e popullsis, antart e s cils
nga ana strukturore kan m pak mundsi q t takojn nj partner jasht grupit. Sigurisht, kto shtje praktike
ekuilibrohen nga predispozita pr t krkuar pr partner me prejardhje t njjt ose t ndryshme sociale, etnike
ose fetare. Kur flitet pr t gjetur nj partner prgjithsisht mbizotron homogamia, sidomos kur bhet fjal pr t
formuar familje. Si funksionon kjo n Shqipri pr t dy pakicat?
Niveli i martesave t prziera sht m i lart tek egjiptiant (13% e ifteve prfshijn nj partner egjiptian dhe
nj partner shqiptar ose rom) sesa te romt (8%). Kto nivele relativisht t ulta t martess s przier theksojn
mekanizmin me an t t cilit pakicat etnike riprodhojn veten brez pas brezi. Ato gjithashtu tregojn se ndasit
etnike jan ende t konsiderueshme. Nj tjetr shpjegim pr kto shkmbime t kufizuara ndrmjet grupeve etnike
mund t jet q partnert n iftet e prziera vet-identifikohen me grupin e shumics s popullsis ose kan refuzuar
ti prgjigjen pyetjes pr prkatsin etnike.
Tabela 9: Martesa e przier sipas prkatsis etnike (ifte)

Rom
Shqiptar
Egjiptian
Totali
1819
100,0
755
100,0
557801
100,0
Prkatsi etnike e njjt
1679
92,3
656
86,9
545043
97,7
E przier, rom/shqiptar ose

egjiptian/shqiptar
62
3,4
50
6,6
26
E przier, rom/egjiptian
20
1,1
17
2,3
14
Przierje t tjera
14
0,8
0,5
2255
0,4
Nuk jan deklaruar ose kan refuzuar

t prgjigjen (t dyja), mungojn
44
2,4
28
3,7
10463
1,9
21
Demografia
Nj kriter tjetr q kufizon martesn e przier edhe m shum sesa prkatsia etnike sht besimi fetar. N disa
shoqri, ndasit fetare jan m t theksuara sesa ato etnike: martesa e przier mund t bhet ndrmjet grupeve etnike
pr sa koh q ata i prkasin t njjtit besim fetar. Situata n Shqipri ndjek kt struktur t prgjithshme: shumica
e ifteve prbhen nga partner me t njjtn prkatsi fetare (ose munges t saj). iftet e prziera prbjn m
pak se 5% t romve dhe egjiptianve dhe 6% t shqiptarve. Rastet e przierjeve mund t jen m t shumta, nse
supozohet se ata q nuk kan deklaruar besimin fetar mund t ken nj prkatsi fetare t przier.
Tabela 10: Martesa e przier sipas besimit fetar (ifte)

Rom
Egjiptian
Shqiptar
1819
100,0
755
100,0
557801
100,0
213
11,7
65
8,6
37620
6,7
1298
71,4
625
82,8
430282
77,1
Me besim fetar/pa besim fetar
41
2,3
18
2,4
11990
2,1
Przierje t tjera
17
0,9
1,1
20169
3,6
250
13,7
39
5,2
57740
10,4
Totali
T dy pa besim fetar (a)
I njjti besim fetar
Nuk jan deklaruar ose kan

refuzuar t prgjigjen (t dyja),
mungojn
(a) ateist dhe besimtar pa ndonj besim fetar t prcaktuar

Romt dhe egjiptiant jan mendjehapur sa i prket martess s przier: 72% e t intervistuarve n studimin e PNUDit dhe Banks Botrore deklaruan se e konsiderojn martesn me nj partner nga nj grup etnik tjetr (plotsisht ose
relativisht) t pranueshme, n nj nivel t ngjashm me shqiptart. Ndryshimi i besimit fetar sht m problematik:
41% mendojn se nuk sht e pranueshme (36% e shqiptarve).
22
Arsimi
2. Arsimi
Mungesa e arsimit dhe analfabetizmi kan qen tipare mbizotruese n komunitetet rome dhe egjiptiane prpara
Lufts s Dyt Botrore. Qasja n arsim ishte e rrall pr shkak t traditave nomadike dhe mungess s shtrirjes s
shkollave n Shqiprin e asaj kohe. Situata e tyre sht prmirsuar gjat periudhs s sistemit socialist, kur sistemi
i arsimit u zgjerua dhe u b m universal. Megjithat, ata prfitojn nga arsimi baz pa arritur t ken qasje n nivelet
m t larta t arsimit terciar. Besohet se tranzicioni pas periudhs s sistemit socialist ka shnuar nj rnie t regjistrimit
n shkoll, duke uar kshtu n prkeqsimin e nivelit arsimor t romve dhe egjiptianve.
Pabarazit n shkoll fillojn q me arsimin n fmijrin e hershme, duke qen se ndjekja e arsimit parashkollor
pasqyron kapitalin social t familjeve dhe n t njjtn koh ndjekja e arsimit parashkollor mund t kompensoj
disavantazhet social-ekonomike pr familjet me status social t ult. Qasja n arsimin parashkollor sht larg t
qenit universale n Shqipri, edhe pse q nga viti 1992 sht regjistruar nj rritje e lart: n vitin 2011-2012, 53,1% e
fmijve t moshs 5-6 vje ishin t regjistruar n kopshte n zonat urbane.
Ndjekja e arsimit parashkollor nuk sht pasqyruar n census, ndrsa regjistrimi n shkolla sht regjistruar pr fmijt e
moshs 6 vje e lart. Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore jep vlersime pr grupe t vegjl kampionsh, veanrisht
pr popullatn shqiptare, por jep nj ide pr nivelin shum t ult t ndjekjes s shkolls nga fmijt rom t moshs 5
dhe 6 vje (tabela 11). Nse niveli i ndjekjes s kopshteve n zonat urbane sht 53,1%, situata te fmijt rom, ku jan
regjistruar 45% prej tyre sht n nj nivel pak m t ult, por jo me ndryshim t madh nga mesatarja. Nse e krahasojm
me t dhnat nga studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore, ata mbeten shum pas shifrs 82% t ndjekjes nga fmijt
shqiptar. Nj gjetje interesante sht se nuk ka pabarazi gjinore n ndjekjen e arsimit parashkollor.
Tabela 11: Ndjekja e arsimit parashkollor sipas prkatsis etnike dhe gjinis
Totali
Djem
Vajza
Rom
44,4
44,7
43,9
Shqiptar
82
n=142
n=33
Fmij t moshs 5 dhe 6 vje

Arsyet kryesore q japin prindrit rom se prse fmijt e tyre nuk ndjekin kopshtin jan dy: sht shum i kushtueshm
(49%) dhe sht m mir q fmijt t qndrojn me familjen (25%). Justifikimi i dyt jepet m shum pr djemt
sesa pr vajzat. Pr t gjitha rastet, ndjekja e kopshtit lidhet me pranin e shkollave n lagje dhe vullnetin pr ta br
dika t till.
Ekzistojn disa barriera pr qasjen n arsim, t cilat ojn n ndjekje m t ult t shkolls, braktisje t hershme, nivel t ult
arsimor dhe analfabetizm m t prhapur n mnyr specifike tek t dyja pakicat. Treguesi i par shum domethns sht
prqindja e fmijve q nuk ndjekin arsimin e detyrueshm. Sipas t dhnave t censusit, shumica e fmijve shqiptar
(97%) dhe egjiptian (93%) t moshs 6 deri n 9 vje ndjekin shkolln fillore (tabela 12). Kjo nuk vlen pr fmijt rom, ku
55% e t cilve nuk e ndjekin fare shkolln. Kto shifra shum t ulta vijn kryesisht nga fmijt q nuk jan regjistruar
kurr n arsim, sesa nga ata q e kan braktisur at. Braktisja sht e rrall prpara moshs 10 vje (m pak se 3% dhe m
e lart pr vajzat sesa pr djemt), por sht m e konsiderueshme n fillim t ciklit t lart t arsimit t detyrueshm.
Braktisja tek nxnsit e regjistruar rom t moshs 10 deri n 16 vje arrin 30% pr djemt dhe 44,6% pr vajzat.
Tabela 12: Regjistrimi n shkoll sipas moshs dhe prkatsis etnike

Fmijt q nuk kan ndjekur kurr arsimin
Fmijt q aktualisht nuk ndjekin arsimin
6-9 vje
10-14 vje
6-9 vje
10-14 vje
Shqiptar
2,1
0,6
2,8
4,5
Egjiptian
9,7
6,8
27,6
44,4
39,5
45,2
54,1
Rom
Hendeku gjinor rritet gjat moshs adoleshente, gj q pasqyron martesn dhe amsin n mosh t hershme t
vajzave rome. Jo vetm q ndjekja e arsimit mbetet shum larg mesatares pr t rinjt rom - duke arritur vetm
60% pr moshn 6 deri n 10 vje - por braktisja e shkolls fillon shum hert, rreth moshs 12 vje. Zvoglimi i
pjesmarrjes n arsim sht i shpejt n moshn 10 deri n 16 vje, kur prfundon teorikisht arsimi i detyrueshm: m
pak se 10% e vajzave dhe 24% e djemve vazhdojn t ndjekin shkolln n moshn 15 vje (figura 8).
23
Arsimi
Figura 8: Ndjekja e shkolls sipas moshs dhe gjinis (n vitin 2011), popullata rome
80
70
60
50
Gjithsej
40
Burra
30
Gra
20
10
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
7
8
9
6 vje
Popullata e moshs 6 deri n 24 vje

Pr t paraqitur m konkretisht kalendarin e braktisjes, ne kemi marr n konsiderat vetm fmijt q kan ndjekur
shkolln t paktn nj her dhe m pas kemi raportuar ata q jan larguar nga ky emrues. Nivelet e braktisjes s
shkolls paraqiten n figurn e mposhtme. Nivelet jan bazuar n t dhna e ndrthurura t censusit ndaj nuk jan
t dhna t shtrira n koh, si duhet t ishin. Megjithat, ato tregojn nj tendenc n dinamikn e braktisjes (nj
kurb e t dhnave t shtrira n koh do t kishte t njjtin profil nse t gjith fmijt do t silleshin njsoj gjat 18
viteve t vzhgimit). Ata q jan regjistruar n shkolln fillore e kan ndjekur at t paktn pr dy vjet, por braktisjet
e para fillojn q n moshn 8 vje, megjithse braktisja e vrtet fillon pas moshs 10 vje. M moshn 16 vje, 96%
e vajzave dhe 68% e djemve e kan braktisur shkolln. Ktu ekziston nj shqetsim serioz pr axhendn e prfshirjes
sociale pr t mundsuar regjistrimin e m shum fmijve rom n shkoll, por edhe pr ti mbajtur ata n arsim deri
n moshn 16 vje, mosh n t ciln kan nisur ta ndjekin arsimin.
Figura 9: Braktisja e shkolls sipas moshs dhe gjinis, popullata rome

120
100
80
60
Djem
Vajza
40
20
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
6 vje

Shnim: Nivelet e braktisjes s shkolls llogariten duke ndar ata q nuk jan regjistruar n shkolla gjat s kaluars nga
popullata e atyre q jan duke ndjekur ose kan ndjekur shkolln.
24
Arsimi
Kur shqyrtohen t gjitha moshat s bashku, niveli i prgjithshm i ndjekjes s shkolls n Shqipri sht pothuajse
universal: m pak se 3% e shqiptarve nuk kan ndjekur asnjher shkolln. Mbulimi sht m pak universal pr
egjiptiant (15% nuk e kan ndjekur asnjher) dhe vm re se ai sht i paplot pr romt (49% nuk e kan ndjekur
asnjher). Mund t prpiqemi t identifikojm ndryshimin e ndjekjes s shkolls prgjat viteve, duke llogaritur
nivelin e regjistrimit n shkoll sipas brezit (tabela). Ndryshimet ndrmjet brezave pr popullsin shqiptare jan
pothuajse t kufizuara. Pr romt dhe egjiptiant, ndjekja e shkolls arrin pikn m t ult pr brezat e lindur midis
vitit 1996 dhe 1977, d.m.th. ata q kan pasur moshn pr arsim gjat tranzicionit pas sistemit socialist. Pasoja e
tranzicionit sht e rnd pr romt, t cilt kan humbur 15 pik n ndjekjen e shkolls krahasuar me brezat m
t vjetr t lindur n periudhn midis vitit 1962 deri n 1976. Hendeku sht ngushtuar vetm nga brezat m t rinj
t lindur pas vitit 1997. Megjithat vrehet se investimet n arsim kan dhn fryte pr fmijt rom, por hendeku
mbetet ende shum i madh.
Tabela 13: Prqindja e personave q kan ndjekur shkolln gjat jets s tyre sipas brezit dhe etnis
2005-1997
1996-1987
1986-1977
1976-1962
Prpara 1962
Shqiptar
98,8
99,1
98,5
99,0
93,7
Rom
58,7
45,1
42,4
57,3
51,5
Egjiptian
91,8
83,6
79,5
86,7
83,1
Barrierat q hasin familjet rome pr qasjen n arsim kan pasoja t drejtprdrejta n nivelin arsimor. Nse 96% e
shqiptarve ka prfunduar minimalisht nj cikl t plot t arsimit fillor dhe 80% kan arritur t paktn nivelin 9-vjear,
kjo ndodh vetm pr 43% t romve (40% gra dhe 46% burra), t cilt kan prfunduar nj cikl t plot t arsimit
fillor, nga t cilt 21% e tyre ka prfunduar arsimin 9-vjear (18% gra dhe 23% burra). Egjiptiant qndrojn ndrmjet
dy grupeve t tjera, prkatsisht me 80% dhe 49%. Qasja n arsimin e mesm sht nj sfid madhore pr nxnsit
rom. N kt kontekst, arritja e arsimit terciar sht m shum se nj prjashtim. Megjithat, ekziston mundsia q
personat me arritje t larta arsimore dhe me prejardhje rome t ken tendencn t identifikohen si shqiptar, ose
kan refuzuar t deklarojn prkatsin e tyre n census. Nse ka ndodhur kjo, lvizshmria n nivele t larta arsimore
mund t mos vihet re, por t dhnat sugjerojn se nse kjo lvizshmri ekziston, vetm nj pakic e personave me
prejardhje rome mund ta ken arritur at. Situata e familjeve egjiptiane n arsim nuk sht aq kritike sa atyre rome,
por mbetet shqetsuese. Duket sikur kushtet e jetess u ofrojn atyre mundsi pr ti regjistruar fmijt e tyre n
shkoll, por ndjekja e shkolles sht m e shkurtr sesa te shqiptart dhe arsimi 9-vjear sht niveli m i lart q ata
kan mundur t arrijn pr momentin.
Tabela 14: Arritja arsimore sipas prkatsis etnike

Pa shkoll
Rom
Pa diplom
Fillor
9-vjear
I mesm
Terciar
Totali
Burra
49,0
5,4
22,7
20,2
2,4
0,5
100
Gra
54,6
5,8
21,6
15,6
2,0
0,4
100
Totali
51,8
5,6
22,1
17,9
2,2
0,5
100
Egjiptian
15,7
4,5
30,7
39,7
8,0
1,4
100
Shqiptar
2,8
1,2
15,7
40,7
28,8
10,8
100
Popullata e moshs 10 vje e lart

Ndryshimi i nivelit arsimor - ku kriteret ktu jan q t jet arritur t paktn arsimi 9-vjear - sipas grupmoshs lejon
t vrojtohet nse sht br progres gjat dekads s fundit. Pr shqiptart ky nivel tashm sht arritur te brezat m
t vjetr dhe ka pasur progres te brezi i moshs 55 vje e lart. Periudha pas sistemit socialist nuk ka ndikuar n nivelin
arsimor pr kt grup. Prkeqsimi i kushteve t arsimit sht m i ndjeshm pr pakicat. Romt e grupmoshs 35-50
vje kan nj nivel arsimor m t lart se brezat e rinj. Brezat q ishin n grupmoshn 10-14 vje gjat tranzicionit
(nga viti 1991 e m pas) kishin nivelin arsimor m t ult. Egjiptiant dhe romt nuk e kan arritur ende nivelin q ata
kishin prpara 30 vitesh.
25
Arsimi
Tabela 15: Arritja t paktn e arsimit 9-vjear, sipas moshs dhe prkatsis etnike
Rom
Egjiptian
Shqiptar
Total
21
49
80
15-19
22
55
94
20-24
20
50
97
25-29
15
48
96
30-34
23
59
96
35-39
34
61
96
40-44
38
73
97
45-49
37
59
97
50-54
26
60
95
55+
21
40
66

Kto nivele t ulta arsimore te romt dhe egjiptiant kan ndikim t madh n perspektivn e tyre t punsimit.
Shumica e vendeve t puns n ekonomin terciare krkojn t paktn arsim t mesm dhe krkohet nj paket
minimale aftsish pr tu futur n sektorin industrial, bujqsi ose shitje dhe tregti. Prqindja e personave analfabet
sht nj tregues i mir pr t vlersuar llojin e pjesmarrjes n punsim q mund t arrihet. Mesatarisht 2% e
shqiptarve, 15% e egjiptianve dhe 48% e romve (46% e burrave dhe 53% e grave) deklarojn se jan analfabet.
Prqindja e analfabetizmit ka ndjekur t njjtin trend si ai q vzhgohet pr arritjet arsimore. Lidhja ndrmjet
analfabetizmit dhe ndjekjes s shkolls sht absolute: 99% e romve analfabet nuk kan ndjekur kurr shkolln.
Nj pjes shum e vogl e atyre q nuk kan ndjekur shkolln kan arritur t msojn q t lexojn e t shkruajn.
Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore jep m tepr informacione pr llojet e shkollave n t cilat regjistrohen fmijt
rom: 67% e fmijve ndjekin shkollat q ndodhen n nj vendbanim rom; 38% e fmijve frekuentojn shkollat q
prbhen vetm nga nxns rom dhe 47% ndjekin ato shkolla q mund t quhen si shkolla t integruara. Megjithat,
msimi jepet kryesisht n gjuhn shqipe (pr 75% t fmijve). Ekziston nj ndjesi e prgjithshme se fmijt rom
mirpriten n shkoll, gj q tregon faktin se prjashtimi dhe diskriminimi nuk duhen par si arsye pr mosregjistrimin
e fmijve n shkolla. Kto gjetje bien ndesh me prvojat e deklaruara n raportin pr Vlersimin e nevojave, ku ndr
barrierat e ndryshme pr arsimin, diskriminimi dhe stigmatizimi t shkaktuara nga varfria identifikohen si shtysa
t rndsishme pr shmangien e shkolls. Barrierat institucionale jan gjithashtu nj dimension i rndsishm ku
autoritetet publike mund t vepronin pr t lehtsuar qasjen pr familjet rome. Ekziston nj nevoj e qart pr nj
program vullnetar t dedikuar pr regjistrimin n shkoll t fmijve rom dhe mbshtetje pr ti mbajtur ata n
shkoll gjat 9 viteve t arsimit t detyrueshm. Dhe e fundit, por jo nga rndsia, varfria e familjeve nxit m tepr
q fmijt t nxirren n pun, pra, t marrin pjes n veprimtari ekonomike informale t familjeve t tyre m tepr
sesa t ndjekin shkolln. Kur u pyetn nse u duket e pranueshme q nj djal ose nj vajz n mosh pr arsim fillor
t punoj n vend q t ndjek shkolln 55% e t intervistuarve rom u prgjigjn pozitivisht, krahasuar me 25% t
t intervistuarve shqiptar.
26
Gjuha, kultura dhe besimi fetar
3. Gjuha, kultura dhe besimi fetar

Prkatsia etnike prkufizohet si nj ndjenj subjektive prkatsie q mund t lidhet me nj kultur, gjuh, besim
fetar, histori, territor t prbashkt, por ndonjher asnj nga kto tipare nuk jan t prbashkta, por gjithsesi mund
t flitet pr nj prkatsi etnike. Supozimi q qndron pas vet-identifikimit si rom, egjiptian ose shqiptar sht se ka
nj koherenc t fort ndrmjet prkatsis etnike dhe dimensioneve t tjera t identitetit kulturor. Ruajtja e grupeve
etnike rome, t cilat nuk jan asimiluar nga asnj prej shoqrive t Evrops Lindore dhe Qendrore dhe vet ekzistenca
e nj grupi egjiptian n Shqipri, tregojn qart se kujtesa dhe kultura e grupit prbjn nj referenc pr identifikim.
Gjuha
Tashm dihet nga t gjith se egjiptiant flasin shqip dhe se dallimi i tyre nuk qndron tek gjuha. Nj pjes e vogl
(1,5%) e egjiptianve t vetdeklaruar si t till deklarojn nj gjuh tjetr prve shqipes. Vet shqiptart gjithashtu
jan shum homogjen. Shumica e romve t vet-identifikuar si t till, n mnyr t habitshme raportojn shqipen
si gjuh amtare (62%) dhe vetm 36% e tyre kan folur gjuhn rome n shtpi kur kan qen fmij.
Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore e ka br ndryshe pyetjen pr gjuhn, duke i pyetur n fillim pr gjuhn q
prdoret m shum n shtpi dhe duke shtuar m pas se far gjuhe tjetr prdorni n shtpi, duke regjistruar
gjuhn e dyt e ndoshta t tret q prdoret m shum. Ktu, 55% e romve than se n shtpi flisnin kryesisht
gjuhn rome, por 47% e grupit tjetr q deklaruan se flisnin kryesisht shqip (45%) shtuan se flisnin gjuhn rome si
gjuh t dyt. T marr s bashku, 76% e romve flisnin gjuhn rome si t vetmen gjuh ose t kombinuar me gjuhn
shqipe. Pjesa tjetr (24%), flisnin vetm shqip dhe mund t konsiderohen si rom q nuk e praktikojn gjuhn rome
(dhe ndoshta nuk e din at gjuh, por as censusi dhe as studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore nuk pyesin saktsisht
pr kt). Nga ana tjetr, pothuajse t gjith romt e vetdeklaruar si t till flasin shqip n shtpi si gjuhn m t
prdorur ose si gjuh t dyt, dhe vetm 4% e romve deklarojn se nuk e prdorin fare gjuhn shqipe n shtpi.
Tabela 16: Gjuha amtare sipas prkatsis etnike

Shqiptar
Egjiptian
Rom
Numri
Numri
Numri
2307632
99,80
3322
98,63
5150
62,04
Greqisht
478
0,02
0,01
Maqedonisht
269
0,01
Gjuha rome
818
0,04
14
Gjuha arumune
Shqip
0,42
3022
36,41
503
0,02
74
0,89
Turqisht
20
0,00
0,01
Italisht
34
0,00
0,00
2386
0,10
14
0,42
51
0,61
212
0,01
18
0,53
0,02
Gjuha malazeze
Nuk ka/nuk sht deklaruar
T tjera
Pr t kuptuar faktort q kan nxitur ruajtjen e gjuhs ose prdorimin e gjuhs shqipe ne zhvillojm nj analiz
specifike pr rastin e grupit rom. Nuk ka asnj lidhje ndrmjet moshs dhe gjuhs q flitet nga romt, ku secila nga
grupmoshat ka t njjtn ndarje ndrmjet gjuhs shqipe dhe asaj rome. Nga ana tjetr, ka nj lidhje ndrmjet gjuhs
s deklaruar n census dhe nivelit arsimor. Prdorimi i shqipes sht m i shpesht te romt q din shkrim e kndim
sesa tek analfabett: 69% e grupit t par dhe 55% e grupit t dyt.
Lidhja ndrmjet gjuhs dhe viteve t shkollimit sht gjithashtu m e dukshme, edhe pse shprndarja nuk sht aq e
polarizuar sa mund t pritej. Nse deklarimi pr gjuhn rome sht m i lart tek ata q nuk kan ndjekur asnjher
shkolln dhe m i ult tek ata q kan m shum se 10 vjet arsim, srish ka fols t gjuhs rome q arrijn nivele
m t larta arsimore. N elitn shum t vogl t romve q arrijn nivele t larta arsimore (q kan arritur nivelin e
27

arsimit t mesm ose terciar), pothuajse ereku i tyre flet gjuhn rome. Rritja n nj mjedis ku dominon gjuha rome
nuk pengon n vetvete suksesin n shkoll.
Tabela 17: Gjuha amtare sipas viteve t shkollimit, popullata rome

Shqip
Gjuha rome
Tjetr
Totali
55,3
43,5
1,2
100,0
m pak se 5
67,5
31,3
1,2
100,0
5 deri n 9
71,5
27,3
1,3
100,0
10 e lart
70,6
28,1
1,4
100,0
Besimi fetar
Ndryshe nga popullatat rome n shumicn e vendeve t Evrops Qendrore dhe Lindore, t cilat jan kristiane, romt
dhe egjiptiant n Shqipri jan konvertuar n fen islame gjat periudhs s perandoris osmane dhe kan mbajtur
kt besim q ather. Peizazhi fetar n Shqipri sht i shumllojshm ku dominon feja islame, feja kristiane dhe
ata q jan ateist ose besimtar q nuk zgjedhin nj besim fetar specifik. Megjithat, duhet vn n dukje se pyetjet
n census pr prkatsin etnike dhe besimin fetar nuk ishin t detyrueshme dhe n pyetsor jepej nj alternativ
e qart Preferoj t mos prgjigjem. Pr pasoj, ka nj prqindje t lart t personave q nuk i jan prgjigjur ktyre
pyetjeve (14% pr t dy rastet).
Ndryshimet e prcaktimit t besimit fetar ndrmjet grupeve etnike varen kryesisht nga prqindja e atyre q nuk
jan prgjigjur. Shqiptart prfaqsojn nj prqindje m t lart t fes katolike (11%) krahasuar me romt dhe
egjiptiant, t cilt preferojn pak m shum nj besim t paprcaktuar2. Megjithat, kto t dhna nuk pasqyrojn
se deri n far shkalle besimi fetar sht nj dimension i rndsishm pr vlerat ose sjelljet e besimtarve.
Tabela 18: Besimi fetar i deklaruar sipas prkatsis etnike

Rom
Mysliman
Egjiptian
Shqiptar
5720
69
2789
83
1464458
63
Bektashinj
32
55884
Katolik
92
31
259210
11
247
18
140179
32
33
3244
12
1635
Besimtar pa besim fetar t prcaktuar
791
10
273
123767
Ateist
342
60
60590
Preferoj t mos prgjigjem
966
12
124
177738
Nuk ka/nuk sht deklaruar
71
28
25192
459
Ortodoks
Evangjelist
Kristian t tjer
T tjera
Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore bn nj pyetje pr ndjekjen e shrbesave fetare, e cila tregon se religjoziteti i
matur sipas ktij treguesi sht shum i ult tek t dy grupet. Ndjekja e rregullt sht me raste t veanta dhe niveli i
praktikimit sht i njjt, jo vetm ndrmjet grupeve etnike, por edhe gjinive.
2 N studimin e PNUD-it dhe Banks Botrore, 93% e romve jan musliman dhe fare pak (m pak se 0,5%) kan deklaruar se nuk kan nj besim fetar.
28
Tabela 19: Ndjekja e shrbesave fetare sipas gjinis, popullata rome/egjiptiane

1 her n jav ose
m shum
Nj her n
muaj
N dit t shenjta t Nj her n vit dhe

veanta
m pak
Pothuajse
asnjher
NR
Meshkuj
6,9
2,2
15,7
25,6
46,4
3,3
Femra
6,9
2,4
20,2
20,2
47,3
3,0
Totali
6,9
2,3
18,6
22,1
47,0
3,1
Tabela 20: Ndjekja e shrbesave fetare sipas gjinis, popullata shqiptare

1 her n jav ose
m shum
Meshkuj
3,6
Nj her n
muaj
N dit t shenjta t Nj her n vit dhe

veanta
m pak
4,5
22,5
22,5
Pothuajse
asnjher
NR
46,9
0,0
Femra
8,0
4,8
25,3
20,5
39,8
1,6
Totali
6,7
4,7
24,4
21,1
41,9
1,1
29
30
Punsimi
4. Punsimi
Punsimi sht nj dimension themelor i prfshirjes sociale, por situata n tregun e puns n Shqipri sht e vshtir.
Emigrimi pr arsye ekonomike ka qen nj tendenc kryesore gjat tranzicionit pas periudhs s sistemit socialist.
Shkalla e punsimit mbetet relativisht e ult krahasuar me vendet e Evrops Perndimore. N kt kontekst, pritet q
romt dhe egjiptiant t mos jen n kushte m t mira se shumica e popullsis.
Tranzicioni pas periudhs s sistemit socialist oi n humbje dramatike t mundsive ekonomike pr romt dhe
egjiptiant. Gjat ekonomis s sistemit socialist ata prfitonin nga punt publike, te cilat i humbn gjat tranzicionit.
Tani po prpiqen t rikuperojn pozicionin q kishin m prpara: pun q paguhen pak, por q ofrojn t ardhura t
mjaftueshme pr t dal nga varfria dhe pr t siguruar nj status n shoqri. Ekonomia e tregut nuk ofron t njjtat
lloje pune dhe romt dhe egjiptiant jan n skaj t ekonomis formale. Kur vrejm llojin e veprimtaris ekonomike
n t ciln angazhohen romt, vihet n diskutim edhe vet nocioni i punsimit, sepse shumica e romve t punsuar
nuk kan kontrata pune dhe lloji i aktivitetit q ata kryejn kryesisht ka t bj me blerjen dhe shitjen e rrobave t
prdorura dhe mbledhjen e skrapit t metaleve dhe kanaeve (Vlersimi i nevojave, f. 41).
Pjesmarrja n tregun e puns

Gjetjet pr pjesmarrjen n tregun e puns ndryshojn ndrmjet censusit dhe studimit t PNUD-it dhe Banks
Botrore. Pr kt arsye, ne kemi miratuar nj strategji pr t prdorur si parsor censusin pr dimensionin strukturor
t punsimit dhe pr t analizuar studimin e PNUD-it dhe Banks Botrore pr informacione m t detajuara pr llojin
e punsimit dhe t t ardhurave.
Shkalla bruto e punsimit dhe e papunsis theksojn nivelin e ult t veprimtaris n Shqipri dhe situatn kritike t
romve dhe egjiptianve. M pak se ereku i secilit grup sht i punsuar dhe pabarazia gjinore sht befasuese: vetm
15% e grave rome dhe 13% e grave egjiptiane jan t punsuara. Kto pabarazi jan gjithashtu shum t mdha n
grupin e shqiptarve. Shkalla e ult e punsimit mund t shpjegohet nga nj trheqje nga tregu i puns, veanrisht
pr grat, por edhe nga papunsia shum e lart. Gjysma e romve t aft pr pun dhe dy t tretat e egjiptianve
q jan pjes e tregut t puns krkojn nj pun, krahasuar me 29% te shqiptart. Shkalla e papunsis te grat
rome po arrin majat n 58% dhe sht akoma m i lart pr grat egjiptiane n nivelin 73%. Fakti q prkatsisht
gjysma dhe tre t katrtat e grave t afta pr pun nuk mund t gjejn nj vend pune, flet shum pr mungesn e
kualifikimeve t prshtatshme nga njra an, por edhe pr mosprputhjen ndrmjet aftsive t tyre dhe krkesave t
tregut t puns. Ktu duhet t parashikohet edhe hipoteza e diskriminimit etnik kundr romve dhe egjiptianve. Kjo
hipotez mbshtetet nga informacione t ndryshme q vijn nga studime cilsore.
Tabela 21: Shkalla e punsimit sipas prkatsis etnike dhe gjinis (15-64)
Rom
Shqiptar
Egjiptian
Totali
22,5
35,1
18,8
Burra
35,2
44,8
23,8
Gra
15,5
25,5
13,4
Tabela 22: Shkalla e papunsis sipas prkatsis etnike dhe gjinis (15-64)
Rom
Shqiptar
Egjiptian
Totali
49,7
29,4
67,5
Burra
44,8
28,2
63,3
Gra
58,3
31,4
73,5

31
Punsimi
Rritja e shkalls s punsimit sipas grupmoshs konfirmon probabilitetin m t ult q romt t gjejn pun n tregun
e puns. Prpara moshs 25-vjeare, burrat rom kan shkalln m t lart t punsimit pr shkak se e braktisin hert
shkolln, ndrsa shqiptart vazhdojn t arsimohen. Pas moshs 25 vje, nuk ekziston m kjo tendenc pr burrat
rom dhe shkalla e punsimit mbetet n rreth 45%, ndrsa vazhdon t rritet pr burrat shqiptar duke arritur pikn
kulmore n moshn 45 vje me 64%. Pr t dyja grupet, ekziston nj hendek i madh gjinor. Grat shqiptare e ln
punn pak prpara moshs 30 vje, kur shumica e tyre lindin fmijn e par. M pas, shkalla e punsimit t tyre
qndron jo vetm nn shkalln e punsimit t burrave shqiptar, por edhe nn shkalln e punsimit t burrave rom.
Grat rome prjetojn situatn m t vshtir n tregun e puns. Ndryshe nga burrat rom, braktisja e hershme e
shkolls nuk i sjell ato n tregun e puns. Ato e fillojn jetn familjare n moshn adoleshente, gj e cila i pengon q
t gjejn pun. Shkalln m t lart t punsimit n 27%, ato e arrijn rreth t 40-ave.
Shpjegimet pr kt pjesmarrje tepr t ult n tregun e puns kombinojn rolet gjinore tradicionale, mungesn e
arsimit dhe diskriminimin n tregun e puns.
Figura 10: Shkalla e punsimit sipas grupmoshs, gjinis dhe prkatsis etnike
70
60
50
Gjithsej rom
Gjithsej shqiptar
40
Meshkuj rom
Meshkuj shqiptar
30
Femra rome
Femra shqiptare
20
10
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55 +

Vshtirsia e futjes n tregun e puns mund t vlersohet nga prqindja e personave q nuk kan punuar asnjher.
Sipas studimit t PNUD-it dhe Banks Botrore, 38% e popullats rome e moshs 15-64 vje q nuk ndjek shkolln
dhe 24% e shqiptarve nuk kan punuar asnjher. Srish, ekziston nj hendek i gjer gjinor: 52% e grave rome dhe
egjiptiane nuk kan punuar kurr, krahasuar kjo me 24% pr burrat. Pothuajse 50% e grave rome dhe egjiptiane q
nuk kan punuar asnjher nuk do t ishin gati t fillonin pun dy javt n vijim, gj q do t thot se nj e katrta e
popullats gjithsej t grave nuk ka punuar asnjher dhe nuk synon ta bj nj gj t till.
Tabela 23: Prqindjet e personave q nuk kan punuar asnjher, sipas prkatsis etnike dhe gjinis
Totali
Burra
Gra
Rom/egjiptian
38
24
52
Shqiptar
24
14
33
Popullata e moshs 15-64 vje q nuk sht n shkoll
32
Punsimi
Punsimi dhe arsimimi

Duket qart se niveli i ult arsimor i popullats rome sht pengesa m e madhe pr hyrjen n tregun e puns. Ne
kemi vn re se niveli arsimor mbetet shum i kufizuar, por megjithat nj grup i vogl i romve ka arritur t kryej
arsimin e mesm ose arsimin terciar (3% e popullsis s moshs 10 vje e lart). Pothuajse e njjta prqindje ka kryer
t paktn 10 vjet shkoll. Mund t pritet q kta persona me arritje relativisht m t larta t ken perspektiva m t
mira n tregun e puns. Si mund t vihet re n statistikat prshkruese, ndonse nivelet e punsimit rriten me rritjen
e viteve t shkollimit, prfitimet nga arsimimi mbeten t kufizuara pr burrat dhe grat e komunitetit rom. Zhvillimi
i arsimimit n komunitetin rom do t rezultoj n m shum burime pr t hyr n tregun e puns n kushte m t
mira, por kjo nuk do t mjaftoj pr t kaprcyer pengesat e tjera, ndr t cilat nj rol t rndsishm luajn vshtirsia
pr t hyr n tregun e puns, mungesa e rrjeteve dhe diskriminimi.
Tabela 24: Shkalla e punsimit sipas gjinis dhe viteve t shkollimit pr popullatn rome
Totali
Burra
Gra
Pa shkoll
21,8
32,1
12,6
M pak se 5 vjet
23,4
33,5
13,3
5 deri n 9 vjet
27,6
34,4
19,1
10 vjet e lart
30,5
38,3
20,4

Pr t klasifikuar ndikimin specifik t gjinis n mundsin e punsimit, kemi llogaritur kontrollin regresit logjistik pr
gjinin, moshn, gjuhn dhe nivelin arsimor. A shpjegohet ndryshimi n nivelin e punsimit ndrmjet burrave dhe
grave rome nga diferencat n arsim apo nga roli i gjinis? Gjetjet n tabeln e mposhtme tregojn se t qenit grua
ndikon ndjeshm negativisht n mundsin e punsimit, pavarsisht se ato kan t njjtin nivel arsimimi, mosh
dhe gjuh si burrat. Raporti i mundsive vlerson se shkalla e diferencs pr shkak t gjinis sht 0,331, gj e cila
nnkupton se grat rome kan 3 her m pak mundsi pr tu punsuar sesa burrat me t njjtn mosh dhe me t
njjtin nivel arsimor.
Regresi paraqet t dhna t tjera interesante. S pari, kundr t gjitha gjasave dhe n konfirmim t statistikave
prshkruese t msiprme, niveli i arsimit i rrit gjasat pr punsim vetm n rastet kur prfundohet arsimi i mesm
dhe kur ekziston kontrolli i moshs dhe gjinis. S dyti, disavantazh q u vu re pr grupmoshat m t reja n statistikat
prshkruese vihet re edhe ktu: mosha 30-vjeare duket se sht pika e kthess prpara s cils mundsit e punsimit
jan m t ulta. S treti, gjuha e folur n shtpi gjat fmijris nuk bn ndryshim n tregun e puns.
33
Punsimi
Tabela 25: Regresi logjistik pr mundsin e punsimit pr popullatn rome
Pikpresja
Gjinia
Niveli arsimor
Mosha
Gjuha
Koeficienti
Pr > Khi-2
Gra
-1.1026
<.0001
Burra
ref
Pa shkoll
ref
Arsim fillor
-0.0129
0.8883
Arsim 9-vjear
0.1395
0.1029
Arsim i mesm dhe terciar
0.5835
0.0026
15-19
-1.3668
<.0001
20-24
-0.6372
<.0001
25-29
-0.4354
0.0009
30-34
ref
35-39
0.0463
0.7358
40-44
0.0351
0.8025
45-49
0.0114
0.9371
50-64
-0.3427
0.0064
Shqip
ref
Gjuha rome
-0.0140
0.8467
Popullata e moshs 15 deri n 64 vje, e cila nuk ndjek studimet
Lloji i punsimit
Pr personat e punsuar, lloji i punsimit ndryshon midis grupeve etnike dhe gjinis. Grat, punsohen ose jan
puntore n familje m shpesh sesa burrat. Shqiptart dhe egjiptiant jan kryesisht t punsuar ndrsa romt jan
t vetpunsuar. N rastin e tyre, nocioni i vetpunsimit i referohet kryesisht aktiviteteve n ekonomin informale
ku ata kryejn pun pak t kualifikuara.
Tabela 26: Lloji i punsimit sipas prkatsis etnike dhe gjinis

Rom
Egjiptian
Shqiptar
Totali
Burra
Gra
Totali
Burra
Gra
Totali
Burra
Gra
I punsuar
29
27
34
63
57
76
54
50
62
I vetpunsuar
62
65
55
32
40
18
35
41
25
Me puntor
Pa puntor
60
63
53
30
38
16
31
36
23
Puntor n familje
12
10
13

Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore jep m shum detaje rreth llojit t punsimit, duke dalluar aktivitetet joformale.
Mbledhja e skrapit dhe puna me baz ore si puntor i pakualifikuar jan shum t zakonshme dhe prbjn 37% t
romve t punsuar, krahasuar kjo me 16% t shqiptarve. Burrat angazhohen m shpesh n kto aktiviteteve, ndrsa
grat, krahasuar me burrat, prfshihen m shum si punonjse n shrbimet publike ose puntore n familje. Nse
marrim n konsiderat faktin se personat e vetpunsuar shpesh punojn edhe n ekonomin informale, shkalla e
punsimit t rregullt sht shum m e ult se ajo e deklaruar.
34
Punsimi
Cilsia e vendeve t puns mund t vlersohet me an t treguesve t ndryshm. N shumicn e rasteve, vendet e
puns t zna nga romt nuk ofrojn pensione dhe kujdes shndetsor (n 84% t rasteve). Kto kontribute shoqrore
mund t gjenden kryesisht n vende pune publike, t cilat prbjn pakicn e pozicioneve t puns. Prve ksaj, nj
prqindje e madhe e punve jan me baz jo t prhershme (56%), si aktivitete t prkohshme (27%), sezonal (11%)
ose periodike (17%). Punsimi i prhershm dhe i qndrueshm n pozicione q mund t konsiderohen si t sigurta
sht m tepr nj prjashtim (15% e punsimit).
Tabela 27: Lloji i punsimit sipas gjinis pr popullatn rome

Totali
Burra
Gra
Punonjs n sektorin privat
23,3
23,1
23,5
Punonjs n sektorin publik
8,7
6,9
13,0
19,2
18,6
20,7
Pundhns me punonjs
1,1
0,9
1,4
Puntor n familje
6,1
4,0
10,9
Mbledhs skrapi
16,2
18,7
10,5
Puntor i pakualifikuar/me baz ore
I vetpunsuar
20,7
23,0
15,4
Tregtar
2,2
2,0
2,8
Tjetr
2,6
2,9
1,8
Popullata e moshs 15-64 vje e punsuar
Profesionet dhe sektort e aktiviteteve

Shprndarja e profesioneve t shqiptarve karakterizohet nga rndsia e puntorve n aktivitetet e specializuara n
bujqsi, pylltari dhe peshkim, e profesionistve dhe e puntorve n sektorin e shrbimit dhe shitjeve, artizanatit dhe
tregtis. Kto 4 profesione prbjn 71% t aktiviteteve t shqiptarve t punsuar. Romt dhe egjiptiant paraqesin
nj shprndarje disi t ndryshme profesionale, me polarizim t dyfisht si puntor n sektorin e shrbimit dhe t
shitjeve dhe n profesionet e thjeshta. Profesionet e thjeshta jan n mnyr tipike aktivitetet e pakualifikuara q
nuk kan nj status t vrtet. Krahasuar me romt, t cilt jan prqendruar n profesionet e nivelit m t ult,
egjiptiant paraqesin nj shtreszim me status t ndrmjetm, t till si puntort e artizanatit dhe tregtis dhe nj
numr i vogl profesionistsh dhe tekniksh.
Prfaqsimi i ult i egjiptianve dhe romve n sektorin e bujqsis vihet re gjithashtu edhe n sektort ku ata kan
aktivitetet e tyre. Nse nj e katrta e shqiptarve t punsuar punojn n bujqsi, n kt sektor jan punsuar
vetm 5% e egjiptianve dhe 8% e romve. Egjiptiant, m shpesh, punojn n sektorin e prodhimit dhe minierave,
ndrsa romt punojn kryesisht n tregtin me shumic dhe pakic.
Tabela 28: Profesionet sipas prkatsis etnike

Shqiptar
Egjiptian
Rom
15
Ligjvns, zyrtar t lart dhe menaxher

Profesionist
Teknik dhe profesionist t asociuar
Puntor mbshtets kancelarie
Puntor n sektorin e shrbimit dhe shitjeve
17
30
40
Puntor t kualifikuar n sektorin e bujqsis, pylltaris dhe peshkimit
25
Puntor n sektorin e artizanatit dhe tregtis
14
17
Operator dhe montues t impianteve dhe makinerive
Profesionet e thjeshta
30
36
Forcat e armatosura
Nuk jan deklaruar
Popullata e punsuar e moshs 15 vje e lart

35
Punsimi
Tabela 29: Sektort e aktivitetit sipas prkatsis etnike
Shqiptar
Egjiptian
Rom
Bujqsi, pylltari dhe peshkim
27
Prodhim, miniera dhe gurore si dhe industri t tjera
12
30
10
21
35
64
Informacion dhe komunikim
Aktivitete financiare dhe sigurimi
Aktivitete q lidhen me pasuri t paluajtshme
Aktivitete t shrbimit profesional, shkencor, teknik, menaxhues dhe

mbshtets
Aktivitete t administrats publike, arsimit, shndetsis dhe puns sociale
20
Ndrtim
Tregti me shumic dhe pakic, transport dhe magazinim, aktivitete n
sektorin e akomodimit dhe shrbimit ushqimit
Shrbime t tjera
Popullata e moshs 15-64 vje e punsuar
Papunsia
Papunsia sht shum e zakonshme midis romve: sipas census-it, 25% e popullats n moshn e puns sht n
krkim t nj pune. Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore mbledh m shum detaje rreth situats s popullats s
papun. Vetm 66% e romve t papun jan regjistruar n nj zyre punsimi dhe kjo ndodh m shpesh me grat
sesa me burrat. Midis atyre q jan n krkim t nj pune, 58% nuk kan punuar asnj her dhe 12% kan punuar pr
her t fundit m shum se 10 vjet m par.
Tabela 30: Kohzgjatja e papunsis pr popullatn rome dhe egjiptiane

%
Nuk ka punuar asnjher
58
M pak se 5 vjet
24
5 deri n 10 vjet
M shum se 10 vjet
Totali
12
100
Popullata e moshs 15-64 vje e papun

Profili profesional i popullats s papun, bazuar n profesionin e tyre t mparshm, sht pasqyrimi i popullats s
punsuar. Megjithat, pr udi vihet re se shkalla e papunsis e personave t kualifikuar dhe profesionistve sht
me lart se ajo e grupeve pjesrisht t kualifikuar dhe t pakualifikuar. Duket se ekzistenca e nj niveli t lart arsimimi
ose e nj statusi t lart nuk i mbron romt dhe egjiptiant nga papunsia. Si rrjedhim, pr sa i prket grupit t vogl
t romve t arsimuar, niveli i punsimit sht i ult pr shkaqe t cilat lidhen me diskriminimin.
36
Punsimi
Tabela 31: Shprndarja e shkalls s papunsis dhe punsimit sipas profesionit pr popullatn rome
dhe egjiptiane
I papun
% e papun
I vetpunsuar
1,4
Profesionist dhe i kualifikuar
14,9
Pjesrisht i kualifikuar
10,8
23
12,4
11
58
Nuk dihet
Nuk dihet
I pakualifikuar
Fermer
Nuk ka punuar asnjher
Tjetr
Popullata e moshs 15-64 vje
Diskriminimi n tregun e puns

Regresi logjistik n probabilitetin pr tu punsuar (pr personat q nuk po arsimohen) konfirmon se sa m i lart
t jet niveli arsimor, aq m e ult sht mundsia pr t qen i papun dhe se qasja n tregun e puns sht
thelbsore pr t rinjt. Prpara moshs 25-vjeare, probabiliteti pr t qen pa pun sht ndjeshm m i lart se
pr grupmoshat e tjera. Por, gjetja e rndsishme ktu sht fakti se t qent rom prbn n vetvete nj penges kur
krkon pr pun. Romt, ndonse t t njjtit nivel arsimimi, moshe dhe gjinie me shqiptart e tjer, jan n mnyr
t konsiderueshme m t papun. Sigurisht, ka variabla t pa vzhguara t cilat mund t reduktojn penalitetin q
karakterizon etnin rome, por kto gjetje mbshtesin supozimin se romt jan t diskriminuar n tregun e puns.
Tabela 32: Regresi logjistik n mundsin e punsimit
Pikprerja
Gjinia
Mosha
Niveli arsimor
Prkatsia etnike
Vlersimi
Pr > ChiSq
-0.5070
<.0001
Meshkuj
Ref
Femra
0.3282
<.0001
13-17
34.566
<.0001
18-20
0.8260
<.0001
21-24
0.5903
<.0001
25-34
Ref
35-44
-0.4166
<.0001
45-54
-0.5866
<.0001
55-64
-0.6355
<.0001
Pa arsim
Ref
Arsim baz t nivelit t ult
-0.0971
0.0004
Arsim baz t nivelit t lart
-0.2873
<.0001
Arsim t mesm dhe m shum
-0.7926
<.0001
Rome
0.4091
<.0001
Shqiptare
Ref.
Popullata e moshs 15-64 vje q nuk sht n shkoll
37
Punsimi
Diskriminimi mund t vlersohet edhe me nj mnyre tjetr, e cila sht vetraportimi i diskriminimit. Studimi i PNUDit dhe Banks Botrore regjistroi drejtprdrejt rastet e diskriminimit mbi baza t ndryshme (gjinis, prkatsis etnike,
moshs dhe aftsis s kufizuar) dhe n rrethana t ndryshme (tabela). Romt deklaruan nj frekuenc relativisht
t lart prej 40% t diskriminimit pr shkak t prkatsis etnike (krahasuar kjo me 7% e deklaruar nga shqiptart).
Kto diskriminime ndodhin kryesisht gjat krkimit pr pun (46%) ose gjat prdorimit t shrbimeve t kujdesit
shndetsor (43%). Diskriminimi n vendin e puns duket se sht relativisht m i kufizuar (24%). Nj shpjegim pr
mosprputhjen ndrmjet ndjesis s diskriminimit dhe nivelit n dukje t kufizuar t penalitetit etnik n tregun e
puns mund t rezultoj nga fakti se shumica e romve t diskriminuar thjesht e ndrpresin krkimin pr pun ose
kan deklaruar se punojn pak or dhe si rrjedhim nuk identifikohen si t papun.
Tabela 33: Vetraportimi i diskriminimit gjat 5 viteve t fundit pr popullsin rome

Diskriminimi gjat 5 viteve t fundit
40,4
Gjat krkimit pr pun
46,1
N pun
23,6
N strehim
32,6
N shndetsi
42,8
N arsim
31,5
Popullata e moshs 15-64 vje

Shnim: pr arsimin, diskriminimi si student ose si prind
38
Strehimi
5. Strehimi
Gjat periudhs s fundit t censusit (2001-2011), infrastruktura e strehimit n Shqipri sht prmirsuar, me
prjashtim t hendekut t qndrueshm urban/rural. Po ashtu, sht rritur cilsia e banesave, si dhe jan shtuar
komoditetet dhe t mirat n t cilat kan akses familjet. N kt kontekst t prgjithshm, situata e romve dhe, n
nj shkall m t vogl, e egjiptianve mund t konsiderohet si m kritike. Dy pakicat etnike ndryshojn dukshm
kur bhet fjal pr kushtet e strehimit. Ashtu si t gjitha shtetet e Evrops Qendrore dhe Juglindore, popullatat rome
kan kushte tepr t kqija strehimi, larg do standardi t pranuar. N nj vlersim krahasues t bazuar n studimin e
PNUD-it dhe t Banks Botrore, Jaroslav Kling zbuloi se mesatarisht m shum se 30% e romve jetonin n shtpi t
rrnuara ose baraka (Kling, 2011). Romt n Shqipri ishin ndr rastet m t kqija, ku 36% t tyre jetonin n banesa
t rrnuara ose baraka, e ngjashme kjo me situatn n Bosnje-Hercegovin (36%) dhe disi m mir se situata n Serbi
(38%) apo Mal t Zi (42%). Ata kishin gjithashtu siprfaqen m t vogl t baness pr do antar t familjes (11,58
metra katror, krahasuar me 21,07 metra katror pr shqiptart).
Sipas censusit 2011, 15% e familjeve rome jetonin n banesa jo t zakonshme. Banesa jo t zakonshme mund t
jet streha, tenda, kasolle, baraka ose lloje t tjera ndrtimesh t pasigurta. Shum shpesh, vendbanimet rome
mund t gjenden n zona t largta, ku barakat formojn qyteza mbreslnse me baraka. Kjo situat nuk ndodh
pr grupet e tjera etnike n Shqipri, si tregohet edhe n shprndarjen sipas llojit t ndrtess (tabela 33): 4% e
familjeve egjiptiane dhe 0,5% e familjeve shqiptare vuajn kt privim ekstrem n strehim. Prve ktij strehimi jo
t zakonshm, lloji kryesor i ndrtesave t banuara n Shqipri jan shtpit e llojeve t ndryshme. Pr shkak t
vendndodhjes s tyre kryesisht n qytete, egjiptiant jetojn m shpesh n apartamente dhe n shtpi pjesrisht t
veuara ose n rend (ngjitur me njra-tjetrn).
Tabela 34: Lloji i ndrtesave sipas prkatsis etnike
Rom
Egjiptian
Shqiptar
Totali
100
100
100
Shtpi e veuar
51,0
32,5
55,5
Shtpi pjesrisht e veuar
8,6
14,3
9,2
Shtpi n rresht (ose me tarrac)
5,3
10,0
4,5
Ndrtes apartamentesh (e ult)
19,3
38,2
30,1
Banesa kolektive
0,5
0,9
0,3
Ndrtes e projektuar jo pr qllime banimi
0,4
1,4
0,4
Streh
11,0
2,6
0,1
Tend
1,2
0,0
0,0
Barak
2,4
0,1
0,0
Struktur tjetr
0,1
0,0
0,0
Familjet
Lloji i ndrtess lidhet me prqendrimin e t dy grupeve n zonat e numrimit. N zonat ku jan prqendruar
egjiptiant ka m shum shtpi sesa apartamente. Strehimi jo i zakonshm lidhet qart me zonat me prqendrim t
lart t romve. Kto zona prfaqsojn llojin e vendbanimeve t pasigurta, t cilat jan karakteristike pr familjet e
margjinalizuara rome. Ato jetojn n shtpi t cilat mund t jen t rrnuara dhe dallojn nga strehimi jo i zakonshm
vetm nga muret e betonit.
39
Strehimi
Tabela 35: Lloji i ndrtesave (t przgjedhura) sipas prkatsis etnike dhe prqendrimit n ZN
Rom
Egjiptian
Shtpi
Apartament
Banes jo e
zakonshme
Totali
Totali
65
20
15
100
Prqendrim i ult
60
33
100
Prqendrim mesatar
63
26
11
100
Prqendrim i lart
71
25
100
Totali
57
39
100
Prqendrim i ult
48
48
100
Prqendrim mesatar
46
48
100
Prqendrim i lart
71
26
100
Familjet
Pasiguria e baness nuk pasqyrohet nga statusi i strehimit: shumica e familjeve rome deklarojn se zotrojn shtpin
e tyre (74%), ndonse nj pakic e konsiderueshme i prdorin ato pa paguar qira (16%). Pronsia prbn shumicn
drrmuese t statusit t strehimit t shqiptareve. Banesat n pronsi t shtetit luajn nj rol t vogl krahasuar kjo me
vshtirsit me t cilat prballen romt n tregun e banesave.
Tabela 36: Statusi i strehimit t familjeve sipas prkatsis etnike

Rom
Egjiptian
Shqiptar
N pronsi ose n proces t marrjes s aktit t pronsis
73,7
78,8
90,5
Banes me qira, ku pronar sht
10,3
11,3
5,7
Shteti
0,4
1,0
0,3
Privati
9,9
10,3
5,4
16,0
9,9
3,8
Shteti
0,7
0,8
0,2
Privati
6,6
6,8
3,0
Tjetr
8,7
2,3
0,6
Jetojn pa qira n banesa, , ku pronar sht
Familjet
Shprndarja e statusit t strehimit pr llojin e baness jo t zakonshme t familjeve rome tregon se nj numr i vogl
i tyre deklarojn se kan kasollen ose barakn e tyre dhe se nj prqindje e habitshme deklarojn se e marrin at me
qira (32%). Pr t kuptuar mnyrn e funksionimit t ekonomis s qytezave me baraka t banuara nga familjet rome,
nevojiten krkime t mtejshme. Gjat vizitave n terren n nj prej ktyre lagjeve n Tiran, msuam se familjet
q lviznin prkohsisht n qytete t tjera (ose n Kosov apo Greqi) ua merrnin barakat me qira familjeve t tjera,
kundrejt nj mimi modest. sht e qart se ekziston nj treg pr kto banesa t pasigurta pr familjet q largohen
nga zonat rurale n prpjekje pr t provuar jetesn n Tiran dhe qytete t tjera n Shqipri.
40
Strehimi
Tabela 37: Statusi i strehimit sipas llojit t baness pr familjet rome
Shtpi
Apartament
Banes jo e zakonshme
Totali
Pronar
58
75
54
N proces
27
20
13
32
10
10
53
16
100
100
100
100
Qiramarrs (paguaj qira)

Banor (pa pages)
Totali
Familjet rome
Tabela 38: Treguesit e normave t znies s banesave sipas prkatsis etnike

Rom
Egjiptian
Shqiptar
Numri mesatar i dhomave pr do banes jo t zakonshme t zn
2,29
2,27
3,03
Standardi i popullimit t banesave (nr. i metrave katror pr personat)
8,36
8,27
14,39
Standardi i popullimit t banesave (nr. i dhomave pr personat)
0,46
0,48
0,77
32,76
32,05
5,3
Prqindja e banesave t mbipopulluara (banesa me 3 ose m shum

persona pr dhom)
Tani do t prqendrohemi n cilsin e banesave t banuara nga familjet rome. Kjo do t vlersohet duke u fokusuar
n qasjen e tyre n komoditetet baz, si furnizimi me uj dhe tualetet. Kushtet e kqija t infrastrukturave t strehimit
mund t vrehen n prqindjen m t ult t banesave q ofrojn uj t rrjedhshm (42% krahasuar me 66% n
Shqipri). Ndrsa apartamentet jan prgjithsisht t lidhura me sistem furnizimi me uj, n apartament ose n
ndrtes, nuk ndodh kshtu me shtpit e veuara. Si pritej, banesat jo t zakonshme kan akses t pamjaftueshm
n uj: n rastin m t mir, ato kan uj pran kasolles (40% e rasteve), por 52% e familjeve rome nuk kan fare akses
n uj.
Tabela 39: Furnizimi me uj sipas llojit t ndrtess pr familjet rome

Uj i rrjedhshm
Brenda baness
Jasht baness, por

brenda ndrtess
Jasht
ndrtess
Sistem
tjetr
Nuk ka
furnizim
me uj
Totali
E veuar
34,3
25,2
19,7
13,3
7,5
100
Pjesrisht e veuar
48,8
16,1
14,9
13,1
7,1
100
Shtpi n rend
49,5
22,8
16,8
5,9
5,0
100
Apartament
87,8
6,4
3,7
0,8
1,3
100
Jo e zakonshme
0,7
3,5
39,9
4,2
51,8
100
T gjitha llojet
42,1
17,3
19,0
9,0
12,6
100
Shqipri
66,0
11,0
9,2
11,2
2,7
100
Familjet rome
I njjti hendek mund t vihet re pr tualetet, t cilat jan t aksesueshme n banes vetm pr 41% t familjeve rome
(77% t banesave n Shqipri). Srish, shtpit e veuara jan m pak t pajisura se mesatarja. Dy t tretat e banesave
jo t zakonshme nuk kan tualete pr banort e tyre.
41
Strehimi
Tabela 40: Tualetet sipas llojit t ndrtess pr familjet rome

Tualete me uj t rrjedhshm
Sistem
tjetr
Nuk ka
tualete
Totali
15,6
18,3
3,6
100
20,8
17,3
16,7
1,2
100
18,8
20,8
8,9
3,0
100
6,6
3,2
4,8
0,8
100
Brenda
baness
Jasht baness, por

brenda ndrtess
Jasht
ndrtess
E veuar
34,4
28,3
Pjesrisht e veuar
44,1
Shtpi n rend
48,5
Apartament
84,6
Jo pr qllime banimi
1,4
1,4
6,6
24,1
66,4
100
T gjitha llojet
41,1
18,7
12,4
15,8
12,1
100
Shqipri
76,7
8,5
8,0
6,1
0,7
100
Familjet rome
Nga studimi i PNUD-it dhe i Banks Botrore msuam gjithashtu se 36% e familjeve rome jan t shqetsuara pr
mundsin e humbjes s shtpis s tyre pr shkak t dbimit, ndrsa vetm 24% e familjeve shqiptare e kan kt
frik. Prve ksaj, 68% e tyre kan vshtirsi financiare pr t paguar hipotekn, qiran ose shrbimet. Varfria
ekstreme ose t paktn sasia tepr e kufizuar e burimeve financiare sht nj nga nxitsit kryesor q shpjegon
kushtet e kqija t banesave t romve. Ne kemi vn re gjithashtu se 36% e familjeve rome ankohen se jan t
diskriminuar kur krkojn pr banes. Diskriminimi i shtohet problemeve me t cilat prballen familjet rome n
gjetjen e nj banese t denj.
42
Kushtet e jetess
6. Kushtet e jetess
Kushtet e jetess t romve dhe egjiptianve ndikohen nga mungesa e burimeve financiare pr shkak t aksesit t
kufizuar t tyre n punsim dhe sidomos n punsimin me pages. Pr shkak t prjashtimit nga tregu formal i puns,
ata jan futur n nj rreth varfrie dhe prjashtimi social q i privon nga t gjitha mundsit q do t kishin normalisht
dhe i vshtirson kushtet e jetess.
N rastet me nivel t lart papunsie dhe t ardhura t ulta nga puna me pages, bonuset sociale synohet t mbulojn
nevojat baz t familjeve. Kushti pr t prfituar ndihm sociale, n rastet kur ka dispozita t tilla, sht q familjet t
regjistrohen n sistemin e ndihms sociale. Si shpjegohet n raportin e vlersimit t nevojave (faqja 37 dhe shqip),
pr mbulimin e kufizuar t asistencs sociale pr familjet rome ekzistojn disa shpjegime, duke prfshir vshtirsit
pr plotsimin e formularve administrativ, pengesat e vendosura nga autoritetet vendore pr sa i prket mundsis
q romt t ushtrojn t drejtat e tyre baz, disa dispozita specifike pr sa i prket kohzgjatjes s banimit, gj e cila
i pengon familjet rome q t kualifikohen pr t prfituar bonuse etj. Megjithat, nga censusi rezulton se burimet
e t ardhurave t romve jan kryesisht vetpunsimi, ndihma sociale dhe burime t tjera. Pr shkak t strukturs
moshore dhe t natyrs joformale t aktivitetit t tyre ekonomik, ata priren t marrin m pak pensione se shqiptart
dhe egjiptiant. Egjiptiant prfitojn m shpesh ndihme sociale.
Tabela 41: Burimi i t ardhurave sipas prkatsis etnike

Shqiptar
Egjiptian
Rom
45,3
26,6
38,7
Pun me pages ose vetpunsim

Prona ose investime t tjera
Pensione t do lloji
Ndihm dhe prfitime sociale
2,1
0,5
0,9
25,7
20,4
16,2
9,4
31,7
21,6
Remitanca
6,8
1,9
4,8
Mbshtetje nga nj person tjetr
1,3
1,1
1,1
Tjetr
9,3
17,9
31,3
Familjet
Pengesat pr sa i prket marrjes s ndihms sociale mund t vlersohen nga niveli relativisht i ult i romve q e
prfitojn at n zonat me prqendrim t lart, ku kemi vn re se jetojn familjet m t privuara. Vetm 14% e
familjeve n kto zona marrin ndihm sociale ndrsa 46% e tyre i sigurojn t ardhurat nga burime t tjera. Anasjelltas,
familjet egjiptiane q jetojn n zona me prqendrim t lart i sigurojn t ardhurat kryesisht nga ndihma sociale.
Tabela 42: Burimi i t ardhurave sipas nivelit t prqendrimit pr popullsin rome

Prqendrimi
Totali
Prqendrim i ult
Prqendrim
mesatar
Prqendrim i lart
38,7
47,9
39,7
31,4
0,9
0,8
1,1
0,7
Pensione t do lloji
16,2
21,7
16,0
12,6
21,6
22,5
27,6
14,4
Remitanca
4,8
5,2
3,7
5,6
1,1
0,6
1,1
1,4
31,3
21,5
24,3
45,6

Tjetr
Familjet rome
43
Kushtet e jetess
Tabela 43: Burimi i t ardhurave sipas nivelit t prqendrimit pr popullsin egjiptiane
Prqendrimi
Totali
Prqendrim i ult
Prqendrim mesatar
Prqendrim i lart
26,6
36,6
32,8
15,6
0,5
0,7
0,6
0,2
Pensione t do lloji
20,4
18,2
21,1
21,4
31,7
29,7
33,1
32,0
Remitanca
1,9
1,7
0,9
2,8
1,1
0,3
2,1
0,9
17,9
12,9
9,3
27,2

Tjetr
Familjet egjiptiane
Nj mnyr tjetr pr trajtimin e kushteve t jetess n census sht marrja n shqyrtim i pajisjeve q kan familjet.
Nse televizori sht nj pajisje t ciln priren ta marrin pothuajse t gjitha familjet, nj kufizim i dukshm sht fakti
q banesa duhet t ket energji elektrike. Kjo mund t shpjegoj faktin se prse 18% e familjeve rome nuk deklarojn
se kan televizor. Ato gjithashtu nuk kan disa nga pajisjet elektrike baz: Frigorifer (35% nuk e kan nj t till) ose
lavatrie (nj luks t cilin nuk e prballojn dot 63% e familjeve rome). Ato jan relativisht m t prirura t prdorin
celulart. Nj numr i vogl romsh kan kompjuter, lidhje interneti ose telefon fiks.
Tabela 44: Pajisjet shtpiake sipas prkatsis etnike

Rom
Shqiptar
Egjiptian
64,9
92,7
75,8
3,1
6,1
2,9
36,6
80,6
51,8
Makin tharse
1,0
2,8
1,4
Larse ensh
0,2
3,4
0,0
19,0
51,4
28,2
Frigorifer
Ngrirs
Lavatrie
Bojler
Furr me mikroval
2,8
17,7
4,7
82,0
92,7
89,4
Dekoder televiziv
6,3
18,7
10,1
Telefon fiks
6,0
28,8
16,2
Televizor
Celular
62,7
87,5
65,9
Kompjuter
4,1
20,4
6,7
Lidhje interneti
2,2
12,6
4,4
Panel diellor
0,2
2,7
0,2
Kondicioner
2,0
11,4
2,7
Makin
8,5
24,9
4,3
15,3
4,0
7,0
Asnj nga kto

Familjet
44
Kushtet e jetess
Censusi nuk jep informacion lidhur me shumn e t ardhurave, por studimi i PNUD-it dhe i Banks Botrore ka
mbledhur informacion t detajuar rreth standardeve monetare t jetess. Nj analiz prfshirse e ktyre t dhnave
sht publikuar s fundmi nga A. Ivanov dhe J. Kagin (2014). Ato nxjerrin n pah se ka pasur nj reduktim t ndjeshm
t treguesve t varfris absolute (PPP 2,15 USD dhe PPP 4,3 USD) ndrmjet viteve 2004 dhe 2011, q t dyja t
vlersuara n nivelin e shpenzimeve ose n nivelin e t ardhurave. N nivelin e shpenzimeve, varfria monetare
absolute mbi bazn e shpenzimeve ka rn nga 78% n 36% t familjeve, e cila vazhdon t jet sa dyfishi i nivelit t
regjistruar pr shqiptart. Treguesi i varfris monetare absolute n baz t t ardhurave ka ndjekur t njjtin zhvillim,
duke rn ndjeshm nga 73% n 37%. E llogaritur sipas linjs s varfris n PPP 2,15 USD, 8% e familjeve rome n
Shqipri vuajn nga kequshqyerja dhe uria. Gjithashtu, 65% e romve deklaruan se nuk kishin mundur t siguronin
ushqim t mjaftueshm gjat muajit t mparshm dhe 21% e konsiderojn si t pranueshme vjedhjen e ushqimit n
rastet kur familja vuan nga uria (14% e shqiptarve).
45
46
Shndeti
7. Shndeti
Pr shkak t nivelit t lart t varfris dhe jetess n banesa n kushte ekstremisht t pasigurta, romt dhe egjiptiant
vuajn nga shndeti i keq. Dyshohet q jetgjatsia e pritshme pr romt dhe egjiptiant sht m e ult. N studimin
e PNUD-it dhe Banks Botrore jan regjistruar raste smundjesh t ndryshme. Krahasuar me popullsine shqiptare ne
pergjithesi, romt dhe egjiptiant shfaqin nivel m t lart ekspozimi ndaj astms, bronkitit kronik, artritit, ankthit dhe
depresionit. Rastet e raportuara nga vet ata tregojn gjithashtu se grat rome jan m t ekspozuara ndaj presionit
t lart t gjakut (26%) dhe problemeve afatgjata me muskujt dhe kockat (artrit: 31%). Pasojat e ktyre rasteve pr
sa i prket smundshmris ose vdekshmris nuk mund t vlersohen me an t censusit ose studimit t PNUDit dhe Banks Botrore, ndaj pr kt qllim na duhet t mbshtetemi n burime t tjera. Sipas studimit krkimor
t mparshm, n raportin e vlersimit t nevojave thuhet se prqindjet e vdekshmris foshnjore n komunitetet
rome dhe egjiptiane kan tendencn t jen m t larta se n pjesn tjetr t popullsis: 19% e romve dhe 10% e
egjiptianve deklaruan se kan humbur nj fmij pas lindjes (2012, f 29).
Tabela 45: Incidenca e smundjeve t zgjedhura sipas prkatsis etnike

Astm
Rom
Shqiptar
3,6
Bronkit kronik, smundje pulmonare obstruktive

kronike ose emfizem
11,3
4,2
Hipertension
23,8
20,3
Artrit
27,9
20,3
Depresion ose ankth kronik
10,8
4,7
4,9
6,1
Diabet
Censusi mbledh informacion rreth kufizimit n aftsi fizike ose aktivitete t ndryshme, i cili mundson nj pamje m
t gjer t situats s dy grupeve q po studiohen (tabela). Megjithat, raporti i incidencs s kufizimeve mbetet
relativisht i ult dhe varet kryesisht nga struktura moshore, meqense dmtimet fillojn t shfaqen me plakjen.
Tabela 46: Prqindja e kufizimeve (aftsia e kufizuar dhe problemet e rnda) sipas prkatsis etnike
Rom
Egjiptian
Totali
Meshkuj
Femra
Totali
Meshkuj
Femra
Shikimi
2,3
1,8
2,7
2,8
2,9
2,8
Dgjimi
2,3
1,8
2,8
2,3
2,2
2,4
Lvizshmria
3,8
3,3
4,3
5,6
5,5
5,8
Kujtesa
2,9
3,2
2,6
3,0
2,9
3,2
Kujdesi ndaj vetes
2,6
3,0
2,2
2,2
2,3
2,1
Komunikimi
2,2
2,1
2,3
2,4
2,5
2,4

Kombinimi i aftsis s kufizuar dhe dmtimeve jep treguesin e prgjithshm t kufizimeve q mund t prdoren
pr prshkrimin e gjendjes shndetsore t popullsis. Mesatarisht, 8% e romve, 10% e egjiptianve dhe 6% e
shqiptarve deklaruan se kishin t paktn nj kufizim t plot ose t rnd. Figura e mposhtme paraqet incidencn
sipas moshs, gjinis dhe prkatsis etnike. N do mosh, incidenca pr romt dhe egjiptiant sht m e lart
se pr shqiptart. Hendeku rritet pas moshs 50-vjeare, kur raporti arrin nivele m t larta. N grupin e personave
t moshs 60 deri n 64 vje, 9% e shqiptarve, 14% e romve dhe 21% e egjiptianve deklarojn se kan nj aftsi
t kufizuar. M pas, gjendja shndetsore pr t moshuarit e dy grupeve prkeqsohet m shpejt se pr shqiptart.
47
Shndeti
Figura 11: Personat me t paktn nj vshtirsi t grads 3 ose 4 sipas prkatsis etnike dhe gjinis
90
80
70
60
50
Rom
40
Shqiptar
30
Egjiptian
20
10
T dyja gjinit
Meshkuj
70 -74
55 -59
40 -44
25 -29
Totali
70 -74
55 -59
40 -44
25 -29
Totali
70 -74
55 -59
40 -44
25 -29
Totali
Femra
Gjendja shndetsore pasqyron gjendjen social-ekonomike dhe kushtet e vshtira t jetess s antarve t t dy
grupeve. Si kemi vn re n kapitullin e mparshm, banesat e popullats rome nuk ofrojn siguri dhe shum shpesh
mungojn komoditetet m t zakonshme, duke prfshir edhe aksesin n uj. Mungesa e burimeve ushqimore nuk
sht e pazakont: 17% e familjeve rome deklaruan se nuk kishin mundur t siguronin ushqim t mjaftueshm disa her
gjat muajit t kaluar dhe 35% deklaruan se dika e till kishte ndodhur pak her. N disa familje rome, nj shqetsim i
madh sht kequshqyerja. Pasojat e varfris jan t njohura pr fmijt rom, t cilt rriten n skamje, gj e cila ndikon
jo vetm n gjendjen e tyre shndetsore gjat fmijris, por vshtirson edhe shanset e tyre n jet n afat t gjat.
Nj faktor kritik pr prmirsimin e gjendjes shndetsore n popullatn e privuar sht garantimi i aksesit n kujdesin
shndetsor. Srish rezulton se romt dhe egjiptiant, pr arsye t ndryshme, kan akses t kufizuar. Mosprputhjet
n regjistrimet zyrtare fillojn nga mungesa e kartelave t shndetit dhe si rrjedhim e librezs shndetsore, t cilat
jan t nevojshme pr t aksesuar shrbimet shndetsore. Sipas raportit t vlersimit t nevojave, 42% e romve dhe
24% e egjiptianve nuk kan kartela shndeti dhe 56% e tyre nuk kan librez shndeti. Si thuhet n studimin e OSFs, mungesa e librezave t shndetit (50% e romve n kt studim nuk e kan nj t till) rrit pengesat administrative
dhe dekurajon krkesn. Distanca fizike nga shrbimet shndetsore ka tendencn t jet m e madhe pr romt,
kjo pr shkak t vendndodhjes dhe mungess s shrbimeve n lagjet ku jan te prqendruar. Distanca fizike
prkeqsohet nga distanca kulturore dhe parashikimi i ndrveprimeve negative me shrbimet shndetsore, si dhe
nga frika e diskriminimit. Ndonse kostot shndetsore mund t mbulohen kur prdoret libreza e shndetit, pagesat
informale q bhen pr shkak t korrupsionit rritin kostot dhe t intervistuarit n studimin e vlersimit t nevojave
deklaruan se kjo ishte nj nga arsyet se prse ata nuk krkojn ndihm mjeksore.
Studimi i PNUD-it dhe Banks Botrore konfirmon se niveli i mbulimit shndetsor pr popullatn rome sht m i
ult se pr shqiptart (t cilt jan tashm nj kampion i zgjedhur i popullsis shqiptare, me status m t ult socialekonomik). Ndonse 74% e romve kan nj mjek familjeje, pothuajse gjysma e tyre nuk ndihen t sigurt pr marrjen
e shrbimit shndetsor. Si rezultat, 58% e tyre jan konsultuar me nj mjek, por nuk kan arritur t marrin shrbim
shndetsor. Mosplotsimi i ksaj nevoje mund t ndodh pr shkak t largsis nga shrbimet shndetsore dhe
rezistenca ndaj prdorimit t tyre.
Tabela 47: Treguesit e mbulimit shndetsor dhe t nevojave t paplotsuara sipas prkatsis etnike
Rom
Shqiptar
Familja e ka nj mjek
74
83
Nuk ndihen t sigurt pr t marr shrbimin shndetsor
48
30
Nuk kan mundur t prballojn blerjen e medikamenteve (gjat 12 muajve t fundit)
55
30
Kan pasur nevoj pr t'u kshilluar me mjekun, por nuk e kan br nj gj t till
58
35
Kan sigurim shndetsor (personal ose me antar t tjer t familjes)
33
53
48
References

Ahmed P., Feliciano C., Emigh R. J. (2007) Internal and External Ethnic Assessments in Eastern Europe, Social
Forces, 86:1, f. 231-256.
Barjarba K. (2004) Migrimi dhe prkatsia etnike n Shqipri: Sinergjit dhe ndrvarsit, Revista e shtjeve
botrore e universitetit Brown, vol 11, n1, f. 231-239.
De Soto H., Beddies S., Gedeshi I. (2005) Romt dhe egjiptiant. Nga prjashtimi social n prfshirjen sociale,
dokumenti nr. 53 i Banks Botrore.
Gedeshi I., Jorgoni E. (2011) Hartzimi i fmijve n Shqipri, Tiran, Qendra pr studime ekonomike dhe sociale,
raporti pr UNICEF-in.
Gedeshi I., Miluka J. (2012) Studimi pr vlersimin e nevojave t komuniteteve rome dhe egjiptiane n Shqipri,
Tiran, CESS, PNUD.
INSTAT - (2014) Kushtet e banimit dhe t jetess, Tiran, INSTAT.

- (2014) Karakteristikat ekonomike, Tiran, INSTAT.
- (2014) Migrimi n Shqipri, Tiran, INSTAT.
- (2012) Censusi i popullsis dhe i banesave: rezultatet kryesore, Tiran, INSTAT
Ivanov A., Quantifying the Unquantifiable: Defining Roma Populations in Quantitative Surveys, Naselenie
Review nr.3-4, 2011 f. 119-139.
Ivanov, A., Kagin, J. Roma poverty from a human development perspective. dokumente pr prfshirjen e romve,
Stamboll: PNUD, 2014.
Ivanov A., Kling J. & Kagin J., Integrated Household Surveys among Roma populations, One possible approach
sampling used in the UNDP-World Bank EC Regional Roma Survey 2011. Dokumente pr prfshirjen e romve.
Bratislav: Programi i Kombeve t Bashkuara pr Zhvillim. 2012, f.32.
Ivanov A., OHiggins N., Education and Employment Opportunities for the Roma, Studime ekonomike krahasuese,
2006, 48, f. 619.
Ivanov, A., Collins, M., Grosu C., Kling, J., Milcher, S., OHiggins, N., Slay, B., Zhelyazkova, A. At Risk: Roma
and the Displaced in Southeast Europe. Bratislav: PNUD, 2006, 144p. http://hdr.undp.org/en/reports/regional/
europethecis/Europe_&_the_CIS_2005_en.pdf
Ivanov, A., Zhelyazkova A., Slay B., Mrczis, M., Vaecka, M., OHiggins, N., Cace, S., Sirovatka, T., Avoiding the
Dependency Trap. The Roma in Central and Eastern Europe. Bratislav: Zyra rajonale e PNUD-it pr Evropn dhe
bashksin e shteteve t pavarura. 2002, 123f.
Kling J. (2011) Housing situation in numbers, Roma in Central and Southeast Europe: Studim rajonal pr romt i
PNUD/BB/KE, prezantim n PowerPoint.
Krizsn A. (2013), Group self-determination, individual rights, or social inclusion? Competing frames for ethnic
counting in Hungary in Accounting for Ethnic and Racial Diversity, Studime pr prkatsin etnike dhe racn, f.
36-52.
Ladanyi J., Szelnyi I., Constructing Gypsy Ethnicity and the Making of an Underclass in Transitional Societies of
Europe, Monografia e Evrops Lindore nr. DCLXXVI, 2006, 227 f.
Ladanyi J., Szelnyi I., Patterns of Exclusion: Constructing Gypsy Ethnicity and the Making of an Underclass in
Transitional Societies of Europe, Monografia e Evrops Lindore, 2011, 320 f.
Ladanyi J., Szelnyi I., The social construction of Roma ethnicity in Bulgaria, Romania and Hungary during market
transition, Rishikim i sociologjis 7, 2001, 81f.
Milcher S., Fischer M.M. (2011) On labour market discrimination against Roma in South East Europe, Papers in
Regional Science, 90 (4), f. 773-788.
OHiggins N. (2013) Ethnicity and Gender in the Labour Market in Central and South East Europe, dokument i
IZA, nr.7667.
Fondacioni Shoqria e Hapur pr Shqiprin (2013) Dekada e romve dhe situata e komunitetit n Shqipri, 2012,
Tiran, Fondacioni Shoqria e Hapur pr Shqiprin.
49
50
Peric T. (2012) The Housing Situation of Roma Communities: Studim rajonal pr romt 2011. Roma Inclusion
Working Papers, Bratislav, PNUD.
Republika e Shqipris (2011) Dekada e prfshirjes s romve. Plani Kombtar i Veprimit 2010-2015, Tiran, qeveria
shqiptare.
Rughinis, C., Quantitative tales of ethnic differentiation: measuring and using Roma/Gypsy ethnicity in statistical
analyses, Studime pr prkatsin etnike dhe racn, 2011. 34: 4, f. 594-619.
Szelenyi I., Treiman D. J., Social Stratification in Eastern Europe after 1989: General Population Survey, Provisional
Codebook, 1994, 718f.
PNUD, N rrezik: Vulnerabiliteti social i romve n Shqipri, Tiran, gusht 2006, 45f.
Shtojc: Vlersim i popullats rome n vende t ndryshme t Evrops

nga Kshilli i Evrops
Dokument i prgatitur nga ekipi mbshtets i prfaqsuesit special t Sekretarit t Prgjithshm t Kshillit
t Evrops pr shtjet e komunitetit rom
Prditsuar m 2 korrik 2012. Shumica e vlersimeve prfshijn komunitetet lokale rome + grupet e lidhura
me to (sintt, udhtart etj.) dhe emigrantt rom. Shiko detajet n "Burimet".
Vendi
Turqi
Totali i
popullsis
(Banka
Botrore
2010)
72 752 325
Numri zyrtar
Censusi
(vetviti
deklaruar)
4 656
Minimal
vlersimi
1945
500 000
Maksimal
vlersimi
Vlersimi
mesatar
(Shifrat e
prdorura
nga Kshilli
i Evrops)
5 000 000
2 750 000
Vlersimi
mesatar si
% e numrit
total t
popullsis
3,78%
21 442 012
619 007
2011
1 200 000
2 500 000
1 850 000
8,63%
141 750 000
205 007
2010
450 000
1 200 000
825 000
0,58%
Bullgari
7 543 325
325 343
2011
700 000
800 000
750 000
9,94%
Hungari
10 008 703
190 046
2001
500 000
1 000 000
750 000
7,49%
46 081 574
Nuk ka t
dhna
500 000
1 000 000
750 000
1,63%
Serbi (duke prjashtuar

Kosovn *)
7 292 574
108 193
2002
400 000
800 000
600 000
8,23%
Republika Sllovake
5 433 456
89 920
2001
380 000
600 000
490 000
9,02%
Franc
64 876 618
Nuk ka t
dhna
300 000
500 000
400 000
0,62%
Ukrain
45 870 700
47 917
2001
120 000
400 000
260 000
0,57%
Mbretri e Bashkuar
62 218 761
Nuk ka t
dhna
150 000
300 000
225 000
0,36%
Republika eke
10 525 090
11 718
2001
150 000
250 000
200 000
1,90%
2 060 563
53 879
2002
134 000
260 000
197 000
9,56%
Greqi
11 319 048
Nuk ka t
dhna
50 000
300 000
175 000
1,55%
Itali
60 483 521
Nuk ka t
dhna
120 000
180 000
150 000
0,25%
Shqipri
3 204 284
1 261
2001
80 000
150 000
115 000
3,59%
Republika e Moldavis
3 562 062
12 271
2004
14 200
200 000
107 100
3,01%
81 702 329
Nuk ka t
dhna
70 000
140 000
105 000
0,13%
3 760 149
8 864
1991
40 000
76 000
58 000
1,54%
10 642 841
Nuk ka t
dhna
34 000
70 000
52 000
0,49%
Suedi
9 379 116
Nuk ka t
dhna
35 000
65 000
50 000
0,53%
Bjellorusi
9 490 500
9 927
1999
25 000
70 000
47 500
0,50%
Holand
16 612 213
Nuk ka t
dhna
32 000
48 000
40 000
0,24%
Irland
4 481 430
22 435
2006
32 000
43 000
37 500
0,84%
Kosov*
1 815 000
45 745
1991
25 000
50 000
37 500
2,07%
Rumani
Federata Ruse
Spanj
"Ish-Republika Jugosllave e
Maqedonis"
Gjermani
Bosnj-Hercegovin
Portugali
51
Vendi
Totali i
popullsis
(Banka
Botrore
2010)
Numri zyrtar
Censusi
(vetviti
deklaruar)
Minimal
vlersimi
Vlersimi
mesatar
(Shifrat e
prdorura
nga Kshilli
i Evrops)
Maksimal
vlersimi
Vlersimi
mesatar si
% e numrit
total t
popullsis
Austri
8 384 745
6 273
2001
20 000
50 000
35 000
0,42%
Kroaci
4 424 161
9 463
2001
30 000
40 000
35 000
0,79%
Poloni
38 187 488
12 731
2002
15 000
50 000
32 500
0,09%
Belgjik
10 879 159
Nuk ka t
dhna
20 000
40 000
30 000
0,28%
7 825 243
Nuk ka t
dhna
25 000
35 000
30 000
0,38%
Zvicr
631 490
8 305
2011
15 000
25 000
20 000
3,17%
Letoni
2 242 916
8 517
2011
9 000
16 000
12 500
0,56%
Finland
5 363 624
Nuk ka t
dhna
10 000
12 000
11 000
0,21%
Norvegji
4 885 240
Nuk ka t
dhna
4 500
15 700
10 100
0,21%
Slloveni
2 052 821
3 246
2002
7 000
10 000
8 500
0,41%
Lituani
3 320 656
2 571
2001
2 000
4 000
3 000
0,09%
Danimark
5 544 139
Nuk ka t
dhna
1 000
4 000
2 500
0,05%
Armeni
3 092 072
50
2004
2 000
2 000
2 000
0,06%
Azerbajxhan
9 047 932
Nuk ka t
dhna
2 000
2 000
2 000
0,02%
Gjeorgji
4 452 800
1 200
1989
1 500
2 500
2 000
0,04%
Qipro
1 103 647
502
1960
1 000
1 500
1 250
0,11%
Estoni
1 339 646
584
2009
600
1 500
1 050
0,08%
Luksemburg
505 831
Nuk ka t
dhna
100
500
300
0,06%
Malt
412 961
Nuk ka t
dhna
0,00%
Island
317 398
Nuk ka t
dhna
0,00%
Andorr
84 864
Nuk ka t
dhna
0,00%
Lihtenshtajn
36 032
Nuk ka t
dhna
0,00%
Monako
35 407
Nuk ka t
dhna
0,00%
San-Marino
31 534
Nuk ka t
dhna
0,00%
Numri total n Evrop
828 510 000
1 809 631
6 206 900
16 313 700
11 260 300
1,36%
Kshilli i Evrops (47)
817 204 500
1 753 959
6 156 900
16 193 700
11 175 300
1,37%
Bashkimi Evropian (27)
502 087 670
1 292 893
4 338 700
7 985 500
6 162 100
1,18%
Mali i Zi
* All reference to Kosovo, whether to the territory, institutions or population, in this text shall be understood in full compliance with United Nations Security
Council Resolution 1244 and without prejudice to the status of Kosovo.
(http://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=0900001680088ea9)
52

Census 2011 Profili I Romeve Dhe Egjiptianeve Final

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Census 2011 Profili I Romeve Dhe Egjiptianeve Final

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I

Romt dhe egjiptiant n Shqipri:

Profili social-demografik dhe ekonomik

PROGRAMI I KOMBEVE T BASHKUARA PR PRFSHIRJEN SOCIALE N SHQIPRI

Romt dhe egjiptiant n Shqipri:

Romt dhe egjiptiant n Shqipri:

Qendra pr Studime Ekonomike dhe Sociale

ECRI Komisioni Evropian Kundr Racizmit dhe Intolerancs

Fmijt e Bots dhe t Shqipris

INSTAT Instituti i Statistikave

Organizata e Kombeve t Bashkuara

Fondacioni Shoqria e Hapur pr Shqiprin

Programi pr Zhvillim i Kombeve t Bashkuara

Fondi Ndrkombtar i Kombeve t Bashkuara pr Emergjencn pr Fmijt

Programit t Kombeve t Bashkuara pr Prfshirjen Sociale n Shqipri

Fokusi: Romt dhe egjiptiant

Numrim jo i sakt i romve?

Figura 1: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, shqiptart

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Figura 2: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, romt

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Figura 3: Shprndarja e popullsis sipas gjinis dhe moshs, egjiptiant

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Tabela 1: Raporti i varsis sipas prkatsis etnike

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Shprndarja gjeografike dhe prqendrimi hapsinor

Tabela 2: Numri i ZN-ve n disa rrethe

Numri i ZN-ve me t paktn nj person rom

Burimi: PNUD/BB, anketa 2011

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Martuar sipas traditave

Divorcuar dhe ndar

Martuar sipas traditave

Divorcuar dhe ndar

Prbrja e njsis ekonomike familjare

Tabela 7: Prbrja e njsis ekonomike familjare sipas prkatsis etnike

Njsit ekonomike familjare me nj brtham familjare

Njsit ekonomike familjare me dy ose m shum brthama familjare

Njsit ekonomike familjare me brtham familjare t pavlefshme

Tabela 8: Lloji i familjeve midis njsive ekonomike familjare me nj brtham familjare

ift i martuar ose q bashkjetojn pa fmij dhe pa persona t tjer

ift i martuar ose q bashkjetojn pa fmij dhe me persona t tjer

ift i martuar ose q bashkjetojn me fmij dhe pa persona t tjer

ift i martuar ose q bashkjetojn me fmij dhe me persona t tjer

Nn e vetme me t paktn nj fmij dhe pa persona t tjer

Nn e vetme me t paktn nj fmij dhe me persona t tjer

Baba i vetm me t paktn nj fmij dhe pa persona t tjer

Baba i vetm me t paktn nj fmij dhe me persona t tjer

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Shnim: % n nivel brthame familjare (n=1469)

Tabela 9: Martesa e przier sipas prkatsis etnike (ifte)

Prkatsi etnike e njjt

E przier, rom/shqiptar ose

Nuk jan deklaruar ose kan refuzuar

Burimi: INSTAT, Censusi 2011

Tabela 10: Martesa e przier sipas besimit fetar (ifte)

Me besim fetar/pa besim fetar

Nuk jan deklaruar ose kan