Statistkat e Arsimit n Kosov

Analfabetizmi n Kosov
N Kosov, shkrim-leximi sht shtje e gjinis dhe e moshs. Kjo tregohet qart n
tabeln m posht , ku analfabetizmi paraqitet n shkall m t ult pr popullatn
mashkullore. Meshkujt analfabet kanlojn mbi 10 prqind vetm tek ata mbi moshn
65 vje, ndrsa shnimet prkatse tek femrat kalojn mbi 50 prqind. Por te grupet m t
reja analfabetizmi sht n zhdukje e sipr dhe kshtu sht duke u ngushtuar hapsira
e shkalls s analfabetizmit midis meshkujve dhe femrave.1
Figura 10.1: Shkalla e analfabetizmit dhe gjinia
70
60
50
Meshk
uj

Pr 40
qin
d
30

Femra

20
10
0
15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70-74

Burimi: Anketa Demografike dhe Socio-ekonomke 1999

Sipas Ankets Demografike dhe Socio-ekonomike t realizuar n vitin 1999,

mesatarisht mbi moshn 15 vje, 2.3 prqind e burrave dhe 10.2 e femrave jan
analfabet n Kosov. Si shihet m lart ka dallime t msha n mosh dhe gjini por
analfabetizmi sht nj shtje q varet nga vendi ku jeton personi. Ai sht zakonisht
m i lart n trevat rurale s sa n ato urbane. Gati 14 prqind e grave q jetojn n treva
rurale definohen si analfabete, ndrsa pjesmarrja prkatse e burrave analfabet sht
me 10 pika t prqindjes m e ult.
Tabela 10.1: Analfabetizmi sipas gjinis dhe rajonit n prqindje
Rurale
1

Femra 15+
13.7

Meshkuj 15+
3.7

Gjithsej 15+
8.8

N nntor t vitit 1999 n anketn Demografike e Socio-ekonomike ishte nj pyetje pr analfabetizm.

Pyetja ishte: A dini shkrim-lexim? Alternativat e prgjigjjes ishin po ose jo. N figurn 10.1 dhe tabeln
10.1 abalfabetizmi sht definuar si pjesmarrje q i prgjigjet jo n kt pyetje. N anketn demografike
dhe shndetsore 2003, parashtrohet pyetja: a mund t shkruani dhe lexoni? Aletrnativat e prgjigjjes ishin
po dhe jo. N tabelat 10.2 dhe 10.4 analfabetizmi sht prcaktuar pr pjesmarrsit q jan prgjigjur
me jo n pyetje.

Statistkat e Arsimit n Kosov

Urbane
Gjithsej

7.1
10.2

1.2
2.3

4.3
6.5

Burimi: Anketa Demografike dhe Socio-ekonomike 1999

Anketa pr matjen e Standardit t Jetess (AMSJ/LSMS 2002) ka konstatuar pa befasi se

analfabetizmi duket t jet i prqndruar midis grupeve t vjetra (t moshave mbi 55
vjee) dhe bie n 5 prqind te popullata e moshs 45 vjee e m t re.Analfabetizmi n
at anket sht definuar si mundsi pr t lexuar , madje dhe me vshtirsi (Banka
Botrore 2001)). Kto ecuri tregojn se prfaqsojn grupet Shqiptarve t Kosovs dhe
t Serbve t Kosovs. Mirpo sipas AMSJ200 nj shtim i rrpijshm i analfabetizmit
midis grupeve t reja t grupeve etnike t reja ka ngjar gjat dekads s kaluar.
Duke rn n numra njshifror grupet e moshs 26-45, analfabetizmi midis ktyre
grupeve tjera etnike prsri sht shtuar shum rrpishm, duke arritur n 22 prqind te
grupi i moshs 16-17 dhe rreth 15 prqind te grupi i moshs 18-25.
N Anketn Demografike dhe Shndetsore (ADSH 2003) sht parashtruar pyetja pr
analfabetizm. Shifrat n tabeln 10.2 ndryshojn pak nga tabela 10.1, por parimi sht i
njjt. Ndryshimi n shifra sht i natyrshm varsisht nga thurrja e pyetjes, referencave
t ndryshme dhe gabimet e mostrs. 2.
Tabela 10.2:Analfabetizmi sipas gjinis dhe rajonit 2003,n prqindje
Rurale
Urbane
Gjithsej

Femra 15+
13.4
10.4
12.5

Meshkuj 15+
3.8
2.3
3.4

Gjithsej 15+
8.7
6.5
8.1

Burimi: Anketa Demografike dhe Shndetsore 2003

Sipas ADSH 2003, 92 prqind e popullsis m lart mbi 15 vje dijn shkrim lexim.
Shifrat nga anketat e tjera tregojn shtrirje t njejt.
Tabela 10.3:mesatarja e viteve t shkollimit 2003
Rurale
Urbane
Gjithsej

Femra 15+
8.2
9.9
8.7

Meshkuj 15+
10.3
11.2
10.6

Gjithsej 15+
9.3
10.6
9.7

Burimi: Anketa Demografike dhe Shndetsore 2003

Parimi sht i njohur mir, meshkujt n trevat urbane jan m t arsimuar dhe femrat n
trevat rurale jan m pak t arsimuara.

n prgjithsi shkalla e shkirm-leximit e marr m 1999 mund t jet m e lart pr shkak t definimeve
m t gjra q jan prdorur, q rezultojn n prfshirjen e disa prgjegjsve t cilt mund t lexojn por
jo t shkruajn. Definimet e UNESCO shkrim-leximi pr nj person definohet ai i cili di t shkruaj t lexoj
fjalit e shkurta e me kuptim.

Statistkat e Arsimit n Kosov

Taebla 10.4: Shkrim leximi sipas gjinis dhe moshs 2003, n prqindje
Age
15-39
40-64
65Total

Females 15+
2.7
13.7
71.7
12.5

Males 15+
0.9
1.9
25.3
3.4

Total 15+
1.8
7.7
49.9
8.1

Burimi: Anketa demografike dhe Shndetsore2003

Konkluzionet jan t qarta. N Kosov shkrim-leximi sht shje e gjinis dhe e

moshs, por poashtu dhe se ku jeton. Shkrim leximi sht zakonisht m i lart n trevat
rurale se sa n ato urbane. Gati 14 prqind e femrave q jetojn n trevat rurale
definohen si analfabet, prderisa pjesmarja e meshkujve analfabet sht 10 pika t
prqindjes m e ult. Meshkujt n treva urbane jan m t arsimuar dhe femrat n trevat
rurale jan m pak t arsimuara.

Referencat
UNFPA, ESK, IOM (2001): Situata demografike, sociale, ekonomike dhe shndeti
reproduktiv n Kosov pas konfliktit t vitit 1999. Rezultatet e ankets s ekonomive
familjare, nntor 1999- shkurt 2000. Janar 2001.
Banka Botrore (2001): Vlersimi i Varfris, Kosov. Vllimi I: Raporti kryesor, 20
dhjetor 2001. Bazuar n AMSJ 2000.
ESK, UNICEF, TADEST (2002): Sstatistikat e Arsimit n Kosov 2001. Versioni 2, Korrik
2002.
ESK (2004): Tabela nga ADSH 2003. Shkurt 2004.