1

T SHKRUARIT SI PROCES.
KRITERET PR TEKSTIN E SHKRUAR
arsyeja e mosarsyes q i
bhet arsyes sime, ma
dobsojn aq shum arsyen,
sa me arsye

Pse ndodh
kjo?
3

 sot hasim shpesh n gabime drejtshkrimore si:

Pavarsisht rrethanave (n vend te
pavarsisht nga rrethanat);
Kam shkrojtur n vend t: kam shkruar
Migjeni u lind n n vend Migjeni lindi n
etj. pr t mos prmendur fjalt e shumta t
huaja t panevojshme.

 Nevoja q n universitete t ipen

modele se si t flasim e t shkruajm

sht e njohur n kulturn kombtareLutja e shkrimtarit

t prfaqsuesit ton t madh Faik Konica :
Ati yn q je n qiell, jepna fuqin ta mbajm gojn
mbyllur kur skemi gj pr t thn. Falna durumin q t
thellojm nj pun prpara se t shkruajm mbi t!
Frymzona me nj ndjenj t mpreht t drejtsis q t
flasim jo vetm me paansi, por edhe t sillemi ashtu!
Shptona nga grackat e gramatiks, nga shtrembrimet e
gjuhs dhe nga lajthitjet e shtypit! Ashtu qoft!
Detyr: Duke u nisur nga fjalt e Konics, shprehni
mendimet e juaja me nj paragraf rreth problemeve q
trajton ky fragment)

Duhet t dim t shkruajm

ka i sheh syri ia
bn dora (thuhet
pr mjeshtrit)

Shprehje me cilsi
t tilla: i menur, i
ditur ose i dijshm,
i shpejt, i zgjuar, i
kthjellt etj.

 sht ortografia (ose

shqip: drejtshkrimi)
Gjithnj ballafaqohemi me
kte problem n momentin
kur mendimet tona duhet
ti vme n letr. Njeriu q
ulet t shkruaj ndodhet
para mdyshjes: di far t
them, por duhet t di si ta
them me shkrim.

Idet, qoft ato q kan t bjn

me prditshmrin, qoft ato q
lidhen me veprimtari t mdha:
me shkencn, artin, kulturn,
politikn, biznesin etj.,kan nevoj
pr tu shprehur n nj gjuh, kan
nevoj pr tu shkruar, se ather
do t bhen t kuptueshme nga t
tjert

 Nuk sht e leht t shkruajm. Kt n

mnyr poetike na thot edhe Dante Aligeri
se sasht nj pun q i dilet leht mat an
tprshkruhet si asht fundi i dynjas,
smjafton nj gjuh q thrret ve bab e
nan

 desha me u fdigun pr sa mujta me

dijtun (Buzuku) ose mu desh me qit
n drit shum fjal plaka e t harrueme
(Budi)

10

 Kumtimi me goj, gjithnj ka qen m i leht

n krahasim me shkrimin
Prse e themi kt?

(9)

11

Sepse:
Folsi mund ta ndreq menjher gabimin
dhe t krkoj t falur dgjuesit
E shkruara prcillet brez pas brezi, nga epokat
e mparshme tek e sotmja
Gjithnj mbetet aktuale thnia e mome
latine: Verba volant, scripta manent (Fjalt
fluturojn, e shkruara mbetet)

12

 GjUHA E FOLUR:

Prve fjalve ka edhe mjete t tjera ndihmse si:

pasthirrma
britma
intonacione t zrit
dialogun
gjeste dhe lvizje t duarve dhe trupore
Ata q hyjn n bised zakonisht jan n afrsi me
njri-tjetrin
folsi nuk mund t fshij e t heq ndonj fjal apo fjali q
e ka shqiptuar. Fjala q shkon n vesh t marrsit nuk mund
t kthehet mbapa
Ka karakter spontan

13

 GJUHA E SHKRUAR:
Nuk ka mjete t tjera prve letrs dhe mjetit t t
shkruarit
ju drejtohet shum personave ose mbar nj kombi,
ndrsa gjuha e folur nj numri shum t kufizuar t
njerzve
Form zotruese ka monologun
Ka saktsi dhe prpikri
Paraqitje m t sakt t t menduarit
Komunikim i dyfisht: me vete dhe me t tjert
Cila sht m e lasht?

14

 Studentt nn trysnin e lodhjes duhet t

shkruajm
Shkrimtart nn trysnin e mundimit pr
t gjetur fjalt dhe shprehjet e duhura
T dy palt kan t drejt, sepse t
shkruash sht si t flassh me vete sipas
rregullave dhe stilit
T shkruash d.m.th. t lsh gjurmt e
ideve, mendimeve dhe kulturs sate
Rruga e t shkruarit sht e mundimshme
dhe e gjat
15

 ka ekzistuar gjithnj
s pari prmes shenjave: hieroglife,
ideograme, alfabete t ndryshme
shkrimet nprmjet internetit, po
konkurojn letrn por prsri mbshteten
n t njejtin mjet pr t cilin po flasim:
mbi t shkruarin si proces

16

Mjeshtria e t shkruarit nuk sht

vetm pr shkrimtar

17

Kriteret q
duhet pasur
parasysh kur
hartojm nj
tekst t shkruar

Faza paraprake
ose
prgatitore

Faza
projektuese

Faza e hartimit
n
dor t par
ose
E parashtrimit

Faza e rishikimit
pas hartimit n
dor
t par

Faza e rishikimit
t dyt

18

- Shpesh dgjojme: ai di t shkruaj, kurse pr

t tjer thuhet e kundrta.
- njohuri nga shkolla me lndt msimore.
- normat gramatikore.
- njohje e dobsive ose mangsive t formimit
gjuhsor personal (Sokrati thoshte: Fitorja m e madhe sht ta
njohsh dhe ta mposhtsh vetveten).

- zgjerimi termave dhe fjalve sipas fushave t

veprimtaris prkatse.
- Kultur t t lexuarit.
19

 Shqip flasim e nuk mirremi vesh, thot nj

fjal e urt popullore
Secili fols ose shkrues ka nevoj pr dy
elemente t rndsishme:
T trheq vmendjen e bashkfolesit ose
lexuesit
T kuptohet nga bashkfolsi ose lexuesi

20

 Pr t br vlersimin e t shkruarit t nj
letre, libri a raporti etj. duhet t mbshtetemi
n tregues t dy niveleve kryesore:
niveli gjuhsor i mirfillt (drejtshkrimi, zotsia pr ti
przgjedhur fjalt e termat, rrjedhshmria, kujdesi ndaj
eufonis/bukurtingllimi/ dhe simetris )

niveli i argumentimit ( qartsia e paraqitjes, prputhja e

tems me titullin, plotria/ trajtimi shterues/, lidhja e mir e tekstit)

21

 Teksti mund t prbhet nga, nj togfjalsh, nj fjali,

nj trsi fjalish.
Ku nuk ka tekst nuk ka as objekt studimi (sipas Bachtin-it)
Etimologjia e tekstit- nga latinishtja i endur, i
thurur( prej nga vjen edhe njrrnjshmria me
tekstil, tekstilist shqip endje, ends), mbshtetet n
nj metafor ku fjalt shihen si fijet e perit.
Teksti i plot duhet t ket: fillim; zhvillim dhe
prfundim

22

Si mund ta komentojm kt
mendim:
Ajo q krijon tekstin nuk sht gjatsia (q
mund t jet e ndryshme), por natyra
thellsisht kontekstuale e interpretimit t tij.

23

24

 Titulli sht kartvizita e

do teksti dhe pjes
prbrse e tij
Ndrtimi i tekstit nis q
nga titulli
Nj profesionist i
komunikimit duhet t ket
patjetr sensin e titullit

Egzistojne dy drejtime
kryesore pr zgjedhjen e
titullit:
Prshkrues (funksion informativ)
Vlersues (interpretimin e
prmbajtjes s tekstit dhe shpreh
opinionin e atij q shkruan)

25

 Kujdes prshtatjen e duhur gramatikore n t

shkruar dhe komunikim:
Po iu drejtuam dikujt me TI, kjo parakupton se ai
sht nj njeri i njohur mir, madje edhe i afrt
(edhe foljet n kt rast do t jen n veten e dyt
njejs) Ti mik i dashur, ke ber mir q ke ardhur
sot
Po t jet nj i panjohur, e sidomos ndonj person
zyrtar, nse e fillojm tekstin me JU, Ju, zoti
avokat, jeni i ri, por duhet ta dini se para Jush
ktu
26

Shkathsit dhe hapat q duhet ndjekur gjat

prgatitjes s prezantimit

Ligjerata e tret: Shkathsit dhe hapat q duhet ndjekur gjat prgatitjes s

prezantimit

LITERATURA:

LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Komunikimet

afariste- Machael J. Rouse, Sandra Rouse

Shkathsit dhe hapat q duhet ndjekur gjat

prgatitjes s prezantimit
Shkathsit dhe hapat q duhet ndjekur gjat prgatitjes s prezantimit - Prmbajtja e ligjerats s tret:
(Komunikimet afariste- Machael J. Rouse, Sandra Rouse (F.187-203)

Shkathtsit q duhet t ekspozojm prpara publikut

Teknikat e shkrimit dhe shkathtsia e komunikimit
Hapat q duhet ndjekur pr prgatitjen e prezantimit
Parashkrimi, shkrimi, prshtatja pr formatin e prezantimit
Akordimi i materialit me kohn n dispozicion, pasqyra e analizs s publikut
Faktort e ndikimit: struktura dhe prmbajtja, ligjrimi, pamja dhe qndrimi, shfrytzimi i veglave pamore, prgjigjet
n pyetje
Informatat kthyese; parimet e informatave kthyese

Prezantimet pamore (vizuale) dhe me goj

Prezantimi me goj dallohet nga komunikimi me shkrim ngase
krkon prezencn tuaj fizike para publikut. Edhe n botn akademike,
edhe n at afariste do tu duhet her pas here t mbani prezantime.
N prezantime ne ekspozojm para publikut punn ton. Ai
prqndrohet tek ju e kjo e bn prezantimin nj pun stresuese.
Zhvillimi i prezantimit t suksesshm sht shkathtsi q msohet
me koh dhe me ushtrime. Sa m shpesh ta prsrisni, do tu bhet
gjithnj e m i leht.

Pavarsisht se a jeni fillestar, apo keni prvoj n mbajtjen

e prezantimeve, ju do t liroheni nga ajo barr dhe do t
relaksoheni n qoft se prgatiteni mir. Prgatitja e mir
do t thot shfrytzimi i teknikave t shkrimit t mir dhe
zhvillimi i strategjis s komunikimit, q ju ndihmon t
krijoni vetbesim.
Pr t mbajtur me sukses nj prezantim, duhet t keni
kujdes edhe n nj sr shkathtsish. Duhet t dini si t
shfrytzohen m s miri veglat vizuale- ndihmse.

T rndsishme jan edhe teknikat tjera, p.sh.

prgjigjet n pyetje n mnyr profesionale dhe
shkalla e mjaftueshme e fleksibilitetit (pyetjen e
publikut ta prshtatni me prezantimin tuaj).

Paraqitja dhe prgatitja e prezantimit tuaj

-ky planifikim sht i lidhur s pari me prpilimin e

punimit me shkrim. Jan disa hapa q mund ti
ndiqni edhe n prgatitjen e prezantimit:
a. parashkrimin
b. shkrimin
c. prshtatjen pr formatin e prezantimit
d. akordimin e materialit me kohn n dispozicion
e. pasqyra e analizs s publikut
6

a. N fazn e parashkrimit duhet t caktoni qllimin tuaj,

si dhe objektivat. Kjo faz nnkupton prgatitjen e
fazs s prmbajtjes konkrete.
b. Shkruani prmbajtjen e prezantimit tuaj. Ky shkrim
nganjher mund t ndryshoj duke theksuar disa
pjes dhe duke shpjeguar ato. Mos harroni t keni
kujdes kur kaloni nga njra tem n tjetrn duke pas
parasysh q t ket nj rrjedh t lmuar. Kujdes
gjithashtu n gramatik dhe n stil.

c. Hapi tjetr sht prshtja e materialit pr prezantimin me goj.

d. Renditni tezat kye sipas rndsis q ti mbani rezerv tezat m
pak t rndsishme n qoftese mungon materiali (pr t koordinuar
kohn q e kemi n dispozicion). Kjo krkon prgatitje t mir q t
fitoni vetbesim pr ta br kt.
e. Analiza e publikut sht tejet e rndsishme pr prezantimin.
Duhet t dini sa e njeh publiku juaj temn q do t prezantoni. P. sh.
nse ia prezantoni publikut raportin financiar, mund t prdorni
terme profesionale, ngase ata sigurisht do ta kuptojn, por nse n
publikun tuaj krahas ekspertve financiar gjenden edhe puntor
t profileve t ndryshme, ato terminologji duhet shpjeguar
paraprakisht.

Kur t prfundojm me kto pika t rndsishme q i

prmendm deri tani duhet t prqndrohemi n
faktort e ndikimit- q n prezantimin tuaj t lini
mbresat m t mira.
Faktort e ndikimit jan:
1. Struktura dhe prmbajtja
2. Ligjrimi
3. Pamja dhe qndrimi
4. Shfrytzimi i veglave vizuale dhe ndihmse
5. Prgjigjet n pyetje
9

1. Struktura dhe prmbajtja: Ashtu si shkrimi edhe

prezantimi do t duhej t ket fillimin, mesin dhe
prfundimin.
Struktura e prezantimit, mos harroni, rrjedh nga nj
shkrim i sukseshshm, i punuar dhe i organizuar mir .
sht mir t filloni me dika q t trheq vmendjen
e publikut tuaj.
Pjesa kryesore e perzantimit tuaj duhet t paraqitet n
mnyr logjike. Paraqitni qart tezat, t cilat mund ti
orientoni me kto fraza: prshkrimi im tregon se,
apo pr kt arsye sht e qart se.
10

Kini kujdes q kaprcimet gjat ndrrimit t

temave dhe kalimin n argumente t reja, t jen t
qarta. Publiku duhet t jet i vetdijshm se keni
prfunduar shpjegimin e tems A dhe se tani jeni
duke folur pr temn B: me kt pikrisht
vrtetova se pr kt arsye mund t kalojm
n

11

Kur ta prfundoni prezantimin, duhet t bni nj

rezyme t shkurtr t tezave kryesore. sht e
rndsishme q prezantimin ta prfundoni pastr.
Prfundoni me fjali prmbyllse lidhur me qllimet
q i keni theksuar n fillim. Pr shembull: Kt
paradite kam folur mbi, gj q vrteton se. Nse
e filloni fjalimin tuaj me hyrje q trheq vmendjen,
mund ti ktheheni atij edhe te prfundimi.

12

Po japim nj shembull t prezantimit mbi

marrdhniet industriale n miniern kanadeze t
thngjillit:
Ishte nat dhe me siguri ftoht. Binte bor, kurse
130 njerz provonin t ngroheshin pran hekurudhs
s afrt n Gurors kanadez qndronin aty q ta
parandalonin hyrjen e trenit n minier.

13

Kjo hyrje sht interesante dhe e tensionuar. Shtrohet

pyetja: pse kan tentuar ta ndalojn trenin kta njerz n
mes t nats dhe n at t ftoht.

14

Pas paraqitjes s prezantimit mbi gjendjen e marrdhnieve

industriale n nj minier dhe mnyrs se duhet ndryshuar ato, mund
t prfundojm me nj rishikim t hyrjes.
P.sh. Do t mund t thonim:
nse e ndryshojm grafikn ton t marrdhnieve industriale, t
punsuarve ton nuk do tu nevojiten aksione radikale dhe problemet
e veta nuk do t duhej ti zgjidhnin me ndalimin e trenave q ta fusin
thngjillin n minier.

15

 2. Ligjrimi: Mnyra se si ligjroni ka nj ndikim m t madh

n mbresn prfundimtare. Matni se sa shpejt flisni.
Shumica e njerzve i flasin rreth 130 fjal n minut.
Shumica e programeve kompjuterike e ka mundsin e
numrimit t fjalve, kshtu ato do t llogarisin se sa fjal ka
n materialin tuaj t shkruar. Bni pjestimin e thjesht t
numrit t fjalve t shkruara me shpejtsin e t folurit tuaj
dhe do t fitoni se sa koh do t zgjas prezantimi juaj. Pr
shembull, nese i flisni 130 fjal n minut, ndrsa prezantimi
juaj ka 3250 fjal, do t keni material t mjaftueshm pr
prafrsisht 25 minuta prezentim, pa prfshir ktu pyetjet
shtes.
16

Do t duhej ta ushtroni prezantimin tuaj duke lexuar me z dhe duke

matur kohn. Mund ta xhironi, mund t ushtroni para mikut, kolegut
apo antarit t familjes, t cilt mund tua japin informatn kthyese.
Nuk preferohet leximi fjal pr fjal nga skripta ose shnimet, sepse
mund t dukeni monoton. sht mir t prdorni mjete vizuale
(pamore), t cilat do ti ndihmojn publikut q ti kuptoj tezat tuaja.
Shikojeni publikun. Mos shikoni n dysheme, tavan, mur.
Flisni qart dhe ndryshojeni shpejtsin dhe ritmin e t folurit tuaj
n mnyr q ta ruani interesimin e publikut. Ndryshojeni lartsin e
zrit tuaj. Zri i ult zakonisht tingllon n mnyr m autoritative.

17

Thuhet se kryeministrja britaneze Margaret Thatcher ka

vijuar ort e oratoris me qllim q t arrij kt efekt.
Nse nuk jeni i sigurt se sa t zshm jeni, ushtrojeni
prpara n hapsirn ku do t mbani prezentimin. Dikush
prej miqve le t qndroj n skajin e salls.

18

Folsit pa prvoj shpesh flasin tepr shpejt. Jan nervoz

dhe shpejtojn pa br pauza, kshtu publikut mund ti ik
nj pjes e mir e fjalimit.
Bni pauza dhe vini kontakt me publikun, por keni kujdes
q kjo t ndodh n moment t prshtatshm.
Theksoni tezat kue.
Nse keni publik m shum se 15 apo 20 njerz, do t jet
m mir t qndroni. Ndihmoni vetes me gjeste prkatse.

19

Edhe nse jeni nervoz, provoni t dukeni t

natyrshm dhe t qet. Gati t gjith jan nervoz n
prezantime. Me ushtimin e prezantimit zvoglohet
nervoza.

20

3.Dukja dhe qndrimi: Hulumtimet tregojn se

mbresat q l prezantimi me siguri m shum
bazohet n dukje dhe qndrim se sa n vet
prmbajtje.
Qndrimi i bukur krijon nj ndjenj t siguris,
vetbesimit.
Rrini drejt, ngase kjo do t jep prshtypje t
zgjuarsis.

21

4. Mjetet vizuale ndihmse: ndihmojn n

prcjelljen e ideve dhe informatave. Ato duhet t
arrijn n disa efekte:
-T na fusin n tem
- Ti ndihmoj publikut pr t vizualizuar koncepte
abstrakte (tabela, diagrame)
-T trheq vmendjen (figura t ndryshme,
fotografi, harta, plane)

22

5. Prgjigjet n pyetjet: N fund t prezantimit publiku juaj ka

mundsi t bashkpunimit. Ju e caktoni n fillim se kur do t
prgjigjeni n pyetje- ky sht prezentimi juaj. Nse dikush e shtron
pyetjen n mes t prezantimit, mund ti thoni se n fund t fjalimit
do ti ktheheni pyetjes- dhe mos harroni ta bni at.
Theksoni se lejoni vetm nj apo dy pyetje n person.
Kur ta parashtroj dikush pyetjen, mos u prgjigjni derisa t jeni t
sigurt se e keni kuptuar n trsi. Nse nuk e keni kuptuar, luteni
personin q ta shpjegoj at.
Nse nuk mund t prgjigjeni n pyetje, zakonisht sht m e
sigurt q kt ta pranojm sinqerisht, se sa t prziejm dika,
veanrisht kur flisni para publikut q e njeh temn.

23

Kut ti afroheni fundit t kohs s prcaktuar pr pyetje, prgatitni

publikun duke theksuar se do t prgjigjeni vetm edhe n nj pyetje.
Pas ksaj mund ta prmblidhni argumentin tuaj me nj a dy fjali.
Nganjher mund t ndodh q askush nga publiku t mos ket
pyetje. N kt rast mundeni ju vet ti prgatitni disa pyetje prej
prpara.
Strategjia tjetr e zgjedhjes s ktij problemi sht q t keni n
publik mikun, me t cilin keni pasur marrveshje paraprake q t
shtroj ai pyetje nse tjetrkush nuk i shtron.

24

Informatat kthyese
N prezentimet me goj nj rndsi t veant, ndoshta
edhe m t madhe se vet prmbajtja, kan shenjat
joverbale.
Shumica e informatave kthyese t cilat i fitoni, vijn nga
sinjalet joverbale. Duhet t jeni t vetdijshm pr
informatat kthyese q i fitoni nga publiku gjat prezantimit
tuaj.
Studioni sjelljen joverbale t publikut tuaj. A ju duket i
interesuar dhe a ju prcjell me vmendje. A mos ka humbur
interesimin gjat prezantimit tuaj.

25

Ndoshta do t duhej t bni nj pauz dhe t shtroni disa

pyetje n mnyr q t zbuloni se a e kuptojn publiku
thelbin e tems suaj. Publiku ndoshta nuk ju dgjon qartas
ose ju flisni tepr shpejt.
Secili komunikim, e n veanti prezantimi me goj,
bazohet n informatat kthyese, t cilat ndihmojn n
realizim t suksesshm. Informatat kthyese na ndihmojn
q ta kuptojm se a jemi duke e kryer punn mir apo keq.
Prandaj me t drejt thuhet se informata kthyese sht
proces pozitiv.

26

Parimet e informats kthyese

Dhnia e informats kthyese:

1. Jepni fakte, mos interpretoni gjat.
2. Informata kthyese duhet t jet jopersonale. thoni: prfundimi
do t kishte efekt m t mir sikur, e jo: e keni prishur
prfundimin.
3. Mundsoni ndryshimin, mos e krkoni at. Kt do ta bni n
qoftse propozoni sinqerisht ndryshimin.

27

Lista e detyrave pr prezantim:

Ushtrimi i prezantimit tuaj sht mnyra e vetme q t vrtetoni se a

i keni br t gjitha ashtu si duhet.
Kto shnime do tu udhheqin dhe do tu ndihmojn q t mbani
prezantim t suksesshm. Kur t fitoni m shum prvoj do t duhej
t krijoni stilin tuaj t veant .

28

Zhvillimi i ideve gjat procesit t t

shkruarit
Ligjrata e katrt: Zhvillimi i ideve gjat procesit t t
shkruarit

LITERATURA:

LIGJRATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Shkrim akademik , S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs

Zhvillimi i ideve gjat procesit t t

shkruarit
Zhvillimi i ideve gjat procesit t t shkruarit - Prmbajtja e ligjrats s
katrt: (Shkrim akademik, S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs (f.23-39)

Si t prballemi me fletn e bardh

Strategjit pr krijimin e ideve
Teknikat e t shkruarit
Planifikimi i t shkruarit
Metodat q mund t`i ndjekim gjat procesit t ideve t para
Pes etapat e t shkruarit: gjenerimi i ideve, planifikimi, skicimi (draftimi),
zhvillimi, korrigjimi,editimi
Strategjit e ideve mund t przgjidhen nga shkruesit prandaj ata jan t
ndryshme

 Pr shumicn e shkruesve pjesa m e vshtir

e t shkruarit sht fillimi, prballja me faqen
bosh.
Ekzistojn teknika lehtsuese pr t kaluar
kto vshtirsi
Disa her idet vijn pa mund t madh, e kjo
mund t ndodh gjat leximit, diskutimit,
shikimit t ndonj emisioni, gjat reflektimit.
3

 Kur studentve u krkohet t shkruajn nj

ese pr nj lnd universiteti, ata shprehin
dy ankesa:
-Skam gj pr t thn
-Kam ide, por sdi si ti shpreh

 T msosh t shkruash do t thot t msosh

t`i bsh vetes pyetje.
Ekzistojn disa mnyra pr t zhvilluar idet e
juaja:

FURI MENDIMESH (BRAINSTORMING)

sht nj inspirim i momentit. Si nj strategji
shkrimi, furia e mendimeve stimulon nj varg
idesh dhe ata duhet t hidhen n letr sa m
shpejt q t jet e mundur, duke shkruar far
ju vjen n mendje pa korrigjime.

 N vende t puns, prdoret shpesh pr t

prmbushur nj nevoj t veant- gjetja e nj
emri pr nj produkt, emblema e nj
korporate ose nj emrtim pr nj fushat
reklamuese.

 p.sh.

Teknologjia elektronike
Gjra elektronike- i-Pod, celular, televizor, kabllor, DVD dhe
gjra t tjera.
Jemi gjithmon t lidhur- n shtpi, n makin, n shkoll.
Kjo lloj teknologjie na shkurton kohn e kontaktit njerzor
me njri-tjetrin
Bhemi m pak t ndrgjegjshm pr gjrat jasht bots son
elektronike.
8

Kur doni t prdorni furi mendimesh

(brainstorm), mund t prdorim kto kshilla:
Filloni me nj fjal apo shprehje kye
Vendosni nj limit- 10 deri 15 min. sht koh
e mjaftueshme
Me shpejtsi listoni shkurtimisht idet
Mos u ndalni

 Ushtrim:
Zgjedhni nga lista m posht nj tem q do t kishit
dshir t shkruani. M pas bni breinstorm pr 10 min.
udhtim
frik
ushtrime
diet
ndrra
makina
familja
teknologji
sporte
profesioni
edukimi
prkushtimi.
Kontrolloni listn tuaj dhe rrethoni temat q jan t
dobishme pr esen tuaj.
Eleminoni idet q nuk ju interesojn dhe rrethoni ato
q ju duken m premtuese.
10

-brja e pyetjeve dhe prgjigjet e tyre

Gazetart duke mbledhur fakte pr t shkruar, i bjn vetes pyetje.
N gazetari ekzistojn gjasht pyetje:

KUSH?
FAR ?
KUR?
KU?
PSE?
SI?

Brja e pyetjeve mund t jet

nj strategji e dobishme n
procesin e t shkruarit,
veanrisht tek studentt
Brja e pyetjeve dhe dhnia e
prgjigjeve sht nj mnyr
q prqendron vmendjen
tuaj
Shpesh, sapo bni nj pyetje,
merrni prgjigje t papritur

11

 Mbrmjen e kaluar (kur), nj balon gjigante e

br n kushte t shtpis (far) befasoi banort
e Kosta Mess (ku), kur Ambros Barker, 79 vjear,
krijonte zigzake n qiell me nj shpejtsi prej 300
km/or (si) duke u prpjekur t krijonte nj
rekord t ri (pse).
N vijimit gjat shkrimit do t shtohen detaje pr
t dhn m shum informacione.
Qllimi i pyetjeve sht nj ndihmes pr t
strukturuar idet tuaja.
12

 Po marrim edhe nj shembull me temn e

vrasjes s presidentit Jon.F Kennedy dhe le t
shohim se si secila pyetje mund t na oj
drejt pyetjeve t tjera.
Kush ishte Kennedy? Cili ishte profili i tij?
far njeriu ishte? Kush ishte me t kur u vra?
Kush ishte m pran tij? Kush mendohet se e vrau at?

13

far i ndodhi Kennedyt- saktsisht? Cilat ishin ngjarjet q e uan n vrasjen e tij?
far ndodhi gjat atentatit? far bn njerzit q ishin pran tij? far bri
media? far bn qytetart? Pyet dik q e mban mend kt ngjarje, se far
bn kure degjuan kt ngjarje?
Ku u vra Kennedy? N cilin qytet? N ciln rrug? Ku po shkonte ai? Me far
automjeti lvizte? Ku ishte ulur? Prej nga kishin ardhur t shtnat? Ku u qllua? Ku
vdiq?
Kur u krye atentati?- ditn , muajin, vitin, orn? Kur vdiq? Kur u arresua i dyshuari?
Pse u vra Kennedy? Cilat jan disa nga teorit q tentojn t shpjegojn atentatin?
Cilat jan provat q e zbardhin shtjen? Pse kjo shtje ka krijuar kaq shum
diskutime dhe kundrshtime?
Si u vra Kennedy? `lloj arme u prdor? Sa t shtna u dgjuan? Prej ka u
shkaktua vdekja e tij? Si mund ta gjejm t vrtetn pr kt ngjarje?

14

 Ushtrim:
Zgjedh njrn nga temat e poshtshnuara. Krijo pyetje
gazetareske. Shkruaj nj ose dy fjali pr t prmbedhur t
gjitha pyetjet. Bashkoi kto fjali n nj paragraf:

Nj ngjarje e paharruar n jetn tnde

Nj aktivitet ku ju keni marr pjes
Nj arritje n kolegjin tuaj
Nj ngjarje n qytetin tuaj
Nj fjalim i rndsishm

15

- Listzimi
Ashtu si brja e pyetjeve dhe dhnia e
prgjigjeve, edhe listzimi sht nj mnyr
pr t krijuar ide
Listzimi mund tju ndihmoj edhe t qartsoni
idet q ju duken amorfe (pa trajta)
Filloni t shkruani duke listuar ngjajshmrit dhe
pastaj duke listuar ndryshimet, ose filloni ti
shkruani t dy listat n t njejtn koh (n
kolona paralele)
16

 Listzimi mund tju ndihmoj t krijoni e t

zhvilloni ide
- mund tju ndihmoj edhe t gjeni nj
tem mbi t ciln doni t shkruani

17

- skematizimi
Skematizimi sht i ngjashm me listzimin,
por ndryshon pr nga forma vizuele. Idet
ktu nuk kan form vertikale. Zakonisht
fjalt ose shprehjet kye vendosen n mes t
nj faqeje pastaj shnohen fjal t tjera si
na vijn n mendje.

18

-shkrimi i lir
E kemi vshtir ti hedhim fjalt n letr, sepse gabimisht
mendojm q punn duhet ta prvijojm , rishikojm dhe
redaktojm n t njejtn koh . Kto procese jan t
ndara dhe prpjekja q ti bjm t gjitha prnjeher
mund t jet paralizuese.
Shkrimi i lir ndihmon studentt q e ndiejn se kan ide,
por sdin si ti hedhin n letr, pra sht nj strategji q u
mundson ti harrojn rregullat pr pak koh dhe thjesht t
fillojn t shkruajn.
Pr t filluar procesin e shkrimit t lir , gjithka q duhet
t bni sht ti vini duart mbi tastiere ose t merrni nj
laps dhe t filloni t shkruani. Nse nuk u bie ndrmend
fjala e duhur, shkruani dika t prafrt ose lini nj hapsir
bosh dhe vazhdoni.
19

- Fokusimi
Mendimi kritik: subjekti, tema, teza
Pr t shkruar nj ese universitare nuk mjafton
t zgjedhesh nj subjekt dhe t kesh ide mbi t ,
por duhet q ktyre ideve tu japsh nj far
prqndrimi.
Prandaj brenda subjektit duhet t prcaktoni nj
tem.
Iden tuaj mbi temn duhet ta paraqisni n
formn e nje teze (nj argument, ide e
prmbledhur).
20

Gjetja e nj teme
- do detyr krkon q t ngushtoni subjektin,
sepse vetm ashtu mund ta trajtoni at
trsisht n kohn dhe hapsirn e caktuar.
p.sh.
Jo pr Migjenin(subjekti) por varfria n prozat e
Migjenit (tema).
nj rregull e prgjithshme pr gjetjen e nj
teme: ndiqni prirjet tuaja: prqndrohuni n
dika specifike brenda subjektit q ju intereson

21

 Zhvillimi i nj teze tez sprov. sht nj

hipotez e mundshme; sht e
diskutueshme.
Teza sprov - do tju ndihmoj t ruani
prqndrimin
Teza sprov na orienton q t mbshtetemi
n : citimet, faktet, statistikat, arsyet,
prshkrimet, ndodhit ilustruese
Teza sprov mund t na oj edhe tek nj
ndryshim i ndjeshm i tezes son . P.sh.

22

 Idet mund ti mbshtesim dhe zhvillojm

nga leximi, mendimi, mbajtja e shnimeve,
brja e pyetjeve dhe kujtesa, t cilat jan si
procese t t shkruarit.

23

 N qoft se keni prdorur nj ose disa nga

strategjit t theksuara n sllajdet e
siprshnuar
N qoft se keni filluar t zhvilloni nj bosht
n lidhje me nj tem brenda nj subjekti
m t gjer .
Do ti jepni nj kuptim se pr far bn fjal
eseja juaj.
Tani sht koha t shkruani draftin e par .

SI T FILLONI ?
Prgatitja e kushteve si vijon:

24

Uluni dhe
filloni t
shkruani

Filloni me
dika m t
leht

Planifikoni t
pushoni s
shkruari

Provoni t
shkruani
lirisht

Rishikoni m
von

25

Prgatitja e mendjes:
Ndonjher idet, imazhet pr shkrimin tuaj, shfaqen papritur. Kur
kjo ndodh, uluni dhe hidhni n letr idet. Do t vreni se fjalt dhe
fjalit do t krijohen me m pak mundim:

Flisni pr shkrimin tuaj- diskutoni idet me koleg

Diskutojini planet tuaja- tregoni pse duhet t shkruani, far materiali do
t prdorni dhe si do ta strukturoni kt material. Nse personit q i
tregoni thot: Oh, kjo duket shum ide e mir:, ather do t keni
shtytje.
Mbani me vete nj bllok shnimesh- gjithmon mbani me vete nj bllok t
vogl, n ant apo komodin, pr t shkruar idet q mund t`ju vijn n
do moment. Imagjinata mund t shprthej derisa jeni n ndonj sall
pritjeje, n kuzhin, n shitore apo n momente t qetsimit nga puna q
e bni.
Lexoni- Kalimi nga leximi n momentin e shkrimit sht i shpejt. Edhe kur
ju lexoni vetm pr knaqsi, ju filloni t prfshiheni me ide, ose mund t
hasni n informacion t vlefshm q mund ta prdorni n shkrimin tuaj.
26

Shkrimi i draftit (skics) t par dhe rishikimi. Recenzimi

shoqror dhe dobit e nj auditori t vrtet
Shkrimi i draftit (skics) t par dhe rishikimi. Recenzimi shoqror dhe dobit e nj auditori
t vrtet : Prmbajtja e ligjerats s pest: (Shkrim akademik, S.Barnet, P. Bellanca, M.
Stubbs (f.40-55)

Prfytyrimi i auditorit tuaj dhe brja e pyetjeve

Leximi me objektivitet dhe n mnyr kritike
A paraqet drafti nj ide; a ka nj fokus apo argument t njsuar?
A argumentohen qart idet; a ka prova bindse?
A sht materiali i argumentuar me efikasitet?
Planifikimi, hartimi i draftit dhe zhvillimi
Rishikimi dhe redaktimi
Procesi i t lexuarit n mnyr kritike
Krijimi i ideve nga t lexuarit

SKICIMI DHE RISHIKIMI

Leximi i drafteve
Q nga fillimi i nj projekti, shkruesi thuajse
njekohsisht shpik ide dhe prpunon ide. Tham q
m e mira sht t pezulloni gjykimin kritik derisa t
keni filluar ti hidhni mendimet n letr. N kt kre
do t prqndrohemi te mnyrat e prmirsimit dhe
t prpunimit t drafteve t paprpunuara. Duam t
fillojm me at ka sht vetvetiu e nnkuptuar: Q
t prmiresoni draftin q keni shkruar n fillim duhet
ta lexoni. Pr m tepr, duhet t prpiqeni ta lexoni
me objektivitet dhe n mnyr kritike.

 Nj shkrim i mir sht nj shkrim i rishikuar.

Kur e pyetn Ernest Heminguej se pse e rishikoi
faqen e fundit t romanit Lamtumir arm
tridhjet e nnt her, ai u prgjigj:
Doja t gjja fjalt e duhura. Ky koment reflekton
kujdesin dhe seriozitetin e shkrimtarve kur
redaktojn punn e tyre.

Prfytyrimi i auditorit tuaj dhe brja

e pyetjeve
Pr ta lexuar draftin objektivisht dhe pr tu
siguruar se keni thn at q keni dashur t
thoni, e leni mnjan pr nj dit ose t
paktn pr dy ore. Pastaj lexojeni deri n fund,
sikur t mos ishit ju autor i shkrimit, por
dikush q e lexon pr her t par.

 Ndrsa lexoni, prpiquni t prfytyroni pyetjet q nj

lexues do t donte tjua bnte pr t kuptuar se keni
dashur t thoni. Pastaj e lexoni edhe nj her draftin
duke i br vetes pyetjet e mposhtme:
1. A paraqet drafti nj ide? A ka nj fokus apo nj
argument t njsuar ?
2. A argumentohet qart ideja ose idet? A ka prova
bindse ? A ka hollsira specifike t mjaftueshme?
3. A sht materiali i organizuar me efikasitet?
Ka edhe pyetje t tjera q do t mund ti bni dhe q
do tjua sugjerojm prpara se ta prfundoni kt
shtje. Le t fillojm me ato pyetje q i paraqitm m
lart.
6

1.A paraqet drafti nj ide? A ka nj fokus apo

nj argument t njsuar? Le t shpjegojm s
pari rastin m t rrall: nse gjat leximit t
draftit vini re objektivisht se ai nuk paraqet nj
ide, nj shtje pr tu shtjelluar, ather zor
se ka arsye t merreni m me t. M mir tia
filloni nga e para duke prdorur teknikat e
shpikjes q kemi diskutuar m prpara.

 Megjithat, ka shum t ngjar q n draftin

tuaj t gjeni ndonj material interesant, por
pr t cilin ende se keni t qart se vler ka.
Ka t ngjar q npr kmb tju ngatrrohen
materiale parazitare fillime t pagoditura,
prsritje t panevojshme, informacione
interesante, por pa vend. Ca krasitje aty-ktu
do t bnin mir.

 Picasso-ja ka thn q gjat pikturimit t nj

pikture ai bnte nj sr shkatrrimesh. Po
kshtu ka then edhe nj skulptor. Kur e
pyetn se si e ka br pikturn e nj elefanti
n madhsi natyrore nga nj bllok druri, ai u
prgjigj: Duke hequr gjithka q si ngjante
elefantit.

 Pasi t keni prcaktuar argumentin kryesor,

mos u druani t shkpusni me dalt do
material tjetr q bie ndesh me t derisa
argumenti t dale i qart. Sigurisht, mund t
keni n letr shum lnd pr t filluar , por
shpesh duhet t hiqni pjes prej saj, derisa t
shihni se keni arritur ta formuloni n vija t
trasha argumentin kryesor q doni t trajtoni,
madje se keni gjetur edhe nj pjes t
provave pr ta mbshtetur.

10

2. A argumentohet qart ideja ose idet? A ka

prova bindse? A ka hollsira specifike t
mjaftueshme? Shkruesit asnjher sua ka qejfi
t prishin kan shkruar. Kuptohet q
studentve, q u sht dhn pr detyr t
shkruajn 500 ose 1.000 fjal brenda nj afati,
sua ka qejfi edhe m shum. Por thuajse sht e
sigurt q sapo t keni prcaktuar fokusin e eses
suaj, edhe do t shtoni material edhe do t hiqni.
Nuk mjafton vetm ta deklaroni nj argument,
duhet edhe ta provoni ose ta vrtetoni.
11

 Nse diskutoni, pr shembull, se pirja e

duhanit duhet t ndalohet n t gjitha vendet
publike, prfshir parqet dhe kafenet n
mjedise t hapura, duhet t paraqisni arsye
pr qndrimin tuaj dhe tu prgjigjeni
kundrshtimeve t mundshme me
kundrargumente.

12

 3. A sht oranizuar materiali me efikasitet?

Shihni me kujdes nse pjest e tij jan organizuar sipas
rendit m t mir.
Nse keni dhn dy shembuj ose keni deklaruar tri arsye,
me ciln sht m mir t filloni?
A jan vendodur paragraft sipas nj rendi t arsyeshm?
A do t jet e qart pr lexuesin lidhja e nj argumenti me
tjetrin?
N do paragraf, a mbshtetet me prova argumenti i atij
paragrafi? ( E njejta prov mund t jet m e prshtatshme
pr nj paragraf tjetr).
A i ofron lexuesit nj fokus paragrafi hyrs? Ose, n qoft se
paragrafi kryen nj funksion tjetr t rndsishm, pr
shembull trheq vmendjen e lexuesit, a i ofron lexuesit
eseja nj fokus n koh?

13

N prgjithsi, kur punoni pr organizimin e

drafteve, ndiqni dy rregulla:
Vini bashk ato q kan vendin bashk.
E vini veten n vendin e lexuesit; e bni sa m t
mundshme t leht ,q lexuesi tju ndjek.

14

Recensimi shoqror:
Dobit e nj auditori t vrtet
Prgjithsisht ne sugjerojm t prfytyroni
nj person n klasn tuaj, i cili nuk ka njohje
me temn tuaj ose me provat specifike q
mendoni t analizoni.

Pse duhet br kjo?

sht pozitive?

15

 N raste t shumta t lnds s shkrimit,

studentt ndahen n dy grupe t vogla pr t
lexuar dhe diskutuar punt e njri tjetrit.
Recensimi shoqror, si quhet zakonisht kjo
praktik, sht e dobishme n disa aspekte.
Recensimi nga shokt i siguron autorit nj
auditor t vrtet, lexues q mund t vn n
dukje se far i bn t vrasin mendjen ose far i
ngacmon, q bjn pyetje e sugjerime, q
shpesh mund t mos jen dakord (me autorin
ose me shoku-shokun) dhe q shpesh
keqinterpretojn, por jo qllimisht.

16

 Studentt q diskutojn punn e tyre me

student t tjer vrejn se sht e
nevojshme t shtohet, t hiqet ose t
sqarohet. Kur studentt vihen n rolin e
lexuesve t njri tjetrit, bhen lexues m t
mir t puns s tyre dhe rrjedhimisht
rishikues m t mir. N nj kuptim t gjer ,
t msosh t shkruash sht t msosh t
lexosh.

17

 Recensimi shoqror n klas merr shum

forma; pak m posht do t njiheni me nj
shembull q ka t bj me esen e nj
studenteje, e cila e rishikoi gjersisht si
pasoj e recensimit t saj nga shokt. N
qoft se nuk mund t realizoni nj recension
shoqror, ju do t bni mir t punonit me
nj shok ose me nj student tjetr n klas
duke lexuar draftet e nri-tjetrit.

18

 Kur punoni pr esen tuaj me shokt e klass ose me

miqt tuaj, sjellja e mir dhe praktika universitare
krkon q ti falnderoni ata pr ndihmn dhe t
dokumentoni kontributin e tyre. N fund t eses
mund tu kushtoni nj ose dy fjalime falnderime t
prgjithshme dika e till si kjo:
Do t doja t falnderoja antart e grupit tim t
recensimit shoqror, Alban A dhe , Arta Sh pr
ndihmn q m dhan n qartsimin e ides kryesore
t eses dhe pr sugjerimin e mnyrave pr t
redaktuar fjalit e mia.

19

 Ose mund ti falnderoni recensuesit tuaj

shoqror pr kontributet e tyre t posame
duke vn n fund t fjalis nj fusnot * ose
nj referenc n fund t shkrimit q prmban
ide ose fjal pr t cilat doni t vini n dukje
mirnjohjen tuaj duke shkruar nj fjali si kjo:
______________
* Ktu Alban A m trhoqi vmendjen pr
lojn me fjal t rrfimtarit; dshiroj ta
falnderoj pr ndihmn q m dha pr ta
zhvilluar kt pik.

20

NJ RREGULL PR ATA Q SHKRUAJN

Mos harroni t shnoni kontributt e shokve dhe shoqeve
tuaja lexuese si dhe redaktorve.
M 12 shtator Suki Hudson-it iu dha detyra e mposhtme:

Shkruani nj ese (me rreth 500 fjal) ku t prkufizohet

racizmi ose ku t tregohet nj prvoj n t ciln ju keni
qen ose viktim, ose autore e nj incidenti racist. Eseja
duhet t ofroj nj tez t mbshtetur n fakte nga prvoja
juaj. M 16 shtator sillni n klas draftin e par bashk me
dy kopje pr recensim shoqror. Afati i eses s rishikuar
sht data 26 shtator.

21

Ajo filloi t bj nj prpjekje pr t hedhur dika n letr. Meq ishte

larg eses s prfunduar , po e emrojm drafti zero:
Drafti zero, 13 shtator

N nj dit t ngroht me diell ndodhesha

n sheshin e lojrave. Vllai im tre
vjear dhe fmij t tjer po luanin t
gzuar, mirpo nj nga nnat e djemve ua
ndrpreu lojn. Ajo thirri t birin, i
pshpriti dika n vesh dhe kur ai u
kthye n kndin e lojrave e dboi vllan
tim nga loja e prbashkt. Sdija si ta
quaja incidentin, po zemra m dhimbte tek
shihja vllan tim t vogl q i ka
kundruar me zili fmijt e tjer. U
largova menjher bashk me t nga kndi i
lojrave dhe q nga ajo dit kndi i
lojrave ska qen kurr i njejti pr mua.
22

 N kt pik, duke mbrritur n fund t rrfimit t saj, Suki

ndaloi. Ajo q kishte shkruar nuk ishte ende nj ese dhe
ishte shum larg sasis pre 500 fjalsh, por ishte nj fillim,
gjithka q ajo kishte shpresuar t realizonte me kt sprov
t par.
M pas lexoi kishte shkruar dhe i krkoi nj shoku tia
lexonte nse ai kishte ndonj sugjerim. Biseda qe zhgnyese.
Shoku nuk kuptonte prse Suki mendonte se ajo ka kishte
ndodhur ishte nj incident racist. Pse iku Suki nga kndi i
lojrave? Pse si kishte krkuar shpjegim nns s djalit? Kto
pyetje e zun t paprgatitur; ajo u mrzit e u dshprua.
N fletore bri nj shnim ku prshkroi historin e biseds:
23

13 shtator
I krkova J-s t lexonte shkrimin tim, e lexoi
dhe mendimi i tij ishte se po bhesha paranojake.
Prse thjesht se kasha pyetur maman e djalit se
si ishte puna? Por un as q mendoja t shkoja te
gruaja dhe ta pyesja pr arsyet e saj. Ishte krejt
jasht meje nse ajo donte t ishte injoruese dhe
mizore ndaj nj race tjetr .(Apo n t vrtet
ishte injoranca ime q m bri ti largohesha nj
shpjegimi t thjesht?)
T nesrmen, duke par at q kishte shkruar, Sukit i shkoi n mendje
t prpiqet q ngjarjes n fjal ti shtonte shnimin q kishte br n
ditar. Duhet t shpjegonte prse ajo ka kishte ndodhur te sheshi i
lojrave ishte nj incident racist.
M posht sht prfundimi:

24

14 shtator
N shoqrin moderne, shumica e njerzve nuk i
pranojn rastet m t rafinuara t racizmit.
Njerzit kujtojn se prderisa nuk sulmojn
fizikisht, nuk e shkelin ligjin; dhe pr sa koh
q jetojn sipas ligjit, nuk kryhet racizm.
Megjithat, ligji ose kushtetuta nuk e mbrojn
zemrn njerzore nga lndimi dhe skam pik
dyshimi se akti racist m kritik mund t kryhet
edhe nga miqt ose t afrmit tan.
Por pasi kishte shkruar rreshtin e fundit, Sukit i bri prshtypje dika e
uditshme n t. Gruaja n sheshin e lojrave sishte ndr njerzit e afrt
t saj, sishte as shoqe e ngusht. Megjithat, ishte e vrtet se aktet
raciste mund t kryhen edhe nga miqt tan edhe sikur t mos jen
dramatike, duhet t pranohen si raciste. N kt pik mendoj se kishte
nj tez pr esen e saj. Vazhdon t shkruaj prsri:

25

N Kore kasha nj shoqe t ngusht, babai i s

cils ishte kinez. Megjithse nna e saj ishte
koreane, ata trajtoheshin si t huaj n qytet dhe
n shum raste njerzit i tregonin me gisht. I ati
i vdiq kur ishte e vogl, po t gjith n qytet e
dinin se ajo ishte gjysmkineze. E ma drejtonte
nj restorant kinez, pron t sajn, dhe ata
jetonin shum t qet. Familja ime e njihte mir
nnn e saj dhe un isha shoqe e ngusht me
vajzn, madje pr shum vite isha e vetmja shoqe e
saj. Mirpo kur u futa n gjimnaz, grupi i shoqeve
t mia t reja nuk pajtoheshin me prejardhjen e
saj dhe u ndava me t. Ajo ishte nj tip i qet
dhe i ndrojtur dhe megjithse se merrja m n
telefon dhe as i shkoja n shtpi, ajo gjithnj m
kujtonte n festa pr t m drguar dhurata. Pas
mbarimit t gjimnazit shkoi n Taivan pr t
jetuar te gjyshrit e saj, t cilat si kishe
takuar kurr. Sipas mendimit tim, n moshen e saj
smund ta duronte m izolimin. Shum vjet m von
kuptova se sa mizore jam treguar me t dhe u
prpoqa t msoja se ku jetonte, por m kot.
26

 Ditn tjetr Suki i ndrthuri t dy draftet, e

shtypi n kompjuter draftin e par pr ta
dorzuar t nesrmen. Njkohsisht e
fotokopjoi, si qe udhzimi, pr tu recensuar
nga shokt e klass.
Recensimi n klas bhet n shum forma.
S pari i krkohet autorit t eses t flas, t
thot se sa koh ka q merret me shkrimin e
eses.
Pastaj krkohet gjykimi i lexuesve. Nj
ndihmes pr vlersim mund t japin kto
pyetje:
27

 Drafti i par : ka vjen m posht sht drafti i par, t

ciln Suki ua dha dy antarve t grupit t saj, si dhe nj
prmbledhje q u b n grup. Prpara leximit t draftit t
saj me z t lart (procedur q rekomandoi pedagogu n
kt seanc), Suki shpjegoi se si kishte ndodhur q ajo
kishte treguar dy prvoja dhe pyeti se cilin tregim t
mbante, apo nse mund ti mbante t dy.

Drafti i par
S. Hudson
16 shtator
T lexohet n faqe 49 SHKRIMI AKADEMIK dhe n fund
Versioni prfundimtar, faqe 53 deri 55 , po aty
25

29

30

31

32

33

Prfundim:
Autori e shkruan draftin apo skicn pr dy
arsye kryesore:
1.Pr tia qartsuar vetvetes rrugn e realizimit
t shkrimit akademik, respektivisht t
hulumtimit dhe
2.Pr ta bindur autoritetin q i drejtohemi
(profesotit, menaxherit etj.)se ia vlen t
investohet n projektin n fjal.
34

 Skica apo drafti sht nj faz e

ndjeshme, sepse prej saj varet aprovimi
ose mosaprovimi i projektit, respektivisht
i vazhdimit t hulumtimit ose i shkrimit
akademik (profesional). Pikrisht pr
kt, drafti duhet t merret me
seriozitetin m t madh dhe t shkruhet
me prkushtim
35

 Po qe se ky plan nuk tregohet i suksesshm,

ather aty prfundon projekti dhe nuk
shkohet m tutje. Mund t ndodh edhe e
kundrta, po qe se tregohet i suksesshm,
ather aprovohet projekti ( hulumtimi,
punimi seminarik, eseja, tema e diploms,
etj.) dhe fillon realizimi
Pra pasi t jet aprovuar drafti apo skica,
duhet t filloj puna kryesore

36

Kshill pr studentt q duhet t bjn

nj shkrim akademin
Duhet t mbajn shnime t shumta nga leximi
Shnimet duhet t jen t sakta (korrekte) dhe pa
gabime
Ato mund t shnohen n copza letrash
(bibliografi e puns), n t cilat duhet shkruar emri i
plot i autorit, titulli i veprs, viti i botimit, shtpia
botuese, numri i faqes. Gjithashtu mund t
plotsohen edhe me shnime, citime dhe mendime
individuale.
37

 Si orijentim pr realizimin e shkrimit duhet t

shrbej plani fillestar , pr t ruajtur vazhdimsin
e hulumtimit dhe mbledhjes s materialit.
PRA, shihet qart se shkrimi akademik, pr tu
realizuar, domethn pr tu shkruar si duhet, nga
plani fillestar deri te plani prfundimtar ka nj rrug
t gjat, mjaft t mundimshme dhe t lodhshme, q
krkon prkushtim, kmbngulsi dhe mosdorzim.

38

 Nga shembuj q kemi par dhe kto q sht thn,

shkrimi akademik nuk sht argtues, nuk sht i
leht dhe se ai krkon seriozitetin m t madh t
mundshmm. Sa m shum punojm me
prkushtim, fundi sht m i sukseshmm.

39

Formimi i paragrafve. Forma dhe lnda e

paragrafve

Ligjerata e gjasht: Formimi i paragrafve. Forma dhe lnda e paragrafve

Teuta Vinca-Kafexholli

LITERATURA:

LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Shkrim akademik , S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs

Formimi i paragrafve. Forma dhe lnda e paragrafve

Formimi i paragrafve. Forma dhe lnda e paragrafve : Prmbajtja e ligjerats s gjasht:

(Shkrim akademik, S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs (f.56-65)

Koherenca e paragrafve
Njsimi, uniteti i paragrafve
Strukturimi i paragrafve
Lidhja e paragrafve s bashku
Gjatsia e paragrafit
Tri pjest prbrse t paragrafit: fjalia kryesore, trungu dhe fjalia prmbyllse
Tema dhe ideja e kufizuar e paragrafit ose prqendrimi n nj drejtim

Formimi i
paragrafve
Paragrafi i shkruar mir
duhet t prmbaj disa
tipare t veanta:
3

 S pari,
paragrafi
duhet t
jet i
njsuar, t
ket
unitet.

Kjo do t thot q ai t
prqndrohet mbi nj ide.
Paragrafi i mir duhet t
ket nj mendim, nj
qllim. Nse gjat shkrimit
idet tuaja do t
ndryshojn, ather edhe
paragrafet duhet t
ndryshojn.
4

 S dyti,
paragrafi
duhet t jet
kuptueshm

Kjo do t thot q
paragrafi t jet i qart
dhe i renditur n mnyr
logjike, pra t kuptohet
qysh me leximin e par. N
i paragraf, t gjitha fjalit
jan t lidhura me njra
tjetrn. Kjo lidhje logjike
sht element
prbashkues q ndihmon
n qartsimin e ideve dhe
kuptimin e fjalve brenda
paragrafit.

S treti, N aspektin
pamor, rreshti i par i
paragrafi
paragrafit sht m i
duhet t
zhvendosur, me
jet i
fjalit q vijn m
strukturur pas n paragraf.

 Paragrafi prbhet nga fjalit q trajtojn t

njejtn tem.
Fjalit t ndrtuara mir i prkasin nj
paragrafi.
N vetvete, paragrafi sht nj form e
rndsishme e organizimit t fjalive.
Gjithashtu, paragrafi sht edhe baza e
ndrtimit t eseve.

Paragrafi ka tri pjes prbrse:

FJALIN KRYESORE
TRUNGUN (pjesn e mesme shtjelluese)
FJALIN PRMBYLLSE
Paragrafi i ngjan nj treni n udhtim. Fjalia
kryesore sht lokomotiva. Ajo sht fjalia q
drejton paragrafin. Fjalit e trungut t paragrafit
jan vagonat. Ato mbajn ngarkesn, t gjitha
faktet dhe detajet q lidhen me temn. Fjalia
prmbyllse sht treni n fundin e udhtimit.
Ajo mbyll paragrafin.
8

 N kt shembull po ilustrojm t dhnat e

msiprme.
Dita e dbors
Dje ra shum dbor, e cila dalngadal i bri gati
t pakalueshme rrugicat e fshatit ton, prandaj dhe
msimi mbaroi m hert. Dbora filloi t binte para
mesdits. N fillim shihnim nga dritarja vetm disa
flok t mdhenj dbore, por nuk zgjati shum dhe
ajo zuri t binte gjithnj e m dendur. Dbora mbuloi
oborrin. N orn 12:30, drejtori i shkolls lajmroi se
msimi, at dit, do t mbaronte n orn 13:00. Fal
dbors, at mbasdite bm pushim!

Por jan fjalit n vetvete?

Fjalia kryesore, sikurse kuptohet dhe nga
emrtimi, sht fjalia e cila prmban temn
q do t shtjellohet apo diskutohet n
paragraf. Ajo kryen tri funksione:
1.Emrton subjektin.
2.Tregon se pr ciln pjes t subjektit do t
shkruani. (Kjo pjes e subjektit quhet pik ose
shtje e prqndrimit.)
3.Trheq vmendjen e lexuesit.
10

 Trungu ose pjesa e mesme shtjelluese,

nprmjet fjalive bn shtjellimin, shpjegimin
ose prshkrimin e subjektit. T gjitha idet e
shprehura n kt pjes duhet t renditen n
mnyr sa m harmonike dhe t logjikshme.
Nj mnyr e efektshme pr ta realizuar kt
paraqitje t harmonishme dhe logjike sht
renditja e ideve kryesore prpara se t
shkruhet paragrafi.

11

 Fjalia e fundit apo fjalia prbyllse u sjell

ndrmend lexuesve prmbajtjen e paragrafit,
ose u jep atyre nj ide pr t ciln mund t
mendojn.
Paragrafi sht pjes e prqndruar e nj
mesazhi shkrimor.

12

Por, kur sht i plot nj paragraf?

Paragrafi sht i plot, kur fjalia
kryesore sht trsisht e
mbshtetur nga trungu dhe fjalia
prmbyllse.

13

 Si rregull, kjo arrihet nse

shkruhet nga tri deri dhjet fjali.

Nse paragrafi juaj sht m i
gjat se dhjet fjali, ndajeni ato n
dy paragraf, ose vini re me
kujdes, nse t gjitha detajet jan
t rndsishme apo jo.

14

Nse paragrafi sht m i shkurtr se

tri fjali, kjo do t thot se ka mundsi q
n t, t mos jet prfshir informacion i
mjaftueshm pr mbshtetjen e ides.
Mundohuni ti shtoni fjali t tjera. Por
ka edhe raste t veanta kur paragrafi
sht m i gjat se dhjet fjali, kur
informacioni n t sht i pasur dhe ka
detaje t shumt.
15

Tema dhe ideja e kufizuar e paragrafit ose

prqendrimi n nj drejtim, n nj pik
Paragrafi hartohet mbi nj tem t caktuar. Pr nj
paragraf , fjalia e tems mund t ndahet n pjes t
dallueshme nga njra tjetra: (1) tema dhe (2) ideja e
kufizuar (drejtimi).
Tema sht subjekti pr t cilin bn fjal paragrafi.
Ideja e kufizuar ose drejtimi ngushton apo kufizon
kt tem. Ky koncept sht jashtzakonisht i
rndsishm, sepse, n do rast, ideja e kufizuar sht
zemra e paragrafit. Pjesa tjetr e paragrafit zhvillon
iden e kufizuar.
16

 Pr ta vlersuar m mir funksionin e ides

s kufizuar(drejtimin,prqndrim n
nj pik), ju duhet t sillni n mendje
shumsin e alternativave me t cilat
prballeni prpara se t filloni t shkruani.

17

Pr shembull, merrni n konsiderat nj

tem si ajo e shitjes s librave n panair. Kjo
sht nj tem e mir pr t shkruar rreth saj,
por sht shum e gjer. donjra nga fjalit e
tems m posht mund t krijoj nj paragraf
t mir dhe secila prej tyre mund t bazohet
n temn e prgjithshme pr shitjen e librave
n panair.

18

Shembull 1
1. Shitja e librave n panir sht nj pun e lodhshme.
tema
ideja e kufizuar
2. Shitja e librave n panair krijon mundsin pr t takuar shum lexues.
tema
ideja e kufizuar
3. Shitja e librave n panair nnkupton lvizjen e shum librave q jan t
pashitur.
tema
ideja e kufizuar
4. Shitja e librave n panair krkon nnshkrimin e nj kontrate pr t
marr pjes atje.
tema
ideja e kufizuar
5. Shitja e librave n panair ju v n kontakt me shum botues.
tema
ideja e kufizuar

19

Studentja q ka zhvilluar kt ushtrim, m n fund ka

przgjedhur fjalin e par nga pes fjalit e tems s msiprme dhe
ka shkruar paragrafin e mposhtm:

Panairi i librit sht pak m ndryshe nga t tjert,

sepse vet libri nuk sht nj mall i zakonshm konsumi,
dhe si i till meriton m shum respekt. N qoft se do t
marrsh pjes n nj panair, hapi i par sht caktimi i
vendit dhe rregullimi i stendave. Ktu ka vend pr fantazi,
sepse mnyra e vendosjes s tyre mund ta bj hapsirn
tnde m t vaant nga t tjerat. Pasi stendat t jen n
vendet e tyre, duhet menduar pr vendosjen e logos, me
an t s cils prfaqsohesh n panair. Ajo duhet t ket
nj madhsi t caktuar, q t jet mjaft e dukshme nga t
gjitha ant e panairit. Ajo q sht e rndsishme, sht
gjetja e disa tavolinave jo t larta, n mnyr q libri t
ekspozohet m mire dhe klientt t ken mundsi ta
shikojn nga afr. Mnyra e vendosjes s librave krkon
nj prkushtim t vaant, sepse sht mir q librat t
ndahen n stenda sipas grupmoshave dhe fushave.
20

N kt mnyr, klijentt do t dine ku t drejtohen

pr t gjetur librin e prshtatshm pr ta. N mnyr
q libri t jet n qendr t vmendjes s gjithkujt, n
panair mund t vendosen poster t librave m t rinj
dhe kshtu mund t informohen lexuesit q nuk jan
n dijeni. Postert jan element shum i
rndsishm, sepse mund ti japin gjallri hapsirs
tnde dhe kshtu nuk t duhet t mendosh shum pr
dekorin; do t mjaftonte vetm pak gjelbrim apo disa
vazo me lule. Prsa i prket paketimit, do t ishte mir
sikur t siguroni anta prej kartoni, sepse do t ishin
m t prshtatshme pr blersit. Mbetet dhe dika e
fundit, shum e rndsishme gjat shitjes: vendi ku
do t mbahen parat. Nj kuti e vogl e mbyllur do t
ishte shum e prshtatshme. Tani do gj sht gati.
M n fund, dita e prurimit ka ardhur. Pallati i rinis
mirpret lexuesit. Pun t mbar!
21

Shembull 2

Poema Kngt e Milosaos e Jeronim de Rads u bn jehon ngjarjeve

t shekullit XV.
tema
ideja e kufizuar
Poema Kngt e Milosaos e Jeronim de Rads sht ndrtuar mbi nj
plan t vetm subjekti.
tema
ideja e kufizuar
Poema Kngt e Milosaos e Jeronim de Rads nuk pasqyron veprim, por
ndjenjat e heronjve.
tema
ideja e kufizuar
Poema Kngt e Milosaos t Jeronim de Rads, elementi tregimtar
ndrthuret me at lirik.
tema
ideja e kufizuar
Poema Kngt e Milosaos ka m shum tiparet e shkrimit lirik.
tema
ideja e kufizuar

22

Studentja q ka zhvilluar kt ushtrim, m n fund ka

przgjedhur fjalin e fundit nga pes fjalit e tems s
msiprme dhe ka shkruar paragrafin e mposhtm:

Kjo poem u shkrua kur De Rada ishte 20 vje, mosh kur

poeti kishte m shum ndjeshmri se sa prvoj. Dashuria q
lidh heronjt e poems ishte prjetuar m par nga vet
autori, pr bijn e nj bariu. Ndaj De Rada e pasqyron me
drithrima shpirti gjendjen e heroit t dashuruar, me vargje t
tilla si: Bie, por sdua t fle Dashuria e dy t rinjve
trajtohet m shum si mall, si munges dhe kjo e bn tejet
romantike. Nj tregues tjetr i shkrimit lirik jan zhvendosjet
imagjinare n koh dhe hapsir. S fundi, nuk mund t mos
prmendim figurshmrin dhe vargun e lir q bhet aq i
fuqishm n penn e De Rads. T gjitha kto elemente
krijojn nj harmoni t prkryer lirike dhe prcjellin ndjenja t
mdha pr jetn dhe dashurin.
23

Llojet, uniteti, koherenca dhe organizimi i

paragrafve. Paragraft hyrs dhe paragraft
mbylls

Ligjerata e shtat: Llojet, uniteti, koherenca dhe organizimi i paragrafve. Paragraft hyrs
dhe paragraft mbylls

Teuta Vinca-Kafexholli

LITERATURA:

LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Shkrim akademik , S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs

Llojet, uniteti, koherenca dhe organizimi i paragrafve.

Paragraft hyrs dhe paragraft mbylls

Llojet, uniteti, koherenca dhe organizimi i paragrafve. Paragraft hyrs dhe paragraft
mbylls : Prmbajtja e ligjerats s shtat: (Shkrim akademik, S.Barnet, P. Bellanca, M.
Stubbs (f.67-88)

Llojet e paragrafve
Uniteti i paragrafve: fjalit-tem, idet-tem
Organizimi i paragrafve
Paragraft induktiv dhe ata deduktiv
T ruajm njsin logjike t paragrafit
Pragraft hyrs
Disa kshilla pr ta br hyrjen tuaj m trheqse te paragraft hyrs
Disa udhzime q mund t jen t frytshme pr paragraft mbylls

Llojet e paragrafve
Paragraft jan katr llojesh:

tregues

prshkrues shpjegues

Binds
(argumentes)

Paragrafi tregues
-

Tregohet nj histori apo ngjarje nga jeta e

shkruesit

Duke gatuar me
gjyshen
Fjalia kryesore

Detajet interesante

Fjalia mbyllse

Gjyshja dhe un knaqeshim

shum kur gatuanim n kopshtin
prapa shtpis. N fillim
mbushnim kutit bosh t kosit me
shkopinj t vegjl dhe me t gjitha
llojet e gjetheve.Keto ishin disa nga
perimet tona. N vend t lakrs
prdornim bar. Pastaj ushqimin e
przienim me shkop dhe e linim n
diell q t ziente. Gjat gjith
kohs shikonim nse ushqimi ishte
gati. Kishte raste kur n vend t
krips dhe piperit, gjithka e
sprkatnim me rr. Dhe n fund,
bnim nj gosti t madhe!
(Paragraf tregues -nje histori ose ngjarje
nga jeta e shkruesit)
5

Mall
Nuk do ta harroj asnjher vajtjen time t
par n Greqi. Ai vend (ishull) i vogl mu duk
i njohur dhe mikprits, sepse aty ishin familja
ime. Prindrit e mi s bashku me vllan kishin
nj vit q ndodheshin atje. Ishte viti 1998,
dhe hera e par q shkoja n at vend. Udhtimi
ishte interesant dhe i qet, por un jo. Mendja
m rrinte tek ata njerz aq t dashur t jets
sime dhe zbraztia e mungess e gzimi i
takimit prziheshin bashk dhe sm linin t
qet. Kur trageti iu afrua brigjeve t
kuqrremta t atij ishulli t vogl, pash mes
turms siluetat e tyre dhe u prlota.
(Paragraf tregues)

Paragrafi prshkrues
- Prshkruan nj person, vend ose send.
Pr t shkruar nj paragraf t till,
prdoren fjal q e ndihmojn lexuesin t
shikoj, dgjoj, ndjej a shijoj objektin e
prshkrimit

Fjalia kryesore

Detaje interesante mbi

qetsin, yjet, ejt

Fjalia mbyllse. Detaji

m i mire sht ruajtur
pr n fund

Pranver
N pranver, akulli e dbora fillojn t
shkrijn e t mbushin lumenjt e
liqenet. Natn kur qielli sht i pastr,
mund t shihen yjet, miliona yje,
krahas vezullimit t drits s hns.
Ndonjher mund t shikoni edhe yje
q bien dhe zhduken para se t
arrijn vijn e horizontit.
(Paragraf prshkrues ku
prshkruhet nj person, vend
ose send).
8

Dhurata e ditlindjes
Sapo e mora n dor, e ndjeva q ajo kuti e
vogl e kuqe do t kishte vler t veant pr
mua. Hoqa me kujdes fjongon e bardh q kishte
prsipr dhe hoqa kapakun. Ishte nj unaz n
form luleje, kishte disa petale t hapura, t
mbushura me dhjet gur t vegjl, t shndritshm,
q pr mua donin t thonin shum, dhe n qendr ca
petale t tjera rrethonin nj gur t madh t
shndritshm, imitim diamanti. Punimi mjaf i
veant, e bnte t dukej e mrekullueshme, sidomos
n gishtin tim. Ndoshta bukurin ia shtonte pesha
e veant emocionale q kishte pr mua. Ishte
simboli i dhjet viteve miqsie t sinqert me nj
shoqe t mrekullueshme.
(Paragraf prshkrues objekti)

Paragraf prshkrues vendi:

Shpella antike
Shpella antike n malin e Tomorrit mbart n vete
vlera t paprsritshme kulturore, historike dhe
arkitektonike. Branda saj sht nj errsir
thuajse absolute dhe mbizotron kudo lagshtia.
Natyra i ka gdhendur muret glqerore me nj
mjeshtri t mahnitshme, me larmi formash dhe
ngjyrash. Nga tavani e dyshemeja zgjaten
stalagmite e stalaktite magjepse. Gjithsesi, aty
duket edhe dora njerzore: npr mure jan
gdhendur figura t thjeshta q mendohet se i
prkasin prehistoris. Nga nj banes e njerzve
primitiv, kjo shpell sht kthyer n nj muze me
vlera t mdha.

10

Paragraf prshkrues personi:

Gjyshja ime
Ndonse kan kaluar vite nga ndarja ime
me t, portreti i gjyshes m rri pran, i
freskt, i dashur, sikur t jet ende
gjall. Gjithka e kam t gdhendur n
zemr: syt e qeshur, vshtrimin e
ngroht, flokt e thinjur, fytyrn me
rrudha pleqrie, por gjithmon ermir dhe
duart topolake q sharronin kurr t m
prkdhelnin. Trupvogl, por me zemr t
madhe, ajo dinte t falte vetm dashuri,
dashuri nne, ndaj kujtimet pr t jan
strukur diku n kujtes, si pr t m
treguar se ai vend sht vetm i saj dhe i
askujt tjetr.
11

Paragraf me prshkrim ngjarje (1):

Padrejtsi
Sishte e drejt, po ja q ndodhi. Prej dy
vitesh, ai ishte nj ndr shokt e mi t klass,
por nuk shoqrohej me asnj nga ne. Ishte nga ata
fmij q vijn n shkoll kur kan koh t lir,
sepse pjesn tjetr t kohs e kalojn duke
punuar. Nxnsit e tjer e bnin shpesh objekt
talljeje, me ose pa dashje. Qeshnin kur ai thoshte
se nuk e njihte t atin, nuk e dinte me far
merrej, ku ishte. Megjithat, t gjithve u erdhi
keq ditn kur ai tha se do t linte shkolln.
Arsyet tronditse po ua tregoj m posht...

12

Paragraf me prshkrim ngjarje (2):

Nata e frikshme
Gjithnj m kan plqyer filmat
policor, por kurr se kisha menduar
veten dshmitar t nj krimi. Ishte ora
tet e mbrmjes dhe un po nxitoja pr n
shtpi. Rruga ishte shum e errt; ve
dritave, mungonin edhe yjet n qiell. Disa
metra larg meje, dgjova t brtiturat e
sharjet e dy t rinjve. Njri prej tyre
mbante n dor nj thik. E tmerruar u
fsheha pas nj peme. Nxora celularin dhe i
telefonova policis duke menduar n kok
arsye t ndryshme...
13

Paragrafi shpjegues jepen

shpjegime pr nj send,
ngjarje etj; ose jepen
informacione pr to. N t
prfshihen fakte q i nevojiten
lexuesit pr ta kuptuar
subjektin.

14

Jeta me nj vlla m t vogl

T jetosh me vllan tim t vogl sht
shum e vshtir. (fjalia kryesore) S
pari, ai mundohet t m kopjoj n do
gj. Nse un pi nj got t dyt me
qumsht, kshtu do t bj edhe ai. S
dyti, ai gjithmon do t luaj me shokt e
mi.Nse ne luajm basketboll, ai do t
luaj me ne. Por ai sht shum i vogl.S
treti, ai krkon t qndroj zgjuar sa
un. Gjithmon i thot mamit: Prse ai t
qndroj zgjuar m von se un? (detaje
interesante). Mamaja m thot se ai
dshiron t m ngjaj, dhe pr kt duhet
t jem krenar. Prpiqem t jem, por nuk
sht gjithmon e leht.(fjalia mbyllse)
15

Rnia e ortekut
T gjith ata q nuk e din, mund t mendojn se rnia
e ortekve kushtzohet vetm nga rnia e dbors. Por
gabohen, sepse rnia e ortekve sht dukuri natyrore,
q nuk mund t ndodh pa pranin e shum faktorve t
tjer. Si fillim, e rndsishme sht q sasia e dbors q
bie t formoj nj shtres 0,3-0,5 m. Edhe temperaturat
luajn rol t rndsishm: gjat dimrit, ato tkurrin
dborn dhe n pranver, pjesa e siprme e saj shkrin
dhe bn q dbora e sapo shkrir t deprtoj n shtresat
e poshtme, duke i lvizur ato. S treti, edhe era ndikon n
formimin e oretkve. Kusht i rndsishm sht q ajo t
fryj me shpejtsi 25-30 milje/or. Relievi sht faktor i
rndsishm. Ai ndihmon n rnien e ortekve me formn
karakteristike, ekspozimin, pjerrsin q duhet t jet
22-60 grad,etj. Pra, rnia e ortekve nuk sht nj
dukuri aq e thjesht sa duket.

16

 Paragrafi

argumentues-binds

Shprehet nj opinion n lidhje me

nj send, ngjarje etj. Shkruesi
gjithashtu prpiqet ta bj lexuesin t
jet nj mendje me t, lidhur me
shtjen e parashtruar.

17

Pa trotuare
N rrugt e lagjes son nevoiten
trotuar.(fjalia kryesore shpreh
opinionet). Pa to, kalimi n rrug sht i
rrezikshm dhe i vshtir.Ne nuk mund t
ngasim biikletat, pasi prindrit nuk na
ln q t dalim me to n rrug. Po
kshtu, nuk mund t prdorim as patinat.
N dimr sht e vshtir t shkosh n
shtpit e shokve, sepse dbora
grumbullohet n ant e rrugs. Kshtu jemi
t detyruar t luajm n oborrin e
shtpis.(arsye t shumta). N lagjet e
tjera, rrugt kan trotuare, po tek ne,
prse nuk duhet t ket? (fjalia mbyllse)

18

Jo duhanit
Duhani dmton seriozisht
shndetin. Kjo sht shprehja q
predikojn t gjith, madje dhe vet
prodhuesit e paketave t cigareve.
Jo m kot organizatat e shndetit
dhe qeveria prpiqen t bjn t
ndjeshm prdoruesit pr rrezikun q
vjen nga prdorimi i tij. Sot, sipas
statistikave, duhani sht shkaktari
i nj numri t madh vdekjesh n
vendet e industrializuara. Prej tij,

19

shum fmij lindin jonormal, t

tjer kan probleme frymmarrjeje
ose smundje kronike mushkrish,
vetm e vetm se kan pasur fatin
t lindin n familje duhanpirsish.
E far tjetr duhet t ndodh q
kta njerz t kuptojn se kshtu,
prve vetes, dmtojn edhe
njerzit q duan m shum?

20

Paragrafi hyrs

21

Fillimi i mbar gjysma e puns.

Fjal e urt

Paragrafi hyrs

Paragrafi hyrs sht shum i rndsishm.

Ai sht nj lloj pasaporte q e njeh
lexuesin me iden, me qllimin e shkrimit
dhe far do t shtjelloni m tej. Ndaj dhe
duhet shkruar mir duke treguar kujdes n
formulim n mnyr q t trheq vmendjen
e lexuesit dhe ta mbaj gjall interesin e tij
pr t vazhduar leximin deri n fund.

22

- disa kshilla pr ta br hyrjen tuaj

m trheqse

Me nj citim q ka lidhje me temn.

Nj anekdot ose nj rrfim tjetr i shkurtr.
Nj fakt apo detaj interesant ( pr shembull
nj statistik interesante).
Nj prkufizim t nj termi t rndsishm
Me ndonj pyetje provokuese dhe
interesante.
Nj vshtrim pr nj pikpamje t ndryshme
nga e juaja.
Nj pohim se nj problem ekziston.
23

Gjat leximit mund t vrejm se kto

mjete prdoren gjrsisht n paragraft
haps.
Po japim nj shembull t paragrafit haps
me anekdot:

24

Esht nj rrfenj e vjetr popullore

amerikane mbi nj tas druri. Puna ishte se
gjyshja, me duart q i dridheshin, herahers thyente nga nj piat. E zemruar, e
bija i dha nj tas druri duke i thn se
ktej e tutje ajo do t hante n t. Duke
par kt, mbesa e mitur pyeti t mn se
prse gjyshja duhet n hante n nj tas
druri, kurse gjith t tjert n shtpi n
piata porcelani. Sepse sht plak! iu
prgjegj e ma. Fmija u mendua pr nj
ast e pastaj i tha s ms, Kur gjyshja
t vdes, ruaje tasin e drunjt. E ma e
pyeti prse dhe fmija iu prgjegj, q ta
kesh kur t plakesh.

25

- nj detaj interesant

Q bluxhinset ose denimet nuk

gjinden vetm n Teksas nuk na habit
po t kujtojm se xhinset e kan
marr emrin nga Gjenova (Gene),ku u
end s pari kjo rrob, dhe se denimi
sht rrob de Nimes, domethn nga
Nimes-i, nj qytet n Franc.

(Nj informacion i till mund t mirret nga nj fjalor)

26

- Strategjia me ndonj pyetje mbi shtjen nse

sht e lejueshme q doktort ti gnjejn
nganjher pacientt e tyre
A duhet q doktort ti gnjejn
pacientt n dobi t tyre pr t
shpejtuar shrimin ose p t fshehur
afrimin e vdekjes? Ashtu si n
sfern e ligjit, t qeverisjes dhe
n pun t tjera, n mjeksi krkesa
pr ndershmri shpesh zvoglohet pr
hir t nevojave t tjera: t nevojs
pr tiu shmangur lajmeve t kqija
ose pr t respektuar premtimin pr
mbajtjen e nj t fshehte;pr t
ekspozuar korrupsionin ose pr t
ngjallur interesin e publikut.
27

ose

28

E keni menduar ndonjher se

si do t ishte sot jeta pa
kompjuter?..

Paragraft mbylls
Paragraft mbylls sikurse paragraft
haps (hyrs), jan veanrisht t
vshtir ndoshta jo pr gj tjetr, por
se jan shum t spikatur.
N paragrafin mbylls duhet thn
dika interesante.

29

Sdo t kishte kurrfar interesi t thonit Kshtu

shohim ose shprehjen e strnjohur e t
mrzitshme si prfundim dhe pastaj ti bni
jehon titullit dhe paragrafit t par. Kjo n nj
far mnyre sht e justifikueshme n nj ese t
gjat, sepse lexuesi mund t ket harruar disa
nga idet e paraqitura tridhjet faqe m par,
por n nj ese q mbahet mend leht ka nevoj
pr dika m shum.
30

- disa udhzime q mund t jen t

frytshme pr t br paragraft mbylls

Lloji m i zakonshm sht prmbledhja.

E mbyllni esen me nj citim, sidomos me nj citim q
zgjeron ose e modifikon nj citim t prdorur n
paragrafin haps.
E mbyllni me nj pik t re (por t lidhur), q e on
diskutimin tuaj nj hap m tej.
E mbyllni me nj aluzion ta zm me nj figur ose
ngjarje historike ose mitologjike. (p.sh. Nj fitore e arrir me
sakrifica e humbje t mdha, quhet zakonisht fitore e Pirros)

Prdorimi i pyetjeve retorike.

31

- Shembull i mbylljes me prmbledhje

Po, pr mua nata e Vitit t Ri sht

nj nat shum e veant, pr shkak t
njerzve shum t veant t cilt m kan
dhuruar shum kujtime t bukura.
Kngtart , grupet muzikore, krcimtart,
madje edhe aktort e estrads i kan dhn
jets sime gzim e hare. Kt vit, me
fillimin e prgatitjes s koncertit t
Vitit t Ri, mendoj se far befasie t
mrekullueshme do t na ofroj mesnata e
ndrrimit t viteve. Do t jet qetsi apo
nj kaos i furishm npr rrug, apo nj
festim me t vrtet gazmor? Pres me
padurim ta zbuloj!

32

-prfundim me pyetje retorike (pohim

q bhet n form pyetje)

Sikurse paraqita dhe u mundova t

ilustroj m lart, kurr nuk do t
arrij t kuptoj aftsin e njerzve
pr t folur m shum se pr t
ecur. Prse na duket m e leht t
diskutojm pr djegien e plehrave,
se sa t veprojm dhe ti djegim
ato? Prse na duket m e leht t
diskutojm pr shrbimet komunitare,
se sa t shrbejm? Kt nuk do ta
kuptoj kurr.

33

Nj prmbledhje mendimesh t
rndsishme pr paragrafet
Paragrafi sht njsia m themelore e
tekstit.
Nj grup fjalish me lidhje t ngushta midis
tyre.
Gjykimet dhe arsyetimet q shprehim kan
lidhje logjike me njra tjetrn.

34

Sa i prket ans logjike, paragraft

mund t tregojn

detaje q zhvillohen si analiz, prshkrim ose

numrim i hollsishm i veorive.

ilustrim- pr t konkretizuar diskutimin

krahasim t dikaje me gjra t ngjajshme ose
t ndryshme
prsritje- me qllim t prforcimit t ides
kryesore

prkufizim - t nj koncepti apo dukurie

35

do paragraf trajton nj ide t vetme q shprehet

me nj varg fjalish
Rndsi t veant ka zgjedhja e fjalis q do t
shrbej si brtham organizuese e paragrafit
(fjalia- tem ose fjalia bosht)
Fjalit tjera t paragrafit merren me shtjellimin e
mendimit q prmban fjalia-tem.
P.sh.
36

Muzika t knaq.
Olimpiada Botrore e Atletiks filloi.
Fjalt knaq dhe filloi q dalin si fjal kye
vshtir se mund t shtjellohen m tej
Duke i formuluar ndryshe, kto fjali mund
t shrbejn si fjali tem(bosht) pr
paragrafin:

37

Muzika ngjall emocione t forta.

Olimpiada Botrore e Atletiks pati t papritura t shumta.
Grupi emror emocione t forta dhe t papritura t shumta
lejojn t shtjellohet m tej me fjali t tjera, t cilat do t
sqarojn se emocione shkakton muzika, ose t
paprtitura pati Kampionati
Tema dhe drejtimi i fjalis (fjalia tem) prmban rrjedhn
logjike t paragrafit.

38

Fjalia-tem (fjalia bosht) mund t ndodhet n fillim n

mes apo n fund.
Kur nisim me shembuj, pr t dal tek fjalia q prmban
iden kryesore t paragrafit themi se ky paragraf sht
INDUKTIV.
P.sh. Nse kjo sht hera e tret q motra juaj smuret
pasi ha pjeshka, ju mund t nxirrni nj prfundim se ajo
ka alergji nga ato.

39

Paragrafi induktiv pra fillon me t veantat- nj numr

binds shembujsh, rastesh, eksperimentesh, detajesh.
T trajtuara s bashku kto t veanta, prbyllen me nj
konstatim t prgjithshm.
Procesi i shkrimit me induksion nuk funksionon kur
shembujt jan t pakt n numr ose t dobt n
rndsin e tyre pr t mbshtetur nj aargument t
prgjithshm.

40

Nse paragrafi sht DEDUKTIV, do t

nisim me fjalin q prmban iden
kryesore pr t vijuar me ilustrimin e saj
me shembuj.

41

Disa kshilla pr t ruajtur njsin

logjike t paragrafit
1.

2.

3.

N nj paragraf duhet trajtuar nj ide t

vetme.
Kur kalohet nga nj ide n tjetrn, nis nj
paragraf t ri.
Dy mendime t lidhura ngusht midis
tyre nuk ndahen n dy paragraf t
ndryshm.
42

PUNIMET PROFESIONALE N
STUDIME PARADIPLOMIKE
Punimet profesionale shkruhen nga lndt
dhe disiplinat e ndryshme.
Punimi profesional nuk duhet t jet
domosdoshmrisht nj punim origjinal. Qllimi
kryesor i punimit profesional sht mbledhja
dhe shpjegimi i fakteve t njohura, informatave,
qndrimeve dhe mendimeve, n mnyr q t
zgjerohet ideja shkencore, zhvillimi i qasjeve t
reja, shfrytzimi i rezultateve shkencore.

Shikuar nga aspekti i prgjithshm ekzistojn

disa lloje t punimeve profesionale, por ne do t
ndalemi n dy lloje, me t cilat studentt e
studimeve paradiplomike m s shpeshti
ballafaqohen:
a. Punimi seminarik dhe
b. Punimi i diploms.

PUNIMI SEMINARIK
Punimi seminarik sht nj punim profesional i cili sht i lidhur me
nj pun t pavarur dhe me nj tem t caktuar nga plani msimor.
Qllimi i punimit seminarik sht:
a)
Zgjerimi i diturive praktike dhe teoroike nga lmi i caktuar,
b)
Zhvillimi i aftsive t shfrytzimit t burimeve t ndryshme dhe
c)
Prvetsimi i aftsive t t shkruarit profesional dhe shkencor.
Me punimin seminarik studenti fiton prvojat e para t
lidhuara me shkrimin profesional dhe shkencor.
Prmes punimit seminarik studenti kyet n njohuri m t thella rreth
objektit t studimit dhe n kt mnyr ai ushtron paraprakisht pr hartimin e
nj pune m delikate si sht punimi i diploms.

PUNIMI I DIPLOMS

Punimi i diploms sht punim profesional individual

n t cilin studenti nn mbikqyrjen e mentorit
prpunon temn e caktuar nga aspekti teorik, praktik
ose teoriko-praktik.
Zakonisht punimi i diploms duhet t ket rreth 3035 faqe, n t cilat studenti trajton nj problem apo nj
tem q lidhet me drejtimin e studimeve, n lmin ku
ai synon t diplomoj.

Punimi i diploms sht i ngjashm me punimin

seminarik duke e par nga aspekti i karakteristikave
t prgjithshme. Por megjithat ekzistojn edhe
disa dallime.
t prbashkta: zhvillimi i shprehive dhe aftsive,
q nga mbledhja e materialit deri te teknikat e
aparaturs shkencore dhe profesionale.
dallimi: tema q prpunohet n punimin e
diploms sht m delikate dhe m e zgjeruar;
metodologjia m e theksuar dhe madhsia e
punimit zakonisht e dyfisht.
5

Gjat studimeve mund t hartohen disa punime

seminarike e disa prej tyre jan edhe t
detyrueshme, ndrsa punimi i diploms fillon
kur studenti mbaron t gjitha provimet dhe
detyrimet paraprake me planin msimor t
studimit.
Nga aspekti i qllimit t tyre dallohen se te
punimi seminarik studenti ushtron t shkruaj
mir, ndrsa te punimi i diploms studenti duhet
t tregoj q ushtrimi ka qen i suksesshmm.
6

Prgatitja e punimit seminarik dhe

t diploms
Hartimi i punimeve seminarike sht njra nga
obligimet themelore t do studenti.
Sipas rregullave t prgjithshme mbi studimet
paradiplomike, zakonisht, studenti sht i obliguar t
hartoj disa punime seminarike me shkrim (si edhe
punimin e diploms n shumicn e fakulteteve) t cilat
duhet t vlersohen pozitivisht nga mentori. Nota t
ciln e ka arritur nga punimi seminarik merret
parasysh edhe te provimi nga ajo lnd.

Punimi seminarik dhe i diploms hartohet pr

shkak t njohjes m t thell t studentit me
materien e njsive msimore dhe pr shkak t
kyjes s studentve n punimet profesionale
dhe shkencore.

Zgjedhja e lnds dhe tems

shtja e zgjedhjes s tems, nuk sht aq e
thjesht dhe e leht pr studentt, n veanti duke
pasur parasysh se shpeshher informacionet mbi
lndn dhe temn gjat studimeve semestrale jan t
kufizuara nga aspekti kohor dhe prmbajtsor.
Meqense qllimi i shkrimit t punimit sht kyja n
punimin individual shkencor dhe profesional, do t
ishte me rndsi t veant q studenti vet ta zgjedh
temn, ose n mnyr aktive t marr pjes n
zgjedhjen e tems, sipas dshirave dhe prirjeve t
veta.
9

Studeniti duhet t zgjedh lndn dhe temn pr t

ciln sht i interesuar, sepse ather motivimi pr
shkruarjen dhe hulumtimin do t jet n nivel m t
lart, q sht kusht i domosdoshm pr shkruarjen e
punimit shpejt, leht dhe me sukses.
Me rastin e zgjedhjes s tems sht e rndsishme
se duhet tu shmangemi temave t cilat jan shum t gjra
ose shum ngushta.
Po ashtu nuk sht e preferuar t zgjedhet tema, e
cila sht prdorur dhe shfrytzuar shpesh n
seminare .
10

 Prvetsimi i punimit seminarik apo t diploms s

autorit t huaj si dhe kopjimi i prmbajtjes s tyre nuk
preferohet dhe sht rreptsisht i ndaluar.
Varsisht nga rregullat t cilat profesori i lnds i ka
theksuar, przgjedhja e tems mund t kryhet n dy
mnyra: studenti mund t zgjedh temn nga lista e
temave, e cila sht prgatitur paraprakisht nga
profesori i lnds ose n mnyr individuale nga
vet studenti i cili mund t definoj dhe propozoj
ndonj tem tjetr.
sht e rndsishme q studentit ti mundsohet
kyja aktive n przgjedhjen e tems.
11

Nse studenti prkufizon dhe propozon temn sht

e rndsishme ti merr parasysh disa kritere. Tema
duhet t jet:
Relevante (qensore, e rndsishme) pr lmin e
caktuar,
Atraktive dhe interesante,
Aktuale dhe bashkkohore,
E prshtatshme pr punimin,
E definuar n mnyr precize,
Konkrete (jo abstrakte ose e prgjithshme),
Tema duhet ti prgjigjet interesave t kandidatit,
Tema e punimit metodologjikisht ti prshatet
prvojs s kandidatit.
12

Hulumtimi, mbledhja dhe shfrytzimi

i literaturs
Detyra e par q imponohet n procesin e hartimit
t nj punimi seminarik apo t diploms, sht gjurmimi
dhe mbledhja e literaturs, respektivisht e burimeve q kan
t bjn me temn. N shumicn e rasteve kto jan
faktet dhe mendimet, vrojtimet, argumentet e t
ngjajshme dhe shkrime t botuara (librat dhe artikujt e
revistave si dhe broshurave) ose n baz t
hulumtimeve vetiake (dokumenteve arkivore,
eksperimenteve laboratorike, anketave t ndryshme
me an t pyetsorit, intervistimit dhe t ngjashme).

13

Burimet nga t cilat nxirren materialet rndom ndahen n dy

lloje:
a. Parsore dhe
b. Dytsore.
Kuptohet q burimet m t rndsishme jan ato parsore.
Duke sjell material t ri, nga dora e par, ato i japin punimit nj
risi, freski dhe origjinalitet.
Pr shembull, n qoft se doni t dini nse qndrimi i
Shakespeare-it mbi Jul Cezarin ka qen shum tradicional apo
shum origjinal, duhet t lexoni Jul Cezarin, shkrime t tjera t
periudhs elizabetiane mbi Cezarin si dhe prkthime dhe
shkrimeve latine t njohura mbi elizabetiant. Kto jan burime
parsore. Burimet dytsore jan p.sh. Libra t sotm mbi
Shakespear-in dhe mbi qndrimet elizabetiane ndaj Roms dhe
monarkve.
14

Hartimi i bibliografis s puns

Studenti q ka marr temn seminarike apo t

diploms, q ta dij cilat vepra, artikuj, dokumente e t
ngjashme, duhet ti studioj, pjes e puns s
pashmangshme sht hartimi paraprakisht i
bibliografis. Kjo sht e ashtuquajtura bibliografi e
puns paraprake ose e puns, ndryshe nga
bibliografia prfundimtare, q hartohet n fund dhe
vendodet pas tekstit t punimit.

15

Zakonisht studenti njoftohet me literaturn

profesionale n mnyr empirike (mbshtetje n praktikn dhe
prvojn e tij), duke lexuar ndonj vepr, me an t
vrejtjeve burimore, dokumentare (fusnotave,
referencave) q prve tjerash udhzojn n vepra
dhe shkrimet e tjera profesionale nga lmi i caktuar
shkencor dhe pr temn e cila trajtohet n punimin
seminarik apo t diploms.
Pr fillim ngandonjher mjafton q studenti t
njihet vetm me dy tri shkrime dhe vepra pr ndojn
tem, regjistrat biografik dhe referencat nga ato
shkrime do ta udhzojn n shkrimet dhe veprat e
reja q do t duhej konsultuar dhe studiuar.
16

Gjat hartimit t bibliografis s puns me dobi t

madhe mund t jen sidomos biblotekat, me katalog
t llojllojshm, regjistrimet dhe indekset e veta.
Q ta hartojm regjistrin paraprak bibliografik t
shkrimeve q dshirojm t prpunojm, autori duhet
t gjurmoj npr burime t ndryshme t
informacioneve: doracak enciklopedik, t
prgjithshm dhe specifik, pastaj npr bibliografit e
ndryshme, npr indekset e biblotekave shkencore.
Tr thesari libror i nj bibloteke sht i shkruar n
katalogje, t cilat n biblotekat e mdha shkencore
(popullore, universitare, t fakulteteve, t instituteve
etj.,) jan t shumllojshme.
17

M t shpeshtat jan:
a) Katalogu emror.- I hartuar sipas rendit alfabetik sipas
shkronjave fillestare t mbiemrave t autorve.
b) Katalogu I lnds.- I hartuar sipas rendit alfabetik sipas
njsive t lnds. Ky katalog sht m i dobishm pr
hulumtuesin: ai tregon cilt autor dhe vepra shtjellojn
shtjen q i intereson.
c) Katalogu profesional.- n t cilin n skeda jan
katalogjizuar shkrimet sipas shkencave dhe degve shencore.
Katalogt e nj dege shkencore, p.sh. prmbajn t gjitha
shkrimet q merren me disa lmenj t asaj dege dhe t cilat
gjenden n biblotek.
d) Katalogu titullar.- I hartuar me rendin alfabetik sipas
titujve t librave, t lidhura n fletore sipas viteve.
e) Katalogu qendror.- q prmban fondet librore t shum
biblotekave t ndryshme n vend.
18

Skedari sht elementi i par me t cilin duhet t njihet

studenti.
Titujt n skedar jan vendosur n mnyr alfabetike; do
vepr katalogohet sipas mbiemrit t autorit, titullit dhe fushs.
do vepr klasifikohet me nj numr q t gjendet shpejt dhe
leht. Nj nga metodat e klasifikimit q prdoret npr bibloteka
sht sistemi Dhjetor i Djuit (Dewey). Ky sistem prdoret n nj
numr t konsideruar bibliotekash. Sipas tij titujt ndahen n
dhjet klasa, duke i caktuar 100 numra do klas:

19

000-099 Vepra t prgjithshme

100-199 Filozofi
200-299 Fe
300-399 Shkenca sociale
400-499 Gjuh (Filologji)
500-599 Shkenc e mirfillt
600-699 Teknologji (Arte t dobishme)
700-799 Artet e bukura
800-899 Letrsi
900-999 Histori
do klas ndahet pastaj n nndarje:
800 Letrsi e prgjithshme
810 Letrsi amerikane

820 Letrsi

angleze
830 Letrsi gjermane etj.
20

sht me rndsi q studenti t bj nj krkim t

kujdesshmm dhe sistematik si dhe t regjistroj me rregull
at ka zbulon prej tyre. Krkimi nuk duhet t jet i rastsishm.
Sa m i organizuar t jet prej fillimit, aq m shum koh do
t kursej studenti duke iu shmangur vonesave dhe
prsritjes s panevojshme.
Instanca e par e krkimit t mtutjeshm, pas rekomandimit
nga mentori, zakonisht jan biblotekat universitare, e cila
zakonisht posedon tri lloje t katalogve: a) alfabetik, b) t
lnds dhe c) t vendit (topografike). Me gjetjen e katalogut t
krkuar, studenti duhet t marr signaturn (pjesn e lart
djathtas t katalogut) dhe n baz t saj t krkoj nga
personeli i bibloteks informatn n lidhje me at se a sht
publikimi i krkuar n dispozicion pr shfrytzim.
21

Nse studenti nuk ka mundsi t vizitoj biblotekn

e fakultetit ose at universitare, dhe sht i interesuar
t marr informacionin se a gjendet publikimi i caktuar
n fondin e librave, zakonisht mund t konsultohet
linku i bibliotekave.
sht e rndsishme q studenti, para se t prdor
burimin pr punimin e tij, t vlersoj besueshmrin e
materialeve, e cili mund t bhet duke i pasur
parasysh kto fakte me rndsi:
22

 autorin ( reputacioni i autorit),

botuesin (sa m i dgjuar dhe i njohur t jet botuesi
aq m e besueshme do t jet vepra),
datn e botimit (kur punimi bhet lidhur me nj tem
e cila ka pasur zhvillime t reja) etj.
Kto elemente jan shum t rndsishme dhe
studenti duhet ti ket parasysh me rastin e hulumtimit,
mbledhjes, sistemimit dhe citimit t burimeve t
punimit.
23

Skedat bibliografike apo treguese dhe

modelet e tyre
Krkimi i burimeve, lidhur me punimin seminarik apo t
diploms, krkon nga studenti q t pajiset me nj grup
skedash treguese me prmasa 8x13cm. Skedat duhet plotsuar
me stilplaps menjher sapo t jet identifikuar burimi.
pr do burim studenti duhet t prgatis nj sked t veant
bibliografike.
skedat duhet t prmbajn:
- emrin e autorit,
- titullin e veprs,
- vendin e botimit,
- botuesin dhe
- datn e botimit.

24

Formati dhe rndsia e skedave t shnimeve

skedat treguese kan komente dhe vlersime.
na prcaktojn se cilat burime duhet shfrytzuar.
studenti skedat duhet ti ket me vete sa her q duhet t
lexoj dika rreth shtjes q trajton.
shnimet duhet t jen t sakta.
heqja e nj detaji t vogl si p. sh. numri i burimit apo numri i
faqes, mund t bj q t shpenzojm or t tra.
preferohet q t shkruhet vetm n nj an t skeds.
t shkruhet me shkrim dore t lexueshm dhe t rregullt.

25

Gjithashtu skeda duhet t prfshij numrin klasifikues n

biblotek, biblotekn ku gjendet dhe pasi ta ket kontrolluar,
edhe disa komente t prmbledhura mbi vlern q ka.
Komentet mund t jen si p.sh. jo aq mir, e shklqyer apo
tepr e mir. Studenti mund t bj komente t tilla q ta
ndihmoj kur ta prdor veprn.
Kur t jen mbledhur t gjitha burimet, skedat duhet t
renditen sipas alfabetit, mbiemrit t autorit (nse nuk ka autor,
ather sipas shkronjs s par t titullit t artikullit) dhe tu
vendosen numrat arab n cepin e siprm t krahur t djatht.
E rndsishme: studenti duhet t zgjedh nj form t
caktuar dhe ti prmbahet me sa m pak ndryshimeve.
Po japim dy modele t plotsimit t skedave: njra vepr e
plot dhe tjetra artikull nga periodiku.

26

Libr nga nj autor:

_____________________________________________________________

19

Cfajg, Stefan
159.93 Maria-Antuaneta. Prkthim. Ali Hasharova.
S 298 Tiran: OMSCA-1,2001.
BF referenc e mir
A
__________________________________________________
Prve informacionit bibliografik, skeda duhet t prmbaj edhe
numrin klasifikues n bibliotek, bibliotekn ku sht marr (BFbiblioteka e fakultetit), nj koment mbi vlern e librit, sipas zgjedhjes
nga vet studenti (A do t thot shklqyeshme, si dhe nunrin e
skeds (19) n renditjen e skedave sipas mbiemrit t autorit.
27

Artikull nga nj periodik:

___________________________________________________________________

21

Hart, Stuart N. e t tjer

The ISPA Cross-National Childrens Rights Research Project,
School Psychology International,
22:99-129. Maj,2001
Bif.f. shtje t reja interesante
C
__________________________________________________
Periodikt nuk kan vendodhje. Numrat 22:99-129 tregojn
vllimin (numri 22) dhe faqet e artikullit (99-129). Botimi gjendet
n bibliotekn e fakultetit. Titulli i artikullit vendose n thonjza.
28

Prdorimi dhe dokumentimi i burimeve n nj

shkrim akademik-fusnotat

Ligjrata e nnt: Prdorimi dhe dokumentimi i burimeve n nj shkrim akademikfusnotat

LITERATURA:

LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Si t shkruajm nj punim krkimor, Elona Boce.

Prdorimi dhe dokumentimi i burimeve n nj shkrim

akademik-fusnotat

Prdorimi dhe dokumentimi i burimeve n nj shkrim akademik-fusnotat

Prmbajtja e ligrats s nnt: (Si t shkruajm nj punim krkimor, Elona Boce
(f.61-76).

Rndsia e prdorimit t burime n nj punim profesional

Shnimet referenciale dhe shnimet e prmbajtjes
Mnyra t paraqitjes s referencave
Referenca e paraqitur n fusnot; referencia e paraqitur n kllapa
Citimi n vazhdim nga i njejti burim
Citimi i t njejtit autor pasi t jen cituar autor t tjer
Citimet e veprave t prkthyera
Ndryshimet dhe shtesat n citime
Lista e literaturs ose bibliografia

Pse t prdorim burime?

Duke u prgatitur pr t shkruar, shkruesit
akademik prdorin burime pr t zgjeruar dhe
prpunuar idet e tyre.
Eset krkimore- q nganjher quhen ese t
krkuara , ese t dokumentuara, ese
argumentuese (apo punime seminarike)
mbshteten pjesrisht n burime t tilla, dhe ese t
ktij lloji ju do t shkruani m s shumti n lnd t
ndryshme n fakultet.
3

 N qoft se nuk merrni parasysh asnj burim, ka

rrezik t bini n pozitn e njeriut shum t
painformuar.
Marrja e asaj kan thn dhe zhvillimi i qndrimit
tuaj n lidhje me iden e tyre sht me rndsi
qendrore n shkrimin akademik.
Natyrisht, jo t gjith e kan qejf krkimin. Duhet or
t tra pr t lexuar libra dhe artikuj q rezultojn
kontradiktor ose q nuk lidhen me shtjen.
Megjithat puna krkimore nganjher krkon q
nj njeri t lexoj gjra t mrzitshme, ata q merren
me t, prjetojn nj ndjenj ngadhnjimi se jan
br ekspert n dika.
4

 Ju jeni t gatshm t thoni: Ja kan

menduar t tjert pr kt shtje; t gjitha
idet e tyre jan shum interesante, por un e
shoh shtjen ndryshe. M lejoni tju them se
far mendoj.
Vlera e punimit nuk gjykohet nga numri i
burimeve t dokumentuara, ndaj autori duhet ti
prdor me kujdes.

 Shnimet mund t klasifikohen n dy grupe:

1. Shnime referenciale dhe
2. Shnime t prmbajtjes

1.Ka disa mnyra t paraqitjes s referencave,

por kryesoret mund t klasifikohen n dy grupe.
Njri sistem sht ai i cili referencn e jep n
fusnot , kurse sistemi tjetr q referencn e
jep brenda kllapave menjher pas citatit,
parafrazimit apo prmbledhjes. Ndryshe njihen
edhe si :
a. Sistemi i Oxsfordit (Referenca n fusnot) dhe
b. Sistemi i Harwardit (Referenca n kllapa)
7

a. Sistemi i Oxsfordit (ndryshe njihet edhe si

referenca n fusnot. Shpesh n gjuhn shqipe
prdoret shprehja poshtshnim).
Pas do citimi vihet nj eksponat (nj numr
i ngritur pak m lart se teksti).
Nuk sht vetm kjo mnyr e paraqitjes s
t dhnave t burimit, sepse referencat mund t
prmblidhen n fund t do kapitulli ose madje
edhe krejt n fund t librit.
8

Prmbajtja e referencs duhet t ket t dhna t

mjaftueshme dhe t domosdoshme, si:
- emri dhe mbiemri i autorit,
- titulli i veprs,
- shtpia botuese,
- vendi,
- viti i botimit,
- n fund jepet faqja.
Tani ka filluar t praktikohet edhe dhnia e ISBN, pr
t qen edhe m t sakt gjat burimit.
9

2. Shnimet e prmbajtjes- lejojn autorin t

jap at informacion shtes q i duket me
interes pr lexuesin, por q s sht aq i
rndsishm sa pr tu prfshir n tekst. Jan
t ngjashme me shtojcat. Ktu, autori ka
mundsi t zgjeroj, theksoj apo komentoj
nj informacion t paraqitur n tekst. Ai mund t
paraqes aspekte interesante mbi shtjen q
diskutohet, t citoj burime shtes, apo t
zgjeroj diskutimin duke prdorur detaje t
tjera.
10

Pr shkak se n fusnot (n fund t faqes, n

fund t kapitullit ose krejt n fund t librit) jepen
t dhna t plota lidhur me burimin, disa autor
nuk shnojn fare listn e literaturs ose
bibliografis. Ka t tjer q e praktikojn listn e
bibliografis n fund t librit. T dyja standardet
jan t aplikueshme.

11

Shum autor nuk i prdorin udhzimet e

njejta pr paraqitjen e ktyre burimeve. N fund
t fundit e rndsishme sht paraqitja e t
gjitha t dhnave.
Duhet theksuar nj shtje lidhur me
prdorimin e thonjzave. Sipas norms s
gjuhs letrare shqipe emrat e gazetave,
revistave dhe librave vihen gjithnj ndrmjet
thonjzave.
12

Po paraqesim disa modele referencash n

kuadr t sistemit t Oxfordit, prkatsisht t
referencave n fusnot:
I.

Citimi pr her t par:

Kur pr her t par citohet nj autor, ather t dhnat duhet t jen t plota. P.sh.
1. Mitrush Kuteli, Vepra 5, Naim Frashri,Tiran.1990, f.280.
Modeli me dy autor:
2. J.S.Mill-I.Kant, Mbi lirin dhe paqen,Rilindja,Prishtin 200, f. 127.
Modeli me m shum se dy autor:
3. John Stjuart Mill, Imanuel Kant, Sami Frashri, Kush e prish paqen n
Ballkan?, Rilindja, Prishtin 2007, f.245.
Modele me vepra t prkthyera:
4. Imanuel Kant, Paqja e amshueshme, (Prkthyer nga Bardh Bardheci.)
Rilindja, Prishtin 2006, f. 20.
13

II. Citimi n vazhdim nga i njejti burim:

Nse citohet i njejti autor, nga i njejti burim,
nga e njejta faqe dhe menjher n vazhdim,
ather referenca mund t jet e shkruar: Ibid.,
shkurtes e fjals latine Ibidem, q domethn
po aty. Mund t prdoret fjala e plot Ibidem,
ose n shqip: po aty.

14

Nse autori dhe burimi sht i njejt, por vet

faqja ndryshon, ather do t duhej t shtohej
numri I faqes:
Ibid. f 63. ose
Ibidem, f 63. ose
Po aty, f 63.

15

III. Citimi i t njejtit autor pasi t jen cituar autor

t tjer:
Nse prsritet citati, parafrazimi ose mbshtetja
nga i njejti autor dhe nga e njejta vepr, por pasi t
jet cituar ndonj autor tjetr, ather duhet
shkruar mbiemri i autorit, viti i botimit dhe
numri i faqes.
- Nse nga i njejti autor do t jet e njejta vepr,
ather do t mjaftonte t shkruhej:
a. Kant 2006, f.30.
b. Mill-Kant 2002, f.5.
c. Mill et al 2007,222.
Et al= shkurtes e fjals latine et alii q d.m.th.dhe t tjer. 16

E barasvlefshme me kt model sht edhe kur

autori i referohet fusnots s mhershme. P.sh.
- Si shn. 1,f 30. ose
- Shih fusnotn 1, f 30. ose
- Kant, vepra e cituar, f 30.
Kur nga i njejti autor, pasi t jet dhn ndonj
referenc tjetr, prdoren dy ose m shum vepra si
burime, ather duhet t jepet emri i autorit dhe titulli i
veprs. P.sh.:
- Kant, Paqja e amshueshme, f 61.
- Kant, Mendja kritike, f 211.
17

IV. Citimet jo t plota

Nse prmendet autori i thnies, ather duhet t jepet vepra
dhe faqja. P.sh.:
Ahtisari ka thn se sht konstatuar se tet standardet
jan prmbushur n mnyr t knaqshme 1
Kur prmendet emri i t cituarit, mund t shkruhet vetm burimi
n fusnot:
E njejta vlen edhe po qe se nuk prmendet emri i autorit n
citim. P.sh.:
Tashm sht konstatuar se tet standardet jan
prmbushur n mnyr t knaqshme 2
_____
1 Koha ditore, 30 tetor 2007, f.3.
2 Marti Ahtisaari, Koha ditore, 30 tetor 2007, f.3.

18

VI. Citimet e veprave t prkthyera:

Nuk mjafton vetm t dhnat q u
prmendn m lart (emri e mbiemri, titulli, shtpia botuese, viti i
botimit).

Preferohen t pajisen edhe me emrin e

prkthyesit ( sepse nj vepr mund ta
prkthejn autor t ndryshm) .p.sh.:
Tzvetan Todorov, Poetika e prozs.
(Prkthyer nga Gjovalin Kola.)Shtpia botuese
Panteon.Tiran, 2000. f.12.
19

Ndryshimet n citime
Ndonjher pr shkak t mnyrs se si e kemi
formuluar mendimin, na duhet ta ndryshojm ose
modifikojm pak thnien origjinale t autorit t cituar,
n mnyr q ti prshtatet tekstit ton nga ana
stilistike dhe gramatikore. Megjithat n asnj rast nuk
sht e lejueshme t ndryshohet kuptimi i asaj q ka
thn autori origjinal. Edhe nse jemi t bindur q ka
br nj gabim n at q sht thn, qoft gabim
shtypi apo kuptimor, citimi bhet i plot i ndjekur nga
fjalia latine (sic) n kllapa, q do t thot kshtu dhe
q tregon se fjala ose shprehja pararendse sht
cituar saktsisht, ndonse duket paradoksale ose e
pasakt.
20

Heqja e fjalve ose shprehjeve (pa prishur kuptimin)

prfaqsohen nga tri pika (elipsi), kurse ndryshimet
dhe shtesat futen n kllapa katrore [ ]. P. sh.
Plotsimi [i standardeve] sht vn si kusht
nga bashksia ndrkombtare pr dhnien e
kompetencave m t gjra autoritative.
Ktu standardeve sht futur n kllapa katrore,
sepse fjalia origjinale ishte plotsimi i tyre sht vn
si kusht. N tekstin origjinal fjala standarde
prmendej diku n krye t paragrafit, nga i cili sht
cituar kjo fjali.
21

b. Sistemi i Harwardit (Referenca n kllapa):

sht sistem i referencs i cili n kllapa jep t dhnn ose tregon

burimin.

Mund t bhet n dy mnyra kryesore:

a. Menjher pas citatit, parafrazimit ose prmbledhjes. Brenda kllapave
prfshihen kto t dhna:
mbiemri i autorit,
viti i botimit,
faqja.
b. Menjher pas emrit t autorit hapet kllapa, jepet burimi dhe mbyllet
kllapa:
viti i botimit,
faqja.

* Te sistemi i Harvardit sht i domosdoshm lista e

literaturs apo bibliografis.
N kt sistem t referencs faqja e librit mund t shkruhet ose me
shkronjn f ose me vnien e dy pikave( : ). Duhet t vendosim ose ta
aplikojm shkronjn f ose dy pikat, por jo her njrn e her tjetrn.
22

p.sh.me shkronjn f:
Ka nj gj q duhet pranuar: i riu kur
vjen, krkon t afirmohet. Dhe kt kkon ta
bj shpejt e me njfar agresiviteti. thot
Fatos Arapi. Ai vazhdon m tej Toleranca, n
kt rast, na takon neve, t thinjurve. Ky i ri
nuk duhet t jet injorant pr t mos kuptuar
vlerat q jan krijuar m par, sepse po nuk i
kuptoi kto vlera, ai kurr nuk ka pr tu br
autor vlerash. Edhe te berberi i riu mson nga
mjeshtri. Dorn do ta ket t tijn, pasionin
dhe talentin po ashtu, por ai duhet ta ket
mjeshtrin n dritn e syrit, deri sa tia vjedh
zanatin. (Shekulli 1999: 6). Ose (Shekulli
199 f.6).
23

Shembull reference me dy autor:

Lira individuale shtrihet jo m larg se te kufijt, ku
mund t cenohet liria e tjetrit; ajo nuk sht m liri.
(Mill et al 2001: 23).
Shembull reference me Antologji. Antologjit
zakonisht citohen n baz t redaktorit ose prpiluesit
t antologjis:
Klinton ka thn qart se Intervenimi i NATO-s u b
me qllim q ti jepet fund konfliktit ballkanas m t
vjetr, atij midis serbve dhe shqiptarve, ashtu q t
vendoset paqja e qndrueshme edhe n kt pjes t
Evrops. ( Kelmendi 2006: 24).
24

Lista e literaturs ose BIBLIOGRAFIA:

Duhet t ket t dhna t sakta,
N listn e bibliografis s pari shnohet mbiemri i autorit,
Ka variante t ndryshme veprimi: pas emrit mund t vihet
presje por mund t vihet edhe pik,
N listn e bibliografis nuk jepet numri i faqes.
Renditja bhet n mnyr alfabetike sipas mbiemrit.
Aty ku nuk ka autor, vepra renditet sipas fjals s par t titullit
t veprs.
N bibliografi prfshihen t gjitha veprat e shfrytzuara dhe q
lidhen sadopak me punimin.
25

Hapsira ndrmjet rreshtave

T gjith titujt bibliografik vendosen me hapsir njshe
dhe me hapsira dyshe ndrmjet titujve
Mbiemri i autorit vendose n kufi t faqes.
Kt hapsir e paraqesim njsoj n gjith bibliografin

26

p.sh.
Agolli, Dritro. Shklqimi dhe rnia e shokut Zylo. Tiran:
Botimet Dritro. 1999.
Dumont, Louis. Ese mbi individualizmin. Prkth. Viktor
Kalemi. Tiran: CEU,Korbi, 1997.

27

Kur citohet, parafrazohet ose bhet paraqitja e

prmbledhur nga interneti, duhet kopjuar adresa e
sakt dhe e plot e ueb- faqes, ashtu q vetm me nj
t klikuar t marrsh informatn e krkuar. Kshtu
paraqitet n bibliografi :
Bush, George, 2007: Fjala e presidentit amerikan
lidhur me statusin e Kosovs. (18. 03. 2007) http://
www.albanian.com/Bush/fjalim... htm

28

Mbani mend:
Fusnotat e paraqitura jan me hapsir njshe. Nga nj
fusnot (shnim) n tjetrin prdoret hapsir dyshe.
T gjitha shnimet n fund prfundojn me pik.
Shnimet duhet t vendosen n fund t faqes. Programi
i word-it e realizon kt n mnyr automatike.
Shnimet e prmbajtjes duhet t shkruhen me nj gjuh
t pastr dhe konize.
Duhet ta kemi parasysh se vlera e punimit do t gjykohet
pjesrisht nga dokumentimi q bn.

29

Mbledhja e mendimeve (shnimeve)

Ligjrata e dhjet: Mbledhja e mendimeve (shnimeve)

LITERATURA:

LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Shkrim akademik , S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs dhe Si t shkrujm- procesi dhe shkrimet
funksionale, Majlinda Nishku.

Mbledhja e mendimeve (shnimeve)

Mbledhja e mendimeve (shnimeve)

Prmbajtja e ligrats s dhjet: (Shkrim akademik, S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs (f.162-193) dhe Si
t shkrujm- procesi dhe shkrimet funksionale, Majlinda Nishku (f.109-125).

Paraqitja e detajeve bibliografike t secilit burim t konsultuar

Shnimet n lidhje me literaturn shkencore- skeda t posame
Renditja e skedave n formn e katalogut sipas numrave
Gjat leximit t materialeve, mund t mbajm kto lloje kryesore t shnimeve: citime t
drejtprdrejta, parafrazime, precis ose prmbledhje
N mas duhet br citimet?
Parafrazim efektiv
Dallimi n mes t fusnots dhe bibliografis
Prcaktimi i strukturs s punimit (shembuj dhe ilustrime)
Elementet themelore t punimit seminarik dhe t diploms
Titujt dhe nntitujt- mnyra e t paraqiturit

Gjat leximit sht e dobishme q t shkruhen faktet

dhe mendimet, t cilat gjenden n tekst t burimeve t
konsultuara, ku duhet t zgjedhen ato q jan
drejtprdrejt t lidhura me temn. sht e dobishme
q krahas tekstit ose parafrazs, t shnohen
detajet bibliografike t secilit burim t konsultuar
si jan: emri i autorit, emri i veprs, botimi,
botuesi, vendi, viti i botimit etj., pr shkak t
prpilimit m t leht t regjistrit t literaturs si
dhe pr shkak t citimit t shnimeve t punimeve
n mnyr t drejt dhe m t leht.
3

Mendimet kritike individuale, poashtu, jan t

dobishme menjher t shnohen, duke br
prpjekje q t lidhen me qndrimet nga punimet e
lexuara dhe t prkrahen me argumente logjike.
Preferohet q shnimet n lidhje me literaturn shkencore, mbahen
n skeda t posame (fisha) ose flet t posame pr shkak
t prdorimit m t leht m von. Studenti mundet
ato flet, n qoftse ka m shum, ti rendis n
formn e katalogut sipas numrave, gjegjsisht t
mbahen n form t kartelave t cilat gjenden leht.
Sipas nevojs, kto shnime mund t mbahen edhe
n form elektronike.
4

 Kto skeda duhet t`i kemi me vete sa her q

duhet t lexojm dika mbi shtjen q
trajtojm. Skedat m t prshtatshme jan me
madhsi 13x18 cm.
sht e rndsishme q shnimet n skeda
duhet t ken saktsi. Mos dhnia e ktyre
saktsive si p.sh. numri i burimit apo nr.i faqes
mund t bj q t shpenzoni or t tra n
gjetjen e nj informacioni q mund t ishte
marr qysh n fillim .
5

 Edhe pse lejohet t shkruhet n t dy ant e

skeds, vet do ta kuptoni se kjo s`sht fort e
dobishme, sidomos gjat procesit t shkrimit t
punimit. sht m e thjesht dhe shum m
praktike q skedat t prdoren t shkruara
vetm n nj an.
T gjitha shnimet duhet t mirren me stilolaps
pasi lapsi i thjesht mund t shlyhet gjat
prdorimit t skedave. Nuk sht e nevojshme
q shnimet t shtypen.Mjafton t ken nj
shkrim dore t rregullt dhe t lexueshm.

 Meqense leximi i materialeve prbn

lndn e par t punimit, saktsia e
shnimeve do t prcaktoj lehtsin dhe
cilsin e rezultatit prfundimtar.

Gjat leximit t materialeve, studenti mund t

mbaj kto lloje kryesore t shnimeve: citime
t drejtprdrejta, parafrazime, precis ose
prmbledhje (sht nj ngjeshje e materialit
origjinal, zakonisht ose 1/3 e gjatsis, duke
ruajtur stilin, tonin e autorit).

Pra, po prsrisim, integrimi i mendimeve t t

tjerve n punimin tuaj arrihet prmes:
citmeve (citate)
parafrazimeve (parafraza)
prmbledhjeve (prmbledhje)

N mas duhet br citimet?

pasazhet (pjest, fragmentet) duhet cituar me
mas.
kjo varet nga lloji i punimit.
ka punime, ku vrtet krkohen pasazhe t
gjata t nj vepre.
mirpo ka raste, kur citimi sht shenj
dembelie, sepse kandidati nuk do ose nuk
sht i aft t sintetizoj nj varg t dhnash
dhe paraplqen kt prmes dikujt.
10

Citimet
Citimi do t thot, se ju pajtoheni me autorin
q citoni.
Citimet duhet t jen identike me origjinalin,
duke prdorur n mnyr t detajuar burimin.
Ato duhet t paraqiten fjal pr fjal dhe ti
atribuohen (ngjitje, mveshje, mbshtetje) autorit
origjinal.
Citimet duhet t punohen besnikrisht.
Fjalt duhet kopjuar ashtu si jan n origjinal.
11

 citimet e drejtprdrejta futen n thonjza dyshe ( ).

Materiali i cituar futet n thonjza.
nse prdoret citimi brenda citimit, ather
aplikohen thonjzat ( ) (pr shembull, autori q citoni
ka cituar dik).
Pr do citim duhet dhn qart autori dhe burimi
nga sht marr informacioni.
Kjo arrihet duke shnuar n fund t faqes (nn vijn
q paraqitet)
___________________
Microsoft Word- Insert-Reference- Footnote
12

 Nga teksti nuk duhet hequr pjes pa

sinjalizuar pr kt gj. Kjo bhet duke
vendosur tri pika () aty ku jan heqjet
(Tri pikat ndryshe quhen elips ose pika t
retiencs).

13

Parafraza
Prsritja me fjalt e tua mendimin e autorit.
Ka raste kur autori n nj fraz shum t
shkurtr, ka shum mendime, kshtu q
parafrazimi do t dal m i gjat se origjinali.
Pse duhet t parafrazojm?
nj parafrazim mund t ndihmoj pr sqarimin
e nj pasazhi t vshtir ose t errt pr
lexuesin tuaj.
14

Abraham Lincoln
FJALIMI I GETTYSBURG-UT

Tet dekada e shtat vjet m par etrit tan krijuan n kt kontinent nj komb t ri t
ngjizur n liri dhe t kushtuar ides se t gjith njerzit jan krijuar t barabart. Sot jemi
angazhuar n nj luft t madhe civile duke vn n prov nse ky komb, ose do komb i
ngjizur ksisoj dhe i prkushtuar ksisoj, do t qndroj gjat. Ne jemi prleshur n nj
fush t madhe beteje t ksaj lufte. dhe sot kemi ardhur q nj pjes t ksaj fushe tua
kushtojm si vend prehjeje t prjetshme atyre q dhan jetn e tyre ktu q ky komb t
jetoj. sht krejt e prshtatshme dhe e drejt ta bjm kt. Por n nj kuptim m t gjer
ne smund ta kushtojm, smund ta shugurojm e smund ta shenjtrojm kt truall.
Njerzit trima, t gjallt dhe t vdekurit q luftuan ktu, e kan shenjtruar at shum m
tepr nga mund t arrij fuqia e jon. Bota pak do t msoj, ose do t harroj, se po
themi ne ktu, por sdo t harroj kurr se bn ata ktu. Na takon m fort ne t gjallve
q ti kushtohemi puns s paprfunduar s cils ata, q luftuan ktu, i shrbyen me aq
fisnikri deri n kt dit. Na takon m fort ne t gjallve q jemi ktu ti kushtohemi
detyrs s madhe q kemi prpara t marrim prej ktyre t rnve t nderuar nj
prkushtim m t fuqishm ndaj asaj shtjeje, s cils ata i kushtuan gjithka dhe ne, q
jemi ktu, t gjykojm me prnderimin m t lart se ata nuk vdiqn m kot, se ky komb
nn Zotin do t ket nj lindje t re n liri dhe se qeveria e popullit, nga populli dhe pr
popullin sdo t shuhet kurr nga faqja e dheut.

15

Tet dekada e shtat vjet m par etrit tan krijuan n kt

kontinent nj komb t ri t ngjizur n liri dhe t kushtuar ides se t
gjith njerzit jan krijuar t barabart.
Parafrazim:
Tetdhjet e shtat vjet m par (domethn m 1776, viti i
Revolucionit Amerikan) t part tan krijuan n Amerikn e Veriut
nj vend t ri; ky vend u soll n ekzistenc (u ngjiz) nga hartuesit
meshkuj t Kushtetus q e pan lirin si nnn e kombit t ri dhe
q u veua ose u shnua n mnyr t posame (u kushtua) si nj
komb n t cilin t gjitha qeniet njerzore konsideohen t barabarta.

16

 Po japim edhe nj shembull t prmbledhjes nga fjalimi i

Lincolnit:

Megjithse ne kemi ardhur t`i kushtojm nj pjes t

fushs s betejs n Getisburg, kujtimit t atyre q ran
ktu, detyra jon e vrtet sht t`i kushtohemi ruajtjes
s kombit pr t cilin ata vdiqn nj komb n t cilin
populli qeveris veten.

17

 Fragment nga burimi origjinal:

Mbipesha prbn nj shtje madhore, sepse (1) ajo
prek nj mas t madhe njerzish. (2) Prhapja e saj po
rritet. (3) Shkalla e numrit t fmjve me t po rritet. (4)
Efektet mjeksore, psikologjike dhe sociale jan t
ashpra. (5) Sjelljet q e shktojn at (diet e varfr dhe
munges aktiviteti) jan n vetvete kontribut madhor n
shndetin e dobt (6)dhe trajtimi mjeksor sht i
kuptueshm, rrall i efektshm dhe jo-praktik pr t`u
prdorur n nj mas t gjer.

18

Model parafrazimi nga fragmenti:

Shqetsimi i tanishm me rritjen e peshs n shoqrin
amerikane sht shtuar pr nj mori arsyesh, sipas Brownell dhe
Horgen. Ata ia atribuojn ndryshimin e vetdijsimit t numrit t
njerzve me mbipesh dhe rritjes s ktij numri, sidomos mes t
rinjve. Prve ksaj, pesha e teprt prmban pasoja t vshtira pr
shndetin mendor dhe fizik t individit dhe mirqenien e shoqris.
Mungesa e ushtrimeve gjimnastikore dhe zgjedhja e
pashndetshme e ushqimit i prkeqson pasojat e shndetit,
sidomos ngaq nuk ka kura t lira dhe t lehta pr efektet e t
ngrnit jasht mase si dhe shum pak ushtrime dhe aktiviteteve
sportive.

19

Pr parafrazim efektiv:
1. Rilexoni pasazhin origjinal derisa ta kuptoni
domethnien e plot t tij;
2. Kontrolloni interpretimin tuaj me burimin
origjinal, pr tu siguruar q versioni juaj
shpreh n mnyr t sakt informacionet
thelbsore, mirpo n form t re;
3. Prdorni thonjza pr t identifikuar nj term
unik t nj shprehje q ju e keni huazuar
nga burimi.
20

Prmbledhja (precis)
Prmbledhja prfshin vendosjen e ideve
kryesore me fjalt tuaja duke prfshir vetm
pikat kryesore.
Prmbledhja sht dukshm m e shkurtr
se sa burimi origjinal.

21

 Po bjm edhe nj prmbledhje t:

Citimit: transkriptimi i fjalve t sakta direkt nga burimi.
Parafrazimi: riformulimi ose shndrrimi i plot i ideve t
autorit n fjalt tuaja.
Prmbledhja: reduktimi i ides kryesore t autorit n
elementt themelor.

22

Prcaktimi i strukturs s punimit

Nj nga veprimet me rndsi t veant gjat
hartimit t punimit seminarik apo t diploms, sht
prcaktimi i strukturs s punimit.
pas shikimit t par t literaturs s mbledhur, sht
e nevojshme t ppilohen tezat, q do t paraqesin
bazn e punimit.
pr dallim nga eset e shkurtra, te punimi seminarik
dhe i diploms nuk mjafton vetm hyrja, pjesa
kryesore dhe prfundimi, por sht e nevojshme t
ndahet n disa trsi- pjes, kapituj dhe nnkapituj.
23

Qasja ndaj tems sht e lidhur me degzimet q

do t krijohen n punim.

Duhet t kemi nj baraspesh n punim

Duhet tu shmangemi kapitujve t shkurtr ose tepr

t gjat
Shikuar nga aspekti i prgjithshm, autort q
mirren me studimin e metodologjis s punimeve
profesionale dhe shkencore, prafrsisht pajtohen
se ai duhet t ket tre pjes:
a) Materialet q i paraprijn tekstit,
b) Tekstit,
c) Referencat.
24

Shembull I strukturs fillestare t punimit:

Tema: Shkalla e kriminalitetit n Kosov n periudhn 2005-2007
Hyrja
1. (Kapitulli)
1.1.
1.2.
1.2.1.
1.3.
2. (Kapitulli)
2.1.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.3.
2.3.1.
3. ((kapitulli)
3.1.
3.2.
3.3.
Prfundimi
Literatura
P.S. Para hyrjes s punimit sistemohet edhe prmbajtja e punimit.

25

Elementet themelore t punimit

seminarik dhe t diploms
Shikuar nga aspekti i metodologjis shkencore,
elementet kryesore t punimit seminarik apo t
diploms jan:
kopertina (ose kapaku),
ballina (frontespici),
parahyrja,
prmbajtja,
hyrja,
prpunimi i tems,
prfundimi,
literatura (bibliografia).
26

Po i trajtojm kto elemente t cilat jan me

rndsi pr punimin profesional dhe shkencor.
1. Kopertina (ose kapaku) zakonisht sht prej
kartoni t trash dhe vihet para ballins. Kto jan
elementet vijuese t kopertins:

Emri dhe mbiemri i autorit/ studentit

Titulli i punimit

Shnimi punim diplome

Vendi, muaji dhe viti i dorzimit t punimit.

p.s. N temat e diploms, mikrotezat dhe tezat e doktorats
kopertina dhe ballina mund t ken t njejtn prmbajtje.
27

2. Ballina
Ballina sht faqja e par e punimit, e cila duhet t ofroj
informata themelore n lidhje me autorin dhe me punimin.
Prandaj ballina duhet t prmbaj kto elemente:

Emri dhe mbiemri e autorit/studentit

Numri i indesit

Titulli i punimit

Shnimi i llojit t punimit- punim seminarik ose punim i

diploms

Emri i institucionit

Emri i lnds

Titulli akademik, emri dhe mbiemri i mentorit

Vendin, muajin dhe vitin e dorzimit t punimit.

Studenti duhet t ket parasysh se n ballin nuk
shnohen emrat rendor.
28

3. Parahyrja
Nuk sht pjes e obligueshme e punimit.
sht karakteristik e veprave m t zgjeruara.
Nse punimi ka parahyrje, ather vendin e ka pas ballins.
sht e shkurtr dhe me karakter t prgjithshm, prandaj
edhe dallohet nga hyrja.
Ajo paraqet motivet dhe arsyet e przgjedhjes s tems
Shpjegon kushtet n t cilat sht prpiluar punimi.
Shpjegon problemet eventuale me t cilat sht ballafaquar
gjat prpilimit t punimit.
N fund falnderon t gjith ata q kan kontribuar dhe
ndihmuar.
Nse studenti vendos parahyrjen, ajo duhet t jet n suazat t
madhsis s punimit, q nnkupton q nuk duhet t jet m e gjat
se nj faqe e tekstit.
29

4. Prmbajtja
sht pjes e domosdoshme e secilit punim
profesional.
Paraqet shikimin e sistematizuar t strukturs s
punimit, i cili ofron informata themelore n lidhje me
pjest e punimit si dhe ku ti gjejm ato n punim.
Zakonisht gjendet n fillim t punimit -pas ballins
.Nse ka parahyrjen pas saj.
Elementet e prmbajtjes jan:
Titujt kryesor dhe nntitujt.
Numrimi i titujve dhe nntitujve ( duhet t jet njsoj
sikurse n tekstin e punimit).
Numrat e radhitjes s faqeve.
30

5. Hyrja
sht m e vllimshme se parahyrja.
Punimi seminarik dhe i diploms fillon me nj
hyrje.
Qllimi t nxis interesimin e lexuesit si dhe
paraprakisht t njoftoj me tematikn e punimit.
Hyrja duhet t jet e shkurtr(nj deri dy faqe).
e qart, interesa dhe informative.
31

Shumica e autorve pajtohen q hyrja duhet t

prmbaj kto elemente:
Definimin e problemit t lnds s hulumtimit.
Prcaktimin e qllimit kryesor t hulumtimit.
Formulimin e tezs baz, dhe eventualisht i tezave
shtes.
Prcaktimi i metodave t prdorura n hulumtim.
Prshkrimin e prmbajtjes s disa pjesve t
punimit.
Vlersimin e hulumtimeve n lmin e caktuar.
Prcaktimin e burimeve kryesore t informatave.
Theksimin e rndsis teorike dhe praktike t
prpunimit t tematiks s caktuar etj.
32

Edhe pse gjenden n fillimin e punimit,

parahyrja dhe hyrja zakonisht prpilohen n fund,
kur puniminn e kemi t prfunduar.
Nse punimi nuk paraqet vetm ann
teorike t tems s caktuar por krkohet
edhe hulumtimi praktik, hyrja duhet t
prmbaj edhe shnime t shkurtra t metodologjis.

33

6. Prpunimi i tems
sht pjesa kryesore dhe m e rndsishme
e punimit.
prfshin hapsirn m t madhe t punimit.
ktu analizohet hollsisht lnda e tubuar.
argumentohet teza prpunohet, arsyetohet
dhe dshmohet.

34

Sipas autorve q jan marr me studimin e

metodologjis s punimit seminarik dhe t
diploms, preferohet q shpjegimi i tematiks t
ndahet n tri pjes kryesore:
a) Pjesa teoriko-historike, retrospektive. Ktu
shpjegohet historia e shfaqjes s problemit t
caktuar, tregohet pr hulumtimet e deritanishme
dhe sqaron njohurit teorike ekzistuese pr
problemin(temn) e caktuar.
35

b) Pjesa eksperimentale-analitike. Ktu theksohen

faktet, informatat, t dhnat dhe idet t cilat
jan t vrtetuara n baz t analizave
individuale ose t huaja.
c) Pjesa perspektive. Propozohen zgjidhje konkrete
t problemit ose parashikohet rrjedha e situats
n lidhje me problemin e caktuar.

36

Tek prpunimi i tems si pjes kryesore e punimit,

duhet t kemi parasysh disa parime si jan:
shkrimi duhet t jet i shkurtr dhe esencial,
elementet e rndsishme t lidhen drejtprdrejt me
temn,
t shmangen prsritjet dhe shpjegimet e strgjata,
t jen n harmoni dhe logjikisht t lidhura me pjest
e punimit (kapituj, nnkapituj),
gjykimi i drejt duke shpjeguar, krahasuar,menduar
n mnyr kritike argumentuar,
theksimi i shembujve,
prshtatja gramatikore dhe drejtshkrimore.
37

7. Prfundimi
Ashtu si shrben hyrja pr ta njohur lexuesin me
shkrimin, edhe prfundimi sht i rndsishm pr t
nxjerr kuptimin e gjith punimit profesional.
N prfundim theksohen rezultatet dhe njohurit n
lidhje me prpunimin e tems n mnyr konkrete, t
sakt dhe logjike. Prfundimi paraqet kurorn e tr
puns. Ktu prsriten qndrimet dhe konstatimet m
t rndsishme nga pjesa kryesore e punimit.
sht e preferueshme q autori apo studenti, para se
t filloj t shkruaj prfundimin duhet ta lexoj me
kujdes tr punimin dhe ti shnoj pikat m t
rndsishme q duhet t hyjn n prfundim.
38

 Prfundimi nuk duhet t prmbaj tabela dhe

ilustrime. Sipas rregullave, n prfundim nuk futen
citimet dhe fusnotat.
Prfundimi shkruhet n faqe t posame dhe duhet
t jet nga nj deri dy faqe t tekstit.
do punim m i vllimshm dhe m i rndsishm
ka rezymen (prmbledhjen) n nj nga gjuht e huaja
univerzale. Kjo ka pr qllim q opinionin e huaj
shkencor ta njoh (n mnyr t prgjithshme), me
prmbajtjen thelbsore t punimit shkencor.
Rezymeja nuk praktikohet te punimet seminarike
dhe t diploms.
39

8. Literatura
Nj prej elementeve t rndsishme n punimet
profesionale sht edhe literatura apo
bibliografia prfundimtare.
ktu futen t gjitha burimet dhe shkrimet q
studenti ka prdorur,
shkruhen me rendin alfabetik sipas mbiemrit
t autorit,
q bibliografia apo literatura t jet korrekte,
duhet t jet e plot, e sakt dhe e sistemuar
n mnyr akademike.
40

Shkruarja e tekstit
Punimet seminarike apo t diploms shkruhen n
kompjuter.
Me formatin A4
Hapsira n tekst duhet t jet 1.5, prve
fusnotave ku prdorim hapsirn njfishe.
Rekomandohet q teksti t shkruhet me shkronja t
tipit Times New Roman t madhsis 12 pts.
Pr fusnota nevojiten madhsia e shkronjave 10
pts.
41

Titujt dhe nntitujt preferohen t shkruhen n

kt mnyr:
Titujt e kapitujve (p.sh. 1, 2, 3) duhet ti
shkruani me shkronja t madhsis 14 pts, bold.
Titujt e nnkapitujve me dy njsi decimale (p.sh.
1.1.., 1.2. .., 1.3. ..) duhet t shkruhen me shkrojna t
madhsis 12 pts, bold.
Titujt e nnkapitujve me tri ose m shum njsi
decimale (p.sh. 1.2.1., 1.2.1.1.) duhet t shkruhen me
shkrojna t madhsis 12 pts, bold.
42

Rregullat e t shkruarit n vend t puns.

Letrat e biznesit

Ligjrata e njmbdhjet: Rregullat e t shkruarit n vend t puns.

Letrat e biznesit

LITERATURA:

LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Udhrr fyes i avansuar i shkrimit akademik , X.J. Kennedy,
Dorothy M. Kennedy, Maria F. Muth

Rregullat e t shkruarit n vend t puns.

Letrat e biznesit

Rregullat e t shkruarit n vend t puns.

Letrat e biznesit

Prmbajtja e ligrats s njmbdhjet: Udhrrfyes i avansuar i shkrimit akademik , X.J.

Kennedy, Dorothy M. Kennedy, Maria F. Muth (f.221-229).

Lista e shtjeve q do t merren n konsiderat gjat shkrimeve n letrat e puns

Paraqitja e informacionit me kujdes
Letrat e biznesit- formati i letrave t biznesit
Memorandumi (Memot) dhe formati i tyre- tema, qartsia dhe mesazhi
E-mail (Posta elektronike), prfshirja n sferat e komunikimit me shkrim
Letrat e krkess pr pun dhe curriculum vitae (CV)

 N pjesn m t madhe t rasteve, ne

komunikojm n pun nprmjet t shkruarit

 Meqens nj bised apo nj porosi mund t

harrohet ose injorohet leht, nj letr, nj
memorandum ose nj e-mail ka eprsin e
krijimit t t dhnave t prhershme n
raportet profesionale, me t cilat mund t
konsultohemi her pas here.

 Drejtuesit e personelit, personat prgjegjs

pr punsimin e personave n korporata t
mdha, prgjithsisht jan shum t
interesuar pr kandidatt q zotrojn
aftsin e t shkruarit n mnyr t qart,
korrekte dhe efikase.

 Letrat pra jan pasqyr e personalitetit t atij

ose asaj q shkruan, ndaj pr to duhet treguar
nj kujdes t veant.
Thuhet se filozofi gjerman Fredrih Nie edhe
kartolinat i shkruante fillimisht npr fleta
duke shkarravitur npr to.

 Katr nga mnyrat m t shpeshta q do t

prballeni n vend t puns jan:
LETRAT ZYRTARE, MEMORANDUMET, E-mailet
dhe REZUMET ose CV.
T shkruash mir n vend t puns do t thot
t kesh qllim t qart. Kur ju i shkruani nj
biznesi, shkrimi juaj sht prfaqsuesi juaj;
kur shkruani n emr t puns, shkrimi juaj
prfaqson kompanin pr t ciln ju punoni.
7

 sht br praktik tashm q letrat zyrtare

t shkruhen n t ashtuquajturat letra me
kok, t cilat kan t vendosur n krye t faqes
emrin dhe adresn e institucionit, s bashku
me numrin e telefonit, e-mailit.
Shum institucione dhe ndrmarrje biznesi
tanim vendosin logon ose stemn e tyre.
Ndonjher ndodh q kto t dhna t
vendosen n fund t faqes s letrs.
8

 Gjuha e letrave zyrtare duhet t jet gjithmon e

zgjedhur dhe toni zyrtar, gjithashtu jo i ftoht por
i njerzishm.
Duhet pasur parasysh se kto letra n prgjithsi
duhet t jen objektive dhe jo emotive. Ruani
mirsjelljen n t shprehur edhe nse letra
prmban nj ankes. Marrsi i letrs do t jet
m i prirur t`i prgjigjet dhe t`i zgjidh hallin
dikujt q i ka shkrur nj letr t sjellshme, se sa
nj tjetri q i ka shkruar nj letr t mbushur me
fyerje.
9

 Struktura e letrs zyrtare sht e thjesht. N

paragrafin hyrs tregohet qllimi i letrs dhe
paraqitet shtja kryesore pr t ciln do t
flisni.
N paragrafin tjetr argumentohet pozicioni
juaj dhe paraqiten faktet e shtjes.
N paragrafin e fundit krkohet informacion
ose propozohen veprime t mtejshme.
10

 Kur shkruani nj letr biznesi, mos prdorni

shkurtime t tilla si flm pr faleminderit.
Prdorni trajtn e shquar.
sht shum e rndsishme gjat t shkruarit t
qenit i prpikt.
Hollsit e tepruara pr gjra q nuk jan
thelbsore e zbehin qllimin e mesazhit q doni
t prcillni.

Po japim nj shembull t nj letre t till:

11

Prishtin, m 10.)1.2013
Zotit A. B.
Drejtor I Drejtoris
Ndrmarrja xxx
(Adresa)
Prishtin
Lnda: Krkes pr sqarim

I nderuari Zoti Axxxx,

Po ju shkruaj kt letr pr t`ju krkuar zyrtarisht sqarime pr arsyet e refuzimit t kandidaturs
sime pr vendin e puns ..
Un aplikova me mendimin se prvoja ime shumvjeare dhe kualifikimet e mia t shumta m
bnin kandidatin m t prshtshm pr postin. M befasoi fakti q kandidati I zgjedhur kishte
vetm gjysmn e prvojs sime n pun. A mund t m sqaroni, ju lutem, se cilat ishin kriteret q
prdort n zgjedhjen e kandidatit t prshtatshm?
N pritje t prgjigjes suaj,
Me nderime,
E. L.
(Adresa)

12

TONI I DUHUR

Shum formal

Shum i zakonshm

Mora vesh
q sot
vjen nj
asistent i
ri n zyrn
ton.

Q nga ky
moment, zyra
konsiderohet
e informuar
q krkesa e
administrator
it pr
personel
shtes sht
plotsuar.

Jam
informuar se
sht
plotsuar
vendi i puns
me nj
asistent t ri
n zyrn
ton.

13

Lista e shtjeve q do merren n

konsiderata
E keni evituar zhargonin e prditshm dhe gjuhn tejet formale?
Jan evituar terma dhe fjal t cilat jan shum formal dhe m
t sofistikuara se sa duhet?
A jan fjalit t gjata aq sa duhet- me pak fjal, lehtsisht t
lexueshme e t kuptueshme?
A keni prdorur zrin aktiv (Un po ju drgoj) n vend t zrit
pasiv (Do ju drgohet)?
A ka ndonj element n shkrimin tuaj q mund t krijoj
prshtypje se po akuzoni a fajsoni?
A japin fjalt tuaja ndjesin e nj personi miqsor, kompetent e t
miredukuar?
A i keni krkuar ndonj personi tjetr t lexoj shkrimin tuaj, pr
nj vlersim t mtejshm t tonit t prdorur?

14

PARAQITENI INFORMACIONIN ME KUJDES

N biznes koha sht para: koha e harxhuar duke lexuar
infomacione t padobishme dhe t shkruara n mnyre jo
profesionale sht koh e uar dm, para t harxhuara kot. Q t
jeni t efektshm, t shkruarit n biznes duhet t jet i
prmbledhur, i qart dhe i mir- organizuar.
T shkruarit n mnyr t prmbledhur tregon q ju respektoni
kohn e lexuesit.
N t shumtn e rasteve, nse nj letr, memorandum apo CV
(rezume) sht m e gjat se nj ose dy faqe, ajo sht shum e
gjat.
Do tju duhet t gjeni nj mnyr m t mir pr t paraqitur
infomacionin ose do tju duhet t hiqni informacione dhe detaje t
panevojshme.

15

 T shkruarit e qart tregon q infomacioni q po prcillni

sht i sakt, i kompletuar dhe pa mdyshje.
Informacionin m t rndsishm vendosni n vendin m t
dukshm (zakonisht n fillim), n mnyr q lexuesit tuaj t
kuptojn menjher se cila sht pika juaj kryesore.
Nse keni nj pyetje, drejtoheni; nse keni nj krkes,
bjeni.
Q n fillim bjeni t qart se cila sht tema e shkrimit tuaj:
zakonisht paraqitet n paragrafin e par t nj letre, n temn
e nj memorandumi apo n titullin e nj e-maili.

16

FORMATI I LETRAVE T BIZNESIT

Mos harroni q paraqitja fizike e nj letre biznesi sht
shum e rndsishme.
Prdorni letr t bardh me format normal (A4); shkruani
vetm n nj an t letrs dhe zgjidhni zarfin e
prshtatshm.
Prdorni hapsir normale midis rreshtave. Shtoni nj
hapsir pr t ndar paragrafin nga paragrafi.
Hapsirat ansore duhet t jen t paktn 2.5 cm n t
dyja ant; hapsirat lart dhe posht duhet t jen
gjithashtu t barabarta.
Kushtojini vmendje gramatiks, piksimit dhe shtjeve t
tjera mekanike.

17

Memorandumi
Funksioni i letrave komunikuese, q njihen edhe me
emrin ndrkombtr memo, sht t shprndajn
nj mesazh t thjesht brenda nj organizate, apo
qendre pune, ose t shrbejn si kujtes pr punt
q duhet kryer gjat dits, javs etj.
Fjala memo ka hyr gjersisht n t gjitha gjuht e
bots nga fjala latine memorandum q do t thot
letr-kujtes.

18

 N prgjithsi, tema e nj memoje sht

shum e ngusht dhe duhet t jet e qart pr
lexuesin q n fillim.
Memot shkruhen n vetn e par (un ose
ne).
Shumica e memove jan t shkurtra.
Qllimi i tyre sht t jen sa m t
prmbledhura dhe sa m t drejtprdrejta q
t jet e mundur.
19

Formati pr memorandume
Sot shpesh ndodh q n kompani apo organizata
t ndryshme prdorin edhe formular t gatshm,
ku jan t ndara vendet pr t vn datn, emrin
e atij q shkruan, lndn, (pr far sht fjala),
personin ose personave t cilve u drejtohet, dhe
n fund mesazhin, n hapsirn e caktuar pr t.
Koht e fundit ka hyr gjersisht praktika e
drgimit t memove me an t posts
elektronike.
20

 Shpesh drejtuesit (shefat e zyrave), hedhin n

letr nj list t gjrave q duhen kryer gjat
dits s puns.

21

MEMO

Pr: Albanin
Nga: Fatosi
Data: 10 maj 1010
Lnda: Mbledhja e donatorve

22

E-mail (Posta elektronike)

E-maili ka pushtuar gjith sferat e komunikimit
me shkrim n botn e sotme, pr shkak t
thjeshtsis s prdorimit, shpejtsis s
jashtzakonshme dhe efikasitetit t saj.

E-mailet mund t prdoren n vend t t

gjitha letrave si: letra personale,miqsore,
zyrtare etj.

23

 Nj e-mail personal miqsor mund t`i drejtohet

marrsit: `kemi Andi dhe t mbyllet me
tung, por kuptohet q kto forma do t ishin t
papranueshme pr nj e-mail zyrtar.
Pothuajse do gj (dokumente, fotografi,
regjistrime muzikore etj) mund t drgohen me
e-mail. Pr shkak t madhsis ato nuk
prfshihen n trupin e mesazhit, por drgohen n
skedar t bashkangjitur (n anglisht attachment
files).
24

 Pr nga roli i shpejt komunikativ, e-mailet

zakonisht kan tekst t shkurtr dhe operativ,
pa shum hollsira dhe zbukurime.
Ja nj e-mail pune, i shkruar me ton miqsor:

25

 E dashura x,

Po t drgoj me attachment materialin q duhet prkthyer. Si e

biseduam n telefon, jan rreth 20 faqe, t cilat na duhen t
premten e ardhshme, m dat 20.03.2012, mundsisht paradite.
Pagesa do t jet.
T lutem m njofto n qoftse nuk t hapet attachment, q ta
drgoj edhe njher. Po kshtu dua konfirmimin q mund ta
prfundosh deri t premten.
Kalofsh nj fundjav t mir! (Pash q koha do t prmirsohet).
Gjith t mirat,
Arta

26

Si t shkruhet nj CV?
ka sht CV-ja?
CV-ja sht deklarat lidhur me kualifikimin tuaj akademik
dhe profesional. CV-ja sht dokumenti i
par q ju nevojitet pr punsim, fitim t mimeve,
bursave, shkollim, panele diskutimi, prezantime etj.
Njerz t profileve t ndryshme do ta shikojn biografin
tuaj dhe n baz t saj do vendosin t t
przgjedhin apo jo. Prandaj, sht jashtzakonisht e
rndsishme q CV-ja juaj t ket informata t sakta,
konkrete dhe t paraqes gamn tuaj t njohurive si n
aspektin akademik po ashtu edhe n aspektin profesional.

27

 Nuk ka vetm nj form t vetme t prgatitjes s CV-s, ajo

duhet t jet e ndryshme varsisht se pr ka aplikoni.
CV-ja juaj duhet t jet e strukturuar ndryshe nse aplikoni
pr shkollim dhe e ndryshme nse aplikoni pr punsim.
CV-ja duhet t jet fotografi e juaja personale, profesionale,
akademike.
CV-ja duhet t pasurohet prgjat kohs dhe duhet t
paraqes trajektoren e jets suaj, duke filluar nga shkollim,
puna praktike, punsimi, trajnimi, aftsimi.

28

 CV-ja juaj duhet t paraqes shum qart ant tua t forta,

dhe t minimizoj ant tua negative ose jo t nevojshme pr
pozitn e caktuar.
Ajo duhet t rishikohet pr seciln pozit q aplikoni.
Para sa t aplikoni, ju duhet t konsultoheni me zyrn e
karriers dhe t bni kto pyetje vets: A i paraqet CV-ja ime
t gjitha informatat q krkohen? Puna praktike e specifikuar
n CV-n time a sht relevante pr pozitn q aplikoj? A
sht relevant informata lidhur me gjinin, moshn,
prkatsin time?

29

Nj CV efektive

sht e shkruar n mnyr t prpikt

Prmban informata relevante:
- Profilin akademik
- Prvojn e puns
- Interesimin
- Aktivitetet jasht puns
- Dekorata, ertifikimet dhe referencat
sht e organizuar mir
Trheq vmendjen dhe interesin e pundhnsit
Lexohet leht

30

Udhzime t prgjithshme pr shkrim t CV-s

RADHITJA

Emri, adresa, numri i telefonit dhe e-mail

duhet t vendosen n krye t dokumentit.
Pjesa tjetr e informacionit duhet t ket nj
renditje logjike dhe leht pr tu lexuar.
Arsimi dhe prvoja e puns duhet t jen t
listuar duke filluar nga puna/shkollimi i fundit
apo momental.
31

 GJATSIA
Nj faqe sht e mjaftueshme nse jeni i sapo diplomuar dhe
nuk keni prvoj t gjat t puns
Nse keni prvoj t gjat t puns, dhe informacioni i dhn
sht i rndsishm pr t ju paraqitur tek pundhnsi,
ather CV-ja mund t ket m shum se nj faqe.
Duhet t keni parasysh se informatat e dhna duhet t jen t
rndsishme pr pundhnsin dhe mos t krijoj monotoni
gjat leximit.
Nuk rekomandohet q CV-t t jen m shum se dy faqe.

32

STILI I SHKRIMIT
Shkrimi duhet t jet i qart dhe i prpikt.
Shmanguni nga prdorimi i premrit un, fjalve t
rndomta, zhargonit dhe shkurtesave.
Gramatika dhe tipografia duhet t jet e prkryer.
Prdorni fjal t veprimit (m posht e gjen listn e
fjalve q prcaktojn veprim)

33

FORMATI

Duhet t ket paraqitje t bukur pr syrin dhe t

krijoj nj prshtypje pozitive pr ju
Pr t arritur kt, prdorin ndarjen e duhur t
kategorive
Nnvizoni, prdorni shkronja t pjerrta ose germa
t mdha pr titujt kryesor

34

Kronologjia pr shkrim t CV-s Emri dhe Mbiemri

Adresa: shkruaj adresn tnde t banimit
e-mail: shkruaj e- mail
Tel: shkruaj numrin e telefonit

OBJEKTIVA E PUNSIMIT

Objektivi sht i rndsishm pr pundhnsin sepse tregon se cilat fusha t punsimit jan me
interes pr ty.
Objektivi nuk mund t jet i njejt pr seciln kompani/pozit q aplikoni. Mundohu q t
prshtatsh objektivin me pozitn t ciln aplikoni duke i harmonizuar aftsit tua me ato q
krkohen pr pozitn e caktuar. Objektivi duhet t jet i shkurtr dhe shume konciz.
EDUKIMI
Fakulteti Ekonomik ,
Drejtim: xxxx

Prishtin, Kosov

Listo edukimin duke filluar nga m aktuali. Ktu mund t listosh edhe t arriturat e tua si: bursat,
notn mesatare, lndt e preferuara etj
PRVOJA E PUNS
Kompania ABCD
Pozita: Prgjegjs pr shitje

Prishtin, Kosov
Datat: Qershor 20103 n vazhdim

Listo prvojat relevante t puns duke filluar nga m aktuali. Prfshij pundhnsin, pozitn,
kohzgjatjen e punsimit si dhe nj prshkrim t shkurtr pr detyrat e puns. Prdor fjal q
prcaktojn aksion (listn e fjalve e gjen n vijim)
Vazhdim.

Kronologjia pr shkrim t CV-s

AFTSIT
Identifiko aftsit personale q i posedoni t cilat ndrlidhen me aftsit e krkuara
nga pundhnsi. Aftsit pr prdorim t kompjuterit, programeve t ndryshme,
gjuht t cilat i njeh dhe shkalln e njohuris, etj. Kjo pjes sht e rndsishme pr
ata t cilt nuk kan ndonj eksperienc t gjat t puns.
AKTIVITETET JASHT PUNS OSE AKTIVITETE PR T MIRN E
SHOQRIS
Listo aktivitetet shkollore dhe aktivitete shoqrore q keni marr pjes. Pundhnsit
kryesisht shikojn pr zhvillim t aftsive udhheqse, aftsit ndrpersonale, t
arriturat, punn n grup, vullnetarizmin, prgjegjsin sociale etj.
REFERENCAT
Referenc jan personat t cilt ti i zgjedh pr t ju rekomanduar tek pundhnsi. Ti
duhet t kesh lejen e tyre pr t vn emrat dhe kontaktet n CV. N referenca
kryesisht jepen numrat e pundhnsve paraprak, profesorve si dhe personave tjer
t cilt ju njohin dhe mund t ju rekomandojn.

CV shembull

Jxxxxx Gxxxxx
Rr. Azem Syla, Blloku II, nr.24, Dardania
Prishtin, Kosov
Jehona.Gxxxxxxx@hotmail.com
OBJEKTIVA
+386
49 123 456
T punsohem n pozitn e menaxheri t shitjes ose marketingut
EDUKIMI

Shkollimi Themelor

Prishtin, Kosov
2010 n vazhdim

Fakulteti Ekonomik
Drejtim: Financa dhe banka &
Kontabilitet
Auditim
Shkollimi i dhe
mesm
mesatare:
8.7 Teknike Zenel Hajdini
Shkolla
e mesme
Drejtimi: I prgjithshm
Nota mesatare: 5

Prishtin, Kosov
2006 - 2010

PRVOJA E PUNS

Kompani a abc def

Pozita: Zyrtare e marketingut

Prishtin, Kosov
2009 n vazhdim

Prshkrimi i detyrave t puns:

-

Ndihmuar n zhvillimin e planit t marketingut;

Ndihmuar n krijimin dhe zhvillimin e produkte t reja;
Hartuar raportet narrative t departamentit t marketingut pr bordin udhheqs;

Komuna e Prishtins
Pun praktike n departamentin e marketingut

Prishtin, Kosov
Janar Mars 2009

Prshkrimi i detyrave t puns:

-

Ndihmuar departamentin e marketingut n punt administrative;

Mbajtur korrespodencn e komunikimit me organet tjera;
Organizuar punt logjistike t departamentit;

AFTSIT

Aftsit n kompjuter:
Gjuht:
Aftsit sociale:

Aftsi t shklqyera pr t prdorur Programet e Microsoft Office

Aftsi t shklqyera pr t prdorur shum aplikacione n internet
Shqip (gjuh amtare)
Anglisht (shklqyeshm)
Gjermanisht (mir)
Aftsi pr pun n grup
Aftsi pr tu adaptuar n ambiente dhe kultura t ndryshme pune
Aftsi t mira analitike
Aftsi t mira t komunikimit
Aftsi pr t drejtuar
Fleksibile dhe aftsi pr vetiniciativ

38

39

Curriculum vitae
Informatat personale
Emri / Mbiemri
Adresa
Telefoni Email
Nacionaliteti
Data e lindjes
Gjinia
Eksperienca e puns
Data
Pozita
Detyrat dhe prgjegjsit Emri
dhe adresa e pundhnsit
Lloji I biznesit ose
sektori
Data
Pozita
Detyrat dhe prgjegjsit Emri
dhe adresa e pundhnsit
Lloji I biznesit ose
sektori
Edukimi dhe trajnimet
Data
Corriculum vitae

Xxxx Xxx
Rr. U..K
+377 45 520 527
..@gmail.com Shqiptare
17.01.1990
Femr
Korrik Shtator 2011
Asistente Financiare
Mbajtja e kontabilitetit; Prgaditja e raporteve mujore; Krkime tregu
Afrim xxxx, Nexhmiedin Xxxxx 1a, 10000 Prishtin, Kosov
Shitje me shumic dhe pakic. Konsultime biznesi
Shtator 2008 Maj 2010
Organizatore
Organizimi dhe kordinimi I aktiviteteve te aksionit humanitar
Gjimnazi Sami Frasheri - Prishtin
Humanitar
Nntor 2013
Magjistr I shkencave ekonomike
Ekonomi- Banka,Financa dhe Kontabilitet
Universiteti I Prishtins Hasan Prishtina, Fakulteti Ekonomik
Msc

Tetor 2010 7 Tetor 2013

Bachelor n ekonomi ( Nota mesatare 9.43 ) Ekonomi
Banka,Financa dhe Kontabilitet
Universiti i Prishtins Hasan Prishtina, Fakulteti ekonomik
BA

Data
Titulli I fituar
Drejtimi
Emri I institucionit
arsimor
Data
Titulli I fituar
Drejtimi
Emri I institucionit
arsimor
Data
Titulli I fituar
Drejtimi
Emri I institucionit
arsimor
Niveli n klasifikimin
nacional dhe
internacional
Shkathtsit
Gjuha mm
Gjuhet e tjera
Vlersimi personal

8 Korrik 10 Korrik 2010

Certifikat pr pjesmarrje
Trajnim n Change and Leadership
Student Resource HUB - Universiti i Prishtins
2004 2010
Diplom pr prfundimin e kursit t gjuhes angleze English language
advanced level
Msimi I gjuhs angleze
Cambridge School - Prishtina
C1

Shqip
N t kuptuar
Dgjim
Lexim

Anglisht
Cilsit personale
Aftsit n prdorimin
e kompjuterit
Patent shoferi

Corriculum vitae

11 Korrik 22 Korrik 2011

Certifikat pr pjesmarrje
Shkrim akademik
Universiti i Prishtins Hasan Prishtina, Pristina international summer university

Shklqyshm

Shklqyshm

N t folur
N
N t folur
bashkbisedim
Shklqyshm

Shkrim

Shklqyshm

Kmbngulse, me besim n vete, e shoqrueshme, inovative, e shkatht n

pun, e aft pr t msuar dhe pr ti msuar t tjert, aftsi t mira n menaxhimin e
kohs.
E aft t punoj me gjith pakon e Microsoft office (ord, Excel, Outlook,
PoerPoint, Access, Internet). B

Fjalt kye q na hyjn n pun gjat prpilimit t CV

Fjalt q prcaktojn veprim:

Adaptuar
Administruar
Analizuar
Arritur
Buxhetuar
Deleguar
Demonstruar
Drejtuar
Edituar
Formuluar
Gjeneruar
Hartuar
Hulumtuar
Negociuar
Iniciuar
Intervistuar

Klasifikuar
Koordinuar
Krijuar
Lehtsuar
Llogaritur
Mbikqyrur
Mbledhur
Menaxhuar
Moderuar
Msuar
Ndihmua
Ndrmjetsuar
Ndrtuar
Operuar
Organizuar

Paraqitur
Parashikuar
Planifikuar
Riorganizuar
Prodhuar
Programuar
Projektuar
Propozuar
Prditsuar
Prfaqsuar
Prfunduar
Prgatitur
Prkrahur
Prkthyer
Prmirsuar
Prshpejtuar

Prshtatur
Reduktuar
Rekomanduar
Zhvilluar
Rishikuar
Rregulluar
Shitur
Shkruar
Shpjeguar
Strukturuar
Themeluar
Thjeshtuar
Trajnuar
Udhzuar
Urdhruar
Vendosur

Vlersuar
Zbatuar
Zgjidhur
Zotruar

42

Fjalt kye q na hyjn n pun gjat prpilimit t CV

Fjalt vet prshkruese

Adaptueshm
Agresiv/e
Aktiv
Ambicioz/e
Artistik/e
Besnik/e
Binds/e
Dinamik/e
Diplomatik/e
Efikas/e
Ekonomik/e
Energjik/e
Fleksibil/e
Gjithanshm
I Besueshm

I/e aft
I/e arsyeshme
I/e besueshme
I/e disiplinuar
I/e guximshm
I/e hapur
I/e jashtzakonshme
I/e ndrgjegjshme
I/e pavarur
I/e prgjegjshme
I/e pjekur
I/e prpikt
I/e qart

I/e qet
I/e sakt
I/e shkatht
I/e sinqert
I/e sofistikuar
I/e vmendshme
I/e vetdijshme
Idealist/e
Iniciator/e
Inovativ/e
Kompetent
Konkurrues
Krijues/e
Krijues/e
Kmbnguls/e
Largpams/e

Logjik/e
Ndjeshm/e
Objektiv/e
Optimist/e
Produktiv/e
Racional/e
Real/e
Reflektues/e
Sfidues/e
Sistematik/e
Tolerant/e
Vendimtar/e
Vigjilent/e
Zellshm/e
43

Letrat e motivimit ose ndryshe letrat

profesionale
Letr motivimi ose ndryshe letr profesionale
online, sht letra e cila u drgohet personave
t cilt krkojn aplikimin n nj form t till
t bashkangjitur me nj CV.
Nj letr motivimi duhet t prfshij motivet
tuaja, interesin e juaj rreth vendit t puns q
po ofrohet dhe dshirn e vullnetin e juaj pr
pun.
1

 Pra duhet t kesh nj editor q di t korrigjoj

nj letr motivimi, sepse sht tejet e
rndsishme kur ju aplikoni pr nj vend
pune. Duhet t shkruash n at mnyr q
letra e juaj e interesit t tregoj q ju n t
vrtet jeni i duhuri pr at pun.

 Duhet t jeni kreativ, unik dhe t mos jet

letr motivimi e njjt pr do vend pune
tjetr, sepse motivi i njjt nuk sht pr pun
t njjt. Pra e doni nj pun, e keni
eksperiencn e duhur, po thjesht nuk keni ide
se ka t shkruani ather fletpune.com jua
ofron shembujt e duhur q do t ju ndihmonin
t shkruani nj leter motivimi.
3

Karakteristikat fizike:
Adresat
Adresa e aplikuesit me t dhnat pr kontaktin dhe
adresa e pranuesit me t dhnat pr kontaktin jan
nga karakteristikat fizike q jan me rndsi kur
shkruani letr motivimi. Kto t dhna duhet
radhitur varsisht nga stili i prdorur n nj vend t
caktuar ose n nj gjuh t caktuar, por ajo q sht
e prbashkt sht se kto t dhna vendosen n
krye (kok) t letrs.

Titulli i letrs
Titulli duhet t jet varsisht prej pozits pr pun q ofrohet.
N titull pra bn pjes titulli pr vendin e puns pr t cilin ju
aplikoni.
Hyrja e letrs
Hyrja e letrs duhet t filloj me prshndetje e cila duhet,
mundsisht, t mos jet e prgjithshme, por personale

Hyrje e prgjithshme: T nderuar zonja dhe zotrinj nga kompania X,

Prmbajtja
Sa m shkurt aq m mir. Brendia e letrs suaj le t arrij jo m shum se
80-90 fjal t shprndara n tri trsi: Hyrje, ju dhe motivimi, dhe
prfundimi.
Hyrje personale: I nderuar zotri (mbiemrin shkruaje),
Hyrjes i takon edhe paragrafi i par q mund t prmbaj nj ose dy fjali,
varsisht nga lloji i qasjes, vendi ose gjuha n t ciln e shkruani letrn.
N gjuhn shqipe, preferohet q ky paragraf t posedoj dy fjali ku nj
informon ofruesin se ku keni marr informatn pr vendin e lir dhe
prmes fjalis s dyt konfirmoni interesimin tuaj pr kt vend.
Shembull:
Gjat krkimit n internet n www.fletepune.com gjeta se ju ofroni vend pune si
Titulli i vendit t puns, ashtu si sht shkruar nga ofruesi. Me kt letr, un
aplikoj pr vendin q ju ofroni.

Ju dhe motivimi
Tregoni se ka ju motivon, cili sht motivi q ju nxit me dasht punn,
tregoje veten ashtu si ndihesh dhe je.
Shembull:
Ky vend pune sht shum trheqs pr mua pasi q (nse nuk keni prvoj
n at drejtim ather shkruani llojin e edukimit ose t njohurive t cilat i
keni pr at vend t caktuar pune) 2 vitet e kaluara kam vepruar si
(shnone profesionin), n nj kompani.
Prfundimi
Dhe n fund e prmbyllni letrn e motivimit duke i falnderuar pr kohn
dhe duke shprehur knaqsin tuaj pr prgjigjen q ata do t drgonin
rreth aplikimit tuaj.

Shembull:
Ju falnderoj pr kohn e kushtuar, do t m gzonte thirrja juaj pr
intervist.
Prshndetje t sinqerta,
K N

Bashkangjitur:

Curriculim Vitae
Emri i dokumentit t bashkangjitur(p.sh indexi)

Nse ju postoni nj letr motivimi prmes mjeteve elektronike ather

titulli i posts duhet t jet i njjt sikur titulli i letrs s motivimit dhe
prmbajtja po ajo prmbajtje q nnkupton at se ajo sht letr
motivimi dhe titujt e dokumenteve duhen t jen t njjt sikur tek
bashkngjitja.
Letrn e motivimit bashkngjiteni n form dokumenti (pra PDF)

Shembuj t letres motivuese mund ti shkarkoni por prshtatja dhe

shkruarja origjinale pr nj leter motivimi duhet t dini se sht
thelbsore, andaj merrini shembujt si msim se si duhet t jet nj leter
motivimi.

Shembuj t letrave motivuese

10

Emri i Kompanis
Emri i Personit
Adresa e Kompanis
Telefoni
E-maili
Faqja e Kompanis

Emri Juaj
Adresa Juaj
Telefoni Juaj
Emaili Juaj (emaili duhet t jet profesional jo emri007, por e.mbiemri, ose emri.mbiemri ose emri.m ose m.emri)

Asisten Marketingu
I nderuar zotri ...../ E nderuara zonja .......,
Gjat krkimit n gazetn XXXXX gjeta se ju ofroni vend pune, si Asistent Marketingu. Me kt letr, un aplikoj pr vendin e puns q ju ofroni.
Nse keni prvoj:
Kam qen i angazhuar n nj kompani xxxxx (lloji I kompanis dhe emir I saj) pr xxxx dhe kam pasur rolin e xxxxxx . Gjat ksaj kohe kam arritur t
fitojprvoj shum t mir duke realizuar projekte marketingu.
Nse sapo keni mbaruar shkolln ose keni vetm njohuri mbi at lmi:
Kam marr titullin n Bechelor xxxxxxxx . Gjat studimeve kam marr pjes rregullisht n ligjrata dhe ushtrime dhe kam prgatitur disa projekte q
jancilsuar si t suksesshme.
Nse u krkohen njohuri kompjuterike:

11

Nse u krkohen njohuri kompjuterike

Kam njohuri t shklqyeshme t kompjuterit, por jo t nivelit t IT-s. Njoh shum
mir pakon e MS Office, paketn Open Office.org, programe tjera t rndsishme
pr byro si dhe kam njohuri shum t mira pr krkime n internet.

Kam bindjen se duke kombinuar njohurit dhe prvojn time profesionale me

ekipin tuaj, me synime drejt realizimit t projekteve pr t ardhmen e kompanis,
ju keni br zgjedhjen e duhur e cila do t`u plotsoj vendin e lir pr ndryshime
t suksesshme.
Do t m gzoj ftesa pr intervist nga ana juaj.

(nnshkrimi)
Emri Mbiemri
P.S. Pasi t e keni prpiluar letrn e konvertoni n formatin PDF.)

12

Emri Juaj
Adresa Juaj
Telefoni Juaj
Emaili Juaj
Emri i Kompanis
Emri i Personit prgjegjs
Adresa e Kompanis
Faqja e Kompanis
Telefoni
E nderuar zonja/zoteri X
N (shnoni muajin dhe datn) une kam prfunduar studimet n (shno universitetin) ku kam stdudiuar(shno drejtimin).
Gjithmon m kan interesuar financat, shkollimi m ka mundsuar t avancoj m tej kt interes. Modulet n t cilat jam
prfshir prbjn aspekte t ndryshm t bots s financave. N vitin fundit kam prfunduar module t veanta pr
Fondet Pensionale dhe Sigurimin e Jets.
Tem t diploms kam pasur nj analiz t t dhnave pr 150 shits t makinave. N mnyr pr t interpretuar rezultatet
n baz t ktyre t dhnave kam msuar se si t prdor paketn statistikore SPSS. Kjo m ka dhn besimin q un mund
t kem aftsi pr t msuar dhe zhvilluar shpejt shkathtsi t reja, kur krkohet pr ta br kt. Flas me besim para
audiencs kur sht e nevojshme, njohurit e mija n Paketn e Office-it dhe PoerPoint-it m ndihmojn shum n kt
drejtim.

Vazhdon..

13

Kam prvoj t mir n shitje me pakic, duke punuar me koh t pjesshme pr (shno kompanin
ose dyqanin) pr m shum se (sheno sa vite ke punar). Kjo prvoj m ka msuar rndsin e
konstatimit, nevojat e klientve dhe duke siguruar informacion t qart dhe t sakt n prgjigje t
ktyre nevojave. Gjithashtu kam msuar se si t kryej punt efktive n ekip. Kur situata krkonte,
un kam qen gjithmon n gjendje t menaxhoj veten mir, t marr iniciativn, t punoj nn
presion, dhe sipas kufizimeve kohore.
Puna ime vullnetare m ndihmoi q t komunikoj m mir me t tjert, pra do t mundja t
bashkpunoj suksesshm n ekip dhe t kontribuoja pr ju. Faleminderit pr kohn kushtuar letrs
sime, do t isha mirnjohs pr prgjigjjen tuaj.
Me respekt (Sinqerisht),
(Nenshkrimi juaj online)
Fxxxxx Mxxxxxxx
Bashkangjitur mund t gjeni:

1. Curriculim Vitae
2. Emri i dokumentit t bashkangjitur(p.sh indexi)

14

Letra motivuese:
Ju prfaqson juve n letr
T jet nj shpallje pr ju nj fotografi
shum e qart e juaja
T bind pundhnsin q ju jeni personi ideal
pr punn e caktuar
Demonstron vlerat tua t puns: shkathtsit
dhe aftsit q lidhen me punn pr t ciln
ju keni aplikuar
15

Si t bjm argumente t arsyeshme. Tri llojet

e provave: shembujt, dshmit, statisikat
Ligjrata e dymbdhjet: Si t bjm argumente t arsyeshme. Tri llojet e provave: shembujt,
dshmit, statisikat

LITERATURA:

LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli

Literatura shtes: Shkrim akademik , S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs

Si t bjm argumente t arsyeshme. Tri llojet e provave: shembujt,

dshmit, statisikat

Prmbajtja e ligrats s dymbdhjet: (Shkrim akademik, S.Barnet, P. Bellanca,

M. Stubbs f.194-222).

Shkrimi i mir i argumentuar, u bn thirrje vetm arsyes dhe logjiks, asnjher

emocionit
Shprehja e ndrtimit t nj argumenti n lidhje me nj tem t caktuar dhe
mbshtetja e ktij mendimi n evidenca (prova)
N nj shkrim akademik argumenti zakonisht sht ideja kryesore, shpesh e quajtur
tez
Prova zakonisht ekziston n formn e shembujve, dshmive dhe statistikave
Shembujt real, shembujt e shpikur, analogjit
Tri lloje pohimesh: Pohimet e faktit, t vlers dhe t politiks
Kundr argumenti

T bindni lexuesin sht t'i krijoni bindjen pr

pikpamjet e juaja. Bindja duhet t mbshtetet n
argumente, t cilat mbshteten n prova.
Shpesh thuhet se nj shkrim mir i
argumentuar u bn thirrje vetm arsyes dhe logjiks,
asnjher emocionit. Shkrimet me emocione mund t
pengojn n paraqitjen e fakteve duke e larguar
vmendjen nga faktet e shtjes q trajtojm.

Shkrimi induktiv q ofron prova dhe mbshtetet kryesisht n

arsyetim dhe jo aq n thirrje drejtuar emocioneve, zakonisht quhet
argument.
P.sh. Ns kjo sht hera e tret q morta juaj smuret kur han
pjeshka, ju mund t nxirrni nj prfundim se ajo ka alergji nga
pjeshkat.
Procesi i induksionit nuk funksionon kur shembujt jan t pakt n
numr apo t dobt pr nga rndsia e tyre pr t mbshtetur nj
argument t rndsishm.
P.sh. Asnjher nuk sht e qart nse alergjia kriijohet vetm nga
pjeshkat apo nga ndonj ushqim tjetr.
Po japim nj shkrim induktiv t mbshtetur n prova;

Mund t quhet Efekti Northrige, pas trmetit t fuqishm q tronditi

Los Anxhelos n 4:30, n mngjesin e janarit t vitit 1994. Brenda
nj ore dhe gjat gjith dits n vazhdim, mjekt ju jepnin ndihmn
e shpejt njerzve te goditur apo t mbetur nn rrnoja t cilt i
rrmbeu nj val e dyt vdekjesh, ku shkaktari kryesor ishte ataku i
zemrs. N muajt q pasuan, krkues nga dy universitete analizuan
t dhnat e mbledhura nga mjekt ligjor n Los Angjelos dhe
gjetn se nj numr i madh vdekjesh kishte si shkak zemrn, nga
15.6 q sht n nj dit normale, ndrsa n 51 gjat dits kur
ndodhi trmeti. Shum nga kta njerz kishin nj histori
shndetsore me probleme n zemr ose me presion gjaku t
luhatur. Por ata q vdiqn nuk ishin goditur ose nuk kishin mbetur
nn rrenoja. Shtrohet pyetja: pse vdiqn? Nse flasim me t njejtn
gjuh si artikulli n Gazetn Mjeksore t Anglis s R, stresi
emocional mund t prshpejtoj atakun kardiak n njerz q jan t
predispozuar pr nj t till. E thn m thjesht, ata ishin trembur
pr vdekje.
5

 Ndrtimi i nj argumenti ose shprehja e mendimit

apo kndvshtrimit tuaj n lidhje me nj tem t
caktuar dhe mbshtetja e ktij mendimi n evidenca
(prova) sht qllimi i shumics s shkrimeve
akademike.
Argumenti nuk prdoret vetm nga pedagogt. N
jetn e prditshme e prdorim t gjith argumentin
dhe ka t ngjar q ju tashm i keni disa aftsi
argumentimi.

Po japim nj shembull shum konkret ; kur keni krkur nga prindrit pr

her t par q t bni nj udhtim vetm. A nuk u paraqitt atyre plot
shembuj ku ju do t kishit vepruar n mnyr t prgjegjshme duke
merituar kshtu besimin e tyre? A nuk u prpoqt t'i bni t ndihen
fajtor duke u thn se prindrit e shokve apo shoqeve tuaja u besojn
dhe i ln ato? A nuk vazhduat me ankesa, derisa ata krkonin q
thjesht ju t pushonit?
T gjitha kto jan forma argumentimi q edhe n botn
akademike prdoren n forma t ngjashme.
Sa m shum prmirsohen aftsit tuaja n argumentim, aq
m t zot do t jeni n t menduarit n mnyr kritike,n fakte,
arsyetim.
7

N nj shkrim akademik argumenti zakonisht sht

ideja kryesore, shpesh e quajtur "tez", q shoqrohet
me fakte q e mbshtesin kt ide. N nntdhjet
prqind t rasteve do t'ju duhet t keni nj tez dhe t
prdorni fakte pr ta mbshtetur at, dhe aftsia pr t
br nj gj t till do t dalloj esen tuaj dhe esen
e atyre studentve q s'bjn gj tjetr prve q
grumbullojn fakte e detaje n letr.

Kur filloni t shkruani nj shkrim, pyesni

veten:
"Cili sht argumenti im?". Duke i br vetes
nj pyetje t till, ju evitoni grumbullin e kot t
informacionit.

Pohimet dhe provat

Prova sht ajo kur nj shkrues zakonisht
dshiron t mbshtes nj pohim- nj thnie,se
dika sht e vrtet, e drejt ose e mir.
Prova zakonisht ekziston n formn e
shembujve, dshmive dhe statistikave.

Ka tri lloje pohimesh:

Pohimet e faktit, t vlers dhe t politiks.
10

Pohimet e faktit
Pohimet e faktit prfshijn argumente mbi shkakun dhe
pasojn dhe deklarojn pr dika q sht ose si duhet t jet
nj situatn nj gjendje, nj objekt etj. p. sh.
Dnimi me vdekje nuk pakson krimin.
Dnimi me vdekje pakson krimin.
Gazetat shpesh deformojn informacione t
ndryshme.
Filmat kriminalistik nxitin dhunn tek t rinjt.
Leximi n trsi luan nj rol t madh pr
shoqrin.
Rndsia e rregullit dhe seriozitetit t t rinjve
11
n shkolla, on prpara shoqrin.

Pr t mbshtetur nj pohim t ktij lloji, ju

duhet t paraqisni prova. Prova t tilla mund t
jen, pr shembull, dshmi (fjala vjen nga
prvoja e juaj, ose pohime nga njerz q kan
thn se filmat kriminalistik nxitin dhunn) ose
mund t jen statistika ( t marra nga nj raport
n nj revist shkencore).
Pohimet e faktit duhet gjithnj t paraqesin
prova.
12

Pohimet e vlers
Pohimet e vlers kan t bjn me 'sht e drejt ose e
gabuar, e mir ose e keqe, m e mir ose m e keqe se dika
tjetr:
Programet e edukats seksuale n shkoll jan t
prshtatshme, sepse shoqria e ka pr detyr t siguroj at
ka sht e qart se shumica e prindrve s'jan t gatshm
ta sigurojn.
Programet e edukats seksuale n shkoll jan t
paprshtatshme, sepse aspektet e edukimit moral normalisht
duhet t jepen vetm nga prindrit.
Eutanazia sht e papranueshme, sepse vetm Zoti mund
ta jap ose ta marr jetn.
13

Pohimet e politiks
Pohimet e politiks zakonisht karakterizohen
nga fjalt "duhet", "lypset", "nevojitet":
Fmijt duhet t lejohen t votojn nse

duan.
Programet e edukats seksuale nevojiten
t jen pjes e planprogramit npr shkolla.
Taksa federale mbi karburantin duhet t
ngrihet.
14

 Me pohimet e politiks, vm n dukje q

ekziston nj problem q zakonisht anashkalohet
gjithashtu e e vm n dukje, q nj shtje pr t
ciln diskutojm, meriton t'i kushtohet vmendje.

N mbrojtje t pohimit t politiks, ndoshta do

t'ju duhet t merrni parasysh si vlerat ashtu edhe
faktet.

15

Tri lloje t provave:

shembuj, dshmit, statistikat
Shkrimet argumentuese krkojn t bindin
duke paraqitur prova. Provat q prdoren n
nj argument jan tre llojesh:
1. shembujt
2. dshmit, citimet e autoriteteve
3. statistikat
Do t'i shikojm shkurt seciln.

16

1. Shembujt
Fjala shembull vjen nga latinishtja exemplum, q
do t thot "dika e marr prej diku". Pra ajo q
mirret nga shum sende t ngjashme q e
zgjedhim pr ta paraqitur n nj shkrim.

N argumentet e shkruara m t zakonshm jan

tri kategori shembujsh:

a. shembujt real
b. shembujt e shpikur
c. analogjit
17

a. Shembujt real jan raste konkrete q kan

ndodhur. Nse diskutojm dhe duam ta mbshtesim
pohimin, ta zm, se nj grua mund t jet nj
kryetare qeverie e aft, mund t prmendim gra q
kan qen realisht kryetare qeverish si Golda Meir,
Indira Gandi dhe Margaret Ther (kryeministre e
Izraelit, Indis dhe Aglis).

18

b. Shembujt e shpikur prjashtohen nga

akuza se nuk jan me vend si prova. Ta zm
q vm n dukje pr fajsin e dy personave,
atij x dhe y. Sa t ngatrrohemi me punn e fajit
ose mosfajit t personave , m mir diskutoni
se ne mund t supozojm- t imagjinojm- nj
njeri t pafajshm t dnuar dhe t paraqesim
prova t ndryshme.
19

c. Analogjit jan krahasime t zgjeruara q vn n dukje

nj sr ngjashmrish midis dy gjrave mjaft t ndryshme.
Analogjia mund t jet e dobishme n ekspozicion (hyrje). P.
sh.
T shkruash nj ese sht si t ndrtosh nj shtpi; si i
duhet arkitektit t filloj me nj plan, edhe shkruesit i duhet
ose
Qeveria sht si nj anije dhe si ka anija nj kapiten dhe
ekuipazh, edhe qeveria ka
- Krahasime t tilla mund t jen t dobishme, ndihmojn n
qartsimin e dikaje.
20

2. Dishmit
Dshmia ose citimi i autoritetit, sht e rrnjosur n
vetdijen ton se disa njerz njihen si ekspert.
Shpesh kemi nevoj t'u drejtohemi ekspertve pr
ndihm apo orijentim: shohim fjalorin, kur debatojm,
shpesh lexojm dhe citojm ekspertt, si ndihm pr
t bindur dhe pr t na kuptuar t tjert.

21

3. Statistikat
Statistikat dhe forma t tjera provash, jan t
dobishme n argumentet. P. sh. Nse duam t
diskutojm n favor t rritjes s moshs s marrjes s
patents s automjetit, bjm krkime dhe paraqesim
statistika mbi numrin e aksidenteve t shkaktuara nga
grupmosha t ndryshme.

22

Kundr - argumenti
Nj nga mnyrat e prforcimit t argumentit tuaj dhe
demonstrimit se ju e kuptoni shum mir shtjen,
sht t'i paraprini dhe analizoni kundr-argumentin
dhe kundrshtimet.
Duke marr n konsiderat ato q mund t thot
dikush kundr argumentit tuaj, ju tregoni se i keni
menduar mir gjrat dhe jeni n gjendj t'i hidhni
posht arsyetimin q t tjert mund t prdorin kundra
argumentit tuaj.

23

Ju mund t gjeneroni kundr-argumente duke pyetur

veten se far mund t thot dikush q s'bie dakord
me ju kundra secils pik/nn-argument tuajin dhe
kundr tezs suaj kryesore.
Nse nuk arrini t imagjinoni nj pozicion t
ndryshm nga i juaji, provoni kto strategji t
poshtshnuara:

24

 Bnu pak krkim. Mund t'ju duket sikur s'ka rndsi

q dikush t'jua kundrshtoj argumentin, por ka shum
t ngjar q po. Pr shembull, disa njerz
argumentojn se Lufta e Ftoht s'ka mbaruar ende.
Nse ju shkruani nj ese mbi rezulatet e fundit t
Lufts s Ftoht, ndoshta duhet t merrni parasysh ato
q pohojn dhe mohojn nj mendim.

Flisni me nj shok/shoqe apo me pedagogun tuaj.

Nj person tjetr mund t jet n gjendje t imagjinoj
kundr-argumentet q s'ju kan shkuar ndr mend.
25

 Shqyrtoni prfundimet dhe premisat e argumentit

tuaj dhe imagjinoni dik q i kundrshton ato nj pr
nj. M pas vlerso se cila prej tyre ia vlen m shum
t analizohet. Menjher sapo t'i keni gjetur disa
kundr-argumente, mendoni pr mnyrn se si do t'i
prgjigjeni atyre. A do t pranoni se kundrshtart tuaj
kan t drejt n nj pik? A do t'i refuzoni idet e tyre
dhe t shpjegoni se ku gabojn ata? Pavarsisht se
ciln mnyr zgjidhni, mos harroni se duhet t'i lini
prshtypje lexuesit se argumenti juaj sht m i fort
se ata kundrshtar.
26

Kur t paraqisni kundr-argumentet, jini t

ndershm dhe paraqitini ato n mnyr t drejt dhe
objektive. Ju duhet t tregoni se i keni marr n
konsiderat seriozisht t gjitha ant e shtjs dhe nuk
jeni duke i sulmuar apo tallur kundrshtart tuaj. sht
m mir t shqyrtoni nj apo dy kundr-argumente
serioze deri n detaje se sa t bni nj list t shumt
me kundr-argumente dhe prgjigje siprfaqsore.
Gjithashtu duhet t keni kujdes q prgjigjet ndaj
kunder-argumenteve t jen n t njjtn linj
mendime me argumentin tuaj.
27

Dy mnyra pr t przgjedhur prezentimin

Mnyra e par:

1. Analiz e veprs s Sami Frashrit Shqipria `ka qen, `sht e `do t bhet? Shkallzimet n
tri koh brenda ksaj vepre
2. Faik Konica i njohur n kulturn shqiptare si mjeshtr i fjals shqipe. Analizo eseistikat e tij
3. Analizo nj nga tragjedit e Shekspirit
4. Analiz e romanit t Sabri Godos Sknderbeu
5. Ali Pash Tepelena, figur historike n romanin e Sabri Godos
6. Analiz e nj prej romaneve t Ismail Kadares
7. Personazhet dhe situatat politike n romanin satirik t Dritro Agollit Shklqimi dhe rnia e
shokut Zylo
8. Fati i femrs dhe tragjizmi i saj te romani i Teodor Drajzerit Viktima e dashuris s gabuar
9. Lufta me jetn drejt realizimit t ndrrave te personazhi i romanit t Teodor Drajzerit Martin
Iden
10. Grshetimi i historis hebraike me aktualitetin shqiptar te Juda Makabe e Gjergj Fishts
11. Mid`hat Frashri, personalitet i kulturs shqiptare
12. Analiz e romanit Dr. Gjilpra t Faiki Konica
13. Analiz e veprs Autobiografia e Fan Nolit
14. Analiz e poezive m karakteristike autobiografike t Fan Nolit
15. Rilindja kombtare shqiptare si lvizje kulturore e historike q bri kthes t madhe kombtare
16. Analiz e veprs s Petro Markos Intervist me vetveten
17. Elementet autobiografike n romanet e Petro Markos
18. Analiz e Poemit kosovar t Mitrush Kutelit. Rrethanat historike q u kan parapri shqiptarve
brenda ksaj poeme
19. Filozofia jetsore tek pleqnart dhe odat shqiptare
20. Rndsia e letrsis s vjetr shqiptare n vetdijsimin dhe ruajtjen e identitetit kombtar
21. Nota elegjiake n poemn Poemi i Shndaumit t Mitrush Kutelit
22. Letrsia arbreshe dhe rndsia e saj pr kulturn shqipare
23. Analiz e romanit Kush ma ka lvizur djathin t Spencer Johnsonit
24. Fati i femrs shqiptare n romanin e Haki Strmillit Sikur t isha djal
25. Realizmi dhe motivi shoqror n prozat e Migjenit
26. Analiz e poezive t Migjenit n veprn Vargje t lira
27. Konstandin Kristoforidhi, personalitet n kulturn shqiptare
28. Analiz e prozave t Ernest Koliqit
29. Filozofia jetsore n romanin Pse? t Sterjo Spasses
30. Analiza e poezive t Dritro Agollit

Mnyra e dyt:
Prgatitja e projektit:

Duhet t formoni nj grup. Profesori e cakton datn e prezentimit t grupit

Zhgjidhni nj artikull nga nj revist ose burim t internetit. Artikulli duhet t ket nj faqe dhe
t jet i lidhur me nj shtje aktuale qoft vendore apo botrore. Ju lutem t shkruani emrin e
autorit, datn e artikullit dhe burimin.
Nj jav para prezentimit, projektin duhet t ma sillni q t miratohet.
Para prezentimit, profesorit duhet dhn nj plan pune i cili prfshin: emrat e antarve t
ekipit, qllimin e ors, prkufizimet t paktn e 5 fjalv kye q do t prdoren gjat
prezentimit, nj prmbledhje t pikave kryesore t ktij artikulli dhe 3-5 pyetje t prgatitura
pr diskutim.
Nj antar i grupit duhet t bj nj prmbledhje t shkurtr t artikullit. N qoft se ka fjal t
panjohura brenda artikullit, ti shikojn paraprakisht dhe t japin kuptimin.
Antart e grupit duhet t zhvillojn nj diskutim n klas.
Pr ta prmbyllur prezentimin e projektit, grupi duhet ta permbledh diskutimin. Keni kujdes q
ta riprmendni iden kryesore t artikullit dhe prmblidhni diskutimet m interesante t klass.

Vrejtje:
Antart e grupit nuk do t marrin notn e njejt. Notat do t caktohen n baz t prgatitjes s
ekipit, prmbajtjes dhe paraqitjes s planit t diskutimit, ndarja e prgjegjesive t grupit gjat
prezentimit, sa e nxisin klasn pr diskutim dhe si e menaxhojn orn.
Data e prezentimit nuk mund t ndryshoj. N qoftse nj antar i grupit mungon, pjesa tjetr mban
prezentimin, ndrsa AI (AJO) merr 0%.